Szkolenie Chałupy

Transkrypt

1 Szkolenie Chałupy Organizowanie przepływu know-how na pokładach statków i na lądzie. Podnoszenie jakości produktów i jakości ich kontroli. Regulacje prawne. Organizator szkolenia: Instytut Inicjatyw Europejskich ul. Wyzwolenia Władysławowo tel./fax

2 Dzień 1 ( ): (Rozpoczęcie szkolenia o godzinie 10.00, przerwa na kawę oraz 15.00, zakończenie 16.00) Tematyka szkolenia: Nowoczesne techniczne rozwiązania z dziedziny rybołówstwa. Metody produkcyjne zapewniające właściwą dla celów przetwórstwa jakość pozyskiwanych surowców. Wprowadzanie nowych metod i technologii w Polsce jako działanie zwiększające atrakcyjność produktów, bardziej efektywne wykorzystanie surowca rybnego przy równoczesnym przestrzeganiu wymogów ochrony środowiska warsztaty i dyskusja. Wspieranie trwałego rozwoju oraz poprawy jakości życia na obszarach zależnych od rybołówstwa morskiego.

3 Cel szkolenia: Zwrócenie uwagi uczestników na aspekt ekologiczny działalności producentów sektora rybnego. Zapoznanie z nowoczesnymi technikami zapewniającego wzrost efektywności produkcji i jakości produktów.

4 Metody produkcyjne zapewniające właściwą dla celów przetwórstwa jakość pozyskiwanych surowców Żyjemy w czasach, w których do jakości produktów żywnościowych przywiązuje się coraz większą wagę. Problematyka związana z uzyskaniem wysokiej jakości oraz utrzymaniem jej na właściwym poziomie przez możliwie długi odcinek czasu ma szczególne znaczenie w odniesieniu do ryb i produktów rybnych. Ryby i produkty rybne należą do towarów o stosunkowo krótkim terminie przydatności do spożycia. Dlatego niezbędne jest zabezpieczenie odpowiednich warunków przechowywania dla tych produktów na wszystkich etapach łańcucha dystrybucji, począwszy od etapu pozyskiwania surowca na morzu a skończywszy na etapie dostarczania ryb lub produktów rybnych do konsumentów ostatecznych w sklepach i innych punktach dystrybucji. Nie wystarczy pozyskać surowiec, trzeba go także dostarczyć w odpowiednio wysokiej jakości do punktów skupu, gdyż tylko taki surowiec znajdzie możliwie szerokie zastosowanie do produkcji gotowych wyrobów. Dostarczanie surowca wysokiej jakości zapewni odpowiednio duży rynek zbytu na dostarczane produkty. To z kolei przekłada się na cenę uzyskiwaną za sprzedaż ryb zapewniając wyższy zysk dla dostawców. Aby, zapewnić wysoką jakość dostarczanego surowca niezbędne jest schłodzenie ryb już na pokładzie jednostki połowowej. Zapewnienie właściwych warunków przechowywania połowu na statku tożsame jest z poddaniem pozyskanego surowca schłodzeniu do optymalnej

5 temperatury i utrzymaniu tego stanu, aż do momentu wyładunku. Jest to kwestia bezsporna i zapewne każdy rybak zdaje sobie sprawę jak istotne ma znaczenie utrzymanie przyłowu w niskiej temperaturze. Przyjmując tę tezę, autor niniejszej publikacji nie będzie się starał przekonać uczestników szkolenia do potrzeby zastosowania czynników chłodzenia na pokładzie statku, uznając tę kwestię za oczywistą. Natomiast, kwestią która nie jest tak oczywista jest rodzaj zastosowanego systemu oraz środka chłodzenia na jednostce połowowej. Jeszcze stosunkowo do niedawna najbardziej popularnym środkiem chłodzącym stosowanym na kutrach rybackich był zwykły lód. Jednak zastosowanie lodu okazało się być metodą nieefektywną, gdyż trudne, a w pewnych warunkach, wręcz niemożliwe było rozmieszczenie tego środka w taki sposób, aby zapewnić równomierne schłodzenie całej partii transportowanego towaru. Dlatego dość szybko zorientowano się, iż znacznie lepszym sposobem schładzania połowu jest stosowanie wody morskiej jako środka chłodzącego. Jednak najczęściej stosowaną metodą na utrzymanie jej w stanie schłodzenia jest dodawanie skruszonych kawałków lodu. Jednak rozwiązanie to także nie jest na tyle efektywne, by zagwarantować zachowanie wysokiej jakości transportowanego surowca. Rozwiązanie to nastręcza mnóstwo trudności, gdyż topniejący lód należy na bieżąco uzupełniać, bo tylko w ten sposób możliwe jest utrzymanie jednolitej temperatury. Znacznie bardziej wydajnym rozwiązaniem jest instalacja specjalistycznych urządzeń chłodniczych zapewniających utrzymanie stałej, optymalnej temperatury surowca znajdującego w ładowni jednostki połowowej. Dodatkowym atutem zastosowania tego typu urządzeń może

6 być także możliwość stałego monitoringu temperatury transportowanych ryb lub kontrola stanu schłodzenia surowca za pomocą zainstalowanych termostatów, dzięki którym możliwe jest ustawienie określonej temperatury w zależności od rodzaju surowca oraz temperatury panującej na zewnątrz kutra. Czynnikami, które odstręczają rybaków od instalacji systemów chłodzenia na jednostkach połowowych są przede wszystkim: dość wysokie koszty oraz trudności natury technicznej, które sprowadzają się głównie do problemów z zaadoptowaniem tego typu technologii w danej jednostce. Innym, coraz powszechniej stosowanym rozwiązaniem, które ma na celu zapewnić odpowiednio niską temperaturę przechowywanych ryb na pokładzie statku jest zastosowanie specjalnie do tego skonstruowanych pojemników. Pojemniki te zapewniają utrzymanie odpowiedniej temperatury transportowanego surowca. Pojemniki tego typu mogą być wyposażone we własne agregaty, które zapewniają kompleksowe schłodzenie ryb, bądź też wspomagają zainstalowane na statku systemy chłodzenia pomagając utrzymać optymalną temperaturę. Mimo, iż rozwiązanie to wydaje się dość praktyczne, to nie jest ono powszechnie stosowane. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest czworokątny kształt pojemnika, który uniemożliwia optymalne zagospodarowanie przestrzeni ładowni. Znajduje to swój oddźwięk w wymiarze ekonomicznym, gdyż do wyładunku trafi mniejsza ilość ryb przeznaczonych, które następnie będą mogły zostać przeznaczone na sprzedaż. Dlatego kwestią kalkulacji i rachunku strat i zysków pozostaje kwestia czy wzrost jakości przewożonego towaru poprzez zastosowanie specjalnych pojemników będzie opłacalny i zrekompensuje straty spowodowane utratą cennego miejsca w ładowni, które mogłoby być przeznaczone na dodatkową ilość połowu.

7 Jest to dość istotna kwestia, gdyż jakość dostarczanych ryb ma coraz większe znaczenie dla producentów, którzy chcą dostarczać na rynek produkty będące w stanie spełnić oczekiwania coraz bardzie wymagających konsumentów. W grę wchodzą także przepisy prawa żywnościowego, które coraz bardziej restrykcyjnie regulują materię związaną z produkcją, przechowywaniem oraz przetwarzaniem żywności. Świetnym przykładem obrazującym wagę, jaką producenci przykładają do dostarczanego surowca jest polski sektor rybołówstwa śledzia. Ilość poławianego śledzia, podobnie jak ilość wyławianych szprotów z wód Morza Bałtyckiego plasuje się na poziomie znacznie poniżej przyznanych Polsce limitów połowowych dla tych dwóch gatunków. Dzieje się tak dlatego, że rybacy nie chcą łowić śledzia, gdyż zwyczajnie im się to nie opłaca. Nie chodzi tu tylko o niską wartość rynkową śledzi, lecz także o nastawienie odbiorców, którzy nie chcą skupywać tego gatunku, ponieważ dostarczany surowiec nie spełnia ich oczekiwań względem jakości. Warto w tym punkcie podkreślić, że niewykorzystanie przydzielonych nam limitów połowowych na śledzia ma miejsce, gdy populacja cenniejszego gospodarczo dorsza jest odławiana w ilościach przekraczających przyznane Polsce limity połowowe co w niedalekiej przyszłości doprowadzi do tak znaczącego spadku biomasy tarłowej tego gatunku, że jego eksploatacja stanie się praktycznie niemożliwa. Dlatego niedostateczna eksploatacja śledzia w takiej sytuacji jest marnowaniem cennych zasobów. Wejście Polski do Unii Europejskiej oraz otwarcie się rynków zachodnich na polski surowiec znacząco poszerzyło możliwości sprzedaży ryb prowadzonej przez polskich rybaków i pośredników zajmujących się dostarczaniem tego surowca dla potrzeb zakładów przetwórczych. Zakłady przetwórcze w Niemczech zajmujące się obróbką

8 śledzi rzadko pracują w pełnej mocy produkcyjnej w skutek braku odpowiedniej ilości surowca, który powinien być odpowiedniej jakości. Dla polskich rybaków jest to szansa na znalezienie nowych, do niedawna nieosiągalnych rynków zbytu na odławiane ryby. Jednak niezbędne są odpowiednie inwestycje, które zapewnią zachowanie odpowiedniej jakości dostarczanych ryb. Zwiększenie atrakcyjności produktów rybnych Promocja/Marketing Atrakcyjność produktów rybnych nie może być rozpatrywana w oderwaniu od problematyki związanej z jakością produktów rybnych. Już sam fakt oferowania produktów o wysokiej jakości ma niebagatelne znaczenie z punktu postrzegania kupującego. Jednakże w realiach gospodarki wolnorynkowej, aby produkty rybne znalazły swoich odbiorców należy zadbać nie tylko o odpowiednią jakość oferowanych dóbr, ale także ich oprawę marketingową. o O cennych wartościach odżywczych zawartych w rybach i produktach rybnych wie prawie każdy. Nie oznacza to jednak, że podejmowanie działań ukierunkowanych na szerzenie informacji odnośnie zdrowotnych właściwości ryb oraz promocja ich spożycia są bezcelowe. Sama świadomość faktu, że ryby i produkty rybne posiadają całą gamę wartościowych składników odżywczych nie wystarczy, aby Polacy uwzględniali je w swojej codziennej diecie. Podobnie ma się wygląda sytuacja w przypadku dobroczynnego wpływu ryb i produktów rybnych

9 na stan ludzkiego zdrowia oraz na profilaktykę zdrowotną. O deficycie wiedzy w tej kwestii oraz o potrzebie przełamywania utrwalonych, nie zawsze racjonalnych nawyków żywieniowych najdobitniej świadczy zatrważająco niski poziom spożycia ryb przez Polaków, który dalece odbiega od poziomu europejskiego. W Polsce spożycie ryb i produktów rybnych nadal jest na niezadowalająco niskim poziomie. W porównaniu z takimi państwami Unii Europejskiej jak Włochy, Francja, Hiszpania, czy państwa skandynawskie, które przodują w ilości spożywanych ryb i innych owoców morza przypadających na jednego mieszkańca. Nawet wyciągając średnie spożycie ryb we wszystkich krajach tzw. starej unii to otrzymamy wskaźnik spożycia ryb i produktów rybnych w Polsce i tak o 50% niższy niż u naszych sąsiadów zza Odry. Ponadto w Polsce nadal znaczący procent spożycia ryb ma charakter okazjonalny i wzrasta w okresie świąt i innych uroczystości o charakterze rodzinnym. Taka sytuacja jest wynikiem utrwalonych przez pokolenia przyzwyczajeń żywieniowych, w których dominują potrawy mięsne oraz ziemniaki.

10 Wykres przedstawia spożycie ryb w kg przypadające na jednego mieszkańca. Dlatego działania o charakterze promocyjnym i informacyjnym mają ogromne znaczenie, gdyż konsumenci niedostatecznie często uwzględniają ryby i produkty rybne w swojej codziennej diecie. Dzieje się tak pomimo faktu, iż znacząca większość docenia te produkty jako wartościowe ze względu na substancje odżywcze w nich zawarte. Jednakże dość silnie zakorzenione nawyki żywieniowe powodują pewien rozdźwięk między tym co konsumenci wiedzą i rozumieją, a tym co de facto ostatecznie znajduje się na ich talerzu. Promocja i informacja stanowią świetne uzupełnienie dla kampanii marketingowych, które mają na celu zachęcić konsumentów do nabywania poszczególnych produktów.

11 Sporządzając plan marketingowy dla produktów rybnych powinno uwzględnić się czynniki, które w sposób ogólny determinują sprzedaż i sposób promocji oferowanych na rynku dóbr i usług. W przypadku ryb i produktów rybnych, w ogromnej większości, nie zachodzi potrzeba segmentacji rynku i nakierowania sprzedaży do określonej grupy odbiorców. Segmentacją rynku nazywamy pewien rodzaj analizy, który ma na calu wyodrębnić w miarę jednorodną grupę potencjalnych odbiorców oferowanego produktu. Na rynku dóbr i usług można odnaleźć szereg ofert skierowanych np. do młodzieży, do przedsiębiorców, do klientów indywidualnych itp. Na etapie opracowywania planu marketingowego przeprowadzenie tego typu analizy jest niezwykle pomocne, gdyż pozwala określić zakres potrzeb i wymagać konsumentów oraz obniża ryzyko popełnienia błędów przy wprowadzaniu produktów na rynek. W efekcie właściwie przeprowadzona segmentacja rynku pozwoli na zwiększenie sprzedaży produktów rybnych, a to z kolei przełoży się wprost proporcjonalnie na zyski wygenerowane ze sprzedaży danego produktu. Odbiorcami produktów rybnych są zwykli konsumenci, czyli ogół ludzi, którzy zawiązują transakcję na rynku konsumpcji dóbr i usług. Określenie grupy odbiorców w tak ogólny sposób jest dość charakterystyczne dla grupy artykułów żywnościowych, szczególnie tych, które zaliczane są do artykułów pierwszej potrzeby takich jak pieczywo czy nabiał. Dzięki temu możliwe jest zastosowanie tzw. strategii niezróżnicowanej w przedsiębiorstwie zwanej także strategią masową. Polega ona na wykorzystaniu poszczególnych narzędzi marketingowych do dotarcia do możliwie najszerszej grupy odbiorców na rynku, nie różnicując swojej oferty na rynku. Pozwala to zaoszczędzić czas i

12 pieniądze, które są nieodłącznym elementem przeprowadzania segmentacji rynku. Wyjątkiem mogą być przedsiębiorstwa branży rybnej które chcą zaoferować produkty skierowane do dzieci. Jednak aby taki produkt znalazł swoje wymierne przełożenie na wielkość sprzedaży wszystkie narzędzia marketingowe muszą być dostosowane do wieku odbiorców. Jako przykład produktu, który zawojował podniebienia maluchów w pierwszej kolejności należy wymienić paluszki i talarki rybne. Niezbędna jest także odpowiednia promocja produktu, a czasem pomocne bywa także dołączanie do produktów różnego rodzaju gadżetów dziecięcych, które także sprawiają, że w oczach dzieci produkt wydaje się bardziej atrakcyjny. Należy także pamiętać o uwzględnieniu w kampanii promocyjnej rodziców dzieci, którym należy uświadomić korzystny wpływ ryb oraz produktów rybnych na prawidłowy rozwój ich pociech. Jest to dość istotny czynnik, gdyż to rodzice ostatecznie decydują o tym co znajdzie się na talerzach ich dzieci. Reklama powinna jedynie zasugerować, że trudno o bardziej racjonalny wybór niż produkty rybne, które są smaczne i zdrowe. Skierowanie oferty specjalnie do dzieci znajduje też swoje uzasadnienie w znacznie szerszym kontekście, niż tylko bieżąca sprzedaż, wykraczając w znacznie szerszy horyzont czasowy planu marketingowego. Otóż, poprzez tego typu działania wytwarzamy wśród dzieci pożądane preferencje co sposobu odżywiania się i zyskujemy niepowtarzalną szansę, aby jako firma zbudować sobie lojalną grupę klientów. Zwiększa to prawdopodobieństwo, że utrwalone w dzieciństwie nawyki żywieniowe będą kontynuowane przez dojrzałych ludzi, którzy w swojej diecie uwzględnią ryby i produkty rybne. Zwiększone jest także prawdopodobieństwo, że zechcą wydawać własne pieniądze na produkty

13 firmy, której nazwa jest przez nich rozpoznawalna i kojarzy im w określony sposób. Daje to tej firmie pewną przewagę nad konkurencją, która w asortymencie swoich produktów nie miała produktów skierowanych do najmłodszej grupy odbiorców. Należy pamiętać, że zawężenie grupy odbiorców pociąga za sobą pewne ryzyko, gdyż musimy przekonać do swoich produktów określoną grupę odbiorców, którą najpierw powinniśmy oszacować pod względem wielkości, preferencji, pod względem behawioralnym oraz dostępności. Należy także wziąć pod uwagę dodatkowe koszty, które należy ponieść na etapie planowania i dokonywania analiz. Dodatkowe koszty mogą być związane także ze zwiększonymi nakładami na promocję. Dotarcie do odmiennych segmentów rynku często wymaga posłużenia się różnego rodzaju środkami i nośnikami informacji Wychodząc z założenia, że odbiorcą produktów rybnych ma być grupa konsumentów jako całość, musimy odpowiedzieć sobie na pytanie jaki jest człowiek w XXI wieku, potencjalny nabywca oferowanych na rynku dóbr i usług. Tego typu analiza jest niezbędna, gdyż pozwoli dobrać taki zestaw produktów, które w możliwie największym stopniu zaspokoją potrzeby i oczekiwania potencjalnych nabywców. Istotny jest także zakres oraz rodzaj zastosowanych narzędzi socjotechnicznych, które będą mieć na celu skłonienie konsumentów do dokonania określonego wyboru spośród szerokiej oferty towarów dostępnych na rynku. Czasy w których żyjemy narzucają nam szybkie tempo życia. Nie pozostaje to bez wpływu na sposób odżywiania się. Model wieloosobowej rodziny, której wszyscy członkowie w niedzielne popołudnie zbierają się razem by zasiąść do wspólnego obiadu przygotowanego przez jednego z członków tej mini-społeczności należy już do rzadkości.

14 Dziś coraz szersza rzesza ludzi zwyczajnie nie ma czasu, aby przygotować sobie pełnowartościowy posiłek. Dlatego coraz większym powodzeniem cieszą się restauracje oraz inne miejsca świadczące usługi w zakresie gastronomii. Powodzeniem cieszy się także tzw. żywność wygodna (convenience food), która jest gotowa do spożycia zaraz po kupieniu i praktycznie nie wymaga żadnej dalszej obróbki kulinarnej. W celu optymalnego zaspokojenia oczekiwań oraz potrzeb klientów należy uwzględnić tę ogólną tendencję przy określaniu cech jakimi powinien charakteryzować się produkt dostarczany przez nas na rynek. W przypadku produktów rybnych należy przede wszystkim wziąć pod uwagę konserwy rybne oraz gotowe do spożycia wieloskładnikowe dania, w których oprócz ryb znajdują się inne składniki (np. sałatki rybne). Jednym ze skutków rozszerzenia Unii Europejskiej oraz postępującej globalizacji jest nasilenie się konkurencji w branży rybołówstwa i przetwórstwa ryb. Wzorcowym przykładem zakładów przetwórczych, które doskonale odnalazły się w nowych realiach są dwa największe zakłady przetwórstwa rybnego znajdujące się na Litwie. Specjalizują się one w głównej mierze w produkcji konserw rybnych oraz ryb wędzonych. Znacząca część produkcji przeznaczona jest na eksport, głównie do krajów Europy zachodniej oraz Skandynawii. W czym tkwi sukces tych zakładów? Otóż, firmy te świetnie wyczuły koniunkturę na określonego typu produkty i potrafiły idealnie wstrzelić się w oczekiwania konsumenta europejskiego. Konsumenci podczas dokonywania wyboru określonego oferty zwracają coraz większą uwagę na jakość oferowanego produktu. Dlatego wspomniane wyżej zakłady zadbały o to, by surowiec, w który trafia

15 na ich taśmy produkcyjne, był możliwie najlepszej jakości. Nie bez znaczenia są uzyskane certyfikaty ISO potwierdzające wysoką jakość wytwarzanych produktów oraz wysoki poziom wdrożonych norm bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. Ponadto asortyment oferowanych produktów jest niezwykle bogaty. Dzięki temu mimo, iż grupa docelowa jest bardzo szeroko ujęta, poszczególni jej przedstawiciele mogą się kierować indywidualnymi preferencjami. Pozwala to uzyskać przewagę nad konkurencją poprzez dostarczenie na rynek dość szerokiej oferty produktów, które różnią się nie tylko rodzajem przetworzonego surowca, ale także innymi, dodatkowymi składnikami (przyprawy, warzywa, sosy). Zapewnienie wysokiej jakości produktów rybnych, dostosowanie ich do oczekiwań konsumentów oraz zadbanie o odpowiednią promocję to czynniki, które niewątpliwie wpływają na atrakcyjność tych produktów i znajdują swoje odzwierciedlenie w wymiarze ekonomicznym wpływając pozytywnie na wielkość sprzedaży. Jednak mówiąc o atrakcyjności produktów, na pierwszy plan wysuwają się cechy związane bezpośrednio z wrażeniem estetycznym oraz z subiektywnym odczuciem jakie wywołuje produkt, bądź też opakowanie, w którym ten pierwszy się znajduje. Jest to niezwykle istotny element marketingu, którego w żadnym wypadku nie należy bagatelizować, gdyż atrakcyjność pod względem wizualnym ma decydujący wpływ na pierwsze wrażenie, jakie na klientach wywiera produkt znajdujący się na półkach sklepowych. Nie pozostaje to bez znaczenia w sytuacji, gdy klient musi dokonać wyboru spośród kilku dostępnych produktów. Jednym z czynników, które bierze pod uwagę oceniając poszczególne alternatywy jest wygląd produktu. Atrakcyjny wygląd produktów ma też znaczenie w przypadku klientów, którzy spontanicznie podejmują decyzję o zakupie. Zachęceni apetycznym

16 wyglądem produktu lub fotografią zamieszczoną na opakowaniu bądź etykiecie podejmują szybką decyzję o kupnie, mimo iż nie mieli takiego zamiaru przed wejściem do sklepu. Ma to istotne znaczenie w przypadku dóbr stosunkowo tanich i łatwo dostępnych, gdyż proces, który rozpoczyna się od momentu odczucia potrzeby posiadania konkretnego dobra, a kończy się podjęciem decyzji o zakupie, jest relatywnie krótki i często pojawia się pod wpływem chwilowej zachcianki, a nie jak to ma miejsce w przypadku dóbr drogich i luksusowych, po przemyśleniu słuszności podejmowanej decyzji i analizie racjonalnych przesłanek. Ważny jest też moment, który następuje po zakupie. Na tym etapie następuje konsumpcja (użytkowanie produktu) podczas, której weryfikowane są wcześniejsze założenia i oczekiwań względem zakupionego produktu. Jest to niezwykle istotny moment, który ostatecznie przesądza o tym czy klient jest zadowolony z dojętej decyzji. Dla producenta jest on także istotny, gdyż w przypadku, gdy wyobrażenie odnośnie produktu podczas zakupu będzie w możliwie największym stopniu znajdzie swoje przełożenie na proces konsumpcji, to osiągnięty zostanie efekt zadowolenia i potwierdzona zostanie słuszność podjętej decyzji. Ma to ogromne znaczenie dla budowania lojalności wobec marki, gdyż jest duże prawdopodobieństwo, że usatysfakcjonowany klient sięgnie ponownie po produkt, który spełnił jego oczekiwania. Istotnym elementem podniesienia atrakcyjności produktów rybnych jest odpowiedni dobór dodatkowych składników, które wraz z rybą komponują się jako całość w smacznej potrawie. Przykładem tego typu dodatków są dostępne na rynku panierki do przygotowywania smażonych ryb. Dzięki zastosowaniu odpowiedniej receptury panierki nadają rybą apetyczny wygląd, jednocześnie utrwalając naturalny smak i zapach smażonego produktu.

17 Na rynku dostępne są także produkty, które podnoszą jakość produktów rybnych. Jeśli chodzi o wspomniane wyżej panierki, to na rynku znajdują się produkty, które chronią mięso ryby przed nadmiernym wchłanianiem oleju oraz zapobiegają nadmiernej utracie wagi surowca poddawanego procesowi smażenia. Na rynku dostępne są także inne dodatki: marynaty, przyprawy, sosy itp. Niektóre z nich są przeznaczone wyłącznie dla branży rybnej i dostosowane zostały do potrzeb tego sektora. Połączenie 3 elementów: zapewnienie wysokiej jakości produktów rybnych, zadbanie o ich atrakcyjny wygląd oraz odpowiednią promocję stanowi połowę sukcesu rynkowego produktów rybnych. Niezwykle istotne jest, aby te 3 elementy były rozpatrywane komplementarnie, gdyż zaniedbanie któregokolwiek z nich oddziaływać będzie negatywnie na pozostałe 2 elementy. Co z tego, że dla potrzeb zdobycia określonego procentu rynku zostanie przeprowadzona znakomita reklama, a produkt umieszczony w niezwykle atrakcyjnym opakowaniu, jeżeli z jakichś powodów sam produkt nie spełni oczekiwań klientów. Z kolei, nawet gdybyśmy dostarczali na rynek produkt, który bije konkurencję na łeb pod względem jakości składników użytych do jego wytworzenia to bez zadbania o określoną reklamę oraz atrakcyjną aparycję produktu nie będzie on w stanie zdobyć takiego udziału w rynku, który zapewni producentowi wymierne korzyści. Promocja jest nieodzownym elementem uzupełniającym strategię marketingową określonego produktu. Firma produkująca zdrową i smaczną żywność, dbająca o to by surowiec zużywany w procesach produkcji był wyłącznie najlepszej jakości, zapewniająca wysoki poziom

18 bezpieczeństwa i higieny produkcji żywności powinna uczynić już tylko jeden krok zadbać o to by konsumenci się o tym dowiedzieli. W dobie XXI wieku konsumenci dóbr i usług w gospodarkach wolnorynkowych mają do dyspozycji coraz większy asortyment produktów, które posiadają zbliżoną specyfikację pod względem konsumpcyjnym bądź użytkowym. Większy wybór skłania konsumentów do kategoryzowania produktów pod względem własnych, subiektywnych preferencji. Ma to na celu ocenę dostępnych alternatyw i dokonanie ostatecznego wyboru. Świadomość konsumentów systematycznie wzrasta co oznacza, iż przesłanki, którymi kierują się dokonując wyboru, stają się coraz bardziej racjonalne. Wysoka jakość produktów oraz ich bezpieczeństwo są właśnie jedną z tych racjonalnych przesłanek, które konsumenci coraz częściej biorą pod uwagę. Dlatego warto zatroszczyć się o uzyskanie odpowiednich certyfikatów potwierdzających wagę jaką producent przykłada do jakości wytwarzanej przez siebie żywności. Należy tu wymienić normę ISO 22000:2005, posiadanie której stanowi jednoznaczne świadectwo prowadzenia nadzoru nad bezpieczeństwem produkowanej żywności oraz gwarantuje wysoki standard higieny warunków produkcji i przetwarzania żywności. Warto uwzględnić powyższe uwagi podczas opracowywania planu marketingowego, gdyż są one na tyle uniwersalne, że znajdują swój punkt odniesienia do większości oferowanych na rynku produktów rybnych.

19 Innowacje w zmieniających się okolicznościach (Źródło: Zielona Księga) - Zmiany klimatyczne Morza i oceany mają podstawowe znaczenie dla klimatu i zmian pogody. Zarówno morza, jak i oceany są bardzo wrażliwe na zmiany klimatyczne. Oceany funkcjonują jako regulatory klimatu, bezpośrednio poprzez np. transport ciepła (przykładem tego jest Prąd Zatokowy) albo pośrednio, przez absorpcję CO2. Na oceany może mieć wpływ działalność człowieka w pasie wybrzeża i wodach przybrzeżnych. Bardzo ważną rolę w globalnym systemie klimatycznym odgrywają także góry lodowe. Przeciętnie ocieplenie klimatu w rejonie Arktyki (wzrost o 3 C w ciągu ostatnich 50 lat) jest dwa lub trzy razy wyraźniejsze niż w innych rejonach planety. Arktyczny pak lodowy skurczył się w ciągu ostatnich 30 lat o 15 do 20 %. Jeśli nie zastosuje się środków zaradczych, arktyczna flora i fauna ulegną poważnym zmianom, podobnie jak cały łańcuch pokarmowy, od jednokomórkowych glonów po ryby i foki. Będzie to mieć poważne konsekwencje dla tubylczej ludności. Zmiana klimatyczna w Arktyce może okazać się największym wyzwaniem dla polityki morskiej UE. Poprzez podniesienie się poziomu morza i wzrost temperatury zmiany w Arktyce mają wpływ na całą planetę. Ochrona klimatu w rejonie Arktyki jest bardzo ważnym elementem zapobiegania globalnej zmianie klimatycznej; stanowi ona więc najważniejszy element strategii UE mającej na celu zatrzymanie zmian klimatycznych. W pobliżu europejskich wybrzeży może wzrosnąć zapotrzebowanie na dostawy wody z instalacji odsalających. Przewiduje się również znaczne zmiany w składzie gatunkowym organizmów. Może dojść do zmian

20 liczebności i rozmieszczenia ryb morskich, co będzie miało wpływ na sektor rybołówstwa. Nieuniknione jest zakwaszenie oceanów spowodowane wzrostem zawartości dwutlenku węgla (CO2). Zakwaszenie oceanów może prowadzić do ogólnoświatowego zmniejszenia powierzchni odpowiedniej dla wzrostu raf koralowych, jak również do znacznych zmian w ekosystemach morskich, wpływających na morski łańcuch pokarmowy oraz do zmniejszenia zdolności oceanów do absorbowania dwutlenku węgla. Wpływ zmian klimatycznych na morza i oceany, na środowisko naturalne i w konsekwencji na naszą sytuację gospodarczą i społeczną może mieć duży zasięg i wiązać się z wysokimi kosztami. Jest więc kwestią zasadniczego znaczenia, aby Europa nadal odgrywała czołową rolę na świecie w działaniach związanych ze zmianami klimatu. Należy nadal uwzględniać stosowanie odpowiednich środków, mających na celu zmniejszenie zmian klimatycznych, w tym w sektorach transportu morskiego i energetyki. Sektor transportu morskiego nadal jest jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń atmosferycznych w Europie. Najważniejszym gazem cieplarnianym emitowanym przez statki jest CO2. Emisja CO2 ze statków na morzach UE wyniosła w 2000 r. 157 milionów ton. Jest to więcej niż emisje z samolotów w przestrzeni powietrznej UE. Jeśli nie zostaną podjęte nowe działania, emisje NOx z transportu morskiego do 2020 r. przewyższą, jak się przewiduje, emisje ze wszystkich źródeł lądowych. Jeśli Europa może opracować nowe technologie służące redukcji wpływu branż związanych z gospodarką morską na klimat oraz nowe techniki planowania, aby zmniejszyć wpływ zmian klimatycznych na obszary wybrzeży, to zastosowane rozwiązania mogą być eksportowane do tych części świata, w których występują podobne wpływy.

21 Nowe techniki działań na morzu, takie jak przechwytywanie dwutlenku węgla czy geologiczne magazynowanie lub nowe instalacje budowane na morzu tak, aby wytrzymywały zjawiska atmosferyczne o większym nasileniu, stwarzają znaczne możliwości ekonomiczne. Technologie te stawiają Europę na pozycji lidera w dziedzinie innowacji technicznych służących łagodzeniu zmian klimatycznych i przystosowywaniu się do nich. W kilku projektach badawczych finansowanych w ramach IV, V i VI programu ramowego zajmowano się praktycznością, konsekwencjami dla środowiska i bezpieczeństwem sekwestracji węgla. Szacuje się, że do 2050 r. około 483 z przewidywanych 877 miliardów ton całkowitej emisji CO2 będzie mogło zostać przechwycone i zdeponowane. - Energia W strefie europejskich wód przybrzeżnych jest wiele możliwości zbudowania instalacji produkujących energię odnawialną. Wiatry wiejące na obszarach morskich, prądy oceaniczne, fale i ruchy pływowe niosą ze sobą ogromne ilości energii. Komisja przewiduje, że siła wiatru może do 2010 r. wytworzyć MW, w tym MW na obszarach morskich38. Innymi nowymi technologiami są instalacje wykorzystujące do produkcji energii elektrycznej ruch fal morskich oraz napędzane prądami pływowymi turbiny, które mogą być montowane na brzegu lub na morzu. We wszystkich tych przypadkach możliwa jest konkurencja z innymi użytkownikami wód przybrzeżnych w sektorach transportu morskiego lub rybołówstwa, należy więc przy tym uszanować potrzeby miejscowej ludności. Zwiększy to potrzebę planowania przestrzennego. W Unii Europejskiej zużycie energii rośnie najszybciej w sektorze transportu, ale istnieją możliwości oszczędności energii. Po pierwsze, oszczędności może przynieść przejście z transportu drogowego na

22 transport morski z powodu stosunkowo niskiego zużycia energii w przeliczeniu na tonę ładunku. Po drugie, oszczędności może przynieść racjonalizacja zużycia energii przez statki, np. przez zastosowanie energii wiatrowej lub słonecznej oraz biopaliw. Inną, opracowywaną obecnie technologią jest wykorzystywanie hydratów metanu. Aktualnie wielkość zasobów tego surowca szacuje się na około Gt równoważnika węgla, co odpowiada ilości zasobów wszystkich pozostałych paliw kopalnych razem wziętych. Ta forma energii mogłaby przyczynić się do zwiększenia dywersyfikacji źródeł dostaw i spowodować zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery na uzyskiwaną jednostkę energii w porównaniu z ropą naftową czy węglem. Eksploatacja tych zasobów stwarza jednak ogromne trudności przy wydobywaniu, uzdatnianiu, transporcie i przekształcaniu w komercyjny gaz metanowy. Europa jest liderem w poszukiwaniu hydratów metanu i badaniach nad zagrożeniami i konsekwencjami ich przypadkowego uwolnienia, które mogłoby przyczynić się znacząco do efektu cieplarnianego. Transport morski surowców energetycznych, rurociągami lub zbiornikowcami, stwarza możliwości gospodarcze, ale i budzi obawy związane z bezpieczeństwem i wpływem ewentualnych awarii na środowisko. Błękitna biotechnologia Błękitna biotechnologia oznacza wytwarzanie nowych produktów dzięki wykorzystaniu różnorodności biologicznej mórz. Ma ona długoterminowy potencjał, bowiem 80 % żyjących na świecie organizmów występuje w ekosystemach wodnych. Biotechnologia morska wnosi wkład do wielu sektorów gospodarki, od akwakultury po opiekę zdrowotną i od kosmetyków po produkty żywnościowe.

23 Ważne jest, aby wykorzystując jej potencjał jak najszybciej podjąć skuteczne działania służące osiągnięciu wielostronnej umowy chroniącej różnorodność biologiczną w morzach w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS). Byłoby to zgodne z unijnym celem zatrzymania spadku różnorodności biologicznej w UE do 2010 r., ustalonym na szczycie w Göteborgu. Ponieważ błękitna biotechnologia jest na wczesnym etapie rozwoju, jej wspieranie powinno skupiać się na badaniach naukowych i zwiększaniu wiedzy, na której opierać się będą nowe produkty i usługi. zainteresowanych stron.

24 Szkolenie Chałupy Organizowanie przepływu know-how na pokładach statków i na lądzie. Podnoszenie jakości produktów i jakości ich kontroli. Regulacje prawne. Organizator szkolenia: Instytut Inicjatyw Europejskich ul. Wyzwolenia Władysławowo tel./fax

25 Dzień 2 ( ): (Rozpoczęcie szkolenia o godzinie 10.00, przerwa na kawę oraz 15.00, zakończenie 16.00) Tematyka szkolenia: System transferu technologii i rozwiązań innowacyjnych, wzmacnianie obszarów badawczych strategicznych dla regionu. Podnoszenie poziomu wiedzy, świadomości i odpowiedzialności odnośnie polityki rybackiej wśród polskiej publicznej administracji rybackiej, oraz wśród przedstawicieli środowisk rybackich. Wyposażenie bezpieczeństwa na pokładzie oraz poprawa warunków sanitarnych i pracy. Wsparcie dla sektora przetwórstwa rybnego, wdrażanie rozwiązań, innowacji. Innowacje technologiczne (bardziej selektywne techniki połowowe) nie zwiększające wielkości nakładu połowowego i ich zdolności połowowych.

26 Cel szkolenia: Zapoznanie uczestników z nowoczesnymi technologiami stosowanymi w rybołówstwie, których efektem będzie podniesienie standardów i wytwarzanie produktów na wysokim poziomie.

27 Dla zachowania odpowiednich standardów i wytwarzania produktów na wysokim poziomie potrzebny jest nie tylko zakup surowców najwyższej jakości, ale także dobór odpowiednich przypraw oraz zastosowanie nowoczesnej technologii, zarówno przy produkcji jak i pakowaniu produktu. W miarę jak w strukturze konsumpcji ryb zwiększa się udział produktów wysoko przetworzonych, coraz większego znaczenia nabierają różnego rodzaju dodatki. Przy wzbogacaniu smaku i wyglądu ryb stosuje się całą gamę przypraw, środków spożywczych oraz komponentów, często coraz bardziej egzotycznych. Opakowanie w dużym stopniu wpływa na decyzję konsumenta o zakupie produktu. Coraz częściej preferowane są produkty w łatwootwieralnym, estetycznym opakowaniu, które swoim kształtem bądź kolorystyką wyróżnia się wśród konkurencyjnych towarów. Dlatego też przedsiębiorstwa przetwórstwa ryb bardzo ściśle współpracują z dostawcami opakowań. Oferta tych firm obejmuje zarówno całe systemy wykorzystywane przy transporcie, produkcji oraz magazynowaniu (kontenery, palety), jak i dostawę pojedynczych opakowań, w których produkty rybne sprzedawane są na rynku detalicznym, a więc puszki do konserw, opakowania drukowane, folie oraz etykiety. Przedsiębiorstwa te obsługują najczęściej nie tylko sektor rybny, ale cały przemysł spożywczy. W związku z uruchomieniem Sektorowego Programu Operacyjnego wiele przedsiębiorstw przetwórstwa ryb i produktów rybnych decyduje się na skorzystanie z dofinansowania i unowocześnienie procesu technologicznego. Najwięcej środków inwestuje się w prace budowlane oraz zakup nowoczesnych urządzeń i środków transportu. Pośrednio więc beneficjentami programu staną się dostawcy m.in.

28 - nowoczesnych, materiałów budowlanych, takich jak specjalistyczne posadzki, panele ścienne do chłodni, - urządzeń przetwórczych i etykietujących, od operacji obróbki wstępnej aż po urządzenia specjalistyczne, - urządzeń i środków zapewnienia higieny, - środków transportu wewnętrznego i samochodów ciężarowych. Od stycznia 2005 roku branża rybna zobowiązana jest do wprowadzenia zasad identyfikowalności produktów rybnych, zgodnie z nowym rozporządzeniem UE. Zakłady rybne będą więc poszukiwać nowych rozwiązań opartych o skanery kodów kreskowych oraz systemy RFID (kodów częstotliwości radiowej). INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej wzrasta rola organizacji producenckich sektora rybnego. Przejmują one część uprawnień znajdujących się dotychczas w gestii administracji państwowej i stają się partnerami podobnych organizacji w pozostałych krajach Unii. W Polsce obserwuje się niedostateczną liczbę podmiotów konsolidujących branżę oraz aktywnie uczestniczących w rozwiązywaniu problemów sektora rybnego. Jedną z nielicznych organizacji zrzeszających firmy produkujące ryby i produkty rybne jest Polskie Stowarzyszenie Przetwórców Ryb (PSPR) z siedzibą w Koszalinie. W chwili obecnej organizacja liczy 100 członków, którzy dostarczają około 80% przetworów rybnych na rynek krajowy i ok. 90 % produktów przeznaczonych na eksport. Stowarzyszenie ma na celu wspieranie sektora przetwórstwa rybnego w przystosowaniu do nowych warunków prowadzenia działalności w Unii Europejskiej oraz promocję nowoczesnych, przyjaznych środowisku technologii przetwórczych

29 i produktów rybnych ważnym podmiotem otoczenia sektora rybnego jest Krajowa Izba Gospodarki Morskiej. Jest to organizacja zrzeszająca przedsiębiorstwa i instytucje prowadzące działalność w ramach szeroko rozumianej gospodarki morskiej. PODNOSZENIE POZIOMU WIEDZY NA TEMAT RYBOŁÓWSTWA Badania ekonomiczne działalności rybołówstwa i przetwórstwa ryb, w odróżnieniu od prowadzonych od wielu lat badań biologicznych, mają stosunkowo krótką historię. Brak wiarygodnych danych dotyczących ekonomicznych aspektów funkcjonowania rynku ryb i produktów rybnych był zawsze słabym punktem zarządzania sektorem rybnym. Wejście Polski

30 do Unii Europejskiej zobowiązuje nasz kraj nie tylko do przestrzegania Wspólnej Polityki Rybackiej, ale również do tworzenia zbioru danych niezbędnych do jej realizacji oraz oceny wpływu na sytuację ekonomiczną całego sektora, łącznie z przetwórstwem i rynkiem ryb. Zgodnie z ministerialnym rozporządzeniem, jako odpowiedzialny za prowadzenie badań naukowych, wynikających z akcesji Polski do Unii, został wyznaczony Morski Instytut Rybacki w Gdyni. MIR jest państwową jednostką badawczą utworzoną w celu prowadzenia prac badawczorozwojowych, wdrożeniowych i popularyzacji w dziedzinach biologii morza, ochrony środowiska morskiego i jego zasobów oraz morskiej gospodarki rybnej. MIR jest szczególnie ceniony za dogłębne opracowywanie danych statystycznych dotyczących morskiej gospodarki rybnej, dla potrzeb instytucji krajowych i organizacji międzynarodowych. Instytut prowadzi szereg projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej oraz realizowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb ". Do badań włącza się też Instytut Morski, który jest jednostką naukowobadawczą resortu Ministerstwa Infrastruktury. Wykonuje prace badawcze i wdrożeniowe z zakresu gospodarki morskiej, m.in. ekonomiki morskiej, zagospodarowania regionu nadmorskiego oraz nowych technologii. Badania nad sektorem rybnym prowadzone są także przez wyspecjalizowane katedry uczelni wyższych. Akademia Rolnicza w Szczecinie na Wydziale Nauk o żywności i Rybactwa kształci studentów oraz prowadzi badania w dziedzinie technologii przetwórstwa rybnego. Każdego roku uczelnię opuszcza od 100 do 120 absolwentów tego wydziału. Na innych uczelniach województw zachodniopomorskiego i pomorskiego, m.in. Uniwersytecie Gdańskim oraz Szczecińskim prowadzone są badania z obszaru gospodarki morskiej, które często zawierają elementy rybołówstwa i przetwórstwa ryb.

31 Selektywność narzędzi połowowych Z selektywnością narzędzi połowowych ściśle związana jest problematyka odrzutów w rybołówstwie morskim. Odrzutami nazywamy tę część połowu, która z trafia z powrotem do morza. Przyczynę, dla której taka sytuacja ma miejsce, znajduje swoje uzasadnienie w czynnikach ekonomicznych oraz legislacyjnych. Czynniki ekonomiczne polegają na umieszczaniu za burtą tej części odłowy, którą stanowią gatunki o niskiej, bądź też żadnej wartości rynkowej. Dlatego z ekonomicznego punktu widzenia uzasadnione jest wyrzucanie z powrotem do morza tych ryb, lub innych gatunków fauny morskiej i zaoszczędzenie miejsca w ładowni przeznaczyć dla gatunków cenniejszych z gospodarczego punktu widzenia. Natomiast, jeśli chodzi o czynniki legislacyjne to chodzi tu przede wszystkim o odrzuty z powodu niewymiarowości egzemplarzy danego gatunku lub objęcia ich zakazem połowowym. Gatunki te, mimo że reprezentują ze sobą wymierną wartość ekonomiczną nie mogą zostać wyładowane, gdyż było by to działaniem sprzecznym z normami prawnymi regulującymi działalność podmiotów w sektorze rybołówstwa. Niezależnie od tego, który z wyżej opisanych czynników ma jest przyczyną dokonywania odrzutów, to z całą stanowczością należy podkreślić, iż jest to zjawisko niepożądane, które należy ograniczać w możliwie największym stopniu. Zakres szkodliwości oddziaływania jest niezwykle szeroki, gdyż dotyczy całego ekosystemu i ma w efekcie wpływ na wszystkie gatunki, nie tylko te, które są przedmiotem działalności prowadzonej przez jednostki

32 połowowe. Ryby, oraz inne organizmy wyładowane na pokład jednostki, a następnie zwrócone swemu naturalnemu środowisku, z reguły posiadają krótki okres przeżywalności, a często trafiają tam martwe. Powoduje to obniżenie zdolności reprodukcyjnej gatunków, w ramach których, w skutek ekspansywnie prowadzonej działalności połowowej, zmniejszeniu ulega liczba osobników zdolnych do podjęcia tarła. Jak wiadomo, ekosystem morski jest systemem naczyń połączonych i szkodliwe oddziaływania nigdy nie ogranicza się tylko i wyłącznie do konkretnego gatunku lub populacji występującej na danym obszarze. Niepożądane skutki są odczuwalne także wśród gatunków, które bezpośrednio nie ucierpiały, bądź też ucierpiały w nieznacznym stopniu w skutek prowadzenia odrzutów na statkach. Warto podkreślić w tym miejscu, że zakres szkodliwego oddziaływania odrzutów w rybołówstwie morskim nie ogranicza się tylko do różnego rodzaju gatunków ryb, lecz dotyczy także ssaków, ptaków, a niekiedy nawet roślin morskich. Dokonywanie odrzutów ma też swój wydźwięk ekonomiczny, gdyż skutkiem tych praktyk jest marnotrawienie cennych zasobów mórz, które z dnia na dzień się kurczą, pozostawiając coraz mniejszy zakres możliwości prowadzenia dochodowej działalności przez podmioty z sektora rybołówstwa i przetwórstwa ryb. Tak więc sposób postępowania mający na celu optymalne wykorzystanie ładowni statku poprzez umieszczenie w niej możliwie najcenniejszych pod względem gospodarczym ryb, owszem, może przynieść wymierne korzyści. Jest to jednak sposób postępowania krótkowzroczny i sprzeczny z podejściem ekosystemowym do korzystania z zasobów mórz i oceanów. Sprzeczny jest on także z ideą zrównoważonego rozwoju, która propaguje taki model rozwoju gospodarczego i eksploatacji surowców naturalnych, które są prowadzone z poszanowaniem problematyki ekologicznej. Dlatego warto

33 w tym miejscu zdecydowanie podkreślić, że efektem prowadzenia odrzutów na dużą skalę niesie ze sobą negatywne skutki dla całego sektora rybołówstwa i przetwórstwa ryb, gdyż przyśpiesza kurczenie się populacji gatunków ryb cennych ekonomicznie oraz przyśpiesza tempo nakładania na jednostki połowowe obostrzeń dotyczących skali na jaką eksploatacja określonych gatunków może być prowadzona. Skutkuje to obniżeniem rentowności prowadzenia działalności połowowej i rodzi napięcia na tle społecznym pomiędzy osobami trudniącymi się rybołówstwem a organami administracji (krajowej lub unijnej), które ustalają limity oraz zakazy połowowe na poszczególne gatunki. Stan zasobów biologicznych wód podlegających jurysdykcji państw członkowskich Unii Europejskiej nie jest zadowalający. Prowadzona przez lata ekspansywna gospodarka rybacka oraz brak efektywnych metod kontroli odłowów prowadzonych przez statki doprowadziły do spadku liczby gatunków ryb i innych organizmów morskich. Za przykład można tu przytoczyć dorsza bałtyckiego, na którego przyznane limity połowowe musiały zostać drastycznie ograniczone w celu zapewnienia choćby minimalnej możliwości odtworzenia przetrzebionej biomasy tarłowej tego gatunku. W związku z powyższym, wszelkie efektywne metody przeciwdziałania tej niekorzystnej sytuacji oraz wprowadzenie regulacji ograniczających skutki bądź wręcz zakazujących praktyk uznanych za niepożądane będą znajdować coraz szersze spektrum poparcia wśród orędowników wzmocnienia ochrony gatunków wód unijnych. A tych z każdym dniem przybywa. Ze szkodliwości odrzutów w rybołówstwie morskim świetnie zdają sobie sprawę organy odpowiedzialne za tworzenie prawa unijnego. Obecnie, przedmiotem prac Komisji Europejskiej jest rozporządzenie mające

34 na celu uregulować tę kwestię i włączyć problematykę odrzutów do wspólnej polityki rybackiej. Z początkiem 2008 przekazany został do Parlamentu Europejskiego projekt rozporządzenia Komisji dotyczący wyeliminowania odrzutów i obniżenia poziomu niechcianego połowu. Podczas sesji plenarnej parlament z zadowoleniem odniósł się zarówno do regulacji zawartych w rozporządzeniu, jak i do argumentacji Komisji mającej na celu uzasadnić potrzebę wprowadzenia tych regulacji oraz zakres w jakim będą one obowiązywać. Podczas prac nad zapisami rozporządzenia uwzględnione zostały opinie środowisk rybackich, tak więc nie powstało ono w oderwaniu od realiów i aspektów związanych bezpośrednio z prowadzeniem działalności połowowej. Na uwagę zasługuje fakt, iż sami rybacy coraz częściej rozumieją potrzebę stosowania tego rodzaju środków, i że działania te ostatecznie mają na celu ochronę ich interesu ekonomicznego. W pierwszej fazie obowiązywania tych regulacji zakazem odrzutów objęte zostaną gatunki, które reprezentują ze sobą wymierną wartość ekonomiczną i po wyładowaniu mogą zostać przeznaczone na cele związane chociażby z działalnością zakładów przetwórstwa rybnego. Z czasem, tymi regulacjami zostanie objęta także ta część połowu, która nie nadaje się do celów konsumpcyjnych. Osiągnięty zostanie w ten sposób ostateczny cel rozporządzenia, którym jest całkowity wyeliminowanie odrzutów w rybołówstwie morskim Unii Europejskiej. Celem tego rozporządzenia jest wymuszenie na rybakach i innych podmiotach zajmujących się działalnością połowową podniesienie poziomu selektywnywności stosowanych narzędzi połowowych. Dzięki takim inwestycjom zostanie ograniczona ilość niechcianych przyłowów,

35 co w przypadku stopniowego wdrażania postanowień dotyczących zakazu odrzutów, znajduje swoje uzasadnienie ekonomiczne. Mniej niechcianego przyłowu oznacza większy ilościowo udział przyłowu pożądanego, który decyduje o opłacalności prowadzenia działalności połowowej. Jeśli chodzi o odbiorców produktów rybnych to rozważana jest koncepcja ustalenia odgórnie w enumeratywny sposób gatunków, które należy skupować. Musi jednak nastąpić upowszechnienie technologii i metod przetwarzania danego surowca na określone cele (np. na paszę dla zwierząt), gdyż jest to czynnikiem niezbędnym dla działalności zakładów, które będą posiadać możliwości przetwórcze nakierowane na określony rodzaj surowca. Niezbędne jest także stosowanie różnych form dotacji, bez których tego typu działalność przetwórcza może okazać się nieopłacalna. Udział odrzutów w ogólnej skali zawiera się między 7 a 27 milionów ton w skali roku. Szacunki dotyczące wyłącznie Morza Północnego mówią o do ton rocznie. Trzeba jednak pamiętać, że udział odrzutów w przyłowach jest uzależniony przede wszystkim od rodzaju prowadzonego rybołówstwa i może wynosić od 20 do 60% całkowitej wielkości połowu. Dane te, mimo że są to ostrożne szacunki, doskonale uzmysławiają skalę całego zjawiska. Oznacza to, że po wejściu w życie regulacji mających za zadanie wyeliminowanie odrzutów i zwiększenie selektywności narzędzi oraz technik połowowych, przytoczone wyżej dane odzwierciedlać będą procentowy udział niechcianego przyłowu, który w świetle obowiązujących przepisów będzie musiał zostać dostarczony na miejsce wyładunku. Nawet jeśli niepożądany przyłów, który znalazł się na pokładzie jednostki, reprezentuje z sobą jakąkolwiek wartość rynkową, to i tak oznacza

36 to straty oraz obniżenie rentowności prowadzonej przez armatora działalności połowowej prowadzonej. Reasumując, odrzuty stanowią poważny problem w rybołówstwie Unii Europejskiej wpływając negatywnie na regenerację stad, stanowią marnotrawienie cennych zasobów czasu i energii w branży rybołówstwa raz niepowetowane straty dla całego środowiska naturalnego. Regulacje unijne mające na celu stopniową eliminację odrzutów oraz ograniczenie niechcianego przyłowu będą niewątpliwie skutecznym rozwiązaniem, lecz wdrożenie ich będzie mieć negatywne skutki ekonomiczne dla branży rybołówstwa i przetwórstwa rybnego. Skutki te będą tym dotkliwsze, im mniejszą zdolnością dostosowawczą wykażą się armatorzy, i im mniej uwagi poświęcą modernizacji swych jednostek pod kątem podnoszenia poziomu selektywności narzędzi i technik połowowych. Dlatego już dziś warto rozważyć potrzebę przeprowadzenie tego typu inwestycji na statku. Tym bardziej, że wkrótce znów będą dostępne środki w ramach Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nabrzeżnych obszarów rybackich na lata Przykładowo, możliwe będzie uzyskanie środków pomocowych na zakup włoków o większym stopniu wybiórczości oraz dodatkowych urządzeń, których zainstalowanie na statku jest niezbędne dla ich prawidłowej obsługi. Na rynku dostępne są specjalne klatki do połowu ryb, których na tyle zróżnicowane, że pozwalają one uniknąć odłowu osobników niewymiarowych oraz gatunków, które nie są celem danego armatora.

37 Szkolenie Chałupy Organizowanie przepływu know-how na pokładach statków i na lądzie. Podnoszenie jakości produktów i jakości ich kontroli. Regulacje prawne. Organizator szkolenia: Instytut Inicjatyw Europejskich ul. Wyzwolenia Władysławowo tel./fax

38 Dzień 3 ( ): (Rozpoczęcie szkolenia o godzinie 10.00, przerwa na kawę oraz 14.00, zakończenie 16.00) Tematyka szkolenia: Modernizacja i restrukturyzacja floty przybrzeżnej. Uzupełnienie oraz modernizacja istniejącej infrastruktury rybackiej, modernizacje magazynów i urządzeń do przechowywania ryb oraz magazynów narzędzi połowowych. Szukanie sposobów na zwiększenie atrakcyjności oraz jakości produktów rybnych warsztaty i dyskusja.

39 Cel szkolenia: Podkreślenie potrzeby modernizacji i restrukturyzacji floty, przedstawienie nowych technologii w dziedzinie pakowania i przechowywania produktów. Szukanie sposobów na zwiększenie atrakcyjności oraz jakości produktów rybnych.