Rocznik X Numer 41 Grudzień Augustinus.

Transkrypt

1 Rocznik X Numer 41 Grudzień 2016 Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie pozostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego. 2 Księga Mojżeszowa/Księga Wyjścia 20, 7

2 W bieżącym numerze Wydawca Biuletyn oraz inne publikacje wydawane są przez polskie dzieło holenderskiej fundacji In de Rechte Straat Redakcja: Tomasz Pieczko Pedro Snoeijer Adres do korespondencji Skr. Pocztowa Zgorzelec 4 augustinus@irs.nu Internet Blogi Fundacja In de Rechte Straat Laan van Westenenk AZ Apeldoorn HOLANDIA ISSN Niniejsza publikacja jest przesyłana bezpłatnie i nie jest przeznaczona do sprzedaży Spis treści Słowo od redakcji...3 Studium Biblijne: Księga Wyjścia 20,7...4 III Przykazanie...7 Przysięga Katechizm Heidelberski o III przykazaniu Trzecie przykazanie w praktyce Psalm Słowo do czytelnika Wielu Polaków jest chrześcijanami. Biuletyn jest przede wszystkim przeznaczony dla nich. Zawierając ciekawe artykuły oraz materiały do studium Biblii jest on szczególnie godny polecenia tym, którzy są zainteresowani pogłębieniem znajomości zasad wiary i życia chrześcijańskiego. Jeśli jesteś nim zainteresowany: zamów bezpłatną prenumeratę biuletynu! Zamówienie można składać na podane w każdym biuletynie: adres do korespondencji, lub przez stronę internetową ( Można także podać adres osoby znajomej, na adres której możemy wysłać bezpłatny egzemplarz próbny. Cele a jest dziełem, którego celem jest szerzenie Ewangelii Jezusa Chrystusa. Słowa Ewangelii są posłaniem niosącym wyzwolenie, dzięki którym ludzie błądzący i poszukujący mogą poznać Boga. Ewangelia wskazuje drogę do prawdziwej jedności z Bogiem, owocem której jest pokój serca. Prawdziwą Drogą, Prawdą i Życiem jest Jezus Chrystus. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przez Jezusa Chrystusa. Pragnieniem a jest przybliżenie polskim czytelnikom klasycznego, biblijnego nauczania Kościołów Reformacji protestanckiej. 2

3 Słowo od redakcji Drodzy Siostro i Bracie w Jezusie Chrystusie. Jak zawsze z dużą radością i dziękując naszemu Panu za to, że pozwala nam realizować nasze dzieło, proponujemy Wam kolejny numer pisma. Tematem bieżącym jest Trzecie Przykazanie Dekalogu. Przykazanie to nie pozwala traktować w sposób banalny, lekki, imienia Bożego. Ktoś może zapytać: czy na tle innych przykazań, ale także w kontekście naszych codziennych, często tak poważnych życiowych problemów, rozważanie tego przykazania nie jest czymś czysto teoretycznym, mało praktycznym, wręcz odnoszącym się do mało istotnych spraw? W żadnym przypadku! Pomimo, że jest traktowane przez wielu jako mniej ważne (przecież słyszymy w Polsce, wokół nas, częste zawołania typu: o Jezu! O Boże! itp.), to waga tego przykazania nie jest pomniejszona przez powszechne lekceważenie jego treści. Przykazanie to odnosi się do (i jest jego miarą) miejsca jakie Bóg zajmuje w naszym życiu: kim On jest dla nas, jak jest dla nas ważny; czy Bóg jest istotnie Panem naszego życia, czy też elementem jakiegoś tła kulturowego, czy szeroko rozumianych przekonań o Jego istnieniu (może jest?...)? Z tego też względu, ale i respektując porządek Dziesięciorga Przykazań, chcemy Was zaprosić do wspólnego zatrzymania się nad znaczeniem trzeciego przykazania i nad jego konkretnymi efektami w naszym życiu chrześcijańskim. Niech Was Bóg błogosławi i niech Wasza refleksja przyniesie jak najwięcej dobrych owoców w Waszej codzienności. Redakcja 3

4 Studium Biblijne PEDRO SNOEIJER II Mojżeszowa 20,7 Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie pozostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego. Księga II Mojżeszowa / Wyjścia 20, 7 Księga V Mojżeszowa / Powtórzonego Prawa 5,11 4 Drugie przykazanie mówi o ograniczaniu Boga, trzecie natomiast o próbie manipulowania Bogiem, lub używaniu Go dla własnych korzyści. Często redukowano to przykazanie do zakazu bluźnierstwa i przeklinania lub nadużycia w przysięgach. Znaczenie tego przykazania jest jednak szersze. Używanie Imienia Pana w mowie w sposób lekceważący jest grzechem, gdyż Bóg jest święty, wszechmogący, i nie pozwoli, abyśmy korzystali z jego imienia, jak nam pasuje. Imię Bóg objawił swoje imię, co wskazuje na to, że chce mieć bardzo osobistą i intymną relację z wierzącym w przymierzu. Bóg objawił się nie tylko w sposób ogólny, lecz osobiście. W starożytności, imię było rodzajem przedłużenia osoby noszącej to imię. Bardzo powszechne wówczas myślenie magiczne, oznaczało w tym kontekście, że wołanie czyjegoś imienia, związane z życzeniem, mogłoby oznaczać, że rzeczywiście tak będzie się działo. Czyjeś imię posiadało dla człowieka starożytnego pewną moc. Dlatego Balak, król Moabu, próbował namówić proroka Bileama, aby przeklął lud Izraela w imieniu Pana, Boga Izraela (IV Mojżeszowa / Liczb 22-24). Uważano, że jeśli słowo przekleństwa zostanie wypowiedziane w imieniu Pana, będzie to nieodwracalne i spełni się w magiczny sposób. To rodzaj magicznego przekleństwa, bardzo znany na starożytnym bliskim wschodzie (por. V Mojżeszowa / Powt. Prawa 18,9-14). Magiczny sposób wołania Imienia, dla własnych celów jest typowo pogański, to próba manipulowania Boga dla własnych prywatnych i zazwyczaj egocentrycznych celów. Oznacza to kompletny brak chwalenia Stwórcy, oraz stawianie siebie wyżej, niż Bóg. Magia jest obrzydliwością dla Boga. Dla wierzącego natomiast Imię Pana jest czymś pięknym i osobistym. Bóg wszechmogący dał swojemu ludowi wyjątkowy przywilej, by mogli wołać Jego Imię podczas nabożeństwa oraz w każdej chwili, kiedy byli w potrzebie. Ten przywilej oznacza jednocześnie wielką odpowiedzialność, by honorować i szanować Imię Pana. Jako wierzący odrzucamy manipulowanie Bogiem, ale może to być nam bliższe niż myślimy. Nasze modlitwy mogą stać się sposobem manipulowania, jeśli chcemy Boga skłonić do czynienia czegoś dla nas. Możemy na przykład obiecać coś w zamian za wysłuchanie modlitwy, lub szukać znaków, jako potwierdzenia od Boga. Wierzący mogą w każdej chwili przyjść do Boga, ale nie z myślą, że Bóg zawsze spełni ich zachcianki, kiedy o to poproszą. Nasze modlitwy często wyglądają bardziej, jak lista osobistych życzeń, a za mało jako prośby według woli Bożej oraz uwielbienie Go. Nasza modlitwa musi być zgodna z wolą Bożą, co oznacza, że znamy nasze miejsce wobec wszechmogącego i świętego Stwórcy, że wiemy, że ostatecznym celem

5 naszego życia nie jest własne dobro, lecz chwała i uwielbienie naszego Stwórcy i Zbawiciela. W modlitwach, w których prosimy Boga o coś, co ma raczej służyć naszych marnym celom, nadużywamy Jego Imienia. Próżność Używanie Imienia Boga dla własnych prywatnych celów oznacza użycie go w sposób marny, pozbawiony wartości. Wyraz przetłumaczony jako nadużywać oznacza marność, próżność, pustość, fałsz. Oznacza działanie bez powodzenia (np. Job 15:31; 35:13; Psalm 60:11). Zazwyczaj myślimy, że przykazanie zakazuje nadużywania Imienia Pana w naszej mowie. Tekst jednak w ogóle nie używa słowa mówić lub temu podobnego. Bardziej dosłownie można by to przetłumaczyć: Nie podnoś Imienia Pana ku próżności / pustości / fałszowi. Hebrajski wyraz oznacza mówienie kłamstwa lub fałszu, jak mówienie fałszywego świadectwa wobec bliźniego (dziewiąte przykazanie, V Mojżeszowa / Powt. Prawa 5,20). Słowo to jest używane również, aby określić fałsz i hipokryzję podczas nabożeństwa (Izajasz 1,13), lub fałsz w prorokowaniu (Ezechiel 13,3-7), lub też czynienie czegoś złego w ogólności (np. Job 31,5). Wszelkie czynienie zła w imieniu Pana jest przekroczeniem III przykazania. W historii chrześcijanie i Kościół niestety wiele razy dokonali zabójstwa, egzekucji, gwałtu, wykorzystywali, pognębiali innych w imieniu kościoła i Boga. Ale także używanie imienia Pana, aby siebie wzbogacić (tzw. Ewangelia sukcesu), lub głoszenie wizji lub proroctwa, które tak naprawdę są własnym życzeniem to straszny grzech. Przykazanie ostrzega, aby nie czynić z Boga wspólnika naszego fałszu w słowie lub intencji. Przykazanie zakazuje wiązania Imienia Pana z czymś, co jest próżnością, pustością. To współcześnie ogromny problem w innej formie. Ileż razy dziennie słyszymy wokół nas: O Boże! i tym podobne. To bezmyślnie używanie Imienia Pana. Być może nie ma w tym złych lub egoistycznych intencji, ale taki sposób używania Imienia Pana jest grzeszna. Dotyczy to także zwyczaju, by bezmyślnie na wszystko mówić alleluja (co oznacza: chwalcie Pana) bez intencji chwalenia Boga w tym momencie. Podnoszenie Imienia Pana ku próżności oznacza także ogłaszanie fałszu w imieniu Boga. Kościoły i wierzący głoszący fałszywą, niebiblijną teologię przekraczają to przykazanie. 5

6 Także chrześcijanie, którzy chodzą do kościoła, ale poza tym nie żyją według woli Bożej, żyją w fałszu, chodzą w Imieniu Pana na nabożeństwo, ale nie chcą Go tak naprawdę chwalić, przekraczają III przykazanie. Przykazanie ostrzega, że wołanie Imienia Pana, bez poddania się Mu całkowicie jest na próżno, ponieważ nie można manipulować Bogiem, nie można Go zmusić do czegoś, co jest wbrew Jego woli. Każda próba manipulowania Go jest grzechem. Połączenie Imienia Pana, a więc samego Pana, z marnością i próżnością jest grzechem, podczas gdy Imię Pana jest pełne i bogate. Boże Imię nad ludem W Piśmie Świętym czytamy, że Bóg dzieli swoje Imię ze swym ludem. Jego Imię mieszka w przybytku i w świątyni (V Mojżeszowa / Powt. Prawa 12,11; Ezdrasza 6,12; Ezechiela 43,7). W Księdze Liczb czytamy tzw. błogosławieństwo kapłańskie (IV Mojżeszowa / Liczb 6,22-26). Zaraz po słowach, którymi kapłanie mają codziennie błogosławić Izrael, czytamy: Tak będą wzywać imienia mojego nad synami izraelskimi, a Ja będę im błogosławił (IV Mojżeszowa / Liczb 6,27). Hebrajski tekst nie zawiera wyrazu wzywać; bardziej dosłownie należy tłumaczyć: tak włożą imię moje nad synami izraelskimi. To, że Bóg włożył swoje Imię nad swoim ludem oznacza, że należą do Niego, że Bóg utożsamia się z nim (Objawienia 13,6). Nasza tożsamość jest byciem ludem Bożym, dziećmi Bożymi. Tą tożsamość mamy zawsze ze sobą, gdziekolwiek jesteśmy. Każdy raz kiedy grzeszymy, znieważamy Imię Pana, który jest nad nami. Obrażamy Boga i Jego Imię, w każdym naszym grzechu przekraczamy III przykazanie. Ostrzeżenie Przykazanie daje ostrzeżenie: Pan nie pozostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego. Tekst nie mówi w jaki sposób Bóg ukarze grzesznika, ale jasnym jest, że Bóg taki grzech traktuje bardzo poważnie. Bóg z całą pewnością nie pozostawi go bez kary. Także w innych miejscach czytamy o konsekwencji grzechu przeciw Imieniu Pana: Jeżeli nie będziesz pilnie spełniał wszystkich słów tego zakonu, zapisanych w tej księdze, w bojaźni przed chwalebnym i strasznym imieniem Pana, Boga twego, to Pan niezwykłymi ciosami ugodzi ciebie i twoje potomstwo, ciosami potężnymi i długotrwałymi, chorobami złymi i długotrwałymi (V Mojżeszowa / Powt. Prawa 28,58-59). Zamiast używać Imienia Pana w sposób próżny, powinniśmy święcić Jego Imię. To znaczy, powinniśmy pokazać, że Bóg jest święty poprzez uświęcenie naszego życia: Będziecie przestrzegać przykazań moich i wypełniać je. Jam jest Pan. Nie będziecie bezcześcić świętego imienia mojego, abym był uświęcony pośród synów izraelskich; Jam jest Pan, który was uświęcam, który was wyprowadziłem z ziemi egipskiej, aby być waszym Bogiem; Jam jest Pan (III Mojżeszowa / Kapłańska 20,31-33). Nie możemy manipulować Panem, ale poprzez wiarę jesteśmy w stanie zaufać Mu, a On da nam siłę, przez Ducha Świętego, aby żyć w sposób święty i święcić Jego Imię. Dłuższa wersja artykułu i inne artykuły znajdują się na blogu autora: 6

7 Artykuł TOMASZ PIECZKO Trzecie przykazanie Dekalogu Nie nadużywaj imienia Pana, Boga twojego, gdyż Pan nie zostawi bez kary tego, który nadużywa imienia jego (2 Mojżeszowa/Wyjścia 20,7) Trzecie przykazanie jest jak bariera ochronna wokół imienia Bożego. Bóg chce w ten sposób byśmy nie zbliżali się do Niego w sposób byle jaki, usiłując jakby posiąść Go. Zakazuje nam tym samym bycie z Nim na ty w sposób wulgarny i cielesny. Aby dobrze zrozumieć ten nakaz Boży, należy najpierw dobrze pojąć ważność imienia Bożego. W wymiarze ludzkim wiemy z doświadczenia jaki jest autorytet imienia. Kiedy używa się lub kiedy rekomenduje się imię jakiejś osoby, to wpływ tej osoby daje się odczuć. Ten, który jest uprawniony do mówienia w imieniu kogoś drugiego, ma moc tego, który go posyła. Ambasador wysłany przez swój rząd reprezentuje państwo w imieniu którego działa. Odwrotnie nadużycie czyjegoś imienia jest dokonaniem uzurpacji, przywłaszczeniem sobie czyjejś tożsamości. Jest to fałszerstwo moralne i prawne. Imię jest zatem, w pewnym sensie, osobą która je nosi. Ważność imienia Bożego Ważność świętego imienia Bożego jest nam ukazana np. w trzech opowiadaniach biblijnych. 1. Jakub (1 Mojżeszowa/ Rodzaju 32,29), po nocy walki z kimś nieznajomym, pyta go o jego imię. Tenże odpowiada mu w ten sposób: Nie chcę ci podać mojego imienia, ale chcę ci błogosławić. Jakub pojmuje w tejże chwili, że ten, który go błogosławi, bez podania mu swego imienia, to Bóg sam. Patriarcha poznał Pana przez łaskę, którą od Niego otrzymał. Jeżeli Bóg powiedziałby Mu swoje imię, Jakub, daleki od bycia błogosławionym, zostałby zmiażdżony samą mocą tego imienia Dlatego więc, że imię to jest zbyt potężne dla ludzi, Bóg trzykroć święty ukrywa je za błogosławieństwem. 2. Mojżesz pyta Pana, ukrywającego się w płonącym krzewie, aby podał mu swoje imię (2 Mojżeszowa/Wyjścia 3,13). I Bóg odpowiada mu słowem tajemniczym: Jestem, który jestem, to znaczy Ja jestem ja. To ja zawiera rzeczywistość Boga. Ja jest podmiotem. Bóg jest zawsze Ja, to znaczy wyłącznie podmiotem i nigdy przedmiotem, który moglibyśmy posiąść. Manoach, poinformowany przez niebiańską istotę o przyszłym narodzeniu swego syna Samsona, prosi odwiedzającego, aby powiedział mu swe imię (Ks. Sędziów 13,17). Tenże odpowiada: dlaczego pytasz mnie o imię? Ono jest cudowne. Inaczej: moje imię jest cudem z niebios, którego 7

8 objawienia nie mógłbyś unieść. Te trzy przykłady prowadzą do konkluzji: Bóg nie może objawić nam swego prawdziwego imienia i powiedzieć nam go w twarz, ponieważ jest ono straszliwe mocą i człowiek nie zniósłby jego mocy usłyszawszy je. Jeżeli człowiek nie może widzieć Boga swoimi oczyma i żyć, nie może tym bardziej usłyszeć imienia Bożego na własne uszy nie poniósłszy śmierci. Ukryte imię Boga W Biblii hebrajskiej imię Boga nie jest objawione. Słowo hebrajskie oznaczające Boga to np. Elohim, ale jest to termin ogólny, który oznacza pewną funkcję. Jest używane zarówno dla oznaczenia Boga Izraela (Elohim Izraela), jak i fałszywe bóstwa (fałszywi Elohim), bądź bóstwa obce. W Biblii hebrajskiej, istnieje inne słowo, które w zasadzie oznacza Jego imię własne, ale w rzeczywistości nikt nie może wypowiedzieć tego imienia Bożego. Jest to słynny święty tetragram, złożony ze spółgłosek: YHWH. Słowa hebrajskie czytane są dzięki zapisanym spółgłoskom, do których czytający dokładają spontanicznie samogłoski konieczne do wymówienia słowa. Jeśli chodzi o imię Boże, pobożni czytelnicy Biblii hebrajskiej czytali spółgłoski, ale nigdy ich nie wymawiali. To dużo później uczeni w pismach, nazywani Masoretami, utworzyli z tych czterech spółgłosek słowo Yahweh lub Yehowah, zależnie od samogłosek, które dodali do spółgłosek. Współczesne tłumaczenia Biblii wolą użyć słów odmiennych, aby w sposób przybliżony wyrazić święte imię Boga, jak np. Pan lub Przedwieczny. Pomimo, że chrześcijanie żyją dzięki łasce danej w Jezusie Chrystusie, trzecie przykazanie jest nadal ogromnie poważne i uroczyste. Łaska nie przyzwala na wymawianie imienia Bożego na próżno, to znaczy nieważne kiedy i nieważne jak. Pan nie może zaakceptować, aby Jego imię, to znaczy Jego osoba, miałoby być wmieszane w nasze często banalne rozmowy, wypowiedzi czy przedsięwzięcia ludzkie. Człowiek nie może go posiąść - jest to imię niewypowiedziane, którego nikt na tym świecie nie zna; poznamy go dopiero w niebie. Imię objawione Bóg jednak nie pozostał Bogiem, który się ukrywa i który zawsze otacza się tajemnicą. Pewnego dnia, aby zbliżyć się do nas, dał On sobie imię szczególne. Jest to imię, które nie budzi strachu, nie jest groźnym, mogącym spowodować naszą śmierć, ale wręcz przeciwnie jest tym, które daje nam życie. Aby dobrze zachowywać trzecie przykazanie, należy nauczyć się poznawać to imię, jedyne, poprzez które Bóg daje się ludziom, aby ich zbawić i im służyć. To Jezus Chrystus, jedyny Syn, nasz Zbawiciel. Możemy wymówić to imię bez obaw, jak imię tego, który jest naszym ukochanym bratem. Ponieważ Jezus uniżył się w swojej chwale. Jezus jest zatem imieniem Tego, który się uniżył, imieniem Jego miłości. To przez imię Jezus miłość i sprawiedliwość Boża zostały wypełnione na krzyżu. Dlatego też Bóg wielce go wywyższył i obdarzył go imieniem, które jest ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zginało się wszelkie kolano na niebie i na ziemi, i pod ziemią i aby wszelki język wyznawał, że Jezus Chrystus jest Panem, ku chwale Boga Ojca (Filipian 2,9-11). Jezus: takie jest imię, które Bóg podał ludziom, pod którym dał się im poznać. I nie ma w nikim innym zbawienia; albowiem nie ma żadnego innego imienia pod niebem, danego ludziom, przez które moglibyśmy być zbawieni (Dzieje Apostolskie 4,12). Pan będzie miał już teraz właśnie to imię: Jezus. Przez nie mamy wolny dostęp do 8

9 Boże z mocą, otrzymywać wysłuchanie ich modlitw, widzieć towarzyszące głoszeniu znaki Boże, uzdrowienia i różne cuda, to miało to miejsce dlatego, że angażowali autorytet Boży przez imię Jego Syna Jezusa Chrystusa. Pan angażuje się tylko wtedy, kiedy imię Jego Syna jest wypowiedziane. Boga samego. Jego imię jest jedynym, które prowadzi do Ojca niebieskiego. Szanować i święcić imię Boże jest zatem posiadaniem wiedzy, że nie możemy wejść z Nim w kontakt, jak tylko przez imię Jego Syna. To dlatego wzywanie Boga, bez przejścia przez Jezusa Chrystusa, jest także naruszeniem trzeciego przykazania. To jakbym chciał zbliżyć się do jakiejś niezwykle ważnej osoby, bez umówienia się z nim i nie będąc na to spotkanie wprowadzonym. To właśnie Jezus Chrystus jest naszym spotkaniem z Bogiem; jest tym, który doprowadza nas do Ojca, to z Jego powodu Bóg nas przyjmuje. Modlić się do Boga poza Jezusem, jest modleniem się na próżno. Wzywanie Boga poza Jezusem jest wzywaniem Go na próżno. Jednym słowem: branie imienia Bożego poza Jezusem jest braniem go na próżno. Jeżeli apostołowie mogli głosić Słowo Posługa Ducha Świętego Znaczenie trzeciego przykazania idzie jeszcze dalej. Imię Jezusa, przez które Bóg angażuje się, nie może być używane w sposób banalny i zły. Duch Święty chce nam pomóc wypowiedzieć je bez sprofanowania go i by użyć je z całym jego autorytetem i mocą. Musimy nauczyć się mówienia Jezus przez Ducha Świętego, aby to imię nie stawało na próżno na naszych wargach. Nikt, przemawiając w Duchu Bożym, nie powie: Niech Jezus będzie przeklęty! I nikt nie może rzec: Jezus jest Panem, chyba tylko w Duchu Święty (1 Koryntian 12,3) Wzywanie Ojca w imię Syna, jest okazaniem posłuszeństwa przykazaniu. Ale nie wystarczy nie wypowiadanie pewnych słów, trzeba abyśmy byli ożywieni Duchem Świętym, kiedy je mówimy. Także chrześcijanie zapominają o wypowiadaniu imienia Jezusa bez opierania się o posługę Ducha Świętego. Każdy człowiek, który wypowiada imię Pańskie, niech się odwróci od złego, mówił apostoł Paweł. To tylko dzięki śmierci Jezusa i w Duchu Świętym, który nas zamieszkuje, możemy uświęcić imię Boga, brać je pożytecznie i w ten sposób być posłusznym trzeciemu przykazaniu. Dzięki krwi Jezusa Chrystusa i dzięki wylaniu Ducha Świętego możemy wypowiedzieć jedyne imię, które Bóg nam przyzwala, jedyne przez które nas wysłuchuje: Jezus Chrystus. Pełna wersja artykułu dostępna na blogu autora: 9

10 Pytania - odpowiedzi PEDRO SNOEIJER Przysięga Czy chrześcijanin może przysięgać? Niektórzy chrześcijanie, na podstawie Pisma Świętego twierdzą, że ogólnie Biblia zakazuje przysięgi. Dla przykładu, anabaptyści w XVI i XVII wieku, kwakrzy lub też niektórzy współcześni protestanci i katolicy. Faktem jednak jest, że istnieją sytuacje, w których wymagane jest od nas, abyśmy przysięgali, np. w sądzie, lub jeśli wykonujemy pewne zawody (lekarz, prawnik, polityk). Rzeczywiście wygląda na to, że Jezus zakazuje przysięgania, jak czytamy w Ewangelii: 33 Słyszeliście także, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu przysiąg swoich. 34 A Ja wam powiadam, abyście w ogóle nie przysięgali ani na niebo, gdyż jest tronem Boga, 35 ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem stóp jego, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem wielkiego króla; 36 ani na głowę swoją nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz uczynić nawet jednego włosa białym lub czarnym. 37 Niechaj więc mowa wasza będzie: Tak - tak, nie - nie, bo co ponadto jest, to jest od złego (Ew. wg Mateusza 5,33-37). Także w Liście Jakuba czytamy: A przede wszystkim, bracia moi, nie przysięgajcie ani na niebo, ani na ziemię, ani nie składajcie żadnej innej przysięgi; ale niech wasze tak będzie tak, a wasze nie niech będzie nie, abyście nie byli pociągnięci pod sąd (List Jakuba 5,12). Jak należy zatem rozumieć i zastosować te słowa? Jezus nie zakazuje ogólnie przysięgi, ale ostrzega uczniów, aby nie podejmować się czegoś, czego Prawo Boże nie wymaga. Prawo Boże pozwalało na dobrowolne przysięgi w pewnych sytuacjach (patrz np. Ks. Kapłańska / III Mojżeszowa 5,4; Ks. Liczb / IV Mojżeszowa 30,3-15). Są też sytuacje, w których Prawo Boże wymagało przysięgi, np. rozstrzyganie spraw w sądzie (II Mojżeszowa / Wyjścia 22,11; por. IV Mojżeszowa / Liczb 5,19-22). Sam Pan Bóg daje przykład, że można przysięgać, gdyż sam też przysięga: 10

11 9 Bo tak jest u mnie, jak w czasach Noego: Jak przysiągłem, że wody z czasów Noego nie zaleją ziemi, tak przysięgam, że już nie będę się gniewał na ciebie i nie będę ci robił zarzutów. 10 A choćby się góry poruszyły i pagórki się zachwiały, jednak moja łaska nie opuści cię, a przymierze mojego pokoju się nie zachwieje, mówi Pan, który się nad tobą lituje (Izajasz 54,9-10). Przysięga więc nie jest zawsze grzechem, czasami jest dobra, ale nigdy nie można jej lekko i nieodpowiedzialnie traktować. jako gwarancję, że spełni przysięgę. W przeciwnym razie, pozwala na osąd Boga. W momencie, kiedy przysięgam na coś innego, ten inny przedmiot lub osoba ma być gwarancją, że spełnię, co obiecuje. To już jest rodzaj pogaństwa, gdyż w praktyce zamieniam Boga na innego bożka, który miałby gwarantować prawdziwość moich słów. Podobnie w późniejszych czasach ludzie, chcąc uniknąć użycia Imienia Boga, przysięgali na Maryję, na niebo, na sakramenty, na innych świętych. Pan Jezus tylko potwierdza, co samo Prawo Boże mówi: 22 Jeżeli złożysz Panu, Bogu twemu, ślub, to nie ociągaj się z jego spełnieniem, gdyż Pan, Bóg twój, upomni się oń u ciebie i miałbyś grzech na sobie. 23 Jeżeli zaś nie złożysz ślubu, to nie będziesz miał grzechu na sobie. 24 Co wyszło z twoich ust, tego dotrzymaj i postąp tak, jak ślubowałeś Panu, Bogu twemu, dobrowolnie, jak powiedziałeś swoimi ustami (V Mojżeszowa / Powt. Prawa 23,22-24). Jezus akcentuje to, co Mojżesz też podkreślał, mianowicie, że to, co mówisz, ma konsekwencje. Dlatego lepiej dobrze się zastanowić, zanim coś powiesz, obiecasz lub przysięgniesz. Odwiecznym problemem jest, że człowiek przysięga lekkomyślnie. Żydzi I wieku chcieli na podstawie III przykazania unikać nadużywania Imienia Pana. Dlatego wymyślili alternatywne sposoby przysięgi; zamiast przysięgać na Imię Pana, przysięgali na ziemię, na Jeruzalem, na złoto świątyni, na dar, który jest na ołtarzu, itd. (por. Ew. Mateusza 23,16-22). Szukali więc substytutu na Imię Pana, aby przysięga była mniej poważna. Przysięga na Imię Pana oznacza, że osoba przysięgając przywołuje Boga, Problem powstaje tylko w sytuacji, gdy zwykła obietnica już nie wystarcza. Dzisiaj kłamstwo stało się czymś normalnym. W wielu sytuacjach nie mamy już pewności, czy możemy zaufać i wierzyć drugiej osobie. Wtedy, niektórzy uważają, że należy podkreślić swoją wiarygodność poprzez przysięgę. Przysięga w takiej sytuacji staje się raczej znakiem niewiarygodności tej osoby. Pan Jezus natomiast podkreśla, że to nie jest rozwiązanie. Powinieneś być wiarygodny, gdybyś nie kłamał, nie potrzebowałeś przysięgi. Jeśli jesteś wiarygodny, jeśli twoje tak zawsze jest tak i twoje nie, zawsze nie, to wcale nie potrzebujesz przysięgi. Jeżeli inni też wiedzą, że jesteś wiarygodny, wcale nie musisz przysięgać i nie będziesz w tym grzeszył. Możemy przysięgać tylko w poważnych sytuacjach, których państwo od nas wymaga, możemy śmiało to robić, ale tylko w pełni szacunku dla świętego Imienia Pana. Jeżeli masz pytania dotyczące problemów wiary, lub jeżeli chcesz porozmawiać z autorem na podstawie artykułu, zachęcamy do skontaktowania się z autorem przez adres pocztowy lub e- -mailowa podane na 2 stronie biuletynu. 11

12 Z historii Kościoła TOMASZ PIECZKO Katechizm Heidelberski Dzień Pański 36 Pytanie 99: Jakie żądanie zawarte jest w trzecim przykazaniu? Abyśmy nie bluźnili i nie hańbili imienia Bożego przekleństwami i fałszywymi lub zbytecznymi przysięgami, albo też przez fakt przemilczenia lub przez okazanie pobłażania nie stali się współwinnymi tak okropnego grzechu. Innymi słowy: abyśmy święte imię Boże wypowiadali nie inaczej, jak z bojaźnią i czcią, abyśmy prawdziwie Boga wyznawali, a każdym słowem i czynem Jemu oddawali chwałę. Ew. Mateusza 5,33-37; Job 5,12; Ew. Mateusza 10,32; Kolosan 3,16-17 Pytanie 100: Czy hańbienie imienia Bożego jest aż tak wielkim grzechem, że gniew Boży kieruje się nawet ku tym ludziom, którzy takim przysięgom lub przekleństwom nie zapobiegają bądź im się nie przeciwstawiają na tyle, na ile są w stanie to uczynić? Bez wątpienia tak, skoro nie ma grzechu większego i bardziej wzbudzającego gniew Boga niż bluźnierstwo Jego imieniu. Dlatego z woli Boga jest ono karane śmiercią. III Mojżeszowa / Kapłańska 24,15-16 Dzień Pański 37 Pytanie 101: Czy można jednak przysięgać na imię Boże nie narażając się na Jego gniew? Tak, o ile zażąda tego zwierzchność bądź też okoliczności zmuszą nas do potwierdzenia wiarygodności i prawdy - na chwałę Boga i dla dobra drugiego człowieka (bliźniego). Taki sposób składania przysięgi jest uzasadniony Słowem Bożym i był stosowany przez świętych tak w Starym, jak i w Nowym Testamencie. V Mojżeszowa / Powt. Prawa 10,20; Rzymian 1,9 Pytanie 102: Czy można przysięgać na świętych lub inne stworzenie? Nie, gdyż składając prawdziwą przysięgę przywołujemy Boga, aby On, jako jedyny znawca serc, dał świadectwo prawdzie i ukarał nas, gdyby się okazało, że przysięgamy fałszywie. A takie prawo nie przysługuje nikomu innemu poza Bogiem. Ew. Mateusza 5,34-36; Job 5,12 12

13 Etyka protestancka TOMASZ PIECZKO Trzecie przykazanie w praktyce Trzecie przykazanie Dekalogu można znaleźć w Biblii w jego dwóch sformułowaniach, w dwóch księgach biblijnych: 1. 2 Mojż./Wyjścia 20,7: Nie będziesz wzywał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, gdyż Pan nie pozostawi bezkarnie tego, który wzywa Jego imienia do czczych rzeczy Mojż./Powtórzonego Prawa 5,11: Nie będziesz brał imienia Pana, Boga twego, do czczych rzeczy, bo nie dozwoli Pan, by pozostał bezkarny ten, kto bierze Jego imię do czczych rzeczy. Obserwując rzeczywistość wokół nas musimy przyznać, że przykazanie to jest jednym z najbardziej lekceważonych. Niektórym wręcz wydaje się, że należy do sfery języka i obyczajów epoki, która już dawno przeminęła Obyczaje zmieniły się Tak często można usłyszeć, tak powszechne w kulturze polskiej, wezwania typu: O Boże! O Jezu! i im podobne, i ich pochodne. Zauważmy także, że można je usłyszeć nie tylko w banalnych, ale nawet i w wulgarnych okolicznościach. Nie można jednak banalizować tego typu faktów, tego typu okrzyków. Nie można lekceważyć tego, czego przykazanie Pańskie jasno zakazuje. Nie można zapominać, że banalizowanie przykazań Bożych zawsze jest grzechem, czyli prowadzi do naszego osamotnienia w tym świecie, w którym obecność Boga jest dla Jego stworzeń dającą życie, a Jego nieobecność niesie śmierć. Rozważmy zatem treść i sens trzeciego przykazania. Najpierw jego cel. Celem tego przykazania jest darzenie szacunkiem wielkości imienia Bożego, które powinno być dla nas święte i nienaruszalne, którego nie wolno żadnym sposobem sprofanować. Bóg chce, abyśmy nie pozbawiali Go czci przez bluźnierstwa, fałszywe przyrzeczenia, czy bezużyteczne obietnice; abyśmy nie popełnili grzechu braku szacunku wobec Niego. W konsekwencji, tak ustami, jak i sercem, nie możemy mówić o Bogu i Jego tajemnicach jak tylko z nieskończonym szacunkiem, z powściągliwością właściwymi Pismu Świętemu. Rozmyślając o Jego dziełach nie powinniśmy myśleć, ani też postrzegać Go w naszym duchu w sposób, który nie odpowiadałby Jego chwale i Jego czci. Jest to związane z rozumieniem biblijnym imienia, a szczególnie imienia Bożego. W Biblii, zwłaszcza w Starym Testamencie, imię wyraża osobę, osobowość, tożsamość tego, który je nosi i który nim się dzieli. Dlatego też imię i relacja z nim jest czymś niezwykle ważnym w kulturze biblijnej. Szczególnie taką uwagą i powagą winno być otoczone imię Boże. Imię Boże, to Jego renoma, Jego sława, opinia o Nim, którą dał nam poznać przez swoje Słowo i przez swoje dzieła. Bóg odrzuca, nie akceptuje, aby Jego święte imię było we wszystko wmieszane, w sposób wyzbyty sensu i powagi. Jego święte imię winno być używane wyłącznie do wskazania prawdziwego Boga, Ojca i Zbawiciela, takiego, jaki objawił się w Piśmie Świętym: Niechaj więc mowa wasza będzie: Tak - tak, nie - nie, bo co ponadto jest, to jest od złego (Ew. Mateusza 5,37); A przede wszystkim, bracia moi, nie przysięgajcie ani na niebo, ani na ziemię, ani nie składajcie żadnej innej 13

14 przysięgi; ale niech wasze tak będzie tak, a wasze nie niech będzie nie, abyście nie byli pociągnięci pod sąd (List Jakuba 5,12) Praktykę trzeciego przykazania można ująć w trzech punktach: 1. To, jak w moim duchu pojmuję Boga, to, co mówi o Nim mój język, ma zgadzać się z Jego wspaniałością, ze świętością Jego imienia i mieć na uwadze wywyższanie jego piękna i wielkości. 2. Nie mogę nigdy lekkomyślnie nadużywać Jego mocy (por. Mt 12,38-42; 16,1-4), Jego świętego Słowa, ani też poddać sobie lub własnym ambicjom prawd nauczania Pisma Świętego. Ponieważ godność Jego imienia jest wpisana w Jego Słowo i Jego dzieła, winienem zawsze mieć wobec nich postawę czci i poważania, które im są właściwe. 3. Nie wolno nigdy źle mówić, ani krytykować Pana. Przeciwnie, we wszystkim co On uczynił, winniśmy Go chwalić. Winniśmy chwalić Jego mądrość, Jego sprawiedliwość, Jego moc, Jego miłość (V Mojżeszowa / Powt. Prawa 32,2-4). Powinniśmy mieć odwagę przeanalizowania i wychwycenia wszystkich próżnych sposobów używania imienia Bożego, czy pochodnych religijnie terminów, w naszym życiu; od tych najbardziej poważnych, do wydawałoby się banalnych, drobnych, a których powadze i skutkach nawet dotąd nie myśleliśmy. Warto zastanowić się nad takim przykładem: Czy jest do przyjęcia mówienie o państwach chrześcijańskich, o narodach chrześcijańskich, o cywilizacjach chrześcijańskich, itd.? Przecież łatwo można dostrzec w faktach z życia codziennego, z obserwacji mediów krajowych i międzynarodowych, że żaden z rządów, żadna z partii (w jakimkolwiek państwie), żaden z narodów obecnie istniejących, aspirujących do nazwy chrześcijańskiej, nie jest w istocie rzeczy zasługującym na określanie się chrześcijańskimi. Chrześcijańskość nie może być formą denominacji kulturowej czy politycznej, gdy ma na celu określone i doraźne korzyści, bądź stawianie się w opozycji do innych (jednostek lub grup), uznanych za nie-chrześcijan, nie-chrześcijańskie... Warto zwrócić uwagę w jakim kontekście chrześcijanin, chrześcijańskość jest użyta w Piśmie Świętym: Dzieje Apostolskie 26,25-31; Rzymian 16,4-10; 1 Koryntian 9,2-8; 1 Piotra 4, Być może nigdy o tym nie myśleliśmy, ale aspiracja w życiu politycznym, spo- 14

15 łecznym, ekonomicznym, nazywania się chrześcijańskim (z oczywistych powodów zysku politycznego, ekonomicznego...) jest ewidentnym naruszeniem trzeciego przykazania (przecież termin chrześcijański odnosząc się do Syna Bożego, Boga prawdziwego wcielonego, odnosi się do Boga samego). Czy nie jest rzeczą właściwszą, jeśli chce się podkreślić własną chrześcijańskość, dowieść tego przez fakty życia zgodnego z Ewangelią, a nie usiłować przydać sobie łatwej etykietki, zapominając, że jest ona niezgodna z wolą Bożą? Musimy mieć odwagę skupienia się na naszym sposobie wypowiadania Jego imienia, okoliczności w jakich ma to miejsce, świadectwa, jakie zachowania tego typu za sobą w sposób nieunikniony pociągają. Pamiętajmy, że zakaz używania imienia Bożego ma znaczenie szerokie. Określiliśmy już, że dotyczy ono całej palety zwrotów i im pochodnych; słów, którymi tak często i tak wielu posługuje się w ich retoryce, bardzo często niezwiązanej zupełnie z kontekstem, jakiemu słowa te (nie zapominając o niezwykłej ostrożności z ich używaniem) winny odpowiadać. Słowa te nie mogą być używane dla uzasadnienia określonych, subiektywnych apetytów polityczno-finansowych, nieważne czy byłyby używane przez osoby indywidualne, czy instytucje kościelne. Musimy bardzo czuwać, by każde słowo, odnoszące się w swym znaczeniu do Boga było używane w prawdzie i dla prawdy, z pełną świadomością jego znaczenia i wagi; by było używane w prawdziwej potrzebie, wiedząc, że Bóg nie uważa za niewinnego tego, który przekracza przykazanie, używając Jego imienia do czczych rzeczy. Jak być posłusznym trzeciemu przykazaniu? Przede wszystkim obserwując, że Bóg sam naucza nas sposobów uświęcenia Jego imienia. Jeżeli mówimy źle o Bogu, Bóg mówi dobrze o sobie. Jeżeli używamy Jego imienia do czczych rzeczy, On nadaje swemu imieniu cały bagaż powagi, jaki jest mu niezbędny. Takie przecież jest przesłanie Biblii: Bóg uświęca swoje imię! Bóg nie odsuwa się od człowieka po objawieniu swego imienia. Mówi: Uświęcę moje wielkie imię, które zostało sprofanowane wśród narodów, które wy sami sprofanowaliście pośród nich. I narody dowiedzą się, że ja jestem Przedwieczny (por. Izajasza 48,9-11; Ezechiela 20,9; 36,23). Winniśmy zatem modlić się, być Mu posłusznymi i działać: Bóg chce nas włączyć do uświęcenia i szacunku dla Jego imienia (por. III Mojżeszowa / Kapłańska 22,31; Ezechiela 20,41). Zapamiętajmy, że uświęcamy imię Przedwiecznego przez: nasze dzieła, dokonane z wiary (V Mojżeszowa / Powt. Prawa 4,5-8); modlitwę, uważną, skoncentrowaną i żarliwą; kult oddawany Bogu w sposób godny; świadome używanie środków łaski które daje nam ku temu; podziwianie bez ustanku Jego Słowo i Jego dzieła; dawanie prawdziwego i świadomego świadectwa temu, czym jest Bóg miłosierny i współczujący, wolny w gniewie, bogaty w łaskę i wierność, który okazuje łaskę do tysiącznego pokolenia, który wybacza nieprawość, bunt i grzech, ale nie uważa winnego niewinnym. Artykuły na tematy teologiczne i inne znajdują się na blogu autora: 15

16 Psalm 113 Alleluja. 1 Chwalcie, słudzy Pana, Chwalcie imię Pańskie! 2 Niechaj imię Pana będzie błogosławione Odtąd aż na wieki! 3 Od wschodu słońca aż do zachodu Niech imię Pańskie będzie pochwalone. 4 Pan jest wywyższony nad wszystkie narody. Chwała jego sięga nad niebiosa. 5 Któż jest jak Pan, Bóg nasz, Który mieszka na wysokościach 6 I patrzy w dół na niebo i na ziemię? 7 Podnosi nędzarza z prochu, A ubogiego wywyższa ze śmieci, 8 Aby posadzić go z książętami, z książętami ludu swego. 9 Sprawia, że niepłodna ma dom, Jest matką cieszącą się dziećmi. Alleluja! (Tłumaczenie: Biblia Warszawska)