THE PLEASURE OF LIGHT. NA SKRZYŻOWANIU nauki. The Pleasure of Light. György Kepes and Frank J. Malina at the intersection of Science and Art

Transkrypt

1

2

3 THE PLEASURE OF LIGHT. György Kepes I Frank J. Malina NA SKRZYŻOWANIU nauki i sztuki The Pleasure of Light. György Kepes and Frank J. Malina at the intersection of Science and Art

4 THE PLEASURE OF LIGHT. György Kepes i Frank J. Malina na skrzyżowaniu nauki i sztuki THE PLEASURE OF LIGHT. György Kepes and Frank J. Malina at the intersection of science and art Narodowe Centrum Kultury, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia oraz Gdańsk 2016 we współpracy z Muzeum Narodowym w Gdańsku Oddział Zielona Brama The National Centre for Culture, Laznia Centre for Contemporary Art and Gdansk 2016 in collaboration with the National Museum in Gdansk the Green Gate Department 29 kwietnia 26 czerwca 2011 r. 29 April 26 June 2011 producent wystawy: Ludwig Múzeum Muzeum Sztuki Współczesnej w Budapeszcie, Węgry exhibition produced by: Ludwig Museum Museum of contemporary art, Budapest, Hungary kuratorki curators Nina CZEGLÉDY, Róna KOPECZKY

5 barnabás bencsik Jadwiga CHARZYŃSKA WSTĘP foreword 6 Nina CzeglÉdy, Róna Kopeczky THE PLEASURE OF LIGHT. GYÖRGY KEPES I FRANK J. MALINA NA Skrzyżowaniu NAUKI, SZTUKI I TECHNIKI The Pleasure of Light. György Kepes and Frank J. Malina at the intersection of Science, Art and Technology 12 Roger F. Malina KEPES I MALINA: KILKA OSOBISTYCH UWAG na temat TEORII I PRAKtyki Kepes and Malina: Some personal observations on Theory and Praxis 24 Márton Orosz ŚWIATŁO JAKO MEDIUM TWÓRCZE W SZTUCE GYÖRGY KEPESA Light as a Creative Medium in the Art of György Kepes 34 attila csáji ŚWIATŁO I RUCH W SZTUCE. PAMIĘCI GYÖRGya KEPESA Light and Motion in Art. Hommage à György Kepes 90 Fabrice Lapelletrie MEDYTACJA NAD SFERAMI Meditation on the spheres 102 Oliver A. I. Botar NOWY KRAJOBRAZ GYÖRGYa KEPESA A ESTETYZACJA FOTOGRAFII NAUKOWEJ György Kepes New Landscape and the Aestheticization of Scientific Photography 128 Elizabeth Finch ARTYSTA W KOSZARACH: KEPES I MIT An Artist in the Barracks: Kepes and MIT 148 frank popper FRANK J. MALINA NAUKOWE ZAPLECZE ARTYSTY Frank J. Malina the artist s scientific background 174 5

6 WSTĘP foreword barnabás bencsik JADWIGA 6 CHARZYŃSKA

7 Na początku XX w. wraz z kolejnymi falami emigrantów z Europy Środkowej i Wschodniej przybyło na Zachód wielu artystów i teoretyków sztuki. Mieli oni w dużym stopniu przyczynić się do rozwoju światowej kultury oraz wywrzeć decydujący wpływ na sztukę XX wieku, zmieniając panujące w niej nurty intelektualne oraz skupiając się na nowych zagadnieniach tematycznych. Do grona genialnych eksperymentatorów o światowym znaczeniu należeli Węgier György Kepes i posiadający czeskie korzenie Frank Malina. Prezentująca prace obydwu artystów wystawa w budapeszteńskim Muzeum Ludwig zorganizowana została na wzór Żywotów równoległych Plutarcha, tak, aby powiązać i skonfrontować ze sobą niemal idealnie równoległe drogi twórcze Kepesa i Maliny, dając odbiorcy znakomitą możliwość poznania części historii ubiegłego wieku, która miała kluczowy wpływ na strategie obecnie obowiązujące w sztuce współczesnej. Kepes, który od lat 30. XX w. współpracował z Moholyem-Nagyem, kontynuował swoją pracę w Stanach Zjednoczonych, gdzie, powołując do życia instytucje, prowadząc zajęcia, a także przez kilkadziesiąt lat publikując nowe książki, działał na rzecz ścisłej współpracy między sztuką i nauką, postrzegając ich współdziałanie jako absolutny wymóg w społeczeństwie doby nowoczesnej. Malina jako student Theodore a von Kármána brał udział w badaniach nad napędem odrzutowym zaś w latach 60. XX w. założył czasopismo naukowe Leonardo, które do dziś pozostaje jednym In the beginning of the 20 th century many art practitioners and theoreticians arrived to the West in successive waves of immigration from Central and Eastern Europe. They contributed greatly to the global culture, and have proved to have a decisive impact on 20 th -century art, modifying its intellectual propensity and orientation, also endorsed to the shift of its thematic focus. György Kepes of Hungarian background and Frank Malina of Czech parentage belonged to these experimenting masterminds of global significance. The joint exhibition of their works in the Ludwig Museum Budapest has been organized by analogy with Plutarch s Parallel Lives, so as to correlate and confront the almost perfectly overlapping careers of the two artists, thus offering an outstanding opportunity for the viewer to gain insight into a segment of the last century s history, which had a crucial influence on the current strategies of contemporary art. Having collaborated with Moholy- Nagy from the 1930s, Kepes continued his activities in the United States where, through the institutions and courses he founded as well as through an array of books he published over several decades, he promoted joined collaboration between art and science as being imperative for humankind in the modern era. Malina, who had collaborated on jet propulsion research as a student of Theodore von Kármán, founded Leonardo Journal in the 1960s, which has remained a seminal international forum for communication between art and science to date. Both of them 7

8 z najważniejszych forów komunikacji sztuki z nauką. Trwałą zasługą obydwu artystów stała się zmiana ówcześnie dominujących postaw, dzięki której sztuka i nauka, wcześniej postrzegane jako dziedziny nie dające się pogodzić, traktowane są dziś w sposób otwarty i interdyscyplinarny, jako obszary, w których dąży się do wykorzystania wzajemnej wymiany wiedzy i kreatywności. Wspólna idea, która wyznaczyła kierunek ich dróg życiowych i którą obaj postrzegali jako cel wymagający zaangażowania zarówno naukowców, jak i artystów, była dążeniem do uczynienia bardziej ludzkim środowiska życia człowieka, które uległo tak radykalnym przemianom wskutek postępu naukowego i technologicznego. Wystawie towarzyszy katalog z tekstami węgierskich i zagranicznych eseistów i historyków sztuki szczegółowy przegląd twórczości obu artystów. have earned imperishable merits for changing the then prevalent attitudes, with the effect that the previously expressly incompatible fields of art and science have been replaced by an open, interdisciplinary approach whereby the two fields strive to mutually utilize the knowledge and creativity of one another. The shared idea that defined their life paths, and which they regarded to be a goal toward which scientists and artists had to work alike, was a strive to humanize our human environment that has undergone radical changes in the wake of scientific and technological advances. The exhibition is accompanied by a catalog, with essays by Hungarian and international authors and art historians, providing a detailed overview of the two artists oeuvres. Barnabás Bencsik Director of Ludwig Museum, Budapest Barnabás Bencsik Dyrektor Muzeum Ludwig w Budapeszcie 8

9 Ponad dwa lata temu, pod nadzorem artystycznym i naukowym prof. Ryszarda W. Kluszczyńskiego, zaczęliśmy przygotowywać się do projektu, który przybliżyłby zagadnienia związków sztuki z nauką. Tak zrodziła się idea cyklu Art&Science Meeting. W międzyczasie, przy okazji swojej wizyty w Gdańsku, prof. Nina Czeglédy opowiedziała nam o przygotowywanej wystawie poświęconej twórczości Györgya Kepesa i Franka J. Maliny. We wrześniu 2010 r. wystawa Pleasure of Light. György Kepes i Frank J. Malina na skrzyżowaniu nauki i sztuki została otwarta w Muzeum Ludwig w Budapeszcie. Przygotowując tegoroczną, pierwszą edycję projektu Art&Science Meeting uznaliśmy, że węgierska wystawa świetnie wpisuje się w naszą koncepcję. Pokazanie pionierskich dokonań Györgya Kepesa, którego poszukiwania artystyczne doprowadziły do symbiozy z nauką oraz Franka J. Maliny, który w ramach poszukiwań naukowych zaczął zagadnienia techniczne badać, opisywać i ilustrować posługując się narzędziami artystycznymi, jest doskonałym preludium do przygotowywanego w Gdańsku i zaplanowanego w perspektywie wieloletniej przedsięwzięcia nazwanego Art&Science Meeting. Obydwaj twórcy pokazali, że sztuka potrafi przekazywać treści istotne dla naszych czasów. Przełamali izolację poszczególnych środowisk intelektualnych wynikającą z coraz węższej ich specjalizacji izolację, która na dłuższą metę prowadziła do zerwania nici komunikacji pomiędzy More than two years ago, we began to develop a project which addresses the issue of the relationship of art and science, under artistic and scientific supervision of Professor Ryszard W. Kluszczyński. This is how the idea of Art&Science Meeting was conceived. In the meantime, during her visit in Gdańsk, Professor Nina Czeglédy told us about an exhibition of György Kepes and Frank J. Malina she was working on. In September 2010 Pleasure of Light. György Kepes and Frank J. Malina at the intersection of science and art was opened in Ludwig Museum in Budapest. This year, as we were working out the first edition of Art&Science Meeting project, we decided that the Hungarian show would perfectly fit into our concept. Presenting the pioneering activity of György Kepes whose artistic pursuit led to a symbiosis with science, and of Frank J. Malina, who within scientific explorations began to describe and illustrate technical problems by means of artistic tools, is a more than appropriate prelude to the Art&Science Meeting in Gdańsk, a project planned in a long-term perspective. Both artists have proven that art is capable of conveying messages crucial for the present day. They have both done away with the isolation of particular intellectual disciplines which had arisen as a consequence of increasing specialization; isolation which in the long run would lead to a communicational breakdown between various social and professional groups. 9

10 10 różnymi grupami społecznymi i zawodowymi. Frank J. Malina powołał do życia pismo Leonardo dając tym samym artystom i naukowcom wspólną platformę wymiany poglądów. Leonardo po wielu perypetiach istnieje do dziś i działa na wielu płaszczyznach. Z czasem pismo zyskało należne sobie i cenione miejsce spotkań specjalistów wielu dyscyplin. György Kepes zaznaczył swoją obecność w interdyscyplinarnym świecie naukowo- -artystycznym swoim przełomowym dziełem Language of Vision, w którym sformułował podstawowe zasady odczytywania tego, co wizualne. Wystawa Pleasure of Light. György Kepes i Frank J. Malina na skrzyżowaniu nauki i sztuki dokumentuje wspaniały dorobek tych naukowców i artystów, których postrzegamy jako pionierów współczesnych działań łączących zjawiska ze świata sztuki, designu, nauki i technologii. Niniejsza wystawa inauguruje jednocześnie długi cykl poświęcony krzyżowaniu się dokonań artystycznych z naukowymi. Rok 2011 został ogłoszony rokiem Jana Heweliusza, gdańszczanina, który swoimi osiągnięciami zadziwiał świat. Jakkolwiek nasze przedsięwzięcie nie jest wpisane w kalendarz imprez dedykowanych temu genialnemu naukowcowi, to mam nadzieję, że jest doskonałym jego dopełnieniem. Jadwiga Charzyńska Dyrektor Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA Frank J. Malina founded a scientific journal, Leonardo, thus providing a cooperational platform for the artists and scientists to exchange opinions and views. Leonardo after a number of struggles has managed to survive until present day and covers multiple disciplines. Meanwhile, it has earned a position of a meeting point for experts from various fields. György Kepes marked his presence in the interdisciplinary scientific-artistic world by his groundbreaking Language of Vision, a book which aimed at articulating the basic rules of deciphering visual world. Pleasure of Light. György Kepes and Frank J. Malina at the intersection of science and art documents an outstanding output of those scientists-artists, whom we today perceive as pioneers of contemporary activities combining art, design, science and technology. The exhibition opens a long-term series of events dedicated to the intersection of artistic and scientific achievements has been announced the Commemoriation Year of Johannes Hevelius, Gdańsk-based 17 th -century scientist who earned worldwide reputation with his discoveries. And though our project takes place apart from the official schedule of celebration events commemorating birthday anniversary of the scientific genius, I am nevertheless sure that it will provide a perfect complement. Jadwiga Charzyńska Director of LAZNIA Centre for Contemporary Art

11

12 THE PLEASURE OF LIGHT. GYÖRGY KEPES I FRANK J. MALINA NA SKRZYŻO- WANIU NAUKI, SZTUKI I TECHNIKI The Pleasure of Light. György Kepes and Frank J. Malina at the intersection of Science, Art and Technology Nina 12 CzeglÉdy, Róna Kopeczky

13 Na początku XX w. ogromny wpływ na artystów i naukowców, również na Györgya Kepesa i Franka J. Malinę, miała wiara w postęp i odkrycia naukowe. Wyrosło z niej przekonanie, że duch nauki stanowić musi część nowej artystycznej syntezy. Zarówno Kepes, jak i Malina mieli korzenie wschodnioeuropejskie, a ich twórczość kształtowała się przede wszystkim pod wpływem modernistycznych koncepcji sztuki. Wizję reprezentowaną przez Györgya Kepesa i Franka J. Malinę najtrafniej scharakteryzować można jako wyraziste połączenie ambicji i twórczego ducha wyrażające się w eksperymentowaniu i odważnej wynalazczości. Choć źródeł filozofii interdyscyplinarnej można dopatrywać się w syntezie wielu dziedzin wiedzy charakterystycznej dla renesansu, w ostatnich czasach nastąpił nowy przypływ zainteresowania koncepcjami interdyscyplinarnymi oraz ich zastosowaniami. Kepes i Malina stali się pionierami tej tendencji już w połowie ubiegłego wieku. Obaj wyznawali ideał humanistyczny, przez wielu postrzegany przecież jako utopijny. Wyprzedzając swój czas, działali na rzecz zniesienia ostrego niegdyś rozdziału między sztuką a nauką. Doprowadzili do fundamentalnych zmian, a także zdołali przybliżyć efekty swojej pracy opinii publicznej. Zarówno Malina, jak i Kepes starali się odnaleźć równowagę czy też harmonię między sztuką a naukami ścisłymi, stawiając na skuteczną interakcję i szeroko rozumiany przekaz wiedzy. Obaj czuli się odpowiedzialni za wypracowanie własnego języka ekspresji twórczej na użytek publiczny In the beginning of the 20 th century, faith in progress and scientific discovery had primary influence on artists and scientists, including György Kepes and Frank J. Malina. As a result of this belief, a conviction that a scientific spirit forms part of a new artistic synthesis emerged. Both Kepes and Malina had Eastern European backgrounds and modernist art concepts had a primary influence on their work. György Kepes and Frank J. Malina s vision is best characterized by a distinct combination of aspiration and creativity expressed through experimentation and radical innovation. While the notions of interdisciplinary philosophy date back to a renaissance synthesis of different branches of knowledge lately, interdisciplinary concepts and their applications have received renewed interest. Kepes and Malina were pioneers of these ideas already in the middle of the last century. They shared a humanist ideal which was perceived by many as utopian. They worked ahead of their time on demolishing the previously sharp division between art and science, producing a fundamental shift and making the results accessible to common perception. Both Malina and Kepes sought to find an equilibrium, or if you wish a harmony, between the arts and the sciences through effective interaction and a broad interpretation of knowledge transfer. Each of them felt a sense of responsibility to develop purposeful personal and public expressions of creativity. Guided by a prophetic insight, they initiated and led environmental projects, far in ad- 13

14 14 i prywatny. Kierując się niemal proroczym wglą dem zapoczątkowali i przeprowadzili przedsięwzięcia związane z ekologią, które daleko wyprzedzały dzisiejsze globalne niepokoje. Często współpracowali z zaangażowanymi społecznie specjalistami z różnych dziedzin, dążąc do stworzenia międzynarodowej kultury opartej na pokojowym współdziałaniu. Ideał ten był zgodny z teoriami modernistycznymi i eksperymentami prowadzonymi na początku XX w.; chodziło o poszukiwanie nowatorskich kierunków rozwoju, które umożliwiłyby nakreślenie nowego, współczesnego pejzażu w sztuce, nauce i rodzących się technologiach. Dla Kepesa i Maliny praca ze światłem zarówno w przestrzeni prywatnej, jak i publicznej stała się ważnym narzędziem umożliwiającym zmianę stosunku ludzi do środowiska. Twórczym wykorzystaniem światła światła jako dynamicznego medium Kepes i Malina zajmowali się w ciągu całej kariery artystycznej. Zagadnienie to jest częścią wspólną ich twórczości i dlatego posłużyło za kluczową koncepcję projektu The Pleasure of Light. Trudno byłoby jednoznacznie zaszufladkować te dwie złożone osobowości artystyczne czy przypisać ich twórczość do jakiejś konkretnej kategorii. Zapewne właśnie dlatego, mimo nowatorskich osiągnięć, artyści ci pozostali raczej nieznani, przynajmniej w dominujących prądach tradycyjnego świata sztuki. Nie zmienia to jednak faktu, że Malina i Kepes zasypali przepaść między naukami humanistycznymi a technicznymi dzięki głębokiemu zaangażowaniu w edukację i rozpowszechnianie wiedzy invance of today s global anxiety. They frequently collaborated with socially committed professionals aiming for an international culture of peaceful cooperation. This position was in accordance with modernist theories including experimentation of the early 20 th century, by seeking innovative directions to chart a new, contemporary landscape in art, science and emerging technologies. For Kepes and Malina working with light both in private and public space became an important tool for improving humankind s relation to the global environment. The creative use of light light as a dynamic medium preoccupied Kepes and Malina throughout their artistic career. It is a common element in their art work and forms a bridging concept for The Pleasure of Light project. It remains difficult to brand these complex personalities as well as to distinguish the exact category of their work. This might explain why despite important innovations, they remained relatively unknown in the dominant streams of the traditional art world. Nonetheless, Malina and Kepes bridged the divide between the humanities and the techno sciences by a deep involvement in education and dissemination of interdisciplinary information with an enduring effect on successive generations. Today, when the boundaries between specialties of knowledge become increasingly blurred, an in-depth investigation and exhibition of Malina and Kepes s contextualized achievements are especially timely.

15 terdyscyplinarnej, co wywarło trwały wpływ na kolejne pokolenia. Właśnie dziś, kiedy granice między poszczególnymi gałęziami wiedzy coraz bardziej się zacierają, przychodzi właściwy moment na uważne przyjrzenie się osiągnięciom Maliny i Kepesa i zaprezentowanie ich, w odpowiednim kontekście, szerszej publiczności. Posiadający czeskie korzenie Malina już w młodości interesował się sztuką, studiował jednak inżynierię i wcześnie zaangażował się w badania nad rakietami i innowacje w dziedzinie aeronautyki. W California Institute of Technology (Caltech) nawiązał bliską współpracę z wybitnym teoretykiem aeronautyki Theodorem von Kármánem, który wywarł na niego duży wpływ. Kármán i Malina byli autorami wspólnych publikacji, razem pracowali i przyjaźnili się do końca życia. Podczas II wojny światowej zarówno Kepes, jak i Malina wspierali swoimi rozwiązaniami amerykańskie wojsko. Kepes znalazł praktyczne zastosowania swojej teorii kamuflażu na użytek wojskowości i prowadził poświęcone temu zajęcia w Szkole Projektowania [School of Design] w Chicago, natomiast Malina pracował nad projektami, które przyniosły amerykańskiej inżynierii rakietowej patenty o fundamentalnym znaczeniu, między innymi pierwszą udaną wersję wysokościowej rakiety sondażowej. 11 października 1945 r. Malina stanął na czele zespołu, który wystrzelił rakietę WAC Corporal na wysokość 43,5 mili [~70 km], ustanawiając nowy rekord świata. Rakieta ta była pierwszą konstrukcją stworzoną przez człowieka, która From an early age Malina of Czech parentage was deeply interested in art, however he trained in engineering and became involved early on in rocket science research and aerospace innovations. At the California Institute of Technology he worked closely together with and was influenced by Theodore von Kármán, the eminent aeronautics theoretician. They published together and remained colleagues and friends throughout their lives. During World War II, both Kepes and Malina contributed to the US military. Kepes developed his camouflage theory into practice for the military and conducted seminars on the topic at the School of Design in Chicago, while Malina was working on rocket projects providing fundamental patents of American rocketry including the construction of the US s first successful high-altitude sounding rocket. On October 11, 1945, Malina led the team that launched the WAC Corporal rocket to an altitude of 43.5 miles, setting a new world record. This rocket was the first-man made object to escape the Earth s atmosphere. Early space exploration as Fraser McDonald commented was caught between the pragmatic exigencies of the Cold War and loftier ideals about transcending the Earthly home. During the II World War, Malina felt responsible to serve the cause of his country, however he was fundamentally a peace-loving individual whose primary goal was to bring Man closer to Cosmos. It is no wonder then, that after the end of the War, Malina became disillusioned with space research aimed 15

16 Frank J. MALINA Kwiaty I, obraz kinetyczny, system Reflectodyne Flowers I, kinetic painting, Reflectodyne system, cm, opuściła ziemską atmosferę. Jak zauważył Fraser McDonald, wczesne próby eksploracji kosmosu uwięzione były między pragmatycznymi wymogami wynikającymi z zimnej wojny a bardziej wzniosłymi ideami przekroczenia granic naszego ziemskiego domu. Podczas II wojny światowej Malina uważał służbę krajowi za swój obowiązek, jednak w głębi serca pozostawał zwolennikiem pokoju, zaś jego głównym celem było zbliżenie Człowieka i Kosmosu. Nie dziwi więc, że po wojnie czuł się rozczarowany rzeczywistością, w której badania przestrzeni kosmicznej służyć miały przede wszystkim celom militarnym; przyjąwszy zaproszenie pierwszego dyrektora generalnego UNESCO Juliana Huxleya, przeniósł się do Paryża. W nowo założonej organizacji objął funkcję wicedyrektora ds. nauki. Zrezygnował z pracy w UNESCO w 1953 roku; w tym samym czasie z powodu kampanii oskarżeń senatora McCarthy ego władze odmówiły Malinie przedłużenia amerykańskiego paszportu. Jego nazwisko umieszczono na czarnej liście, objęto go nadzorem FBI i CIA. Odtąd Malina mostly for military purposes, thus he moved to Paris on the invitation of Julian Huxley the first UNESCO Director-General. He joined the newly founded organization as the Deputy Science Director. In 1953 Malina left UNESCO and at the same time, as the result of the McCarthy investigations the authorities did not renew his US passport. He was blacklisted and placed under FBI and CIA surveillance. From then on Malina focused mainly on his art projects, pioneering new technological art forms. Not entirely forsaking his scientific pursuits, on von Kármán s invitation Malina became a founding-member of the International Academy of Astronautics and its Deputy-Director in In his artwork, he explored issues of tension, transparency, light and movement and in the 1950s began exploring kinetic art. In the process of these art experiments, he became conscious of the links to vision research by psychologists and cognitive scientists this permeable art & science connection was clearly unrecognized at that time. He had his first solo show in 1953 in Paris,

17 skupił się głównie na działalności artystycznej, tworząc pionierskie formy sztuki technicznej. Nie zrezygnował jednak całkowicie z poszukiwań naukowych i w 1960 r. na zaproszenie von Kármána został jednym z członków-założycieli i wicedyrektorem Międzynarodowej Akademii Astronautyki [IAA, International Academy of Astronautics]. W twórczości artystycznej Malina zgłębiał zagadnienia napięcia, przezroczystości, światła i ruchu, a w latach 50. XX w. zaczął tworzyć sztukę kinetyczną. Dokonując eksperymentów artystycznych, uświadomił sobie ich powiązanie z badaniami percepcji prowadzonymi przez psychologów i kognitywistów; w tamtym czasie ta wzajemna relacja między sztuką a nauką pozostawała jeszcze nierozpoznana. Pierwsza wystawa indywidualna Maliny odbyła się w Paryżu w roku 1953, później miało miejsce jeszcze wiele następnych. W 1968 r. Malina założył nowatorskie czasopismo Leonardo, na łamach którego sztuka przeplatała się z nauką i techniką. Został pierwszym redaktorem naczelnym tego pisma, traktując je jako platformę wymiany myśli umożliwith numerous exhibitions to follow. In 1968, Malina founded Leonardo a pioneering journal interweaving art and science and technology. He became the first editor of this journal, which he considered as a platform strengthening the network between scientists and artists. Kepes, a Hungarian-born painter, designer, educator and art theorist, was stimulated early on by the experimental Kassák circle and subsequently collaborated on many projects with László Moholy- Nagy first in Berlin and later in the US, continuing the (New) Bauhaus theory and practice. On arrival in North America Kepes was invited by Moholy-Nagy to teach at the Institute of Design in Chicago (dubbed the New Bauhaus by Moholy- Nagy). He was a visionary and a pioneer converging art and technology in America, although he became best known for his theoretical and educational work. He summarized his concepts in Language of Vision, his world-famed book: It is our task to establish organic interconnections of the new frontiers of knowledge. Integration, planning, and form are 17

18 18 wiającą wzmocnienie sieci kontaktów między naukowcami i artystami. Kepes, urodzony na Węgrzech malarz, projektant, wykładowca i teoretyk sztuki, w młodości należał do eksperymentalnej grupy Lajosa Kassáka, następnie zaś współpracował przy wielu projektach z László Moholyem- -Nagyem, najpierw w Berlinie, później zaś w Stanach Zjednoczonych, kontynuując tradycję teoretyczną i praktyczną (Nowego) Bauhausu. Po przyjeździe do Ameryki został przez Moholya-Nagya zaproszony do prowadzenia zajęć w chicagowskim Instytucie Projektowania [Institute of Design] (ochrzczonym przez Moholya- -Nagya mianem Nowego Bauhausu ). Kepes był wizjonerem i pionierem łączenia sztuki i technologii w Ameryce, choć lepiej znane są jego zasługi na polu teorii i edukacji. Syntezę swoich pomysłów zawarł w słynnej książce Language of Vision [ Język widzenia ]: Naszym zadaniem jest wykształcenie sieci integralnych połączeń pomiędzy najnowszymi osiągnięciami wiedzy. Integracja, planowanie i forma to dziś kluczowe pojęcia rządzące wszystkimi działaniami na rzecz postępu; celem jest nowy porządek strukturalny, nowa forma aktywności na płaszczyźnie społecznej, gdzie wszystkie obecnie dostępne osiągnięcia wiedzy i technologii będą mogły bez przeszkód funkcjonować jako całość. W 1947 roku Kepes przyjął stanowisko wykładowcy w Massachusetts Institute of Technology [MIT] i tam w 1967 roku założył Ośrodek Zaawansowanych Studiów Wizualnych [Center for Advanced Visual Studies, CAVS], poświęcony rozwijaniu nowych technologii oraz wspiethe key words of all progressive efforts today; the goal is a new vital structure-order, a new form on a social plane, in which all present knowledge and technological possessions may function unhindered as a whole. In 1947 Kepes accepted an invitation to teach at the Massachusetts Institute of Technology, where in 1967, he founded the Center for Advanced Visual Studies, dedicated to advance new technologies and creative collaboration between scientists and artists. Kepes firmly believed that visual language conveys facts and ideas in a wider and deeper range than almost any means of communication and realized this belief through his pioneering light installations. During these years at MIT he also developed collaborative public art projects seeking new, publicly accessible interpretations. In addition to his educational design theories and applications, Kepes created a tradition by inviting international guest speakers to MIT. These cross-disciplinary initiatives served as fundamental examples for successive institutions such as MIT Medialab and the recently established Art, Culture and Technology Center. The integrated vision of Kepes included a systematic inquiry into the natural world including urban environments. In his paintings he frequently aimed to project different perspectives by employing a variety of earth-like textures and materials. György Kepes is often referred to as a light artist. He was the first artist in America to use neon tubing

19 György KEPES Światła i cienie, fot. cz-b. Lights and Shades, silver print, , 1949 raniu twórczej współpracy naukowców z artystami. Kepes był głęboko przekonany, że język wizualny potrafi przekazać fakty i idee w sposób głębszy i na szerszą skalę niż jakikolwiek inny środek komunikacji; realizował ten postulat tworząc pionierskie instalacje świetlne. Podczas lat spędzonych w MIT prowadził również zespołowe przedsięwzięcia w dziedzinie sztuki publicznej, poszukując nowych interpretacji, dostępnych szerszej publiczności. on a grand scale, it has to be noted however that his entire oeuvre including paintings, photographs and photograms was based on light/ shadow experiments. He proclaimed that photography forms a link between his paintings and technological installations. Kepes was also a prolific author of textbooks, illustrating his unbounded curiosity coupled with academic rigour. His publications were translated into more than a dozen 19

20 György KEPES Zniekształcenia, fot. cz-b. Deformations, silver print, mm, Obok teoretycznych i praktycznych osiągnięć w dziedzinie projektowania i edukacji, zasługą Kepesa było zapoczątkowanie zwyczaju zapraszania zagranicznych gości do wystąpień w MIT. Te inicjatywy przekraczające granice dyscyplin stały się wzorem dla późniejszych instytucji, takich jak languages and they are still used as textbooks at universities worldwide. Both Kepes and Malina favoured interdisciplinary contributions to their publications. The essays and articles published in the books and Leonardo display a distinguished roster of international contributors.