Międzynarodowy Magazyn Oświetleniowy Lipiec 2009/3. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Czy liczy się tylko rezultat? RENZO PIANO Bliżej natury

Transkrypt

1 Międzynarodowy Magazyn Oświetleniowy Lipiec 2009/3 ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ Czy liczy się tylko rezultat? RENZO PIANO Bliżej natury OGÓLNY PLAN OŚWIETLENIA

2 WSTĘP Dobry projekt oświetleniowy a zrównoważony rozwój Zrównoważony rozwój to w chwili obecnej kwestia, której nie może zignorować żadna firma. Już od pewnego czasu firma Philips inwestowała w ekologiczne technologie i nic nie ukaże poczynionych inwestycji lepiej niż nasze oddanie nowym, skupiającym się na energooszczędności technologiom. Równie istotne jest nasze zaangażowanie w zapewnienie naszym profesjonalnym partnerom w zakresie oświetlenia pomocy, wsparcia oraz porad podczas zblizającego się wycofywania z użycia na terenie Unii Europejskiej żarówek, który to proces rozpocznie się w przyszłym roku. Bez wątpienia przyczyni się to znacząco do zmniejszenia zużycia energii oraz redukcji emisji związków węgla. Firma Philips wierzy, że dzięki rozważeniu zastosowania oraz zalet, jakimi wyróżniają się energooszczędne technologie oświetleniowe, takie jak LED, CFLi oraz rozwiązania halogenowe, możliwe jest osiągnięcie poziomów jakości światła odpowiadających źródłom konwencjonalnym, lecz przy jednoczesnym mniejszym zużyciu energii. Chcąc zmaksymalizować energooszczędność tych technologii, Philips zaleca stosowanie dobrych projektów oraz zaangażowanie profesjonalnych projektantów systemów oświetleniowych. Aktywnie wspieramy organizacje takie jak PLDA (Stowarzyszenie Profesjonalnych Projektantów Oświetlenia) i IALD (Międzynarodowe Stowarzyszenie Projektantów Oświetlenia), których członkowie mogą, na etapie projektowania, doradzać w kwestii optymalnej wydajności energetycznej bez negatywnego wpływu na jakość światła, i są ważnymi partnerami dla architektów i zleceniodawców. Tematem przewodnim niniejszego wydania magazynu Luminous jest zrównoważony rozwój. Mamy nadzieję zachęcić do przemyśleń związanych z tym jakże aktualnym zagadnieniem. Rudy Provoost Dyrektor generalny Philips Lighting stopka redakcyjna opublikowane przez Philips Lighting BV Mathildelaan 1, Eindhoven BD, Holandia Redaktor naczelny Vincent Laganier zespół redakcyjny/marketing Marijn Damen, Nils Hansen zespół koordynujący Peter Halmans, Fernand Pereira copywriting i redakcja Jonathan Ellis tłumaczenie Lion Bridge projekt graficzny Philips Design dtp Relate4u druk Print Competence Center więcej informacji marijn.damen@philips.com T: +31 (0) ISSN nr NC

3 DIALOG Wyzwania w projektowaniu oświetlenia ŹRÓDŁO ŚWIATŁA 4 Astra Tower, Hamburg, Niemcy PLATFORMA 8 Renzo Piano Genua, Włochy ZDJĘCIE 10 Orquideorama, Kolumbia Monumento del Libertad, Hiszpania Szpital Al Zahra, Zjednoczone Emiraty Arabskie Anandpur Sahib, Indie Hotel CitizenM, Holandia Nowa Wieża Federacji, Rosja Fontanna Neptuna, Włochy Möbelhof Ingolstadt, Niemcy DANE Zrównoważony rozwój - nastroje WSTĘP 18 Zrównoważony rozwój, czy chodzi wyłącznie o osiągi? RAPORT O PROJEKCIE 20 Walijskie Zgromadzenie Narodowe, Cardiff, Zjednoczone Królestwo RAPORT O PROJEKCIE 24 Odeon, Bawarskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Monachium, Niemcy RAPORT O PROJEKCIE 28 Most im. Octavio Frias de Oliveira, San Paulo, Brazylia RAPORT O PROJEKCIE Baker street Londyn, Zjednoczone Królestwo OPINIE Rozwój i trendy w oświetleniu KREATYWNE MYŚLENIE 38 Wrażenie świetlne tworzone przez barwne oświetlenie LED SALON WYSTAWOWY 40 Tereny mieszkalne OLAC, Bressolles, Francja KONCEPCJE 42 Ogólny Plan Oświetlenia GALERIA 46 Nowoczesne miejsca pracy Verdi Surennes, Francja INTERESUJĄCE 50 Wydarzenia, książki POSTRZEGANIE 36 Bierne oświetlenie słoneczne i naturalne 3

4 4 DIALOG

5 ASTRA TOWER, HAMBURG, NIEMCY WEWNĘTRZNY BLASK Autor wywiadu: Guido Diesing Projekt budynku Astra Tower znajdującego się w Hamburgu to szczęśliwy traf dla Tobiasa Grau. Będąc projektantem oświetlenia, projektantem wnętrz oraz projektantem mebli był on w stanie przygotować kompletny projekt całego budynku. Zapytawszy kogokolwiek gdziekolwiek na świecie o pierwszą rzecz, jaka im przychodzi na myśl po usłyszeniu słowa Hamburg, z pewnością w odpowiedzi usłyszycie coś o porcie i ulicy Reeperbahn. Chcąc się wyróżniać w tej okolicy należy dać coś od siebie. Takim czymś może być budynek Astra Tower. Usytuowany na prawym brzegu Elbhang, naprzeciw ogromnych doków i żurawi, tylko o kilka kroków od dzielnicy rozrywki i czerwonych latarni wokół Reeperbahn, ten liczący osiemnaście pięter budynek biurowy przyciąga uwagę już od 2008 roku. Dzięki zaokrąglonym narożnikom i czerwonym pasom na szklanej fasadzie ta mierząca 60 metrów budowla za dnia wtapia się w otoczenie nie wysuwając się na pierwszy plan. Jednak w godzinach nocnych potrafi przechodnia oczarować. Wtedy to właśnie wieża, zakończona betonową koroną, która wydaje się unosić ponad budynkiem, wydaje się świecić tajemniczym światłem. Atrakcyjny wygląd budynku biurowego po zmroku to wynik zręcznego wykorzystania przez Grau a parametrów architektonicznych. Jako że powierzchnia piętra wynosząca zaledwie 630 metrów kwadratowych to niewiele, biura i korytarze są również maleńkie, zdecydowałem się zrezygnować ze ścianek działowych pomiędzy korytarzami i biurami - wyjaśnia swój tok myślenia. Korytarz od wykładziny w biurach oddziela jedynie parkiet. W wyniku tego biały, wyłożony panelami rdzeń budynku jest widoczny zarówno z biur, jak i z zewnątrz budynku. Ponadto, zastosowanie do wydzielenie biur i powierzchni wspólnych szklanych ścianek działowych zamiast ścianek otynkowanych przyczynia się do zapewnienia wrażenia przejrzystości. 5

6 Carsten Brügmann, Michael Wurzbach 6 DIALOG

7 W chwili obecnej to po prostu najwydajniejsze i najbardziej ekonomiczne lampy. To właśnie ta przejrzystość budynku stanowi sekret jego blasku nocą. Korytarze wokół rdzenia budynku są oświetlane pasem światła zapewnianym przez zwieszane oprawy fluorescencyjne rzucające neutralne białe światło w górę i w dół oraz podświetlające białe panele laminowane. Chcąc stworzyć wrażenie spójności Grau wyposażył również lampy standardowe i biurkowe na obszarze biurowym w świetlówki fluorescencyjne rzucające neutralne światło białe. Jako że nie ma różnicy barwowej w oświetleniu otoczenia, pożądany efekt uczynienia rdzenia wieży widocznym z zewnątrz budynku i postrzegania go jako białej kolumny jest osiągany niezależnie od sytuacji oświetleniowej. Kolumna ta nie kończy się na ostatnim piętrze, lecz na koronie wieży, podświetlanej przez lampy znajdujące się na dachu. Efekt ten był ważny dla Tobiasa Grau: Wypróbowaliśmy kilka kolorów betonu, ponieważ chcieliśmy osiągnąć efekt zbliżony do tego we wnętrzu budynku z oświetleniem pośrednim. Biały rdzeń ma sprawiać wrażenie wyrastającego z budynku. Według Grau a taki bliski związek pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem wyróżniający budynek Astra Tower to rzadko osiągany ideał. Miałem szansę stworzenia jednorodnego rozwiązania. Gdy wszystko pochodzi z jednego źródła otrzymany rezultat może robić niesamowite wrażenie wizualne. Niestety pomysły architektoniczne we wnętrzach budynków są często realizowane niekonsekwentnie. W rezultacie użytkownicy widzą budynek znacznie częściej i dłużej z jego wnętrza niż od zewnątrz. Nowoczesna technologia pozwala zapewnić równomierne oświetlenie wnętrz. Ilość światła rzucanego na stanowiska robocze jest dostosowywana miejscowo, w zależności od warunków i wymagań, dzięki zastosowaniu czujników ruchu i czujników światła dziennego. Zmniejsza to zużycie energii elektrycznej i zapewnia przyjemny komfort. W chwili zapadania zmroku ilość światła sztucznego jest automatycznie zwiększana, nikt nie musi się o nic martwić. Klient Neunundzwanzigste Verwaltungsgesellschaft DWI Grundbesitz mbh Właściciel Morgan Stanley Architekt KSP Engel und Zimmermann Architekten, Frankfurt, Niemcy Projekt oświetlenia Tobias Grau, Rellingen, Niemcy Źródła światła Philips MASTER PL-L 55W /840 Oprawy Tobias Grau GmbH GO XT Podłoga, GO XT Sufit, GO XT Ściana ControlSensor + Sterownik HF-Regulator Touch&DAli 255 PL-L EII Sterowniki oświetlenia Philips ActiLume Strony internetowe 7

8 Stefano Goldberg RENZO PIANO Architekt, RPBW, Renzo Piano Building Workshop, Genua, Włochy Wywiad przeprowadził Luigi Prestinenza Puglisi Im bardziej redukuję materiał, tym bliższy jestem natury, i nawiązuję kontakt ze światłem i wiatrem W opinii Renzo Piano, chcąc odnosić sukcesy architekt musi być jednocześnie dobrym inżynierem, dobrym socjologiem, dobrym ekonomistą i dobrym geografem. Lecz jeśli pragnie on osiągnąć jeszcze więcej i stworzyć poezję, musi wiedzieć jak pracować z wiatrem i światłem. Dlaczego postanowił Pan zostać architektem? Stało się to naturalnie: pochodzę z rodziny budowniczych. Być może mogłem wybrać kontynuowanie drogi mojego ojca i pracować w firmie, lecz zostanie architektem wydało mi się czymś ciekawszym. Zaczęło się od fascynacji technologią Zafascynowany byłem Jean Prouvé, i niekiedy wybierałem się do Paryża na jego wykłady. Podobały mi się również prace Frei Otto; jego konstrukcje wydawały się przeczyć prawom grawitacji. W roku 1970 wraz z Richardem Rogersem założyłem firmę projektową, a rok później wygraliśmy konkurs na projekt Centrum Pompidou w Paryżu. 8 DIALOG

9 Czy był Pan tym sukcesem zdziwiony? Było wielu uczestników konkursu, i było to prestiżowe zadanie. Obaj byliśmy młodzi ja miałem 33 lata, a Richard 36 lat i mieliśmy niewielkie doświadczenie. W jury zasiadali Jean Prouvé, Oscar Niemeyer i Philip Johnson, który docenił nowatorskość naszego projektu. Był to czas, kiedy ludzie byli otwarci na innowacje. Co dla Pana oznacza termin zrównoważony rozwój w architekturze? Lubię wiązać pojęcie zrównoważony rozwój ze wznoszeniem się. Im więcej usuwam zbędnych elementów, tym ekonomiczniejsze jest użycie materiałów. Im bardziej redukuję ilość materiałów, tym bardziej zbliżam się do natury, i wchodzę w kontakt ze światłem i wiatrem. Jakość budynku zależy w dużej mierze od dobrego oświetlenia i wydajnej wentylacji. Świadom jestem jednakże faktu, iż nie zawsze to energooszczędność zapewnia lekkość. Niekiedy ciężar może pomóc w uzyskaniu dobrej bezwładności cieplnej. W przypadku niedawno realizowanego projektu Kalifornijskiej Akademii Nauk w San Francisco próbowałem zrównoważyć ciężar i lekkość. Dach uczyniono cięższym, aby był w stanie przyjąć różnych gatunków roślin, co gwarantuje dobre funkcjonowanie budynku z klimatycznego punktu widzenia. Światło wprowadzane jest dzięki oknom podobnym do luków: w ciągu dnia przedostaje się przez nie światło dzienne, a nocą emitowane jest przez nie światło sztuczne. Inne, również te mniej oczywiste, czynniki również mają swój udział w zapewnianiu równowagi. Przykładowo izolację termiczną ścian uzyskano wypełniając przestrzeń resztkami tkaniny jeansowej otrzymanej z pobliskich fabryk, a pochodzące z recyklingu żelazo znalazło zastosowanie w podczas budowy konstrukcji i ścian. Jak wyglądają Pańskie relacje z innymi specjalistami oświetleniowymi jeśli chodzi o zapewnienie zrównoważonego rozwoju? Lubię pracować z innymi. Wraz z producentem produktów oświetleniowych zrealizowaliśmy kilka projektów, niektóre z nich doprowadziły do stworzenia nowych urządzeń, które wprowadzono do produkcji. Celem jest wydajność, trwałość, oraz ograniczenie zużycia, a w tym właśnie pomagają nam nowoczesne technologie. Jakiś czas temu świetlówka halogenowa oferowałaby okres użytkowania wynoszący godzin, w przypadku lamp sodowych i rtęciowych byłoby to około godzin; w chwili obecnej diody LED są w stanie pracować nawet przez godzin. Jeśli zmienia się trwałość użytkowa źródła światła możliwe jest wprowadzenie zmian w projekcie, biorące pod uwagę jego okres użytkowania. W jaki sposób zmienia Pan formę budynku w zależności od klimatu? Pojęcie klimatu postrzegam szeroko. Jest on dla mnie kontekstem, w jakim ma powstać budynek, więc dotyczy zarówno kwestii atmosferycznych jak i kulturowych. Największym błędem jaki może popełnić architekt jest stworzenie budynku, który nie pasuje do miejsca, który nie uwzględnia światła lub nie bierze pod uwagę ducha danego miejsca. Jednakże, i myślę tu na przykład o Beaubourg, nie oznacza to naśladownictwa i imitowania form natury. Jakie ma Pan plany na przyszłość? Moje plany wiążą się ze studentami pojawiającymi się w mojej firmie dzięki programowi, jaki realizujemy we współpracy z Harvard University. Nie musimy się martwić dawaniem czegokolwiek młodym ludziom, sami to sobie wezmą. Jeśli eksperyment się powiedzie poznamy to po świetle w ich oczach. Rpbw, Renzo Piano Building Workshop 9

10 ORQUIDEORAMA, OGRÓD BOTANICZNY W MEDELLÍN, KOLUMBIA Zdumiewający las drzew o kształcie kwiatów wyrósł w Medellin, mieście wiecznej wiosny. Goście przechadzają się pod listowiem w przygaszonym świetle, krążąc wokół gigantycznych pni drzew i odkrywając, że są one wydrążone, a w ich wnętrzu rosną orchidee. Orquideorama to przepełniony poezją i geniuszem technicznym projekt autorstwa młodych architektów z grupy Plan: b (we współpracy z jprc) stworzony dla ogrodów botanicznych w Medellin. Dla potrzeb tego projektu zasadzili oni dziesięć drzew-kwiatów, a każdy z nich posiada metalowy pień i sześć sześciokątnych płatków wykonanych z przeplatających się belek, co dzięki modułowości i strukturze drzew ma tworzyć sieć. Te dziesięć drzew kwiatów wyrosło obok siebie, tworząc sklepienie o motywie plastra miodu tworzące wierzchołek ogródów botanicznych. Skupiając siły biologiczne Orquideorama zapewnia elegancką syntezę procesów komórkowych i kształtów, kombinację mającą ewoluować i rozwijać się. Klient Jardín Botánico de Medellín Architekci Felipe Mesa, Alejandro Bernal, Plan: b, Camilo Restrepo, J. Paul Restrepo, JPRCE Rozwiązania oświetleniowe Laszlo Yurko, Ecoluz S.A. Źródła światła Philips MASTERColour /830, Philips Master TL 5 /830, CFL 42W Strona internetowa Sergio Gomez 10 DIALOG

11 Luis de Pazos MONUMENTO A LA LIBERTAD, PLAZA DEL SOL, MOSTOLES, HISZPANIA W dniu 2 maja 1808 roku, Burmistrz miasta Móstoles (znajdującego się 20 km od Madrytu) po powstaniu skierowanemu przeciwko francuskiej armii Napoleona podpisał Proklamację Niepodległości. Dla uwiecznienia dwustuletniej rocznicy tego wydarzenia miasto Móstoles stworzyło ogromny monument, widoczny z terenu całego miasta, na nowym skwerze Plaza del Sol. Monument ma kształt pryzmatycznego pudełka i jest wykonany ze stali Cor-Ten na czterech słupach. Wymiary wiążą się z datami oryginalnego wydarzenia oraz jego dwustuleniej rocznicy: szerokość 1808 cm i długość 2008 cm. Kwestią krytyczna było oświetlenie, które musiało być wydajne, energooszczędne, nie wymagać konserwacji, oraz być barwne i dynamiczne. Dla zmian dynamiki zatrudniono do pracy komputer, tak aby cały monument był okryty kolorami odzwierciedlającymi pory roku: ciepłymi latem i wiosną, chłodnymi jesienią i zimą. Klient Miasto Móstoles Architekt Enrique Fombella, Madryt, Hiszpania Rozwiązania oświetleniowe Enriqueta Díaz, Miguel Ángel Álvarez, Jose Luis Pavón, Philips Hiszpania Źródła światła Philips LED LUXEON, czerwony, zielony i niebieski Oprawy Philips LEDLine 2 RGB Sterowniki oświetlenia Sterownik Pharos LPC 1 11

12 SZPITAL AL ZAHRA SHARJAH, ZJEDNOCZONE EMIRATY ARABSKIE Procedury medyczne, takie jak rezonans magnetyczny (MRI), mogą powodować u ludzi, a szczególnie u dzieci, strach. Czują się oni niepewnie w otoczeniu medycznym i niepokoją się o wyniki badań. Szpital Al Zahra, został utworzony w roku 1980 przez Gulf Medical Projects Company i, posiadając 100 łóżek, jest największym prywatnym szpitalem miejskim w ZEA. Szpital ten w ostatnim czasie wprowadził rozwiązanie Philips AmbiScene, bazującą na diodach LED koncepcję oświetlenia z możliwością zmiany barwy i intensywności światła, tworzącą komfortową i uspokajającą atmosferę, zmniejszającą niepokój pacjentów. Każdy pacjent może wybrać swój ulubiony kolor, co ma na niego pozytywny wpływ podczas badania MRI. Dzięki temu, że pacjenci są rozluźnieni badanie może przebiegać szybciej a jakość otrzymywanych wyników jest lepsza. Wariacje kolorystyczne mogą również stanowić narzędzie łączności, stosowane na przykład do instruowania pacjentów mających problemy ze słuchem o tym, kiedy wstrzymać oddech. Klient Szpital Al Zahra Rozwiązania oświetleniowe Nagendra Nagesh, Philips Lighting Bliski Wschód Źródła światła Philips LED LUXEON, czerwony, zielony i niebieski Oprawy Philips LEDLine 2 RGB 12 STOPKA DIALOG

13 Uttam Chand ANANDPUR SAHIB, BLISS, INDIE Gurdwara to świątynia sikhijska. Architektura zawiera elementy zapożyczone z architektury mongolskiej oraz pałaców i fortów książąt Rajput, oraz pewne oryginalne pomysły odzwierciedlające podstawy religii i jest połączeniem kształtów kwadratowych, prostokątnych, ośmiokątnych oraz w formie krzyża. Zwieńczenie świątyni stanowi gumbad (kopuła), zwykle rowkowane lub żebrowane i w kolorze białym. Szczyt jest udekorowany elementem o kształcie odwróconego lotosu, również podstawa nawiązuje do motywów kwiatowych. Zamysł oświetleniowy polega na ukazaniu w przenośni otwartości religii Sikhów, na którą miały wpływ religie całego świata, podczas gdy jej podstawa pozostała niezmieniona. Najwyższa część konstrukcji jest oświetlona statyczną bielą za pomocą reflektorów z lampami metalohalogenkowymi (CDM), co symbolizować ma czystość podstaw wiary, kopuła centralna jest oświetlona nieco cieplejszym odcieniem bieli, co jest symbolem ofiary. Klient Władze stanu Punjab, Chandigarh, Indie Projekt oświetlenia Pavail Gill, Gilton Electricals, Chandigarh, Indie Rozwiązania oświetleniowe Indranil Goswami, Philips Indie Źródła światła Philips LUXEON LED, 1W, bursztynowy, biały i niebieski Philips LUXEON LED, 1W, czerwony, zielony i niebieski Philips LUXEON K2 LED, 4W, ciepła biel Philips MASTERColour CDM-TT 150W Philips SON-T 250W Oprawy Philips LEDLine 2 RGB, Philips LEDLine 2 AWB, Philips icolor Accent PowerCore SWF 330, RVP 339 SNF 114, TCW 097, DGP 652 Sterowniki oświetlenia Sterownik Philips Color Chaser Touch DMX Strona internetowa 13

14 HOTEL CITIZENM, SCHIPHOL, AMSTERDAM, HOLANDIA Wyróżniony za projekt hotel citizenm znajdujący się w Amsterdamie współpracował z firmą Philips, chcąc zapewnić gościom wyjątkowe wrażenia. Dzięki kombinacji różnych rozwiązań oświetleniowych i multimedialnych, nazwanej Zintegrowana Gościnność (Integrated Hospitality Experience) hotel ten jest w stanie nawiązać wyjątkowe stosunki z gośćmi i zlikwidować wrażenie anonimowości pokoju hotelowego. Specjalnie w tym celu zaprojektowany system nie tylko łączy w sobie różne produkty, wśród których są dynamiczne oświetlenie LED, telefon VoIP, darmowa sieć Wi-Fi czy telewizja hotelowa, co ma wpływ na ogólne wrażenia gości, system ten zapewnia również unikalny system sieci łączący się z systemem hotelowym, co pozwala na znacznie niższe koszty eksploatacji. Sterownik Mood Pad pozwala gościom na regulowanie temperatury, odsłanianie lub zasłanianie zasłon, jak również na zmianę koloru pokoju dzięki dwóm sznurom RGB LED umieszczonym ponad przezroczystym sufitem. Wybory klientów zależą od ich nastroju poza czystą funkcjonalnością produktu system Integrated Hospitality Experience oferuje gościom wrażenia wykraczające poza produkt i angażujące wszystkie zmysły. Klient sieć hoteli citizenm Architekt Concrete architectural associates, Amsterdam, Holandia Rozwiązania oświetleniowe Philips Holandia Źródła światła Philips LED Superflux RGB czerwony, zielony i niebieski Oprawy Philips LED string 14 DIALOG

15 TUNEL WIEŻY FEDERACJI, MOSKWA, ROSJA Kompleks biznesowy Federacja, z najwyższym budynkiem w Europie (448 m wysokości wraz z iglicą), powstaje na nabrzeżu Krasnopresnenskaya, na terenie Moskiewskiego Międzynarodowego Centrum biznesowego. Celem prac było stworzenie rozwiązania oświetleniowego dla całego tunelu Wież Federacji na poziomie 01, przekształcającego efekt świetlny, jaki przewidział Yabu Pushelberg. Tunel ten prowadzi od głównego wejścia do dyspozytorni wyposażonej w najwyższej klasy system monitoringu. W ramach tego projektu wzięto pod uwagę następujące aspekty: możliwość re-programowania efektów wizualnych, łatwa obsługa, zarządzanie temperaturą, wentylacja oraz energooszczędność. Wzdłuż całego tunelu zastosowano elastyczne rozwiązania LED icolor Flex i icolor Cove. Lekkość i elastyczność zagwarantowały swobodę interakcji dla większości złożonych rozwiązań. Klient Moscow City Business Complex, Moskwa Realizacja prac MIRAX Group, Moskwa Projekt wnętrz Yabu Pushelberg, Nowy Jork Rozwiązania oświetleniowe Chia-Chun Liu, Bas Hoksbergen, Philips Holandia, Egor Nilov, Philips Rosja Źródła światła Philips LED SMD czerwony, zielony i niebieski Oprawy Philips icolor Flex SLX, Philips icolor Cove QLX 15

16 FONTANNA NEPTUNA, MESYNA, WŁOCHY W mieście Mesyna, we Włoszech, ta wspaniała rzeźba stoi na środku placu w centrum miasta, gdzie przecinają się główne drogi i gdzie znajduje się las nieregularnie rozmieszczonych elementów pionowych (drzewa, krzewy, sygnalizacja drogowa, znaki drogowe oraz słupy oświetleniowe wyposażone w lampy sodowe o mocy 800W!). Trudno było zauważyć fontannę pomiędzy wszystkimi tymi formami zanieczyszczenia (tak wizualnego jak i dźwiękowego) a w godzinach wieczornych obiekt okrywało żółto-pomarańczowe światło, które raczej ukrywało fontannę, niż czyniło z niej klejnot. Niezbędnym okazało się wydobycie obiektu, wyróżnienie go z otoczenia. Oznaczało to wykorzystanie słupów oświetleniowych znajdujących się w najbliższym sąsiedztwie fontanny: nie mniej niż 30 m od niej i liczących 10/12 m! Ta stanowiąca wyzwanie sytuacja została rozwiązana dzięki alternatywie dla tradycyjnego sposobu oświetlenia: szesnaście opraw BeamerLED, rozmieszczonych w czterech grupach po cztery i świecących białym światłem LED, sprawiło, że fontanna ponownie błyszczy kolorami i ukazuje swe kształty. Jednak największa korzyść nie jest widoczna na pierwszy rzut oka: instalacja, której przewidywany okres eksploatacji wynosi godzin, zużywa tylko 48 W, czyli mniej niż żarówka! Klient Miasto Mesyna Rozwiązania oświetleniowe Massimiliano Negri, Philips Włochy Źródła światła Philips LED LUXEON, biały Oprawy Philips BeamerLED 16 DIALOG

17 Corné Clemens MÖBELHOF INGOLSTADT, INGOLSTADT, NIEMCY Möbelhof w Ingolstadt to w chwili obecnej największy sklep meblowy w tym regionie. Koncepcja oświetlenia ustanawia nowe standardy dla oświetlenia wnętrz oraz terenów na zewnątrz. Osiągnięto to dzięki szczegółowemu planowaniu uwzględniającemu nawet najmniejsze przestrzenie wystawiennicze. Równie ważne było obniżenie kosztów energii, jasność oraz długość okresu eksploatacji źródeł światła. Fasada zewnętrzna oraz wnętrze są prawie całkowicie oświetlane przez oferowane przez firmę Philips lampy MASTERColour CDM-T zapewniające światło ciepłobiałe, o różnych kątach wiązki i ze sterownikami elektronicznymi. W rezultacie tego otrzymano bardzo komfortową i zapraszającą atmosferę. Ponadto oprawy Lival wraz z CDM-Tm Mini o mocy 20 W i 35 W zastosowane zostały na mniejszych obszarach i dla specjalnych ekspozycji, łącząc wysoką jakość, doskonałe światło i niskie zużycie energii. Mówiąc wysokie światło mamy na myśli instalację, na którą składają się oprawy skierowane w dół, wyposażone w CDM-T 250W i zamocowane na wysokości 22 metrów: Słońce świeci przez sufit - to słowa wielu klientów. Klient Möbelhof Ingolstadt Rozwiązania oświetleniowe D. Lindner GmbH and D&L Lichtplanung Źródła światła Philips MASTERColour CDM-T, 150/830 i 250W/ 830 Philips MASTERColour CDM-Tm Mini 20W i 35W/ 930 Philips MASTERColour CDM-T 70W/930 Elite Oprawy Oprawy LIVAL, montowane na szynoprzewodzie oraz typu downlight 17

18 18 DANE

19 Redshift Photography Odkąd istoty ludzkie zamieszkały na Ziemi, światło dzienne było ważne dla powstania życia jak i w jego trakcie. W architekturze kierunek słońca przyczynia się do czerpania radości z pracy lub z mieszkania w danym miejscu. Wrażenie komfortu związane ze światłem, emocje powstające dzięki światłu to kluczowe elementy związane ze zdrowiem i dobrym samopoczuciem. Niektórzy ludzie w związku z brakiem światła dziennego cierpią na zaburzenia afektywne i wiąże się to zarówno z brakami w zakresie jego ilości jak i jakości. Takie zimowe przygnębienie może mieć wpływ na dramatyczne zmiany nastroju, lecz można z tym walczyć dzięki terapii światłem przeprowadzanej z użyciem wysokiej jakości źródeł światła o dobrym spektrum. Izba w Zgromadzeniu Narodowym Walii oraz biura na Baker Street w Londynie umożliwiają regulację oświetlenia zadaniowego. Równowaga wszystkich zmysłów światło dzienne, ogrzewanie, woda i sterowniki to kwestie, którymi poważnie przyglądają się architekci. Oświetlenie to jeden z czynników zrównoważonego rozwoju wykraczający poza wdrożenie parametrów środowiskowych i ludzkich. W architekturze zrównoważone oświetlenie wiąże się z nastrojem, jasnością i kolorem. Światło dzienne różni się latem i zimą, więc oświetlenie elastyczne ma znaczenie w związku z przeznaczeniem miejsca czy momentem nocy. Zrównoważony rozwój to obecnie słowo-wytrych lecz w przypadku Architektury i Oświetlenia, projektanci i producenci nie są w stanie samodzielnie rozwiązać wszystkich problemów. Jest to długoterminowe zadanie dla całego społeczeństwa, każdy czynnik odpowiada za zmianę klimatu. To Ty sam określasz ton, rytm i nasycenie światła. Vincent Laganier 19

20 Fernando Baena 20 DANE

21 WALIJSKIE ZGROMADZENIE NARODOWE, CARDIFF, ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO PRZEJRZYSTOŚĆ Wywiad przeprowadził Jonathan Ellis Nowy budynek Walijskiego Zgromadzenia Narodowego (National Assembly of Wales) to odważne i nowoczesne oświadczenie, mówiące nie tylko o jasności rządu lecz również o trosce o środowisko. Daniel Wright był członkiem zespołu przygotowującego projekt stworzonego przez Richard Rogers Partnership (obecnie Rogers Stirk Harbour & Partners), którego zadaniem było zaprojektowanie i stworzenie tego nowego wyrazu demokracji na brzegach Cardiff. Od samego początku było jasne, że klient pragnie wyraźnie wspomnieć o przejrzystości procesów politycznych - wyjaśnia Daniel Wright. Naszym celem było stworzenie przyjaznego, zapraszającego budynku, który będzie przyciągał ludzi. Wizualna spójność części prywatnych i publicznych zapewnia przejrzystość a jednocześnie skupia uwagę na znajdującej się w centralnym miejscu Izbie Obrad (Debating Chamber). Teren na skraju zatoki Cardiff Bay zagwarantował istotny początek dla naszego projektu wstępnego. Zatoka stanowi metaforę naszego projektu: dwie płaszczyzny płaszczyzna wody i płaszczyzna nieba wyrażone przez budynek w formie pływającego dachu rozciągającego się ponad wystającym cokołem. Nazwaliśmy go Demokratycznym Dachem, ponieważ rozciąga się nad całością budynku. Znajdująca się w centralnej części Izba Obrad jest utworzona przez dach schodzący w dół do cokołu, co sugeruje, iż tam właśnie spotykają się wszystkie opcje. Na terenie całego budynku bardzo wydajnie wykorzystano światło naturalne. Projekt środowiskowy został opracowany przez BDSP (konsultanci środowiskowi i MEP dla tego projektu), co uzupełniło wstępny projekt. Jego celem było zminimalizowanie zapotrzebowania energetycznego budynku. Oświetlenie było kwestią kluczową, i czuliśmy, że należy w stopniu maksymalnym wykorzystać światło dzienne. Wraz z BDSP opracowaliśmy ogromną przeszkloną latarnię dla Izby Obrad, z odwróconym stożkiem odbłyśnikowym, doprowadzającym rozproszone światło dzienne. Jednak nie mogliśmy polegać wyłącznie na oświetleniu naturalnym, ponieważ wiele z sesji plenarnych jest transmitowanych, i konieczne było stworzenie delikatnej równowagi pomiędzy oświetleniem wyglądającym naturalnie a oświetleniem równomiernym nie mającym wpływu na przejrzystość izby. 21

22 Wytyczne odnośnie zużycia energii były bardzo wymagające, jednak BDSP zdołało im sprostać dzięki zastosowaniu lamp i opraw o dużej wydajności w połączeniu z automatycznym systemem sterowania obejmującym cały budynek. Pozwala to za naciśnięciem jednego przycisku wybrać różne scenariusze oświetleniowe dla obszarów wielozadaniowych, począwszy od oświetlenia dla spotkań nieoficjalnych po oświetlenie emitowanych na antenie telewizyjnej spotkań plenarnych Zgromadzenia. KONTEKST ARCHITEKTONICZNY Nasz projekt w znaczącym stopniu wykorzystał odkrytą ramę betonową budynku w roli masy termicznej. Postawiliśmy na szczerość i prostotę - mówi Daniel Wright. Dlatego właśnie stworzyliśmy wielozadaniowe dźwigary podwieszone pod sufitem betonowym, zawierające nie tylko oprawy oświetleniowe świecące do góry i w dół, lecz również inne elementy wyposażenia technicznego, które w przeciwnym wypadku należałoby umieścić na suficie, takie jak głośniki, wzmacniacze, czujniki dymu i różne inne czujniki. Zapewniono również czujniki podczerwieni wyłączające oświetlenie, jeśli w pomieszczeniu nikogo nie ma. Szczególnym wyzwaniem było zapewnienie ogrzewania i wentylacji ogromnych obszarów publicznych, stanowiących dwie trzecie budynku. BDSP zasugerowało rozluźnienie zakresu temperatur zwykle stosowanego dla wnętrz poprzez przeprojektowanie głównego holu i zamienienie go w przestrzeń częściowo wewnętrzną, zamiast w pełni samodzielną. Zamiast utrzymywania stałej temperatury 21ºC przez cały rok, dopuszczamy wahania temperatury pomiędzy około 14ºC a 26ºC, co znacząco redukuje konieczność ogrzewania i wentylacji. Publiczność wchodząca do budynku w ciepły letni dzień prawdopodobnie ubrana będzie lekko, zimą z kolei w płaszcze. Goście psychologicznie dostosują się do temperatury panującej we wnętrzu, czyli poczują, że jest tak ciepło, jak ich zdaniem powinno być w tego typu miejscu. W rzeczywistości całkowite zużycie energii dla jakiego zaprojektowano ten budynek wynosi 75 kwh/m 2, znacznie poniżej powszechnie przyjętej wartości 130 kwh/m 2. Zgromadzenie ma obecnie plan otwarty, co niewątpliwie odzwierciedla zmianę w sytuacji politycznej Walii oraz Wielkiej Brytanii. Walijczycy mają symbol demokracji, na którą głosowali, i sądząc po wielu pozytywnych komentarzach są z niego zadowoleni. 1 Izba Obrad 2 Foyer 3 Galeria publiczna 4 Górne foyer 5 Pomieszczenie techniczne 6 Herbaciarnia dla członków 22 DANE

23 Klient Walijskie Zgromadzenie Narodowe Architekt Rogers Stirk Harbour + Partners Londyn, Zjednoczone Królestwo Konsultant ds. środowiska Matthew Winter, BDSP Partnership Inżynier odpowiedzialny za konstrukcję Gabriel Hyde, ARUP Konsultanci ds. oświetlenia Matthew Winter, BDSP Partnership Barry Hannaford, DPA Lighting Consultant Źródła światła Philips MASTERColour CDM-T 70W /942 Oprawy z Izbie Obrad iguzzini, wbudowane reflektory CDM z filtrami CTB dla podniesienia do 5000K podczas transmisji telewizyjnych na pierwszym pierścieniu, Wila, wbudowane oprawy T5 okrągłe na panelach akustycznych rozmieszczonych po obwodzie Sterowniki oświetlenia DALI Strony internetowe

24 ODEON, BAWARSKIE MINISTERSTWO SPRAW WEWNĘTRZNYCH, MONACHIUM, NIEMCY SCENA POD GWIAZDAMI Autor wywiadu: Guido Diesing 24 DANE

25 Na początku była to sala koncertowa, później cieszący się niewielkim powodzeniem dziedziniec wewnętrzny, a obecnie, dzięki dodaniu szkła i światła, budynkowi temu dano nowe życie w roli przepięknego foyer budynku Ministerstwa. Historia mieszczącego się w Monachium budynku Odeon jest zróżnicowana i niezwykła. Andreas J. Focke W roku 1828 w stolicy Bawarii powstał przeznaczony dla bawarskiego króla Ludwiga I, budynek Odeon. Wybudowano go w oparciu o projekt mistrza budownictwa Leo von Klenze. Początkowo służył on jako sala koncertowa o doskonałej akustyce. Wszystko oprócz ścian zewnętrznych tego klasycznego budynku uległo zniszczeniu podczas II Wojny Światowej, i dopiero w roku 1951 podjęto decyzję odnośnie tego, w jaki sposób wykorzystać zachowaną część budynku. Architekt Josef Wiedemann dokonał przekształcenia w siedzibę główną Bawarskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Przez dziesięciolecia niewiele przypominało ludziom o pierwotnym przeznaczeniu tej budowli. Po zniszczeniu dachu to, co wcześniej było salą koncertową, stało się dziedzińcem, który nie był używany i stopniowo niszczał, - mówi Peter Ackermann opisując sytuację, jaką napotkał, gdy w roku 2004 biuro Ackermann und Partner otrzymało zadanie przeprojektowania mierzącego 400 m 2 dziedzińca. Pojawiały się liczne głosy za odbudową budynku Odeon, tak aby ponownie mógł być salą koncertową, lecz nie dało to żadnych rezultatów. W końcu zadecydowano o dobudowaniu dachu nad dziedzińcem, chcąc móc wykorzystać to miejsce podczas wydarzeń odbywających się w Ministerstwie. Otrzymaliśmy zadanie kontynuowania prac budowlanych przeprowadzonych w roku 1828 i w roku Czuliśmy ogromny szacunek do architektów, którzy mieli swój wkład w powstanie budynku oraz do jego historii. Nie chcieliśmy przeprowadzać przebudowy, planowaliśmy zachować pozostałości. Odeon w pierwotnej formie już nie istnieje, lecz dzięki okryciu go szklaną kopułą zdołaliśmy sprawić, iż część dziedzińca, która była salą koncertową, znów może być użytkowana. 25

26 WIZJA ŚWIATŁA Subtelność widoczną w sieci szkła tworzącego dach, który wydaje się unosić na małych filarach nad dziedzińcem, można również zauważyć w pomysłach jakie Ackermann miał odnośnie oświetlenia: Pragnęliśmy wykorzystać grę światła i cienia filarów, co miało nadać przestrzeni większą głębię, lecz chcieliśmy zrobić to w możliwie najsubtelniejszy sposób, zapobiegając zniszczeniu efektu przez zastosowanie dużych opraw. Aby stało się to możliwe nawiązaliśmy ścisłą współpracę z projektantem oświetlenia, Panem Erwinem Döring iem. Dokładnie zrozumiał o co nam chodzi: Bardzo ważna jest rozmowa o świetle, nie o oprawach. Projektant oświetlenia ma wizję światła, nie opraw. W przypadku budynku Odeon, zobaczył on sposób na wykorzystanie oświetlenia do nawiązania do przeszłości tego miejsca: Pomyślałem o stworzeniu czegoś w rodzaju oświetlenia sceny i ponownego przemienienia całej przestrzeni w teatr. Światło musiało być łagodne, lecz musiało również zapewniać oświetlenie odpowiednie dla różnych typów wydarzeń, takich jak wizyty państwowe, prezentacje, koncerty i wykłady. Idealnym sposobem na uzyskanie tego było zastosowanie opraw na bazie LED. Alexander Weckmer, odpowiedzialny za zarządzanie projektem, wyjaśnia wybór opraw: Nawet zastosowanie światła ciepłobiałego nie pozwoliło na całkowite ukazanie bladego odcieniu ochry, jakim pomalowano ściany, więc postawiliśmy na oprawy zmieniające kolory rewolucyjne rozwiązanie dla tak historycznego budynku jak ten. ATMOSFERA OZNACZA EMOCJE Dla świateł na poziomie podłogi stworzono specjalne optyki o szerszym rozsyle, dzięki czemu ilość wymaganych opraw uległa zmniejszeniu. Rozmieszczenie opraw, które na drugim i trzecim poziomie zostały w niektórych przypadkach schowane za filarami i pod panelami, umożliwia równomierne i nieprzeszkadzające oświetlenie ścian. Zastosowano sterownik DMX, dzięki czemu 120 opraw można obsługiwać indywidualnie lub całościowo, chcąc stworzyć scenariusze oświetleniowe - wyjaśnia Weckmer. Wbudowane sceny można wywoływać za naciśnięciem jednego przycisku, co daje prawie nieskończone możliwości. Należy postępować delikatnie, z wyczuciem, w przeciwnym przypadku efekt może otrzeć się o kicz. Erwin Döring dodaje: Atmosfera to emocje, a emocje to światło. Jesteśmy w stanie przekształcać różne emocje w światło i kolor. Pragnęliśmy pokazać co można zrobić przy użyciu światła, bez negatywnego wpływu na wygląd budynku. I znowu mamy przed oczami scenę, nawet jeśli ta scena to tylko przyjemne złudzenie. Podczas przyjęcia ściany można skąpać w świetle w mocnym odcieniu koloru niebieskiego lub ciemnej pomarańczy. Pozytywnym efektem ubocznym oświetlenia skierowanego ku górze jest fakt, że źródła światła odbijają się w szklanej tafli dachu. Tworzy to efekt rozgwieżdżonego nieba a wraz z kompozycją barwową zapewnia wspaniały efekt ostateczny. Światło i kolor budują scenę; wprowadzają element napięcia i zapewniają teatralną atmosferę w architektonicznej scenerii. Rozwiązanie to jest sukcesem nie tylko pod względem estetyki, lecz również z punktu widzenia ekonomii. Zrównoważony rozwój to obecnie bardzo istotny czynnik - mówi Döring. Rozwiązanie to jest rozwiązaniem zrównoważonym nie tylko z powodu niskiego zużycia energii ogółem jedynie 1,5 kw lecz również z powodu trwałości użytkowej opraw, która wynosi nie krócej niż godzin roboczych. A ponieważ nawet się nie zbliżyliśmy do wyczerpania potencjału tych opraw, nie będzie potrzeby wymienienia ich jeśli w przyszłości konieczne będzie zapewnienie nowych efektów. To właśnie prawdziwy zrównoważony rozwój! Peter Ackermann był zachwycony pozytywnym odbiorem, z jakim spotkał się projekt: Początkowo personel Ministerstwa był sceptyczny, lecz teraz rozwiązanie jest ogólnie akceptowane. W cieplejszych miesiącach nie ma tygodnia, żeby w foyer nie odbywały się jedno czy dwa wydarzenia. Klient Bayerisches Staatsministerium des Inneren (Bawarskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych) Architekt Peter Ackermann, Ackermann und Partner Architekten BDA, Monachium, Niemcy Projekt oświetlenia Erwin Döring, D-LightVision, Monachium, Niemcy Rozwiązania oświetleniowe Alexander Weckmer Licht und Mediensysteme GmbH, Königsbrunn, Niemcy Thorsten Cramer, Philips Niemcy Oprawy Philips ColorBlast 12 Powercore, ColorCast Sterowniki oświetlenia Philips iplayer 2 Strona internetowa DANE

27 27 Andreas J. Focke

28 MOST IM. OCTÁVIO FRIAS DE OLIVEIRA, SAN PAULO, BRAZYLIA BARWNE AKCENTY NA RZECE Tekst: Evelise Grunow Oświetlenie mostu imienia Octávio Frias de Oliveira w San Paulo to kontrastujące ze sobą białe i kolorowe światła, podkreślające nowatorskość krzywych linii podwieszonego systemu podwieszonego. Autorami projektu oświetlenia są Paulo Candura i Plinio Godoy, z Luz Urbana. 28 DANE

29 Most ma za zadanie poprawiać warunki drogowe w jednej z największych metropolii Brazylii tworząc nowe połączenia pomiędzy strategicznymi rejonami a handlowym portem w Santos. Znany pod nazwą Estaiada (Most podwieszany), i otwarty w maju 2008 roku, most ten szybko stał się ikoną krajobrazu San Paulo. Gęsta siatka elementów podwieszenia i pojedynczy podtrzymujący całość pylon wysokości 138 metrów odróżniają się od brzegów rzeki Pinheiros, tworząc jedną z głównych tras ruchu w mieście. Zadaniem oświetlenia było podkreślenie nowatorskości konstrukcji i projektu architektonicznego mostu, autorstwa João Valente, z Valente Valente Arquitetos. Projekt zapewnia zupełnie różny wygląd mostu w ciągu dnia niż nocą. Dlatego też, zakładając iż wiele elementów podwieszenia w kolorze żółtym (ich ogólna ilość wynosi 144) będzie miało pierwszeństwo przed światłem naturalnym, podjęto decyzję, że sztuczne oświetlenie będzie miało za zadanie podkreślać formę i wymiary betonowego pylonu. 29

30 LUMINANCJA JAKO ELEMENT PROJEKTU Byliśmy za podstawowym, wolumetrycznym oświetleniem pylonu - komentuje Plinio Godoy. Dlatego właśnie wykorzystane zostały reflektory ArenaVision, o mocy W, zainstalowane w pobliżu mostu, skupiające uwagę równolegle do głównej płaszczyzny bryły betonu. Użyliśmy luminancji w roli elementu projektu - dodaje Godoy. Jednak jeszcze w trakcie budowy pylonu stwierdzono, że otaczające światło będzie kolidowało z siatką elementów podwieszania. Aby się upewnić, że koncepcja podkreślenia pylonu pozostała nienaruszona, dodano dodatkowe reflektory ArenaVision, skupiające uwagę na strategicznych punktach elementów podwieszania. Projektanci oświetlenia byli świadomi faktu, że oświetlenie publiczne to rodzaj oświadczenia, stąd decyzja indywidualnego wycelowania każdego z reflektorów, co pozwoliło zlikwidować wszelkie zakłócenia powodowane przez oświetlenie miejskie. Oprawy ustawiono w taki sposób, żeby stworzyć obszar zacieniony na wewnętrznych powierzchniach pylonu, z jednorodnym oświetleniem równoległym powierzchni wewnętrznej, równolegle do rzeki Pinheiros. Celem było oddzielenie obszarów oświetlonych od innych, pozostających w cieniu, na które miało być rzucane światło kolorowe. W związku z tym Godoy zauważył, iż oświetlenie barwne mostu jest oświetleniem dyskretnym i jednorodnym, co jest zgodne ze stosunkiem mieszkańców miasta San Paulo do kolorów zastosowanych na monumentach znajdujących się w miejscach publicznych. Jest to stosunek bardzo delikatny, wręcz pełen nieśmiałości, zupełnie inny od sytuacji w innych głównych miastach kraju, znajdujących się na przykład na północnym zachodzie. Dlatego właśnie użyto 146 reflektorów ColorBlast LED, z różnymi wiązkami, dzięki czemu możliwe było równomierne oświetlenie powierzchni o różnych wysokościach. ŚWIATŁO NA POKŁADZIE Oświetlenie dwóch pasów ruchu bazowało na dwóch głównych kryteriach. Po pierwsze, jako że most znajduje się na stosunkowo ciemnym obszarze brzegów rzeki Pinheiros, celem było stworzenie oświetlenia pasów ruchu o wartości około 70 luksów, w porównaniu z wartością 20 luksów wymaganą dla terenów otaczających. Godoy twierdzi: W takich warunkach ludzie czują się bezpieczni. Ponadto, połączenie pomiędzy sprzętem oświetleniowym a linią elementów podwieszania wymusiło maksymalną wysokość słupów oświetleniowych wynoszącą 6 metrów. Zastosowano oprawy uliczne Milewide z lampami CosmoPolis, rozmieszczone obustronnie i asymetrycznie, co 15 metrów po obu stronach pasa ruchu. Oświetlenie mostu imienia Octávio Frias de Oliveira wykorzystuje wydajną, nowoczesną technologię, co świadczy o niezwykle wysokim poziomie brazylijskich projektów oświetleniowych. Klient Prefeituw Municipal da Cidade de São Paulo Construtora OAS Architekt João Valente, Valente Valente Arquitetos, São Paulo, Brazylia Projekt oświetlenia Plinio Godoy, Paulo Candura, San Paulo, Brazylia Rozwiązania oświetleniowe Alexandre Ferrari, Philips Ameryka Łacińska Źródła światła Philips Cosmopolis CPO-TW 140W /728 MHN-LA 1000W /956 Cree LED-HB czerwony, zielony i niebieski Oprawy Philips Milewide, SRS421, optyka drogowa, Philips ArenaVision, MVF403, reflektory Cat A1 do A5, Philips ColorBlast 12, BCP470, 8 i 23 Sterowniki oświetlenia Philips iplayer Strony internetowe DANE

31 31

32 Zanser Olsen, Make 32 DANE

33 55 BAKER STREET, LONDYN, ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO SZTUKA OŚWIETLANIA Tekst: Paul Haddlesey Remont generalny ulicy 55 Baker Street w centralnym Londynie, polegający na stworzeniu nowoczesnego, dynamicznego kompleksu budowlanego, polega na zastosowaniu opraw LED, rozwiązania idealnego dla obszarów roboczych oraz zintegrowanego systemu zarządzania oświetleniem. W chwili obecnej należący do firmy London and Regional Properties, adres ten był wcześniej adresem siedziby głównej firmy Marks and Spencer i dobrze znanym miejscem w Londynie. Dzięki nowatorskiemu projektowi oświetlenia przygotowanemu przez Make Architects i artystę zajmującego się światłem Jason Bruges Studio, budynek został przekształcony z zadaniem tworzenia wizualnie dynamicznych powierzchni publicznych, łączących nowoczesne oświetlenie ze sztuką. Już na początku projektu uznaliśmy światło za tak samo istotne jak każdy inny element budynku - wspomina Ian Lomas z Make. Zależało nam na uczynieniu z oświetlenia części zewnętrznej budynku raczej elementu sztuki publicznej niż na zwykłym użyciu dzieł sztuki. Dlatego właśnie już na wczesnym etapie zaangażowaliśmy Jasona Brugesa, chcąc żeby jego projekt narzucał sposób w jaki oświetlany jest cały budynek - dodaje. ZMIENIANIE BARW Przemiana części zewnętrznej budynku polega na dodaniu trzech wypełnień szklanych, zwanych maskami, uzupełniających przestrzenie pomiędzy istniejącymi blokami. Zbudowane z przeszklonych krat ze stali nierdzewnej maski te tworzą charakterystyczną rzeźbę zmieniającą się w zależności od perspektywy widza i pory dnia oraz pory roku. Czerwone, zielone i niebieskie oświetlenie zapewnione dzięki oprawom LED zintegrowanym w osnowę stanowi klucz do stworzenia zmian kolorów. Zasadniczo skupiamy się na zwróceniu uwagi na powierzchnie i faktury, a nie na same oprawy oświetleniowe, więc niezmiernie ważne było ich dyskretne rozmieszczenie - zauważą Ian Lomas. Połączenie struktur i oświetlenia pomaga tworzyć nastrój odzwierciedlający pory roku i rodzaj aktywności - wyjaśnia Jason Bruges. Zastosowaliśmy bardzo niewielkie kąty i wąskie wiązki, a w celu zapewnienia pożądanego efektu przeprowadziliśmy liczne próby na pełnowymiarowej makiecie. 33

34 Całe oświetlenie na tych obszarach jest obsługiwane z jednego miejsca, dzięki czemu tworzone są wstępnie zaprogramowane scenariusze barw i wzorów związane z porami dnia i roku, i może być zaprogramowane w celu zapewnienia scenariuszy dostosowanych do specyfiki przeróżnych wydarzeń, wyjaśnia. ŁAGODNE PRZEJŚCIA ŚWIATŁA Oświetlenie to robi niesamowite wrażenie, a w granicach masek tworzy liczne progi pomiędzy zewnętrzem i wnętrzem, co zapewnia łagodne przejście światła a nie nagłą zmianę. W kwestii powierzchni roboczych zespół projektowy musiał się zmierzyć z jeszcze jednym wyzwaniem: klient pragnął zmaksymalizować odległość pomiędzy podłogą a sufitem i zapewnić lekkie i pełne przestrzeni otoczenie o wysokim poziomie komfortu. Inżynierowie z Blyth and Blyth uznali belkę chłodzącą (MSCB), czyli system łączący w sobie oświetlenie kierowane w górą, typu downlight oraz funkcję chłodzenia, za rozwiązanie do tego celu najlepsze. Firma Philips nawiązała ścisłą współpracę z dostawcą belki chłodzącej, firmą Frenger, aby upewnić się, że systemy są całkowicie zintegrowane w wiązkach. Belka MSCB umożliwiła nam zachowanie maksymalnej wysokości do sufitu przy jednoczesnym zapewnieniu wymaganej specyfikacji dla biur - wyjaśnia Mike Pile z firmy Blyth and Blyth. Jednakże w związku z tym, że belki są rozmieszczone na terenie biura w stałym układzie, otrzymanie odpowiedniego profilu było niezmiernie istotne dla uzyskania równomiernego rozsyłu światła, zwłaszcza pomiędzy belkami. System musiał być również bardzo elastyczny, aby pozwolić dzierżawcom na zainstalowanie partycjonowania, jeśli zajdzie taka potrzeba. Chcąc przygotować najlepsze rozwiązanie projektanci oświetlenia architektonicznego z Light Bureau oraz Blyth and Blyth ściśle ze sobą współpracowali. Oświetlenie na belkach jest podzielone na grupy składająca się z czterech na krawędziach zewnętrznych oraz w dwie grupy składające się z dwóch na krawędziach wewnętrznych, dzięki czemu na belce możliwe jest zainstalowanie partycji. Każda belka zawiera również dwa czujniki z fotokomórką oraz pasywny czujnik ruchu (PIR), więc oświetleniem można sterować w zależności od potrzeb, biorąc pod uwagę obecność osób w pomieszczeniu oraz natężenie światła dziennego. MAKSYMALNA ELASTYCZNOŚĆ W pełni adresowalna dla zapewnienia maksymalnej elastyczności, sieć DALI jest połączona z systemem zarządzania oświetleniem Light Master Modular, i wspólnie tworzą one prawdopodobnie największy projekt LON DALI w całym Zjednoczonym Królestwie. Każdy moduł sterujący ma za zadanie obsługiwać cztery belki chłodzące, z kolei każda belka chłodząca zawiera sześć opraw oświetleniowych, co w sumie daje około opraw na 16 piętrach całego budynku. Wiemy, że jesteśmy w posiadaniu nie tylko zaawansowanego systemu zarządzania oświetleniem, systemu, który jest przygotowany na zmiany, jakie mogą się okazać konieczne do przeprowadzenia w przyszłości, przy minimalnych rekonfiguracjach systemu - podsumowuje Mike Pile. Klient London & Regional Architekt Make Architects, London, Zjednoczone Królestwo Projekt oświetlenia fasady Jason Bruges Studio, Londyn, Zjednoczone Królestwo Obsługa inżynieryjna Blyth & Blyth, Londyn, Zjednoczone Królestwo Projekt oświetlenia Light Bureau, Londyn, Zjednoczone Królestwo Rozwiązania oświetleniowe Craig Stead, Mike Simpson, Philips Zjednoczone Królestwo Źródła światła Philips MASTER TL W /840, Philips MASTER PL-L 26W /840, LUXEON K2 czerwony, zielony i niebieski Cree LED-HB czerwony, zielony i niebieski Belka chłodząca (MSCB) Frenger MSCB z klimatyzacją, czujnikami sterowania i oświetleniem biurowym Oprawy Mike Stoane Lighting reflektor LED dla fasady Philips LEDLine 2 RGB w holu, Philips Fugato, Philips Celino, Philips Savio w biurach Sterowniki Philips LMM, Light Master Modular LON DALI Strony internetowe DANE

35 35

36 OŚWIETLENIE NATURALNE I PASYWNA ENERGIA SŁONECZNA: NASTROJE ARCHITEKTURY Christian Cochy, Architekt w Saint Nazaire, Loire Estuary, Francja Od chwili odkrycia koncepcji architektury solarnej, sprawdzającej się tak latem jak i zimą, co miało miejsce w Stanach Zjednoczonych w roku 1970, Christian Cochy wyjaśnia kluczową rolę jaką słońce pełni w architekturze oraz jego wykładach. Byłem oczarowany właściwościami termicznymi wioski Cliff Palace, wybudowanej w jaskini w Kolorado. Wrażenie zrobiła wrażliwość na kompatybilność z cyklami wegetacyjnymi i trajektoriami słonecznymi, bezwładność cieplna budynku oraz cykl dzień-noc promieni słonecznych. ZAKWATEROWANIE ZBIOROWE LA BOSSE 1980 Po zakończeniu realizacji mojego pierwszego budynku wykorzystującego pasywną energię słoneczną dla kompleksów mieszkaniowych, moje zainteresowanie architekturą bioklimatyczną było początkowo spowodowane badaniami zajmującymi się ekonomiką energii i ogrzewania. Po pierwszej zimie kilku mieszkańców powiedziało mi, iż odnieśli wrażenie, że zima była znacznie krótsza. Stało się tak dzięki wprowadzeniu słońca do wnętrz oraz ogromnym tarasom, dzięki czemu wydatki na ogrzewanie były znacznie mniejsze. Była to doskonała wiadomość i zrozumienie nowej zgodności pomiędzy architekturą bioklimatyczną a oświetleniem naturalnym. PRZEDSZKOLE ELISA LEMONNIER 1984 Zamówienie na bioklimatyczne przedszkole było szansą na dalsze zgłębianie tych kwestii. Wyobraźnia podpowiedziała mi budynek, w którym zimą słońce zapewnia ciepło i światło bez przeszkadzania użytkownikom. Okna w klasach wychodzą na południe. Okna te zostały obniżone do poziomu dzieci. Okno w korytarzu środkowym zostało wyposażone w przesuwne panele izolacyjne chroniące od północy w czasie zimy a latem zapewniające cień i chłód. Studnie świetlne wychodzące na południe i północ oraz świetliki pozwalają dzieciom odczuwać różne nastroje i przez cały rok obserwować ruchy słońca. 36 DANE

37 Christian Cochy Fasada południowa z pasywnym światłem słonecznym Projekt indywidualny z M. Foucré, Architekt: Christian Cochy BIBLIOTEKA IMIENIA ANNE FRANCK 1987 Postanowiłem oświetlić okrągłą bibliotekę przy użyciu przezroczystej piramidy znajdującej się na dachu. Każda część piramidy jest zabezpieczona przez niezależne osłony przeciwsłoneczne. Umożliwia to użytkownikom zarządzanie ochroną stron wystawionych na działanie słońca przemieszczającego się w ciągu dnia, przy jednoczesnym zachowaniu naturalnej jasności i doskonałego komfortu latem. ODDZIAŁ OPIEKI DŁUGOTERMINOWEJ LES PINS 1990 Poproszony o zaprojektowanie hospicjum dla ludzi starszych i wymagających opieki, pragnąłem uszanować ich wyjątkową wrażliwość na światło i wysokie temperatury latem bez pozbawiania ich widoku przyrody ożywionej w okresie lata, co ma ogromny wpływ na ich samopoczucie. W oddziale Les Pins zaproponowałem pokoje o dużych oknach wychodzących na tereny zielone. Latem są one osłaniane przez bardzo szerokie baldachimy, a istniejące drzewa chronią pokoje od strony zachodniej. PROJEKTY INDYWIDUALNE W przypadku projektów indywidualnych starałem się w większości miejsc wykorzystać dostające się tam promienie słoneczne, zarówno w ciągu dnia, jak i nocą. Wiążę je z ich nieodzownymi składowymi, takimi jak kompaktowość, bezwładność, ochrona przez chłodem z północy, naturalna i mobilna ochrona przed żarem lata i wreszcie użycie bezpiecznych materiałów. Otrzymane w ten sposób powierzchnie są kierunkowe i pełne kontrastów. Zalane światłem zimą i otwarte na południe, są zacienione ze strony północnej, zapewniając widoki i emocjonalne światło od strony wschodniej i zachodniej. Okna lub studnie świetlne rzucające światło z góry punktowo zapewniają wrażenie większej duchowości w ciągu dnia na obszarach wychodzących na południe. Tarasy zewnętrzne i wychodzące na południe okna latem są osłaniane przez pergole z roślinnością lub przesuwne ekrany wykonane z tkanin. Oświetlenie nocne zapewniają głównie lampy energooszczędne, również rozmieszczone zgodnie z kierunkiem wpadania światła dziennego. 37

38 WRAŻENIE ŚWIETLNE TWORZONE PRZEZ BARWNE DIODY LED Tekst: Peter Kort, Luc van der Poel Barwne oświetlenie LED stopniowo zyskuje coraz większe znaczenie w projektach oświetleniowych. Stosuje się je nie tylko w teatrach czy do upiększania miast, również w sklepach, recepcjach a nawet w biurach. Efekty oświetleniowe z użyciem światła białego są doskonale znane i opisywane jako akcentujące; oświetlenie barwne jeszcze nie jest w ten sposób określane. Atrakcyjność światła barwnego powinna być większa niż w przypadku światła białego, do czego przyczynia się kontrast. Opisane poniżej eksperymenty przybliżają nieco zachowanie oświetlenia barwnego w stosunku do oświetlenia białego. EKSPERYMENT Eksperyment określa względne wrażenie natężenia oświetlenia tworzone przez kolory podstawowe punktu LED. Metoda wykorzystuje wzór tworzony przez dwa punkty LED na ścianie o wysokim współczynniku odbicia. Ściana jest podzielona na dwie równe części. Na jednej z nich widoczny jest punkt w jednym z kolorów podstawowych, na drugiej biały punkt LED o ustalonej intensywności. Wzory dla tego testu to czerwony-biały, zielony-biały, niebieski-biały. Obserwator zmienia intensywność barwnego punktu aż do uzyskania wrażenia, iż oba punkty są jednakowej jasności. Test jest przeprowadzany dla wszystkich kombinacji, po raz pierwszy w kompletnych ciemnościach a po raz drugi przy oświetleniu ściany z natężeniem 350 luksów. WYNIK Wyniki ukazują natężenie światła: światło zielone w największym stopniu przyczynia się do intensywności postrzeganej przez ludzkie oko, najmniejszy wkład ma światło niebieskie. Przy ustawieniu światła białego na 100, wartość dla koloru czerwonego wynosiła 33, dla zielonego 50, a dla niebieskiego 17. Kolejny, dodatkowy wynik testu, mówi nam o tym, że suma wartości barw czerwonej/zielonej/niebieskiej (addytywne mieszanie barw RGB daje światło białe) jest równa intensywności punktu białego. I wreszcie, dwie barwy podstawowe połączono w celu uzyskania barwy żółtej, purpurowej i niebieskozielonej. Rezultat pokazuje, iż luminancję względną barw dopełniających można obliczyć poprzez dodanie wartości luminancji dwóch barw podstawowych. W ten sposób jesteśmy w stanie przewidzieć luminancję względną każdej z barw w porównaniu ze światłem białym. Stanowisko testowe Obserwator zmienia intensywność barwnego punktu aż do uzyskania wrażenia, iż oba punkty są jednakowej jasności. Test jest przeprowadzany dla wszystkich kombinacji, po raz pierwszy w kompletnych ciemnościach, a po raz drugi przy oświetleniu ściany z natężeniem 350 luksów. 38 OPINIE

39 LUMINANCJA WZGLĘDNA Addytywne mieszanie barw: Światło jest postrzegane jako białe jeśli wszystkie trzy typy receptorów w naszym oku są stymulowane równocześnie. Barwy czerwona, zielona i niebieska (RGB) aktywują jeden typ receptora Luminancja względna Wykres ukazuje różne luminancje względne dla wszystkich barw o tym samym wrażeniu co dawane przez światło białe. Można na przykład stwierdzić, że światło zielone (525 nm) zapewnia takie samo wrażenie przy jedynie 50% luminancji światła białego. Luminancja względna dla barwy niebieskozielonej (490 nm) to tylko 70%. 39

40 Pierre Crouzet 40 OPINIE