5. Sztuka budowania, czyli opowieść o architekturze

Transkrypt

1 YSPLP-003_047_003_047 YSPLP_body 5/14/12 8:31 AM Page Sztuka budowania, czyli opowieść o architekturze Rotunda Świętego Prokopa w Strzelnie przykład architektury romańskiej, którą cechują proste formy, przypominające bryły geometryczne. Rotunda to budowla na planie koła. Ta dziedzina sztuki, podobnie jak rzeźba, posługuje się bryłą w przestrzeni. Jest to szczególna bryła, bo musi być jeszcze dostosowana do użytku, ponieważ architektura to budynki, w których przebywają ludzie: świątynie, zamki, pałace, domy mieszkalne, oraz obiekty architektoniczne, takie jak stadiony, urzędy, teatry itd. Zwłaszcza w miastach widać, że budowle są bardzo różne. Niektóre wzniesione w ubiegłych stuleciach sąsiadują ze współczesnymi. Świątynie to budowle o przeznaczeniu religijnym. Niezależnie od epoki, w której powstały, miały za zadanie sławić imię Boga lub bogów i pomieścić rzesze wiernych podczas modlitwy. Katedra w Reims (czytaj: rę) we Francji przykład architektury gotyckiej, dla której charakterystyczne są ogromne, strzeliste budowle. Kościół Santa Maria della Salute w Wenecji przykład architektury barokowej o niezwykle ozdobnej bryle i wnętrzu pełnym przepychu.

2 YSPLP-003_047_003_047 YSPLP_body 5/14/12 8:31 AM Page Architektura 27 Kaplica w Ronchamp (czytaj: roszamp) we Francji, projekt Le Corbusiera (czytaj: le korbizjera), przykład architektury współczesnej. Nowe technologie i materiały pozwalają projektować zaskakujące formy budowli (zob. też Muzeum Guggenheima, s. 70 i Opera w Sydney, s. 29). Zamek w Malborku zbudowany przez Krzyżaków w XV wieku, największa średniowieczna twierdza obronna w Europie Środkowej. Została wzniesiona z cegły w stylu gotyckim. Wysokie mury i fosa chroniły zamek przed wrogami. Zamki to wielkie budowle mieszkalne o charakterze obronnym. Jednak w zależności od potrzeb i zamożności ich właścicieli starano się zaimponować nie tylko zewnętrzną formą, ale także wyposażeniem wnętrz. Pałace były najczęściej rezydencjami królów i książąt. Istnieją bardzo różne: od surowych, prostych do wspaniałych, urządzonych z wielkim przepychem. Palazzo Rucellai (pałac rodziny Rucellai czytaj: ruczelai) we Florencji z XV wieku. Cechują go skromne dekoracje w przeciwieństwie do wielu innych pałaców. Wawel w Krakowie. Pierwsze kamienne budowle powstały na wzgórzu w XI wieku. Zamek, katedra i fortyfikacje obronne powstawały przez sześć następnych wieków. Do początków XVII wieku mieściła się tu siedziba królów polskich.

3 YSPLP-003_047_003_047 YSPLP_body 5/14/12 8:31 AM Page 28 Zagadnienia plastyczne 28 Peterhof niedaleko Petersburga to wspaniała reprezentacyjna budowla z XVIII wieku, wzniesiona przez cara Rosji Piotra I. Przepych budowli dorównuje Wersalowi. Pałacyk Buchholtza w Supraślu z przełomu XIX i XX wieku. Jest to uroczy przykład architektury eklektycznej, czyli łączącej kilka stylów z różnych epok. Wygląd budynków mieszkalnych różnił się w zależności od czasów, w których były budowane, miejsca i zamożności ludzi. Współczesne domy mieszkalne również nie są takie same. Można to zauważyć, podróżując po Polsce i innych krajach. Budowle wielorodzinne były stawiane również dawniej. Willa Carson (czytaj: karson) w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych. Została zbudowana z drewna i bogato ozdobiona mnóstwem kolumienek, gzymsów i płaskorzeźb. Typowy projekt domu jednorodzinnego z garażem. Zauważcie, że garaż na samochód stał się w dzisiejszych czasach normą.

4 YSPLP-003_047_003_047 YSPLP_body 5/14/12 8:31 AM Page Architektura 29 Dom mieszkalny w Anglii, XV wiek. Został zbudowany z materiałów, które były wówczas na tym terenie najłatwiej dostępne: drewna, słomy, gliny. Podobnie budowano dawniej w Polsce. Budowle użyteczności publicznej mają swój początek w starożytności. Pamiętacie amfiteatry, wspaniałe akwedukty, termy, bazyliki i stadiony wznoszone przez Rzymian? Dzisiaj są to teatry, wodociągi, centra handlowe i również stadiony wraz z całymi kompleksami sportowymi. Architekt to specjalista, który projektuje budowle. Projekt jest rysowany najpierw na papierze, często również przygotowuje się tak zwaną wizualizację w specjalnym programie komputerowym, która daje możliwość oglądania budynku ze wszystkich stron. Jest to rozwiązanie dopiero naszych czasów. Dawniej architekt robił makietę, czyli budował z tektury i papieru zaprojektowaną przez siebie budowlę w o wiele mniejszych rozmiarach (w skali). Kamienica w Warszawie z przełomu XIX i XX wieku. Opera w Sydney (czytaj: sydnej). Duńscy architekci, Jörn Utzon (czytaj: jern ucon) i Ove Arup, stworzyli nowoczesną bryłę, która przez wielu jest uważana za symbol architektury XX wieku. Takie rozwiązania konstrukcyjne są możliwe dzięki nowym materiałom i technologiom.

5 30 Zagadnienia plastyczne ZASTANÓW SIĘ I ODPOWIEDZ Co to jest ar chi tek tu ra? Jak zmie niał się wy gląd bu dow li i od cze go to za le ża ło? Opisz pra cę ar chi tek ta. Na co, Two im zda niem, ar chi tekt po wi nien zwró cić uwa gę, pro jek tu jąc dom miesz kal ny, a na co pro jek tu jąc szko łę? ĆWICZENIA PLASTYCZNE Przy go tuj cie: 3 róż nej wiel ko ści dom ki wy ko na ne z pu de łek po za pał - kach, kre mie, her ba cie, pa pie ry ko lo ro we, no życz ki, klej, tek tu rę o for ma cie A1. Wa sza pra ca bę dzie ze spo ło wa. Na tek tu rze za pla nuj cie uli ce, pla ce, par - ki i ogro dy. Za sta nów cie się w gru pie, gdzie usta wić przy go to wa ne przez Was w do mu bu dow le. Przy mo cuj cie je kle jem do tek tu ry. Mo że cie jesz cze wy ko nać drze wa (z ko lo ro we go pa pie ru al bo z ga łą zek). Wła śnie zro bi li ście ma kie tę; po dob nie wy glą da praw dzi wy pro jekt ar chi tek to nicz ny. Przy go tuj: fo to gra fie z Two je go mia sta al bo Twojej wio ski (mo że być rów - nież po więk szo ne kse ro fo to gra fii), fo lię prze zro czy stą ta kiej sa mej wiel ko - ści, cien ki ma zak nie zmy wal ny mar ker. Przyj rzyj się fo to gra fii lub od bit ce kse ro i po myśl, co warto by zmie nić na tym pla cu, uli cy, miej scu. Na ry suj to, jak po tra fisz. Po rów naj swój po - mysł z po my sła mi ko le gów, mo że po łą czy cie je w je den wspól ny? Z po wsta - łych prac moż na zro bić wy sta wę i za pro sić rad ne go, wój ta, bur mi strza al bo pre zy den ta mia sta. Mo że sko rzy sta z Wa szych po my słów? Przy go tuj: blok ry sun ko wy, pa ste le olej ne. Na ry suj pra cę pod ty tu łem: Mój dom z ogro dem. Sa ma lub sam wy my śl ten dom! Mo że mieć nie spo ty ka ną baj ko wą for mę, za ska ku ją ce ko lo ry, a w ogro dzie eg zo tycz ne ro śli ny, mogą w nim też żyć zwie rzę ta. MAŁA GALERIA