Stefan Szydłowski O czasoprzestrzeni i interakcji. Twórczość Wojciecha Fangora w latach i dzisiaj.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Stefan Szydłowski O czasoprzestrzeni i interakcji. Twórczość Wojciecha Fangora w latach 1958-75 i dzisiaj."

Transkrypt

1 Stefan Szydłowski O czasoprzestrzeni i interakcji. Twórczość Wojciecha Fangora w latach i dzisiaj.

2 Przez otwarte okno wdziera się szum nieregularnie przejeżdżających samochodów, zakłócając co chwila utwór Gobbelsa, którego słucham półprzypadkiem (bo słucham Dwójki nocą, bo nie zmieniłem stacji, nie wyłączyłem radia). Na to nakłada się jeszcze, słuchany z odtwarzacza samochodowego czarnego BMW przez ogolonych na łyso mężczyzn, Zegarmistrz światła Tadeusza Woźniaka. Przenikające się melodie, dźwięki, szumy, teksty, znaki, symbole; to nie ten Goebbels, o którym, w pierwszym rzędzie, myśli się w Polsce, to Heiner; to nie ci słuchacze wydają się być odpowiedni do odbioru poetyckiego tekstu piosenki, wreszcie to nie pora, by o tym wszystkim myśleć, ale podskórnie czuję bliski związek tej codzienności z tym, co widzę, patrząc na otrzymaną od Wojciecha Fangora czarno-białą fotografię Studium Przestrzeni. Co to jest sztuka, co to jest rzeczywistość? Co to jest historia, co to jest społeczeństwo, co to jest czasoprzestrzeń? Na wszystkie te pytania znajdujemy różne odpowiedzi u filozofów, naukowców i artystów. Odpowiedź dobra dla nas - dla innych może być również dobrą, jeżeli będą gotowi zrozumieć tę różnorodność, która złożyła się na historię i sposób naszego myślenia i organizowania się. Dzieła Wojciecha Fangora powstałe po 1958 roku wniosły tu istotny wkład. Wojciech Fangor jest obecny w sztuce od sześćdziesięciu lat. Czas ten został przez niego obficie wypełniony dziełami sztuki. Ich wielość i jakość określa miejsce Fangora w historii sztuki, wpływa na zainteresowanie drogą twórczą artysty, jej zakrętami, wzlotami i nawrotami, tym wszystkim, co go na tej drodze spotkało. W przypadku artystów tak popularnych spontanicznie rodzą się pytania dotyczące ich dorobku - pytania o możliwość wartościowania, o to, co najważniejsze, co określiło profil artystyczny, co stanowi o charakterze twórczości, gdzie należy szukać klucza do zrozumienia specyfiki stylu, postawy artystycznej. Można zapytać o moment, od którego wiadomo było, że Wojciech Fangor zostanie wybitnym artystą malarzem albo o moment, w którym problematyka artystyczna jego dzieł nabrała wyrazu, o moment, kiedy jego dorobek utrwalił się w świadomości historycznej ludzi sztuki lub o to, co w mniemaniu samego artysty jest najważniejsze. Właśnie powiązanie dwóch ostatnich kwestii jest bardzo interesujące, społeczny odbiór i samowiedza artysty, wystawy, recenzje, zakupy oraz dzieła sztuki i myśli artysty. Fangor należy do rodziny artystów awangardowych, którzy wypowiadali się na temat aktualnych zadań sztuki i swojego udziału w ich podejmowaniu. Zatem, z uwagi na społeczny aspekt sztuki Wojciecha Fangora, na szczególne wyróżnienie zasługuje okres od 1958 do 1975 roku. Jest to czas spójny ideowo i malarsko, czas spektakularnych wystaw, sukcesów i żywego zainteresowania krytyki artystycznej jego dziełem. W okresie tym Wojciech Fangor miał słynną wystawę Studium Przestrzeni w salonie Nowej Kultury w 1958 roku i ważną wystawę indywidualną w The Solomon R. Guggenheim Museum w Nowym Jorku w 1970 roku. Jest to czas dużej aktywności malarskiej, wystawienniczej i teoretycznej artysty; jest to okres Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej. W 1960 roku ukazuje się publikacja na temat Studium Przestrzeni, następnie teoria Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej. Dzisiaj przeżywamy swoisty renesans zainteresowania tym okresem twórczości Wojciecha Fangora. Oto kolejną, już trzecią, wersję autorskiego odtworzenia Studium Przestrzeni możemy oglądać w Muzeum Sztuki w Łodzi, w salach ms2. Nie wszystkie z dwudziestu płócien prezentowanych wówczas dostępne są obecnie, część z nich autor zastąpił innymi, budując po swojemu, w nowym miejscu, nowe studium przestrzeni. Natomiast wystawa w Atlasie Sztuki zestawia w dwóch salach dwie perspektywy, w których rozwijała się i rozwija twórczość Wojciecha Fangora. To doborowa reprezentacja dwunastu dzieł wieńczących okres Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej, powstały one w latach , spośród nich cztery wielkoformatowe prace były pokazane u Guggenheima (wszystkich było ich tam 37). Drugą częścią jest instalacja, kontynuująca refleksję nad społecznymi uwarunkowaniami 2

3 postrzegania, nad interpretacją życia i dzieła artysty; kolejne studium nad mnogością perspektyw, różnością odbioru wystaw, nad własnymi ideami i zmiennością ich rozumienia, ich odbiorem przez publiczność i krytykę artystyczną - studium czasoprzestrzeni. Warto, zanim zatrzymam się przy dziełach prezentowanych w Atlasie Sztuki, przypomnieć dzieła i idee, które do nich doprowadziły. Bezpośrednio po wystawie Studium Przestrzeni w rozmowie z Barbarą Majewską Fangor powiedział: Dzisiaj tajemnica (zaznaczenie - S. Sz.) znajduje się gdzie indziej niż w przeszłości. Nie istnieje dzisiaj przeciwstawienie człowieka jako zamkniętej skończonej osobowości wobec skończonej i zamkniętej konstrukcji obrazu. Tak pojęty człowiek i obraz nie mają sobie wiele do powiedzenia. Wydaje mi się, że dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek jednostka odczuwa zależność od otoczenia i względność swego położenia. Interesuje mnie jak wobec tych zmian uprawiać sztukę 1. Wypowiedź zabrzmiała donośnie, słychać w niej nutę buntu, zerwania z dotychczasową formą myślenia i sposobem pracy malarskiej, jednocześnie była to diagnoza stanu rzeczy, sytuacji w jakiej znalazło się malarstwo, refleksja nad wyzwaniami i zadaniami, wobec których znalazł się malarz. Wojciech Fangor w tamtym czasie miał świadomość uczestnictwa w przełomie kulturowym. Miał świadomość, że nie malarstwo się kończy, ale kończy się jego dotychczasowa formuła. W takiej chwili trudno myśleć o kontynuacji, ciągłości, o tym, co należy i co można poprawić. Do języka przenika rewolucyjne słownictwo odpowiadające radykalizmowi zmian, zerwania. Chociaż ten przełom dojrzewał już dużo wcześniej i poza malarstwem - w plakacie i architekturze, w obserwacji przemian społecznych, odkryciach XX-wiecznej fizyki, matematyki i astronomii, w nowych technologiach i idących w ślad za nimi zmianach cywilizacyjnych - to właśnie rok 1958 stanowi datę artystycznego i teoretycznego ukonstytuowania nowej postawy twórcy. W wywiadzie udzielonym w 1989 roku Wojciech Fangor, opowiadając o procesie radykalnej zmiany swojego malarstwa w połowie lat pięćdziesiątych, podkreśla rolę zwątpienia w malarstwo instrumentalne i instrumentalnie wykorzystywane, malarstwo rezygnujące ze swojej i tak względnej autonomii, rezygnujące na zbyt długo. Ale na samym zwątpieniu prawdopodobnie można by zbudować tylko rozgoryczenie, natomiast, by mogło zaistnieć konstruktywne przeorientowanie na to, co wówczas było ważne i wyjść z narastającego impasu dotychczasowej formuły, potrzebne były nowe drogi rozwoju twórczego - pomocne w ich odnalezieniu okazały się właśnie architektura i plakat. Dzięki nim artysta nie musiał ani uporczywie tkwić w okopach spraw przegranych, ani z dnia na dzień zrzucać skóry. Aktywność w dziedzinach na pierwszy rzut oka odległych od malarstwa, odciągająca od prawdziwej twórczej pracy malarza, okazała się ważna dla jego dalszego rozwoju. W istocie to dzięki doświadczeniu uzyskanemu przy pracy nad plakatem i współpracy przy realizacjach architektonicznych artysta dotykał spraw dla sztuki drugiej połowy XX wieku najważniejszych. Zrozumiałem, że przestrzeń jest takim samym tworzywem jak płaszczyzna - mówił Fangor - że idee artystyczne można rozwijać zarówno na płaszczyźnie jak w przestrzeni, niezależnie od utylitarności - nie musi być to budynek ani pomnik - że przestrzeń rzeczywista może być tworzywem dzieła sztuki, jak obraz. I to był rodowód wystawy z 1958 roku 2. Pierwsza połowa lat pięćdziesiątych była czasem przewartościowań, rzeczywistość społeczna coraz bardziej oddalała się od jej wizerunku propagandowego. Dotychczasowe nastawienie Fangora, zrozumienie dla zorganizowanego wspólnego wysiłku na rzecz podźwignięcia kraju z przedwojennych zapóźnień i powojennych zgliszczy nie wyczerpało się, natomiast wyczerpało się poparcie dla realizowanej wówczas polityki, jej doraźnych celów i form. Coraz trudniej było 3

4 artyście uwierzyć, że dzieli te same ideały ze sprawującymi rządy w kraju. Artysta potrzebował czasu na refleksję, na znalezienie nowego umocowania i nowej formy dla swojego malarstwa. Sztuka tworzy nową formę - pisał Michaił Bachtin - jako wyraz nowego wartościotwórczego stosunku do czegoś, co wcześniej stało się rzeczywistością dla poznania i czynu: w sztuce wszystko rozpoznajemy i wszystko sobie przypominamy (w poznaniu, wbrew formule Platona, niczego nie rozpoznajemy i niczego nie wspominamy); właśnie dlatego takie znaczenie w sztuce ma moment nowości, oryginalności, niespodzianki, swobody, że istnieje w niej coś, na tle czego może być dostrzeżona nowość, oryginalność, swoboda: rozpoznawany i współprzeżywany świat poznania i czynu; to on właśnie na nowo ukazuje się w sztuce, w związku z nim działalność artysty odczuwa się jako swobodną. Poznanie i czyn są pierwotne, to znaczy, że tworzą one swój przedmiot od początku; to, co poznane, jest nie czymś rozpoznanym i przypominanym w nowym świetle, lecz czymś określonym po raz pierwszy; także czyn żyje tym tylko, czego jeszcze nie ma: wszystko jest tutaj od początku nowe, dlatego nie ma nowości, wszystko jest - ex origine, dlatego nie ma oryginalności 3. Artysta potrzebował czasu na wypracowanie nowego oglądu współczesnej mu rzeczywistości, na znalezienie przestrzeni dla prawdziwego rozwoju swojego malarskiego talentu. Na czas przemyśleń i poszukiwań świetnym schronieniem okazała się grafika, szczególnie plakat oraz wystawiennictwo, zwane niekiedy małą architekturą. Utylitarność obu dziedzin artystycznych dawała możliwość rozwoju warsztatowego bez brnięcia w ideowe meandry. Można było bezpośrednio sprawdzać jakość swoich działań, obserwując reakcję środowiska i publiczności. W tej sferze zawsze obowiązywała prostolinijność, szczerość i jakieś minimum rachunku ekonomicznego, dającego poczucie zależności od żywiołu, a nie tylko od przychylności osób reprezentujących władzę polityczną. Im większa użyteczność, tym mniej doraźnego, instrumentalnego politykowania i manipulowania ludźmi. Fangorowi wydawało się, że dotychczasowe środki malarstwa są zanadto ograniczone i za słabe, by skutecznie można było nimi prowadzić bezpośredni i natychmiastowy dialog z widzem, za dużo tu metaforyczności i obciążeń tradycją przedstawienia i interpretacji. Co innego grafika użytkowa, co innego plakat - tu wszystko zdawało się oczywiste i bezpośrednie, tu można było wprost powiedzieć, o co chodzi i oczywistym było zadanie znalezienia najprostszych środków wyrazu, by do celu iść jak najkrótszą drogą. Po latach artysta wspominał: (...) te formy wydawały mi się o wiele skuteczniejsze w użyciu plastyki jako propagandowego narzędzia. Poza tym grafika użytkowa była w tej szczęśliwej sytuacji, że była zjawiskiem młodym. Dla teoretyków socrealizmu była terytorium niemal dziewiczym... i nie bardzo wiedzieli, jak ingerować w jej estetyczną materię. (...)Tu była wyraźna tolerancja formalna. Ta dawała większą swobodę aniżeli przy malowaniu salonowych obrazów 4. Przestrzenność architektury, zależność plakatu od tematu i odbiorcy na nowo uzmysłowiły artyście wielowymiarowość i wielokierunkowość otaczającego nas świata, złożoność naszej w nim obecności. Praktyka w architekturze i plakacie stała się dobrym punktem do obserwacji i samokształcenia. Świat to nie tylko zbiór materiałów do przetworzenia, my także do tego świata należymy, a więc co jest wnętrzem, a co zewnętrzem? Co jest rezultatem naszej decyzji i aktualnej perspektywy, czy przy jej zmianie zewnętrze może stać się wnętrzem? To już nie słowna ekwilibrystyka z trudem zmierzająca w kierunku sofistycznych wzorców, ale dość powszechne spostrzeżenie, porażające swoją oczywistością. Idzie o to, by żyć i rozwijać się, nie dając się wykorzystywać i sobą manipulować. Ta odzwierciedlająca złożoność i względność naszych punktów widzenia i decyzji dialektyka zaprzątała myśli artysty. Pisząc w 1960 roku czym powinien być współczesny obraz, że powinien emanować swą powierzchnią na zewnątrz, miał 4

5 na myśli właśnie odkrywane przez siebie nowe malarstwo. Współczesny obraz przestał być dziurą w ramie do zaglądania w głąb, winien znaleźć odpowiednią, zupełnie nową formę, by włączyć czasoprzestrzeń do malarstwa. A więc trzeba pójść pod prąd, zrobić coś nowego wbrew temu, co dotychczas było najnowsze - postawić po swojemu zadanie awangardy, by wszystko zawrzeć w płaskości dwuwymiarowej przestrzeni obrazu, by sztukę przybliżyć życiu. Przypomnijmy jeszcze raz - eksperymentowanie z przestrzenią za pomocą obrazów doprowadziło artystę do odkrycia różnych wystaw, jakie można uzyskać przy pomocy tych samych prac. Zamiast korzystać z nie zawsze szczęśliwych przypadków - wspomina Wojciech Fangor - zaczęliśmy tworzyć nowe obrazy jako elementy do budowy dzieła zespołowego. Pierwszym zadaniem, jakie stanęło przed nami, było określenie warunków, jakie muszą spełniać te nowe obiekty. Ich odrębność od obrazów indywidualnych polegała na usunięciu cech kompozycji zamykających obraz w skończoną całość. Nazwaliśmy je wówczas»głodnymi«, ponieważ były zmuszone zaspokajać swoje potrzeby kompozycyjne łącząc się między sobą 5. Odkrycie to zaowocowało rozwojem twórczości Fangora w dwóch postaciach; jedna to realizacje struktur sprężonych, instalacji, druga zaś doprowadziła do kolejnego odkrycia, jakim była Pozytywna Przestrzeń Iluzyjna, realizowana konsekwentnie w obrazach malowanych do połowy lat siedemdziesiątych. Klasycznym przykładem dzieła stosującego w granicach jednego płótna odkrycie czasoprzestrzennych relacji są słynne koła. Są to obrazy niejednokrotnie opisane; dzięki miękko przechodzącym w siebie kolorowym kręgom malowanym sfumato, doznajemy wrażenia jakby odwróconej do nas perspektywy - w przeciwieństwie do tej pochodzenia renesansowego, która prowadziła nas w głąb obrazu. Zaskakujące wrażenie potęguje zwyczajność obrazu malowanego, jak przez stulecia, pędzlem i farbami olejnymi na płótnie. Był to przewrót w malarstwie. Fangor więcej osiągnął niż inni od czasu Kazimierza Malewicza, wykorzystując wszystko to, co przed nim przygotowało malarstwo. Wojciech Fangor przekroczył granicę dzieła zdefiniowanego wówczas jako obraz, nie naruszając w niczym jego materialności, fizycznej struktury, nie dewastując płótna ani ramy, nie rezygnując z żadnego z odwiecznych zagadnień malarstwa - ustawił je w nowym świetle. Ujawnił kulturową zależność obrazu nie tylko w diachronii, od tradycji, ale pokazał jego współczesną zależność od kultury, od nowych form ludzkiego życia. Powtórzmy za raz już przywoływanym Michaiłem Bachtinem: Zadanie artysty polega w pierwszym rzędzie na uzyskaniu rzeczywistego kontaktu z życiem - spoza niego samego. W ten sposób sztuka powołuje całkowicie nową wizję świata, obrazuje realność przemijania, której osiągnięcie jest niedostępne dla innych typów twórczości kulturowej. Owa uobecniana w sztuce i utrwalana w niej zewnętrzna rzeczywistość świata (a także na poły zewnętrzna i wewnętrzna) towarzyszy zawsze naszej emocjonalnej postawie wobec świata i życia 6. W działalności estetycznej rozproszone sensy świata integrują się i kondensują w skończony, samowystarczalny obraz. Sztuka daje temu, co śmiertelne (współczesne, minione, aktualnie obecne) emocjonalny ekwiwalent, będący dla niego schronieniem, wskazuje aksjologiczną perspektywę, w której nietrwały świat nabiera ciężaru wydarzenia-wartości, uzyskuje wieczną postać. Poprzez akt estetyczny byt ukazuje się w nowym wypełnionym wartościami wymiarze, kształtuje się nowy człowiek oraz nowy kontekst aksjologiczny - plan myślenia o ludzkim świecie 7. Sztuka więc nie dubluje świata, nie buduje rzeczywistości równoległej. Ona tworzy nową formę jako wyraz nowego, wartościotwórczego stosunku do czegoś, co wcześniej stało się rzeczywistością dla poznania i działania. Tu odnajdujemy współbrzmienie, niezależny ślad, lekcję mogącą nam wiele dać, przygotować do spotkania z Fangorem. Obraz jako reportaż ze sceny życia współczesnego, ograniczony do możliwości przedstawień 5

6 akceptowanych przez cenzurę państwową, środowiskową, koleżeńską i w końcu autocenzurę został przez Fangora zdezaktualizowany. Fangor wyprowadza nas na zewnątrz teatru i pokazuje jak dowiadywać się, co się z nami dzieje w tym naszym czasie. Teraz ważna jest nie płaszczyzna obrazu, ale realna przestrzeń, w której znajdujemy się wobec obrazu, który prowokuje do penetracji niepowtarzalnych relacji między formą, kolorem i światłem. Ten sam obiekt materialny staje się za każdym razem innym obrazem, gdyż nie sposób zbliżyć się do niego dwa razy tą samą drogą i w tym samym tempie. Ta właściwość obrazów Fangora - obrazów umownie nazywanych kołami, falami, obrazów ameboidalnych i amorficznych, gdzie rozproszone przejścia koloru w kolor wprawiają nas w zakłopotanie, ich otwartość i nieokreśloność, niejasność i niepewność, pozwala uzyskiwać rzeczywisty kontakt z życiem. Wojciech Fangor ożywił obraz, w kontakcie z widzem obraz żyje własnym życiem, które przez zaskoczonych krytyków zostało nazwane immanentną wibracją i kinetyką. Istotną cechą postawy Fangora jest uczulenie na dychotomię. Nieokreślonym smugom farby planował przeciwstawić określone formy plastyczne znaki w postaci twarzy, rąk, itp.... Tymczasem ukonstytuowała się zupełnie nowa dychotomia, wyprowadzająca nas poza płótno, między obrazem a otoczeniem, między tym, co miało być jedynie podmalówką, a obrazem jako historyczną formą przedstawiania. Problemem, który został tu postawiony, nie była iluzyjność malarstwa, nie chodziło o to, jak przekroczyć granicę iluzji, jak przybliżyć sztukę do rzeczywistości; został tu postawiony problem innej iluzji, problem, który swoim pojawieniem znosił program modernizmu i awangardy przekraczania granicy sztuki i życia. Fangor pokazał złudność i autodestrukcyjność tego programu. Sztuka nie może dążyć do rozpłynięcia się w życiu, ani życie nie może podporządkować sobie sztuki, jej zadaniem jest pokazywać życie, umożliwiać jego autentyczne doświadczanie przez wypracowane na gruncie sztuki nowe sposoby odpowiadające nowym warunkom życia. Dlatego właśnie Fangor nie był odebrany ani zrozumiany przez poawangardowych miłośników i strażników chwały awangardowych strategii; wartościowe idee traktujące o jak największym zaangażowaniu ludzi w twórcze podejście do życia, do kształcenia się i uczestnictwa w kształtowaniu warunków życia we wszystkich możliwych wymiarach mogą zachować sens jedynie przy świadomości ich ograniczeń historycznych; lekceważenie ich jest w istocie mieszczańskim uprawianiem salonowej awangardowości. Nie ma żadnych odkryć ani teorii, które dawałyby rozwiązania raz na zawsze, jedynym aksjomatem jest ten, który mówi o konieczności odrzucenia dogmatu i permanentnego poszukiwania aktualnych rozwiązań. Wojciech Fangor zniósł problem awangardy, pokazał, że sztuka ani nie jest zupełnie niezależna od społecznych uwarunkowań, ani nie jest uzależniona w sposób absolutny od polityki, religii, nauki. Jest względnie niezależna, autonomiczna i jako taka uczestniczy w kształtowaniu obrazu naszego życia. Obrazy, które spotkamy w Atlasie Sztuki, są nieuchwytne, jak nieuchwytne są przejścia między epokami historycznymi czy kulturowymi - ile romantyzmu jest w XX-wiecznej historii Polski, jak przenikają się przeszłość z teraźniejszością, ile form archaicznych znajdujemy w naszym życiu, w języku. Fangor, rezygnując z konturowości, niosącej ze sobą nieskazitelność i schematyzm, zwrócił się ku miękkim przejściom koloru w kolor, ku nieokreśloności prowokującej wysiłek penetracji i krytycyzmu. W postaci kół czy ameboidalnych kształtów kilka kolorów przechodzi w siebie, zacierając różnicę między jednym a drugim, przenikają się aktywne i pasywne, zimne i gorące. Jak przenikają się dobro i zło, prawda i fałsz, jak płynne i niewyraźne są przestrzenie tektoniki naszej pamięci. Nieokreśloność to przestrzeń dialogu (społecznego). Obrazy te są mapami pamięci spraw niepojętych. Tego, co nie da się przedstawić jasno i wyraźnie, jak nie da się zakończyć sporów o naszą historię. Dlatego ich poetyckość jest pełna melancholii. 6

7 W Atlasie Sztuki można zobaczyć dwanaście obrazów. Są to prace wielkoformatowe (największe, jakie artysta w swoim dotychczasowym życiu namalował) i między innymi z tego powodu rzadko pokazywane. W świetle dzisiaj dość popularnej optyki oceny sztuki przez pryzmat jej instytucjonalnej obecności w naszym życiu należałoby uznać prezentowane obrazy za szczytowe osiągnięcie Wojciecha Fangora. Obraz M 43 z 1969 roku (305 x 610 cm; nastałe w kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu) otwiera ekspozycję, jest klasyczny dla tego okresu, przejścia między kolorami są nieuchwytne, jednocześnie przyciągają i odpychają nasz wzrok - próbujemy odnaleźć granice między kolorami, granice, których nie ma, które rozpłynęły się w nieuchwytnym przenikaniu się ze sobą kolorów. W tym obrazie mamy jeszcze dodatkowo pewną zerwaną zapowiedź: zwykle w tym okresie w obrazach Fangora odnajdujemy w konstrukcji obrazu jedną z postaci symetrii - tutaj jej nie ma, choć można by domniemać, że uchwytna jest jej zapowiedź w nieznaczej powtarzalności kształtu, może jest gdzieś poza malowidłem, tak jakby tutaj, mimo skali, nie wszystko się zmieściło. Gdy pójdziemy dalej i zatrzymamy się przy obrazach na ścianach obok, odnajdziemy tę istotną cechę sprowadzającą się do otwartości obrazów które bez względu na format zdają się nam mówić, że jak każda mapa może być jedynie częścią mapy wszechświata, tak i one są na swój sposób tylko fragmentami. Nie mają ram ani materialnych, ani niematerialnych, są dziełami otwartymi. Choć starają się nam przekazać, że jest coś uchwytnego - pewna zasada, kolor, forma pozwalająca je rozpoznawać i uchwycić w pewnym porządku myślenia, do którego nawiązuje twórczość artysty w tamtym okresie. W obrazie M 18 z 1970 roku, podobnie jak w innych, odnajdziemy technikę sfumato praktykowaną i opisaną przez Leonarda da Vinci. W 1958 roku, w pracach ze Studium Przestrzeni, Fangor sięgnął po nią, by ze środka uczynić cel, z narzędzia sposób. Synonimem sfumato na gruncie twórczości Fangora jest penetracja i nieokreśloność. Dzięki zmiękczeniu przejść między kolorami, zamianie granicy/krawędzi między białym i czarnym na bezgraniczną szarość, zyskuje przestrzeń penetracji wzrokowej, najwyższą wartość. Nieokreśloność pokazana w obrazie, zyskuje najwyższą wartość, bo jest przestrzenią otwarcia, ruchu, życia nie dającego się zamknąć w jakiejkolwiek abstrakcyjnej formule. Obrazy z 1975 roku, SU 2 i 3, różnią się tu w sposób widoczny, ale nie tyle ze względu na odmienność ideową (problemową), co wizualną. Krawędzie i przejścia zostały zniwelowane innymi środkami, artysta posłużył się ponad to, co było użyte w innych obrazach, gąszczem kropek i kresek, zygzakami stwarzającymi iluzje wielu nawarstwiających się planów i przestrzeni, potęgując tym samym efekt trójwymiarowości obserwowanego obiektu. Obrazy MA 83 i 84 to autoironia, polegająca na zamykaniu i otwieraniu kompozycji obrazu, gra z samym sobą, coś w rodzaju solilokwiów. Oczywiście prezentacja byłaby niepełna bez obrazu przedstawiającego mieniące się kolorowe koło. Tu wyjątkowe, jedno z nielicznych na czarnym tle. Kolory czarny, czerwony, niebieski, biały mienią się, wzajemnie przenikają, wibrując jakby wychodzą do nas, widzów. Fangor praktykował na swoich obrazach bezkrawędziowość miękkiego zatracania się koloru aż do bólu oczu, ale nie dla niego samego, jak to miało miejsce opartowskich artystów (co też sami przyznawali), lecz by znaleźć nowe środki wyrazu, bardziej adekwatne dla nieokreśloności naszych czasów, których stawał się coraz bardziej świadomy. Wśród obrazów i wobec instalacji pokazanych w znakomitej łódzkiej galerii warto jeszcze podkreślić, że Wojciech Fangor poszedł drogą wyznaczoną ideą Pozytywnej Przestrzeni Iluzyjnej. To znaczy, że powstały głównie obrazy, w których dostrzeżono pokrewieństwo z dopiero co rodzącym się op-artem. Ich odmienność nie stała się przedmiotem pogłębionej analizy, natomiast stała się przyczynkiem do utworzenia dla nich kwalifikacji op-artu romantycznego. Chociaż nie poddano należytej analizie poszczególnych prac uczestniczących w Studium 7

8 Przestrzeni, dzisiaj widać, że antycypowały one sposoby malowania mające pojawić się dopiero w środku następnej dekady. Tak oto mamy tu obok dzieł opartowskich takie, które bez żadnego nadużywania terminu można pokazać jako przykłady minimal artu i takie, które są obrazami konceptualnymi. Fangor zniósł odświętność artysty, lecz zostawił jego profesjonalizm. Każdy sam musi przejść drogę między obrazami i znaleźć dla siebie tę najwłaściwszą, ale takim przygotowaniem terenu może się zająć jedynie fachowiec. Chciałoby się powiedzieć, że sztuka światowa potrzebowała prawie trzydziestu lat, licząc od 1958 roku do wystawy Les Immateriaux przygotowanej przez Lyotarda w Centre Pompidou w 1985 roku, by przybliżyć się do idei sztuki Wojciecha Fangora, wyważając drzwi już przed laty otwarte. (...) przedstawienia związane z pojęciem»materiału«, które wzmacniają bezpośrednie poczucie tożsamości Człowieka, ulegają osłabieniu. Chodzi tutaj o: doświadczenie, pamięć, pracę, autonomię (bądź wolność), czy nawet»tworzenie«, a mówiąc ogólniej, radykalną różnicę względem tego wszystkiego, co nie jest Człowiekiem. Wzmocniona zostaje natomiast idea ogólnej interakcji 8. Lyotard pisze o materiale i relacji podmiot - przedmiot, myśl i materia. Fangor rozważył to po swojemu na gruncie sztuki, pozbawił obrazy dotychczasowej określoności i w konsekwencji pozbawił artystów kapłańskich szat. Samo malowanie zostało postawione obok narówni z a- ranżacją przestrzeni, konstrukcjami służącymi ekspozycji, zastaną architekturą wnętrza, jego wyposażeniem. Do czasów Fangora oglądanie obrazów było związane z odnajdywaniem w nich jakiejś utrwalonej formy swojego odbicia, stąd panika pierwszych recenzentów. Nie odnaleźli w jego pracach swojego wyobrażenia o dziele sztuki i swoim świecie, odnaleźli natomiast coś zaskakującego, na co nie byli przygotowani i co ani do nich, ani do ich wyobrażonego świata nie pasowało, musiało więc być odrzucone, wyśmiane (Witz) lub uznane za niedopracowane (Stajuda). Bohaterem głównym stały się relacje a nie materialne obiekty - czasoprzestrzeń, jak powiedziałby Fangor. Dlatego dzieło Fangora nie ujawniło się w polu widzenia krytyki, nie mogła ona w nim odnaleźć swojej tożsamości, pojęć i definicji, w zamian odnalazła dla siebie sytuację nieokreśloną, zmuszającą do penetracji nieznanego (zamiast stabilnej substancji, niestabilne interakcje) 9. W przeciwieństwie do wielu artystów i myślicieli Fangor nie zachłysnął się nowymi technologiami, przyjął je do wiadomości, dowodząc jednocześnie swoją praktyką artystyczną, że nowe rewolucje technologiczne nie zastąpią historii. Technologia jest formą aktywności ludzkiej, która w dużym stopniu wpływa na naszą historię, ale nie stworzy jej za nas. Sztuka, dzieło Wojciecha Fangora, ma tę właściwość, że generuje nowe pojmowanie i interpretację, jest otwarta na zmienność czasu i perspektyw, w których jest doświadczana. Ona pomaga nam w oswojeniu, bo przecież nie zawsze zrozumieniu, naszego losu, który dzielimy z innymi we współczesnym świecie. Stefan Szydłowski, doktor filozofii, zajmuje się filozofią społeczną, teorią kultury, estetyką, krytyką artystyczną. Organizator wystaw, seminariów, sekretarz naukowy sympozjów i konferencji. Kurator wystaw najwybitniejszych twórców polskiej i obcej sztuki współczesnej. 8

9 1. Wojciech Fangor, katalog wystawy, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa 2003, s F. Kuduk, Początek rozmowy..., Sztuka 1989, 4/89, s M. Bachtin, Dialog, Język, Literatura, red. E. Czaplejewicz i E. Kasperski, Warszawa 1983, s F. Kuduk, Początek rozmowy..., op. cit. 5. Wojciech Fangor, katalog wystawy, op.cit., s Por. z poglądem H. Bergsona: Przeszłość ze swej istoty będąca czymś wirtualnym, może być przez nas ujmowana jako przeszłość tylko wówczas, jeśli przyswoimy sobie ruch, za pomocą którego rozwija się ona w aktualny obraz, wyłaniając się z ciemności na światło dzienne. H. Bergson, Pamięć i życie, wybór tekstów G. Deleuze, przeł. A. Szczepańska, Warszawa 1988, s M. Bachtin, Dialog, Język, Literatura, op. cit., s J. F. Lyotard, Les Immateriaux, [w:] Muzeum Sztuki, Antologia, Kraków 2005, s Warto przypomnieć wypowiedź W. Fangora z 1958 roku: Magia przestrzeni i jej odbiór w czasie nasuwa porównanie z muzyką. Elementy ułożone w rytmach i frazach, które przychodzą i odchodzą, mijają lecz trwają w naszej pamięci, możliwość budowania kompozycji wielowątkowej oraz wiele innych cech przypomina muzykę jako sztukę spełniającą się w czasie. Wydaje się zresztą, że badania nad stereofonią zapowiadają wprowadzenie do muzyki obok czasu również czynnika przestrzeni. Wojciech Fangor, katalog wystawy, op.cit., s Patrz: J. F. Lyotard, Les Immateriaux, op. cit., s

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie 1 gimnazjum Zgodnie z Podstawą Programową jako priorytetowe przyjmuje się na lekcjach plastyki w gimnazjum wymagania ogólne: 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie

Bardziej szczegółowo

Program zajęć artystycznych w gimnazjum

Program zajęć artystycznych w gimnazjum Program zajęć artystycznych w gimnazjum Klasy II Beata Pryśko Cele kształcenia wymagania ogólne I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. II. Tworzenie wypowiedzi

Bardziej szczegółowo

Manggha jest miejscem szczególnym dla Rafała Pytla, mało który polski artysta tak bardzo wpisuje się w tradycyjną estetyką japońską, gdzie nacisk położony jest bardziej na sugestię i nieokreśloność niż

Bardziej szczegółowo

PLASTYKA KRYTERIA OCEN DLA KLAS IV

PLASTYKA KRYTERIA OCEN DLA KLAS IV PLASTYKA KRYTERIA OCEN DLA KLAS IV OCENA CELUJĄCA: 1 uczeń jest zawsze przygotowany do zajęć, wykonuje na bieżąco prace plastyczne i notatki w czasie lekcji (są one prowadzone w sposób estetyczny) 2 uczeń

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ I SCENOGRAFII KIERUNEK ARCHITEKTURA WNĘTRZ STUDIA II STOPNIA STACJONARNE ROK AKADEMICKI 2018/2019 PROGRAM PRACOWNI

WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ I SCENOGRAFII KIERUNEK ARCHITEKTURA WNĘTRZ STUDIA II STOPNIA STACJONARNE ROK AKADEMICKI 2018/2019 PROGRAM PRACOWNI WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ I SCENOGRAFII KIERUNEK ARCHITEKTURA WNĘTRZ STUDIA II STOPNIA STACJONARNE ROK AKADEMICKI 2018/2019 PROGRAM PRACOWNI 1. NAZWA PRACOWNI Pracownia Architektury Wnętrz II 2. KIEROWNIK

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku Wzornictwo studia I stopnia

Efekty kształcenia dla kierunku Wzornictwo studia I stopnia Efekty kształcenia dla kierunku Wzornictwo studia I stopnia Oznaczenia: KW kierunkowe efekty kształcenia dla Wzornictwa studia I stopnia W kategoria wiedzy w efektach kształcenia U kategoria umiejętności

Bardziej szczegółowo

Alberta Einsteina: Wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza. Nasza wiedza jest zawsze ograniczona, podczas gdy wyobraźnią ogarniamy cały świat.

Alberta Einsteina: Wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza. Nasza wiedza jest zawsze ograniczona, podczas gdy wyobraźnią ogarniamy cały świat. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PLASTYKI W Gimnazjum ROK SZKOLNY 2015/2016 Nauczyciel: Agnieszka Kwiatkowska Alberta Einsteina: Wyobraźnia jest ważniejsza niż wiedza. Nasza wiedza jest zawsze ograniczona,

Bardziej szczegółowo

Jestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE. Autor: Małgorzata Marzec

Jestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE. Autor: Małgorzata Marzec Jestem częścią kultury PROGRAM NAUCZANIA WIEDZY O KULTURZE W SZKOŁACH PONADGIMNAZJALNYCH Autor: Małgorzata Marzec Podstawa programowa przedmiotu wiedza o kulturze CELE KSZTAŁCENIA - WYMAGANIA OGÓLNE I.

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH IM. JANA MATEJKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH IM. JANA MATEJKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU ARCHITEKTURA WNĘTRZ STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA profil ogólnoakademicki w obszarze w zakresie sztuki WIEDZA u obszarowego 1. Wiedza o realizacji prac artystycznych K1_W01

Bardziej szczegółowo

Kryteria ocen z plastyki wymagania edukacyjne Klasa IV

Kryteria ocen z plastyki wymagania edukacyjne Klasa IV Kryteria ocen z plastyki wymagania edukacyjne Klasa IV - uczeń przejawia zdolności plastyczne, - wiedza wykracza poza program nauczania zaplanowany do opanowania w kl. IV, - prace plastyczne ukazuje w

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE KLASA 3 GIM

ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE KLASA 3 GIM Temat działu 1. Tajniki malarstwa 2. Grafika sztuka druku Treści nauczania Czym jest malarstwo? malarstwo jako forma twórczości (kolor i kształt, plama barwna, malarstwo przedstawiające i abstrakcyjne)

Bardziej szczegółowo

MALARSTWO. W zewnętrznym poszukiwać wewnętrznego. Marta Węgiel. Naila Ibupoto Julia Idasiak

MALARSTWO. W zewnętrznym poszukiwać wewnętrznego. Marta Węgiel. Naila Ibupoto Julia Idasiak MALARSTWO W zewnętrznym poszukiwać wewnętrznego Trzy subtelne natury spotykają się na wspólnej płaszczyźnie twórczych poszukiwań. Rezultat takiego spotkania daje spektrum wizualnych doświadczeń, mieszczących

Bardziej szczegółowo

Na ścieżkach wyobraźni

Na ścieżkach wyobraźni G A L E R I A Na ścieżkach wyobraźni Prezentowana wystawa prac jest efektem kontynuacji realizowanego od 2013 r. projektu edukacyjnego Na ścieżkach wyobraźni. Głównym motywem działania uczniów jest odniesienie

Bardziej szczegółowo

"Wibracje i rozmowy koloraturowe"

Wibracje i rozmowy koloraturowe 01-10-17 1/5 kategoria: Wystawy i pokazy autor: Aleksandra Górska / Wydział Kultury Miejska Galeria Sztuki 22.04.2017-14.05.2017 cały dzień Ośrodek Propagandy Sztuki (Miejska Galeria Sztuki) zaprasza na

Bardziej szczegółowo

Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Malarstwo A. JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE

Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Malarstwo A. JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE Załącznik nr 5 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Malarstwo A. JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE Jednolite studia magisterskie trwają nie krócej niż 10 semestrów. Liczba godzin

Bardziej szczegółowo

ćwiczenia plastyczne rysunkowe, malarskie, budowania kompozycji, formułowanie kształtu, przestrzeni

ćwiczenia plastyczne rysunkowe, malarskie, budowania kompozycji, formułowanie kształtu, przestrzeni Przedmiotowy System oceniania z plastyki w klasach 4-6 Szkoły Podstawowej im. B. Chrobrego w Zórawinie nauczyciel mgr Zofia Adamek Zasady oceniania uczniów 1 ocenie podlegają ćwiczenia plastyczne rysunkowe,

Bardziej szczegółowo

Temat: Czym jest estetyka?

Temat: Czym jest estetyka? Temat: Czym jest? 1. Autor: Łukasz Nysler (IF UWr., ZSO nr 3 we Wrocławiu) 2. Czas realizacji: 90 minut. 3. Poziom edukacyjny: uczniowie gimnazjum i liceum 4. Liczba uczestników: do 20 osób. 5. Metody

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA. Plastyka kl. V

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA. Plastyka kl. V PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Plastyka kl. V 1. Cele przedmiotowych zasad oceniania: Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych. Niesienie pomocy uczniowi w samodzielnym planowaniu swego

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 204/205 FORMUŁA DO 204 ( STARA MATURA ) FILOZOFIA POZIOM ROZSZERZONY ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ MFI-R MAJ 205 Uwaga: Akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie

Bardziej szczegółowo

Umiejętności na ocenę dopuszczającą. Umiejętności na. ocenę dostateczną

Umiejętności na ocenę dopuszczającą. Umiejętności na. ocenę dostateczną Zagadnienie podstawy programowej lp Temat Treści nauczania. Wymagania edukacyjne. dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 Wymagania edukacyjne z plastyki w kl.7. PZO.

Bardziej szczegółowo

określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013

określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 Załącznik Nr 2.9 do Uchwały Nr 156/2012/2013 Senatu UKW z dnia 25 września 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR 1 WYMAGANIA EUKACYJNE NA POSCZEGÓLNE STOPNIE Z PLASTYKI W KLASIE IV

ZAŁĄCZNIK NR 1 WYMAGANIA EUKACYJNE NA POSCZEGÓLNE STOPNIE Z PLASTYKI W KLASIE IV ZAŁĄCZNIK NR 1 WYMAGANIA EUKACYJNE NA POSCZEGÓLNE STOPNIE Z PLASTYKI W KLASIE IV Opracowanie: Andrzej Murzydło 1) Na ocenę dopuszczającą z plastyki, uczeń: wymienia miejsca, w których można zobaczyć dzieła

Bardziej szczegółowo

2. Warunkiem ustalenia określonej oceny jest spełnienie przez ucznia wymagań określonych dla stopni niższych.

2. Warunkiem ustalenia określonej oceny jest spełnienie przez ucznia wymagań określonych dla stopni niższych. 23 KRYTERIA OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 2 Z PRZEDMIOTU WIEDZA O KULTURZE (opracowane w oparciu o aktualną podstawę programową MEN oraz program nauczania i podręcznik Wydawnictwa Polskiego w Wołominie Wiedza

Bardziej szczegółowo

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI PROGRAM AKTYWNOŚCI KNILL ÓW RUCH ROZWIJAJĄCY W.SHERBORNE Opracowała: Joanna Dolna Marianna i Christopher Knill Metoda powstała w wyniku trudności, jakie napotykali

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania osiągnięć ucznia z przedmiotu wiedza o kulturze. Klasa I. Wymagania przedmiotowo-programowe

Kryteria oceniania osiągnięć ucznia z przedmiotu wiedza o kulturze. Klasa I. Wymagania przedmiotowo-programowe Kryteria oceniania osiągnięć ucznia z przedmiotu wiedza o kulturze Klasa I Skala ocen celujący bardzo dobry Wymagania przedmiotowo-programowe - wykazuje zaangażowanie w realizację projektów związanych

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne plastyka. Klasa IV Nr i temat lekcji Wymagania Odniesienia Podstawowe. do uczeń:

Wymagania edukacyjne plastyka. Klasa IV Nr i temat lekcji Wymagania Odniesienia Podstawowe. do uczeń: Wymagania edukacyjne plastyka. Klasa IV Nr i temat lekcji Wymagania Odniesienia Podstawowe Ponadpodstawowe do uczeń: uczeń: podstawy programow ej 1.Spotkanie z plastyką 2.Co widzimy i jak to pokazać? 3.-4.ABC

Bardziej szczegółowo

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ DLA KIERUNKU STUDIÓW AECHITEKTURA WNĘTRZ

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ DLA KIERUNKU STUDIÓW AECHITEKTURA WNĘTRZ Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 28 Rektora ASP z dnia 13 maja 2019 r. OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ DLA KIERUNKU STUDIÓW AECHITEKTURA WNĘTRZ STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Objaśnienie

Bardziej szczegółowo

Estetyka - opis przedmiotu

Estetyka - opis przedmiotu Estetyka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Estetyka Kod przedmiotu 08.1-WA-AWP-ESKA-W-S14_pNadGen6EBPL Wydział Kierunek Wydział Artystyczny Architektura wnętrz Profil ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

III. GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE Załącznik Nr 17 Standardy nauczania dla kierunku studiów: malarstwo STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia magisterskie na kierunku malarstwo trwają nie mniej niż 5 lat (10 semestrów). Łączna liczba

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Lp. K_W01 K_W02 Nazwa Wydziału: Wydział Filozoficzny Nazwa kierunku

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ZESPÓŁ SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH ul. M.Curie-Skłodowskiej 2 58-400 Kamienna Góra tel.: (+48) 75-645-01-82 fax: (+48) 75-645-01-83 E-mail: zso@kamienna-gora.pl WWW: http://www.zso.kamienna-gora.pl PRZEDMIOTOWY

Bardziej szczegółowo

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Dawne i współczesne wzorce rodziny. Omawiając zagadnienie, zinterpretuj sposoby przedstawienia tego tematu w dziełach literackich różnych epok oraz w wybranych

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu PRACOWNIA RYSUNKU I TECHNIK REKLAMY:

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu PRACOWNIA RYSUNKU I TECHNIK REKLAMY: Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z przedmiotu PRACOWNIA RYSUNKU I TECHNIK REKLAMY: Podstawowe kryteria oceny osiągnięć ucznia: 1. Opanowanie podstawowego warsztatu plastycznego. 2. Znajomość

Bardziej szczegółowo

Ocenie podlegają chęci i wysiłek ucznia wkładany w wykonywanie zadań wynikających ze specyfiki przedmiotu.

Ocenie podlegają chęci i wysiłek ucznia wkładany w wykonywanie zadań wynikających ze specyfiki przedmiotu. KRYTERIA OCENIANIA Z PLASTYKI W KLASACH IV- VI Ocenie podlegają chęci i wysiłek ucznia wkładany w wykonywanie zadań wynikających ze Obszary podlegające ocenianiu na plastyce w klasach IV-VI: Prace plastyczne(malarskie,

Bardziej szczegółowo

NATALIA BAŻOWSKA Stepowa Dusza

NATALIA BAŻOWSKA Stepowa Dusza NATALIA BAŻOWSKA Stepowa Dusza Punktem wyjścia pierwszej wystawy Natalii Bażowskiej w Rodriguez Gallery jest tytułowa stepowa dusza. Artystka stworzyła ten termin, aby zdefiniować instynkt, wewnętrzną

Bardziej szczegółowo

Z plastyką na TY. z zakresu plastyki i historii sztuki

Z plastyką na TY. z zakresu plastyki i historii sztuki Gimnazjum nr 1 im. Polskich Noblistów w Śremie Z plastyką na TY innowacja pedagogiczna w gimnazjum z zakresu plastyki i historii sztuki Opracowanie: mgr Jacek Krawczyk Śrem 2014 Wstęp Podstawowym zadaniem

Bardziej szczegółowo

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Dla studiów podyplomowych KOLOR W KREACJI WNĘTRZA

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Dla studiów podyplomowych KOLOR W KREACJI WNĘTRZA Załącznik nr 1 do Uchwały Rady Wydziału Architektury Wnętrz z dn. 6.06.2017 r. OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Dla studiów podyplomowych KOLOR W KREACJI WNĘTRZA Studia podyplomowe ( 2 semestry) Akademia

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PLASTYKI W KL. 4-6

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PLASTYKI W KL. 4-6 PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PLASTYKI W KL. 4-6 I. OBSZARY AKTYWNOŚCI UCZNIA PODLEGAJĄCE OCENIE stosowanie wiedzy przedmiotowej w sytuacjach praktycznych, posługiwanie się terminologią plastyczną, rozwiązywanie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne i kryteria ocen z plastyki w klasie IV

Wymagania edukacyjne i kryteria ocen z plastyki w klasie IV Wymagania edukacyjne i kryteria ocen z plastyki w klasie IV Wymagania konieczne Spełnienie wymagań pozwala postawić ocenę dopuszczającą. Z pomocą nauczyciela uczeń: wymienia placówki działające na rzecz

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy System Oceniania z plastyki w klasach V-VI Szkoły Podstawowej w Rycerce Górnej

Przedmiotowy System Oceniania z plastyki w klasach V-VI Szkoły Podstawowej w Rycerce Górnej Przedmiotowy System Oceniania z plastyki w klasach V-VI Szkoły Podstawowej w Rycerce Górnej 1. Ocenie podlegają: ZASADY OCENIANIA UCZNIÓW ćwiczenia plastyczne - rysunkowe, malarskie, budowania kompozycji,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z PLASTYKI W KLASIE IV

WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z PLASTYKI W KLASIE IV WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN Z PLASTYKI W KLASIE IV Z pomocą nauczyciela uczeń: wymienia placówki działające na rzecz kultury, tłumaczy zasady

Bardziej szczegółowo

PIWNICA ODOLAŃSKA 10 CHEŁCHOWSKI*WÓJCIK CHOJECKI*TURCZYŃSKI GREGOREK*SZPINDLER

PIWNICA ODOLAŃSKA 10 CHEŁCHOWSKI*WÓJCIK CHOJECKI*TURCZYŃSKI GREGOREK*SZPINDLER PIWNICA ODOLAŃSKA 10 CHEŁCHOWSKI*WÓJCIK CHOJECKI*TURCZYŃSKI GREGOREK*SZPINDLER Od góry: Bartek Gregorek Kuba Turczyński Staszek Wójcik Wojtek Chełchowski Michał Chojecki INFORMACJE O WYSTAWIE: Wystawa

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM KRYTERIA WYPOWIEDZI ARTYSTYCZNEJ 1. Dopuszczający nieprawidłowe wykonanie, odbiegające od głównego tematu, brak logiki, nieprawidłowy dobór kompozycji,

Bardziej szczegółowo

Filozofia, Historia, Wykład IV - Platońska teoria idei

Filozofia, Historia, Wykład IV - Platońska teoria idei Filozofia, Historia, Wykład IV - Platońska teoria idei 2010-10-01 Tematyka wykładu 1 Metafora jaskini 2 Świat materialny - świat pozoru Świat idei - świat prawdziwy Relacja między światem idei i światem

Bardziej szczegółowo

Drama i Psychodrama - podstawowe pojęcia. Copyright by Danuta Anna Michałowska

Drama i Psychodrama - podstawowe pojęcia. Copyright by Danuta Anna Michałowska Drama i Psychodrama - podstawowe pojęcia 1 psychodrama psyche + drama = "działanie duszy", metoda diagnozy i terapii, polegająca na improwizowanym odgrywaniu przez pacjenta w sytuacji terapeutycznej pewnych

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA Z PLASTYKI W KLASACH IV- VI

KRYTERIA OCENIANIA Z PLASTYKI W KLASACH IV- VI KRYTERIA OCENIANIA Z PLASTYKI W KLASACH IV- VI Ocenie podlegają chęci i wysiłek ucznia wkładany w wykonywanie zadań wynikających ze specyfiki przedmiotu. Obszary podlegające ocenianiu na plastyce w klasach

Bardziej szczegółowo

CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE. Beata Pituła

CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE. Beata Pituła CZŁOWIEK WE WSPÓŁCZESNEJ KULTURZE Beata Pituła Kłopoty z kulturą Nie ma nic bardziej nieokreślonego niż słowo kultura Johann Gottfried Herder, Myśli o filozofii dziejów, przeł. J. Gałecki, Warszawa 1952,

Bardziej szczegółowo

-- prowadzi i dokumentuje działania związane z aktywnością kulturalną i samokształceniem

-- prowadzi i dokumentuje działania związane z aktywnością kulturalną i samokształceniem KRYTERIA OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 2 Z PRZEDMIOTU WIEDZA O KULTURZE (opracowane w oparciu o aktualną podstawę programową MEN oraz program nauczania i podręcznik Wydawnictwa Polskiego w Wołominie Wiedza

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016)

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) Ocena dopuszczająca: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności określone

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych

Efekty kształcenia dla kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych Załącznik nr 6 do Uchwały Nr 672 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 6 marca 2015 roku zmieniającej Uchwałę Nr 916 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2012 roku w sprawie określenia efektów kształcenia

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA CZĘŚCI ARTYSTYCZNEJ PRZEWODU DOKTORSKIEGO. Uwrażliwienie na kolor, r. Zasady tresury,

DOKUMENTACJA CZĘŚCI ARTYSTYCZNEJ PRZEWODU DOKTORSKIEGO. Uwrażliwienie na kolor, r. Zasady tresury, DOKUMENTACJA CZĘŚCI ARTYSTYCZNEJ PRZEWODU DOKTORSKIEGO Uwrażliwienie na kolor, 01-03.05.2016r. Zasady tresury, 2015-2016 Forma eksperymentu używana przez mnie w procesie malarskim jest dla mnie uwalnianiem

Bardziej szczegółowo

Internet źródło inspiracji estetycznych dla pedagogiki religii. Franz Feiner Cieszyn

Internet źródło inspiracji estetycznych dla pedagogiki religii. Franz Feiner Cieszyn Internet źródło inspiracji estetycznych dla pedagogiki religii Franz Feiner Cieszyn 26.05. 2004 Obserwacje w WWW w czasopiśmie Christlich pädagogische Blätter Punkty wyjściowe Znaki pedagogicznoreligijne

Bardziej szczegółowo

Ocena Celujący Bardzo dobry Dobry Dostateczny Dopuszczający Dział Aktywność twórcza - systematycznie rozwija własną

Ocena Celujący Bardzo dobry Dobry Dostateczny Dopuszczający Dział Aktywność twórcza - systematycznie rozwija własną ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE KLASA II GRUPA I I PÓŁROCZE Ocena Celujący Bardzo dobry Dobry Dostateczny Dopuszczający Dział Aktywność twórcza - systematycznie rozwija własną przedstawia - potrafi w praktyce zastosować

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie IV

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie IV Wymagania edukacyjne z plastyki w klasie IV Podczas ustalania oceny z plastyki szczególną uwagę zwraca się na wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki zajęć.

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne do przedmiotu zajęcia artystyczne - gimnazjum klasy 2 i 3

Wymagania edukacyjne do przedmiotu zajęcia artystyczne - gimnazjum klasy 2 i 3 Wymagania edukacyjne do przedmiotu zajęcia artystyczne - gimnazjum klasy 2 i 3 W takcie ustalania ocen z zajęć artystycznych będą brane pod uwagę: systematyczność, wytrwałość w pracy, przygotowanie do

Bardziej szczegółowo

Klasa IV Wymagania edukacyjne

Klasa IV Wymagania edukacyjne Zagadnienia plastyczne Co widzimy i jak to pokazać? Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Klasa IV Wymagania edukacyjne - wskazuje i opisuje elementy abecadła - wskazuje na fotografiach i reprodukcjach

Bardziej szczegółowo

nauczania, np. poziomie wykonania i rodzajach zadań realizowanych na -motywujące ucznia do podejmowania wysiłków, podkreślające mocne strony i

nauczania, np. poziomie wykonania i rodzajach zadań realizowanych na -motywujące ucznia do podejmowania wysiłków, podkreślające mocne strony i KRYTERIA OCENIANIA Z PRZEDMIOTU PLASTYKA w Szkole Podstawowej nr 1 w Drezdenku Przedmiotowy system oceniania z plastyki w klasie 4-6 ( II etap edukacyjny) CELE OCENIANIA. 1. Ocena ma znaczenie: -informujące

Bardziej szczegółowo

Rozwijanie aktywności twórczej i jej wpływ na wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym.

Rozwijanie aktywności twórczej i jej wpływ na wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym. Rozwijanie aktywności twórczej i jej wpływ na wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym. Wielu psychologów twierdzi, Ŝe dzieci są twórcze z samej swej natury, a postawa twórcza jest wśród dzieci powszechna.

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Programu Edukacji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski. dla grup gimnazjalnych na rok szkolny 2013/2014

Warsztaty Programu Edukacji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski. dla grup gimnazjalnych na rok szkolny 2013/2014 Warsztaty Programu Edukacji Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski dla grup gimnazjalnych na rok szkolny 2013/2014 Działania warsztatowe w CSW są nie tylko pretekstem do poznawania różnych dyscyplin

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowe Zasady Oceniania z plastyki w klasach IV-VI Szkoły Podstawowej w Buku

Przedmiotowe Zasady Oceniania z plastyki w klasach IV-VI Szkoły Podstawowej w Buku Przedmiotowe Zasady Oceniania z plastyki w klasach IV-VI Szkoły Podstawowej w Buku Nauczyciel : Ewa Fiksińska Podstawa prawna do opracowania Przedmiotowych Zasad Oceniania: 1. Rozporządzenie MEN z dnia

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia. Absolwent studiów drugiego stopnia: WIEDZA

Opis zakładanych efektów kształcenia. Absolwent studiów drugiego stopnia: WIEDZA Nazwa wydziału: Wydział Polonistyki Nazwa kierunku studiów: wiedza o teatrze Obszar kształcenia w zakresie: nauk humanistycznych Poziom kształcenia: studia drugiego stopnia Profil kształcenia: profil ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu plastyka w zakresie klas 6 szkoły podstawowej

Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu plastyka w zakresie klas 6 szkoły podstawowej Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu plastyka w zakresie klas 6 szkoły podstawowej Temat Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca KLASA 6 71. Dowiadujemy

Bardziej szczegółowo

4) praktyczne opanowanie umiejętności ogólnych i specjalistycznych, których wpojenie należy do celów nauczania przewidzianych programem nauczania,

4) praktyczne opanowanie umiejętności ogólnych i specjalistycznych, których wpojenie należy do celów nauczania przewidzianych programem nauczania, I. Przedmiotem oceny są: 1) wiadomości i umiejętności według programu nauczania z języka polskiego dla zasadniczej szkoły zawodowej w zakresie podstawowym, o programie nauczania z języka polskiego w danej

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z plastyki w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Żarnowcu

Przedmiotowy system oceniania z plastyki w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Żarnowcu Przedmiotowy system oceniania z plastyki w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Żarnowcu Cele kształcenia I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. II. Tworzenie wypowiedzi

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Załącznik nr 8 do uchwały nr 507 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunków studiów pierwszego i drugiego stopnia prowadzonych

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA PLASTYKA. Wymagania edukacyjne

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA PLASTYKA. Wymagania edukacyjne PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA PLASTYKA Wymagania edukacyjne Klasa IV Ocena ucznia w zakresie przedmiotu plastyka jest osobliwie złożona i trudna. Nauczyciel plastyki oceniając osiągnięcia edukacyjne ucznia

Bardziej szczegółowo

Szkic do portretu przy pomocy camery obscury

Szkic do portretu przy pomocy camery obscury Grzegorz Kucman SCENARIUSZ LEKCJI PLASTYKI W GIMNAZJUM Szkic do portretu przy pomocy camery obscury Cele zajęć : - Budzenie zainteresowań prawidłowościami świata przyrody. - Prezentowanie wyników własnych

Bardziej szczegółowo

Piotr Smolnicki. Grafika

Piotr Smolnicki. Grafika Piotr Smolnicki Grafika czerwiec-lipiec 2014 Przed za, przed po, przede mną za mną, przed chwilą za chwilę, przedtem potem. W pracach Piotra Smolnickiego jedną z najważniejszych kategorii jest czas, a

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Jagielloński Instytut Psychologii ROZMOWA W SPOTKANIU AGNIESZKA BARAŃSKA. pod kierunkiem: Prof. dr hab. Adama Węgrzeckiego

Uniwersytet Jagielloński Instytut Psychologii ROZMOWA W SPOTKANIU AGNIESZKA BARAŃSKA. pod kierunkiem: Prof. dr hab. Adama Węgrzeckiego Uniwersytet Jagielloński Instytut Psychologii ROZMOWA W SPOTKANIU AGNIESZKA BARAŃSKA pod kierunkiem: Prof. dr hab. Adama Węgrzeckiego KRAKÓW 2002 Jeśli przyjąć, że rozmowa jest sztuką, Łatwiej powiedzieć,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z plastyki w Szkole Podstawowej w Miękini

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z plastyki w Szkole Podstawowej w Miękini Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z plastyki w Szkole Podstawowej w Miękini Ocenie podlegają chęci i wysiłek ucznia wkładany w wykonywanie zadań

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci.

Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci. Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci. Oddziaływanie przez sztukę jest uznaną i cenioną formą terapii. Dzieje się tak, ponieważ zarówno muzyka jak i plastyka poruszają w człowieku

Bardziej szczegółowo

2. KIEROWNIK PRACOWNI Dr hab. Weronika Węcławska-Lipowicz prof. ndzw. UAP

2. KIEROWNIK PRACOWNI Dr hab. Weronika Węcławska-Lipowicz prof. ndzw. UAP WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ I SCENOGRAFII KIERUNEK ARCHITEKTURA WNĘTRZ STUDIA I STOPNIA STACJONARNE ROK AKADEMICKI 2018/2019 PROGRAM PRACOWNI 1. NAZWA PRACOWNI Pracownia Architektury Wnętrz II 2. KIEROWNIK

Bardziej szczegółowo

Andrzej Zwierzchowski

Andrzej Zwierzchowski Andrzej Zwierzchowski Malarstwo maj 2014 Takie zadanie... Odczarować emocje tkwiące w symbolach, odwirować z energii negatywnych, zneutralizować w ozdobę, by się oswoić, przejść dalej. To mój komentarz

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasach VII SP i III (gimn.) (rok szkolny 2018 / 2019) (opracował nauczyciel plastyki Andrzej Łakocki)

Wymagania edukacyjne z plastyki w klasach VII SP i III (gimn.) (rok szkolny 2018 / 2019) (opracował nauczyciel plastyki Andrzej Łakocki) Wymagania edukacyjne z plastyki w klasach VII SP i III (gimn.) (rok szkolny 2018 / 2019) (opracował nauczyciel plastyki Andrzej Łakocki) Przy ustalaniu ocen z plastyki będę brał pod uwagę fakt, iż nie

Bardziej szczegółowo

SPOSOBY KONTROLI I SPRAWDZANIA OSIAGNIĘĆ UCZNIÓW

SPOSOBY KONTROLI I SPRAWDZANIA OSIAGNIĘĆ UCZNIÓW PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA PLASTYKI Klasa IV I V WYMAGANIA EDUKACYJNE Zakres wymagań edukacyjnych zgodny jest z nową podstawą programową dla II etapu edukacyjnego. Zawarty jest w programie nauczania

Bardziej szczegółowo

10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz

10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz 10 września - 10 listopada 2010 wernisaż: 9 września godz. 18.00 W 100-lecie abstrakcji wystawa ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz BWA Galerii Sztuki w Olsztynie i Muzeum Okręgowego im. Leona

Bardziej szczegółowo

KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA

KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA Nazwa modułu/przedmiotu MALARSTWO Kierunek studiów EDUKACJA ARTYSTYCZNA W ZAKRESIE SZTUK PLASTYCZNYCH KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA Profil kształcenia (ogólnoakademicki, praktyczny) OGÓLNOAKADEMICKI Kod

Bardziej szczegółowo

PLASTYKA. Plan dydaktyczny

PLASTYKA. Plan dydaktyczny PLASTYKA Plan dydaktyczny Temat lekcji Piękno sztuka i kultura. 1. Architektura czyli sztuka kształtowania przestrzeni. 2. Techniki w malarstwie na przestrzeni wieków. 3. Rysunek, grafika użytkowa, grafika

Bardziej szczegółowo

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Pokrycie obszarowych efektów kształcenia przez kierunkowe efekty kształcenia

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Pokrycie obszarowych efektów kształcenia przez kierunkowe efekty kształcenia Załącznik nr 1 do uchwały nr 507 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunków studiów pierwszego i drugiego stopnia prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Kryteria ocen PLASTYKA kl. 7

Kryteria ocen PLASTYKA kl. 7 Kryteria ocen PLASTYKA kl. 7 konieczne ocenę dopuszczającą. podstawowe ocenę dostateczną. Z pomocą nauczyciela uczeń: wskazuje podstawowe środki wyrazu plastycznego znajdujące się w najbliższym otoczeniu

Bardziej szczegółowo

/opis efektu/ Wykazuje się znajomością stylów w sztuce i związanych z nimi tradycjami twórczymi.

/opis efektu/ Wykazuje się znajomością stylów w sztuce i związanych z nimi tradycjami twórczymi. Załącznik nr 1 do Uchwały Senatu PWSZ w Raciborzu Nr 72/2012 z dn. 14.06.2012 symbol kierunkowych efektów kształcenia /efekt kierunkowy/ Efekty kształcenia Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia o profilu

Bardziej szczegółowo

FOTOGRAFIA - STUDIA DRUGIEGO STOPNIA

FOTOGRAFIA - STUDIA DRUGIEGO STOPNIA UNIWERSYTET ARTYSTYCZNY W POZNANIU WYDZIAŁ KOMUNIKACJI MULTIMEDIALNEJ FOTOGRAFIA - STUDIA DRUGIEGO STOPNIA EFEKTY KSZTAŁCENIA nazwa kierunku studiów: FOTOGRAFIA obszar: SZTUKA dziedzina: SZTUKI PLASTYCZNE

Bardziej szczegółowo

W zakresie dziejów sztuki oraz zadań o charakterze humanistycznych ocenie z plastyki podlega:

W zakresie dziejów sztuki oraz zadań o charakterze humanistycznych ocenie z plastyki podlega: 1 Plastyka w gimnazjum PSO wraz z kryteriami W zakresie dziejów sztuki oraz zadań o charakterze humanistycznych ocenie z plastyki podlega: - wypowiedź ustna odpowiedź na pytanie, prezentacja - wypowiedź

Bardziej szczegółowo

osobiste zaangażowanie, czysto subiektywna ludzka zdolność intuicja, jako warunek wewnętrznego doświadczenia wartości.

osobiste zaangażowanie, czysto subiektywna ludzka zdolność intuicja, jako warunek wewnętrznego doświadczenia wartości. 1. Czy wartości - choć nie mieszczą się w obiektywistycznej wizji świata - są jedynie subiektywną reakcją czy oceną podmiotu? Podmiot substancja, centrum wiedzy, działania, decyzji i wyborów. Filozofowie

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowe zasady oceniania z plastyki Kl. IV

Przedmiotowe zasady oceniania z plastyki Kl. IV Przedmiotowe zasady oceniania z plastyki Kl. IV 1. Cele przedmiotowych zasad oceniania: Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych. Niesienie pomocy uczniowi w samodzielnym planowaniu

Bardziej szczegółowo

Ocenianie przedmiotowe. Historia sztuki

Ocenianie przedmiotowe. Historia sztuki 1. Wymagania edukacyjne Ocenianie przedmiotowe Historia sztuki a) ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: spełnia wszystkie wymagania niezbędne do uzyskania stopnia bardzo dobrego, formułowanie hipotez

Bardziej szczegółowo

Autor programu: mgr Krystyna Podlacha PROGRAM NAUCZANIA ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE RÓŻNORODNE TECHNIKI PLASTYCZNE Liczba godzin 60 (4 warianty cztery okresy

Autor programu: mgr Krystyna Podlacha PROGRAM NAUCZANIA ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE RÓŻNORODNE TECHNIKI PLASTYCZNE Liczba godzin 60 (4 warianty cztery okresy Autor programu: mgr Krystyna Podlacha PROGRAM NAUCZANIA ZAJĘCIA ARTYSTYCZNE RÓŻNORODNE TECHNIKI PLASTYCZNE Liczba godzin 60 (4 warianty cztery okresy klasyfikacyjne: I5, 30, 45, 60godzin) W 1983 roku ukończyła

Bardziej szczegółowo

Architekt, Jacek Lenart, 2012

Architekt, Jacek Lenart, 2012 PRZESTRZENIENIE tak Ryszard Wilk nazwał najnowszą prezentację swojej twórczości. Czy chce dać nam tym do zrozumienia, co winno być pogłębioną istotą naszej obserwacji? Powiedzieć nam, gdzie winniśmy poszukiwać

Bardziej szczegółowo

Tabela 1. Efekty kierunkowe w odniesieniu do Polskiej Ramy Kwalifikacji PRK profil ogólnoakademicki. Efekty uczenia się na kierunku studiów Malarstwo

Tabela 1. Efekty kierunkowe w odniesieniu do Polskiej Ramy Kwalifikacji PRK profil ogólnoakademicki. Efekty uczenia się na kierunku studiów Malarstwo Załącznik nr 2 do uchwały nr 399 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Opis zakładanych efektów uczenia się z przyporządkowaniem kierunku studiów do dziedzin nauki i dyscyplin naukowych

Bardziej szczegółowo

Wymagania na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla uczniów Technikum Zawodowego poziom IV.O i IV.1, zakres podstawowy.

Wymagania na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla uczniów Technikum Zawodowego poziom IV.O i IV.1, zakres podstawowy. Wymagania na poszczególne oceny z języka niemieckiego dla uczniów Technikum Zawodowego poziom IV.O i IV.1, zakres podstawowy. SŁUCHANEGO/ CZYTANEGO - uczeń rozumie wszystkie polecenia, instrukcje i wypowiedzi

Bardziej szczegółowo

TECHNIKA CZERNI i BIELI

TECHNIKA CZERNI i BIELI TECHNIKA CZERNI i BIELI OPRACOWAŁ: fotocam.pl Zawód: FOTOGRAF FOTOGRAFIA CZARNO-BIAŁA W historii fotografii początki jej dziejów sięgają koloru czerni i bieli. Nie było wówczas technologii zapisu i przetwarzania

Bardziej szczegółowo

fale kolorów, mix i coś jeszcze

fale kolorów, mix i coś jeszcze Kuba Ryniewicz RGB fale kolorów, mix i coś jeszcze Czasami wybieramy zakład fotograficzny, gdzie wywołujemy negatywy, ze względu na jakość. Nie raz zderzyliśmy się ze stwierdzeniem - że dany lab robi lepsze,

Bardziej szczegółowo

Program zajęć artystycznych. klasa II gimnazjum

Program zajęć artystycznych. klasa II gimnazjum Program zajęć artystycznych klasa II gimnazjum Moduł I. Zajęcia teatralne i literackie. Moduł II. Zajęcia muzyczno - ruchowe. Moduł III. Zajęcia plastyczne. Opracowała : Beata Sikora Sztuka jest wieczną

Bardziej szczegółowo

Bank pytań na egzamin ustny

Bank pytań na egzamin ustny Liceum Plastyczne im. Piotra Potworowskiego w Poznaniu ul. Junikowska 35, 60-163 Poznań; tel./fax +48 61 868 48 68; kom. +48 798 210 608; sekretariat@lp.poznan.pl; www.lp.poznan.pl Bank pytań na egzamin

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne PLASTYKA kl. 4. Wymagania. Uczeń:

Wymagania edukacyjne PLASTYKA kl. 4. Wymagania. Uczeń: edukacyjne PLASTYKA kl. 4 Wymagania 1. Co widzimy i jak to pokazać? 2. ABC sztuki 3. i 4. Linia i punkt 5. Linie i punkty a sztuka prehistoryczna 6. Plama - wskazuje i opisuje elementy abecadła - wskazuje

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy System Oceniania z plastyki

Przedmiotowy System Oceniania z plastyki Przedmiotowy System Oceniania z plastyki w klasach V-VI Szkoły Podstawowej im. K.K. Baczyńskiego w Strzelcach Przedmiotowy System Oceniania z plastyki dla klasy V i VI Szkoły Podstawowej im. Krzysztofa

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE PLASTYKA, KLASY IV

WYMAGANIA EDUKACYJNE PLASTYKA, KLASY IV WYMAGANIA EDUKACYJNE PLASTYKA, KLASY IV Obszary aktywności uczniów podlegające ocenie: a) prace plastyczne wykonane za pomocą różnych technik i materiałów plastycznych, b) wypowiedzi ustne lub pisemne

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z plastyki klasa 6

Wymagania edukacyjne z plastyki klasa 6 Wymagania edukacyjne z plastyki klasa 6 Ocenie podlegają: przygotowanie do zajęć, wiadomości, prace i ćwiczenia praktyczne, zaangażowanie w pracę twórczą, aktywność na lekcji, wypowiedzi ustne, wyniki

Bardziej szczegółowo

Detal architektoniczny widoczny ale czy znany

Detal architektoniczny widoczny ale czy znany Detal architektoniczny widoczny ale czy znany 2004 W tym roku po raz dziesiąty spotykać się będziemy w wielu miejscowościach naszego regionu na wydarzeniach, organizowanych w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa.

Bardziej szczegółowo