Budżet obywatelski, partycypacyjny. Anna Pasieka

Transkrypt

1 Budżet obywatelski, partycypacyjny Anna Pasieka

2 Od czego zacząć? Zadaniem samorządu jest zaspokajanie potrzeb danej społeczności i działanie dla jej dobra. Samorząd czyli kto? Art. 1 ust. o samorządzie gminnym Mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Jeśli oprócz rady miasta i prezydenta są brani pod uwagę również mieszkańcy i ich potrzeby to wskazuje to na potrzebę prowadzenia regularnego dialogu Jak wygląda ten dialog? Czy i na ile zdajemy sobie sprawę, że to my-mieszkańcy się samo-rządzimy, a ci których władzą się nazywa są raczej naszymi reprezentantami => PRZEDSTAWICIELAMI? Na ile korzystamy z przywilejów demokracji? I z czego to wynika?

3 Samorząd i mieszkańcy - przykładowe bariery PO STRONIE MIESZKAŃCÓW- różne postawy, zdziwienie dot. tego dlaczego mamy decydować o ważnych sprawach np. inwestycjach skoro wybraliśmy radnych, prezydenta? My się nie znamy, nie wiemy Wybraliśmy prezydenta, radnych niech rządzą PO STRONIE PRZEDSTAWICIELI SAMORZĄDU zgubne przekonanie o tym, że wiedzą czego mieszkańcy potrzebują. Na nich ciąży brzemię podejmowania decyzji w imieniu samorządu. MOŻLIWE PODEJŚCIE Bez stałego dialogu trudno jest przedstawicielom samorządu znać i uwzględniać wszystkie potrzeby mieszkańców. Stąd przedstawiciele samorządów coraz częściej korzystają z możliwych narzędzi włączania mieszkańców w procesy decyzyjne. Istnienie organów gminy nie przekreśla bezpośredniego podejmowania decyzji przez mieszkańców.

4 PRAWO A UCZESTNICZENIE OBYWATELI Konstytucja RP podstawowe prawo do państwa opiera się na współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Art. 4 konstytucji wskazuje naród sprawuję władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. Formą dialogu samorządu z mieszkańcami są konsultacje społeczne.

5 PARTYCYPACJA czyli uczestnictwo. To sposób na aktywne branie udziału w wydarzeniach, które nas dotyczą. Możliwość zabierania głosu, uczestniczenia w działaniach i decyzjach nas dotyczących. obywatelska, czyli dotycząca nas jako obywateli. To taki rodzaj partycypacji, który opiera się na komunikacji z przedstawicielami władz. Skupia się na wzajemnym wspieraniu reprezentantów oraz obywateli we wspólnym podejmowaniu decyzji.

6 UCZESTNICZENIE może przybierać różne formy, które w założeniu uwzględniają różny stopień zaangażowania obywateli w podejmowane decyzje. Taki podział nazywany jest drabiną partycypacji.

7 - PIRAMIDA DECYDOWANIA DECYDOWANIE/ WSPÓŁDECYDOWANIE partnerstwo w budowaniu rozwiązań. Komunikacja nakierowana na projektowanie rozwiązań i konsultowanie. KONSULTOWANIE relacja dwustronna. Proponowane są rozwiązania i zbierane opinie na ich temat. Proces rozłożony w czasie. INFORMOWANIE relacja jednokierunkowa, gdzie rolą administracji jest informowanie o planach, decyzjach lub procedurach, które dotyczą obywateli.

8 AKTYWNOŚĆ MAŁOPOLAN - Zaangażowanie mieszkańców w sprawy społeczne Jak często w ubiegłym roku angażowała się Pani na rzecz swojej wspólnoty lokalnej, działając w stowarzyszeniu, pisząc skargę, biorąc udział w czynie społecznym, uczestnicząc w zebraniu? 60% - ani razu 23%- przynajmniej raz 4% - uczestniczy w tego typu działaniach stale 13% - często Wyniki badania OMNIBUS KRAKOWA I MAŁOPOLSKI, Klub Jagielloński 2010r, I-II kwartał, próba 1000 Małopolan

9 AKTYWNOŚĆ MAŁOPOLAN - Dystans obywateli do przedstawicieli władzy Reprezentanci mają pełen mandat do podejmowania decyzji w ich imieniu, bez potrzeby prowadzenia z nimi dialogu. Władze Krakowa ( ) przeprowadzają konsultacje społeczne ale to czy rzeczywiście uwzględniają opinie mieszkańców pozostaje pod znakiem zapytania. Trudno mówić o stałym dialogu brakuje stałych mechanizmów podejmowanych działań. Raport z badań, str 32, Mój samorząd

10 AKTYWNOŚĆ MAŁOPOLAN - Brak poczucia wpływu na otaczającą rzeczywistość 10% Małopolan czuje duży lub raczej duży wpływ na to co się dzieje w ich miejscu zamieszkania 58% uważa, że ma niewielki wpływ BRAK lub SŁABE ZAUFANIE do władz lokalnych deklarowane przez 70% badanych Wyniki badania OMNIBUS KRAKOWA I MAŁOPOLSKI, Klub Jagielloński 2010r, I-II kwartał, próba 1000 Małopolan

11 WYIMKI Z BADAŃ W 2009 r. 72% Polaków było zdania, że nie ma wpływu na sprawy kraju, a 55%, że nie ma wpływu na sprawy miasta lub gminy. Źródło: Opinie o funkcjonowaniu polskiej demokracji, CBOS 2009 BRAK WPŁYWU koresponduje z brakiem zaufania do organów samorządu i partii politycznych.

12 BRAK ZAUFANIA mieszkańców do organów samorządu terytorialnego i partii politycznych. 21% Polaków ufa Polskiemu parlamentowi; a partiom politycznym 14% badanych Zaufanie społeczne 2010, CBOS, Warszawa KONSEKWENCJA - wycofanie się z aktywnego życia publicznego, barak poczucia współodpowiedzialności za dobro wspólne (niechęć do bezinteresownego działania na rzecz innych).

13 Próbą odwrócenia tych trendów jest wprowadzanie budżetu partycypacyjnego na poziomie lokalnym. - Mieszkańcy w sposób bezpośredni decydują o wydawaniu części środków z budżetu miasta lub gminy. - Projekty odpowiadają na realne potrzeby mieszkańców (co zwiększa: efektywność wydatkowania środków publicznych; sprzyja integracji mieszkańców, budowaniu lokalnej wspólnoty).

14 BP jest chętnie stosowany ze względu na szereg korzyści: - Lepsze gospodarowanie środkami publicznymi; - Integracja mieszkańców; - Dystrybucja społecznej; środków zgodnie z zasadą sprawiedliwości - Wzrost identyfikacji mieszkańców z miejscem zamieszkania; - Wzrost odpowiedzialności mieszkańców za dobro wspólne; - Edukacja mieszkańców; - Lepsze decyzje prezydenta i radnych; - Zmniejszenie dystansu i braku zaufania na linii przedstawiciele mieszkańcy; - Lepszy wizerunek radnych i rady miasta; - Transparentność i przejrzystość finansów publicznych.

15 Jak to wygląda w Krakowie? - W 2013 roku w 4 dzielnicach Krakowa pilotażowo wprowadzono budżet partycypacyjny - W Dzielnicy I ( Priorytet Obywatelski - grupa inicjatywna mieszkańców i mieszkanek) - Projekt Stowarzyszenia Pracownia Obywatelska i Fundacji Biuro Inicjatyw Społecznych (Dzielnica Bronowice, Zwierzyniec, Prądnik Biały -os. Górka Narodowa)

16 Podsumowanie pilotażu w 3 dzielnicach w 2013 roku Zgłoszone projekty w 3 dzielnicach: Zwierzyniec 17 projektów zgłoszonych; Bronowice 8 zgłoszonych projektów; Górka Narodowa 4 projekty; Obszary tematyczne zgłoszonych projektów to: - rekreacja i sport (w tym: budowa i modernizacja placów zabaw, tworzenie skwerów, ścieżek przyrodniczych itd.) 11 projektów; - inwestycje drogowe (remonty nawierzchni, remonty chodników, instalacja luster drogowych, stworzenie przejść dla pieszych itd.) 10 projektów. - kultury i oświaty (infrastruktura kulturalna i wydarzenia artystyczne) 5 projektów i innych obszarów (3 projekty). - Weryfikację przeszło pozytywnie 11 projektów ze Zwierzyńca, 5 projektów z Bronowic i 1 projekt z Górki Narodowej.

17 Podsumowanie pilotażu w 3 dzielnicach w 2013 roku - Głosowania trwały kilka dni w dzielnicach (10 punktów w Zwierzyńcu, 6 punktów Bronowice) + spotkania na których można było głosować bezpośrednio; - W każdym z punktów funkcjonowała komisja złożona z przedstawicieli Pracowni Obywatelskiej, Rad Dzielnic i środowisk obywatelskich - Głosowano na przygotowanych wcześniej KARTACH; - METODA - głosowanie preferencyjne; - Komisje skrutacyjne (mieszkańcy, radni, przedstawiciele organizacji pozarządowych); - Zwycięskie projekty: budowa placu zabaw przy Szkole Podstawowej nr 50 (1. miejsce szacunkowa wartość projektu: 33 tys. zł.) oraz modernizacja amfiteatru na osiedlu Widok (2. miejsce szacunkowa wartość projektu: 50 tys. zł.). Rada Dzielnicy VII zadeklarowała realizację zwycięskiego projektu budowę placu zabaw przy Szkole Podstawowej nr 48 (szacunkowy koszt realizacji: 100 tysięcy złotych), a Rada Dzielnicy IV remont fragmentu chodnika wzdłuż ul. Kuźnicy Kołłątajowskiej (szacunkowy koszt: 100 tys. zł).

18 Podsumowanie pilotażu w 2013 roku - W styczniu/lutym br. radni, środowiska pozarządowe, przedstawiciele UMK przygotowali projekt uchwały dot. wdrażania budżetu obywatelskiego w Krakowie; - I tym samym mieszkańcy otrzymali do dyspozycji ok. 0,075% budżetu miasta

19 Budżet obywatelski w Krakowie 2014 Zadania o charakterze lokalnym zł po zł na każdą dzielnicę, Zadania o charakterze ogólnomiejskim zł dot. zadań służących mieszkańcom miasta, co oznacza, że dotyczą one potrzeb mieszkańców więcej niż jednej Dzielnicy.

20 Budżet obywatelski w Krakowie 2014 Spotkania z mieszkańcami maj 16 czerwca Składanie projektów 5 maja 16 czerwca Weryfikacja projektów 17 czerwca 20 sierpnia Ogłoszenie listy projektów 1 września Głosowanie 27 września 5 października

21 Budżet obywatelski w Krakowie 2014 JAK TO DZIAŁA? - Procedura rozpoczyna się poprzez nabór projektów zadań (wybór komponentu). Formularz - opis przedsięwzięcia, cele, szacunkowy kosztorys. - Weryfikacja projektów; KTO MOŻE WZIĄĆ UDZIAŁ? Każdy kto ukończył 16 rok życia i mieszka, na terenie Dzielnicy (zadanie lokalne) bądź gminy Kraków (zadania ogólnomiejskie).

22 Jak wygląda składanie wniosku? 1. Określenie, czy projekt ma charakter lokalny (dzielnicowy) czy ogólnomiejski. 2. Projekt składa się na specjalnym formularzu, który można pobrać ze strony Dostępny we wszystkich siedzibach Rad Dzielnic oraz w wybranych lokalizacjach Urzędu Miasta Krakowa. 3. Projekt musi być zlokalizowany na gruntach gminnych. Informację można uzyskać na stronie w zakładce Miejski System Informacji Przestrzennej Miasta Krakowa (MSIP). 4. Oprócz lokalizacji, w formularzu projektu należy krótko opisać zakres zadania, cele, oszacować koszty, harmonogram, czas trwania itp.

23 Jak wygląda składanie wniosku? 5. Zgłaszający określa przybliżony koszt realizacji projektu według własnego oszacowania. Można dołączyć materiały np. kosztorys, szkice sytuacyjne, plany. 6. Do formularza zgłoszenia zadania listy poparcia dla projektu, która będzie podpisana przez co najmniej 15 mieszkańców Krakowa, którzy ukończyli 16 rok życia. Wzór listy poparcia Można go otrzymać we wszystkich lokalizacjach Rad Dzielnic.

24 Przykłady projektów (zakres) Zadania gminy 1. Sprawy ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. 2. Sprawy gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. Sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.

25 Przykłady projektów (zakres) Zadania gminy 4. Sprawy działalności w zakresie telekomunikacji. 5. Sprawy lokalnego transportu zbiorowego. 6. Sprawy ochrony zdrowia. 7. Sprawy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych. 8. Sprawy wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.

26 Przykłady projektów (zakres) Zadania gminy 9. Sprawy gminnego budownictwa mieszkaniowego. 10. Sprawy edukacji publicznej. 11. Sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. 12. Sprawy kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych. 13. Sprawy targowisk i hal targowych. 14. Sprawy zieleni gminnej i zadrzewień.

27 Przykłady projektów (zakres) Zadania gminy 16. Sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. 17. Sprawy utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych. 18. Sprawy polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej. 19. Sprawy wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej. 20. Sprawy promocji gminy. 21. Sprawy współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). 22. Sprawy współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

28 Przykłady projektów (zakres) Zadania powiatu np.: 1. Sprawy wspierania osób niepełnosprawnych. 2. Sprawy ochrony środowiska i przyrody. 3. Sprawy rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego. 4. Sprawy ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska. 5. Sprawy ochrony praw konsumenta (np. edukacja w tym zakresie) 6. Sprawy obronności (np. edukacja w zakresie bezpieczeństwa i obronności cywilnej).

29 Budżet obywatelski kiedy ma sens? - Jeśli realizuje szerszą idee niż inny sposób wydatkowania środków np. wzrost zainteresowania mieszkańców sprawami miasta, autentyczny dialog między mieszkańcami, a samorządem; - Jeśli realizowany jest w cyklu dwuletnim spotkania z mieszkańcami, składanie projektów, weryfikacja -1 rok; 2 rok realizacja i wyciąganie wniosków na lata kolejne; - Jeśli w proces planowania i wdrażania budżetu partycypacyjnego włączone są różne środowiska (współpraca partnerska). - Jeśli mieszkańcy mają realną możliwość decydowania o priorytetach w wydatkowaniu środków, a nie tylko tworzyć ranking pomysłów; - Jeśli w procesie wdrażania budżetu strony uczą się od siebie i wyciągają wnioski.

30 Dziękuję za uwagę!