FARMACJA APTECZNA Dr n.farnu Elwira Telejko

Transkrypt

1 FARMACJA APTECZNA Dr n.farnu Elwira Telejko. Potrzeby w zakresie specjalności farmacja apteczna" w skali poszczególnych województw i kraju w latach i odniesienie tych danych do sytuacji latach a) Dane ogólne aptek ogólnodostępnych w kraju na dzień r. wynosiła (wg danych uzyskanych z wojewódzkich inspektoratów nadzoru farmaceutycznego). farmaceutów zatrudnionych w aptekach (wg danych uzyskanych z N [A) farmaceutów przypadająca na aptekę -,4 specjalistów ogółem specjalistów przypadająca na aptekę - 0,476 specjalistów I - 79 farmaceutów przypadająca na tysiąc mieszkańców - 0,7 specjalistów przypadająca na tysiąc mieszkańców - 0,046 apteka przypada na mieszkańców (średnio- 395), w zależności od województwa. Ponadto na terenach wiejskich czynnych jest 377 punktów aptecznych, które prowadzone są głównie przez techników farmaceutycznych. Często zła sytuacja ekonomiczna aptek zmusza do zmniejszenia zatrudnienia personelu fachowego praktycznie do liczby zabezpieczającej czynność apteki. Najczęściej jest to kierownik i lub tylko VT. etatu magistra, tak, aby na zmianie był obecny farmaceuta (ustawa prawo farmaceutyczne" stanowi że w godzinach czynności apteki musi w niej być obecny farmaceuta). Jest to niewątpliwy mankament w działalności aptek, bowiem wykorzystywanie zatrudnionych techników farmaceutycznych do udzielania informacji o lekach, doradzania pacjentom w samoleczeniu i wielu innych czynności, do których nie mają nie tylko przygotowania merytorycznego ale i uprawnień, wyrabia negatywną opinię wśród pacjentów i lekarzy o pracy farmaceuty i jego umiejętnościach. Ale przede wszystkim może mieć negatywny wpływ na farmakoterapię pacjentów realizujących recepty w takiej aptece. Aktualny stan zatrudnienia farmaceutów niewątpliwie opóźni wprowadzenie do aptek, wdrażanej obecnie, opieki farmaceutycznej jako jednej z ważniejszych usług świadczonych przez farmaceutów. Opieka farmaceutyczna w Stanach Zjednoczonych oraz w krajach unii europejskiej świadczona jest przez farmaceutów od co najmniej 0 lat, przynosząc wymierne korzyści farmakoterapeutyczne, które przekładają się również w znaczący sposób na wyniki ekonomiczne. Według standardów stosowanych w Stanach Zjednoczonych, jeden farmaceuta powinien przypadać na tysiąc mieszkańców. Zatem powinniśmy zadbać o zwiększenie liczby farmaceutów zatrudnionych w aptekach o około 600 osób, prowadząc jednocześnie szkolenie specjalizacyjne, tak, aby w każdej aptece, która będzie sprawować opiekę farmaceutyczną, był przynajmniej specjalista. Zgodnie z programem szkolenia specjalizacyjnego z farmacji aptecznej osoby posiadające dyplom specjalisty są merytorycznie przygotowane do pełnienie tej funkcji. b). realizacja szkolenia specjalizacyjnego z farmacji aptecznej (stan na dzień r). Jednostka szkoląca osób, które ukończyły szkolenie (województwo) osób odbywających szkolenie specjalizacyjne (stan na ) Dolnośląskie (Wrocław) Kujawsko-pomorskie (Bydgoszcz) Łódzkie (Łódź) Małopolskie (Kraków) Pomorskie (Gdańsk) Wielkopolskie (Poznań) Podlaskie (Białystok) Mazowieckie (Warszawa) Śląskie (Katowice) osób, które zdały egzamin ( )

2 Lubelskie (Lublin) Razem Aktualnie szkolenie specjalizacyjne odbywa 009 farmaceutów w 0 akredytowanych ośrodkach. 09 osób zakończyło szkolenie specjalizacyjne i z tej grupy do egzaminu w sesji jesiennej dokumenty złożyły 54 osoby. 4 osoby uzyskały dyplom specjalisty (łącznie we wszystkich odbytych sesjach egzaminacyjnych, czyli od sesji jesiennej 006 r.). c). Planowana liczba miejsc na kształcenie specjalizacyjne w dziedzinie farmacji aptecznej województwo Planowana liczba miejsc na Przyjęto w czerwiec 009 czerwcu 009 Dolnośląskie (Wrocław) 00 7 Kujawsko-pomorskie 90 - (Bydgoszcz) Łódzkie (Łódź) 70 - Małopolskie (Kraków) Pomorskie (Gdańsk) 50 - Wielkopolskie (Poznań) 40 6 Podlaskie (Białystok) 50 Mazowieckie (Warszawa) - - Śląskie (Katowice) Lubelskie (Lublin) 8 Razem 600 Przedstawione powyżej dane potwierdzają, że liczba miejsc akredytowanych jest większa niż liczba chętnych do rozpoczęcia szkolenia. Zainteresowanie szkoleniem specjalizacyjnym wśród farmaceutów wyraźnie spada. Składają się na to wysokie koszty szkolenia specjalizacyjnego (ok PLN + dojazdy do ośrodków szkoleniowych i zakwaterowanie) ponoszone w pełnej kwocie przez osoby zainteresowane szkoleniem, jak też brak motywacji, bowiem prawo farmaceutyczne nie wymaga posiadania specjalizacji do zajmowania stanowiska kierownika apteki. Obowiązek posiadania specjalizacji dotyczy kierowników (opiekunów) specjalizacji. Także w aptece, w której odbywają się studenckie staże przeddyplomowe powinien być zatrudniony przynajmniej jeden specjalista. d). Zabezpieczenia w kadrę specjalistów w skali kraju, z podziałem na województwa. farmaceutów oraz liczba specjalistów przypadających na tysiąc mieszkańców. Województwo mieszkańców aptek 009 r farmaceutów farmaceutów /l aptekę farmaceutów. specj. l\ tysiąc mieszkańców.specjalista Dolnośląskie ,35 0,76 łódzkie ,8,0 mazowieckie ,7 0,83 pomorskie ,95 0,9 świętokrzyskie ,7 0,54 małopolskie ,3 0, I liczba spec/l tysiąc mieszkańców specjalistów ( + specjaliści) 0,069 0,30 0,07 0,397 0,038 0,08 0,0368 0,095 0,033 0,756 0,0374 0,94

3 wielkopolskie ,8 0,64 podlaskie ,08 0,6 zachodniopomorskie ,5 lubelskie ,3 0,86 opolskie ,58 0,4 kujawskopomorskie ,06 0,57 lubuskie ,58 0,47 śląskie ,7 0, ,045 0,083 0,0898 0,80 0,05 0,0 0,058 0,36 0,0303 0,06 0,0595 0,853 0,0743 0,96 0,0386 0,666 warmińskomazurskie , 0, , ,07 podkarpackie ,8 0, , ,938 Razem ,4 0, , ,54 farmaceutów posiadających tytuł specjalisty wzrosła w 009 r. o 308 i wynosi obecnie 780, co daje wskaźnik krajowy 0,476/aptekę, ale w odniesieniu do tysiąca mieszkańców wskaźnik ten wynosi zaledwie 0,046. Najniższy wskaźnik zatrudnienia specjalistów na tysiąc mieszkańców posiada województwo zachodniopomorskie i opolskie, a najwyższy - województwo podlaskie i lubuskie. Natomiast tak znacząca w skali kraju liczba osób posiadających specjalizację I (79) jest wynikiem przejściowo obowiązującego prawa farmaceutycznego, kiedy kierownikiem apteki mógł zostać farmaceuta posiadający specjalizację. specjalistów I stopnia nie będzie się już zwiększać, ponieważ definitywne został zakończony ten tryb przeprowadzania egzaminów. Zakończony został też stary tryb przeprowadzania egzaminów specjalizacyjnych na II 0. Licząc łącznie farmaceutów posiadających tytuł specjalisty oraz pierwszy stopień specjalizacji, wskaźnik krajowy na aptekę wynosi - 0,80 a na 000 mieszkańców - 0,54. Trudno jest ocenić, czy aktualna liczba specjalistów z farmacji aptecznej jest wystarczająca. Do pełnienie obecnie przewidzianych prawem funkcji, na pewno tak. Ale będzie ich za mało z chwilą wdrożenie do aptek idei opieki farmaceutycznej, tym bardziej, że osoby posiadające II 0 specjalizacji (stary tryb) stopniowo odchodzą na emeryturę. Należy zaznaczyć, że definicja opieki farmaceutycznej, jako jednej z usług farmaceutycznych pełnionych przez farmaceutów w aptekach ogólnodostępnych, znajduje się w ustawie o izbach aptekarskich. Art. a.. ppkt 7) brzmi: sprawowanie opieki farmaceutycznej polegającej na dokumentowanym procesie, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów poprawiających jakość życia pacjenta" (Dziennik Ustaw z 008 r. Nr 36 poz. 856). Kolejna faza wdrożenia do aptek opieki farmaceutycznej, to wydanie odpowiednich rozporządzeń do cyt. ustawy przez ministra właściwego do spraw zdrowia, na które czekają farmaceuci.. Ocena poziomu wyszkolenia specjalistów w dziedzinie farmacja apteczna" oraz działania, jakie winny być uwzględnione, aby sytuację poprawić w latach

4 Analiza wyników egzaminu praktycznego i teoretycznego (test), do którego przystępowały osoby z wszystkich ośrodków akredytowanych, pozwala na stwierdzenie, że w większości akredytowanych ośrodków program szkolenia specjalizacyjnego realizowany jest prawidłowo i dobrze przygotowuje do pełnienia zadań wynikających z ustawy prawo farmaceutyczne". Farmaceuta po ukończeniu specjalizacji uzyskuje szczególne kwalifikacje umożliwiające: samodzielne pełnienie roli doradcy w zakresie bezpiecznego i racjonalnego stosowania leków prowadzenie prozdrowotnej polityki w aptece zgodnie z aktualnymi trendami prowadzenie, nadzorowanie i modyfikowanie zgodnie z najnowszymi osiągnięciami nauk farmaceutycznych, programów szkoleń realizowanych w aptece ogólnodostępnej dla pracowników aptek oraz studentów. Posiada wiedzę z zakresu nauk związanych ze współczesnymi problemami opieki zdrowotnej, a w szczególności z postępem w dziedzinie nauk farmaceutycznych dotyczących: farmakoterapii wybranych chorób (cukrzyca, nadciśnienie, astma, osteoporoza, choroba wrzodowa, choroby reumatyczne, zwalczanie bólu neuropatycznego jak i towarzyszącego chorobie nowotworowej, choroby bakteryjne, degeneracyjne OUN, neurologiczne, psychiczne). kierunków doskonalenia postaci leku (technologii postaci leków) biofarmaceutycznych aspektów podawania leków bezpiecznych i ekonomicznych aspektów farmakoterapii leku roślinnego zastosowania biotechnologii w naukach farmaceutycznych. znajomości aktualnych przepisów prawa regulującego wykonywanie zawodu farmaceuty. opieki farmaceutycznej, rozumianej jako udział farmaceuty w zapewnieniu prawidłowego przebiegu farmakoterapii zmierzającej do wyleczenia, wyeliminowania łub złagodzenia objawów choroby, wstrzymania lub opóźnienia procesu patologicznego łub zapobieżenia chorobie. Farmaceuta, posiadający dyplom specjalisty, przygotowany jest do pełnienia usług farmaceutycznych, takich jak monitorowanie stężenia leków czy też wskazanie dawkowania na podstawie parametrów farmakokinetycznych. Nowoczesna farmakoterapia w coraz większym stopniu uwzględnia aspekt ekonomiczny, a znajomość działań niepożądanych i interakcji leków jest niezbędna do optymalizacji farmakoterapii. Zwiększenie bezpieczeństwa stosowania leków wymaga znajomości nowych technologii prowadzących do uzyskiwania nowych, coraz doskonalszych postaci leku, pozwalających na kontrolowane uwalnianie zapewniające poziom terapeutyczny przez długi czas, pozwalających na zadziałanie w określonym miejscu, leków o mniejszej toksyczności i większej selektywności. 3. Jakie rozwiązania są najważniejsze i najpilniejsze do podjęcia w zakresie specjalności farmacja apteczna" w latach Z informacji uzyskanych od konsultantów wojewódzkich wynika, że udział w szkoleniach specjalizacyjnych (poza kosztami) jest dużym problemem dla województw, gdzie nie ma ośrodków akademickich; wprawdzie 3-letni staż specjalizacyjny odbywa się w miejscu zatrudnienia (aptece), ale szkolenie specjalizacyjne, obejmujące 40 godzin wykładów i ćwiczeń, już tylko w jednostkach akredytowanych Wszystkie ośrodki akredytowane przyjmują w wyniku postępowania kwalifikacyjnego chętnych na szkolenie specjalizacyjne niezależnie od miejsca zamieszkania, ale często koszty dojazdu i zakwaterowania uniemożliwiają farmaceutom podjęcie decyzji o rozpoczęciu specjalizacji. Biorąc pod uwagę, że od stycznia 005r, czyli od momentu rozpoczęcia szkolenia Specjalizacyjnego W akredytowanych jednostkach (rozporządzenia MZ Z dnia 5 maja 003 r. w sprawie specjalizacji oraz uzyskiwania tytułu specjalisty przez farmaceutów), szkolenie to odbywa lub odbyło - 8 farmaceutów, z czego dyplom specjalisty, po zdaniu egzaminu państwowego uzyskało w sześciu sesjach egzaminacyjnych łącznie 4 osoby, mam poważne obawy, czy uda się zwiększyć do 05 r. liczbę farmaceutów posiadających specjalizację, tak, aby w każdej aptece realizującej zadania opieki farmaceutycznej był zatrudniony specjalista. Tym bardziej, że zainteresowanie szkoleniem specjalizacyjnym wśród farmaceutów wyraźnie spada (na 600 akredytowanych miejsc w czerwcu br. przyjęto łącznie tylko

5 osób). Jedynym i najważniejszym rozwiązaniem do podjęcia w zakresie specjalności farmacja apteczna" jest zmiana Art. 89. pkt 3. ustawy prawo farmaceutyczne": Farmaceuta wnosi opłatę za postępowanie kwalifikacyjne, o którym mowa w ust. pkt 3, oraz za postępowanie egzaminacyjne i za kursy w szkoleniu ciągłym'''', polegająca na wyłączeniu z tego artykułu opłat za kursy w szkoleniu ciągłym. Uważam, że wszystkie zawody medyczne podlegające resortowi zdrowia powinny być jednakowo traktowane w zakresie ponoszenia kosztów związanych z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, a zatem i opłaty za kursy odbywane w ramach szkolenia specjalizacyjnego powinny być ujednolicone. Na rynku farmaceutycznym jest coraz mniej aptek, których właścicielami są farmaceuci. Najczęściej są to już sieci aptek, w których farmaceuci zatrudniani są na stanowiskach kierowniczych lub pracowniczych za niewygórowaną pensję.