WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY DO SERII PO POLSKU DLA KLASY II

Transkrypt

1 Jolanta MALCZEWSKA WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY DO SERII PO POLSKU DLA KLASY II Aby ułatwić Państwu korzystanie z tabeli, na kolorowo wyróżniliśmy poszczególne treści kształcenia: gramatyka i ćwiczenia językowe, formy wypowiedzi i ćwiczenia stylistyczno-językowe, warsztat dziennikarski i ćwiczenia stylistyczno-językowe, sprawdziany wiadomości i umiejętności oraz omówienie prac klasowych i wypracowań domowych, powtórzenia przed egzaminem i testy kontrolne przed egzaminem.

2 do serii Po polsku 1. Jak będziemy pracować na lekcjach języka polskiego w klasie II gimnazjum? 2. Potęga informacji T. Pratchett, Nowiny Zeszyt ćwiczeń warsztat dziennikarski, s Nasz dziwny świat o konformizmie i nonkonformizmie we współczesnym świecie (Cz. Niemen, Dziwny jest ten świat) podręcznik, s. 12, Bunt nastolatków J. D. Salinger, Buszujący w zbożu (fragm.) podręcznik, s. 14, Kiedy obiektywnie, a kiedy subiektywnie? zeszyt ćwiczeń warsztat dziennikarski, s. 182, 192 WPROWADZENIE DO NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE II 2 GODZINY LEKCYJNE zna wymagania edukacyjne na poszczególne oceny oraz listę lektur do klasy II zna układ podręcznika i zeszytu ćwiczeń zna tradycyjne i nowoczesne źródła informacji tworzy pole znaczeniowe słowa informacja analizuje utwór Cz. Niemena odczytuje jego przesłanie na podstawie tekstu E. Aronsona Człowiek istota społeczna omawia znaczenie słów konformista i nonkonformista określa stosunki panujące w rodzinie Holdena dostrzega przejawy buntu bohatera na podstawie tekstu M. Wań kowicza opisuje sposób pracy dziennikarzy w tygodniu odróżnia wypowiedź obiektywną od subiektywnej wie, z jakich pomocy może korzystać w czasie nauki języka polskiego opisuje sytuację przedstawioną w scence J. Olech ocenia postępowanie bohaterów 1. ZMIENIAJMY ŚWIAT 23 GODZINY LEKCYJNE wyjaśnia pojęcia protest song, kult, kultowy podaje przykłady różnych protest songów bierze udział w dyskusji o przejawach konformizmu i nonkonformizmu we współczesnym świecie charakteryzuje Holdena wyjaśnia motywy jego postępowania ocenia postępowanie bohatera w wywiadzie z R. Sulimą Mądrość miejsca osobnego wyszukuje informacji na temat znaczenia pojęcia odmieniec zna zadania reserczera i redaktora wie, na czym polega rzetelność dziennikarska interesuje się dodatkowymi źródłami, które mogą być pomocne do nauki języka polskiego w klasie II gimnazjum na podstawie fragm. powieści Pratchetta rekonstruuje fikcyjny rodowód gazety ocenia wartość informacyjną szkolnej gazetki dostrzega ponadczasowość utworu rozumie wymowę plakatu z filmu The Wall ocenia postawę konformistyczną i nonkonformistyczną podaje przykłady przejawów obu postaw charakteryzuje sposób mówienia bohatera powieści określa funkcję związków frazeologicznych obecnych w wypowiedziach bohatera bierze udział w dyskusji na temat współczesnych odmieńców potrafi dokumentować informacje przekształca wypowiedź subiektywną w obiektywną jest zainteresowany innymi, dodatkowymi książkami oprócz tytułów podanych na liście lektur wie, jakie znaczenie dla człowieka ma dostęp do informacji wyjaśnia, dlaczego utwór Cz. Niemena utwór stał się kultowy dla młodzieży z lat 60. omawia wpływ muzycznego wykonania utworu na siłę wyrazu tekstu przygotowuje prezentację na temat współczesnych protest songów objaśnia tytuł wywiadu ocenia motywacje ludzi dążących do bycia odmieńcami formułuje argumenty za i przeciw twierdzeniu, że Holden jest odmieńcem pisze komentarz do informacji potrafi napisać tekst dziennikarski w sposób obiektywny i subiektywny 2

3 do serii Po polsku 7-8. Słowa i czyny ćwiczenie twórczego pisania na podstawie fragmentu powieści C. Hiaasena, Sówki podręcznik, s. 27; scenariusze lekcyjne, s Ochrona przyrody polską racją stanu A. Wajrak, Środowisko pospolitych gatunków podręcznik, s Między emocjami a rozsądkiem scenariusze lekcyjne, s Piszemy sprawozdanie podręcznik, s. 250; zeszyt ćwiczeń, s Plastyczne wrażenia po lekturze książki B. Kosmowskiej, Pozłacana rybka wybrana młodzieżowa powieść obyczajowa 13. Emocjonalna huśtawka Alicji B. Kosmowska, Miss Lata (fragm. powieści Pozłacana rybka) podręcznik, s. 23; scenariusze lekcyjne, s Moja niechciana przyjaciółka Anorka z pamiętnika Dorci (B. Kosmowska, Pozłacana rybka) tworzy plan odtwórczy utworu prezentuje bohaterów uczestniczy w ćwiczeniu, pracując w grupie planuje wypowiedź rozpoznaje i nazywa główny problem tekstu wie, czym są emocje odróżnia emocje od rozsądku zna cechy sprawozdania pisze sprawozdanie według schematu tworzy ilustrację do wybranego rozdziału powieści pisze sprawozdanie z wystawy klasowej nazywa uczucia bohaterki tworzy pantomimiczną scenkę oddającą relacje panujące w rodzinie bohaterki tworzy plan wątku Doroty zaznacza w książce fragmenty dotyczące bohaterki określa problem poruszony w utworze rozumie motywacje bohaterów przyjmuje/wybiera rolę autora tekstu związanego z utworem wskazuje fragmenty tekstu, które są poglądami autora odróżnia przypuszczenia od sądów nazywa emocje pozytywne i negatywne rozumie pojęcie inteligencji emocjonalnej wymienia rodzaje sprawozdań uczestniczy w zabawie polegającej na odgadywaniu tytułu rozdziału książki wiąże zachowania Alicji z jej stanem emocjonalnym uzasadnienia zachowania Alicji oraz jej matki wobec Miss Lata wyszukuje w tekście wypowiedzi oceniające Dorotę określa wpływ nastawienia/uprzedzeń kolegów na ocenę dziewczyny współpracując w grupie, inscenizuje scenę inauguracji smażalni samodzielnie tworzy wypowiedź, wchodząc w wybraną rolę dowodzi, że ochrona przyrody jest ważna wymyśla trafne i ciekawe hasła promujące działania proekologiczne czyta ze zrozumieniem tekst popularnonaukowy (D. Goleman Inteligencja emocjonalna fragm.) pisze sprawozdanie o swobodnej formie ocenia w sposób opisowy wyeksponowane prace wybiera pracę najciekawszą dla siebie odróżnia zachowania emocjonalne i racjonalne ocenia sugestywną wymowę scenek pantomimicznych podaje obiektywne przyczyny anoreksji Doroty ocenia rolę środków społecznego przekazu w walce o ważne dla ludzi sprawy tworzy wypowiedź, zachowując narzuconą formę wyjaśnia pojęcie racja stanu w odniesieniu do ochrony polskiej przyrody wyszukuje zabytki i miejsca wpisane na listę UNESCO opisuje reakcje emocjonalne i racjonalne w związku z przedstawioną sytuacją odróżnia sprawozdanie oficjalne od nieoficjalnego uzasadnia wybór ilustracji, podając swoje kryteria wyjaśnia, co zyskujemy w relacjach z innymi, gdy wykazujemy się empatią charakteryzuje Dorotę, uwzględniając różne punkty widzenia 3

4 do serii Po polsku 15. Dyskusja, czyli sztuka rozmowy podręcznik, s. 38; zeszyt ćwiczeń, s Czy z rodziną rzeczywiście najlepiej wychodzi się na zdjęciu? Domy rodzinne przedstawione w powieści B. Kosmowskiej, Pozłacana rybka J. Olech, Konflikt pokoleń, s Przeciwko wszystkim przeciwko sobie (B. Rosiek, Pamiętnik narkomanki) podręcznik, s Tak bardzo mi na tym zależy czyli o perswazji i manipulacji podręcznik, s. 5; E. Colfer, Benny i Babe (fragm.); scenariusze lekcyjne, s Jak możemy zmienić świat? Dyskusja podsumowanie rozdziału Zmieniajmy świat Piszemy artykuł publicystyczny zeszyt ćwiczeń warsztat dziennikarski, s Wybieramy do druku najlepsze artykuły na podstawie scenki Dyskusja (zeszyt ćwiczeń) wymienia zasady kulturalnej dyskusji wyszukuje w tekście fragmenty przedstawiające rodziny Alicji, Sary i Roberta na podstawie scenki J. Olech wyjaśnia, czym jest empatia znajduje w tekście fragmenty, w których bohaterka pisze o nałogu rozumie problem przedstawiony w scence Słowa wartościujące (zeszyt ćwiczeń) określa na przykładzie fragmentu powieści E. Colfera sposoby manipulacji bohaterów charakteryzuje sylwetki osób przedstawionych na osi czasu zabiera głos w dyskusji na temat określony w temacie określa problem poruszony w artykule Na co im Sokrates? prezentuje swój artykuł uzasadnia jego przydatność do szkolnej gazetki przygotowując się do dyskusji, gromadzi argumenty za i przeciw wypisuje w tabeli plusy i minusy każdej z rodzin podaje propozycje zachowań empatycznych wyjaśnia, dlaczego bohaterka sięgnęła po narkotyki określa motywacje działań bohaterki charakteryzuje sylwetkę Marka Kotańskiego wyszukuje w tekście z podręcznika informacji na temat perswazji i manipulacji tworzy w grupie scenki dramowe, wykorzystując mechanizmy perswazji wskazuje na językowe i pozajęzykowe sposoby manipulacji omawia wpływ, jaki na historię współczesną miały i mają osoby przedstawione na osi czasu wymienia inne osoby, które dokonały ważnych zmian w świecie analizuje artykuł D. Schwanitza objaśnia aluzje literackie pojawiające się w tekście wybiera najlepsze artykuły, uzasadniając swoją opinię formułuje trafne wnioski wynikające z dyskusji rozważa, która z rodzin stworzyła najlepsze środowisko dla rozwoju dzieci formułuje argumenty za i przeciw definiuje konflikt pokoleń wnioskuje na podstawie tekstu, co bohaterka myśli o sobie, a co o innych ludziach ocenia postawę bohaterki wyjaśnia pojęcia: perswazja, manipulacja językowa, aprobata, dezaprobata, ironia i potrafi posługiwać się nimi w praktyce językowej wskazuje, jaki może mieć wpływ na zmiany w świecie dokonuje refleksji na temat dziedzin, w których mógłby dokonać znaczących zmian logicznie argumentuje gromadzi materiały do własnego artykułu pisze artykuł ocenia atrakcyjność artykułów wskazuje na sposoby poprawienia atrakcyjności tekstu ocenia poziom dyskusji tworzy wypowiedź argumentacyjną na podstawie analizy fragmentów uzasadnia swój wybór pisze dialog pokazujący rozwiązanie konfliktowej sytuacji podaje przykłady sytuacji, w których bunt może przynieść korzyści oraz takich, w których buntowanie się jest niszczące analizuje podane teksty reklamowe, wykorzystując wiedzę wyniesioną z lekcji potrafi określić jej cel oraz rzeczowość argumentów polemizuje z autorem artykułu poprawia błędy językowe w artykułach kolegów 4

5 do serii Po polsku 25. Zobaczyli świat niewidzialny J. W. Goethe, Król olszyn. Ballada podręcznik, s Słusznie ukarany wiarołomca czy niewinna ofiara nadprzyrodzonych mocy? analiza zachowań postaci w balladzie A. Mickiewicza Świtezianka A. Mickiewicz wybrana ballada; podręcznik, s Świat zaludniły dziwne postacie (B. Leśmian, Dusiołek) podręcznik, s Obrzęd ludowy jako inspiracja II cz. Dziadów A. Mickiewicza A. Mickiewicz, Dziady cz. II 30. Jak Mickiewicz buduje w Dziadach atmosferę grozy? podręcznik, s. 60; scenariusze lekcyjne, s Zjawy pod lupą (A. Mic kie wicz, Dziady) scenariusze lekcyjne, s TAJEMNCE NATURY I DUSZY CZŁOWIEKA 25 GODZIN LEKCYJNYCH relacjonuje wydarzenia przedstawione w balladzie przeprowadza analizę świata przedstawionego ballady tworzy plan wydarzeń przedstawionych w utworze odróżnia realistyczne i fantastyczne elementy świata przedstawionego opisuje świteziankę opowiada przygodę Bajdały opisuje Dusiołka czyta ze zrozumieniem autorski wstęp do Dziadów opisuje obrzęd dziadów wskazuje w tekście dramatu inspiracje obrzędem wypisuje z fragmentu tekstu określenia służące do budowania atmosfery grozy wymienia elementy rytuału wywoływania duchów przedstawia zjawy występujące w utworze opisuje ich życie ziemskie i pozagrobowe wyjaśnia przesłanie wynikające z rozmowy ludzi ze zjawami opisuje świat widziany oczami ojca i syna porównuje te światy analizuje zamieszczony w podręczniku obraz Carolsfelda rozumie zależność między winą a karą w wierzeniach ludowych wskazuje cechy gatunkowe ballady w Świteziance znajduje w wierszu Leśmiana cechy charakterystyczne dla ballady określa funkcję osób uczestniczących w obrzędzie (Guślarz, Starzec, Chór) omawia kompozycję dramatu opisuje scenografię, która oddawałaby atmosferę grozy w dramacie nazywa odczucia uczestniczących w obrzędzie wieśniaków wyodrębnia z dramatu sceny pojawiania się duchów określa ich funkcje w utworze uzasadnia ich nazwanie określeniami: lekkie, średnie ciężkie dostrzega gradację napięcia wywołaną pojawianiem się kolejnych duchów umieszcza wiersz i obraz w kontekście epoki romantycznej (na podstawie osi czasu i wstępu do rozdziału) porównuje poznane ballady, dostrzega ich cechy wspólne i różnice charakteryzuje rytmikę ballady Mickiewicza objaśnia stylistyczne, frazeologiczne oraz słowotwórcze innowacje w utworze poety i ocenia ich zasadność umieszcza II cz. Dziadów w cyklu dramatów Mickiewicza rozumie, na czym polega ludowość w dramacie interpretuje motto do utworu przekształca analizowany tekst tak, aby oddawał sytuacje odwrotną od tej, która skonstruował Mickiewicz (uwzględnia miejsce, gdzie się odbywał obrzęd, porę spotkania, rekwizyty, światło, muzykę) rozumie znaczenie pojęć etyka i moralność wypisuje do zeszytu przestrogi wygłaszane przez kolejne zjawy i interpretuje je w kontekście etycznym porównuje dwa przekłady ballady Goethego uzasadnia swoje zdanie na temat wyrazistości przekazu wiersza i obrazu rozumie, na czym polega synkretyzm gatunku literackiego odczytuje filozoficzne przesłanie utworu porównuje dramat Mickiewicza z dramatem klasycznym (Molier); wskazuje na ich podobieństwa i różnice określa funkcję scenerii grozy i tajemniczości dla budowania nastroju wskazuje w utworze cechy dramatu romantycznego porównuje moralność chrześcijańska z moralnością ludową wywodzącą się z czasów pogańskich 5

6 do serii Po polsku 33. Kilka słów o znaczeniu słów podręcznik, s. 269; zeszyt ćwiczeń, s Alina i Balladyna charakterystyka porównawcza sióstr (J. Słowacki, Balladyna, akt II, scena 1.) J. Słowacki Balladyna (fragm.); podręcznik, s mapa podróży J. Słowackiego 36. Nie ma winy bez kary sąd nad Balladyną (J. Słowacki, Balladyna, akt V, scena 4) podręcznik, s Rozprawka szkolny odpowiednik rozprawy naukowej podręcznik, s. 78; zeszyt ćwiczeń, s Rozprawa z rozprawką omówienie prac domowych podręcznik, s. 265, tu: cechy dobrego stylu rozumie pojęcia treść wyrazu, zakres wyrazu, znaczenie realne wyrazu, znaczenie słowotwórcze wyrazu relacjonuje wydarzenia przedstawione w tekście gromadzi informacje potrzebne do charakterystyki bohaterek; zapisuje notatkę w formie tabeli opisuje uroczystość objęcia tronu przez Balladynę prezentuje sposób sprawowania sądów przez królową jej zachowanie i reakcje na skarżące się osoby wie, jakimi cechami wyróżnia się rozprawka wśród innych form wypowiedzi pisemnych stawia tezę/hipotezę formułuje argumenty tworzy plan rozprawki do podanego tematu prezentuje w klasie swoja rozprawkę wie, jakie są cechy dobrego stylu określa relacje pomiędzy znaczeniem słowotwórczym a realnym wyrazu korzysta z odpowiednich źródeł w celu rozpoznania znaczenia słowotwórczego, realnego i etymologicznego wyrazów dostrzega funkcję kontrastu w kreacji bohaterek wskazuje w tekście przykłady charakterystyki bezpośredniej i pośredniej nazywa cechy sióstr pisze charakterystykę porównawczą określa cechy królowej Balladyny formułuje na podstawie skarg Filona i Wdowy akt oskarżenia wobec sprawców ich nieszczęść omawia trzy schematy rozprawki i stosuje je w praktyce podsumowuje rozważania w zakończeniu rozprawki bierze udział w dyskusji na temat: czy warto się uczyć? na podstawie dyskusji pisze rozprawkę wypowiada się na temat prac kolegów wyjaśnia, na czym polega błąd stylistyczny określa relacje pomiędzy treścią a zakresem wyrazu omawia kategorie słowotwórcze wyrazów wskazuje w konstrukcji świata przedstawionego elementy baśni i ballady określa ich funkcje interpretuje tytuł utworu omawia na podstawie mapy podróży najważniejsze fakty życia J. Słowackiego charakteryzuje Wdowę uzasadnia przyczynę jej milczenia wobec żądania wydania sprawcy interpretuje scenę śmierci Balladyny w kontekście poznanych wcześniej utworów formułuje trafne argumenty potwierdzające tezę i zapisuje je porządkuje argumenty w logiczny sposób stosuje sformułowania językowe pomocne w pisaniu rozprawki ocenia rozprawki kolegów pod kątem zawartości niezbędnych elementów wypowiedzi (tezy, argumentów i wniosków) posługuje się pojęciami wprowadzonymi na lekcji, analizując wyrazy pod względem słowotwórczym i semantycznym określa kategorie słowotwórcze analizowanych wyrazów charakteryzując bohaterki prowadzi równoległe porównanie cech sióstr formułuje wnioski cząstkowe wymienia kraje i najważniejsze miejscowości, w których przebywał poeta ocenia Balladynę, podając kryteria, jakimi się kieruje odczytuje uniwersalną wymowę utworu wypowiada się na temat wartości wyznawanych przez twórcę dramatu dobiera do tematu rozprawki najodpowiedniejszy schemat wymienia precyzyjność i spójność jako cechy typowe dla rozprawki wie, czym zajmuje się stylistyka znajduje pracach błędy stylistyczne i potrafi je poprawić 6

7 do serii Po polsku 40. Czarnoksiężnik z Archipelagu U.K. Le Guin jako arcydzieło światowej literatury fantasy wybrany utwór fantasy 41. Zwykły nastolatek czy młodzik o niezwykłych zdolnościach? dylematy czytelnika cyklu pt. Ziemiomorze U.K. Le Guin 42. Nauczyciele Krogulca (U.K. Le Guin Czarnoksiężnik z Archipelagu) 43. Przemiana Krogulca w Geda prawdziwe przejście w wiek męski.(u.k. Le Guin Czarnoksiężnik z Archipelagu) 44. Wyrazy też wchodzą w związki! podręcznik, s. 85; zeszyt ćwiczeń, s. 21 tworzy pantomimiczną scenkę nawiązującą do tytułów poszczególnych rozdziałów potrafi wymienić, czego pragnie przeciętny nastolatek, a czego się boi, zaznacza w książce fragmenty dotyczące głównego bohatera wymienia ludzi znaczących w życiu Geda wyszukuje w tekście fragmenty przedstawiające kolejnych nauczycieli bohatera zaznacza w książce fragmenty dotyczące spotkania Krogulca ze Smokiem i Serret potrafi wskazać wydarzenie, które zadecydowało o tym, kiedy bohater przeszedł w wiek męski rozpoznaje związek główny w zdaniu oraz związki poboczne odróżnia wyraz nadrzędny od podrzędnego w związkach składniowych uczestniczy w zabawie polegającej na odgadywaniu tytułu rozdziału książki tworzy mapę podróży i przygód głównego bohatera określa motywacje działań nastolatków oraz bohatera powieści nazywa na podstawie podanych przykładów zachowań cechy charakteru wypisuje w tabeli posiadaną moc każdego z nauczycieli oraz to, w jakim celu jej używa wnioskuje, jaki jest każdy z nauczycieli, po tym jak się zachowuje podaje, jaką naukę życiową wyniósł Ged od każdego z uczących podaje, do czego i w jaki sposób Smok i Serret próbują nakłonić Geda opisuje scenę finałową walki Krogulca z cieniem charakteryzuje trzy rodzaje związków pobocznych określa, jakie części zdania tworzą poszczególne rodzaje związków opisuje stworzoną przez siebie mapę podróży, wyjaśniając znaczenie dla życia bohatera kolejnych jej przystanków wyjaśnia, czym w życiu kierują się rówieśnicy, jakie wartości są dla nich ważne opisuje sytuacje świadczące o niezwykłych zdolnościach Geda rozważa, który z nauczycieli stworzył najlepsze warunki dla rozwoju magicznych umiejętności i zdolności Krogulca dostrzega znaczącą rolę Ogiona w życiu Geda opisuje reakcje Geda na obietnice Smoka i czarodziejki wymienia motywy takiego postępowania Krogulca rozpoznaje w zdaniu wszystkie rodzaje związków składniowych rozpoznaje w zdaniu wyrazy, które pozostają poza związkami składniowymi wyjaśnia symbolikę mapy podróży Geda uzasadnia wyeksponowanie wybranych przez siebie przygód dostrzega rolę prowokacji i manipulacji w sterowaniu zachowaniami młodych argumentuje, że Ged mimo nadnaturalnych zdolności zachowuje się jak typowy nastolatek na podstawie zebranego materiału rozważa wpływ każdego z nauczycieli na osobowość Krogulca wnioskuje, że największy wpływ na przemianę bohatera miało cierpienie wyjaśnia, dlaczego Krogulec nie uległ manipulacji Smoka ani nie dał się sprowokować Serret odróżnia perswazję Geda od manipulacji Smoka, Serret wyjaśnia znaczenie sceny końcowej, tzn. połączenie się Geda z cieniem identyfikuje związek z wyrażeniem przyimkowym jako związek przynależności stosuje zasady poprawności związku głównego z podmiotem szeregowym 7

8 do serii Po polsku Nieprzypadkowe związki, czyli o częściach zdania pojedynczego i związkach między nimi podręcznik, s. 81; zeszyt ćwiczeń, s Czarodziejski świat w opowiadaniu A. Sapkowskiego, Droga, z której się nie wraca (fragm.) podręcznik, s Eksperymenty z konwencjami literackimi J. Olech, Fantasy podsumowanie rozdziału Tajemnice natury i duszy człowieka; podręcznik, s Praca klasowa i jej omówienie Gdy cię nie widzę A. Mickiewicz, Do *** Podręcznik, s. 130; mapa podróży A. Mickiewicza, s. 56 rozpoznaje części zdania wymienia nazwy wszystkich części zdania odróżnia orzeczenie imienne od czasownikowego wie, z jakich części się składa się orzeczenie imienne opisuje bohaterów opowiadania określa nastrój tekstu identyfikuje opowiadanie jako przykład literatury fantasy charakteryzuje elementy różnych gatunków literackich, które połączył bohater scenki w swojej powieści sprawdza umiejętności tworzenia charakterystyki omawia najważniejsze fakty z życia Adama Mickiewicza określa tematykę utworu opisuje uczucia podmiotu mówiącego wyjaśnia frazeologizm złamane serce i dopisuje do niego wyrażenia synonimiczne wymienia części mowy, którymi może być wyrażona przydawka wymienia rodzaje podmiotu: gramatyczny, szeregowy, domyślny, w dopełniaczu -wyróżnia podstawowe rodzaje okoliczników: czasu, miejsca, celu, sposobu, przyczyny wyjaśnia motywacje postępowania bohaterów wyjaśnia, czym są talizmany i określa ich funkcję w opowiadaniu analizuje środki wyrazu komiksu bierze udział w dyskusji: skąd bierze się popularność literatury fantasy? formułuje argumenty w dyskusji na temat popularności literatury fantasy 3. MIŁOŚĆ NIEJEDNO MA IMIĘ 28 GODZIN LEKCYJNYCH wymienia kraje i najważniejsze miejscowości, w których przebywał poeta odnajduje w wierszu fragmenty świadczące o sile uczucia osoby mówiącej określa funkcję czasowników w trybie przypuszczającym występujących w wierszu omawia formy czasownika, jakimi może być wyrażone orzeczenie czasownikowe podaje przykłady podmiotów (gramatycznych i szeregowych) wyrażonych innymi częściami mowy niż rzeczownik odróżnia dopełnienie bliższe od dalszego określa funkcję środków artystycznych w opisie bohaterki tekstu odczytuje z rysunków komiksowych emocje bohaterów rozpoznaje mechanizmy parodii, o których jest mowa w tekście łączy miejsca odwiedzane przez Mickiewicza z utworami tam powstałymi nazywa środki artystyczne zastosowane w utworze i określa ich funkcje dostrzega wątki autobiograficzne w wierszu Mickiewicza buduje wypowiedzi zgodnie z zasadami użycia liczby pojedynczej lub mnogiej w orzeczeniu z podmiotem towarzyszącym rozpoznaje rodzaje okoliczników: czasu, miejsca, celu, sposobu, przyczyny, warunku, przyzwolenia, stopnia i miary odróżnia cechy gatunkowe podania, klechdy, legendy, baśni oraz literatury fantasy, w tym komiksu wymienia nazwiska kilku autorów gatunku fantasy podaje tytuły znanych sobie książek należących do gatunku fantasy uzasadnia, że biografię Mickiewicza można nazwać biografią romantyczną w kontekście wstępu do rozdziału Miłość niejedno ma imię wymienia przykłady różnych tekstów kultury o tematyce miłosnej wyjaśnia, na czym polega ponadczasowość miłości jako motywu literackiego 8

9 do serii Po polsku Czy nieszczęśliwa miłość ma sens? Motyw syren w literaturze i filmie H.CH. Andersen, Mała Syrena podręcznik, s. 131; J. Parandowski Mitologia (przygody Odysa z Syrenami); film animowany Mała Syrenka (fragm.) Analiza składniowa zdania pojedynczego podręcznik, s. 87; zeszyt ćwiczeń, s Przyczyny tragedii kochanków z Werony (W. Szekspir, Romeo i Julia) Cóż jest świat wobec słodyczy kochania? o języku miłości w dramacie W. Szekspira Romeo i Julia (akt II, scena 2.) podręcznik, s. 97, Śmierć z miłości? o roli powierników i przeciwników miłości Romea i Julii 63. Nawiązania do Szekspirowskiej tragedii C. Norwid W Weronie podręcznik, s. 103 przywołuje mit o spotkaniu Odyseusza z Syrenami opisuje świat przedstawiony w baśni podaje motywacje postępowania bohaterów objaśnia przesłanie zawarte w baśni zaznacza grupę podmiotu i orzeczenia tworzy wykres zdania pojedynczego (drzewko) zna dramat Szekspira lub jego inscenizację streszcza wydarzenia przedstawione w dramacie określa temat rozmowy Romea i Julii objaśnia znaczenie związków frazeologicznych dotyczących miłości wskazuje powierników Romea i Julii określa przyczyny, dla których pomagali oni bohaterom wskazuje nawiązania wiersza Norwida do tragedii Szekspira określa sytuację przedstawioną w utworze określa nastrój utworu określa stosunek narratora do przedstawionych postaci i wydarzeń opisuje ilustracje dołączone do baśni Andersena uzasadnia swoje zdanie na temat przeznaczenia utworu dla dzieci lub dorosłych stawia pytania między wyrazem nadrzędnym a podrzędnym nazywa części zdania opisuje kompozycje dramatu określa związki rodzinne i relację między bohaterami dramatu wskazuje jako źródło nieszczęścia tytułowych bohaterów zadawniony konflikt rodów opisuje gesty i zachowanie bohaterów wobec siebie charakteryzuje ich sposób mówienia wskazuje przenośnie, personifikacje i aluzje mitologiczne oraz objaśnia ich funkcje wchodzi w rolę rodziców Julii chcących ja wydać za mąż za Parysa oraz w rolę Julii, która sprzeciwia się temu zamiarowi podaje na podstawie tekstu argumenty obu stron opisuje wrażenia osoby mówiącej na widok Werony wskazuje środki artystyczne w utworze porównuje baśń Andersena do filmu animowanego dla dzieci uzasadnia przynależność filmu do popkultury wskazuje, jakimi częściami mowy wyrażone są poszczególne części zdania opisuje sytuację zakochanych bohaterów ocenia wpływ rodów na losy Romea i Julii projektuje dekoracje do sceny balkonowej parafrazuje fragment rozmowy bohaterów na język współczesny porównuje swoja pracę z wierszem K.I. Gałczyńskiego Rozmowa liryczna analizuje rozmowę Julii z rodzicami (akt III, scena 5.) określa przyczynę niezrozumienia się Julii z rodzicami ukazuje źródło konfliktu między nimi określa funkcję motywu ruin dla wymowy utworu formułuje wypowiedź na temat aktualności poetyckiej refleksji w wierszu odpowiada na pytanie, na czym polegał tragizm głównej bohaterki baśni Andersena porównuje motyw Syren z mitologii greckiej oraz z baśni Andersena określa związki składniowe w zdaniu charakteryzuje rodzinę Montekich i Kapuletich (akt I, scena 1., akt II, scena 1.) określa ich podobieństwa opracowuje charakterystykę zbiorową rodów ocenia sposób wyznawania uczuć przez bohaterów uzasadnia swoją ocenę porównuje sposób mówienia o miłości Romea i Merkucja (akt II, scena 1.) i wyciąga z nich wnioski interpretuje opowieść ojca Laurentego i określa jej funkcję w utworze formułuje przesłanie wyłaniające się z dramatu Szekspira omawia zależności między budową i stroną artystyczną wiersza a jego wymową wymienia najważniejsze fakty z życia Cypriana Norwida 9

10 do serii Po polsku 64. Gdzie postawić przecinek w zdaniu pojedynczym? podręcznik, s. 89; zeszyt ćwiczeń, s Sprawdzian z gramatyki składnia zdania pojedynczego 66. Jak opisać spektakl teatralny? podręcznik, s. 108; J. Olech, Teatr, s Thetrum mundi, czyli w poszukiwaniu Reżysera W. Szymborska, Życie na poczekaniu podręcznik, s. 113, Rodzaje zdań złożonych podrzędnie podręcznik, s. 127, zeszyt ćwiczeń, s Benny w opałach, czyli najtrudniejszy pierwszy krok E. Colfer, Benny i Babe podręcznik, s. 120; scenariusze lekcyjne, s Co o powieści E. Colfera sądzi recenzentka? J. Olech, Miłość zielona, miłość kiełbasiana podręcznik, s. 124, 126; zeszyt ćwiczeń, s. 39 wymienia zasady interpunkcji zdania pojedynczego sprawdza wiadomości i umiejętności zna zadania twórców spektaklu teatralnego wskazuje informacje, jakie powinny znaleźć się na afiszu teatralnym określa temat wiersza Szymborskiej wyjaśnia różne znaczenia słowa teatr odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego przekształca zdania pojedyncze na złożone odróżnia zdania złożone współrzędnie i podrzędnie określa temat przeczytanego utworu charakteryzuje głównych bohaterów identyfikuje tekst J. Olech jako recenzję zna budowę recenzji pisze recenzję wydarzenia kulturalnego stosuje zasady interpunkcji zdania pojedynczego rozróżnia najważniejsze odmiany teatru analizuje plakat i afisz teatralny charakteryzuje osobę mówiącą w tekście interpretuje przenośnie zawarte w utworze W. Szymborskiej przygotowuje prezentację na temat wybranego teatru rozpoznaje rodzaje zdań złożonych podrzędnie podmiotowe, orzecznikowe, przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe opisuje motywy postępowania bohaterów fragmentu powieści E. Colfera pisze notkę biograficzną E. Colfera na podstawie przeczytanej recenzji wyodrębnia części, z których składa się recenzja adaptuje wybrany tekst / fragment tekstu literackiego do wystawienia na scenie organizuje klasowy konkurs scenek teatralnych wymienia słynne postacie filmowe i teatralne amantek i amantów znajduje w wierszu motyw podobieństwa życia do teatru wyjaśnia twierdzenie J. Tischnera, że człowiek jest istotą dramatyczną rozpoznaje rodzaje zdań okolicznikowych miejsca, czasu, przyczyny, celu, sposobu, warunku, przyzwolenia, stopnia i miary ocenia zachowanie głównych bohaterów przekształca fragment tekstu, aby przedstawić punkt widzenia różnych postaci wskazuje cechy gatunkowe recenzji w przykładzie wziętym z prasy wie, czym różni się teatr współczesny od starożytnego i elżbietańskiego opowiada historię powstania pierwszego polskiego teatru demonstruje wzorcową recytację fragmentu tragedii Szekspira wyjaśnia znaczenie sformułowania teatralizacja życia codziennego samodzielnie uzupełnia mapę myśli do hasła: Życie to teatr odróżnia zdania podrzędne orzecznikowe od dopełnieniowych interpretuje sposób mówienia bohaterów, wyciąga z tego wnioski do ich charakterystyki -uzasadnia swoją opinię na temat przyjaźni między bohaterami przedstawia pogląd autorki recenzji o opisywanej przez siebie książce wyjaśnia, czym różnią się od siebie poszczególne rodzaje recenzji, zwłaszcza w części argumentacyjno-komentującej 10

11 do serii Po polsku 73. Zapatrzeni w siebie interpretacja mitu o Narcyzie podręcznik, s Wszyscy jesteśmy narcyzami? podręcznik, s O sposobach pozyskiwania czytelników informacja a sensacja w gazecie zeszyt ćwiczeń warsztat dziennikarski, s Najważniejsza jest miłość Święty Paweł, Pierwszy List do Koryntian (fragm. Hymn o miłości) podręcznik, s Podsumowanie rozdziałów: Tajemnice natury i duszy człowieka oraz Miłość niejedno ma imię Sprawdzian wiadomości obejmujący rozdziały: Tajemnice natury i duszy człowieka oraz Miłość niejedno ma imię 80. Mój dom, moja mała ojczyzna O. Tokarczuk, Prawiek i inne czasy (fragm.) podręcznik, s. 152 opowiada mitologiczną historię Narcyza wyjaśnia antonimiczną relację słów: egoizm altruizm czyta ze zrozumieniem tekst wywiadu odtwarza na podstawie scenki drogę plotki puszczonej przez bohatera odróżnia informację od plotki prezentuje hierarchię trzech najważniejszych dla św. Pawła wartości wyszukuje w tekście inne wartości przywołane przez autora charakteryzuje Narcyza ocenia postępowanie Narcyza projektuje symboliczną ilustrację do mitu o Narcyzie uzasadnia pisownię słów Narcyz i narcyz charakteryzuje współczesnego narcyza przedstawia plotkarskie gazety uzasadnia swój wybór objaśnia cytaty mówiące o cechach miłości określa zasadność zastosowania w tekście trybu oznajmującego i przypuszczającego utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie omawiania rozdziałów wykorzystuje zgromadzone wiadomości w sytuacji problemowej czyta ze zrozumieniem tekst O. Tokarczuk rozumie pojęcie ojczyzna i mała ojczyzna tworzy pisemny opis swojej małej ojczyzny 4. PATRIOTYZM TO 23 GODZINY LEKCYJNE opisuje położenie Prawieku i niebezpieczeństwa czyhające na mieszkańców tej miejscowości objaśnia nazwę Prawiek opisuje obraz Waterhouse a i interpretuje go w kontekście mitu rozumie pojęcie narcyzmu rozumie schematy opisujące postawy ludzi wobec siebie ocenia działalność paparazzich analizuje fragm. artykułu J. Twardowskiego Miłość musi być cierpliwa wskazuje w nim opinię autora oraz jej uzasadnienie odczytuje symbolikę zawartą w opisie Prawieku wyjaśnia funkcję środków artystycznych (w tym personifikacji rzek) obecnych w tekście analizuje listę znaczeń mitu o narcyzie wybiera interpretację najbardziej przekonującą dla siebie uzasadnia swój wybór wykonuje plakat odzwierciedlający współczesny narcyzm rozumie, na czym polega kompleks Herostratesa tworzy własną definicję miłości pisze tekst polemiczny do wypowiedzi J. Twardowskiego posługuje się poprawnym, urozmaiconym językiem w opisie swojej małej ojczyzny świadomie używa środków artystycznych, by stworzyć odpowiedni nastrój w opisie swojej małej ojczyzny 11

12 do serii Po polsku 81. Romantyczna nostalgia w wierszu C. Norwida, Moja piosnka [II] podręcznik, s Wykres zdania złożonego podrzędnie podręcznik, s. 127; zeszyt ćwiczeń, s Jak powstaje legenda A. Mickiewicz, Reduta Ordona podręcznik, s. 157; scenariusze lekcyjne, s Przebudzenie w klerkowskim gimnazjum S. Żeromski, Syzyfowe prace (fragm.) podręcznik, s. 162; scenariusze lekcyjne, s Patriotyzm dziś szczera miłość czy pusty slogan? K. Staszewski, Polska podręcznik, s. 167 opisuje kraj, o którym mowa w wierszu Norwida charakteryzuje osobę mówiącą w wierszu rozpoznaje zdania złożone podrzędnie znajduje granice zdań składowych wskazuje orzeczenia w zdaniu złożonym rozumie przeczytany tekst, korzysta z wyjaśnień zawartych w przypisach szkicuje rozmieszczenie wojsk na podstawie przeczytanego tekstu podkreśla w poemacie Mickiewicza zdania nazywające czynności i uczucia żołnierza pisze zwięzły raport adiutanta z pola bitwy opisuje gimnazjalistów z tekstu Żeromskiego znajduje w tekście cytaty charakteryzujące Zygiera bierze udział w dyskusji: jak rozumiesz polskość, co znaczy dla ciebie bycie Polakiem? charakteryzuje kraj, o którym śpiewa Kult właściwie stosuje w wypowiedzi pojęcia emigracji i nostalgii wyjaśnia metafory oraz neologizmy użyte przez poetę znajduje zdanie główne stawia właściwe pytania pomiędzy zdaniami składowymi rysuje wykres zdania złożonego podrzędnie opisuje obie walczące strony charakteryzuje Ordona i ocenia jego postawę charakteryzuje osobę mówiącą w tekście opisuje rysunek Grottgera Bitwa wskazuje symboliczne detale na rysunku Grottgera określa motywy postępowania bohaterów tekstu opisuje reakcję uczniów i nauczyciela na recytację fragmentu Reduty Ordona rozróżnia edukację szkolną od samokształcenia opisuje nastrój utworu po jego wysłuchaniu interpretuje tekst Polska bierze udział w dyskusji na temat uchodźców z innych krajów żyjących w Polsce podaje trafne argumenty podczas dyskusji na temat uchodźców podsumowuje dyskusję, formułuje wnioski zna zasady łączenia zdań złożonych określa rodzaj zdań podrzędnych wskazuje środki artystyczne, które służą budowaniu napięcia w tekście interpretuje symbolikę barw w opisie walczących stron objaśnia funkcję pytań retorycznych i powtórzeń wyjaśnia, dlaczego poeta w swoim poemacie zmienił fakty z życia Ordona wyjaśnia pojęcia: wynaradawianie, rusyfikacja, germanizacja wyszukuje informacji na temat sposobów rusyfikacji w różnych źródłach korzystając z osi czasu, wstępu do rozdziału oraz poznanych dzieł, porównuje ujęcia tematu patriotyzmu w różnych czasach odnajduje w wierszu nawiązania do biografii Norwida wypowiada się na temat znaczenia określenia emigracja wewnętrzna wykorzystuje wiedzę na temat budowy i rodzajów zdań podrzędnie złożonych, by jak najtrafniej wyrazić myśli w tworzonych przez siebie tekstach na podstawie tekstu wnioskuje, jaka jest odautorska ocena postawy Ordona wyjaśnia pojęcie dygresja i rozpoznaje je w poemacie Mickiewicza analizuje dygresję dotyczącą cara wymienia tytuły innych utworów patriotycznych, w których autorzy ukazują sylwetki polskich bohaterów narodowych omawia wpływ literatury patriotycznej na kształtowanie się postaw młodzieży przedstawionej w utworze dostrzega ironię w wypowiedziach narratora, określa jej funkcję w tekście wyraża swoje zdanie na temat, jak dzisiaj powinien objawiać się patriotyzm 12

13 do serii Po polsku 88. Imiesłowowy równoważnik zdania podręcznik, s. 184; zeszyt ćwiczeń, s Interpunkcja w zdaniu złożonym podrzędnie podręcznik, s. 185; zeszyt ćwiczeń, s Wśród komiksowych bohaterów Zemsty A. Fredry scenariusze lekcyjne, s Anatomia humoru analiza sceny 4. z aktu III Zemsty A. Fredry podręcznik, s Jeden ogień, drugi woda. Charakterystyka porównawcza Cześnika i Rejenta ekranizacja Zemsty A. Fredry (fragm.) Projektujmy numer specjalny gazetki poświęcony Zemście A. Fredry podręcznik, s, 177; zeszyt ćwiczeń: J. Olech, Archaizmy, s Etykieta, czyli jak odpowiednio zachować się w każdej sytuacji podręcznik, s. 179, zeszyt ćwiczeń, s. 58. rozpoznaje imiesłowowy równoważnik zdania zna zasadę rozdzielania przecinkiem zdań składowych w zdaniu złożonym podrzędnie tworzy plan wydarzeń jednego z aktów dramatu pracując w grupie, ilustruje wybrany akt wskazuje w tekście dostrzeżone rodzaje komizmu (słowa, postaci, sytuacji) streszcza główny wątek utworu dostrzega w kreacji postaci zasadę kontrastu odróżnia teksty napisane dawną polszczyzną od tekstów współczesnych wskazuje w tekście dramatu archaizmy i objaśnia je, korzystając z przypisów lub słowników odróżnia oficjalne sytuacje od neutralnych i prywatnych spośród podanych formuł językowych wybiera najlepsze w danej sytuacji komunikacyjnej stosuje zasady poprawnego tworzenia zdania podrzędnie złożonego z imiesłowowym równoważnikiem zdania zna zasady interpunkcji dla zdania z imiesłowowym równoważnikiem zdania określ problematykę utworu wyróżnia główne wątki prezentuje efekty pracy grupy określa w tekście dramatu funkcje didaskaliów i słów na stronie odczytuje scenę z podziałem na role, oddając jej komizm wyszukuje w tekście fragmenty przydatne do charakterystyki bohaterów porównuje i nazywa cechy postaci uzupełni swoje notatki, uwzględniając fragmenty filmu znajduje w tekście archaizmy rzeczowe rozpoznaje archaizację w tekstach wybiera fragment tekstu lub motyw do stylizacji prezentuje zasady tworzenia formuł powitalnych i pożegnalnych rysuje wykres zdania podrzędnie złożonego z imiesłowowym równoważnikiem zdania w praktyce pisarskiej stosuje zasady interpunkcyjne dla zdań złożonych podrzędnie, w tym także zdań z imiesłowowym równoważnikiem zdania określa sposób kreacji bohaterów (wyrazistość, przerysowanie cech, hiperbolizacja) wie, jaka jest funkcja rysunków i słów w komiksie uzasadnia, że wypowiedzi bohaterów są zindywidualizowane charakteryzuje Papkina porządkuje zgromadzone informacje w formie tabeli przygotowuje ustną charakterystykę postaci wie, na czy, polega ekranizacja dzieła literackiego odróżnia rodzaje archaizmów dobiera formę wypowiedzi dziennikarskiej do treści stylizowanej wypowiedzi stosuje w praktyce zasady pisania formuł powitalnych i pożegnalnych stosuje w praktyce formuły językowe odpowiednie w danej sytuacji komunikacyjnej w praktyce pisarskiej stosuje zasady poprawnego tworzenia zdania podrzędnie złożonego z imiesłowowym równoważnikiem zdania wykorzystuje wiedzę na temat budowy zdania podrzędnie złożonego, by zastosować właściwą interpunkcję w swoich tekstach ocenia trafność komiksowych ilustracji (lapidarność dialogów, uchwycenie charakterystycznych cech postaci) porównuje sposób podejścia Papkina do Cześnika i Rejenta rozpoznaje makaronizmy ocenia makaronizmy we współczesnej polszczyźnie porównuje literacki i filmowy portret wybranego bohatera pisze tekst stylizowany na staropolszczyznę uzasadnia, dlaczego dana formuła językowa jest najlepsza w analizowanej sytuacji komunikacyjnej 13

14 do serii Po polsku 97. Eksperymenty z grzecznością J. Olech, Grzeczność podręcznik, s Powtórzenie wiadomości z zakresu rozdziałów Miłość niejedno ma imię oraz Patriotyzm to Praca klasowa i jej omówienie Godzina pąsowej róży piszemy scenariusz słuchowiska radiowego i nagrywamy słuchowisko podręcznik, s. 198; scenariusze lekcyjne, s Trudne początki kobiet w drodze do równouprawnienia E. Orzeszkowa, Marta (fragm.) podręcznik, s Wywiad z Marią Skło dow ską-curie E. Curie, Wychowanie panien Curie, s. 208; S. Zagórski, Maria Skłodowska, s Rodzaje zdań złożonych współrzędnie podręcznik, s. 317; zeszyt ćwiczeń, s. 154 opisuje dziwne zachowanie bohatera tekstu opowiada, na czym polegał eksperyment bohatera i jakie były jego efekty utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie omawiania rozdziałów sprawdza umiejętność pisania rozprawki opisuje wygląd i sposób życia ludzi w XIX wieku porównuje sposób życia nastolatek w XIX wieku i współcześnie pracując w grupie, nagrywa odgłosy przedmiotów oraz tła do audycji na podstawie fragmentu powieści charakteryzuje sytuację życiową bohaterki prezentuje podstawowe fakty z życia rodziny Curie opisane w tekstach układa pytania do Marii Skłodowskiej-Curie i wyszukuje do nich odpowiedzi w tekście odróżnia zdanie złożone podrzędnie od złożonego współrzędnie zna zasady interpunkcji zdań złożonych współrzędnie 5. OBRAZKI Z CODZIENNOŚCI 30 GODZIN LEKCYJNYCH rozumie pojecie norm obyczajowych bierze udział w dyskusji na temat norm obyczajowych, których nie wolno przekraczać człowiekowi pracując w grupie, wyodrębnia postacie i dialogi pisze list polecający, którym wyeksponuje zalety bohaterki wyjaśnia pojęcie emancypacji na podstawie wstępu do rozdziału wskazuje źródło ruchu emancypacyjnego opisuje metody wychowawcze Marii Skłodowskiej-Curie na podstawie tekstu wyjaśnia, na czym polega harmonijny rozwój człowieka rysuje wykres do podanego zdania złożonego współrzędnie stosuje w praktyce językowej zasady interpunkcji zdań złożonych współrzędnie ocenia postępowanie bohatera porównuje stosowność wypowiedzi Andy i jej rówieśników sprzed stu lat rozumie, skąd wzięły się różnice w zachowaniu dziewcząt pisze scenariusz słuchowiska radiowego na podstawie fragmentu powieści wyjaśnia, na czym polegała dyskryminacja kobiet wyjaśnia, czym różni się współczesna sytuacja kobiet od sytuacji XIX-wiecznej odtwarza drogę do sukcesu naukowego Marii Skłodowskiej-Curie wyciąga z tej analizy wnioski dla swojej przyszłości rozpoznaje rodzaj podanych zdań złożonych współrzędnie: łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe, synonimiczne przygotowuje adaptację teatralną scenki o grzeczności spisuje współczesne zasady savoir- -vivre`u dla rówieśników nagrywa słuchowisko radiowe określa ważne problemy społeczne we współczesnym świecie wypowiada się na temat form działalności społecznej sytuuje dzieło w kontekście literatury pozytywizmu prezentuje sylwetkę kobiety, która może być autorytetem dla współczesnej młodzieży pisze tekst argumentacyjny, w której uzasadnia, czy chciałby uczyć się tak, jak robiły to córki Marii Skłodowskiej-Curie wykorzystuje wiedzę na temat zdań złożonych współrzędnie w tworzeniu własnych tekstów 14

15 do serii Po polsku 109. Sprawdzian z gramatyki składnia zdania złożonego 110. Zaprzepaszczone talenty H. Sienkiewicz, Janko Muzykant (fragm. ) podręcznik, s Inżynier Antek alternatywna historia bohatera opowiadania B. Prusa podręcznik, s. 214; Rimbaud to wyjątek, s. 219; scenariusze lekcyjne, s To nie jest w porządku! o skutkach prześladowania rówieśników (J. Wilson Złe dziewczyny) podręcznik, s. 228; scenariusze lekcyjne, s Moja kropka nad i wyrażamy opinie na temat problemu poruszonego w powieści W. Kuczok, Gnój (antybiografia) podręcznik, s. 226; scenariusze lekcyjne, s Agresja językowa, czyli czego nie robić i jak nie mówić podręcznik, s. 233; zeszyt ćwiczeń, s. 77 sprawdza wiadomości i umiejętności opisuje warunki, w których żył Janko Muzykant uzasadnia trafność przezwiska, które nadali bohaterowi mieszkańcy wsi uzasadnia, podając argumenty z tekstu, że Antek był utalentowanym chłopcem opisuje sytuację przedstawioną w utworze wyjaśnia, dlaczego Mandy kłamała na temat swojego pochodzenia na podstawie przeczytanego fragmentu określa tematykę utworu nazywa relację między ojcem a synem opisuje przeżycia i uczucia bohatera powieści w wybranym tekście znajduje słowa i wyrażenia, które niosą w sobie agresję zaznacza cytaty mówiące o życiu dzieci w XIX-wiecznej wsi opisuje uczucia i pragnienia bohatera uzasadnia, że utwór Sienkiewicza jest nowelą rozpoznaje dzieła malarskie o tematyce realistycznej charakteryzuje Antka pisze opowiadanie, w którym zmienia los Antka na lepszy pisze scenki dialogowe z udziałem bohaterów tekstu, w których rozmawiają po wydaniu się kłamstwa Mandy określa perspektywę, z jakiej opisane zostały wydarzenia wymienia źródła, gdzie można znaleźć informacje o osobach i organizacjach pomagających przeciwdziałać przemocy w rodzinie bierze udział w dyskusji na temat wulgaryzmów w języku młodzieży rozpoznaje wypowiedzi eufemistyczne określa stosunek narratora do tytułowego bohatera oraz do mieszkańców wsi rozpoznaje utwór jako przykład literatury realistycznej (na podstawie wstępu do epoki i osi czasu) analizując tekst wywiadu z doktorem Chruszczewskim Rimbaud to wyjątek, opisuje cechy człowieka utalentowanego oraz warunki, które muszą być spełnione, by mógł on rozwinąć się opisuje uczucia głównej bohaterki ocenia postawę Melanie wyjaśnia zachowanie Artura Kinga odróżnia agresję fizyczną od psychicznej w języku ojca z powieści Kuczoka znajduje przejawy przemocy psychicznej pisze rozprawkę uzasadniającą, że przemocy nie można tolerować wyjaśnia terminy dotyczące słownictwa mogącego wyrażać agresję: ekspresywizmy, brutalizmy, przekleństwa wyjaśnia, czemu miało służyć tragiczne zakończenie noweli pisze artykuł na temat życia wiejskich dzieci w XIX w. sytuuje dzieło w kontekście literatury pozytywizmu (na podstawie wprowadzenia do rozdziału Obrazki z codzienności uzasadnia, że utwór jest tekstem realistycznym analizuje styl opowiadania wyszukuje w tekście fragmentów, które świadczą o tym, że narrator opowiada się po stronie Antka ocenia zachowanie Mandy, jej prześladowczyń i Artura przedstawia, co może zrobić w celu zapobiegania szerzeniu się przemocy objaśnia stwierdzenie, że przemoc rodzi przemoc dostrzega agresywne zachowania językowe w mediach określa funkcję wulgaryzmów w literaturze pięknej wyjaśnia, na czym polega tabu językowe 15

16 do serii Po polsku 116. Kiedy zabraknie Anioła Stróża D. Terakowska, Tam, gdzie spadają anioły (fragm.) podręcznik, s. 237; scenariusze lekcyjne, s Głód w świecie ludzi sytych A. Onichimowska, Ethan. Głód podręcznik, s. 244; scenariusze lekcyjne, s O przełomie cywilizacyjnym w Kronikach tygodniowych B. Prusa podręcznik, s. 256, Neologizmy, czyli nowe słowa w języku podręcznik s. 272, zeszyt ćwiczeń, s Do czego może doprowadzić rywalizacja wynazlaców? S. Lem, Jak ocalał świat podręczniki, s. 261 opisuje sytuację zaistniałą w domu bohaterów powieści prezentuje głównego bohatera opisuje relacje między Ethanem a rodzicami udowadnia, że wynalazki z przełomu XIX i XX wieku zmieniły życie ludzi pisze plan dekompozycyjny felietonu Prusa wie, jakie są sposoby bogacenia języka wyjaśnia termin neologizm wymienia te języki, z których do polszczyzny najczęściej zapożyczane są nowe wyrazy opisuje świat przedstawiony w opowiadaniu Lema opisuje motywacje bohaterów opowiadania rysuje i opisuje elementy świata usunięte przez maszynę opisuje reakcję członków rodziny Ewy na wiadomość o chorobie dziewczynki nazywa problemy, które porusza tekst wyjaśnia, o jakich rodzajach głodu mówi tekst charakteryzuje bohaterów felietonu Prusa wyciąga wnioski na temat codziennego życia ludzi ówczesnej Warszawy wyjaśnia XIX-wieczną potrzebę poruszania w prasie tematyki postępu cywilizacyjnego omawia rodzaje neologizmów odróżnia neologizmy słowotwórcze od znaczeniowych i artystycznych streszcza opowiadanie Lema odnajduje w tekście neologizmy i określa ich funkcję uzasadnia, że opowiadanie Lema zalicza się do literatury fantastycznonaukowej nazywa wartości, którymi kierowali się rodzice i babcia głównej bohaterki opisuje przemianę, która zaszła w rodzicach Ewy nazywa uczucia, których doświadczał Ethan w domu z rodzicami i u dziadka znajduje w tekście opinie narratora uwzględnia w prezentacji biografii B. Prusa to, że pisarz zajmował się twórczością publicystyczną podaje przykłady zapożyczeń z różnych języków prezentuje kryteria oceny zapożyczeń w utworze poetyckim wyszukuje neologizmy artystyczne i objaśnia ich znaczenia uzasadnia tezę o uczłowieczeniu maszyny z opowiadania Lema prezentuje podstawowe fakty z życia i twórczości Lema wyprowadza z tekstu wnioski na temat tego, co dała bohaterom wiara w anioły i ich poszukiwania charakteryzuje filozofię życiową dziadka Ethana dowodzi, że opowiadanie pokazuje uniwersalny problem, nie tylko kłopoty jednego nastolatka ocenia sposób zwracania się do siebie bohaterów tekstu pisze scenkę o tematyce współczesnej na wzór tekstu Prusa wypowiada się na temat wpływu postępu technicznego na światopogląd i psychikę ludzi charakteryzuje i ocenia przykłady neologizmów ocenia przydatność najnowszych zapożyczeń z języka angielskiego odczytuje przesłanie utworu dostrzega ponadczasowość opowiadania Lema odróżnia utwory fantastycznonaukowe od innych utworów należących do fantastyki literackiej 16

17 do serii Po polsku 124. Język też ma swój styl podręcznik, s. 265, zeszyt ćwiczeń, s. 104; J. Olech, Styl, s Reporterska mozaika A. Fos takowska, Na jagody podręcznik, s. 253; scenariusze lekcyjne, s Jak napisać reportaż? podręcznik, s. 251; zeszyt ćwiczeń, s Dzieci w Afryce R. Ka puś ciń ski, Heban (fragm.) wybrany utwór R. Kapuścińskiego; podręcznik, s Podsumowanie rozdziału Obrazki z codzienności Sprawdzian wiadomości z zakresu rozdziału Patriotyzm to i Obrazki codzienności 132. O roli sztuki w życiu człowieka H. Matisse, O malarstwie Oś czasu, s. 282; Nim poznasz bliżej, s. 284, 286 odróżnia style artystyczne od użytkowych rozpoznaje styl kolokwialny w scence rozpoznaje różne style językowe określa tematykę reportażu A. Fostakowskiej charakteryzuje bohaterów reportażu odróżnia reportaż od innych gatunków publicystycznych zna cechy reportażu opisuje warunki życia afrykańskich dzieci objaśnia słowa autora o Etiopii: Bo też to jest świat dzieci na podstawie scenki uzasadnia przynależność danej wypowiedzi do konkretnego stylu językowego wyraża opinię na temat adaptacji dzieł literackich na język subkultur młodzieżowych w przeczytanym reportażu wyróżnia różne formy wypowiedzi: opis, relację, opowiadanie, monolog, dialog prezentuje wybrany z prasy reportaż, uzasadnia swój wybór przekształca na reportaż tekst znajdujący się w rozdziale Obrazki z codzienności (np. Bubę) uzasadnia, że tekst jest reportażem wybiera z tekstu najbardziej poruszający fragment i uzasadnia swój wybór omawia cechy poszczególnych stylów funkcjonalnych omawia gatunki pisane w stylach naukowym i publicystycznym rozpoznaje styl analizowanego tekstu przekształca na reportaż wybrany tekst z podręcznika nazywa problemy młodzieży, o jakich była mowa w rozdziale wymienia odmiany reportażu wyróżniane ze względu na temat oraz ze względu na środki przekazu i formę podaje cechy stylu publicystycznego zna sylwetkę Ryszarda Kapuścińskiego prezentuje wybrane utwory R. Kapuś cińskiego utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie omawiania rozdziału Obrazki z codzienności wykorzystuje zgromadzone wiadomości w sytuacji problemowej czyta tekst ze zrozumieniem i określa jego tematykę objaśnia nazwy kierunków w malarstwie: impresjonizm, ekspresjonizm 6. CZŁOWIEK TO ISTOTA TWÓRCZA 9 GODZIN LEKCYJNYCH opisuje dzieło ekspresjonistyczne (Munch, Krzyk, s. 292) lub impresjonistyczne (C. Monet, Wschód słońca) omawia podstawowe cechy ekspresjonizmu i impresjonizmu wymienia nazwiska twórców z przełomu XIX i XX wieku oraz ich dzieł wykorzystując swoją wiedzę, tworzy teksty w różnych stylach funkcjonalnych wzorując się na bohaterach scenki, dokonuje przekształceń stylistycznych różnych tekstów uzasadnia, że reportaż A. Fos takowskiej jest pogłębioną analizą rzeczywistości i porusza problemy współczesnej młodzieży pisze reportaż, świadomie wykorzystując wiedzę na temat rodzajów reportażu oraz cech charakterystycznych dla tego gatunku wie, co może zrobić, by pomóc potrzebującym dzieciom potrafi taką pomoc zorganizować samodzielnie analizuje i interpretuje obraz ekspresjonistyczny i impresjonistyczny 17

18 do serii Po polsku 133. Impresje artystyczne K. Przerwa-Tetmajer, Melodia mgieł nocnych (Nad Czarnym Stawem Gąsienicowym), L. Wyczółkowski Morskie Oko z Czarnego Stawu Podręcznik, s Folklor bogactwo kultury narodowej (T. Nowak Dorastanie) Podręcznik, s Odmiany polszczyzny Podręcznik, s. 312; zeszyt ćwiczeń; s Wybieramy Gazdę Podhala Z. Urbanowska, Janosik (fragm.), s. 308; K. Przerwa-Tetmajer Żelazne Wrota, s Na wsi da się żyć! R. Ko wal ska, Aliantka podręcznik, s. 296; scenka Babcia, s Wybuchowa mieszanka folkloru i cybernowoczesności (S. Mrożek, Wesele w Atomicach) podręcznik, s. 299 określa tematykę wiersza wymienia elementy przyrody opisane w utworze określa funkcję użytych w wierszu form czasownika streszcza wydarzenia przedstawione w tekście rozpoznaje różne odmiany polszczyzny odróżnia teksty napisane polszczyzną ogólną od gwar ludowych wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat Sabały i Janosika określa tematykę tekstu wymienia dobre strony mieszkania na wsi przedstawia bohaterów utworu streszcza wydarzenia wyraża swoje refleksje po przeczytaniu utworu charakteryzuje podmiot liryczny w utworze Tetmajera określa nastrój utworu podaje przykłady sformułowań językowych opisujących kolory, dźwięki, zapachy, ruch; określa ich funkcję rozumie pojęcie folkloru wymienia przykłady kultury ludowej regionu, z którego pochodzi wymienia dialekty polszczyzny zna cechy dialektu charakterystycznego dla regionu, w którym mieszka wymienia przykładowe elementy fantastyczne i realistyczne opowiadania Z. Urbanowskiej charakteryzuje postać Janosika analizuje drzeworyt W. Skoczylasa ocenia postawę sąsiadów tytułowej babci określa cel zestawienia tradycyjnej wsi z elementami z przyszłości analizuje i interpretuje obraz L. Wyczół kowskiego porównuje dwa dzieła prezentujące przyrodę redaguje wnioski charakteryzuje narratora analizuje styl opowiadania bierze udział w dyskusji na temat: folklor cenny skarb czy niepotrzebny kicz? wie, czym różnią się gwary ludowe od miejskich i środowiskowych zabiera głos w dyskusji na temat: czy Janosik zasługuje na pochwałę? formułuje logiczne argumenty wyraża swoje zdanie na temat: czy każda pomoc jest zawsze mile widziana? definiuje słowo prywatność podaje przykłady stylizacji gwarowej wyjaśnia, na czym polega humor w opowiadaniu Mrożka podsumowuje rozważania o sztuce: uzasadnia, które formy sztuki najlepiej posłużą do pokazania swoich poglądów, które do wyrażenia emocji, a które do opisania rzeczywistości przygotowuje prezentację multimedialną na temat kultury ludowej ze swojego regionu wymienia rodzaje gwar środowiskowych (w tym gwarę uczniowską) charakteryzuje odmiany polszczyzny środowiskowej rozumie pojęcie styl zakopiański prezentuje sylwetkę twórcy stylu zakopiańskiego określa swój stosunek do folkloru; uzasadnia swoje zdanie odpowiada na pytanie: dlaczego ludzie chcą chronić swoją prywatność?; podaje przykłady z życia charakteryzuje stosunek narratora do przekształcania przyrody przez człowieka uzasadnia, że opowiadanie można nazwać satyrą 18

19 do serii Po polsku 141. Jak powstała powieść detektywistyczna? Na tropie oś czasu, s. 320; Kryminalna zagadka, s Kto jest kim w utworze A. Christie, Morderstwo w Orient Expressie? wybrany utwór detektywistyczny 143. Siła dedukcji A. Christie, Morderstwo w Orient Expressie (fragm.) podręcznik, s Dedukcja na co dzień J. Olech, Organoleptyka i dedukcja podręcznik, s Jak analizować film? podręcznik, s. 332; zeszyt ćwiczeń, s Cena popularności J. Olech, Gwiazdy filmowe podręcznik, s Tworzymy typy psychologiczne bohaterów scenek J. Olech wymienia najsłynniejszych detektywów stworzonych przez pisarzy XX-wiecznych wyróżnia powieść detektywistyczną spośród innych gatunków literatury popularnej przedstawia bohaterów utworu streszcza fragment utworu wyjaśnia, w jaki sposób tekst nawiązuje do powieści detektywistycznych wskazuje praktyczne zastosowanie organoleptyki i dedukcji rozumie pojęcia: kadr, ujęcie, plan filmowy, scenariusz, scenopis, scenografia, producent, adaptacja filmowa określa tematykę tekstu wyjaśnia, kim są paparazzi i ocenia ich działania wymienia bohaterów scenek J. Olech nazywa ich cechy 7. NA TROPIE 10 GODZIN LEKCYJNYCH wymienia przykłady XX-wiecznych powieści detektywistycznych i ich autorów wymienia cechy powieści detektywistycznej określa czas i miejsce wydarzeń śledzi nieścisłości w zeznaniach bohaterów w sposób organoleptyczny charakteryzuje przedmioty znajdujące się w klasie wymienia nazwiska najsłynniejszych aktorów filmowych XX i XXI wieku wymienia przykłady gatunków filmowych wyjaśnia, kim jest idol; opowiada o swoim idolu bierze udział w dyskusji na temat bezkrytycznego naśladowania idoli przypisuje zadania do typów osobowych bohaterów prezentuje sylwetkę A. Christie wyjaśnia, czym jest dedukcja i indukcja układa ramowy plan wydarzeń przedstawionych w powieści streszcza zeznania jednego z bohaterów charakteryzuje pytania zadawane przez detektywa uzasadnia, że Poirot posługuje się dedukcją przeprowadza dedukcję na temat wyglądu i zachowania kolegi w hipotetycznej sytuacji analizuje dzieło filmowe, posługując się pojęciami omówionymi na lekcji wyznacza kryteria nazwania kogoś gwiazdą filmową i uzasadnia swoją opinię objaśnia słowo celebryta tworząc profile postaci, posługuje się dedukcją objaśnia, w jaki sposób metoda dedukcji może być użyteczna dla twórców literatury detektywistycznej określa związki bohaterów uwikłanych w zbrodnię z rodziną Armstrongów charakteryzuje Herkulesa Poirota pisze opowiadanie detektywistyczne opowiada o początkach i rozwoju sztuki filmowej prezentuje informacje o sławnej osobie, która pomaga potrzebującym syntezuje informacje z różnych scenek 19

20 do serii Po polsku 148. Skracamy wyrazy podręcznik, s. 274; zeszyt ćwiczeń, s Podsumowanie rozdziałów Człowiek istota twórcza oraz Na tropie 150. Ewaluacja pracy nauczyciela i uczniów wyszukuje w podręczniku informacje o poprawnym zapisie skrótów i skrótowców odróżnia skrót od skrótowca omawia rodzaje skrótowców poprawnie zapisuje skróty popularne w polszczyźnie korzysta ze słowników: ortograficznego, poprawnej polszczyzny, skrótów i skrótowców stosuje w praktyce zasady pisowni skrótów odróżnia skrótowce literowe od głoskowych, sylabowych i mieszanych utrwala wiadomości i umiejętności zdobyte w trakcie omawiania rozdziału Człowiek istota twórcza sprawdza wiadomości i umiejętności przedstawia zasady używania skrótowców w zdaniu tworzy poprawne zdania z różnymi rodzajami skrótowców 20