Ulrich Hammerschmidt, 2014

Transkrypt

1 Jak rozumieć rozwój szkoły? Krytyczna refleksja i próba rekonstrukcji pojęcia Co to jest ucząca się szkoła? Metafora albo koncepcyjna kategoria? Czy jest fikcją? Ulrich Hammerschmidt, 2014

2 Strach, to nowotwór/rak, który przenika system edukacyjny: Obawa przed niepowodzeniem Strach o utratę kontroli nad sobą albo nad sytuacją albo nad innymi ludźmi... Strach przed nauczycielem dyrektorem nadzorem - rodzicami adwokatami... Strach przed testami, kontrolami, ewaluacją... Strach przed (publicznym) skompromitowaniem się Obawa przed popełnieniem błędu Strach to choroba, która uniemożliwia uczenie się!

3 Struktura wykładu 1. Co jest krytykowane w związku z rozwojem szkoły i teorią uczącej się szkoły? 2. Dlaczego organizacje są inne próba opisu organizacji jaką jest szkoła i tego konsekwencje. 3. Próba rekonstrukcji określenia rozwój szkoły i ucząca się szkoła z perspektywy obrazu człowieka. 4. Trzy przykłady: - zarządzanie szkołą oparte na ludziach, - uczący się nauczyciel wykorzystujący obserwacje koleżeńskie, - uczenie się w działaniu.

4 Co jest krytykowane w koncepcji rozwój szkoły? Obmyślano wiele koncepcji, włożono dużo pracy jednak brak wyników empirycznych skuteczności tych koncepcji. Stracono z oczu serce szkoły: lekcję. Dla szkoły przydatność koncepcji stosowanych w ekonomii okazała się niewystarczająca. Brakuje konkretnych wskazań, zamiast tego jest bukiet kolorowych metafor. Wygrywa neoliberalna penetracja koncepcji, które na początku były demokratycznymi.

5 Co jest krytykowane w koncepcji rozwoju szkoły? Nie daje odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące interakcji z lekcją. Koncepcja rozwoju szkół jest działaniem politycznym mającym na celu zrzucenie systemowej odpowiedzialności na szkoły (rozwiązywanie problemów). Starania o rozwój szkoły i uczącą się szkołę są zabieganiem o to, aby ludzie w szkole dobrowolnie robili to co muszą i to z dużym zaangażowaniem! (Jörg SCHLEE)

6 Trzy choroby codzienności systemu edukacyjnego: Testeritis Ewaluitis

7 Dlaczego szkoła jest różna? Złożoność pracy w strukturach Dyktatura modeli mentalnych Luźne powiązanie elementów systemu Konieczność innych modeli, instrumentów, metod,... i innej mentalności przywództwa

8 Zakład produkcyjny Technologia produkcji -Surowość -ścisła logiki - Często skomplikowane, ale rzadko złożone - łatwość operacjonalizacji - bezpośredna kontrola -Bezpośredna sterowalność Logiki systemów Zarządzanie Akt zarządzania - surowość - wyjątkowe procesy - Łatwość operacjonalizacji (ISO 9000/2002) - Łatwa kontrola procesów - Bezpośredna sterowalność - Hierarchia linii Szkoła Nauczanie/ uczenie się - luźne powiązanie - złożność - procesy trudne do kontrolowania - wyniki są poźno widoczne - płaska hierarchia - odpowiedzialność/ autonomia nauczyciela - więcej nieformalniej niż formalniej kommunikacji Przedsiębiorstwo kreatywne Projekt -Niepewność skutków -autonomia pracowników -niepewność procesów - luźne sieci (sojusze z wyborów) -płaska hierarchia - Mało sformalizowanej kommunikacji Mieszana logika

9 Jak się rozwija szkoła? Ewolucja to zwyczajowy sposób rozwoju szkoły! Nie w ciągłym cyklu rozwoju jakości! Nie z fajerwerkiem inowacji! Nie na skutek rozporządzeń jakichkolwiek urzędów! Wskazany sposób rozwoju to: ostrożna nawigacja między misją społeczną, opcjami, celami, zmieniającymi się warunkami, ograniczeniami ekonomicznymi i politycznymi,...

10 O co chodzi? Miejsce, gdzie zrealizuje się użyteczność szkoły, to lekcja. Zdarzenie, w którym objawia się użyteczność szkoły, to wzajemne oddziaływanie między uczniami i nauczycielem. Wszystko w szkole musi temu służyć. Lekcja, to początek i cel wszystkich starań. Wszystko zależy od człowieka.

11 Pomyśleć od wewnątrz do zewnątrz! Kształtowanie warunków ekonomicznych, rozporządzenia Określenie logiki procesu nauczania/ uczenia się (dydaktyka, pedagogika, psychologia) Określenie potrzebnych struktur, procesów warunków w szkole

12 Trzy inspiracje uczącej się szkoły 1. Przywództwo i zarządzanie z perspektywy człowieka. 2. Doskonalenie działań nauczyciela z wykorzystaniem obserwacji koleżeńskiej. 3. Uczenie się w działaniu (action learning).

13 Dygresja: uczenie się z wykorzystaniem obserwacji koleżeńskiej Przykład obserwacji koleżeńskiej Bardzo proszę Państwa o obserwowanie podczas wykładu przydatności omawianych treści a zwłaszcza mojej mowy ciała i głosu. Proszę o refleksję i wrażenia dotyczące oddziaływania mojej mowy ciała i głosu na słuchaczy.

14 Człowiek jest początkiem i celem wszystkich myśli i działań w szkole.

15 To znaczy: Nasz obraz człowieka decyduje o kierunku naszych poczynań w szkole.

16 Przesłanki obrazu człowieka Człowiek tworzy swoje działania na podstawie swoich subjektywnych teori. Racjonalność Komunikacyjność Autonomia Refleksyjność

17 Czy istnieje ucząca się szkoła? Uczyć się to zmieniać indywidualne struktury działania. Uczenie się jest najintymniejszą sprawą. Jest intymniejsze niż miłość. Uczenia się w sensie neurobiologicznym nie można odnieść do rzeczy ani instytucji ani organizacji. Dlatego: Ucząca się szkoła nie istnieje jako przedmiot. Jest metaforą- niczym więcej i niczym mniej.

18 Co oznacza metafora uczącej się szkoły? Ucząca się szkoła jest szkołą, która troszczy się: o najlepsze warunki indywidualnego uczenia się, o wspieranie autonomii, o komunikację między ludźmi w szkole, o wyzwalanie gotowości do zmian, o procesy i struktury sprzyjające refleksyjności, o dokumentowanie wiedzy i dobrych praktyk, o rozpoznawanie zbiorowego myślenia (modeli myślowych), jest szkołą, która zmniejsza strach ludzi.

19 Typy mentalne w szkole Każdy z nich ma swoje miejsce!

20 Ale: Zarządzanie oparte o cele? Może być, ale nie musi! Cele pokazują kierunek działań. Cele umożliwią mierzenie wyników. Cele są początkiem planowania działań. Cele ograniczą możliwości. Kto patrzy tylko prosto nie zauważy szans po lewej i po prawej stronie drogi. Polityczne (odgórne) rozporządzania zmieniają się szybczej niż szkoły mogą zrealizować swoje cele.

21 Kultura komunikacji Świadomość autonomii osób Orientacja na uczenie się uczniów Kultura refleksji Kultura racjonalności Ucząca się szkoła: konsekwencje dla przywództwa S Z A C U N E K Z A U F A N I E

22 Zaufanie 1. Zaufanie jest podstawowym warunkiem przywództwa. 2. Podwładni nie muszą zasługiwać na zaufanie nadzorującego zaufanie to dar nadzorującego. 3. Zaufanie prowadzi! 4. Zaufanie jest najpewniejszą kontrolą! 5. Zaufanie faktycznie nic nie kosztuje tylko odwagę nadzorującego.

23 Szacunek 1. Szacunek jest elementarną potrzebą człowieka jako istoty społecznej. 2. Brak szacunku nadzorującego do podwładnych jest przestępstwem przeciwko ludzkości. 3. Brak szacunku boli i prowadzi do choroby. 4. Najwyższy szacunek: zlecenie profesjonalnych zadań

24 Podsumowanie Uważam że należy: 1. Myśleć o rozwoju szkoły zaczynając od człowieka i od interakcji nauczyciela i ucznia na lekcji. 2. Stosować przywództwo dla człowieka. 3. Rozumieć przywództwo szkoły jako żywą istotę, która rozwija się ewolucyjnie. 4. Zaakceptować powolności zmiań i strategię małych kroków. 5. Zawsze służyć uczniowi.

25 Chętnie z Państwem dalej porozmawiam, być może majlem: hammerschmidt.ulrich@t-online.de 25

26 Bardzo dziękuję Państwu za zainteresowanie i uwagę!