W S T P. Powszechno nauczania j zyków obcych w roku szkolnym 2008/2009

Transkrypt

1

2 W S T P Nauczanie j zyka obcego w szko ach polskich mo e mie charakter nauczania obowi zkowego lub dodatkowego. Nauczanie j zyka obcego jako przedmiotu obowi zkowego przewidziane jest w ramowych planach nauczania poszczególnych typów szkó. Nauczanie j zyka obcego w ramach dodatkowych zaj edukacyjnych wprowadzone zostaje przez dyrektora danej szko y do szkolnego planu nauczania po zasi gni ciu opinii rady pedagogicznej i rady rodziców. Ucz szczanie na zaj cia dodatkowe jest obowi zkowe, ale ocena z nich nie ma wp ywu na redni ocen i na promocj ucznia do nast pnej klasy [ D.U. Nr.15, poz.142 z pó n. zmian.] Prezentowane w opracowaniu procentowe wska niki powszechno ci nauczania poszczególnych j zyków obcych s mierzone stosunkiem liczby uczniów ucz cych si danego j zyka do liczby uczniów ogó em. Wska niki te nie dope niaj si do 100% poniewa : 1) cz ogó u uczniów nie uczy si adnego j zyka obcego np. w najm odszych klasach szko y podstawowej. 2) uczniowie ucz cy si j zyków obcych w niektórych szko ach ( np. w liceach ogólnokszta c cych ) s liczeni dwukrotnie.

3 I. NAUCZANIE JEZYKÓW OBCYCH WED UG TYPÓW SZKÓ Niniejsze opracowanie zawiera dane dotycz ce uczniów ucz cych si j zyków obcych w roku szkolnym 2008/2009. S to dane zebrane przez System Informacji O wiatowej SIO wed ug stanu w dniu 30 wrze nia 2008 roku. Uwzgl dniaj one uczniów ze wszystkich typów szkó ( cznie ze szkolnictwem specjalnym). Do roku 2006/2007 dane o nauczaniu j zyków obcych w szko ach polskich zbierane by y przez G ówny Urz d Statystyczny. Tabela 1 przedstawia sytuacj uczniów, ucz cych si obowi zkowo j zyków obcych w kraju we wszystkich typach szkó cznie. Uwzgl dniono w niej cztery najbardziej popularne j zyki obce w Polsce [ angielski, niemiecki, rosyjski, francuski] oraz j zyki mniej popularne np. acin, hiszpa ski i w oski. Dynamik przemian w nauczaniu j zyków obcych pokazano te na rys. A. W roku szkolnym 2008/2009 w porównaniu z rokiem 2007/2008 liczby uczniów ucz cych si j zyków : angielskiego i hiszpa skiego wzros y, a pozosta ych pi ciu zmala y. Najwi kszy spadek bezwzgl dny dotyczy liczby uczniów ucz cych si j zyka niemieckiego [ - 99,15 tys. osób], a najwi kszy spadek wzgl dny liczby uczniów ucz cych si j zyków : rosyjskiego [ - 13,6 %] i aciny [ - 11,9 %]. Podobna tendencja wyst powa a w roku szkolnym 2007/2008. Inaczej przedstawia a si sytuacja z innymi j zykami obcymi, oprócz siedmiu, wyró nionych w tabeli 1. Innych j zyków obcych uczy o si w ca ej Polsce w minionym roku szkolnym 7,14 tys. uczniów tj. o oko o 450 osób mniej ni w roku szkolnym 2007/2008. W porównaniu do roku szkolnego 2006/2007 liczba ucz cych si wzros a prawie dwa i pó razy.

4 Tabela 1. Uczniowie ucz cy si j zyka obcego we wszystkich typach szkó cznie jako przedmiotu obowi zkowego [ w tys. osób] Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski. acina Hiszpa ski W oski Inny rok ,82 148, ,00 264,44 31,41 16,50 11,11 7,59 rok ,67 137, ,85 228,51 27,67 18,57 10,57 7,14 zmiana w osobach 234,85-10,91-99,15-35,93-3,74 2,07-0,54-0,45 zmiana w % 5,7% -7,3% -5,7% -13,6% -11,9% 12,5% -4,9% -5,9% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

5 Nauczanie obowi zkowe j zyków obcych w szko ach ogó em. Inny W oski rok 2008 Hiszpa ski acina Francuski Rosyjski. Niemiecki rok 2007 Angielski RYS.A liczby uczniów [ w tys. osób] Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

6 Tabela 1A przedstawia liczb uczniów ucz cych si j zyka obcego jako przedmiotu dodatkowego. Najwi ksze liczby uczniów uczy y si w roku szkolnym 2008/2009 dodatkowo j zyka niemieckiego i angielskiego. W porównaniu do roku 2007/2008 liczby uczniów ucz cych si dodatkowo, wyró nionych w tabeli j zyków obcych zmala y ; najwi kszy spadek bezwzgl dny i wzgl dny dla j zyka angielskiego [ - 44,7 % ]. Struktura powszechno ci nauczania j zyków obcych jako przedmiotu obowi zkowego (wyra ona w procentach ogó u uczniów) zmieni a si nast puj co na przestrzeni ostatniego roku : rok rok j zyk angielski - 72,4 % j zyk angielski - 83,0 % j zyk niemiecki - 30,4 % j zyk niemiecki - 31,2 % j zyk rosyjski - 4,6 % j zyk rosyjski - 4,3 % j zyk francuski - 2,6 % j zyk francuski - 2,6 % acina - 0,5% acina - 0,5% j zyk hiszpa ski - 0,3% j zyk hiszpa ski - 0,3% j zyk w oski - 0,2% j zyk w oski - 0,2% inne j zyki - 0,1% inne j zyki - 0,1% Uwzgl dniaj c tak e nauczanie j zyków obcych jako przedmiotu dodatkowego, procentowe wska niki powszechno ci nauczania podstawowych j zyków zachodnioeuropejskich we wszystkich typach szkó cznie by y nast puj ce: rok rok j zyk angielski - 84,1 % j zyk angielski - 90,0 % j zyk niemiecki - 41,8 % j zyk niemiecki - 42,5 % j zyk francuski - 3,5 % j zyk francuski - 3,5 %

7 Tabela 1A Uczniowie ucz cy si j zyka obcego we wszystkich typach szkó cznie jako przedmiotu dodatkowego [ w tys. osób] Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski i inne j zyki obce rok ,96 51,28 653,26 186,41 rok ,68 48,17 598,20 176,83 zmiana w osobach -299,28-3,11-55,06-9,58 zmiana w % -44,7% -6,1% -8,4% -5,1% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

8 Z powy szego zestawienia wida, e powszechno nauczania j zyka angielskiego i niemieckiego, uwzgl dniaj ca nauczanie j zyka jako przedmiotu obowi zkowego oraz dodatkowego wzros a, natomiast j zyka francuskiego pozosta a bez zmiany. Pe ny obraz powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyków obcych w Polsce w okresie ostatnich dziesi ciu lat tzn. od roku szkolnego 1999/2000 do 2008/2009 przedstawia tabela 2. Tendencje rozwojowe w zakresie powszechno ci nauczania czterech najbardziej popularnych j zyków obcych s tak e dobrze widoczne na rysunku B. W latach 1992 i 1993, a wi c w okresie pocz tkowym po przemianach j zykiem dominuj cym w Polsce by j zyk rosyjski, a j zyk angielski zajmowa drug pozycj z du strat do j zyka rosyjskiego. Trzecie miejsce zajmowa j zyk niemiecki. W roku szkolnym 1996/97 struktura powszechno ci nauczania j zyków obcych w kraju diametralnie si zmieni a; j zyk angielski wysun si na pierwsze miejsce, drugie miejsce zaj j zyk niemiecki, a j zyk rosyjski znalaz si dopiero na trzeciej pozycji w skali powszechno ci z niewielk strat do j zyka niemieckiego. Takie uszeregowanie j zyków obcych w kraju, w szko ach ogó em utrzymuje si do dnia dzisiejszego. Najwi kszy wzrost wska nika powszechno ci j zyka angielskiego nast pi w latach , kiedy wska nik zwi kszy si z 34,5% do 46,9%. Od roku 2002 przyrosty wska nika by y coraz mniejsze, a w roku 2006 nast pi jego spadek. Natomiast w roku 2008/2009 warto wska nika wzros a a do 83 procent. Wska nik powszechno ci j zyka niemieckiego wzrasta równomiernie w ca ym okresie Wzrost ten by jednak znacznie wolniejszy ni wska nika j zyka angielskiego. W latach 2003 i 2004 warto wska nika powszechno ci j zyka niemieckiego by a identyczna, a w latach zmniejsza a si

9 Tabela 2. Wska niki powszechno ci nauczania j zyków obcych Szko y razem - nauczanie obowi zkowe [ w procentach ogó u uczniów]. Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski 1999/ ,9 4,2 30,7 16,0 2000/ ,6 4,3 33,4 13,4 2001/ ,2 3,8 33,7 11,4 2002/ ,4 3,8 34,8 9,7 2003/ ,9 3,4 34,2 7,6 2004/ ,3 3,4 34,2 6,7 2005/ ,9 3,3 33,6 6, / ,7 3,1 32,2 5,5 2007/ ,4 2,6 30,4 4,6 2008/ ,0 2,6 31,2 4, Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

10 Wska niki powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyków obcych w latach ,0 Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski 80,0 70,0 w procentach 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 1999/ / / / / / / / / /2009 Rys. B. rok szkolny Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

11 stopniowo. W roku 2008 warto jego wzros a nieznacznie do 31,2 procent. Powszechno nauczania j zyka francuskiego by a najwy sza w latach 1999 i Od roku 2001 warto wska nika powszechno ci stopniowo mala a i wynosi obecnie 2,6 %. Powszechno nauczania j zyka rosyjskiego spada a systematycznie i szybko od roku 1992 do W nast pnych latach wska nik nadal obni a sw warto, ale spadki te nie by y du e. Obecnie wska nik powszechno ci tego j zyka wynosi 4,3 %. Warto ci wska ników powszechno ci nauczania j zyków obcych w szko ach ogó em [por. tab. 2] daj obraz prawid owej dynamiki przemian zachodz cych w tej dziedzinie edukacji w Polsce od kilkunastu lat. Procentowe wska niki powszechno ci nauczania j zyków obcych w poszczególnych typach szkó s bardzo silnie zró nicowane i odbiegaj od u rednionej struktury powszechno ci dla wszystkich typów szkó cznie. Podobnie zró nicowana jest dynamika przemian w nauczaniu j zyków obcych. Dla uzyskania pe nego obrazu sytuacji nale y przeprowadza analiz przemian i osi gni tego stanu w zakresie nauczania j zyków obcych odr bnie dla poszczególnych typów szkó. Szko y podstawowe Dynamik przemian w nauczaniu j zyków obcych w szko ach podstawowych obrazuj zestawienia w tabeli 3. Pokazano w niej liczby uczniów ucz cych si obowi zkowo j zyków obcych w szkole podstawowej ogó em oraz z podzia em na miasto i wie. Z przyczyn demograficznych liczba uczniów w szkole podstawowej w roku szkolnym 2008/2009 zmniejszy a si w stosunku do roku ubieg ego. Zmala y te liczby uczniów ucz cych si j zyka niemieckiego i rosyjskiego; wzgl dny

12 Tabela. 3. Uczniowie ucz cy si j zyka obcego w szko ach podstawowych jako przedmiotu obowi zkowego [ w tys. osób ] O G Ó E M Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski stan 2007 r 1596,97 6,79 306,10 33,76 stan 2008 r 1911,86 6,94 290,32 26,61 zmiana (w osobach) 314,89 0,15-15,78-7,15 zmiana w % 19,7% 2,2% -5,2% -21,2% M I A S T O Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski stan 2007 r 962,46 5,64 169,54 5,92 stan 2008 r 1145,55 5,61 157,42 5,28 zmiana (w osobach) 183,09-0,03-12,12-0,64 zmiana w % 19,0% -0,5% -7,1% -10,8% W I E Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski stan 2007 r 634,51 1,15 136,55 27,84 stan 2008 r 766,32 1,33 132,89 21,34 zmiana (w osobach) 131,81 0,18-3,66-6,50 zmiana w % 20,8% 15,7% -2,7% -23,3% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

13 spadek wynosi odpowiednio [ 5,2 % i 21,2 % ]. Równocze nie zwi kszy a si znacznie liczba dzieci ucz cych si j zyka angielskiego [ o 314,9 tys. osób] i troch liczba dzieci ucz cych si francuskiego [ o 0,15 tys. osób]. Taki du y przyrost dla j zyka angielskiego wynika prawdopodobnie ze zwi kszonej liczby osób w klasach I III, które zacz y si obowi zkowo uczy j zyka obcego. Porównuj c liczby uczniów ucz cych si ro nych j zyków obcych w szko ach miejskich jak i wiejskich zauwa amy, ze j zykiem dominuj cym w obu typach szkó by angielski, a na drugim miejscu znalaz si j zyk niemiecki [ por. rys. C ]. Uczniowie szkó podstawowych w roku szkolnym 2007/2008 ucz si obowi zkowo równie innych j zyków obcych oprócz czterech najbardziej powszechnych : j zyka hiszpa skiego - 0,80 tys. uczniów j zyka w oskiego - 0,04 tys. uczniów innego j zyka - 3,53 tys. uczniów Razem uczy o si obowi zkowo innych j zyków obcych ( cznie z hiszpa skim i w oskim ) 4,37 tys. uczniów szkó podstawowych. W porównaniu do poprzedniego roku szkolnego grupa ta wzros a o 580 osób. Wska niki powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyków obcych w szko ach podstawowych ogó em pokazuje poni sze zestawienie: rok rok j zyk angielski - 62,6% j zyk angielski - 83,3 % j zyk niemiecki - 12,0 % j zyk niemiecki - 12,7 % j zyk rosyjski - 1,3 % j zyk rosyjski - 1,2 % j zyk francuski - 0,3 % j zyk francuski - 0,3 %

14 Szko y podstawowe - wska niki powszechno ci nauczania obowi zkowego j zykow obcych. 85,0% 90,0% 80,9% miasto wie 80,0% procenty 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 11,7% 14,0% 10,0% 0,4% 2,3% 0,4% 0,1% 0,2% 0,2% 0,0% Angielski Niemiecki Rosyjski Francuski Inny j zyki obce Rys.C Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

15 acina - 0,0 % acina - 0,0 % j zyk hiszpa ski - 0,0 % j zyk hiszpa ski - 0,0 % j zyk w oski - 0,0 % j zyk w oski - 0,0 % inne j zyki - 0,1 % inne j zyki - 0,2 % Po uwzgl dnieniu nauczania dodatkowego j zyków obcych wska niki powszechno ci nauczania dla czterech najbardziej popularnych j zyków obcych wynosz w roku szkolnym 2008/2009 : j zyk angielski - 90,8 % j zyk niemiecki - 19,4 % j zyk francuski - 0,8 % Na wykresie C przedstawione zosta y wska niki powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyków obcych w szko ach podstawowych z uwzgl dnieniem podzia u na szko y miejskie i wiejskie. W przypadku najbardziej popularnego j zyka angielskiego wska nik powszechno ci nauczania w szko ach miejskich jest o 4,1 % wy szy od wska nika w szko ach wiejskich. W porównaniu do poprzedniego roku szkolnego ró nica mi dzy wska nikiem w szko ach miejskich i wiejskich zmala a dwukrotnie. Wska niki powszechno ci nauczania dwóch j zyków : niemieckiego i rosyjskiego s wy sze w szko ach wiejskich. Natomiast wska nik powszechno ci j zyka francuskiego ma czterokrotn przewag w szko ach miejskich.

16 Gimnazja Gimnazja funkcjonuj w polskiej o wiacie od 1 wrze nia 1999 roku. Od roku szkolnego 2001/2002 w gimnazjach ucz si uczniowie wszystkich klas : I, II i III. Tabela 4 pokazuje liczby uczniów ucz cych si j zyków obcych w ci gu dwóch ostatnich lat szkolnych tj. roku szkolnego 2007/2008 oraz 2008/2009. Dotyczy ona sytuacji ogó em w gimnazjach oraz gimnazjów w miastach i na wsi. Od roku 2002 liczba gimnazjalistów w Polsce maleje z przyczyn demograficznych. Dlatego w okresie ostatnich kilku lat obserwujemy zmniejszenie si liczby uczniów ucz cych si wszystkich czterech j zyków obcych: niemieckiego, rosyjskiego, angielskiego i francuskiego. W ci gu ostatniego roku szkolnego najbardziej zmniejszy a si bezwzgl dnie liczba uczniów ucz cych si j zyka niemieckiego [ o 34,4 tys.osób ]. Natomiast najwi kszy spadek wzgl dny dotyczy uczniów ucz cych si j zyka francuskiego [ - 25 %]. Znaczna grupa gimnazjalistów uczy a si dodatkowo w minionym roku szkolnym j zyków obcych: j zyka angielskiego - 161,18 tys. osób j zyka niemieckiego - 384,25 tys. osób j zyka francuskiego - 25,63 tys. osób innych j zyków obcych - 85,57 tys. osób W porównaniu z rokiem szkolnym 2007/2008 zmala y liczby uczniów ucz cych si dodatkowo j zyka angielskiego, niemieckiego i francuskiego. Struktura powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyków obcych w gimnazjach w roku szkolnym 2008/2009, wyra ona w procentach ogó u uczniów wygl da a nast puj co:

17 Tabela. 4. Uczniowie ucz cy si j zyka obcego jako przedmiotu obowi zkowego [ w tys. osób ] w gimnazjach. O G Ó E M Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski stan 2007 r 1122,75 17,19 374,60 29,16 stan 2008 r 1090,58 12,90 340,19 23,43 zmiana (w osobach) -32,17-4,29-34,41-5,73 zmiana w % -2,9% -25,0% -9,2% -19,7% M I A S T O Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski stan 2007 r 720,2 14,94 247,78 11,39 stan 2008 r 701,19 11,18 219,99 9,14 zmiana (w osobach) -19,01-3,76-27,79-2,25 zmiana w % -2,6% -25,2% -11,2% -19,8% W I E Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski stan 2007 r 402,55 2,25 126,82 17,77 stan 2008 r 389,39 1,71 120,19 14,28 zmiana (w osobach) -13,16-0,54-6,63-3,49 zmiana w % -3,3% -24,0% -5,2% -19,6% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

18 j zyk angielski - 79,0 % j zyk niemiecki - 24,6 % j zyk rosyjski - 1,7 % j zyk francuski - 0,9 % acina - 0,0 % j zyk hiszpa ski - 0,2 % j zyk w oski - 0,0 % inny j zyk - 0,1 % Wska niki powszechno ci nauczania obowi zkowego nast puj cych j zyków obcych : niemieckiego, rosyjskiego i francuskiego by y wy sze w gimnazjach ni w szko ach podstawowych. Udzia procentowy gimnazjalistów ucz cych si dodatkowo j zyków obcych by wi kszy dla wszystkich j zyków obcych szko ach gimnazjalnych. Po uwzgl dnieniu nauczania dodatkowego j zyków obcych wska niki powszechno ci wykaza y nast puj ce warto ci: j zyk angielski - 90,7 % j zyk niemiecki - 52,4 % j zyk francuski - 2,8 % Wska niki powszechno ci nauczania czterech rozwa anych j zyków obcych z podzia em na gimnazjach miejskie i wiejskie pokazano na wykresie D. W gimnazjach wiejskich j zykiem dominuj cym jest j zyk angielski ze wska nikiem 79,7 %, a kolejne miejsca zajmuj : niemiecki, rosyjski i francuski. W gimnazjach miejskich kolejno wska ników powszechno ci angielskiego i niemieckiego jest podobna. Natomiast na miejscu trzecim po angielskim i niemieckim znalaz si j zyk francuski, a na czwartym j zyk rosyjski. Wska niki powszechno ci nauczania takich j zyków obcych jak : hiszpa ski, w oski i acina s w gimnazjach wiejskich zerowe, a w gimnazjach miejskich wy sze od zera.

19 Wska niki powszechno ci nauczania oboiw zkowego j zyków obcych w gimnazjach. 80,0% miasto wie 78,5% 79,7% 70,0% procenty 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 24,6% 24,6% 20,0% 10,0% 2,9% 1,0% 1,3% 0,4% 0,5% 0,1% 0,0% Angielski Niemiecki Rosyjski Francuski Inny Rys. D Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

20 Bior c pod uwag warto ci wska ników powszechno ci j zyków obcych w gimnazjach w roku bie cym i w poprzednich latach mo emy uzna dynamik przemian zachodz c w tym zakresie za zadowalaj c. Zasadnicze szko y zawodowe. Tabela 6 pokazuje liczby uczniów ucz cych si obowi zkowo j zyków obcych w zasadniczych szko ach zawodowych. Od roku szkolnego 2002/2003 funkcjonuj w szko ach zasadniczych klasy pierwsze, drugie i trzecie. W roku szkolnym 2008/2009 najwi ksza liczba uczniów uczy a si obowi zkowo j zyka angielskiego 102,80 tys. osób. Drugie miejsce zajmowa j zyk niemiecki, a trzecie j zyk rosyjski. Od roku szkolnego 2007/2008 j zyk angielski wysun si na pierwsze miejsce w szko ach zasadniczych pod wzgl dem liczby ucz cych si j zyków obcych. Wcze niej pierwsze miejsce przez kilka lat zajmowa j zyk niemiecki. W ci gu minionego roku szkolnego liczba uczniów w tych szko ach ucz cych si j zyka angielskiego wzros a o 10,6 tys. osób, a j zyka niemieckiego o 1,3 tys. osób. Równocze nie zaobserwowano du y spadek wzgl dny liczby uczniów ucz cych si j zyka rosyjskiego i j zyka francuskiego. Uczniowie zasadniczych szkó zawodowych uczyli si ponadto obowi zkowo j zyka w oskiego. cznie w kraju by y 103 takie osoby tj. zaledwie 0,04 % ogó u wszystkich uczniów. Nie zanotowano w roku szkolnym 2008/2009 uczniów ucz cych si innych j zyków obcych, chocia wyst powali oni w poprzednich latach szkolnych.

21 Tabela 6. Uczniowie ucz cy si j zyka obcego jako przedmiotu obowi zkowego [ w tys. osób] Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski Stan 2007 r. 92,21 3,47 88,02 37,96 Stan 2008 r. 102,80 3,21 89,30 31,91 Struktura powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyków obcych w zasadniczych szko ach zawodowych w latach 2007 i 2008 przedstawia a si nast puj co: rok 2007 rok 2008 j zyk angielski 39,1% 43,0 % j zyk niemiecki 37,4 % 37,3 % j zyk rosyjski 16,1 % 13,3 % j zyk francuski 1,5 % 1,3 % Przemiany zachodz ce w nauczaniu j zyków obcych w zasadniczych szko ach zawodowych nast powa y o wiele wolniej ni w innych typach szkó. Po raz drugi wska nik powszechno ci angielskiego

22 j zyka [ 43 % ] zaj pierwsze miejsce i powi kszy swój udzia w stosunku do j zyka niemieckiego. Wska nik powszechno ci rosyjskiego przesun si na trzeci pozycj, podobnie jak w szko ach innego typu. Powszechno nauczania j zyków obcych jako przedmiotu dodatkowego w zasadniczych szko ach zawodowych by a niska. cznie uczy o si dodatkowo j zyka obcego w minionym roku szkolnym 2355 uczniów tj. o 440 wi cej ni rok wcze niej. Najwi ksz popularno ci cieszy y si j zyki: angielski [ 1172 osoby ] i niemiecki [ 1005 osób]. Licea ogólnokszta c ce W liceach ogólnokszta c cych po reformie ustroju szkolnego mamy trzy klasy: pierwsz, drug i trzeci zamiast czterech w starym liceum.w klasach tych ucz si absolwenci szkó gimnazjalnych. W tym rozdziale uwzgl dnieni zostali uczniowie trzyletnich liceów ogólnokszta c cych i dwuletnich uzupe niaj cych liceów ogólnokszta c cych dla absolwentów zasadniczych szkó zawodowych. W tabeli 7 pokazano liczby uczniów ucz cych si obowi zkowo j zyków obcych w liceach ogólnokszta c cych, w latach : 2007/2008 i 2008/2009. Liczby uczniów w ponadgimnazjalnych szko ach malej od kilku lat z przyczyn demograficznych. W ci gu ostatniego roku zmniejszy y si liczby uczniów ucz cych si trzech j zyków zachodnich oraz j zyka rosyjskiego. Najwi kszy bezwzgl dny spadek zanotowano dla j zyków: angielskiego [ -22,8 tys. uczniów ] i niemieckiego [- 21,1 tys. uczniów], a

23 najwi kszy spadek wzgl dny dla j zyka rosyjskiego [ - 5,2 %]. W porównaniu do roku szkolnego 2007/2008 spadki wzgl dne dla j zyków: rosyjskiego, niemieckiego i francuskiego zmala y, natomiast dla j zyka angielskiego spadek wzgl dny pozosta na tym samym poziomie. Tabela 7. Uczniowie ucz cy si j zyka obcego jako przedmiotu obowi zkowego [ w tys. osób] Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski Stan 2007 r. 690,85 82,35 464,95 68,08 Stan 2008 r. 668,06 80,09 443,83 64,55 Zmiana w osobach -22,79-2,26-21,12-3,53 Zmiana w % -3,3% -2,7% -4,5% -5,2% W roku szkolnym 2008/2009 m odzie liceów ogólnokszta c cych uczy a si obowi zkowo jeszcze innych j zyków obcych, poza wymienionymi w tabeli 7. Wygl da o to nast puj co: aciny 26,42 tys. uczniów hiszpa skiego 14,22 tys. uczniów

24 w oskiego 9,29 tys. uczniów innego 0,79 tys. uczniów W porównaniu do roku szkolnego 2007/2008 liczba uczniów ucz cych si obowi zkowo j zyka hiszpa skiego wzros a. Natomiast liczby uczniów ucz cych si aciny i j zyka w oskiego zmala y. Najbardziej, bo ponad dwukrotnie zmniejszy a si liczba uczniów w liceach ogólnokszta c cych ucz cych si innych j zyków obcych. Uwaga! W liceach ogólnokszta c cych obowi zuj dwa j zyki obce. W zestawieniach tabelarycznych uczniowie tych szkó s wi c liczeni dwukrotnie. W liceach ogólnokszta c cych m odzie uczy si równie j zyków obcych dodatkowo. W roku szkolnym 2008/2009 sytuacja przedstawia a si nast puj co: j zyk angielski - 16,39 tys. uczniów j zyk francuski - 7,66 tys. uczniów j zyk niemiecki - 34,31 tys. uczniów j zyki inne [ w tym rosyjski ] - 34,49 tys. uczniów Liczby uczniów ucz cych si dodatkowo j zyków : angielskiego i niemieckiego znacznie zmala y. Struktur powszechno ci nauczania j zyków obcych jako przedmiotu obowi zkowego (w % ogó u uczniów) pokazano poni ej: Rok 2007 Rok 2008 j zyk angielski 96,5 % 97,1 % j zyk niemiecki 65,0 % 64,5 % j zyk rosyjski 9,5 % 9,4 % j zyk francuski 11,5 % 11,6 % acina 4,2 % 3,8 %

25 j zyk w oski 1,4 % 1,4 % j zyk hiszpa ski 1,8 % 2,1 % inny j zyk 0,25 % 0,1 % Wska niki powszechno ci nauczania j zyków: angielskiego i niemieckiego jako przedmiotu dodatkowego w liceach ogólnokszta c cych s du o ni sze w porównaniu do innego typu szkó na przyk ad podstawowych czy gimnazjów Dlatego czne wska niki powszechno ci dla trzech j zyków zachodnich s tylko nieznacznie wy sze od wska ników nauczania obowi zkowego. Rok 2007 Rok 2008 j zyk angielski 99,8 % 99,5 % j zyk niemiecki 70,6 % 69,5 % j zyk francuski 12,6 % 12,7 % Dynamika przemian w nauczaniu j zyków obcych w liceach ogólnokszta c cych w latach 2007 i 2008 jest bardzo niska w porównaniu do przemian w latach wcze niejszych. wiadczy to o osi gni ciu w tych szko ach stanu, zbli onego do pu apu potrzeb uczniowskich. Licea profilowane Licea profilowane to stosunkowo nowy typ szko y, który funkcjonuje w polskiej o wiacie od 1 wrze nia 2002 roku. Szko t zaliczamy podobnie jak licea ogólnokszta c ce, zasadnicze szko y zawodowe i technika do szkó ponadgimnazjalnych. W tabeli 9 pokazano liczby uczniów

26 ucz cych si obowi zkowo j zyków obcych w tych liceach w roku szkolnym 2007/2008 i w roku ubieg ym 2008/2009. Tabela 9. Uczniowie ucz cy si j zyka obcego jako przedmiotu obowi zkowego [w tys. osób] Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski Stan 2007 r. 104,93 6,50 83,13 17,53 Stan 2008 r. 68,93 3,77 52,56 11,19 Podobnie jak w innych szko ach ponadgimnazjalnych liczba uczniów w liceach profilowanych zmniejszy a si. Jest to wyj tkowo du y spadek, bo a o 38 tys. uczniów mniej uczy o si w nich w minionym roku szkolnym. Z tego powodu liczby uczniów ucz cych si wszystkich czterech j zyków obcych w tych szko ach bardzo zmala y Najwi kszy spadek bezwzgl dny wyst pi dla j zyka angielskiego i wyniós [ - 36 tys. osób ] oraz niemieckiego [ - 30,6 tys. osób]. Natomiast spadki wzgl dne dla wszystkich, czterech wymienionych j zyków przekroczy y 34 procent ; najwi cej w przypadku j zyka francuskiego [ - 42,5 % ]. Pewna grupa uczniów w liceach profilowanych uczy si tak e obowi zkowo innych j zyków obcych, cznie 540 osób.

27 Struktur powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyków obcych w liceach profilowanych (w % ogó u uczniów) pokazano ni ej : Rok 2007 Rok 2008 j zyk angielski 94,9 % 95,0 % j zyk niemiecki 75,2 % 72,5 % j zyk rosyjski 15,9 % 15,4 % j zyk francuski 5,8 % 5,2 % j zyk hiszpa ski 0,2 % 0,3 % j zyk w oski 0,2 % 0,2 % j zyk aci ski 0,0% 0,2 % inny j zyk 0,1 % 0,0 % Na przestrzeni ostatniego roku wzros y wska niki powszechno ci j zyka : angielskiego, hiszpa skiego i aci skiego. Wska nik powszechno ci nauczania innych j zyków obcych w liceach profilowanych spad w tym czasie do zera. Uczniowie liceów profilowanych uczyli si równie dodatkowo j zyków obcych. W roku szkolnym 2008/2009 liczba ucz cych si wynosi a 9,7 tys. osób. Oznacza to spadek o 1,7 tys. uczniów w stosunku do roku szkolnego 2007/2008. Najwi cej uczniów uczy o si j zyka niemieckiego 4,29 tys. osób. Je eli uwzgl dnimy uczniów, którzy ucz si j zyka obcego jako przedmiotu dodatkowego czne wska niki powszechno ci nauczania j zyków zachodnioeuropejskich w tych szko ach troch wzrosn i b d nast puj ce : r. j zyk angielski 99,2 % j zyk niemiecki 78,4 % j zyk francuski 6,3 %

28 Technika Technika zaliczane s do szkó ponadgimnazjalnych, podobnie jak licea ogólnokszta c ce i licea profilowane. Po reformie ustroju szkolnego w technikach ucz si absolwenci szkó gimnazjalnych, a w technikach uzupe niaj cych absolwenci zasadniczych szkó zawodowych. Dane dotycz ce techników nie uwzgl dniaj uczniów ze szkó artystycznych ogólnokszta c cych daj cych uprawnienia zawodowe. Dynamik przemian w nauczaniu j zyków obcych w technikach i technikach uzupe niaj cych przedstawia tabela 8. Tabela 8. Uczniowie ucz cy si j zyka obcego jako przedmiotu obowi zkowego [w tys. osób] Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski Stan 2007 r. 516,36 27,84 421,29 76,56 Stan 2008 r. 526,35 26,88 424,49 69,87 Najwi ksza liczba uczniów w tych szko ach uczy a si obowi zkowo j zyka angielskiego 526,35 tys. osób oraz niemieckiego 424,49 tys. osób. Na przestrzeni lat 2007/2008 i 2008/2009 zwi kszy y si liczby uczniów ucz cych si j zyków: angielskiego przyrost o ok. 10 tys. osób tj. 1,9 % i niemieckiego - przyrost o 3,2 tys. osób tj. o 0,76 %. Równocze nie spad a liczba osób ucz cych si j zyka rosyjskiego i francuskiego. Du y spadek

29 bezwzgl dny i wzgl dny dotyczy j zyka rosyjskiego i wynosi [ - 8,7 %].. Popularno nie wymienionych w tabeli 8 j zyków obcych takich jak : w oskiego, aciny i hiszpa skiego jako przedmiotu obowi zkowego by a znacznie ni sza w technikach ni w liceach ogólnokszta c cych. Natomiast liczba ucz cych si jeszcze innych j zyków obcych by a wy sza w technikach. cznie grupa ucz cych si wynosi a w roku szkolnym 2008/ uczniów tj. 52 % wszystkich uczniów ucz cych si innego j zyka poza czteroma, najbardziej popularnymi, wymienionymi w tabeli. Struktura powszechno ci nauczania j zyków obcych jako przedmiotu obowi zkowego: r r. j zyk angielski 94,0 % 94,8 % j zyk niemiecki 76,7 % 76,4 % j zyk rosyjski 13,9 % 12,6 % j zyk francuski 5,1 % 4,8 % j zyk aci ski 0,0 % 0,0 % j zyk hiszpa ski 0,1 % 0,1 % j zyk w oski 0,05 % 0,1 % inny j zyk 0,2 % 0,2 % Najwi ksz zmian zanotowano dla j zyka rosyjskiego; wska nik powszechno ci tego j zyka zmniejszy si o 1,3 punktów proc. Niewielkie zmiany warto ci zanotowano dla wska ników powszechno ci pozosta ych j zyków obcych. Pewna grupa uczniów techników uczy a si j zyka obcego jako przedmiotu dodatkowego. W roku szkolnym 2008/2009 wygl da o to nast puj co: j zyk niemiecki - 19,64 tys. uczniów

30 j zyk angielski - 11,57 tys. uczniów j zyk francuski - 1,99 tys. uczniów inne j zyki - 7,44 tys. uczniów Je eli uwzgl dnimy uczniów ucz cych si j zyka obcego jako przedmiotu dodatkowego wska niki powszechno ci nauczania j zyków zachodnioeuropejskich w tych szko ach nieznacznie wzrosn w stosunku do nauczania obowi zkowego j zyków obcych rok 2008 rok j zyk angielski 95,7 % 96,9 % j zyk niemiecki 79,9 % 79,9 % j zyk francuski 5,5 % 5,2 % W stosunku do ubieg ego roku szkolnego 2007/2008 czny wska nik powszechno ci j zyka angielskiego uleg zwi kszeniu, j zyka francuskiego nieznacznie si zmniejszy, a j zyka niemieckiego pozosta na tym samym poziomie. Szko y policealne W tabeli 10 pokazane zosta y liczby uczniów ucz cych si obowi zkowo czterech podstawowych j zyków obcych w szko ach policealnych. S to g ównie szko y policealne [ ponadgimnazjalne ], ale równie niewielka liczba szkó policealnych [ ponadpodstawowych ], które

31 wyst powa y w roku 2007/2008 tylko w niektórych województwach. Najwi ksza grupa uczniów 4,80 tys. osób uczy a si obowi zkowo j zyka angielskiego, a najmniejsza 0,13 tys. osób j zyka rosyjskiego. W stosunku do roku szkolnego 2007/2008 liczba ucz cych si ka dego z czterech j zyków zmala a. Obserwujemy szczególnie du e spadki wzgl dne; najwi kszy spadek wzgl dny wyst pi dla j zyka rosyjskiego - 64,8 %. W zestawieniu z innymi typami szkó, omawianymi wcze niej w tym raporcie s to najwi ksze spadki wzgl dne liczby uczniów ucz cych si obowi zkowo j zyków obcych. Tabela 10. obowi zkowego [w tys. osób] Uczniowie ucz cy si j zyka obcego jako przedmiotu Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski Stan 2007 r. 7,36 0,58 1,59 0,37 Stan 2008 r. 4,80 0,34 0,96 0,13 zmiana w osobach -2,56-0,24-0,63-0,24 zmiana w % - 34,7% - 41,4% - 39,6% - 64,8%

32 Wska niki powszechno ci nauczania j zyków obcych jako przedmiotu obowi zkowego wygl daj nast puj co w roku szkolnym bie cym i ubieg ym : Rok Rok j zyk angielski - 22,3 % j zyk angielski - 14,7 % j zyk niemiecki - 4,8 % j zyk niemiecki - 2,9 % j zyk francuski - 1,8 % j zyk francuski - 1,0 % j zyk rosyjski - 1,1 % j zyk rosyjski - 0,4 % j zyk aci ski - 2,2 % j zyk aci ski - 1,4 % j zyk hiszpa ski - 0,1 % j zyk hiszpa ski - 0,0 % j zyk w oski - 0,0 % j zyk w oski - 0,1 % inny j zyk - 0,6 % inny j zyk - 0,3 % Je eli uwzgl dnimy nauczanie j zyków zachodnich jako przedmiotu dodatkowego wska niki powszechno ci b d mia y nast puj ce warto ci: Rok R o k j zyk angielski - 35,4 % j zyk angielski - 29,1 % j zyk niemiecki - 5,7 % j zyk niemiecki - 3,8 % j zyk francuski - 1,8 % j zyk francuski - 1,0 % Dodatkowo innego j zyka obcego, oprócz angielskiego, niemieckiego i francuskiego uczy o si w tych szko ach w minionym roku szkolnym oko o 0,67 tys. osób. Wska nik powszechno ci nauczania dodatkowego innego j zyka wynosi 2,1 %.

33 Liczba nauczanych j zyków obcych wed ug typu szko y. Interesuj cym zagadnieniem jest liczba nauczanych j zyków obcych w ró nych typach szkó w Polsce. Umieszczone w raporcie tabele 17 i 18 udzielaj odpowiedzi na dwa pytania dotycz ce tego tematu. W tabeli 17 podano liczby uczniów ucz cych si w roku szkolnym 2008/2009 w ka dym typie szko y : jednego j zyka obcego, dwóch lub trzech j zyków obcych. W tabeli 18 podane zosta y udzia y procentowe uczniów ucz cych si jednego, dwóch lub trzech j zyków obcych w stosunku do cznej liczby ucz cych si wszystkich j zyków w danej szkole. W szko ach podstawowych najwi kszy udzia procentowy - 85,7 % mia y dzieci ucz ce si jednego j zyka obcego. Sze ciokrotnie ni szy by udzia dzieci ucz cych si dwóch j zyków obcych. W szko ach gimnazjalnych najwi kszy udzia mieli uczniowie ucz cy si dwóch j zyków obcych - 50,5 %. Ale ich przewaga nad ucz cymi si jednego j zyka wynosi a zaledwie 1,4 %. W szko ach ponadgimnazjalnych : liceach ogólnokszta c cych, liceach profilowanych i technikach zdecydowan przewag mieli uczniowie ucz cy si dwóch j zyków obcych. W liceach profilowanych i technikach udzia ten wynosi odpowiednio : 96,7 % i 95,2 %. W liceach ogólnokszta c cych najwy szy ze wszystkich typów szkó by udzia uczniów ucz cych si jednocze nie trzech j zyków obcych - 6,72 %. W szko ach zasadniczych i szko ach policealnych najwi kszy by udzia uczniów ucz cych si jednego j zyka obcego Dla szkó zasadniczych wynosi on - 97,2 %, a policealnych 91,3 % W wymienionych obu typach szkó udzia uczniów ucz cych si trzech j zyków obcych by zerowy.

34 Tabela 18 Uczniowie ucz cy si obowi zkowo j zyków obcych [ w % ] wed ug liczby j zyków i typów szkó. typ szko y jeden j zyk dwa j zyki trzy j zyki suma ogó em 55,87% 43,01% 1,12% 100,00% szko y podstawowe 85,67% 14,23% 0,10% 100,00% gimnazja 49,10% 50,48% 0,42% 100,00% licea ogólnokszta c ce 5,11% 88,17% 6,72% 100,00% szko y zasadnicze 97,20% 2,80% 0,00% 100,00% licea profilowane 3,38% 96,37% 0,24% 99,99% technika i licea zawodowe 4,16% 95,16% 0,68% 100,00% szkoly policealne 91,33% 8,67% 0,00% 100,00% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

35 Tabela 17 Uczniowie ucz cy si obowi zkowo j zyków obcych [ w tys. osób] wed ug liczby j zyków i typów szkó. typ szko y ogó em jeden j zyk dwa j zyki trzy j zyki ogó em 5088, , ,73 57,03 szko y podstawowe 2215, ,8 315,3 2,11 gimnazja 1341,66 658,74 677,32 5,61 licea ogólnokszta c ce 675,95 34,51 595,99 45,45 szko y zasadnicze 221,63 215,42 6,21 0,00 licea profilowane 70,66 2,39 68,09 0,17 technika i licea zawodowe 540,49 22,49 514,33 3,67 szkoly policealne 10,65 9,73 0,92 0, Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

36 II. PRZESTRZENNY ROZK AD POWSZECHNO CI NAUCZANIA J ZYKÓW OBCYCH Powszechno nauczania poszczególnych j zyków obcych w uk adzie wojewódzkim jest bardzo zró nicowana. Tabela 10 przedstawia czne liczby uczniów we wszystkich szko ach razem ucz cych si czterech podstawowych j zyków obcych w szesnastu województwach w Polsce. W porównaniu do roku szkolnego 2007/2008 wzros a liczba ucz cych si angielskiego we wszystkich województwach. W przypadku j zyka francuskiego wzros a liczba uczniów w dwóch województwach: opolskim i podlaskim. Dla j zyka niemieckiego odnotowano wzrost tylko w województwie lubuskim, a dla j zyka rosyjskiego w województwie opolskim. Rozpi to ci przedzia ów, w których mieszcz si procentowe wska niki powszechno ci nauczania j zyków obcych w województwach (we wszystkich typach szkó cznie) w roku szkolnym 2008/2009 obrazuje poni sze zestawienie. Dla j zyków: angielskiego, niemieckiego i francuskiego s to sumy wska ników powszechno ci nauczania j zyka jako przedmiotu obowi zkowego i dodatkowego. Dla j zyka: rosyjskiego, hiszpa skiego i w oskiego podane s wska niki powszechno ci nauczania obowi zkowego obu j zyków ze wzgl du na brak danych do nauczania dodatkowego tych j zyków obcych. j zyk angielski 64,8 % - 96,3 % j zyk francuski 1,4 % - 5,9 % j zyk niemiecki 30,1 % - 64,5 % j zyk rosyjski 0,7 % - 11,4 % j zyk hiszpa ski 0,1 % - 0,6 % j zyk w oski 0,03 % - 0,5 %

37 Tabela 10 Uczniowie ucz cy si obowi zkowo j zyków obcych [ w tys. osób] wed ug województw. Szko y razem. województwo Angielski Francuski Niemiecki Rosyjski dolno l skie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie ódzkie ma opolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie l skie wi tokrzyskie warmi sko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

38 Przy du ym zró nicowaniu wska ników regionalnych wska niki ogólnokrajowe praktycznie nie daj pe nych informacji o nauczaniu j zyków obcych w poszczególnych województwach. W takiej sytuacji, w rozwa aniach dotycz cych nauczania j zyków obcych nie mo na pomin analizy rozk adu przestrzennego. Przestrzenne rozk ady powszechno ci nauczania sze ciu, wymienionych wy ej j zyków obcych jako przedmiotu: obowi zkowego, dodatkowego oraz cznie obrazuj tabele: 11, 12, 13, 14, 15 i 16. J zyk rosyjski Przestrzenny rozk ad powszechno ci nauczania j zyka rosyjskiego obrazuje tabela 11 i mapka R. Rozpi to wojewódzkich wska ników powszechno ci j zyka rosyjskiego w minionym roku szkolnym wynosi a 10,7%. Wska niki powszechno ci uwzgl dnia y tylko nauczanie obowi zkowe tego j zyka w szko ach. Brakowa o danych o nauczaniu dodatkowym j zyka rosyjskiego. W roku szkolnym 2007/2008 rozpi to wska ników powszechno ci nauczania obowi zkowego tego j zyka by a troch wi ksza i wynosi a 11,2 %. Do województw o najwy szych wska nikach powszechno ci nauczania j zyka rosyjskiego nale a y w roku szkolnym 2008/2009 oraz w latach poprzednich: lubelskie - 11,4 % ogó u uczniów podlaskie - 10,8 % ogó u uczniów mazowieckie - 8,8 % ogó u uczniów Najni sze wska niki powszechno ci nauczania j zyka rosyjskiego ma y województwa le ce w zachodniej cz ci Polski opolskie - 0,7 % ogó u uczniów

39 Tab.11 Wska niki powszechno cinauczania j zyka rosyjskiego jako przedmiotu obowi zkowego wed ug województw w roku szkolnym 2008 / województwo wska nik powszechno ci ( w % ogó u uczniów ) dolno l skie 1,3% kujawsko-pomorskie 5,5% lubelskie 11,4% lubuskie 1,2% ódzkie 4,5% ma opolskie 2,4% mazowieckie 8,8% opolskie 0,7% podkarpackie 2,8% podlaskie 10,8% pomorskie 1,9% l skie 1,8% wi tokrzyskie 6,2% warmi sko-mazurskie 5,0% wielkopolskie 2,2% zachodniopomorskie 1,4% Polska 4,3% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

40 Nauczanie j zyka rosyjskiego, jako przedmiotu obowi zkowego w r. szk. 2008/09 (w procentach ogó u uczniów) kraj 4,3% 1,9 pomorskie 5,0 1,4 warmi sko-mazurskie 10,8 zachodniopomorskie 5,5 podlaskie kujawsko-pomorskie 8,8 1,2 2,2 mazowieckie lubuskie wielkopolskie 4,5 11,4 ódzkie 1,3 6,2 lubelskie dolno l skie 0,7 1,8 wi tokrzyskie opolskie l skie 2,4 2,8 podkarpackie ma opolskie MAPKA R Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

41 lubuskie - 1,2 % ogó u uczniów dolno l skie - 1,3 % ogó u uczniów W dwunastu województwach wska nik powszechno ci nauczania obowi zkowego tego j zyka w roku szkolnym 2008/2009 obni y si w stosunku do roku szkolnego 2007/2008. Spadki warto ci wska ników wyra one w punktach procentowych by y jednak w tym roku znacznie mniejsze ni w latach wcze niejszych. W trzech województwach: podlaskim, warmi sko - mazurskim i opolskim wska niki powszechno ci troch wzros y. Natomiast w województwie zachodniopomorskim warto wska nika nie uleg a zmianie. W uszeregowaniu j zyków obcych wed ug stopnia powszechno ci j zyk rosyjski nie zajmuje pierwszej i drugiej pozycji w adnym województwie. W siedmiu województwach j zyk rosyjski zajmuje trzeci pozycj, a w pozosta ych czwart, ostatni pozycj na skali powszechno ci [ porównaj tabele 11 i 14 ]. J zyk angielski Przestrzenny rozk ad wska nika powszechno ci nauczania j zyka angielskiego ( jako przedmiotu obowi zkowego, dodatkowego oraz cznie ) w roku szkolnym 2008/2009 przedstawiaj tabela 12 oraz mapka A. Wida du e zró nicowanie wska nika powszechno ci nauczania j zyka angielskiego w szesnastu województwach. W nauczaniu obowi zkowym najwy szy wska nik powszechno ci mia o woj. podlaskie - 90,6 %, a w nauczaniu dodatkowym woj. dolno l skie i wielkopolskie po 9,8 %. W latach szkolnych 2006/2007 oraz 2007/2008 województwami o najwy szych cznych wska nikach powszechno ci nauczania tego j zyka

42 Tabela 12. Wska niki powszechno ci nauczania j zyka angielskiego wed ug województw w roku szkolnym 2008 / województwo wska nik powszechno ci ( w % ogó u uczniów ) obowi zkowo dodatkowo cznie dolno l skie 70,2% 9,8% 80,0% kujawsko-pomorskie 82,7% 6,4% 89,1% lubelskie 88,4% 6,8% 95,2% lubuskie 56,9% 7,9% 64,8% ódzkie 81,2% 9,0% 90,2% ma opolskie 87,6% 6,3% 93,9% mazowieckie 88,3% 6,6% 94,9% opolskie 86,4% 6,7% 93,1% podkarpackie 87,9% 5,5% 93,4% podlaskie 90,6% 5,7% 96,3% pomorskie 81,4% 7,3% 88,7% l skie 89,8% 4,6% 94,4% wi tokrzyskie 88,8% 6,2% 95,0% warmi sko-mazurskie 80,5% 6,0% 86,5% wielkopolskie 75,4% 9,8% 85,2% zachodniopomorskie 72,8% 7,6% 80,4% Polska 83,0% 7,0% 90,0% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

43 Nauczanie j zyka angielskiego, jako przedmiotu obowi zkowego i dodatkowego cznie w r. szk. 2008/09 (w procentach ogó u uczniów) kraj 90,0% 88,7 86,5 pomorskie 80,4 warmi sko-mazurskie 96,3 zachodniopomorskie 89,1 podlaskie kujawsko-pomorskie 94,9 64,8 85,2 mazowieckie lubuskie wielkopolskie 90,2 95,2 ódzkie 80,0 95,0 lubelskie dolno l skie 93,1 opolskie 94,4 wi tokrzyskie 93,4 l skie 93,9 podkarpackie ma opolskie MAPKA A Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

44 by y: podlaskie i l skie. Natomiast najni szy wska nik powszechno ci nauczania j zyka angielskiego mia o województwo lubuskie. W roku szkolnym 2008/2009 w zakresie powszechno ci dwa pierwsze miejsca zaj y województwa: podlaskie i wi tokrzyskie [ por. tab.12 ]. W ci gu ostatniego roku warto ci wska ników w woj. podlaskim i wi tokrzyskim wzros y o oko o sze ciu punktów procentowych. W dziewi ciu województwach warto ci wska ników powszechno ci j zyka angielskiego przekroczy y 90 procent. W roku szkolnym 2007/2008 takich województw by o tylko dwa. W uszeregowaniu j zyków obcych wed ug stopnia powszechno ci j zyk angielski zajmuje pozycj pierwsz we wszystkich województwach. Po raz pierwszy w województwie lubuskim wska nik powszechno ci j zyka angielskiego wyprzedzi wska nik powszechno ci j zyka niemieckiego o 0,3 punktu proc. [ por. tabele 12 i 13 ]. J zyk niemiecki Przestrzenny rozk ad wska nika powszechno ci nauczania j zyka niemieckiego (jako przedmiotu obowi zkowego, dodatkowego oraz cznie) w roku szkolnym 2008/2009 przedstawiaj tabela 13 i mapka N. Powszechno nauczania j zyka niemieckiego w uk adzie wojewódzkim by a w minionym roku szkolnym 2008/2009, podobnie jak przed dwoma laty bardziej zró nicowana ni powszechno j zyka angielskiego. Rozpi to skrajnych warto ci wojewódzkich wska ników powszechno ci j zyka niemieckiego wynosi a 34,40 % i powi kszy a si troch w stosunku do roku 2007/2008.

45 Tabela 13. Wska niki powszechno ci nauczania j zyka niemieckiego wed ug województw w roku szkolnym 2008 / województwo wska nik powszechno ci ( w % ogó u uczniów ) obowi zkowo dodatkowo cznie dolno l skie 47,4% 11,5% 58,9% kujawsko-pomorskie 28,9% 10,8% 39,7% lubelskie 19,2% 11,2% 30,4% lubuskie 57,7% 6,8% 64,5% ódzkie 32,1% 12,2% 44,3% ma opolskie 28,7% 12,2% 40,9% mazowieckie 19,5% 10,7% 30,2% opolskie 34,2% 14,6% 48,8% podkarpackie 30,6% 12,8% 43,4% podlaskie 19,7% 10,4% 30,1% pomorskie 35,4% 10,1% 45,5% l skie 26,1% 11,8% 37,9% wi tokrzyskie 25,5% 11,3% 36,8% warmi sko-mazurskie 31,8% 6,6% 38,4% wielkopolskie 40,5% 12,0% 52,5% zachodniopomorskie 46,4% 13,8% 60,2% Polska 31,2% 11,3% 42,5% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

46 Nauczanie j zyka niemieckiego, jako przedmiotu obowi zkowego i dodatkowego cznie w r. szk. 2008/09 (w procentach ogó u uczniów) kraj 42,5% 45,5 38,4 pomorskie 60,2 warmi sko-mazurskie 30,1 zachodniopomorskie 39,7 podlaskie kujawsko-pomorskie 30,2 64,5 52,5 mazowieckie lubuskie wielkopolskie 44,3 30,4 ódzkie 58,9 36,8 lubelskie dolno l skie 48,8 opolskie 37,9 wi tokrzyskie 43,4 l skie 40,9 podkarpackie ma opolskie MAPKA N Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

47 Najwy szy wska nik powszechno ci j zyka niemieckiego jako przedmiotu obowi zkowego mia o województwo lubuskie - 57,7 %, a jako przedmiotu dodatkowego woj. opolskie 14,6 %. czne wska niki powszechno ci j zyka niemieckiego s najwy sze w województwach: lubuskim i zachodniopomorskim, a najni sze w województwach podlaskim i mazowieckim [ por. tab.13 ]. W stosunku do poprzedniego roku szkolnego wska niki powszechno ci nauczania j zyka niemieckiego zwi kszy y si w dwunastu województwach, w dwóch nie zmieni y swoich warto ci. W województwach : podlaskim i wi tokrzyskim nast pi nieznaczny spadek warto ci wska nika powszechno ci. Nadal dominuj w dziedzinie powszechno ci j zyka niemieckiego województwa w zachodniej cz ci Polski. W uszeregowaniu j zyków obcych j zyk niemiecki zajmuje drug pozycj we wszystkich województwach po pierwszej pozycji j zyka angielskiego. J zyk francuski Przestrzenny rozk ad wska nika powszechno ci nauczania j zyka francuskiego (jako przedmiotu obowi zkowego i dodatkowego oraz cznie) w roku szkolnym 2008/2009 pokazuje tabela 14 i mapka F. W minionym roku szkolnym, podobnie jak w ubieg ych w zakresie powszechno ci j zyka francuskiego dominowa y dwa województwa: l skie i ma opolskie. Dotyczy o to nauczania j zyka francuskiego jako

48 Tabela 14. Wska niki powszechno ci nauczania j zyka francuskiego wed ug województw w roku szkolnym 2008 / województwo wska nik powszechno ci ( w % ogó u uczniów ) obowi zkowo dodatkowo cznie dolno l skie 2,2% 0,6% 2,8% kujawsko-pomorskie 2,2% 1,0% 3,2% lubelskie 2,5% 0,9% 3,4% lubuskie 2,9% 0,7% 3,6% ódzkie 2,3% 0,7% 3,0% ma opolskie 3,8% 1,0% 4,8% mazowieckie 3,1% 1,3% 4,4% opolskie 1,6% 1,4% 3,0% podkarpackie 2,6% 0,7% 3,3% podlaskie 2,2% 0,8% 3,0% pomorskie 1,8% 0,7% 2,5% l skie 4,1% 1,8% 5,9% wi tokrzyskie 2,0% 0,3% 2,3% warmi sko-mazurskie 1,1% 0,3% 1,4% wielkopolskie 2,1% 0,5% 2,6% zachodniopomorskie 1,3% 0,4% 1,7% Polska 2,6% 0,9% 3,5% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

49 Nauczanie j zyka francuskiego, jako przedmiotu obowi zkowego i dodatkowego cznie w r. szk. 2008/09 (w procentach ogó u uczniów) kraj 3,5% 2,5 1,4 pomorskie 1,7 warmi sko-mazurskie 3,0 zachodniopomorskie 3,2 podlaskie kujawsko-pomorskie 4,4 3,6 2,6 mazowieckie lubuskie wielkopolskie 3,0 3,4 ódzkie 2,8 2,3 lubelskie dolno l skie 3,0 opolskie 5,9 wi tokrzyskie 3,3 l skie 4,8 podkarpackie ma opolskie MAPKA F Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

50 przedmiotu obowi zkowego. W nauczaniu tego j zyka jako przedmiotu dodatkowego najwy sze wska niki mia y województwa: l skie i opolskie. czny wska nik powszechno ci j zyka francuskiego zwi kszy si w o miu województwach w stosunku do roku szkolnego 2007/2008 ; a w czterech zmniejszy si. Natomiast w czterech pozosta ych : dolno l skim, lubelskim, lubuskim i ma opolskim warto wska nika nie zmieni a si. W roku szkolnym 2000/2001 spo ród czterech najbardziej popularnych j zyków obcych w Polsce j zyk francuski zajmowa czwart pozycj na skali powszechno ci nauczania we wszystkich szesnastu województwach. W minionym roku szkolnym 2008/2009 wska nik powszechno ci j zyka francuskiego wyprzedzi w obowi zkowym nauczaniu wska nik powszechno ci j zyka rosyjskiego w pi ciu województwach [ por. tabele 14 i 11 ]. Najwi ksza ró nica warto ci mi dzy wska nikami powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyka francuskiego i rosyjskiego wyst pi a w województwie l skim ; j zyk francuski 4,1 % ; j zyk rosyjski - 1,8 %. J zyk hiszpa ski Przestrzenny rozk ad wska nika powszechno ci nauczania j zyka hiszpa skiego jako przedmiotu obowi zkowego w roku szkolnym 2008/2009 pokazuje tabela 15 i mapka H. Rozk ad przestrzenny nauczania j zyka hiszpa skiego wed ug województw jest analizowany w raportach o powszechno ci nauczania j zyków po raz trzeci.

51 Tabela 15. Wska niki powszechno ci nauczania j zyka hiszpa skiego jako przedmiotu obowi zkowego wed ug województw w roku szkolnym 2008 / województwo wska nik powszechno ci ( w % ogó u uczniów ) dolno l skie 0,20% kujawsko-pomorskie 0,30% lubelskie 0,60% lubuskie 0,10% ódzkie 0,30% ma opolskie 0,30% mazowieckie 0,60% opolskie 0,10% podkarpackie 0,30% podlaskie 0,10% pomorskie 0,50% l skie 0,30% wi tokrzyskie 0,30% warmi sko-mazurskie 0,20% wielkopolskie 0,50% zachodniopomorskie 0,30% Polska 0,40% Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

52 Nauczanie j zyka hiszpa skiego, jako przedmiotu obowi zkowego w r. szk. 2008/09 (w procentach ogó u uczniów) kraj 0,4% 0,5 pomorskie 0,2 0,3 warmi sko-mazurskie 0,1 zachodniopomorskie 0,3 podlaskie kujawsko-pomorskie 0,6 0,1 0,5 mazowieckie lubuskie wielkopolskie 0,3 0,6 ódzkie 0,2 0,3 lubelskie dolno l skie 0,1 opolskie 0,3 wi tokrzyskie 0,3 l skie 0,3 podkarpackie ma opolskie MAPKA H Warszawa, Al. Ujazdowskie 28, tel. (48 22) , prog@codn.edu.pl,

53 W roku szkolnym 2008/2009 najwy szy wska nik powszechno ci - 0,6 % mia y dwa województwa: mazowieckie i lubelskie. Najni szy wska nik powszechno ci j zyka hiszpa skiego 0,1 % zanotowano w trzech województwach: lubuskim, opolskim i podlaskim. W roku szkolnym 2006/2007 najwy szy wska nik powszechno ci mia o województwo lubelskie, a najni szy województwo lubuskie. J zyk hiszpa ski jest nauczany aktualnie obowi zkowo we wszystkich szesnastu województwach. Popularno jego jest jednak niska ; a warto ci wska ników powszechno ci s du o mniejsze od wska ników czterech najbardziej popularnych j zyków obcych w Polsce: angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego i francuskiego. W stosunku do wska nika powszechno ci nauczania obowi zkowego j zyka francuskiego w Polsce - 2,6 % wska nik j zyka hiszpa skiego by sze i pó razy ni szy. Rozpi to mi dzy warto ciami wojewódzkich wska ników powszechno ci j zyka hiszpa skiego wynosi a tylko 0,50 % i by a wielokrotnie ni sza od rozpi to ci wska ników innych j zyków obcych, analizowanych wcze niej w tym raporcie. J zyk w oski Przestrzenny rozk ad wska nika powszechno ci nauczania j zyka w oskiego jako przedmiotu obowi zkowego w roku szkolnym 2008/2009 pokazuje tabela 16 i mapka W. Rozk ad przestrzenny nauczania j zyka w oskiego wed ug województw jest analizowany w raporcie o powszechno ci nauczania j zyków po raz drugi.