Nr 11 (99) listopad 2012 ISSN

Transkrypt

1 Nr 11 (99) listopad 2012 ISSN

2 Oczami Leszka Ołdaka Opolskie W Regionalne M r województwa opolskiego. Redakcja: Opole, ul. Piastowska 14 (budynek Urz du M kowskiego), pokój 187, tel: Redaguje Zespó Prasowy w sk Maria Szylska,redaktor naczelny, Violetta Ruszczewska Okładka: Obchody 11 listopada w Opolu, fot. Violetta Ruszewska Zastrzegamy sobie prawo wyboru i sk nych tekstów. redakcja@umwo.opole.pl Wydawca: Ur M kowski Województwa Opolskiego, Opole, ul. Piastowska 14. Sk 4 -Plus, K l. Wr ka 28 tel

3 Strategię powinni skonsultować wszyscy Tytuł Znakomity przywódca dla marszałka Józefa Sebesty Jesteśmy w przededniu zasadniczej fazy negocjacji z Unią Europejską nowego okresu programowania rozwoju na lata Te negocjacje to nie tylko zabiegi rządu polskiego o jak największe pieniądze dla kraju, ale także skomplikowany proces uzgodnień pomiędzy gospodarzami województw a Komisją Europejską co do kierunków dystrybucji funduszy skupionych w przyszłym Regionalnym Programie Operacyjnym. Ta niełatwa procedura musi być podparta szeregiem analiz i założeń, które w swej realizacji prowadzą do najbardziej efektywnego wykorzystania strumienia pieniędzy na rozwój gospodarczy. Dokumentem determinującym działania w zakresie rozwoju województwa i będącym podstawą negocjacji - zarówno z Komisją Europejską, jak i Ministerstwem Rozwoju Regionalnego - jest przygotowywana Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego na lata Szereg spotkań w powiatach blisko rok temu i głębokie zaangażowania samorządów lokalnych, instytucji publicznych, organizacji pozarządowych, a także przedsiębiorców, sprawiło, że w oparciu o ten bogaty materiał analityczny przygotowano syntetyczną diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej dla województwa opolskiego. Zebrano w całość informacje na temat mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń dla naszego regionu i na podstawie tych danych został przygotowany projekt Strategii, który przekazany został bardzo szeroko instytucjom, organizacjom i każdemu mieszkańcowi z osobna, do konsultacji. Projekt Strategii został tak przygotowywany, by odzwierciedlał kierunki i potrzeby zmian ekonomicznych w Polsce i Europie. Istotnym elementem wpływającym na kształt tego dokumentu były wyniki spisu powszechnego, które ukazały nam katastrofalne trendy w demografii. Województwo opolskie musi być przyjazne mieszkańcom i przedsiębiorcom, co więcej działania prorodzinne trzeba ściśle korelować z działaniami w zakresie aktywizacji rynku pracy i pozyskiwania zewnętrznych przedsiębiorców. Elementem integralnym Strategii jest projekt Specjalnej Strefy Demograficznej, którego realizacja będzie mieć znaczny wpływ na poziom życia mieszkańców całego województwa. Prosząc samorządowców, przedstawicieli instytucji publicznych, organizacji pozarządowych o zaangażowanie w proces konsultacji - bo tylko wtedy strategia będzie odzwierciedlać właściwe potrzeby i ukazywać możliwości, regionu - zapewniam, że samorząd województwa opolskiego przyjmie Strategię, która będzie gwarantem zrównoważonego rozwoju całego województwa opolskiego. Bogusław Wierdak Przewodniczący Sejmiku Województwa Opolskiego Krajowa Izba Gospodarcza przyznała marszałkowi Józefowi Szebeście tytuł Znakomitego przywódcy. 11 listopada na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono Polskie Nagrody Jakości. Patronat nad prestiżowym konkursem objął wicepremier Waldemar Pawlak, on też wręczył marszałkowi przyznaną nagrodę. Wśród piątki laureatów XVIII edycji prestiżowego konkursu Polska Nagroda Jakości były aż dwie instytucje z województwa opolskiego: Starostwo Powiatowe w Kluczborku oraz Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu. Marszałka Józefa Sebestę uhonorowano tytułem Znakomitego przywódcy. - To wielka sprawa dla naszego regionu. W dotychczasowych edycjach Polskiej Nagrody Jakości nigdy nie mieliśmy aż tylu laureatów mówił Henryk Galwas, prezes Opolskiej Izby Gospodarczej. Ewa Sierpina z OIG podkreślała, że kapituła konkursu zwracała uwagę na wybitne osiągnięcia laureatów w różnych dziedzinach. Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu została doceniona przede wszystkim za wysoką efektywność prowadzonych działań edukacyjnych, zwłaszcza zaś za wysoki poziom zatrudnienia wśród absolwentów uczelni. W Starostwie Powiatowym w Kluczborku doceniono kreatywność podejmowanych inicjatyw. Nagradzając marszałka, kapituła zwróciła uwagę zwłaszcza na jego umiejętność współpracy z różnymi środowiskami w regionie powiedziała Ew Sierpina. Opolscy laureaci Polskiej Nagrody Jakości: Marian Duczmal - rektor WSZiA, marszałek Józef Sebesta, starosta kluczborski Piotr Pospiech oraz prezes OIG - Henryk Galwas. Marszałek Józef Sebesta zaznaczył, że otrzymaną nagrodę adresuje do wszystkich pracowników urzędu marszałkowskiego. Tak naprawdę przez pryzmat takiej nagrody oceniana jest instytucja bo przecież nie ma znakomitego przywódcy, kiedy jego organizacja ponosi klęski mówił. A gwarantem sukcesu jest to, gdy wszyscy na co dzień wykonują porządną robotę. Najważniejsze są nie spektakularne sukcesy, ale codzienna, pozytywistyczna praca. Właśnie tak staramy się pracować w naszej organizacji. Przyjmując gratulacje od pracowników urzędu, właśnie im marszałek podziękował za tę nagrodę. Polska Nagroda Jakości została ustanowiona w 1995 roku przez Krajową Izbę Gospodarczą, Polskie Centrum Badań i Certyfikacji oraz Fundację Teraz Polska. Nagroda przyznawana jest instytucjom i przedsiębiorstwom za wdrażanie filozofii TQM, czyli zarządzania przez jakość. VR 3

4 Radosny 11 listopada Przeszkody na torach Opolanie radośnie obchodzili Narodowe Święto Niepodległości 11 listopada w południe pod pomnikiem Bojownikom o Polskość Śląska Opolskiego zgromadziły się tłumy mieszkańców miasta, by wspólnie świętować ten dzień. Uroczystość pod pomnikiem poprzedziła msza święta w opolskiej katedrze w intencji Ojczyzny, podczas której biskup Paweł Stobrawa apelował o wzniesienie się - wzorem twórców Niepodległej ponad podziały w imię wspólnego dobra. Po mszy barwny pochód z udziałem orkiestry, żołnierzy i służb mundurowych, pocztów sztandarowych, harcerzy, przedstawicieli władz miasta i regionu oraz mieszkańców przeszedł na Plac Wolności. Tam odbyły się oficjalne uroczystości, poprzedzone wojskowym ceremoniałem. 4 Tłumy Opolan odtańczyły poloneza pod pomnikiem na Placu Wolności w Opolu. Wicemarszałek Tomasz Kostuś, składając Opolanom życzenia w imieniu marszałka i władz samorządowych mówił m.in.: - Święto Niepodległości łączy wszystkich Polaków na całym świecie i dziś wszyscy powinniśmy manifestować swój patriotyzm, niezależnie od tego, gdzie właśnie jesteśmy. Przez naszą obecność tutaj, chcemy wspólnie złożyć hołd wszystkim naszym wspaniałym rodakom, którzy nie szczędzili swojego trudu, a nierzadko i życia, abyśmy dzisiaj mogli cieszyć się życiem w wolnym kraju. Po przemówieniach Opolanie składali pod pomnikiem białe i czerwone róże, które uczestnikom uroczystości rozdawali harcerze. Każdy w ten sposób mógł wyrazić swoje podziękowanie i radość z życia w wolnej Polsce. Oficjalne uroczystości zakończyła defilada, a ostatnim akcentem uroczystości na Placu Wolności był polonez, wspólnie odtańczony przez uczniów szkoły TAK, przedstawicieli władz i uczestników święta. Święto Niepodległości obchodzono w Opolu przez cały dzień Opolanie mogli wziąć udział w pokazach sprzętu wojskowego na opolskim rynku, w amfiteatrze pośpiewać patriotyczne pieśni podczas pikniku niepodległościowego, a wieczorem posłuchać muzyki polskich kompozytorów na koncercie symfonicznym, przygotowanym przez opolskich filharmoników. VR Honorowa Odznaka Za Zasługi dla Województwa Opolskiego dla dra Stanisława Knopińskiego. Październikową sesję Sejmiku Województwa Opolskiego rozpoczęła uroczystość wręczenia medali. I tak złoty medal Za Długoletnią Służbę, przyznany przez prezydenta RP, otrzymali: Bożena Surmiak-Główka, Irena Praczukowska, Halina Himel, Marian Zawada, Tadeusz Troszyński. Medale srebrne: Barbara Mikołajczak i Jacek Tabor. Natomiast marszałek województwa opolskiego, Józef Sebesta, odznaczył odznaką honorową Za Zasługi dla Województwa Opolskiego dra Stanisława Knopińskiego, byłego dyrektora SPZOZ nad Matką i Dzieckiem w Opolu, jednego ze współzałożycieli Opolskiej Szkoły Rodzenia. W dalszym ciągu sesji, w trakcie pytań do Zarządu Województwa, kilku radnych podnosiło kwestię odsuwanego w czasie terminu budowy obwodnic Nysy i Niemodlina, marszałek Józef Sebesta i przewodniczący Sejmiku, Bogusław Wierdak wyjaśniali tę sprawę. Dokumentacja na budowę obwodnicy Niemodlina jest w ostatniej fazie przygotowania, gotowa natomiast rok wcześniej niż planowano jest dokumentacja budowy obwodnicy Nysy, łącznie z raportem oddziaływaniu inwestycji na środowisko. W przypadku Nysy opolski Oddział Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad wystąpił do swej centrali o wyrażenie zgody na rozpoczęcie inwestycji. Odpowiedzi na razie nie ma. Obie obwodnice wsparli swoimi podpisami opolscy parlamentarzyści. Marszałek Józef Sebesta mówił, iż sytuacja powinna być bardziej klarowna z chwilą uchwalenia budżetu Unii Europejskiej wiadomo wówczas będzie, jakie kwoty będzie mógł przeznaczyć nasz kraj na budowę dróg krajowych. Obie obwodnice są strategiczną sprawą dla województwa, a nyska - obok której zlokalizowanych jest 250 ha gruntów pod inwestycje stanowi integralną część strefy ekonomicznej stwierdzał przewodniczący Wierdak. Kolejnym tematem, który wywołał sporo dyskusji była kwestia spółki Przewozy Regionalne, a właściwie przejęcia przez spółkę Koleje Śląskie całości przewozów w województwie śląskim od spółki Przewozy Regionalne S.A. Jak wyjaśniał marszałek województwo śląskie poinformowało, iż nie planuje

5 Przewodniczący Bogusław Wierdak pożegnał w imieniu zebranych radną Renatę Jażdż Zaleską, która złożyła swój mandat. podpisania nowej (bo obecna kończy się w 2012 r.) umowy ze spółką Przewozy Regionalne S.A. w sprawie realizacji przewozów pasażerskich w województwie śląskim. Skutkować to będzie tym, że tzw. linie styczne tzn. Kędzierzyn-Koźle Gliwice, Kędzierzyn-Koźle Racibórz oraz Strzelce Gliwice obsługiwać będzie śląski przewoźnik. Natomiast na terenie województwa śląskiego, na liniach Kluczbork- Lubliniec oraz Wieluń Dąbrowa Krzepice nasze województwo poprzez spółkę Przewozy Regionalne. Dla pasażerów oznacza to konieczność przesiadki m. in. w Kędzierzynie-Koźlu na trasie Opole-Gliwice oraz w Strzelcach Opolskich - na trasie z Opola do Gliwic. To rzeczywiście utrudnienie dla pasażerów, ale równocześnie pewność, że połączenia będą realizowane ze zwiększoną częstotliwością. Od 9 grudnia tego roku, czyli od nowego rozkładu jazdy, zwiększy się liczba połączeń na trasie Racibórz Kędzierzyn- Koźle z 20 do 24, o siedem połączeń więcej będzie na trasie Strzelce-Gliwice (z 20 do 27), o dwa więcej na trasie Kluczbork Lubliniec. Nastąpi poprawa skomunikowania z Gliwic przez Kędzierzyn-Koźle w stronę Nysy. Uzgodniono też, że obaj przewoźnicy honorować będą wykupione bilety, co oznacza, że w kasach Przewozów Regionalnych kupić będzie można bilet do dowolnej stacji obsługiwanej przez Koleje Śląskie i odwrotnie. Radny Jerzy Czerwiński pytał, jak to się stało, że nasze województwo oraz łódzkie, świętokrzyskie i małopolskie (ościenne dla śląskiego) zostały postawione w takiej sytuacji? Pasażer powinien wsiąść do pociągu i nim dojechać do celu - mówił. Radny Andrzej Mazur stwierdzał, że jest to kolejne skubnięcie naszego województwa. A radny Edward Cybulka domagał się postawienia spółki Przewozy Regionalne w stan upadłości. Odpowiadając na te pytania marszałek Józef Sebesta przyznał, że Przewozy Regionalne są kolosem na glinianych nogach. Spółka w 2008 roku przekazana została z ponad 400 mln długiem i choć ostatnio poprawiła swoje wyniki, to obsługa zadłużenia sprawia, że nie ma ona przyszłości. Natomiast obecna ustawa nie pozwala ogłosić jej upadłości. Marszałek stwierdził, że mitem jest mówienie, iż oddajemy województwu śląskiemu jakieś linie. Każdy samorząd województwa jest organizatorem przewozów i jako organizator chce, by dopłaty do nich kosztowały jak najmniej. Tymczasem średnio w Polsce cena biletu w 52 proc. składa się z dopłaty i w 48 proc. z tego, co wnosi pasażer. W województwie opolskim dopłata do kilometra przejechanego przez pociąg wynosi 14,20 zł i jest najmniejsza w kraju. Marszałek, apelując o poczucie odpowiedzialności radnych, zwrócił też uwagę, iż nieprzyjęcie uchwały o powierzeniu przewozów skutkowałoby zawieszeniem połączeń ze Śląskiem, a to byłaby katastrofa. Ostatecznie uchwała o powierzeniu województwu śląskiemu organizacji transportu kolejowego przeszła 19 głosami. Siedmiu radnych było przeciw a jeden wstrzymał się. Wiele pochwał skierowano pod adresem współautorów projektu Opolskie w Internecie. Zbudowany bowiem został system informacji przestrzennej oraz portal informacyjnopromocyjny, z którego korzystać może zarówno przeciętny turysta zwiedzający zabytki Opolszczyzny i korzystający z bazy hotelowo-gastronomicznej, jak i wyspecjalizowane firmy drogowe, geodezyjne, urbanistyczne, hydrologiczne i inne, a także służby zarządzania kryzysowego. Jak mówiła Edyta Wenzel-Borkowska, kierownik projektu, od chwili uruchomienia portal cieszy się ogromnym zainteresowaniem. W sposób przyjazny prezentuje zarówno infrastrukturę przestrzenną, jak i dane branżowe. Przy jego pomocy można m. in. organizować akcje ratunkowe, analizować poziom zabezpieczeń przeciwpowodziowych, prezentować obiekty i grunty przeznaczone pod inwestycje, pokazywać dane statystyczne. Radny Jerzy Czerwiński, który z zawodu jest nauczycielem, powiedział, że ucząc młodych poruszania się w Internecie, nie odsyła ich do takich przeglądarek jak Google, ale właśnie do OWI czyli Opolskie w Internecie. Na zakończenie sesji radni pożegnali radną PSL, Renatę Jażdż-Zaleską, która złożyła swój mandat. Wyjaśniała, że chce się w pełni poświęcić powierzonej jej prywatyzacji szpitala w Polanicy. MS Nagrodzeni złotymi i srebrnymi Medalami za Długoletnią Służbę: Bożena Surmiak-Główka, Irena Praczukowska, Halina Himel, Marian Zawada, Barbara Mikołajczak, Tadeusz Troszyński i Jacek Tabor w towarzystwie marszałka Józefa Sebesty i wojewody opolskiego Ryszarda Wilczyńskiego. 5

6 Potomstwo, to obowiązek każdego 6 Mimo nieobecności prezydenta RP, Bronisława Komorowskiego na konferencji poświęconej problem depopulacji, sala Filharmonii Opolskiej wypełniona była po brzegi. Dziękując tym, którzy przybyli, gospodarz spotkania, marszałek Józef Sebesta, mówił, iż cieszy się, że taka jest właśnie odpowiedź społeczna na ten ważny problem, z którym boryka się województwo. - Trwa proces konsultacji nowej strategii rozwoju województwa do roku Jej elementem jest program specjalnej strefy demograficznej mówił marszałek. Iwona Mąkolska Frankowska, po. dyrektora Departamentu Polityki Regionalnej i Przestrzennej, uzasadniała: - Nowa strategia, bo mamy do czynienia z nowymi uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi oraz nową sytuacją w Unii Europejskiej. Andrzej Sadowski: - Ani ZUS, ani NFZ basenu nie podadzą. Do tego potrzeby jest człowiek. Głos demografa dr. Kazimierza Szczygielskiego nie pozostawił złudzeń. Województwo nam się demograficznie rozpada. Według prognoz GUS w 2035 roku może nas być już tylko 860 tysięcy. Demograficzne nożyce rozwierają się z dwóch powodów: małej ilości urodzeń oraz emigracji. W Opolskiem sto kobiet rodzi 110 dzieci, o jedną piątą mniej niż w kraju. Mamy jedną z najniższych dzietności w Europie i na świecie. Z Polski wyjechało w ostatnich latach za granicę 5,3 proc. obywateli, z województwa opolskiego 10 proc. jego mieszkańców. Do tego dochodzi problem starzenia się społeczeństwa. Teraz jedną starszą osobą może się zająć sześć innych, za kilkanaście lat te proporcje zmniejszą się do trzech osób. Mówiąc o projekcie utworzenia specjalnej strefy demograficznej, dr Szczygielski, zauważył, że warto wprowadzić i sprawdzić taki innowacyjny program pilotażowy. - Jeśli my teraz tego nie zrobimy, to za kilka lat podobny problem dotknie całą Polskę. Jesteśmy najmniejszym województwem łatwiej i taniej taki pilotaż testować na milionie mieszkańców, niż potem na 38 milionach przekonywał. Stwierdził też, że musi się zmienić nasze myślenie o rodzinie. Nie może być tak, że do słów rodzina wielodzietna od razu w podtekście dodajemy patologiczna. Wielodzietność nie jest patologią. Biskup Czaja: Modlę się do Boga o powodzenie programu. Zdaniem dr. Andrzeja Sadowskiego, wiceprezydenta Centrum Adma Smitha, procesy depopulacyjne można powstrzymać. Udało się to m. in. w amerykańskich miastach Pittsburghu i Salt Lake City. W tym ostatnim dzięki temu, że władze mormońskiego stanu Utah postawiły na przemianę. Podkupiono - jak mówił dr Sadowski - z Doliny Krzemowej najlepszych fachowców tworząc coś na kształt drugiej doliny. Wywołany do odpowiedzi rektor Uniwersytetu Opolskiego, prof. Stanisław Nicieja, stwierdził, iż uczelnia zbiera lanie za produkcję bezrobotnych humanistów. Uniwersytet musi zostać miejscem, gdzie się szlifuje diamenty, a nie szkołą zawodową, która przygotowuje do fachu. Od tego są zawodówki i technika, szkoda tylko, że zaprzepaszczono ich dorobek przy kolejnej reformie szkolnictwa mówił prof. Nicieja, dodając, że socjolog możne równie dobrze prowadzić działalność biznesową, a historyk być dobrym dziennikarzem. - Moja uczelnia kształci pod potrzeby regionu. Mamy kontakty z firmami, wsłuchujemy się w ich potrzeby i staramy się spełniać konkretne zapotrzebowanie gospodarki to z kolei głos rektora Politechniki Opolskiej, prof. Marka Tukiendorfa, który przy okazji zwrócił uwagę na panujące paradoksy. Jeśli uczelnia z funduszy unijnych otrzyma 85 proc. dofinansowania na zakup aparatury, to i tak nie dostanie 15 proc. na wkład własny od resortowego ministra. A jeśli uzbiera te brakujące 15 proc. od firm, to po zrealizowaniu projektu nie będzie mogła przez 5 lat na rzecz darczyńców prowadzić badań, bo nie mogą mieć one charakteru komercyjnego. Obecny na konferencji biskup opolski Andrzej Czaja powiedział: - Modlę się do Boga, by ten program się powiódł. Dobrym symptomem jest to, że chcemy go zrealizować razem. Problem kryzysu rodziny obserwowałem od dawna. Ekonomia jest kluczem powodzenia, a także praca, świadczenia socjalne. Posiadanie potomstwa to obowiązek- mówił Lesław Adamczyk Fot: Andrzej Nowak

7 Ale sama ekonomia nie wystarczy. Człowieka trzeba meblować integralnie jego głowę, serce, duszę. I w takim kierunku oferujemy pomoc. Prezydent Opola, Ryszard Zembaczyński, ogłosił alarm na pokładzie. Wielkie koncerny mówił raczej nas nie zasilą. Zróbmy wszystko, by przekonać ludzi, żeby nie wyjeżdżali. A tych, którzy mają firmę trzyosobową zachęcać, by ją powiększyli do pięciu osób, zaś te pięcioosobowe do siedmiu. Gminy muszą mieć pieniądze na budownictwo komunalne. Inaczej ludzie wyjadą na tereny np. byłej NRD, gdzie mieszkanie i pracę można znaleźć na zawołanie. Zdaniem Lesława Adamczyka, prezesa opolskiej Loży BCC, świetnie się stało, że zdefiniowany został główny problem województwa. Mamy teraz jeden cel i chcemy go zrealizować. My wszyscy, nie tylko pan marszałek. Bo posiadanie potomstwa to obowiązek stwierdzał prezes Adamczyk. Andrzej Sadowski przypomniał słowa Rity Süssmuth, niemieckiej minister ds. rodziny i osób starszych, która przestrzegała, że za kilka lat niemiecki emeryt może się udać z workiem pieniędzy do piekarni po chleb, ale tego chleba nie dostanie, bo nie będzie miał go kto upiec, ani sprzedać. Ani ZUS, ani NFZ basenu nie podadzą. Do tego potrzeby jest człowiek mówił prezydent Sadowski. Marszałek Józef Sebesta zaś na zakończenie spotkania apelował, by o programie specjalnej strefy demograficznej mówić jednym głosem, nie wikłając do tego polityki, bo inaczej sukcesu nie będzie. Próbujmy program wspierać na każdym poziomie zaproponował. MS Strategia skonsultowana, uwagi zgłoszone Województwo opolskie to wielokulturowy region, wykształconych, otwartych i aktywnych mieszkańców z konkurencyjną i innowacyjną gospodarką taką wizję zawiera nowa Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego na lata Zakończyły się powiatowe konsultacje projektu Strategii. O jej zapisach dyskutowano w Opolu, Prudniku, Namysłowie i Strzelcach Opolskich. Oto jak spotkania przebiegały. Najpierw posłowie Piątego listopada w Urzędzie Marszałkowskim o projekcie wypowiadali się posłowie. Marszałek województwa, Józef Sebesta, przypomniał, że prace nad strategią trwały od wiosny 2011 roku, kiedy to powstała diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa prezentowana na sześciu spotkaniach powiatowych. Brało w nich udział ogółem około 500 osób, a spotkania były okazją do zgłaszania uwag. Zarówno te opinie, jak i wyniki Spisu Powszechnego pokazały, że głównym przesłaniem strategii powinny stać się problemy demograficzne regionu. - Depopulacja stała się horyzontalnym wyzwaniem strategii, któremu podporządkowanych jest 10 celów strategicznych mówił marszałek, dodając, że nowy dokument w porównaniu do Konsultacje z posłami. strategii z roku 2005 różni mniejsza ilość celów, ich powiązanie ze źródłami finansowania oraz wskaźnikami jakościowymi i ilościowymi. Nie poszliśmy na skróty, ale drogą własnej pracy powstał dokument nowoczesny. Strategia będzie miała sukces wówczas, gdy będzie zrozumiana i popierana przez społeczność województwa opolskiego powiedział marszałek. Charakteryzując nową strategię rozwoju, Iwona Frankowska-Mąkolska po. dyrektora Departamentu Polityki Regionalnej i Przestrzennej, zauważała, że region cechują przewagi konkurencyjne w trzech strefach: społecznej (wielokulturowość i otwartość), gospodarczej (przemysł o zróżnicowanej strukturze) oraz przestrzennej (czytelny i otwarty układ miast i obszarów wiejskich). Horyzontalnym wyzwaniem rozwojowym strategii jest Zapobieganie i przeciwdziałanie procesom depopulacji. Aby mu sprostać, sformułowano pięć wyzwań, 10 celów strategicznych i 36 operacyjnych oraz działania. Na bazie strategii budowany będzie Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata W trakcie dyskusji poseł Brygida Kolenda Łabuś (PO) sugerowała, by w strategii mocniej podkreślić specyfikę Kędzierzyna-Koźla i trzy związane z tym terenem obszary tematyczne: funkcję Odry, transport publiczny oraz składowanie odpadów przemysłowych. Także poseł Ryszard Galla (MN) stwierdzał, że akcent odrzański powinien być mocniej artykułowany ze względów gospodarczych, turystycznych, a również bezpieczeństwa powodziowego. Mówił też o konieczności uwzględnienia w planach transportowych dodatkowego zjazdu autostradowego w pobliżu Opola, lepszego skomunikowania drogowego Opola z Warszawą, a wreszcie lepszego wykorzystania potencjału ochotniczych straży pożarnych w krajowym systemie ratowniczym. Z kolei poseł Janina Okrągły (PO) zwracała uwagę na kwestie starzejącej się populacji lekarzy, którzy nie będą w stanie sprostać opiece nad coraz starszym społeczeństwem Opolszczyzny, zwracała również uwagę na potrzebę poprawy infrastruktury na terenach przygranicznych z Czechami. Opole lokomotywą aglomeracji - Czeka nas gigantyczne wyzwanie. Mamy stworzyć kreatywne województwo, a ono takie nie jest mówił Ryszard Zembaczyński, prezydent Opola, na spotkaniu z udziałem przedstawicieli trzech starostw: opolskiego grodzkiego i ziemskiego oraz krapkowickiego, na którym zjawili się tłumnie naukowcy, 7

8 8 Dyskusja na forum aglomeracji opolskiej. biznesmeni, pracownicy administracji i samorządu, mieszkańcy. W ósmym celu strategicznym dokumentu znalazł się oddzielny zapis poświęcony wzmocnieniu konkurencyjności Opola i opolskiej aglomeracji. Nawiązując do tego zapisu wiceprezydent Opola, Krzysztof Początek, pytał w jaki sposób aglomeracja będzie finansowana i czy gminy wiejskie wchodzące w jej skład będą mogły korzystać z funduszy PROW? Zabierający głos podkreślali rolę stolicy regionu jako siły pociągowej aglomeracji oraz sam fakt, iż do zawiązania aglomeracji wreszcie doszło. Z kolei prof. Janusz Słodczyk z Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Opolskiego zauważał, że fenomenem Opola w końcu niezbyt wielkiego miasta - jest to, iż udało się w nim utworzyć instytucje kultury na przyzwoitym poziomie. Opieramy rozwój na gospodarce, tymczasem kultura to nie tylko ozdoba. Cieszę się, że udało się powołać aglomerację opolską. Wierzę, że niebawem będzie ją można definiować także poprzez powiązania funkcjonalne mówił profesor. - Opolszczyzna jest jedna i musi rozwijać się równo. Dla nas najważniejsze jest, by ludzie mieli pracę powiedział przedstawiciel Związku Zawodowego Solidarność. Stanisław Skakuj, przewodniczący zarządu opolskiej dzielnicy Zakrzów pytał, dlaczego diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej mówi, że nie jest dobrze w niektórych sferach, ale nie odpowiada dlaczego tak jest? Pytał też, dlaczego strategia uwzględnia mniejszość niemiecką, a nie wspomina nic o Ślązakach? Marian Berman, prezes Zarządu Spółki Wictoria House, stwierdzał, że o powodzeniu strategii tak naprawdę będzie decydować aktywność rodzimych przedsiębiorców oraz liczba i kondycja stowarzyszeń okołobiznesowych, a także ilość nowych miejsc pracy, które nie powstaną przecież z marketów handlowych, ale nowo powstałych firm. Jego zdaniem województwo powinno rozwijać się w oparciu o potencjał naukowy, rolnictwo i turystkę. Wysoko poziom zaprezentowanej strategii oceniła Danuta Wesołowska z Urzędu Miasta Opola, mówiąc, że wizja jest przekonywująca, a podkreślenie, że najważniejsi są mieszkańcy i ich dobro ma wydźwięk humanistyczny. Zastanawiała się tylko, czy liczba celów (10 strategicznych) nie rozproszy środków finansowych. Kolejny głos w dyskusji, to apel o budowę węzłów drogowych w kierunku na Chorulę i Elektrownię Opole. Prezydent Ryszard Zembaczyński przyznawał, że transport stanowi barierę rozwoju, bo nie udało się w ostatnich latach poprawić jego jakości. - Psu na budę inwestycje, jak nie będzie do nich jak dojechać mówił i dodawał, że trzeba opracować jakiś wyjątkowy produkt regionalny, coś super. Musimy pracować ze sobą, a nie przeciw sobie apelował. Racjonalnie zabrzmiał też głos jednej z uczestniczek spotkania, która stwierdziła: - Nie będzie nas więcej, jak młodym nie pomożemy. Jak nie będą mieli pracy, nie dostaną kredytów, nie kupią mieszkania. Jak w takiej sytuacji planować założenie rodziny? Szukajmy wspólnych mianowników Problemy związane z infrastrukturą drogową oraz zagospodarowaniem terenów przygranicznych dominowały na spotkaniu w Prudniku - w trakcie konsultacji projektu Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego. Dzień później, na podobnym spotkaniu w Namysłowie, tematem przewodnim była Stobrawska Strefa Rehabilitacji i Rekreacji. W trakcie prudnickiego spotkania wiele poruszanych problemów dotyczyło zaniedbań komunikacyjnych budowy obwodnic Prudnika, Nysy i Niemodlina, a także Głubczyc i Kietrza. Mówiono o potrzebie rozszerzenia połączeń kolejowych z Czechami, a także o rewitalizacji dla potrzeb handlowych linii Racibórz Racławice Śląskie. Pojawiała się także kwestia wykorzystania walorów turystycznych pogranicza, w tym geotermii, wypracowania jakiegoś znaczącego produktu turystycznego, zagospodarowania cieków wodnych dla celów rekreacyjnych oraz bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Kwestie związane z komunikacją były mocno podnoszone w trakcie konsultacji strategii w Namysłowie. Burmistrz Lewina Brzeskiego, Artur Kotara, zwracał uwagę na małą ilość zjazdów z autostrady A-4, a Jarosław Kielar, burmistrz Kluczborka, mówił o potrzebie budowy obwodnicy północnej, która ułatwi skomunikowanie z istniejącą strefą przemysłową. Wojciech Huczyński, burmistrz Brzegu, przypominał o potrzebie budowy przeprawy mostowej w tym mieście oraz o międzymetropolitalnym położeniu regionu, które ma wpływ na jego rozwój. Natomiast starosta namysłowski, Juliusz Kruszyński, powiedział, że łatwiej dojechać zarówno samochodem, jak i pociągiem do Wrocławia, niż do stolicy Spotkanie w Prudniku. województwa Opola, które w ogóle nie ma bezpośredniego połączenia kolejowego z Namysłowem. Obecny na spotkaniu Ryszard Wilczyński, wojewoda opolski, ocenił strategię jako dokument bardzo nowoczesny, zaś pomysł specjalnej strefy demograficznej jako jeden z najbardziej twórczych pomysłów. Zastanawiał się natomiast, czy nie byłoby sensowne lepsze uwypuklenie go w wizji strategii, tak by swym sztandarowym przekazem trafiał do emocji zarówno w kraju, jak i Europie. Wojewoda podniósł też kwestię wykorzystania położenia Opolszczyzny pomiędzy silnymi go-

9 Frekwencja dopisała w Namysłowie. spodarczo regionami Górnego- i Dolnego Śląska. Juliusz Kruszyński, zaprezentował projekt Stobrawskiej Strefy Rehabilitacji i Rekreacji, w której powstanie zaangażowało się dziesięć opolskich gmin. Projekt zakłada wykorzystanie walorów rekreacyjnych i turystycznych Lasów Stobrawskich, z bogatą ofertą usług adresowanych do ludzi starszych, a także tych, którzy wybierają aktywne formy wypoczynku w postaci roweru, wycieczek pieszych, spływów kajakowych. Ma powstać kompleksowa oferta hotelowo-gastronomiczna, rehabilitacyjna i rekreacyjna. Marszałek Józef Sebesta dziękował za tę inicjatywę, mówiąc, że właśnie o takie projekty chodzi, w których szuka się wspólnego działania gmin, jakiś wspólnych mianowników, gdzie hasłem są usługi i zwiększenie miejsc pracy. Integrujmy się wokół takich inicjatyw zachęcał marszałek. Na koniec Strzelce Opolskie Spotkanie przedstawicieli trzech powiatów: kędzierzyńskokozielskiego, oleskiego i strzeleckiego zakończyło w terenie cykl konsultacji projektu Strategii. Dyskusję zainaugurowali dwaj radni sejmiku Andrzej Mazur oraz Józef Kotyś. Ten pierwszy zwracał uwagę na anachroniczne zapisy mówiące o wielokulturowości oraz na potrzebę uaktualnienia danych o regionie. Sugerował też, by mocniej zaakcentować lokalizację komunikacyjną województwa, bo może to okazać się atutem, gdy będzie się tworzyła nowa europejska polityka transportowa. Zwracał uwagę na położenie regionu opolskiego w sąsiedztwie dwóch silnych województw (śląskiego i dolnośląskiego) oraz uwzględnienie w sferze rynku pracy społecznej odpowiedzialności biznesu. Brakuje mi też mówił radny Mazur ekspertyz szacujących wkład własny biznesu oraz tam gdzie to możliwe odniesienia do konkretnych wskaźników, które ułatwią monitorowanie postępów związanych z realizacją strategii. Natomiast radny Józef Kotyś scharakteryzował strategię i wcześniejszą diagnozę sytuacji społeczno-gospodarczej jako materiały nowatorskie, dobrze skonstruowane i skonsultowane. Zwracał uwagę na dramatyczny spadek ludności w powiatach wschodniej części województwa - od lat pięćdziesiątych wyjechało z Opolszczyzny 250 tysięcy jej mieszkańców. Sugerował, by wykorzystać nie tylko powiązania tzw. ludzkie, ale także zachęcać diasporę do głębszych kontaktów handlowych. Wiele firm, których właściciele wywodzą się z naszego regionu zdecydowało się tutaj ulokować swoje oddziały, swój kapitał, ale wiele jest jeszcze w tej materii do zrobienia. To powinien być jeden z celów operacyjnych strategii odbudowa obszarów szczególnie dotkniętych kryzysem demograficznym mówił. Prezydent Kędzierzyna-Koźla, Tomasz Wantuła, uznał, że tylko razem możemy więcej. - Dlatego zwróciliśmy się do Opola z propozycją utworzenia wspólnej aglomeracji. Strategia promuje aglomerację opolską. My nawet nie jesteśmy wpisani jako ośrodek kultury powiedział. - Ze smutkiem przyjmuję deklaracje, że drugie co do wielkości miasto w regionie nie widzi szansy na swój rozwój wspólnie i w porozumieniu z sąsiednimi gminami i nie bardzo chce się podjąć roli lidera. W strategii określone zostały cztery bieguny wzrostu Brzeg, Kluczbork, Nysa i właśnie Kędzierzyn-Koźle stwierdził marszałek Józef Sebesta. Głos w tej kwestii zabrał też opiekun naukowy strategii prof. Krystian Heffner. Chcemy poprzez strategię pokazać region, który potrafi współdziałać i wykorzystać fundusze na realizację konkretnych celów. Jeśli tego nie pokażemy, to pieniądze przepłyną do innych. Jak my ich nie wchłoniemy, to zrobią to sąsiedzi. A Komisja Europejska przeznacza 5 proc. na rozwój W Strzelcach zgłaszali swoje uwagi przedstawiciele powiatów: kędzierzyńsko-kozielskiego, strzeleckiego i oleskiego. wielkich miast. Jedyną aglomeracją, która spełnia te kryteria jest aglomeracja opolska. Poprzez umowę z sąsiednimi gminami napompowaliśmy ośrodek opolski do 300 tysięcy mieszkańców, ale dalej pompować nie można. Stąd te cztery ośrodki wsparcia, które mają być ośrodkami partnerskimi. Strategia została zbudowana tak, by pozyskać jak najwięcej funduszy na realizację celów. Kędzierzyn-Koźle ma tu wielką rolę do spełnienia mówił prof. Heffner. Tadeusz Goc, burmistrz Strzelec, opowiedział się za utworzeniem opolskiej strefy ekonomicznej. Istnieje uzasadnione podejrzenie, że strefy katowicka i wałbrzyska podeślą nam inwestorów dopiero wówczas, jak zapełnią nimi swoje tereny powiedział. Podsumowując spotkanie marszałek Józef Sebesta powiedział: - Województwo opolskie nie może być jedną aglomeracją przegramy na tym. Są natomiast miasta, które mogą być biegunami wzrostu, tylko muszą się porozumieć z gminami, a może i także z sąsiednimi powiatami. Od sześciu lat staramy się prowadzić politykę zrównoważonego rozwoju, a więc i pamiętać o słabszych. Podregion nyski choć rozwija się szybciej, niż podregion opolski, to ma wiele do nadrobienia. Trzeba też dać szansę powiatowi głubczyckiemu (w ramach podregionu nyskiego), który do niedawna - przez swe przygraniczne położenie i swoistą specyfikę - był marginalizowany. Region opolski ze swą specyfiką różni się od innych województw. Ta specyfika wymaga więc liderów do realizacji ambitnych i nowatorskich projektów w całym regionie. Projekt Strategii Rozwoju trafi na komisje sejmikowe. Jego uchwalenie planowane jest na sesji sejmiku 18 grudnia. (MS) 9

10 15 lat Programu Odnowy Wsi Opolska wieś zmienia oblicze (wystąpienie marszałka Józefa Sebesty) Nic tak nie rozwija, jak czerpanie z dobrych, sprawdzonych wzorców. Dlatego, kiedy w 1997 roku województwo opolskie - jako pierwszy region w kraju rozpoczęło wdrażanie Programu Odnowy Wsi, swoje doświadczenia zaczerpnęliśmy od naszego niemieckiego regionalnego partnera landu Nadrenia-Palatynat, który był wówczas europejskim liderem odnowy wsi i już od lat siedemdziesiątych kształtował - z powodzeniem poczucie odpowiedzialności mieszkańców za przyszłość swych małych ojczyzn. Po 15 latach opolskich doświadczeń związanych z procesem odnowy, mogę z całą stanowczością stwierdzić, że największą wartością programu, jest wyzwalanie zaangażowania mieszkańców i to że udało się przekonać wiejskie społeczności, iż warto wziąć sprawy w swoje ręce, warto zmieniać swoje najbliższe otoczenie, uczynić je miejscem pięknym, a przede wszystkim przyjaznym do pracy i zamieszkania. W ramach programu mieszkańcy opolskich wsi po raz pierwszy w kraju sami tworzyli w swych sołectwach strategie rozwoju, wyznaczali cele, określali kierunki, w jakich ich miejscowości będą się rozwijać. Obecnie w opolskiej Odnowie uczestniczą wszystkie gminy miejskowiejskie i wiejskie województwa - tj. 68 gmin i blisko 700 sołectw. Wielu uczestników programu, to dziś wsie sukcesu, które dzięki oddolnemu zaangażowaniu mieszkańców i przy wsparciu samorządu gminnego realizują zadania publiczne oparte na autentycznym, odpowiedzialnym partnerstwie. We wsiach tych funkcjonują sprawnie funkcjonujące grupy odnowy wsi i ponad 180 stowarzyszeń, których celem statutowym są działania związane z rozwojem i odnową wsi. Jest to budujący przykład funkcjonowania i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Od roku 2008 w Programie Odnowy Wsi wspólnie samorządy i liderzy odnowy wsi - prowadzimy akcję Wieś przyszłości, skierowaną do aktywnych sołectw, które zachęcono do kolejnych, nowych zadań prorozwojowych. Na wsiach powstały świetlice wiejskie z salami szkoleniowymi i komputerowymi tzw. domy mieszkańców, będące miejscem spotkań społeczności wiejskiej. Tworzono centra wsi - z funkcją plenerowych spotkań integracyjnych. Jednym z ważniejszych działań samorządu województwa było pobudzenie przedsiębiorczości mieszkańców wsi w sektorach około- i pozarolniczych. W efekcie powstało wiele gospodarstw agroturystycznych, rozwinęła się turystyka wiejska i sprzedaż bezpośrednia produktów rolnych, promowane są tradycyjne kulinaria, turystyka wiejska, walory kulturowe, przyrodnicze i krajobrazowe wsi. Od początku wdrażania Programu Odnowy wsi samorząd województwa opolskiego przeznaczył ze swojego budżetu na jego wsparcie łącznie blisko 4,5 miliona złotych. Prowadzona przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego ewaluacja Odnowy wskazuje, że od 2007 do 2011 roku wartość przedsięwzięć materialnych i niematerialnych realizowanych przez sołectwa uczestniczące w programie wyniosła 133 miliony złotych i corocznie systematycznie wzrasta. Każda złotówka przeznaczona na realizację zadania wygenerowała więc dodatkowo 23 złote w końcowej wartości projektów. Istotnym jest również, że przedsięwzięcia te wykonywane są przy wzrastającym wsparciu samorządów gminnych i funduszu sołeckiego. Oprócz funduszy z budżetu województwa nasz region w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich wdraża oś trzecią, związaną z poprawą jakości życia na obszarach wiejskich, w ramach której Odnowa i rozwój wsi, to prawie 60 mln złotych. W ramach tej kwoty wydaliśmy już 48 mln złotych. PROW to także oś czwarta LEADER., w ramach której dysponujemy kwotą 100 mln złotych. Dotąd podpisaliśmy 715 umów na łączną kwotę 57 mln złotych. Do wykorzystania więc pozostały 43 mln. Otwartą kwestią pozostaje sprawa podziału środków Wspólnej Poltyki Rolnej na bezpośrednie dopłaty obszarowe i inwestycje w gospodarkę sektora rolniczego. Po piętnastu latach funkcjonowania regionalnego Programu Odnowy Wsi opolskie sołectwa rozwijają się szybciej, widać jakościową poprawę życia, wsie obierają specjalizacje tematyczne, współpracują z otoczeniem, stając się miejscem strategicznie ważnym dla gminy. Wpływa to na zrównoważony rozwój regionu. Ze względu na skalę wykonanych przedsięwzięć a przede wszystkim integrację i zaangażowanie mieszkańców, opolska wieś stała się wizytówką województwa, przykładem godnym naśladowania. Jak Państwo zdążyli zauważyć, z pewną dumą dzielimy się tymi przykładami zarówno z naszymi krajowymi, jak i zagranicznymi partnerami. Odnowa, to ciągłe wyzwanie (wystąpienie wojewody Ryszarda Wilczyńskiego) W roku 1995, na przykładzie wiejskiego placu spotkań w Wackernheim w Nadrenii Palatynacie przedstawiono mi program odnowy wsi tego landu. Było to jak odkrycie, poznanie odpowiedzi na pytanie: co zrobić dla wsi, które, w następstwie transformacji ustrojowej, doświadczały głębokiego kryzysu? Dzisiaj, po 15 latach istnienia opolskiego programu odnowy wsi oraz upowszechnienia w Polsce tej metody rozwoju obszarów wiejskich, trzeba ocenić uzyskany wynik, ustalić, co to doświadczenie mówi o nas samych obywatelach zaangażowanych w procesy zmian. Jakie wystawia świadectwo mechanizmom tworzonym, by oczekiwane zmiany były możliwe. Powiem o tym z perspektywy osoby, która czuje odpowiedzialność za nadzieję rozbudzoną przed laty i za to, aby ona nie wygasła. Wcześniej jednak chciałbym złożyć wielkie wyrazy uznania i szacunku wszystkim tu obecnym i tu nieobecnym uczestnikom odnowy wsi. Przyjmijcie proszę słowa wielkiego podziękowania za wasz trud i serca poświęcone tak ważnej sprawie jaką jest przyszłość polskich wsi. W roku 1997 społeczności wiejskie z entuzjazmem zareagowały na nową ideę, zawartą w lapidarnym, dotąd nieznanym, sformułowaniu odnowa wsi. Podjęły się uczestnictwa w programie jako pierwszej pozytywnej propozycji tu zacytuję słowa jednego z liderów po latach likwidowania na wsi wszystkiego. Zrodziła się świadomość, iż wieś nie jest karą i przegraną, przeciwnie może być miejscem satysfakcjonującego życia, przepełnionego pracą i współpracą, lecz jednocześnie wartościami, nieobecnymi już w miastach. Przez lata zaangażowania w odnowę wsi mieszkańcy, zmieniając swą wieś, zmienili siebie. Zyskali poczucie dumy z miejsca, w którym żyją, poczucie sensu starań o jego przyszłość, szacunek społeczeństwa.

11 15 lat Programu Odnowy Wsi Rozwój pierwszych wojewódzkich programów: opolskiego, pomorskiego, a potem śląskiego, obiecujące ich wyniki, sprawiły, iż odnowa wsi przybrała postać ruchu społecznego. To był argument, by udzielić wsparcia środkami Unii Europejskiej. Rolą programów regionalnych jest przede wszystkim animacja procesu rozwojowego w sołectwie. To podejście zostało niestety zdominowane przez odgórny charakter unijnej pomocy. Koncentracja gmin na pozyskiwaniu, a województw na wydatkowaniu środków unijnych stała się największym zagrożeniem dla odnowy wsi pojmowanej jako idea i trwały proces, który przynosi nie jeden projekt (choćby duży) raz na wiele lat, ale serię projektów wzajemnie spójnych dzięki zaangażowaniu mieszkańców świadomych celu. Programy regionalne rozwinęły się tylko w kilku województwach i to z ograniczoną ofertą wsparcia. Ponadto przypadek pomorski i śląski pokazuje, iż bywają one nietrwałe. Region / land w ojczyznach odnowy wsi był i nadal jest głównym czynnikiem upowszechnienia odnowy wsi jako jednej z podstawowych metod swego rozwoju. W warunkach polskich większość województw nie przyjęła tej roli, lub, wobec obiektywnych okoliczności, pełni ją w sposób ograniczony. Zatem, po 15 latach od zaistnienia programu opolskiego, pojawia się kwestia sposobu dalszego upowszechnienia odnowy wsi w Polsce. Trzeba odpowiedzieć na pytania: Czy liczy się policzalny produkt operacji, czy też efekt oraz proces społeczny, dzięki któremu efekt ten jest możliwy? Czy środki unijne traktujemy jak cel sam w sobie, czy jako cenne wsparcie, ale tylko wsparcie? Pytania te są ważne gdyż zbliża się czas decyzji o formie polityki regionalnej oraz kształcie unijnego wsparcia w latach W ojczyznach odnowy wsi, gminna strategia rozwoju polega na ustaleniu projektów angażujących mieszkańców. Realizowane są jedynie pomysły zweryfikowane udziałem grup obywateli. Jakość, a przez to efektywność projektów, zapewnia wysoka wiedza i świadomość ich twórców. Dążenie do innowacyjności, wieloaspektowości, unikatowości przedsięwzięć, wiązanie publicznych projektów z możliwościami tworzenia miejsc pracy, to etos lokalnego przywództwa. Wysoka jakość życia, wytworzona przez obywatelskie społeczeństwo jest faktem, stan wiejskiej przestrzeni i zachowania dziedzictwa odpowiada pięknu i walorom parków kulturowych. Powyższy opis to nie wyśniona Arkadia, lecz rzeczywistość, którą nadal, jak przed 15 laty, trzeba traktować jak wzorzec. Siła źródła nie zmalała, wciąż odsłania nam nowe wyzwania, oferując podpowiedzi ale nie odpowiedzi. Obecny tu Peter Schawerda, ekspert ARGE, stwierdził, iż ( ) pochyła z zachodu na wschód jest twardym faktem, a drogi obszarów wiejskich obu części Europy w przeszłości nieodwracalnie się rozeszły, tworząc dwa przebiegające obok siebie nurty, bez styczności i prawdopodobieństwa, że kiedykolwiek zleją się ze sobą. To bardzo ważne i brzemienne w konsekwencje słowa. Ponad dwie dekady polskiej suwerenności to niwelowanie owej pochyłej, zasypywanie dystansu cywilizacyjnego. Mamy w tym olbrzymie dokonania, z których jesteśmy słusznie dumni. Dokonany postęp, który ekonomicznie wzmocnił obszary wiejskie, z rolnictwa czyniąc wręcz atut, odbył się jednak wielkim kosztem braku panowania nad przestrzenią, utraty walorów dziedzictwa kulturowego i krajobrazu. Nie udało się opanować chaotycznej urbanizacji, zahamować propagacji nieadekwatnych miejskich wzorców lub złego gustu. Historyczna tkanka miejscowości, nośnik wartości kulturowych, została trwale uszkodzona. Szereg możliwości rozwojowych zostało tym samym zamkniętych. Jakość projektów nie jest egzekwowana. To konsekwencja i dalszy ciąg rozchodzenia się dróg, o czym powiedział Pan Schawerda. Nie możemy tych faktów ani nie dostrzegać ani lekceważyć. Trzeba uznać błąd braku mechanizmów rewitalizacji, nieumiejętności planowania przestrzennego, nieobecności procedur eliminujących brzydotę i bylejakość oraz słabość mechanizmów wsparcia na rzecz partycypacji społecznej, jakości i innowacyjności projektów. Trzeba widzieć, że przedsięwzięcia na rzecz publicznej konsumpcji zepchnęły na margines projekty dające szansę na pracę. Pieniądze trafiają na projekty gmin, skromnie dla organizacji pozarządowych, a brak ich dla zwykłego mieszkańca, który chciałby ratować zasób kulturowy wsi dając obiektom nowe funkcje i nowe życie. Wymiar podatku od nieruchomości, dla nie rolników, dewastuje obiekty gospodarskie, które spokojnie mogłyby poczekać na pomysł i pieniądze. Trzeba odnotować morderczą dla wiejskiej inicjatywy nadgorliwość urzędów skarbowych, nakładających kary na organizatorów wiejskich festynów. Trzeba to wszystko widzieć, by to zmienić Odnowa wsi pozostaje wciąż wyzwaniem. Prowadzenie regionalnych programów odnowy wsi jest papierkiem lakmusowym stosunku samorządów województw do obszarów wiejskich oraz testem ich zdolności do prowadzenia polityki rozwoju narzędziami własnymi komplementarnie, lecz niezależnie od powinności udostępniania środków unijnych. Odnowa wsi i zaistniały dzięki niej fundusz sołecki to argumenty na rzecz zwiększenia decyzyjności sołectw ponad formułę jednostek pomocniczych gminy. Samorząd gminny ma tu pole do budowania partnerstwa z sołectwem, którego istotą jest podzielenie się władzą i odpowiedzialnością. To jedyna droga do partycypacyjnego, tym samym efektywnego modelu samorządności lokalnej. Mam jednoznaczne przeświadczenie, że najważniejszą kwestią rozwoju w Polsce jest głęboka korekta mechanizmów dokonywania zmian, tak by odejść od jednostkowych inwestycji operacji. Najpierw trzeba uruchamiać procesy a potem je wzmacniać. Rozwój nie jest kwestią ilości pieniędzy, jest kwestią mechanizmów ich wydatkowania. Konieczna jest zmiana filozofii wsparcia. Nie może być ono ukierunkowane na proste zaspokajanie potrzeb zbiorowych. Nadrzędnym celem wino być wyzwolenie impulsów rozwojowych, wskutek czego zostaną one zaspokojone w dwójnasób. Droga i dorobek odnowy wsi świadczą, iż jest ona jedną z najważniejszych innowacji społecznych na obszarach wiejskich w Polsce. Wywarła wpływ na ich rozwój w wymiarze lokalnym, regionalnym oraz krajowym. Na ten temat obszernie się wypowiedziałem w dostarczonym państwu biuletynie ARGE. Kto wie, czy nie najważniejszym wynikiem odnowy wsi minionego piętnastolecia jest budzenie świadomości znaczenia animacji procesu rozwojowego w łonie społeczności lokalnych. Na tym polega przewaga regionalnych programów odnowy wsi nad mechanizmami programów sektorowych, animujących a nie rozdających pieniądze. Coraz wyraźniejsza staje się przewaga gmin, które z odnowy wsi uczyniły swą główną politykę na rzecz rozwoju wiejskich wspólnot. Stając się partycypacyjne zyskują niezwykle pokłady ludzkiego zaangażowania. Takie gminy, ich sieci są nadzieją i przyszłością odnowy wsi. Wzmocni to programy regionalne, które zyskają wymagającego, lecz zaangażowanego partnera. Jest miejsce dla powiatów. Jak pokazuje przykład nakielski i nyski, potrafią one znaleźć możliwości wsparcia aktywnych sołectw. Komplementarność pracy LGD i grup odnowy jest nader oczywista. Do LGD należy budowanie specyfiki i oferty obszaru z pucli jakie dostarczają poszczególne wsie. Jest miejsce dla nauki i działań takich pionierów jak Wacław Idziak, twórcy polskich wsi tematycznych, które są niewyczerpanym źródłem inspiracji dla odnowy wsi w Polsce. O sołectwach, gdzie wszystko co najważniejsze w odnowie wsi się dzieje, bez których ona nie istnieje, trzeba powiedzieć, że wspaniałych liderów, zaangażowanych ludzi, obywateli przez duże O nigdy tam nie brakowało. Jednak wielu z nich czuje się zmęczona i pyta o sens wieloletnich wysiłków. Trzeba zmian, by w biurokratyzmie nie zatracić radości tworzenia, by pojęcie projekt nie wykluczało spontaniczności inicjatyw, by każdy dostrzegał i odczuwał korzyści, również te indywidualne. Mamy tworzyć warunki by rozwój był udziałem wszystkich, zarówno poprzez pracę jak i jej owoce. Odnowa wsi w Polsce, po 15 latach swego istnienia, to projekt cywilizacyjny na rzecz wysokiej jakości życia i wielka szansa dla wsi. Problemom przeciwstawia społeczeństwo obywatelskie. To grunt, na którym plon przyniesie przemyślana regionalna i krajowa polityka na rzecz obszarów wiejskich.

12 Bez nich region byłby uboższy Marszałkowie województw opolskiego i śląskiego przyznali nagrody za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury i nauki. Laureatami opolskimi w tym roku zostali: Róża Bednorz i Jerzy Skubis. Natomiast śląskimi: Henryk Buszko, ojciec Eustachy Rakoczy oraz Aleksander Spyra. Jak mówił prof. Jan Malicki, dyrektor Biblioteki Śląskiej, istotą nagrody im. Karola Miarki jest to, iż honoruje ona osoby nietuzinkowe, niezwykłe, które działają zarówno na rzecz drugiego człowieka, jak i wielkiej kultury. Osoby pełne autorytetu i magnetyzmu śląskiego trwania. Róża Bednorz - na której cześć laudację wygłosiła członkini Zarządu Województwa - Barbara Kamińska - jest historykiem, muzealnikiem, publicystką. Pracowała w Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Opolu-Łambinowicach. Całokształt jej dokonań zawodowych i społecznych stanowi jak uzasadniała kapituła nagrody przykład niewyczerpanych pokładów i możliwości propagowania bogactwa śląskiego dziedzictwa kulturowego w kraju i za granicą. - Jaki jest Jurek Skubis, każdy widzi żartował prof. Marek Tukiendorf, poproszony o wygłoszenie laudacji prof. Jerzego Skubisa. Już na poważnie przypomniał, że to pod kierownictwem rektora Skubisa Politechnika Opolska trzykrotnie powiększyła swoją powierzchnię, unowocześniając przy okazji bazę naukową i dydaktyczną, stając się rozpoznawalną uczelnią techniczną w kraju i za granicą. Profesor Skubis był inicjatorem powołania w Opolu Instytutu Konfucjusza, sam zaś jest profesorem honorowym Politechniki Pekińskiej taki tytuł mają zaledwie cztery osoby na świecie. - Ideały Karola Miarki i jego idea pracy organicznej są mi szczególnie bliskie mówił prof. Jerzy Skubis. Jestem wdzięczny kapitule, że przyznając mi nagrodę, tak naprawdę uhonorowała osiągnięcia kultury materialnej, od której często zależy nasze bezpieczeństwo, nasz standard życia mówił. Śląski laureat Henryk Buszko jest architektem i urbanistą. Wiele rozpoznawalnych obiektów m.in. katowickie Gwiazdy i Kukurydze oraz Piramidy w Ustroniu są jego autorstwa. Podobnie, jak osiedle Tysiąclecia w Katowicach. Z kolei ojciec Eustachy Rakoczy, to paulinem, związany z Jasną Górą, teolog, historyk sztuki, przez sześć lat był prorektorem Akademii Polonijnej w Częstochowie, a następnie jej rektorem. Kapelan Żołnierzy Niepodległości, duszpasterz weteranów Wojska Polskiego i legionistów Józefa Piłsudskiego, publicysta, autor wielu prac badawczych. Pochodzący z Pszczyny (ziemi Karola Miarki) Aleksander Spyra to artysta plastyk i muzyk, założyciel zespołu regionalnego Pszczyna, folklorysta, prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Pszczyńskiej, inicjator powołania Muzeum Prasy Śląskiej. Obaj marszałkowie Józef Sebesta i Adam Matusiewicz, gratulując laureatom, podkreślali, że oba regiony łączy wielka śląska kultura i wybitne postaci nagrodzonych. Przyznane nagrody są symbolicznym podziękowaniem za dokonania laureatów. Bez nich bowiem nasze regiony byłyby uboższe. Nagroda im. Karola Miarki wybitnego górnośląskiego działacza narodowego, społecznego i oświatowego, a także publicysty, pisarza, księgarza, wydawcy i trybuna została ustanowiona w roku Jej fundatorami byli czterej wojewodowie: bielski, częstochowski, katowicki i opolski. Od roku 2006 nagrody przyznają marszałkowie opolski i śląski. W ciągu trzydziestu edycji jej laureatami zostało ponad 100 wybitnych osobowości świata kultury, nauki, publicystyki. Kapituła wielokrotnie honorowała także wielkich filantropów i mecenasów kultury. Wśród opolskich osobistości znaleźć można takie postaci jak arcybiskup Alfons Nossol, prof. Dorota Simonides, Karol Cebula, Andrzej Balcerek, Stanisław Gajda, Robert Rałziński, Zbyszko Bednorz. MS 12 Na zdjęciu od lewej: marszałek Józef Sebesta, Barbara Kamińska, członkini Zarządu Województwa marszałek śląski, Adam Matusiewicz oraz tegoroczni laureaci Nagrody Miarki: Róża Bednorz, Jerzy Skubis, Henryk Buszko, ojciec Eustachy Rakoczy i Aleksander Spyra.

13 Nagrody dla uczniów i nauczycieli Zokazji Regionalnego Święta Edukacji, które odbyło się 26. października w Państwowej Szkole Muzycznej w Opolu, marszałek województwa przyznał nagrody nauczycielom, zaś uczniom stypendia oraz tytuły Prymusa Opolszczyzny. W tym roku nagrody pieniężne za szczególne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania i rozwoju edukacji otrzymało pięcioro pedagogów: prof. Teresa Smolińska kierownik Katedry Kulturoznawstwa i Folklorystyki Uniwersytetu Opolskiego oraz Marek Białokur z Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Opolu, Barbara Rzońca starszy specjalista w Regionalnym Centrum Rozwoju Edukacji w Opolu, Lech Nagrody za szczególne osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania i rozwoju edukacji otrzymało pięcioro pedagogów: prof. Teresa Smolińska, Marek Białokur, Barbara Rzońca, Lech Głazunow, Franciszek Dendewicz. Nagrody dla nauczycieli ze szkół prowadzonych przez samorząd województwa: Elwira Betka z Brzegu, Joanna Horbowy Buska z Opola, Izabela Czabaj z Prudnika i Wojciech Błaszczyk z Opola. Głazunow nauczyciel w PG nr 2 w Nysie, Franciszek Dendewicz dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Szybowicach. Nagrody otrzymało także czworo nauczycieli ze szkół prowadzonych przez samorząd województwa. Są to: Elwira Betka z Brzegu, Joanna Horbowy Buska z Opola, Izabela Czabaj z Prudnika i Wojciech Błaszczyk z Opola Pięcioro słuchaczy (szkoła średnia i studenci) otrzymało stypendia marszałka, a kolejnych 31 tytuły Prymus Opolsz- czyzny przyznawane za wysokie noty oraz osiągnięcia w olimpiadach przedmiotowych i konkursach. Na wniosek Sekcji Regionalnej Oświaty i Wychowania NSZZ Solidarność w Opolu Medale Komisji Edukacji Narodowej otrzymali: Mieczysław Chudoba, Józef Gisman, Marian Wojciechowski oraz Waldemar Zadka. Sekcja Regionalna przyznała także tytuł Samorząd przyjazny oświacie. W tym roku jego zdobywcami zostali: gminy Dobrzeń Wielki, Prószków, Bierawa, Gogolin, Zdzieszowice oraz powiat krapkowicki. Gratulując nauczycielom, uczniom i ich rodzicom nagród, marszałek województwa, Józef Sebesta, powiedział, że tegoroczne święto ma wymiar szczególny Marzena Kędra, nauczycielka i dyrektor szkoły w Moszczance zdobyła tytuł Nauczyciela Roku. Marszałek stwierdził też, że opolską edukację czeka w najbliższych latach sporo wyzwań. Jeśli chcemy przeciwdziałać wyludnianiu się województwa, to trzeba zrobić wszystko, by młodzi ludzie chcieli w regionie zostać. A to się uda wówczas, gdy zdobędą na tyle atrakcyjny zawód, który pozwoli im odnaleźć się na rynku pracy. Do kwestii tych nawiązała opolska kurator Halina Bilik mówiąc, iż edukacja musi podążać za zachodzącymi zmianami, a obowiązującym hasłem jest ucząca się szkoła czyli taka, która pozwala uczniowi świetnie odnaleźć się we współczesnym świecie, przygotowuje go do procesu uczenia się przez całe życie. Na koniec Barbara Kamińska, członkini Zarządu Województwa życzyła młodym ludziom, by zdobyta w szkole wiedza przekuwała się w mądrość życiową. MS 13

14 W kryzysie warto jednoczyć siły Otym, jak nie dać się kryzysowi i funkcjonować w sferze kultury, zastanawiali się samorządowcy i dyrektorzy samorządowych instytucji kultury w trakcie spotkania zorganizowanego w Filharmonii Opolskiej przez Departament Kultury, Sportu i Turystyki UMWO. przeszkód w funkcjonowaniu ośrodków czołowe miejsce co zrozumiałe zajmował niedostatek finansów na organizację imprez. Najwięcej ofert programowych adresowanych było do dzieci młodszych i uczniów szkół gimnazjalnych. Jedna placówka kulturalna jak wynikało z wyliczeń statystycznych - prowadziła średnio siedem sekcji tematycznych. A najczęstszym motywem udziału w zajęciach było rozwijanie własnych zainteresowań i talentów. Doświadczeniami związanymi ze współpracą instytucji kultury z organizacjami pozarządowymi dzielił się prezes Stowarzyszenia Opolskie Lamy, Rafał Mościcki. Z dużym entuzjazmem opowiadał o tym, jak festiwal się rodził, jak zdobywano wolontariuszy do pracy przy tym pomyśle, jak potem pojawiła się kolejna inicjatywa festiwalu skierowanego do najmłodszych Opolskie Lamki. Zobaczyć można było pełne fantazji pomysły najmłodszych, którzy poznawali trudną sztukę animacji filmowej. W trakcie spotkania Alfred Dydymski, prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Emerytów i Rencistów w Opolu, wręczył listy z podziękowaniem tym samorządowcom i kierownikom instytucji kultury, którzy w swej ofercie programowej nie zapominają o seniorach. MS Zasłużona dwudziestolatka 14 O tym jak się nie dać kryzysowi rozmawiali samorządowcy i dyrektorzy ośrodków kultury. Obecni na spotkaniu marszałek województwa, Józef Sebesta oraz odpowiedzialna za sferę kultury Barbara Kamińska, członkini Zarządu Województwa, podkreślali wielokulturowy charakter regionu. Marszałek informował o przygotowywanej Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego na lata Odnosząc się do opinii środowisk kulturalnych postulujących utworzenie regionalnego centrum kultury, marszałek stwierdził, że jego powołanie byłoby realne w roku 2014, choć nie ma to być budowla, a raczej ludzie i miejsce, gdzie można wymienić doświadczenia, zasięgnąć rady, lepiej promować ważne przedsięwzięcia, które często przechodzą niezauważone. Nie brak nam wspaniałych, cennych imprez kulturalnych, ale raczej ich promocji, informacji wykraczającej poza miejscowość i powiat. Nieraz aż żal, że wspaniałe wydarzenie staje się udziałem tylko wąskiej grupy osób, a w drugim końcu województwa nikt o nim nie wie. W trudnych czasach kryzysu i mizerii finansowej warto jednoczyć siły, by się jak najlepiej promować zachęcał marszałek. Anna Wolny-Miksa zaprezentowała wyniki badań na temat stanu kultury w województwie opolskim. Opracowano je na podstawie ankiet, na które odpowiadali kierownicy samorządowych placówek kultury. Pytano ich zarówno o ocenę stanu technicznego i wyposażenia ośrodków, jak i o ofertę programową oraz grupy odbiorców. O ile stan techniczny ośrodków (poza oleskim) nie budził zastrzeżeń, to już lista potrzeb związanych z wyposażeniem była spora. Wśród Henryk Juretko, Bernard Smolarek, a także Fundacja Rozwoju Śląska oraz Wspierania Inicjatyw Lokalnych otrzymali honorowe odznaki Za zasługi dla Województwa Opolskiego. Marszałek Józef Sebesta wręczył je w trakcie jubileuszowego spotkania z okazji 20-lecia działalności Fundacji. Założona została 3 lipca 1992 roku przez organizacje mniejszości niemieckiej ówczesnych województw: opolskiego, dolnośląskiego, katowickiego i częstochowskiego. Początkowo jak mówił Arnold Czech, jej obecny prezes Fundacja wspierała drobnych przedsiębiorców oraz samorządowe przedsięwzięcia komunalne. Ze spłat pożyczek oraz odsetek finansowane były kolejne kredyty. W ciągu minionych 20 lat 3000 firm i gospodarstw rolnych otrzymało wsparcie finansowe Fundacji, a kwota udzielonych pożyczek to ok. 230 mln złotych. Henryk Kroll i Helmut Paisdzior, jedni z założycieli FRŚ, wspominali, iż poprzez wparcie drobnych przedsiębiorców, umożliwienie zakupu im nowych maszyn i technologii, chcieli zatrzymać odpływ młodzieży za granicę. Fundacja udzielała znaczącej pomocy placówkom medycznym. Kwotą miliona złotych wsparła oddział kardiochirurgii opolskiego WCM, pomagała po powodzi w 1997 roku Caritasowi oraz ochotniczym strażom pożarnym, przekazywała fundusze na odrestaurowanie zabytków sakralnych. Od 2008 roku pełni też funkcję Regionalnej Instytucji Finansującej, która w ramach umowy zawartej z Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości, odpowiedzialna jest na terenie Opolszczyzny za realizację Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Dziś kapitał Fundacji wynosi 120 mln złotych i sprawia, że stała się ona największym funduszem pożyczkowym w kraju.

15 Najpiękniejsze ogrody nagrodzone Już po raz czwarty podczas konkursu Opolskie Kwitnące nagrodzono właścicieli najpiękniejszych ogrodów w regionie. Konkurs na najpiękniej ukwiecone miejsce w województwie opolskim zorganizował Zarząd Województwa Opolskiego. W kategorii obiekt prywatny zwyciężyły dwa ogrody z Rogowa Opolskiego, gdzie jak podkreślała Jolanta Kawecka z Departamentu Współpracy z Zagranicą i Promocji Regionu UMWO to pani sołtys zachęca mieszkańców do upiększania swoich domów. Nagrody z rąk wicemarszałek Barbary Kamińskiej otrzymali Brygida Przywara oraz Kamila i Tomasz Machowie. Laureaci w kategorii Obiekt Dostępności Publicznej w towarzystwie wicemarszałek Barbary Kamińskiej (pierwsza z lewej). pielęgnować nasze ogrody, by nie zatraciły ducha tradycyjnego ogrodu na śląskiej wsi. Nie bójmy się liści. Drzewa i krzewy liściaste są piękniejsze od iglaków, a ponadto można je wykorzystywać nie tylko do upiększania. Dają nam owoce, często mają moc leczniczą, a liście są doskonałym nawozem. Sadźmy więc drzewa owocowe, pielęgnujmy warzywniki, a ogrodzenia stawiajmy drewniane. To nie tylko pielęgnowanie tradycji, ale i działania ekologiczne mówił. VR Stowarzyszenie Dinopark w likwidacji Nagrodzeni właściciele najpiękniejszych ogrodów prywatnych. Wyróżnienia w tej kategorii przyznano ogrodom Renaty Ledwig z Radawia, Danuty Szypot z Luboszyc oraz Teresy i Joachima Sobotów z Olszowej. Jury podkreślało nie tylko urodę nagrodzonych miejsc, ale także ich zharmonizowanie z otoczeniem, czystość i estetykę, różnorodność zastosowanych gatunków roślin i kwiatów oraz sposób zagospodarowania otoczenia. W kategorii obiekt dostępności publicznej zwyciężył Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy im. Św. Jana De La Salle z Uszyc w gminie Gorzów Śląski. Odbierający nagrodę brat Antoni Topa mówił, ze ten piękny 7 hektarowy ogród to wspólne dzieło wychowawców i wychowanków, którzy wiele prac wykonują w ramach terapii zajęciowej. Wyróżnienie w tej kategorii otrzymał ogród ks. Sebastiana Kneippa z Kamienia Śląskiego, wchodzący w skład kompleksu Zespołu Turystyczno Wypoczynkowo Rehabilitacyjnego Caritas Diecezji Opolskiej Sebastianeum Silesiacum. Barbara Kamińska składając gratulacje laureatom mówiła, że to dzięki ich pracy i pasji nasze województwo ma coraz więcej tak pięknych zakątków. Na zakończenie gali podsumowującej konkurs, dr Krzysztof Spałek, członek komisji konkursowej, mówił o tym, jak Walne zgromadzenie członków Stowarzyszenia Dinopark podjęło w ostatnim dniu października tego roku uchwałę o rozwiązaniu stowarzyszenia. Wcześniej zgromadzenie przyjęło sprawozdanie komisji rewizyjnej, która badała finanse Dinoparku, uznając że były one prowadzone w sposób celowy i gospodarny. Likwidatorami Stowarzyszenia zostali członkowie dotychczasowego zarządu: Tomasz Kostuś, Tadeusz Troszyński oraz Krzysztof Koźlik. Zapadła też decyzja, że majątek Dinoparku pawilon paleontologiczny oraz domek dla studentów - przekazane zostaną Uniwersytetowi Opolskiemu, by mógł prowadzić prace badawcze, a pracujący na wykopaliskach młodzi ludzie mieli zaplecze bytowe. Obecny na spotkaniu udziałowców prof. Adam Bodzioch z Samodzielnej Katedry Biosystematyki Uniwersytetu Opolskiego dziękował Stowarzyszeniu za pomoc, której doświadczali studenci pracujący na terenie wykopalisk. Tomasz Kostuś, przewodniczący Stowarzyszenia Dinopark poinformował, iż planowana jest konferencja poświęcona Dinoparkowi oraz towarzysząca jej wystawa zdjęć. Marek Korniak, burmistrz Ozimka oraz Norbert Koston, burmistrz Kolonowskiego, przypomnieli historię zawiązania Stowarzyszenia i kolejne etapy jego działalności. - Nie byłoby tego, co jest w Krasiejowie, gdyby nie pojawiła się Delta i nie zagospodarowała terenu mówił marszałek województwa Józef Sebesta, dziękując za współpracę i prosząc, by projekt nadal pielęgnować, bo wspaniale promuje on województwo. MS 15

16 Grunt na Medal 2012 w gminie Ujazd Teren inwestycyjny przy węźle autostrady A4 Olszowa o pow. 42,18 ha został Gruntem na Medal 2012 w województwie opolskim. Zwyciężył on w piątej edycji ogólnopolskiego konkursu, przeprowadzonego przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych we współpracy z marszałkami województw oraz regionalnymi centrami obsługi inwestora - partnerami PAIiIZ. Odbywał się pod patronatem wiceprezesa Rady Ministrów, Waldemara Pawlaka. Do tej edycji konkursu przystąpiło 199 gmin z całej Polski, które nadesłały w sumie 302 oferty. Wśród nich było 197 nowych ofert lokalizacyjnych. Z województwa opolskiego zgłoszono 13 terenów inwestycyjnych z 9 gmin. Po ocenie przez Opolskie Centrum Obsługi Inwestora i Eksportera nadesłanych ofert, do II etapu konkursu zakwalifikowano 6 terenów: Kolonowskie 3,64 ha Namysłów 2,84 ha Niemodlin 2,84 ha Olesno 4,94 ha Otmuchów 5,24 ha Ujazd 42,18 ha Najlepszym terenem okazał się właśnie ten w gminie Ujazd. Dla laureatów konkursu zwycięstwo oznacza promocję terenu inwestycyjnego w PAIIZ i większą szansę na przyciągnięcie inwestycji zagranicznych do gminy. W ramach konkursu gminy poszerzają również wiedzę nt. preferencji inwestorów, co przekłada się na lepsze przygotowanie terenów pod przyszłe inwestycje. Finaliści mogą liczyć na większe zainteresowanie inwestorów zgłaszających się do PAIiIZ lub jego regionalnych partnerów centrów obsługi inwestora. (COIE OCRG) W trakcie bezpośrednich rozmów nawiązywały się kooperacyjne więzi. fundusze, będziemy przede wszystkim wspierać gospodarkę innowacyjną opartą na wiedzy oraz specjalizacje regionalne. Nasi niemieccy partnerzy mają w tej materii bogate doświadczenie, z którego warto skorzystać mówił marszałek. Franz Seiss, dyrektor Centrum Europy Środkowej i Wschodniej, zauważał, że zarówno w województwie opolskim, jak i w Nadrenii-Palatynacie dominują małe i średnie firmy. Wiele niemieckich przedsiębiorców zakupiło udziały w polskich firmach, co oznacza, że wierzą w ich rozwój i perspektywiczną współpracę. Niemieccy przedstawiciele biznesu w ramach tegorocznej misji spotkali się także z prezydentem Opola, by poznać tereny inwestycyjne miasta, byli w firmie Adamietz, na koniec odwiedzili starostwo w Strzelcach Opolskich. Misję gospodarczą zorganizowało - ze strony opolskiej - Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki oraz Biuro Współpracy Gospodarczej Województwa Opolskiego w Nadrenii Palatynacie, a ze strony niemieckiej Centrum Europy Środkowej i Wschodniej Nadrenii-Palatynatu. MS Turawa ma już kanalizację 16 Nici kooperacji Na opolskim Ostrówku po raz trzeci odbyła się polskoniemiecka giełda kooperacyjna. Uczestniczyło w niej 20 opolskich przedsiębiorców oraz pięć firm z Nadrenii-Palatynatu. W trakcie rozmów dwustronnych przedstawiciele firm starali się nawiązać kontakty handlowe. Życząc owocnej współpracy marszałek województwa opolskiego, Józef Sebesta, przypomniał, że 37 proc. funduszy unijnych, tj. 158 mln euro, będących w dyspozycji regionu przeznaczonych zostało na rozwój przedsiębiorczości w tym głównie małych i średnich firm, którymi województwo stoi. W nowej perspektywie unijnej, gdy pojawią się nowe Zakończyła się budowa kanalizacji w gminie Turawa. Zarówno wójt Waldemar Kampa, jak i prezes miejscowej spółki Wodociągi i Kanalizacja, Danuta Wajs mogą mieć satysfakcję w ramach projektu kanalizacyjnego Turawa-Trias Opolski wykonano kawał dobrej roboty. Już same liczby robią wrażenie: siedem miejscowości w gminie zostało w pełni skanalizowanych. Za kwotę 70,6 mln złotych powstało 134 km sieci kanalizacyjnej, 33 przepompownie, 1800 przyłączy indywidualnych. Sama kanalizacja nad Jeziorem Dużym kosztowała 17,8 mln złotych. Dla włodarzy gminy, turystów i właścicieli ośrodków wypoczynkowych oraz 900 domków letniskowych to dobra wiadomość. Jest szansa, że Jezioro Duże zacznie się powoli odradzać, że skończą się zakwity sinic i przykry fetor. Już w tym roku, dzięki większemu piętrzeniu wody (na poziomie 70 mln metrów sześciennych) można było rozegrać regaty śląskie w sportach wodnych. Wójt Kampa liczy, że nad jeziora wrócą turyści ze Śląska, właściciele ośrodków wypo-

17 czynkowych chętniej będę inwestować w ich modernizację, odrodzi się narybek sandacza, z którego niegdyś jezioro słynęło, a jego brzegi nadal będą ostoją ptaków. Na dowód, że Turawa już przed wojną miała turystyczne tradycje wójt zademonstrował pocztówkę z 1939 roku, na której widnieje pierwszy ośrodek wczasowy nad Jeziorem Dużym. W Turawie, w trakcie dwudniowej konferencji zorganizowanej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz miejscową spółkę Wodociągi i Kanalizacja podsumowano efekty projektów związanych z gospodarką wodną oraz gospodarką odpadami, realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. WFOŚiGW w Opolu jak informował jego prezes, Zbigniew Figas podpisał w sumie umowy na siedem projektów - pięć z nich dotyczyło gospodarki wodnej (priorytet I), dwa gospodarki odpadami (priorytet II). Oprócz Turawy-Triasu Opolskiego, swoje projekty kanalizacyjne realizowały gminy: Walce, Zdzieszowice, Ozimek Jak leczyć uzależnienia po polsku i czesku Wdniach 5-6 listopada br. w Głuchołazach odbyła się polsko-czeska konferencja Lecznictwo odwykowe - polskie i czeskie wyzwania organizowana w ramach projektu z Funduszu Mikroprojektów Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska Konferencję zorganizowały: Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Samodzielny Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Branicach oraz Szpital Psychiatryczny w Opavie w oparciu o umowę ze Stowarzyszeniem Gmin Polskich Euroregionu Pradziad. W Turawie podsumowano efekty projektów związanych z gospodarką wodno-kanalizacyjną. i Grodków. Łączna wartość tych projektów, to tys. złotych. Dofinansowanie Funduszu Spójności wyniosło prawie 105 mln złotych, pożyczka WFOŚiGW 50 mln złotych. Efektem tych działań (zaawansowanych w około 80 proc.) są 343 km sieci kanalizacyjnej i podłączonych ponad 21 tysięcy osób. Dwa projekty związane z gospodarką odpadami realizuje Zakład Komunalny w Opolu oraz ECOM w Nysie. Łączna ich wartość, to 57,6 mln złotych. Tu dopłata Funduszu Spójności wyniosła 33,5 mln złotych, a pożyczka WFOŚ 17,3 mln złotych. Dzięki realizacji projektów 530 tysięcy mieszkańców Opolszczyzny objętych zostanie systemem zagospodarowania odpadów. Obecny na konferencji Grzegorz Moorthi, prezes firmy doradczo-szkoleniowej Ravicon, która konsultuje Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, gratulował Opolanom efektów, sprawności organizacyjnej, zorganizowania gmin. Prowadzę kilkanaście takich projektów w kraju, ale od tego opolskiego mogliby się uczyć inni mówił. Natomiast obecny na spotkaniu Antoni Konopka, członek Zarządu Województwa Opolskiego, życzył gospodarzom gminy rozwoju usług turystycznych i związanych z tym nowych miejsc pracy. MS Specjaliści z Polski i Czech wymieniali się doświadczeniami w leczeniu uzależnień. Uczestnikami konferencji były osoby zaangażowane w leczenie uzależnień m.in. z branickiego szpitala, Ośrodka Leczenia Odwykowego w Woskowicach Małych, ośrodków stowarzyszenia MONAR w Graczach i w Zbicku oraz szpitala psychiatrycznego w Opavie. Ponadto w konferencji uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia Republiki Czeskiej, Wydziału Medycznego Uniwersytetu Karola w Pradze, Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ, przedstawiciele gmin i powiatów województwa opolskiego oraz reprezentanci klubów i stowarzyszeń trzeźwościowych. Podczas konferencji zwracano uwagę na zmieniające się okoliczności dotyczące leczenia uzależnień - większe zróżnicowanie pacjentów, ich oczekiwania związane z ofertą terapeutyczną. Mówiono także o potrzebie ciągłego i intensywnego podnoszenia kwalifikacji pracowników lecznictwa uzależnień, wynikającej m.in. z coraz częstszego występowania innych uzależnień niż alkoholowe i narkotykowe, tzn. uzależnienia od leków, hazardu, komputera, seksu. Stanowi to jedno z największych wyzwań współczesnego lecznictwa odwykowego. Ponadto rozważano kwestię realizacji terapii w sytuacji zbyt niskiego poziomu finansowania lecznictwa uzależnień w województwie opolskim. NB 17

18 Efekty robią wrażenie To bardzo dobrze realizowany program, jestem pod dużym wrażeniem osiągniętych efektów i otrzymanych nagród. To bardzo dobre świadectwo pracy wykonanej w regionie tak oceniał realizację Regionalnego Programu Operacyjnego Patrick Amblard z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej, odpowiadający za unijne programy dla Polski. Patrick Amblard wraz z innymi przedstawicielami Komisji Europejskiej i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego gościli w dniach listopada w Opolu, by ocenić realizację opolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego w mijającym roku. Podczas pierwszego spotkania goście wysłuchali szczegółowego raportu nt. efektów wdrażania programu. Dyrektor Karina Bedrunka z Departamentu Koordynacji Programów Operacyjnych UMWO przypominała, że po renegocjacjach programu, wraz z nagrodą z Krajowej Rezerwy Wykonania, mieliśmy do dyspozycji 491,44 mln euro. Wykorzystaliśmy z tej kwoty już 97,6%. Pod względem realizacji płatności zajmujemy w kraju 3 miejsce, zaś w kontraktacji, czyli wyborze projektów do dofinansowania - pierwsze miejsce w kraju. Do końca 2013 roku chcemy podpisać wszystkie umowy i mamy nadzieję, że uda nam się do tego czasu wypłacić 87% kwoty z całego RPO - mówiła. Stopień wykorzystania funduszy w ramach programu regionalnego jest różny w poszczególnych osiach priorytetowych od 76% kontraktacji projektów związanych z rozwojem społeczeństwa informacyjnego aż do rozdysponowania 92% z kwoty przeznaczonej na projekty dotyczące rewitalizacji obszarów miejskich i zagospodarowania terenów zdegradowanych. Dyrektor Bedrunka mówiła o konkretnych efektach zrealizowanych projektów m.in. o nowych miejscach pracy, pożyczkach dla firm umożliwiających im dalszy rozwój, kolejnych kilometrach wybudowanych i wyremontowanych dróg, nowym taborze w transporcie publicznym, kolejnych tysiącach osób objętych ochroną przeciwpowodziową i specjalistycznymi badaniami lekarskimi. Goście z Komisji Europejskiej mieli okazję zobaczyć efekty niektórych projektów byli m.in. na Wydziale Budownictwa Politechniki Opolskiej, gdzie zwiedzili nowe skrzydło dydaktyczne oraz nowoczesne laboratoria, byli też w inkubatorze przedsiębiorczości na Uniwersytecie Opolskim. Podkreślali, że pieniądze unijne wydawane na takie projekty do doskonałe przykłady budowania społeczeństwa opartego na wiedzy. W związku z tym, że w kolejnym okresie programowania priorytetami będą m.in. innowacje, rozwój technologii informatycznych czy rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, to przedstawiciele KE właśnie na te dziedziny zwracali szczególną uwagę. Bardzo wysoko ocenili m.in. działania w sferze inżynierii finansowej, czyli system działania systemu pożyczkowego w naszym regionie, mówili też o konieczności zintensyfikowania współpracy sektora B+R z gospodarką. Mówiąc o kolejnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej Patrick Amblard i Jarosław Hawrysz z Dyrekcji Generalnej KE ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego przedstawili szczegółowe wyzwania, jakie czekają nasz kraj w latach ,wskazali też na cztery priorytety, na które będzie przeznaczona pomoc unijna dla naszego kraju. Są to: nowoczesna infrastruktura sieciowa na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, otoczenie biznesu sprzyjające innowacjom, zwiększenie współczynnika aktywności zawodowej poprzez poprawę polityki w dziedzinie zatrudnienia, włączenia społecznego i edukacji, gospodarka przyjazna dla środowiska i oszczędnie wykorzystująca zasoby. 18 Goście z Komisji Europejskiej i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.

19 Patrick Amblard (pierwszy z lewej) na Politechnice Opolskiej Podczas spotkania z Zarządem Województwa i przedstawicielami instytucji zaangażowanych w zarządzanie i koordynacje funduszy unijnych w regionie, szczegółowo mówiono o tym, jakie cele trzeba będzie sobie postawić i jakie warunki spełnić, aby osiągnąć założone priorytety. Z zainteresowaniem przedstawiciele Komisji Europejskiej przyjęli informację o przygotowywanej strategii rozwoju województwa opolskiego na kolejne lata. Zapisanym w niej horyzontalnym wyzwaniem rozwojowym będzie zapobieganie i przeciwdziałanie procesom depopulacji, czemu będzie służyć przede wszystkim realizacja programu Specjalnej Strefy Demograficznej w województwie opolskim. Zarówno Patrick Amblard, jak i Jarosław Hawrysz, potwierdzali, że tematyka programu bardzo mocno wpisuje się w centrum zainteresowań Komisji Europejskiej, dlatego też z życzliwością będą śledzić jego realizację w województwie opolskim. Marszałek Józef Sebesta mówił, że w regionie już od dłuższego czasu systematycznie pracujemy nad przygotowaniem województwa do nowej perspektywy unijnej. W grudniu uchwalimy strategię rozwoju, którą opracowujemy tak, by była zgodna z unijnymi i krajowymi dokumentami programowymi. Strategia będzie podstawą do opracowania nowego regionalnego programu operacyjnego, a program chcemy w połowie przyszłego roku przedłożyć rządowi. Mamy nadzieję, że w drugiej połowie roku 2013 rozpoczniemy negocjacje z Komisją Europejską zapowiada marszałek. VR spodarstwo rolne zlokalizowane na terenie Unii Europejskiej, to gospodarstwo polskie. Jak mówił Waldemar Gruba, zastępca dyrektora Departamentu UE i Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Unia Europejska postawiła szereg wyzwań wśród nich m. in. dbałość o zrównoważony zasób naturalny oraz dążenie do opłacalności produkcji. W kwestiach finansowych Unia zapowiada utrzymanie obecnego poziomu budżetu i obecnych proporcji finansowania, choć też mówi się o możliwych przesunięciach pomiędzy filarami (filar I, to dopłaty bezpośrednie). UE chce też 30 proc. funduszy przeznaczyć na działania prośrodowiskowe dywersyfikację upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych, obszary tzw. prośrodowiskowe (7 proc. gruntu byłaby wyłączona z produkcji rolnej i przeznaczona pod zazielenienie). W zaprezentowanej na opolskiej konferencji Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata , która nawiązuje do kierunków rozwoju zaproponowanych przez UE, znalazło się pięć celów: 1. wzrost jakości kapitału ludzkiego, społecznego, zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich; 2. poprawa warunków na obszarach wiejskich oraz poprawa dostępności przestrzennej;3. bezpieczeństwo żywnościowe; 4. wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego; 5. ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich. Źródłem finansowania przedsięwzięć zawartych w strategii byłby w 31 proc. budżet państwa, w 48 proc. fundusze unijne, 10 proc. to fundusze prywatne a 11 proc. samorządów terytorialnych. Jaka polityka rolna? Omówieniu wspólnej polityki rolnej do roku 2020 oraz strategii zrównoważonego rozwoju wsi poświęcona była konferencja zorganizowana w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Opolskiego przy współudziale resortu rolnictwa. Dla naszego kraju unijne rozstrzygnięcia związane z rolnictwem są ważne choćby z tego powodu, że co piąte go- Na opolskim Ostrówku rolnicy i samorządowcy dyskutowali o przyszłej polityce rolnej. W dyskusji, którą prowadził Antoni Konopka, członek Zarządu Województwa, obawy opolskich środowisk rolniczych budził przede wszystkim zapis o 7 proc. wyłączeniu gruntów z produkcji rolnej. Spowoduje on sygnalizowano - podwyższenie cen żywności, podobnie jak proponowana ryczałtowa płatność dla małych gospodarstw może skutkować zamrożeniem prywatnego obrotu ziemią i jej podrożeniem. MS 19

20 Laureat w kategorii obiekt dostępności publicznej Ośrodek Jana De La Salle w Uszycach Wyróżnienie Sebastianem Silesiacum w Kamieniu Śląskim Laureat w kategorii ogród prywatny ogród Brygidy Przywary z Rogowa oraz państwa Kamili i Tomasza Machów z Rogowa Wyróżnienia: ogród Renaty Ledwig z Radawia i Danuty Szypot z Luboszyc Opolskie kwitnące Fot: Ewa Jakuczek oraz państwa Teresy i Joachima Sobotów z Olszowej