Gmina Zelów. Diagnoza lokalnych problemów i zagrożeń społecznych

Transkrypt

1 Diagnoza lokalnych problemów i zagrożeń społecznych Gmina Zelów 2012 Wykonawca: DIALOG Centrum Edukacji i Profilaktyki Kraków ul. Smoluchowskiego 8/24

2 Spis treści Rozdział I - Ogólna charakterystyka Gminy Zelów... 4 Metryka gminy... 4 Rynek alkoholowy... 4 Skala problemów społecznych... 4 Alkohol... 4 Przemoc... 5 Bezrobocie... 5 Stan zasobów gminy w zakresie rozwiązywania problemów społecznych Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Punkt Konsultacyjny dla Osób z Problemem Alkoholowym i Ofiar Przemocy w Rodzinie Punkt Profilaktyczno-Interwencyjny dla Dzieci, Młodzieży i Rodziców Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Zespół Interdyscyplinarny do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Komisariat Policji w Zelowie Placówki kulturalne i oświatowe Zakłady opieki zdrowotnej Stowarzyszenia i organizacje pozarządowe, które realizują zadania związane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi, narkomanii i przemocy w rodzinie (w tym Abstynencki Klub Wzajemnej Pomocy Jutrzenka w Zelowie) Kościoły i związki wyznaniowe... 9 Rozdział II - Problemy społeczne w opinii dorosłych mieszkańców Gminy Zelów Hierarchia ważności problemów w gminie Alkohol Narkotyki Przemoc domowa Rozdział III - Problemy społeczne w opinii dzieci i młodzieży w Gminie Zelów Młodzież licealna Cyberprzemoc Hazard Ryzykowne zachowania seksualne Młodzież gimnazjalna Poczucie bezpieczeństwa Przemoc w szkole

3 Alkohol Narkotyki Uczniowie szkoły podstawowej Poczucie bezpieczeństwa Przemoc w szkole Alkohol Narkotyki Rozdział IV - Podsumowanie Alkohol w Gminie Zelów Narkotyki w Gminie Zelów Przemoc w Gminie Zelów Wnioski i rekomendacje

4 Rozdział I - Ogólna charakterystyka Gminy Zelów Metryka gminy Gmina Zelów położona jest w centralno-południowej części województwa łódzkiego. W strukturze samorządowej znajduje się w powiecie bełchatowskim, w jego północnozachodniej części. Od północy sąsiaduje z gminą Dłutów, od wschodu z gminami Drużbice i Bełchatów, od południa z gminami Kluki i Szczerców oraz od zachodu z gminami Widawa, Sędziejowice i Buczek. Liczy ponad 15 tysięcy mieszkańców i zajmuje obszar 167,08 km². Gmina Zelów jest jedną z większych gmin pod względem powierzchni w województwie łódzkim. Swym zasięgiem obejmuje 35 sołectw i 63 miejscowości. Rynek alkoholowy Według danych z dnia r., na terenie Gminy Zelów znajdują się 54 punkty ze sprzedażą napojów alkoholowych. Rodzaje punktów sprzedaży Punkty ze sprzedażą napojów alkoholowych do spożycia poza miejscem sprzedaży Punkty ze sprzedażą napojów alkoholowych do spożycia w miejscu sprzedaży do 4,5% alkoholu oraz piwo od 4,5% do 18% alkoholu (z wyjątkiem piwa) powyżej 18% alkoholu razem Na jeden punkt sprzedaży alkoholu przypada 277 mieszkańców Zelowa. Skala problemów społecznych Alkohol W 2011 r. do Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zelowie wpłynęło 48 wniosków o zastosowanie leczenia odwykowego wobec osób nadużywających alkoholu (dla porównania w 2010 r. 37 wniosków, w 2009 r. 26 wniosków). Natomiast tylko do końca października 2012 r. wpłynęło już 48 wniosków. 4

5 W 2011 r. z pomocy materialnej, rzeczowej i socjalnej Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zelowie skorzystało112 rodzin, w których wystąpił problem uzależnienia lub nadużywania alkoholu przez co najmniej jednego z jej członków. W pierwszej połowie 2012 r. z pomocy tej korzystało 49 rodzin (w sumie 89 osób). W 2011 r. policja w Zelowie zatrzymała 24 prawa jazdy za jazdę pod wpływem alkoholu, a spośród 23 wypadków drogowych, które miały miejsce w Zelowie, w jednym z nich sprawca kierujący pojazdem był nietrzeźwy. Przemoc Z danych Komisariatu Policji w Zelowie wynika, że w 2011 r. wszczęto 17 postępowań przygotowawczych w sprawie stosowania przemocy domowej, a 13 z nich trafiło z aktem oskarżenia do Sądu Rejonowego w Bełchatowie. Aż 33 rodziny, w których występowała przemoc domowa objęte zostały nadzorem w ramach procedury Niebieskiej Karty. W 2011 r. z pomocy Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zelowie skorzystało 18 rodzin, w których wystąpił problem przemocy domowej. Natomiast tylko w pierwszej połowie 2012 roku z tego wsparcia skorzystało już 11 rodzin (w sumie 33 osoby). Bezrobocie Na koniec 2011 roku zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy było 1327 osób, natomiast do 30 września 2012 roku ta liczba powiększyła się do 1365 osób. Na koniec 2011 r. stopa bezrobocia w Gminie Zelów wynosiła 15,3%. Stan zasobów gminy w zakresie rozwiązywania problemów społecznych Na terenie Gminy Zelów działają instytucje, do których mogą zgłosić się osoby z problemami dotyczącymi m.in. przemocy, alkoholizmu, narkomanii i innych uzależnień. Są nimi: 1. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Do głównych zadań realizowanych przez Komisję należy prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych, a w szczególności: 5

6 zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu oraz innych substancji psychoaktywnych; udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe i problemy narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie; prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży; wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służących rozwiązywaniu problemów alkoholowych; prowadzenie kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych; podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów dotyczących reklamy i promocji napojów alkoholowych; podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. 2. Punkt Konsultacyjny dla Osób z Problemem Alkoholowym i Ofiar Przemocy w Rodzinie Mieszkańcy gminy mają możliwość skorzystania z bezpłatnej pomocy oferowanej przez Punkt Konsultacyjnydla Osób z Problemem Alkoholowym i Ofiar Przemocy w Rodzinie. Działalność Punktu polega na: motywowaniu osób uzależnionych do podjęcia leczenia odwykowego, przeprowadzaniu rozmów psychoedukacyjnych z osobami współuzależnionymi, przygotowywaniu rodzin do przeprowadzenia interwencji kryzysowej wobec osoby uzależnionej od alkoholu, psychoedukacji dla osób pijących ryzykownie i szkodliwie (nieuzależnionych), edukacji dla kierowców w zakresie wpływu substancji zmieniających świadomość na zdolność prowadzenia pojazdów, udzielaniu wsparcia osobom po zakończonym leczeniu odwykowym, rozpoznawaniu zjawiska przemocy domowej, udzielaniu wsparcia emocjonalnego, informacyjnego, prawnego oraz psychologicznego, inicjowaniu interwencji w przypadku diagnozy przemocy domowej, gromadzeniu aktualnych informacji na temat dostępnych miejsc pomocy i kompetencji poszczególnych służb i instytucji z terenu gminy, które powinny być włączone w systemową pomoc dla rodziny. 6

7 W 2011 roku w Punkcie Konsultacyjnym udzielono porad 69 osobom, w tym 39 osobom z problemem alkoholowym, 22 dorosłym członkom rodziny z problemem alkoholowym, 4 ofiarom przemocy w rodzinie, 4 sprawcom przemocy w rodzinie. Łącznie zarejestrowano 295 kontaktów z wyżej wymienionymi osobami. W Punkcie Konsultacyjnym udzielane są też porady prawne. W ubiegłym roku udzielono 291 bezpłatnych porad prawnych, a pomocą prawną objętych zostało 18 rodzin. W ramach działalności Punktu została także utworzona grupa psychoedukacyjna, która liczyła 5 współuzależnionych kobiet. 3. Punkt Profilaktyczno-Interwencyjny dla Dzieci, Młodzieży i Rodziców Od sierpnia 2012 r. mieszkańcy mogą korzystać z pomocy oferowanej przez Punkt Profilaktyczno-Interwencyjny dla Dzieci, Młodzieży i Rodziców. W punkcie udzielane są porady i wsparcie dla dzieci i młodzieży w zakresie problemów wieku dojrzewania, problemów związanych z eksperymentowaniem z substancjami psychoaktywnymi, problemów związanych z przemocą domową i rówieśniczą, radzenia sobie w sytuacjach trudnych, radzenia sobie z uczuciami i emocjami oraz mikroedukacja związana z problemem profilaktyki uzależnień. Dla rodziców oferowana jest pomoc w zakresie problemów wychowawczych, problemów związanych z zażywaniem substancji psychoaktywnych przez dziecko, problemów związanych z przemocą domową i rówieśniczą. Ponadto specjalista zatrudniony w Punkcie organizuje w szkołach zajęcia z zakresu profilaktyki uzależnień oraz spotkania edukacyjne dla rodziców. 4. Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Ośrodek realizuje zadania własne gminy z zakresu pomocy społecznej: prowadzenie domów pomocy społecznej, ośrodków wsparcia o zasięgu lokalnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych i celowych specjalnych w celu zaspokajania niezbędnych potrzeb życiowych, przyznawanie pomocy rzeczowej, inne zadania z zakresu pomocy społecznej wynikające z rozeznanych potrzeb gminy i obowiązujących przepisów. 7

8 Pracownicy Miejsko- Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej rozpoznają środowisko pod względem występowania przemocy i uzależnień oraz podejmują działania mające na celu przeciwdziałanie tym problemom. 5. Zespół Interdyscyplinarny do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Zespół Interdyscyplinarny do spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Zelowie powołany został Zarządzeniem nr 40/2011 Burmistrza Zelowa z dnia 6 lipca 2011 roku przy Miejsko-Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Zelowie. W skład Zespołu wchodzą przedstawiciele instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny wytypowani przez owe instytucje, tj.: pracownicy socjalni Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Zelowie, przedstawiciel Policji z Komisariatu Policji w Zelowie, pedagodzy szkolni, pielęgniarki środowiskowe, kurator zawodowy Sądu Rejonowego w Bełchatowie, przedstawiciele Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Zelowie oraz przedstawiciel organizacji pozarządowej. Cele pracy Zespołu Interdyscyplinarnego to przede wszystkim pomoc osobom i rodzinom dysfunkcyjnym w przezwyciężaniu problemów, efektywne podejmowanie działań interwencyjnych i pomocowych, współdziałanie z innymi podmiotami w przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. W ramach Zespołu Interdyscyplinarnego powoływane są grupy robocze na rzecz pracy z rodzinami, w których zaistniało podejrzenie występowania przemocy domowej. W roku 2011 do Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego wpłynęło 5 "Niebieskich Kart-A" dotyczących podejrzenia stosowania przemocy domowej. Natomiast do końca września 2012 r. do przewodniczącego wpłynęło 12 "Niebieskich Kart-A". W każdym przypadku powołana została grupa robocza do pracy z konkretną rodziną. 6. Komisariat Policji w Zelowie 7. Placówki kulturalne i oświatowe 8

9 8. Zakłady opieki zdrowotnej 9. Stowarzyszenia i organizacje pozarządowe, które realizują zadania związane z przeciwdziałaniem alkoholizmowi, narkomanii i przemocy w rodzinie (w tym Abstynencki Klub Wzajemnej Pomocy Jutrzenka w Zelowie) 10. Kościoły i związki wyznaniowe 9

10 Rozdział II - Problemy społeczne w opinii dorosłych mieszkańców Gminy Zelów W celu poznania opinii dorosłych mieszkańców na temat problemów społecznych, jakie występują w gminie, przeprowadzono badanie ankietowe na losowo dobranej próbie. Sondaż został zrealizowany w dniu 10 października 2012 r. Wzięło w nim udział 135 mieszkańców Gminy Zelów, z czego 78% stanowiły kobiety. Wiek respondentów wahał się od 21 do 64 lat. Ankietowani najczęściej, bo w 67%, posiadali wykształcenie średnie, nieco rzadziej wyższe 27%, a 3 osoby posiadały wykształcenie podstawowe. Hierarchia ważności problemów w gminie Ankietowani zostali poproszeni o określenie na skali od 1 do 5, jak ważne w ich odczuciu są poszczególne problemy społeczne w Gminie Zelów(ocena 1 oznaczała, że dana kwestia nie jest ważna, zaś 5 bardzo ważna). Szczegółowe wyniki przedstawia poniższa tabela. Tabela. Hierarchia problemów społecznych w Zelowie oceny respondentów. Problem Średnia ocena 1. Bezrobocie 4,62 2. Uzależnienie od alkoholu 4,36 3. Ubóstwo 4,07 4. Przemoc domowa 3,84 5. Wyjazdy zagraniczne w poszukiwaniu pracy 3,78 6. Niepełnosprawność 3,73 7. Zanieczyszczenie środowiska 3,71 8. Uzależnienie od narkotyków 3,67 9. Przemoc w szkole 3,56 9. Przestępczość 3, Uzależnienie od komputera 2, Bezdomność 2,80 Za najpoważniejsze problemy w gminie uznano: bezrobocie, uzależnienie od alkoholu oraz przemoc domową i ubóstwo. Za przeciętnie ważne problemy ankietowani uznali: wyjazdy zagraniczne w poszukiwaniu pracy, niepełnosprawność, zanieczyszczenie środowiska 10

11 i uzależnienie od narkotyków. Najniżej w hierarchii usytuowano: przemoc w szkole, przestępczość, uzależnienie od komputera oraz bezdomność. Poniżej umieszczono zestawienia ocen respondentów dla najpoważniejszych problemów w Gminie Zelów. Wykres. Problemy społeczne (bezrobocie, uzależnienie od alkoholu) w ocenie dorosłych mieszkańców Zelowa. Bezrobocie 3% 78% 3% 7% 9% zupełnie nieważne niezbyt ważne przeciętnie ważne dość ważne bardzo ważne Uzależnienie od alkoholu 18% 53% 29% przeciętnie ważne dość ważne bardzo ważne 11

12 Alkohol Problematyka uzależnienia od alkoholu stanowi w ocenie respondentów najpoważniejszy, poza bezrobociem, problem w gminie. W ankiecie znalazły się pytania dotyczące skali spożycia napojów alkoholowych wśród dorosłych i niepełnoletnich mieszkańców Gminy Zelów, łamania prawa (ustawy o wychowaniu w trzeźwości) oraz poglądów związanych ze spożywaniem alkoholu. 87% respondentów dostrzega, że na przestrzeni lat rośnie spożycie alkoholu. Jest to zgodne z szacunkami dokonanymi przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, które mówią o rosnącym spożyciu alkoholu przez Polaków. Wykres. Przeciętne spożycie alkoholu przez 1 mieszkańca Polski w latach Średnio na 1 mieszkańca w litrach 100% alkoholu: Jeśli chodzi o okres, jaki minął od ostatniego spożycia alkoholu, najczęściej był to ostatni miesiąc. Takiej odpowiedzi udzieliło 36% ankietowanych. 13% osób nie spożywa wcale alkoholu, a 2% nie pamięta. 29% spożywało go w ciągu ostatniego tygodnia. 18% osób spożywało alkohol dłużej niż miesiąc przed przeprowadzonym sondażem. Natomiast 2% spośród respondentów podaje, że spożywało alkohol ponad rok temu. 1 na podstawie raportu PARPA ( 12

13 Diagram. Kiedy ostatni raz spożywał/a Pan/i alkohol? 2% 2% 13% 29% w ciągu ostatniego tygodnia w ciągu ostatniego miesiąca ponad miesiąc temu 18% ponad rok temu nie pamiętam 36% nie spożywam alkoholu 98% respondentów, czyli132osoby przyznaje, że zna osobę uzależnioną od alkoholu. 62% ankietowanych ocenia, że często lub bardzo często widuje osoby spożywające alkohol w miejscach publicznych. Co dziesiąta osoba rzadko widuje takie osoby, zaś czasami z tego typu sytuacją spotyka się 13% mieszkańców. Diagram. Jak często zdarza się Pan/i zauważyć osoby pijące alkohol w miejscach publicznych? 13% 31% nigdy 12% rzadko czasami często 13% bardzo często 31% 13

14 78% badanych słyszało o przypadkach kierowania pojazdem po spożyciu alkoholu. Co więcej, według 35% zdarza się to często lub bardzo często (szczegółowe dane prezentowane są na wykresie). Jeśli chodzi o doświadczenia samych respondentów, to 10 osób przyznało, że prowadziły samochód pod wpływem alkoholu. 73% ankietowanych nigdy nie prowadziło pojazdu w stanie nietrzeźwym. Diagram Jak często osoby z Pan/i otoczenia prowadzą pojazdy po spożyciu alkoholu? 11% 9% 24% 20% nigdy rzadko czasami często bardzo często 36% 31% respondentów po raz pierwszy spożyła alkohol przed 18 rokiem życia. Prawie w 50% przypadków było to piwo, a w 40% wino. Z kolei 7% ankietowanych podczas inicjacji alkoholowej spożywało wódkę. Poglądy ankietowanych na temat przychodzenia do pracy w stanie nietrzeźwości oraz picia alkoholu w pracy są podobne w 96% są oni przeciwni tego typu sytuacjom. Nieco mniej jednoznaczna opinia panuje na temat tego, czy alkohol zawarty w piwie jest mniej szkodliwy niż ten zawarty w wódce z tym stwierdzeniem nie zgadza się 62% osób. 14

15 Diagram. Alkohol zawarty w piwie jest mniej szkodliwy niż alkohol w wódce. 38% zgadzam się nie zgadzam się 62% Kolejna pula pytań dotyczyła kwestii alkoholu w środowisku młodzieży z Gminy Zelów. 73% ankietowanych słyszało o przypadkach sprzedaży alkoholu niepełnoletniej osobie. 67% respondentów uznaje, że młodzież spożywa alkohol często lub bardzo często. Diagram. Jak często zdarza się, że niepełnoletnie osoby spożywają alkohol? 18% 2% 2% 29% nigdy rzadko czasami często bardzo często 49% Za podwyższeniem wieku, od kiedy dozwolone jest spożywanie alkoholu, jest ponad 43% respondentów. 15

16 Narkotyki Mimo, że problem narkotykowy nie jest postrzegany jako jedno z najważniejszych zagrożeń w Gminie Zelów, to aż 56% respondentów zna osobiście kogoś, kto zażywa narkotyki. Co więcej, ponad 80% ankietowanych uważa, że młodzież w Zelowie jest narażona na kontakt ze środkami odurzającymi. Aż 71% osób jest zdania, że nietrudno jest uzyskać dostęp do narkotyków, co prezentuje poniższy wykres. Diagram. Czy trudno jest uzyskać dostęp do narkotyków w Zelowie? 29% Tak Nie 71% Przekonania dotyczące problemów narkotykowych wśród badanych przedstawiają się następująco. Niemal wszyscy (96%) uważa, że staje się on coraz ważniejszy w dzisiejszych czasach. 71% zgadza się, że nawet jednorazowy kontakt z narkotykiem może uzależnić. 7% respondentów jest za legalizacją tzw. miękkich narkotyków (np. marihuany). 93% ankietowanych wyraża przekonanie, że problem uzależnienia od alkoholu czy narkotyków może dotknąć każdego. 16

17 Przemoc domowa Problem przemocy domowej został określony przez respondentów jako bardzo ważny. 42% ankietowanych twierdzi, że zna osobiście jakąś rodzinę dotkniętą tym problemem. Jeszcze bardziej alarmujący jest fakt, że 36% osób dopuszcza stosowanie kar fizycznych wobec dzieci. Diagram. Stosowanie kar fizycznych wobec dzieci w niektórych przypadkach jest uzasadnione. 36% zgadzam się nie zgadzam się 64% Ponadto pojawiły się wypowiedzi wśród ankietowanych, iż klaps wymierzony przez rodzica jest czasem bardziej skuteczny niż inna kara, natomiast takie traktowanie dzieci nie może stać się nawykiem wychowawczym. 17

18 Rozdział III - Problemy społeczne w opinii dzieci i młodzieży w Gminie Zelów Młodzież licealna Badanie ankietowe zostało przeprowadzone na grupie 47 licealistów z Zelowa, podczas zajęć lekcyjnych 10 października 2012 r. Młodzież licealna wypełniła ankietę, która swoim zakresem obejmowała pytania dotyczące tego, jak spędzają oni swój wolny czas, czy wykazują skłonności hazardowe, czy znają zjawisko cyberprzemocy. Ponadto pojawiły się pytania związane z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi, a także dotyczące ogólnej wiedzy badanej młodzieży o życiu człowieka i jego funkcjonowaniu w społeczeństwie. Cyberprzemoc Ankietowani swój wolny czas głównie spędzają przed komputerem i na spotkaniach z przyjaciółmi. Ale najwięcej, bo 40 % licealistów prowadzi aktywny tryb życia, uprawia sport, jeździ rowerem. Ale już tylko 6% udziela się w różnych organizacjach młodzieżowych. Poszczególne dane prezentuje wykres. Wykres. Jaka jest Twoja ulubiona forma spędzania wolnego czasu? Odpowiedzi uczniów liceum. uprawianie sportu spotkania z przyjaciółmi korzystanie z komputera oglądanie telewizji czytanie książek i gazet organizacje młodzieżowe

19 Ponad połowa respondentów spędza dziennie przed komputerem 1-3 godzin. 23% podaje, że to 3-5 godzin, natomiast 9% deklaruje, że zajmuje im to dziennie więcej niż pięć godzin. Co drugi ankietowany twierdzi, że kiedy korzysta z komputera, nikt się nie interesuje tym, co robi. Najwięcej czasu spędzają korzystając z Internetu (72%), kolejne aktywności są wybierane przez respondentów o podobnej częstotliwości. Szczegóły podają poniższe wykresy. Diagram. Ile czasu dziennie spędzasz przed komputerem? Odpowiedzi uczniów liceum. 9% 13% 23% mniej niż godzinę 1-3 godziny 3-5 godzin ponad 5 godzin 55% Wykres. W jakim celu najczęściej korzystasz z komputera? Odpowiedzi uczniów liceum korzystam z Internetu do nauki słucham muzyki oglądam filmy gram w gry komputerowe 19

20 96% ankietowanych zna pojęcie cyberprzemocy, a 11% deklaruje, że było kiedyś ofiarą tej formy przemocy. Niespełna 4% respondentów nie widzi nic niestosownego w podawaniu swoich danych osobowych przypadkowym osobom poznanych w Internecie. Hazard Jeśli chodzi o ryzykowne zachowania związane z hazardem, to większość ankietowanych nie wykazuje większego zainteresowania tą formą spędzania wolnego czasu. 60% nigdy nie wzięło udziału w konkursach organizowanych przez gazety, telewizję, operatorów telefonicznych, wysyłając płatne smsy. 55% nigdy nie grało na automatach, 86% nigdy nie obstawiało zakładów bukmacherskich i tyle samo nigdy nie grało w grę na pieniądze w Internecie. Poszczególne dane prezentuje wykres. Diagram. Jak często brałeś udziału w konkursach organizowanych przez gazety, telewizję, operatorów telefonicznych, wysyłając płatne smsy? Odpowiedzi uczniów liceum. 27% 13% 60% nigdy jeden raz kilka razy 20

21 Diagram. Jak często grałeś na automatach w salonach gier? Odpowiedzi uczniów liceum. 13% 21% 11% 55% nigdy jeden raz kilka razy więcej niż 10 razy Diagram. Jak często obstawiałeś zakłady bukmacherskie? Odpowiedzi uczniów liceum. 6% 2% 6% nigdy jeden raz kilka razy więcej niż 10 razy 86% Diagram. Jak często grałeś w jakąkolwiek grę na pieniądze w Internecie? Odpowiedzi uczniów liceum. 6% 6% 2% nigdy jeden raz kilka razy więcej niż 10 razy 86% 21

22 Ryzykowne zachowania seksualne Niespełna połowa ankietowanych (40%) deklaruje, że rodzice rozmawiali z nimi na tematy związane z seksualnością człowieka i antykoncepcją. Wśród tych osób w większości przypadków 43% rozmowy te odbywały się z mamą i taka sama liczba osób rozmawiała z obojgiem rodziców. Pozostała część licealistów (14%)rozmawiała z ojcem na powyższe tematy. Młodzież czerpie wiedzę na temat środków antykoncepcyjnych, seksu, cielesności i sfery erotycznej człowieka przede wszystkim z Internetu i od dorosłych. Szczegółowe dane przedstawia wykres poniżej. Wykres. Skąd czerpiesz wiedzę na temat środków antykoncepcyjnych, seksu, cielesności i sfery erotycznej człowieka? Odpowiedzi uczniów liceum % ankietowanych deklaruje, że miało w szkole lekcje poświęcone seksualności człowieka i wychowaniu do życia w rodzinie. W większości przypadków lekcje te prowadziła nauczycielka od wychowania do życia w rodzinie lub pedagog. Według uczniów lekcje te powinny być prowadzone przede wszystkim przez specjalistę z tej dziedziny (74%), drugą osobą podawaną przez respondentów był pedagog lub psycholog szkolny. Ponadto 89% licealistów sadzi, że lekcje te powinny być obowiązkowe. Szczegółowe dane przedstawia wykres poniżej. 22

23 Wykres. Kto Twoim zdaniem powinien prowadzić lekcje wychowanie do życia w rodzinie? Odpowiedzi uczniów liceum. nauczyciel biologii wychowawca klasy pedagog/psycholog szkolny specjalista z tej dziedziny

24 Młodzież gimnazjalna Badanie ankietowe zostało przeprowadzone na próbie 91 uczniów gimnazjum w Zelowie, z czego 48 stanowiły dziewczęta, a 43 chłopcy. Zostało ono zrealizowane podczas zajęć lekcyjnych w dniu 10 października Wiek respondentów wahał się od 14 do 16 lat, ale najczęściej wynosił 15 (91%). Jeśli chodzi o społeczno materialną sytuację rodzinną uczniów, to u większości(67% ankietowanych) pracują obydwoje rodzice. Nieco rzadziej ma miejsce sytuacja, że tylko tata pracuje 24%. W nielicznych przypadkach rodzinę utrzymuje tylko mama (3%) lub oboje rodzice są bezrobotni (6%). Uczniowie najczęściej mieszkają z matką (97%), ojcem (95%) oraz rodzeństwem (79%). Połowa ankietowanych mieszka bądź z babcią bądź z dziadkiem. Powyższe dane zaprezentowane są na wykresie poniżej. Diagram. Sytuacja społeczno ekonomiczna rodzin respondentów. Odpowiedzi uczniów gimnazjum. Czy Twoi rodzice pracują? 3% 6% oboje pracują 24% tylko tata pracuje tylko mama pracuje 67% ani tata ani mama nie pracują Poczucie bezpieczeństwa Bezpiecznie w swojej klasie czuje się 91% uczniów, a jeśli chodzi o teren szkoły to odsetek ten jest zbliżony wynosi 86%. Brak poczucia bezpieczeństwa w swojej szkole deklaruje 14% respondentów. Wyniki przedstawiono na wykresach poniżej. 24

25 Diagram. Czy czujesz się bezpiecznie w swojej klasie?odpowiedzi uczniów gimnazjum. 6% 3% 31% 60% zdecydowanie tak raczej tak czasem tak, czasem nie zdecydowanie nie Diagram. Czy czujesz się bezpiecznie w swojej szkole? Odpowiedzi uczniów gimnazjum. 11% 1% 2% 36% zdecydowanie tak raczej tak czasem tak, czasem nie raczej nie 50% zdecydowanie nie Przemoc w szkole Pytania na temat częstotliwości zachowań związanych z przemocą w szkole, tak samo jak w przypadku ankiety dla licealistów, zostały podzielone na dwie grupy dotyczące ogólnych sytuacji obserwowanych przez respondenta w środowisku szkolnym oraz bezpośrednio dotyczące jego osoby jako poszkodowanego. Ankietowani określali na skali od 1 do 5, jak często pewne sytuacje mają miejsce ocena 1 oznaczała, że nigdy, zaś 5 - codziennie. 25

26 W gimnazjum najczęściej przynajmniej raz w tygodniu, dochodzi do agresji werbalnej obgadywania, przezywania czy wyśmiewania innych. Dodatkowo dość często występuje tam przemoc fizyczna bicie, kopanie czy poszturchiwanie, społeczna izolacja pewnych osób w klasie i naruszanie nietykalności cielesnej. Rzadziej niż raz w miesiącu zdarzają się przypadki cyberprzemocy wysyłania krzywdzących smsów, komentowania treści umieszczanych w sieci, czy publikowanie w Internecie zdjęć lub filmów bez zgody osób, które na nich występują. Pozostałe sytuacje także zdarzają się dość rzadko, a szczegóły prezentuje zestawienie poniżej. Tabela. Ocena częstotliwości występowania poszczególnych rodzajów przemocy w szkole. Odpowiedzi uczniów gimnazjum. Rodzaj przemocy Średnia ocena 1. Obgadywanie 3,74 2. Przezywanie 3,37 3. Wyśmiewanie 3,09 4. Niechęć do pracy w grupie z kimś z klasy 2,56 5. Bicie, kopanie, poszturchiwanie 2,17 6. Dotykanie osób, które nie wyrażają na to zgody 1,95 7. Wulgarne lub złośliwe komentowanie treści dotyczącej danej 1,69 osoby w Internecie 8. Grożenie 1,54 9. Zamykanie w pomieszczeniach 1, Wysyłanie obraźliwych smsów lub mmsów 1, Umieszczanie w Internecie filmów lub zdjęć bez zgody osób, 1,27 które na nich są 11. Kradzieże 1, Wymuszanie pieniędzy 1,12 W przypadku osobiście doświadczanej przemocy, częstotliwość zachowań jest nieco inna. Ogólnie wszystkie sytuacje zdarzają się dość rzadko około raz w miesiącu lub rzadziej. Przeważa agresja werbalna oraz niechęć do pracy w grupie z kimś z klasy. Prawie wcale nie dotyczy ich cyberprzemoc oraz kradzieże i wymuszenia. 26

27 Tabela. Ocena częstotliwości doświadczania poszczególnych rodzajów przemocy w szkole przez respondentów. Odpowiedzi uczniów gimnazjum. Rodzaj przemocy Średnia ocena 1. Obgadywanie 2,56 2. Przezywanie 2,15 3. Wyśmiewanie 2,04 4. Niechęć do pracy w grupie z kimś z klasy 1,74 5. Dotykanie osób, które nie wyrażają na to zgody 1,49 6. Bicie, kopanie, poszturchiwanie 1,35 7. Grożenie 1,19 8. Zamykanie w pomieszczeniach 1,18 9. Wulgarne lub złośliwe komentowanie treści dotyczącej danej 1,16 osoby w Internecie 10. Umieszczanie w Internecie filmów lub zdjęć bez zgody osób, 1,13 które na nich są 11. Kradzieże 1, Wymuszanie pieniędzy 1, Wysyłanie obraźliwych smsów lub mmsów 1,07 Miejsca, w których najczęściej dochodzi do tego typu sytuacji to zdaniem ankietowanych najczęściej: na szkolnym korytarzu i poza terenem szkoły, a także, w sali lekcyjnej, szatni i na boisku szkolnym. Poniżej prezentowane są częstości wszystkich udzielonych odpowiedzi. 27

28 Wykres. Gdzie najczęściej dochodzi do przemocy w szkole? Odpowiedzi uczniów gimnazjum na korytarzu poza terenem szkoły w szatni w sali lekcyjnej na boisku w toalecie Ankietowani w różny sposób reagują na zjawisko przemocy w szkole. Prawie co druga udzielana odpowiedz dotyczy biernego obserwowania, a 20 osób odchodzi z miejsca zdarzenia możliwie daleko. Nikt nie deklaruje chęci przyłączenie się do sprawcy przemocy. W sumie niekonstruktywnych sposobów radzenia sobie w odpowiedziach respondentów jest ponad połowa. Druga połowa to reakcje związane z poszukiwaniem pomocy ze strony dorosłych osób nauczycieli, wychowawcy, pedagoga. Prawie 50% osób deklaruje podjęcie samodzielnej interwencji i obrony poszkodowanego w wyniku przemocy. Wykres. Jak reagujesz, kiedy widzisz, że dochodzi do przemocy w szkole? Odpowiedzi uczniów gimnazjum. informuję inną osobę informuję wychowawcę odchodzę jak najdalej staram się bronić poszkodowanego obserwuję

29 64% spośród ankietowanych nie jest pewna, czy nauczyciele wiedzą o sytuacjach przemocy w szkole. Najczęstszym rozwiązaniem stosowanym przez grono pedagogiczne jest korzystanie z interwencji dyrektora lub pedagoga, co stanowi 51% odpowiedzi. Sami starają się wyjaśnić sytuację lub upominają sprawców raczej na osobności niż przy całej klasie. 9 respondentów uznało, że nauczyciele w takiej sytuacji wzywają policję, a 10 uczniów uznało, że nauczyciele wcale nie zareagują. Wykres. Jak nauczyciele reagują na przemoc w szkole? Odpowiedzi uczniów gimnazjum. wzywają policję nic nie robią upominają sprawców przy całej klasie upominają na osobności sprawców starają się pogodzić obie strony odsyłają uczniów do dyrektora lub pedagoga Prawie co szósty gimnazjalista nie zwróciłby się do nikogo o pomoc w przypadku przemocy szkolnej. Pozostali najchętniej poprosiliby o pomoc koleżankę lub kolegę (16%), a w dalszej kolejności wychowawcę, mamę, ojca oraz rodzeństwo. W sumie 28% zwróciłoby się do pracowników szkoły (nauczycieli, wychowawcy, pedagoga czy dyrektora). 29