PEWNE, ISTOTNE ASPEKTY PROCESU WPROWADZANIA W SIŁACH ZBROJNYCH RP IDENTYFIKACJI AMUNICJI WEDŁUG DOKUMENTACJI STANDARYZACYJNEJ NATO

Transkrypt

1 mgr inż. Bogdan Piątek Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia PEWNE, ISTOTNE ASPEKTY PROCESU WPROWADZANIA W SIŁACH ZBROJNYCH RP IDENTYFIKACJI AMUNICJI WEDŁUG DOKUMENTACJI STANDARYZACYJNEJ NATO Streszczenie: W artykule przedstawiono kilka istotnych problemów związanych z identyfikacją amunicji i jej elementów, włącznie z opakowaniami, ze szczególnym uwzględnieniem ich znakowania i malowania na podstawie Publikacji Sojuszniczej NATO AOP2(C) wprowadzanej do stosowania przez Porozumienie Standaryzacyjne NATO STANAG 2953 w kontekście wymagań w tym zakresie, które będą obowiązywać w SZ RP od 1ego stycznia 2013 roku dla nowo wyprodukowanej amunicji. Zaakcentowano przy tym, pewne, istotne wymagania NATO dotyczące identyfikacji amunicji wojsk lądowych, które są zupełnie inne od aktualnie stosowanych w SZ RP. CERTAIN IMPORTANT ASPECTS OF IMPLEMENTATION PROCESS OF AMMUNITION IDENTIFICATION IN ARMED FORCES OF REPUBLIC OF POLAND ACCORDING TO NATO STANDARDISATION DOCUMENTATION Abstract: In this article, there were presented some important problems connected with identification of ammunition and its elements including their packages, particularly taking into consideration marking and painting, on the basis of NATO Allied Ordnance Publication: AOP2(C) implemented for application by Standardisation Agreement STANAG 2953 in context of requirements in above mentioned range which will be obligatory ones in Armed Forces of Republic of Poland since the 1 st January 2013 year for newmanufactured ammunition. It was also paid stress on certain, important requirements dealing with identification of Army ammunition which are completely different from uptodate requirements used to this aim in Armed Forces of Republic of Poland. 1. Wstęp Zakłady wytwarzające amunicję w Polsce produkowały, bądź nadal ją produkują na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej, która była zatwierdzana, patrząc z perspektywy czasu, przez Departament Uzbrojenia MON, Szefostwo Służby Uzbrojenia i Elektroniki MON, Szefostwo Techniki Lotniczej MON, Szefostwo Badań i Rozwoju Techniki Wojskowej, czy Szefostwo Zamówień i Dostaw Techniki Wojskowej, a obecnie Departament Polityki Zbrojeniowej. W większości amunicja ta została wytworzona w okresie, gdy kraj nasz znajdował się w strukturach Układu Warszawskiego. W przypadku amunicji wojsk lądowych, parametry identyfikacyjne amunicji, w tym kolorystykę jej malowania i znakowania oraz cechowanie przedstawiono w Ilustrowanym Katalogu Amunicji Wojsk Lądowych [1]. W związku z ratyfikacją przez Polskę w 2010 roku Publikacji Sojuszniczej AOP 2(C) [2] wymagania dotyczące identyfikacji amunicji nowo wyprodukowanej będą obowiązywać od początku 2013 roku. W ciągu ostatniego dziesięciolecia nowoopracowywana amunicja by

2 ła produkowana z uwzględnieniem niektórych wymagań standaryzacyjnych NATO, co zostało przedstawione w publikacji opracowanej w WITU [3] i była wykorzystywana przez pododdziały wojsk lądowych RP. W związku z powyższym warto zwrócić uwagę na problemy dotyczące identyfikacji amunicji, zwłaszcza jej znakowania, oczekujące producentów, użytkowników amunicji oraz organy logistyczne nadzorujące i kierujące eksploatacją amunicji. 2. Przykładowe problemy związane z malowaniem i znakowaniem amunicji oraz jej opakowań W wyniku ratyfikowania, a następnie implementacji przez Polskę Publikacji Sojuszniczej NATO AOP2(C) [2], zakłady produkujące amunicję w naszym kraju oraz instytucje opracowujące nowe jej konstrukcje, będą zobligowane do przestrzegania wymagań w zakresie malowania i oznaczania amunicji wg niniejszego dokumentu z dniem 1 stycznia 2013 roku. Zgodnie z tymi wymaganiami, na opakowaniach amunicji oraz na niej samej powinien znaleźć się znak konstrukcyjny NATO zgodny z Rysunkiem 1, zaś na samych opakowaniach symbol zamienności operacyjnej NATO, zgodny z Rysunkiem 2 (dla całego asortymentu znajdującego się w opakowaniu), jeśli amunicja spełnia wymagania NATO odpowiednio w zakresie konstrukcyjnym oraz interoperacyjności (zamienności operacyjnej), podane w odpowiednich STANAGach dotyczących danego asortymentu amunicji. Rysunek 2 Symbol zamienności Rysunek 1 Znak konstrukcyjny NATO operacyjnej NATO Poniżej omówiono niektóre problemy związane z identyfikacją określonych rodzajów amunicji, jej elementów oraz opakowań, w związku z wprowadzaniem nowych wymagań NATO, podanych w Publikacji Sojuszniczej AOP2(C) [2]. Problemy te dotyczą identyfikacji amunicji oraz jej elementów takich, jak pociski, smugacze, układy napędowe rakiet i pocisków rakietowych, ładunków miotających pocisków moździerzowych i artyleryjskich, a także partii amunicji oraz identyfikacji jej opakowań. Identyfikacja smugaczy Dotychczas amunicja posiadająca smugacz nie była specjalnie wyróżniana. Według nowych zasad znakowania, obecność smugacza w amunicji ma być wyraźnie zaznaczona poprzez naniesienie litery T nawet w kilku jej miejscach. Dopuszcza się podawanie litery T w nazwie wyrobu, przy czym litera T powinna być poprzedzona myślnikiem. Na przykład według nowych zasad znakowane są nowoopracowane pociski podkalibrowe posiadające smugacz, stabilizowane brzechwowo (APFSDS) do 120 mm armaty czołgu LEOPARD 2A4 bojowe oznaczane jako APFSDST [3] oraz ćwiczebne oznaczane jako APFSDSTTP [4]. Identyfikacja układów napędowych rakiet i pocisków rakietowych Dotychczas tego typu elementy amunicji były malowane zazwyczaj w kolorze szarym, jasnoniebieskawoszarym lub khaki, zaś napisy wykonywano w kolorze czarnym. Zgodnie z Publikacją Sojuszniczą AOP2(C) [2], silniki rakiet oraz układy napędowe pocisków rakieto 2

3 wych trzeba będzie malować na brązowo, zaś napisy wykonywać na biało, zgodnie z Rysunkiem 3. Rysunek 3 Malowanie i znakowanie silników pocisków rakietowych Kod identyfikacyjny partii amunicji Dotychczas kod identyfikacyjny partii amunicji składał się z numeru partii i roku jej wyprodukowania (ostatnie dwie cyfry), rozdzielone myślnikiem lub spacją. Dotyczyło to zarówno amunicji oraz jej opakowań. Zgodnie z Publikacją Sojuszniczą AOP2(C) [2] numer partii amunicji lub naboju musi być podkreślony, przy czym takie oznaczenie stosuje się tylko na opakowaniach zewnętrznych. Objętość opakowania amunicji Dotychczas na opakowaniach zewnętrznych amunicji podawana była masa brutto tj. masa amunicji i jej opakowania, natomiast, zgodnie z Publikacją Sojuszniczą AOP2(C) [2] należy także podać objętość jaką to opakowanie zajmuje. Kolorystyka malowania amunicji i jej opakowań W dotychczasowej kolorystyce malowania kadłubów, korpusów amunicji przeważał kolor khaki i szary, zaś napisy wykonywano kolorem czarnym [1]. Zgodnie z nowymi wymaganiami, kolorystyka malowania amunicji powinna być zgodna z Załącznikiem J Publikacji Sojuszniczej NATO: AOP2(C) [2], w którym podano tylko 16 barw z całej bogatej palety kolorystycznej farb, przypisując im konkretną kolorystykę wg Federalnego Standardu USA Fed. Std. 595 i według zestawu CMYK (czterokolorowej skali farb drukarskich). W przypadku malowania opakowań amunicji, nie ma narzuconej kolorystyki w tym zakresie. Mogą być malowane zgodnie z praktyką krajową, a zatem kolorystyka znakowania opakowań amunicji pozostawiona została w gestii danego kraju. Identyfikacja amunicji kalibru do 20 mm Według nowych zasad dno łuski naboju ma być cechowane, jak i było dotychczas. Wymogi w minimalnym zakresie dotyczące cechowania amunicji o kalibrze do 20 mm wg Publikacji Sojuszniczej NATO: AOP2(C) [2] obejmują wybicie, wygrawerowanie lub wykonanie inną metodą znaku (numeru, kodu, inicjałów) producenta oraz roku produkcji naboju, a gdy ma to zastosowanie to także znaku konstrukcyjnego NATO (zgodnego z Rysunkiem 1). W ramach AOP2(C) podano także symbole, jakie będą znajdowały się na opakowaniach dla amunicji kalibru do 20 mm, oznaczające rodzaj pocisku, jaki zastosowany jest w ramach naboju. Na opakowaniach amunicji dodatkowo pojawią się symbole dotyczące taśmowania zgodnie z Rysunkiem 4 (Publikacja Sojusznicza AOP2(C) [2], strona 2 Załącznika D ) lub kombinacje tych symboli wraz z liczbami. W tabeli 1 podano kolorystykę stosowaną do identyfikacji amunicji kalibru do 20 mm, która dotychczas była powszechnie używana w SZ RP oraz zgodną z nowo obowiązującymi zasadami znakowania w NATO [2]. 3

4 Rysunek 4 Symbole do oznaczania taśmowania Identyfikacja amunicji o kalibrze większym niż 20 mm Znaki masowe pocisków Dotychczas stosowano literę N oznaczającą nominalną (tabelaryczną) masę pocisków większych kalibrów oraz znaki plusów i minusów, oznaczających odchyłkę masy pocisku od jego masy nominalnej dla kalibrów od 76 mm [1]. Publikacja Sojusznicza AOP2(C) [2] wprowadza nowy symbol do oznaczania odchyłki masy pocisków w postaci kwadratu (Rysunek 5). Rysunek 5 Znak masowy pocisku według zasad NATO znakowania amunicji Według AOP2(C) [2] kolor znaków masowych ma być zgodny z podstawową kolorystyką dotyczącą przeznaczenia pocisku, naniesioną na kadłubie, korpusie, przy czym znak ten podawany jest tak, jak poprzednio w jednym wierszu. Identyfikacja ładunków miotających Dotychczas znakowano ładunki miotające, włącznie z woreczkami zawierającymi materiał miotającym, używając koloru czarnego. W postanowieniach AOP2(C) [2] do znakowania moździerzowych ładunków nakładanych na trzon stabilizatora pocisku moździerzowego należy używać koloru brązowego. Dodatkowo, w celu identyfikacji ładunków miotających stosowanych do naboi rozdzielnego ładowania, należy użyć takiego samego koloru, na przykład wykonując brązowy ciągły pasek (na ładunku miotającym) lub pasek przerywany składający się ze znaków geometrycznych, np. rombów na łusce, czy woreczkach. Wymóg taki dotyczy także ładunków miotających, które posiadają zapłonnik. Identyfikacja pocisków Kolor malowania korpusów pocisków oraz kolorystyka ich znakowania identyfikuje rodzaj pocisku. Przedstawia to Tabela 2. Dodatkowo nad znakowaniem pocisku, pod jego częścią ostrołukową (czepcem balistycznym) nanoszone są pasy, które informują o potencjalnym zagrożeniu (pas znajdujący się bliżej znakowania) oraz przeznaczeniu pocisku (pas znakowania, znajdujący się nad pasem potencjalnego zagrożenia). W przypadku amunicji chemicznej jeden z pasów może być wykonany ze znaków geometrycznych np. kwadratów. Amunicja specjalnego przeznaczenia zaelaborowana podpociskami (zawierająca miny, granaty kumulacyjnoodłamkowe, podpociski kinetyczne) posiada pasek przerywany utworzony z trójkątów koloru żółtego (miny narzutowe) lub żółtych rombów (amunicja kasetowa z gra 4

5 natami kumulacyjnoodlamkowymi), albo białych rombów (amunicja zaelaborowana podpociskami kinetycznymi np. lotkami), co przedstawiono na Rysunku 6. Identyfikacja specjalna amunicji Zgodnie z Publikacją Sojuszniczą NATO: AOP2(C) [2], w celu dodatkowego rozróżnienia zawartości pocisku oraz identyfikacji jego zastosowania, na korpusie pocisku nanoszone są dodatkowe oznaczenia w postaci symboli przedstawionych na Rysunku 6, takich jak: symbol zakresu temperaturowego obowiązującego podczas przechowywania amunicji (1) oraz symbol zakresu temperaturowego dopuszczalnego podczas jej stosowania (strzelania) (2), podane w identycznym kolorze, jak kolor oznaczający główne/podstawowe przeznaczenie amunicji, czarny symbol zakłócania promieniowania radarowego przez amunicję (odbijania promieniowania radarowego) na korpusie o kolorze srebrnym w postaci linii łamanej (3); symbol spadochronu (4) dla amunicji go posiadającej np. amunicja sygnałowa, oświetlająca; symbol o kolorze wyrzucanych ładunków sygnałowych gwiazdek wraz z ich ilością (5); dopuszcza się czarny kolor gwiazdki, w przypadku gdy korpus pocisku jest biały, aby oznaczyć, że w pocisku znajduje się gwiazdka, symbol i barwa efektu działania ww. ładunków sygnałowych (CCC) podane w kolorze wytwarzanego efektu (6); symbol amunicji zawierającej przeciwczołgowe miny narzutowe (7); symbol amunicji zawierającej granaty kumulacyjnoodłamkowe (8). 3. Podsumowanie i wnioski W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące różnic w zakresie malowania i znakowania amunicji, wynikające z odmiennych wymagań w tym zakresie, obowiązujących dotychczas w SZ RP i podanych w Publikacji Sojuszniczej NATO:AOP2(C). W związku z ratyfikacją Porozumienia Standaryzacyjnego NATO STANAGu 2953 wprowadzającego Publikację Sojusznicza AOP2(C) dokumentacja konstrukcyjna amunicji oraz jej elementów, znajdująca się w zakładach produkcyjnych będzie musiała ulec uaktualnieniu, przede wszystkim w zakresie malowania i znakowania amunicji, która będzie na jej podstawie produkowana od 1 stycznia 2013 roku. W okresie przejściowym producenci amunicji dla potrzeb SZ RP będą zmuszeni przystosować dokumentację do wymagań STANAGu 2953 [5] i AOP2(C) [2] oraz przeanalizować wszystkie istniejące dokumenty, aby od 1 stycznia 2013 roku były zgodne z wymaganiami zawartymi w ww. dokumentach standaryzacyjnych NATO [2, 5]. Literatura [1] Ilustrowany Katalog Amunicji Wojsk Lądowych, Sygn. Uzbr. 2587/90, Wydawnictwo Szefostwa Służby Uzbrojenia i Elektroniki MON, 1990r.; [2] Publikacja Sojusznicza NATO w zakresie Uzbrojenia: AOP2(C) The identification of ammunition, grudzień 2008r.; [3] J. Legieć, Prezentacja polskich rozwiązań konstrukcyjnych amunicji odłamkowoburzącej do armaty Rh120L44 czołgu Leopard 2A4 Problemy Techniki Uzbrojenia, Zeszyt 105 (Nr 1/2008 str ); [4] Dokumentacja Konstrukcyjna na Nabój z ćwiczebnym pociskiem podkalibrowym PZ 542 do 120 mm armaty czołgu Leopard 2A4 2010, archiwum WITU; [5] Porozumienie Standaryzacyjne NATO: STANAG 2953 (edycja 3) grudzień 2008r. 5

6 [6] W. Starek, W. Stępniak, Analiza i ocena broni i amunicji strzeleckiej w odniesieniu do znanych wzorów zagranicznych Problemy Techniki Uzbrojenia, Zeszyt 99 (Nr 3/2006 str. 6589). 6

7 Nabój z pociskiem Identyfikacja amunicji wg dotychczasowych wymagań [1, 6] Tabela 1. Identyfikacja amunicji kalibru do 20 mm Identyfikacja amunicji wg AOP2(C) [2] Przykład znakowania naboju wg AOP2(C) [2] ,45 mm PS zwykłym 7,62 mm wz PS 7,62 mm L 7,62 mm ŁPS 5,56 mm M193 smugowym zapalającym 5,45 mm 7T3 7,62 mm wz T45 7,62 mm T46 7,62 mm do TT P41 7,62 x 53R 7,62 mm wz Z 5,56 mm M856 wskaźnikowym Symbol na opakowaniu przeciwpancernym przeciwpancernozapalającym 7,62 mm wz BZ 7,62 mm B32 7,62 mm ZB46 Nabój ślepy 5,45 mm 7,62 mm wz ,62 mm karabinowy 7

8 Tabela 1 ciąg dalszy przeciwpancernozapalającosmugowym 7,62 mm BZT wskaźnikowozapalającym przeciwpancernosmugowym 7,62 mm PZ Nabój do miotania granatów nasadkowych Nabój wskaźnikowosmugowy Nabój o zmniejszonej prędkości 7,62 mm wz UNM 7,62 mm wz US 8

9 Lp. Tabela 2. Identyfikacja amunicji kalibru powyżej 20 mm Kod, Oznaczenie wg AOP2(C)[2] Charakterystyka Przykłady amunicji w posiadaniu SZ RP Amunicja odłamkowoburząca Ładunek wyrzucający / rozcalający Biały fosfor 2 3 dymna przeciwpancerna Bez białego fosforu i barwna, bez ładunku lub z wyrzucającym ładunkiem materiału wybuchowego o niskiej kruszności Bez białego fosforu i barwna, z ładunkiem materiału wybuchowego o niskiej kruszności Bez białego fosforu i barwna, z ładunkiem wyrzucającym / rozcalającym z materiału wybuchowego kruszącego Pocisk podkalibrowy przeciwpancerny z odrzucanym sabotem / pocisk przeciwpancerny stabilizowany brzechwowo Pocisk przeciwpancerny kumulacyjny / pocisk przeciwpancerny z czepcem balistycznym albo bez niego, posiadający kruszący materiał wybuchowy Pocisk przeciwpancerny plastyczny/ pocisk przeciwpancerny z rozpłaszczającą się głowicą 4 zapalająca 9

10 Tabela 2 ciąg dalszy zakłócająca Amunicja agitacyjnopropagandowa, amunicja zakłócająca pracę radaru w wyniku odbijania wiązki promieniowania radarowego (zakłócanie pasywne), itd. 6 oświetlająca Flara, flara ze spadochronem itd. Ze środkiem chemiczny do rozpraszania tłumu 7 chemiczna Ze środkiem chemicznym obezwładniającym Z trującym środkiem chemicznym 8 ćwiczebna Amunicja elaborowana materiałem obojętnym lub ćwiczebna 10