Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398)

Transkrypt

1 brzmiee od Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z da 28 lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 167, poz. 1398) Zmiany aktu: Dz.U Nr 26 poz. 156 Art Dz.U Nr 234 poz Art Dz.U Nr 76 poz. 641 Art Dz.U Nr 234 poz Art Dz.U Nr 228 poz (wyrok TK) Dz.U Nr 234 poz Art Dz.U Nr 123 poz. 849 Art Dz.U Nr 191 poz Art Dz.U Nr 82 poz. 560 Art Dz.U Nr 125 poz. 873 Art Dz.U Nr 21 poz. 123 Art Dz.U Nr 126 poz. 876 Art Tytuł I. Przepisy ogólne Art. 1. [Zakres przedmiotowy] Ustawa określa zasady i tryb pobieraa kosztów sądowych w sprawach cywilnych, zasady ich zwrotu, wysokość opłat sądowych w sprawach cywilnych, zasady zwalaa od kosztów sądowych oraz umarzaa, rozkładaa na raty i odraczaa terminu zapłaty naleŝności sądowych. Art. 2. [Katalog kosztów] 1. Koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki. 2. Do uiszczea kosztów sądowych obowiązana jest strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki, chyba Ŝe ustawa stanowi inaczej. Art. 3. [Pisma podlegające opłacie] 1. Opłacie podlega pismo, jeŝeli przepis ustawy przewiduje jej pobrae. 2. Opłacie podlegają w szczególności następujące pisma: 1) pozew i pozew wzajemny; 2) apelacja i zaŝalee; 3) skarga kasacyjna i skarga o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea; 4) sprzeciw od wyroku zaocznego; 5) zarzuty od nakazu zapłaty; 6) interwencja główna i uboczna; 7) wosek: a) o wszczęcie postępowaa eprocesowego, b) o ogłoszee upadłości, c) o wpis i wykreślee w księdze wieczystej, d) o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym i w rejestrze zastawów oraz o zmianę i wykreślee tych wpisów; 8) skarga: a) o wznowiee postępowaa, b) o uchylee wyroku sądu polubownego,

2 c) na orzeczee referendarza sądowego, d) na czynności komorka; 9) odwołae od decyzji oraz zaŝalee na postanowiee Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomukacji i Poczty, Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, Przewodczącego Krajowej Rady Radiofoi i Telewizji. 3. Opłacie podlega wosek o wydae na podstawie akt: odpisu, wypisu, zaświadczea, wyciągu, innego dokumentu oraz kopii, a nadto wosek o wydae odpisu księgi wieczystej (opłata kancelaryjna). Art. 4. [Podmioty obowiązane] 1. Pismo wnoszone przez kilka osób podlega jednej opłacie. JeŜeli jednak przedmiotem sprawy są roszczea lub zobowiązaa jednego rodzaju i oparte na jednakowej podstawie faktycznej i prawnej (współuczestctwo formalne), kaŝdy współuczestk uiszcza opłatę oddziele, stosowe do swojego roszczea lub zobowiązaa. 2. Opłatę od wosku o dokonae wpisu w księdze wieczystej pobiera się od osoby, która wystąpiła z takim woskiem, takŝe wówczas, gdy na jego podstawie mają być ujawone prawa osób, które e są woskodawcami. 3. Nie pobiera się opłaty od wosku o sporządzee uzasadea oraz doręczee odpisu orzeczea z uzasadeem, zgłoszonego w termie tygodowym od da ogłoszea sentencji. Art. 5. [Katalog wydatków] 1. [1] Wydatki obejmują w szczególności: 1) koszty podróŝy strony zwolonej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawienctwem; 2) zwrot kosztów podróŝy i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków; 3) wynagrodzee i zwrot kosztów poesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie; 4) wynagrodzee naleŝne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poesionych przez e kosztów; 5) koszty przeprowadzea innych dowodów; 6) koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywaa ich lub przechowywaa; 7) koszty ogłoszeń; 8) koszty osadzea i pobytu w areszcie; 9) ryczałty naleŝne kuratorom sądowym za przeprowadzee wywiadu środowiskowego w sprawach: o uewaŝee małŝeństwa, o rozwód oraz separację, a takŝe za uczestczee przy ustalonych przez sąd kontaktach rodziców z dziećmi; 10) koszty wystawiea zaświadczea przez lekarza sądowego. 2. Wydatki związane z doręczaem pism sądowych e obciąŝają stron. 3. Wydatki związane ze zwrotem opłat e obciąŝają stron. Art. 6. [Koszty mediacji] Koszty mediacji e stanowią wydatków. Art. 7. [Pojęcie strony i pisma] 1. Stroną w rozumieu ustawy jest kaŝdy uczestk postępowaa sądowego, w tym takŝe świadek, biegły i tłumacz, a kosztami procesu są róweŝ koszty innych rodzajów postępowaa. 2. Przez pismo wnoszone do sądu rozumie się róweŝ składany uste do protokołu pozew, wosek wszczynający innego rodzaju postępowae lub inny wosek, jeŝeli podlega opłacie. Art. 8. [Odesłae] 1. W postępowau dotyczącym kosztów sądowych stosuje się przepisy Kodeksu postępowaa cywilnego, chyba Ŝe ustawa stanowi inaczej. 2. Postanowiee sądu lub referendarza sądowego w przedmiocie kosztów sądowych moŝe być wydane na posiedzeu ejawnym. Art. 9. [UpowaŜee]

3 Mister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzea: 1) sposób uiszczaa opłat sądowych w sprawach cywilnych, w tym wnoszonych na rachunek bankowy sądu lub w formie znaków opłaty sądowej według ustalonego wzoru, mając na względzie łatwość uiszczea opłat przez strony oraz skutek w postaci zwrotu lub odrzucea pisma, od którego przy jego wesieu e została uiszczona naleŝna opłata; 2) wzór oświadczea o stae rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymaa, o którym mowa w art. 102 ust. 2, a takŝe sposób udostępaa osobom fizycznym wzoru druków tych oświadczeń w siedzibach sądów, mając na względzie komukatywność ezbędnych pouczeń dla stron co do sposobu wypełea, skutków ezłoŝea lub złoŝea eprawdziwego oświadczea; 3) wysokość wynagrodzea i zwrot wydatków poesionych przez biegłych, kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie oraz innych osób i instytucji, mając na względzie nakład pracy i kwalifikacje ezbędne do wykonywaa zleconych przez sąd czynności oraz poziom wynagrodzeń uzyskiwanych przez pracowków wykonujących podobne zawody. Tytuł II. Opłaty Dział 1. Przepisy ogólne Art. 10. [Uiszczee] Opłatę naleŝy uiścić przy wesieu do sądu pisma podlegającego opłacie. Art. 11. [Rodzaje opłat] Opłata jest stała, stosunkowa albo podstawowa. Art. 12. [Opłata stała] Opłatę stałą pobiera się w sprawach o prawa emajątkowe oraz we wskazanych w ustawie ektórych sprawach o prawa majątkowe, w wysokości jednakowej, ezaleŝe od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarŝea. Opłata stała e moŝe być Ŝsza Ŝ 30 złotych i wyŝsza Ŝ złotych. Art. 13. [Opłata stosunkowa] Opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe; wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarŝea, jednak e mej Ŝ 30 złotych i e więcej Ŝ złotych. Art. 14. [Opłata podstawowa] 1. Opłatę podstawową pobiera się w sprawach, w których przepisy e przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej. 2. [2] (uchylony) 3. Opłata podstawowa wynosi 30 złotych i stanowi mimalną opłatę, którą strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie, chyba Ŝe ustawa stanowi inaczej. 4. Pobrae od pisma opłaty podstawowej wyłącza pobrae innej opłaty. 5. Przepisów o opłacie podstawowej e stosuje się w postępowau wieczystoksięgowym oraz w postępowau rejestrowym. Art. 15. [Opłata tymczasowa] 1. Od pisma wesionego w sprawie o prawa majątkowe, w której wartości przedmiotu sprawy e da się ustalić w chwili jej wszczęcia, przewodczący określa opłatę tymczasową. 2. Opłatę tymczasową określa się w gracach od 30 złotych do złotych. 3. W orzeczeu kończącym postępowae w pierwszej instancji sąd określa wysokość opłaty ostatecznej, która jest bądź opłatą stosunkową, obliczoną od wartości przedmiotu sporu ustalonej w toku postępowaa, bądź opłatą określoną przez sąd, jeŝeli wartości tej e udało się ustalić. W tym wypadku opłatę ostateczną sąd określa w kwocie e wyŝszej Ŝ złotych, mając na względzie społeczną doosłość rozstrzygęcia i stopień zawiłości sprawy. Art. 16. [Dopłata; zwrot róŝcy] 1. JeŜeli opłata ostateczna jest wyŝsza od opłaty tymczasowej, sąd orzeka o obowiązku uiszczea róŝcy, stosując odpowiedo zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów procesu. 2. [3] (uchylony) Art. 17. [Wstąpiee osoby do sprawy] W wypadku wstąpiea do sprawy osoby, na której rzecz prokurator wytoczył powództwo lub zgłosił wosek o

4 wszczęcie postępowaa, pobiera się od tej osoby opłatę naleŝną od takiego pozwu lub wosku. Art. 18. [Opłata od pozwu lub wosku wszczynającego] 1. Całą opłatę pobiera się od pozwu i pozwu wzajemnego oraz wosku o wszczęcie postępowaa eprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. 2. [4] Przepisy ustawy przewidujące pobrae opłaty od pozwu lub wosku wszczynającego postępowae w sprawie stosuje się róweŝ do opłaty od apelacji, skargi kasacyjnej, skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea, interwencji głównej, skargi o wznowiee postępowaa, skargi o uchylee wyroku sądu polubownego, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. Art. 19. [Opłata w częściach ułamkowych] 1. [5] Połowę opłaty pobiera się od sprzeciwu od wyroku zaocznego i od wosku o uchylee europejskiego nakazu zapłaty. 2. [6] Czwartą część opłaty pobiera się od: 1) pozwu w postępowau nakazowym; 2) pozwu w elektrocznym postępowau upominawczym. 3. Piątą część opłaty pobiera się od: 1) interwencji ubocznej; 2) zaŝalea, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. 4. [7] Trzy czwarte części opłaty pobiera się od pozwanego w razie wesiea zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowau nakazowym. Art. 20. [Opłata mimalna] 1. Opłata, o której mowa w art. 19, e moŝe wynosić mej Ŝ 30 złotych. 2. JeŜeli opłata ta ma być pobrana przed ustaleem opłaty ostatecznej, pobiera się odpowiedą część opłaty tymczasowej, e mej jednak Ŝ 30 złotych. Art. 21. [Zaokrąglee końcówek] Końcówkę opłaty zaokrągla się w górę do pełnego złotego. Dział 2. Wysokość opłat we wszystkich rodzajach spraw Art. 22. [Opłata od zaŝalea na postanowiee] [8] Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od zaŝalea na postanowiee w przedmiocie: 1) oddalea wosku o wyłączee sędziego lub ławka; 2) skazaa na grzywnę strony, świadka, biegłego, tłumacza lub innej osoby oraz odmowy zwolea od grzywny; 3) przymusowego sprowadzea lub aresztowaa świadka oraz odmowy zwolea od przymusowego sprowadzea; 4) wynagrodzea i zwrotu kosztów poesionych przez biegłego, tłumacza i kuratora; 5) naleŝności świadka. Art. 23. [Woski; apelacje; skargi] Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od: 1) wosku o wszczęcie postępowaa eprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej; 2) apelacji, zaŝalea, skargi kasacyjnej, skargi o wznowiee postępowaa i skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea w sprawie, w której postępowae eprocesowe zostało wszczęte z urzędu; 3) wosku o przeprowadzee postępowaa pojednawczego; 4) wosku o zabezpieczee dowodu. Art. 24. [Orzeczea sądów zagracznych] [9] 1. [10] Opłatę stałą w kwocie 300 zł pobiera się od wosku o:

5 1) ustalee, Ŝe orzeczee sądu państwa obcego lub rozstrzygęcie innego organu państwa obcego podlega albo e podlega uznau; 2) stwierdzee wykonalności orzeczea sądu państwa obcego lub rozstrzygęcia innego organu państwa obcego albo ugody zawartej przed tym sądem lub organem lub zatwierdzonej przez ten sąd lub organ; 3) uznae lub stwierdzee wykonalności orzeczea sądu polubownego lub ugody zawartej przed tym sądem. 2. Opłatę stałą w kwocie 200 zł pobiera się od wosku o dokonae przez sąd czynności w trakcie postępowaa przed sądem polubownym ewymieonych w ust. 1. Art. 25. [Opłata stała 100 zł] 1. Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od: 1) skargi na czynności komorka; 2) zaŝalea na odmowę dokonaa czynności notarialnej. 2. Opłatę od skargi na orzeczee referendarza pobiera się w wysokości opłaty od wosku o wydae tego orzeczea, e więcej jednak Ŝ 100 złotych. Art. 26. [Opłata stała 600 zł] Dział 3. Wysokość opłat w procesie Rozdział 1. Sprawy z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego 1. [11] Opłatę stałą w kwocie 600 złotych pobiera się od pozwu o: 1) rozwód; 2) separację; 3) ochronę dóbr osobistych; 4) ochronę emajątkowych praw autorskich; 5) ochronę emajątkowych praw wykających z uzyskaa patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór uŝytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego lub zdobczego, prawa ochronnego na znak towarowy, prawa z rejestracji na oznaczee geograficzne, prawa z rejestracji topografii układów scalonych, prawa z rejestracji wzoru zdobczego; 6) ochronę innych praw emajątkowych, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. 2. W sprawach o rozwód, o separację lub o uewaŝee małŝeństwa, w razie zasądzea alimentów na rzecz małŝonka w orzeczeu kończącym postępowae w instancji, pobiera się od małŝonka zobowiązanego opłatę stosunkową od zasądzonego roszczea, a w razie nakazaa eksmisji jednego z małŝonków albo podziału wspólnego majątku pobiera się takŝe opłatę w wysokości przewidzianej od pozwu lub wosku w takiej sprawie. Art. 27. [Opłata stała 200 zł] [12] Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od pozwu w sprawie o: 1) ustalee istea lub eistea małŝeństwa; 2) uewaŝee małŝeństwa; 3) rozwiązae przysposobiea; 4) zaprzeczee ojcostwa lub macierzyństwa; 5) uewaŝee uznaa dziecka; 6) ustanowiee przez sąd rozdzielności majątkowej; 7) naruszee posiadaa; 8) uchylee uchwały organu spółdziel; 8a) stwierdzee ewaŝności uchwały organu spółdziel; 8b) ustalee istea lub eistea uchwały organu spółdziel; 9) uchylee uchwały wspólnoty mieszkaowej; 10) przyjęcie w poczet członków spółdziel mieszkaowej;

6 11) opróŝee lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeu; 12) ustalee wstąpiea w stosunek najmu. Art. 27a. [Opłata stała 500 zł] [13] Opłatę stałą w kwocie 500 zł pobiera się od pozwu w sprawie wydaa orzeczea zastępującego uchwałę walnego zgromadzea spółdziel o podziale. Art. 27b. [Opłata stała 100 zł] [14] Opłatę stałą w kwocie 100 zł pobiera się od pozwu w sprawie rozpoznawanej w europejskim postępowau w sprawie drobnych roszczeń. Art. 28. [Opłaty w postępowau uproszczonym] W sprawie podlegającej rozpoznau w postępowau uproszczonym pobiera się od pozwu opłatę stałą, przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy: 1) do złotych - 30 złotych; 2) ponad złotych do złotych złotych; 3) ponad złotych do złotych złotych; 4) ponad złotych złotych. Rozdział 2. Sprawy gospodarcze Art. 29. [Opłaty w sprawach spółki] [15] Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od pozwu w sprawie o: 1) rozwiązae spółki; 2) wyłączee wspólka ze spółki; 3) uchylee uchwały wspólków lub uchwały walnego zgromadzea spółki; 4) stwierdzee ewaŝności uchwały wspólków lub uchwały walnego zgromadzea spółki; 5) ustalee istea lub eistea uchwały organu spółki. Art. 30. [Ochrona środowiska] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od pozwu w sprawie z zakresu ochrony środowiska. Art. 31. [Prywatyzacja; przetarg] Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od pozwu: 1) w sprawie z umowy o przekazae miea w ramach prywatyzacji; 2) w sprawie o uewaŝee przetargu. Art. 32. [Opłata stała 1000 zł] 1. Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od odwołaa od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a takŝe od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea w takiej sprawie. 2. Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od zaŝalea na postanowiee Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 3. Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od odwołaa od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomukacji i Poczty, Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, a takŝe od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea w takiej sprawie. 4. Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera się od zaŝalea na postanowiee Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomukacji i Poczty oraz Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego. Art. 33. [Opłata stała 3000 zł] Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od odwołaa od decyzji Przewodczącego Krajowej Rady Radiofoi i Telewizji, a takŝe od apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea w takiej sprawie. Art. 34. [Skarga na orzeczee w sprawach zamówień publicznych] [16] Opłatę stałą w wysokości zł pobiera się od skargi na orzeczee Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych, w sprawach zamówień publicznych.

7 Art. 35. [Z zakresu prawa pracy] Rozdział 3. Sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych 1. W sprawach z zakresu prawa pracy pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącze od apelacji, zaŝalea, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea. JednakŜe w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyŝsza kwotę złotych, pobiera się od wszystkich podlegających opłacie pism procesowych opłatę stosunkową. 2. Pracowk i pracodawca uiszczają opłatę podstawową od pism podlegających opłacie wymieonych w ust. 1, takŝe w sprawie o ustalee istea stosunku pracy wytoczonej z powództwa inspektora pracy. Art. 36. [Z zakresu ubezpieczeń] W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i w sprawach odwołań rozpoznawanych przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych wyłącze od apelacji, zaŝalea, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea. Dział 4. Wysokość opłat w postępowau eprocesowym Rozdział 1. Sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego Art. 37. [MałŜeństwo; separacja] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wosku o: 1) zezwolee na zawarcie związku małŝeńskiego; 2) zmianę wyroku orzekającego rozwód lub separację w części dotyczącej władzy rodzicielskiej; 3) separację na zgodne Ŝądae małŝonków; 4) zesiee separacji; 5) zezwolee na udzielee pełnomocctwa do oświadczea o wstąpieu w związek małŝeński; 6) zwolee od obowiązku złoŝea lub przedstawiea kierowkowi urzędu stanu cywilnego dokumentu potrzebnego do zawarcia związku małŝeńskiego. Art. 38. [Podział majątku wspólnego] 1. Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od wosku o podział majątku wspólnego po ustau małŝeńskiej wspólności majątkowej. 2. JeŜeli wosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych. Art. 39. [Nieruchomości; zarząd rzeczą wspólną] Rozdział 2. Sprawy z zakresu prawa rzeczowego 1. Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wosku o: 1) ustanowiee drogi koecznej; 2) rozgraczee eruchomości; 3) stwierdzee nabycia słuŝebności gruntowej przez zasiedzee. 2. Opłatę w kwocie 100 złotych pobiera się od wosku o: 1) ustalee sposobu korzystaa z rzeczy wspólnej; 2) ustanowiee zarządcy rzeczy wspólnej lub przedmiotu uŝytkowaa; 3) rozstrzygęcie co do dokonaa czynności dotyczącej rzeczy wspólnej. Art. 40. [Zasiedzee] Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od wosku o stwierdzee nabycia własności eruchomości przez zasiedzee. Art. 41. [Zesiee współwłasności] 1. Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od wosku o zesiee współwłasności. 2. JeŜeli wosek zawiera zgodny projekt zesiea współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych. Art. 42. [Wpis w księdze wieczystej] Rozdział 3. Sprawy z zakresu prawa o księgach wieczystych

8 1. Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wosku o wpis w księdze wieczystej własności, uŝytkowaa wieczystego lub ograczonego prawa rzeczowego, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. 2. JeŜeli wosek dotyczy wpisu udziału w prawie, pobiera się część opłaty stałej proporcjonalną do wysokości udziału, e mej jednak Ŝ 100 złotych. 3. Od wosku o wpis w księdze wieczystej własności, uŝytkowaa wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na podstawie dziedziczea, zapisu lub działu spadku albo zesiea współwłasności pobiera się jedną opłatę stałą w wysokości 150 złotych ezaleŝe od liczby udziałów w tych prawach. Art. 43. [Wpis; rozwięcie] Opłatę stałą w kwocie 150 złotych pobiera się od wosku o wpis: 1) własności, uŝytkowaa wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nabytego w wyku podziału majątku wspólnego po ustau wspólności majątkowej między małŝonkami; 2) własności eruchomości rolnej o powierzch do 5 ha; 3) praw osobistych i roszczeń; 4) zmiany treści ograczonych praw rzeczowych. Art. 44. [Połączee; odłączee eruchomości] 1. Opłatę stałą w kwocie 60 złotych pobiera się od wosku o: 1) załoŝee księgi wieczystej; 2) połączee eruchomości w jednej księdze wieczystej, która jest juŝ prowadzona, ezaleŝe od liczby łączonych eruchomości; 3) odłączee eruchomości lub jej części; 4) sprostowae działu I-O; 5) wpis ostrzeŝea o ezgodności stanu prawnego ujawonego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym; 6) dokonae innych wpisów, poza określonymi w art. 42 i JeŜeli załoŝee księgi wieczystej następuje w związku z odłączeem eruchomości lub jej części z istejącej księgi wieczystej, pobiera się tylko jedną opłatę stałą określoną w ust. 1. Art. 45. [Opłata stała] 1. Opłatę stałą określoną w art. 44 ust. 1 pkt 1-3 pobiera się ezaleŝe od opłaty za dokonae wpisu własności, uŝytkowaa wieczystego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. 2. Opłatę stałą określoną w art. 42 i 43 pobiera się odrębe od wosku o wpis kaŝdego prawa, choćby wpis dwu lub więcej praw miał być dokonany na tej samej podstawie prawnej. 3. Od wosku o wpis hipoteki łącznej lub słuŝebności pobiera się jedną opłatę stałą, choćby wosek ten obejmował więcej Ŝ jedną księgę wieczystą. Art. 46. [Wykreślee wpisu] [17] Od wosku o wykreślee wpisu pobiera się połowę opłaty naleŝnej od wosku o wpis. Art. 47. [Wydatki eobciąŝające stron] Wydatki związane z drukiem księgi wieczystej i teczki akt tej księgi e obciąŝają stron. Art. 48. [ZłoŜee do zbioru dokumentów] Od wosku o złoŝee do zbioru dokumentów pobiera się opłatę stałą, przewidzianą dla wosku o wpis do księgi wieczystej. Art. 49. [Spadek] Rozdział 4. Sprawy z zakresu prawa spadkowego 1. Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera się od wosku o: 1) stwierdzee nabycia spadku; 2) zabezpieczee spadku; 3) sporządzee spisu inwentarza;

9 4) odebrae oświadczea o przyjęciu lub odrzuceu spadku. 2. JeŜeli woski, o których mowa w ust. 1, są umieszczone w jednym piśmie lub we wosku o dział spadku, opłatę pobiera się od kaŝdego z ch odrębe. Art. 50. [Zabezpieczee spadku po cudzoziemcu] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od: 1) apelacji, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea w sprawie o stwierdzee nabycia spadku; 2) wosku o zabezpieczee spadku po cudzoziemcu; 3) wosku o wydae właściwemu konsulowi spadku po cudzoziemcu. Art. 51. [Dział spadku] 1. Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od wosku o dział spadku, a jeŝeli zawiera on zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych. 2. Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od wosku o dział spadku połączony ze zesieem współwłasności, a jeŝeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zesiea współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych. Art. 52. [Rejestr przedsiębiorców] [18] Rozdział 5. Sprawy z zakresu działaa Krajowego Rejestru Sądowego 1. Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od wosku o zarejestrowae podmiotu w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. 2. Opłatę stałą w kwocie 750 złotych pobiera się od wosku o zarejestrowae spółki osobowej w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Art. 53. [Rejestr stowarzyszeń] 1. [19] Opłatę stałą w kwocie 250 złotych pobiera się od wosku o zarejestrowae w Krajowym Rejestrze Sądowym w rejestrze stowarzyszeń, innych orgazacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej. 2. Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od wosku, o którym mowa w ust. 1, jeŝeli dotyczy on jednocześe wpisu do rejestru przedsiębiorców. Art. 54. [Rejestr dłuŝków ewypłacalnych] Opłatę stałą w kwocie 300 złotych pobiera się od wosku o: 1) wpisae dłuŝka do rejestru dłuŝków ewypłacalnych w Krajowym Rejestrze Sądowym; 2) wykreślee podmiotu z rejestru przedsiębiorców lub z rejestru stowarzyszeń, innych orgazacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej połączone z wykreśleem z Krajowego Rejestru Sądowego. Art. 55. [Zmiana podmiotu w rejestrze przedsiębiorców] Opłatę stałą w kwocie 400 złotych pobiera się od wosku o dokonae zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego do rejestru przedsiębiorców. Art. 56. [Zmiana w rejestrze stowarzyszeń] Opłatę stałą w kwocie 150 złotych pobiera się od wosku o: 1) dokonae zmiany wpisu dotyczącego podmiotu wpisanego tylko w rejestrze stowarzyszeń, innych orgazacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej, ewpisanego do rejestru przedsiębiorców; 2) wykreślee z rejestru przedsiębiorców - bez wykreślea z Krajowego Rejestru Sądowego; 3) wykreślee z rejestru dłuŝków ewypłacalnych. Art. 57. [Opłata przy zbiegu wosków] W wypadku jednoczesnego wesiea przez tego samego woskodawcę, na kilku formularzach, kilku wosków o wpis lub o dokonae zmian w Krajowym Rejestrze Sądowym - pobiera się tylko jedną opłatę, z tym Ŝe jeŝeli przepis przewiduje dla danego rodzaju spraw opłaty w róŝnych wysokościach - pobiera się opłatę wyŝszą. Art. 58. [Skarga na orzeczea referendarza]

10 Jedną opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od skargi na orzeczee referendarza sądowego, chociaŝby dotyczyło kilku wpisów w rejestrze przedsiębiorców lub rejestrze stowarzyszeń, innych orgazacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Art. 59. [Opłata od innych wosków] Opłatę stałą w kwocie 300 złotych pobiera się od innych wosków Ŝ wymieone w art , jeŝeli naleŝą do właściwości sądu dokonującego wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym. Art. 60. [Wpis zastawu] Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wosku o wpis zastawu rejestrowego do rejestru zastawów. Art. 61. [Zmiana wpisu w rejestrze zastawów] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wosku o zmianę wpisu w rejestrze zastawów. Art. 62. [Wykreślee zastawu] Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera się od wosku o wykreślee zastawu rejestrowego z rejestru zastawów. Art. 63. [Przyjęcie dokumentów] Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wosku o przyjęcie dokumentów, o których sąd czy wzmiankę w rejestrze, oraz dokumentów zawierających dane epodlegające według przepisów ustawy wpisowi do określonego działu Krajowego Rejestru Sądowego. Art. 64. [Uwierzytelee odpisu statutu] Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wosku o uwierzytelee odpisu statutu w postępowau rejestrowym. Rozdział 6. Inne sprawy rozpoznawane w postępowau eprocesowym Art. 65. [Organy przedsiębiorstwa państwowego] Opłatę stałą w kwocie 300 złotych pobiera się od wosku w sprawie między organami przedsiębiorstwa państwowego i między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem załoŝycielskim albo organem sprawującym nadzór. Art. 66. [Umorzee utraconego dokumentu] Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od wosku o umorzee utraconego dokumentu. Art. 67. [ZłoŜee do depozytu] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wosku o: 1) złoŝee przedmiotu świadczea do depozytu sądowego; 2) wydae z depozytu przedmiotu świadczea. Dział 5. Wysokość opłat w postępowau zabezpieczającym Art. 68. [Zabezpieczee roszczea emajątkowego] Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wosku o: 1) udzielee zabezpieczea roszczea emajątkowego, chyba Ŝe wosek został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowae; 2) zmianę lub uchylee postanowiea w przedmiocie zabezpieczea roszczea emajątkowego. Art. 69. [Zabezpieczee roszczea majątkowego] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera sąd od wosku o: 1) udzielee zabezpieczea roszczea majątkowego, chyba Ŝe wosek został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowae; 2) zmianę lub uchylee postanowiea w przedmiocie zabezpieczea roszczea majątkowego. Dział 6. Wysokość opłat w postępowau egzekucyjnym Art. 70. [DłuŜk] Opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera sąd od wosku o: 1) wezwae dłuŝka do wykonaa egzekwowanej czynności w wyznaczonym termie oraz umocowae wierzyciela do wykonaa tej czynności na koszt dłuŝka, w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu; 2) ukarae grzywną dłuŝka ewykonującego obowiązku zaechaa czynności lub eprzeszkadzaa czynnościom wierzyciela;

11 3) przeprowadzee przez sąd egzekucji czynności o charakterze emajątkowym, której inna osoba e moŝe za dłuŝka wykonać; 4) ponowne wydae tytułu wykonawczego w zamian utraconego; 5) nakazae dłuŝkowi wyjawiea majątku. Art. 71. [Klauzula wykonalności] [20] Opłatę stałą w kwocie 50 złotych pobiera sąd od wosku o: 1) nadae klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, innemu Ŝ orzeczee sądu, ugoda sądowa, nakaz zapłaty albo ugoda zawarta przed mediatorem w wyku prowadzea mediacji na podstawie postanowiea sądu kierującego strony do mediacji; 2) nadae klauzuli wykonalności przeciwko małŝonkowi dłuŝka; 3) nadae klauzuli wykonalności przeciwko lub na rzecz osoby innej Ŝ wskazana w tytule egzekucyjnym, na którą przeszły uprawee lub obowiązek po powstau tytułu lub w toku sprawy przed wydaem tytułu; 4) nadae klauzuli wykonalności przeciwko wspólkowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograczea całym swoim majątkiem za zobowiązaa spółki; 5) ustanowiee zarządcy eruchomości lub innej rzeczy albo prawa, z których prowadzi się egzekucję według przepisów o egzekucji z eruchomości; 6) umorzee ksiąŝeczki oszczędnościowej w związku z zajęciem wkładu, na który ją wystawiono; 7) zatwierdzee ugody zawartej przed mediatorem w wyku prowadzea mediacji na podstawie umowy o mediację; 8) wydae zaświadczea europejskiego tytułu egzekucyjnego; 9) uchylee zaświadczea europejskiego tytułu egzekucyjnego; 10) wydae zaświadczea o utracie lub ograczeu wykonalności tytułu egzekucyjnego opatrzonego zaświadczeem europejskiego tytułu egzekucyjnego. Art. 72. [Zarzuty dotyczące eruchomości] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od: 1) zarzutów na opis i oszacowae eruchomości; 2) zarzutów przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji oraz zaŝalea na postanowiee wydane w wyku rozpoznaa zarzutów; 3) wosku o podział złoŝonej od depozytu sądowego sumy odszkodowaa za wywłaszczoną eruchomość i wypłatę odszkodowaa; 4) wosku o udzielee przybicia eruchomości lub innej rzeczy albo prawa, z których egzekucję prowadzi się według przepisów o egzekucji z eruchomości; opłatę tę uiszcza się przed przysądzeem własności; 5) wosku o przeprowadzee przez sąd egzekucji czynności o charakterze majątkowym, której inna osoba e moŝe wykonać za dłuŝka; 6) zatwierdzea planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji, a takŝe wprowadzea do planu zmian lub uzupełeń. Art. 73. [Zarząd przymusowy; egzekucja] Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od wosku o: 1) wszczęcie egzekucji przez zarząd przymusowy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego; 2) wszczęcie egzekucji przez sprzedaŝ przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego. Dział 7. Wysokość opłat w postępowau upadłościowym, układowym i naprawczym Art. 74. [Ogłoszee upadłości] Opłatę stałą w kwocie złotych pobiera się od: 1) wosku o ogłoszee upadłości; 2) wosku zarządcy zagracznego w przedmiocie uznaa zagracznego postępowaa upadłościowego. Art. 75. [Postępowae upadłościowe i naprawcze] [21] Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od:

12 1) wosku o wszczęcie postępowaa naprawczego; 2) wosku o wszczęcie wtórnego postępowaa upadłościowego; 3) zaŝalea na postanowiea wydane w postępowau upadłościowym i naprawczym; 4) sprzeciwu co do uznaa lub odmowy uznaa zgłoszonych wierzytelności; 5) wosku o ogłoszee upadłości osoby fizycznej eprowadzącej działalności gospodarczej. Art. 76. [Układ] Opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od: 1) zarzutów przeciwko układowi i przeciwko planowi podziału; 2) wosku o uchylee lub zmianę układu; 3) wosku o uchylee lub zmianę orzeczea o uznau zagracznego postępowaa upadłościowego; 4) wosku w sprawie zakazu prowadzea działalności gospodarczej. Art. 77. [Poświadczee odpisu] 1. Opłatę od wosku o wydae na podstawie akt: 1) poświadczonego odpisu, wypisu lub wyciągu, Dział 8. Opłaty kancelaryjne 2) odpisu orzeczea ze stwierdzeem prawomocności, 3) odpisu orzeczea ze stwierdzeem wykonalności, 4) zaświadczea - pobiera się w kwocie 6 złotych za kaŝdą rozpoczętą strocę wydanego dokumentu. 2. JeŜeli dokument, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, jest sporządzony w języku obcym albo zawiera tabele, pobiera się opłatę w podwójnej wysokości. 3. Opłatę, o której mowa w ust. 1, pobiera się od wosku o odpis księgi wieczystej, o ile przepis szczególny e stanowi inaczej. Art. 78. [Wydae kopii dokumentu] Opłatę od wosku o wydae kopii dokumentu, znajdującego się w aktach sprawy, pobiera się w kwocie 1 złotego za kaŝdą rozpoczętą strocę wydanego dokumentu. Art. 79. [Zwrot z urzędu] 1. [22] Sąd z urzędu zwraca stroe: Dział 9. Zwrot opłaty 1) całą uiszczoną opłatę od: a) pisma zwróconego wskutek braków formalnych, b) pisma odrzuconego lub cofętego, jeŝeli odrzucee lub cofęcie nastąpiło przed wysłaem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - przed wysłaem zawiadomiea o termie posiedzea, c) zaŝalea na postanowiee w przedmiocie ukaraa grzywną albo aresztem, zamiany grzywny na areszt albo w przedmiocie przymusowego sprowadzea, jeŝeli zaŝalee zostało uwzględone w całości, d) zaŝalea na postanowiee o przyznau wynagrodzea biegłemu lub tłumaczowi, jeŝeli zaŝalee zostało uwzględone w całości, e) apelacji, zaŝalea, skargi kasacyjnej w razie uwzględea środka zaskarŝea z powodu oczywistego naruszea prawa i stwierdzea tego naruszea przez sąd odwoławczy lub Sąd NajwyŜszy, f) skargi na orzeczee referendarza sądowego w razie jej uwzględea z powodu oczywistego naruszea prawa i stwierdzee tego naruszea przez sąd, g) skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea w razie jej uwzględea;

13 2) trzy czwarte uiszczonej opłaty od: a) pisma wszczynającego postępowae w pierwszej instancji, jeŝeli w toku postępowaa sądowego zawarto ugodę przed mediatorem, b) skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzee ezgodności z prawem prawomocnego orzeczea eprzyjętej do rozpoznaa przez Sąd NajwyŜszy, c) pozwu w postępowau upominawczym, jeŝeli uprawomocł się nakaz zapłaty, d) pozwu w europejskim postępowau nakazowym, jeŝeli uprawomocł się europejski nakaz zapłaty; 3) połowę uiszczonej opłaty od: a) pisma cofętego przed rozpoczęciem posiedzea, na które sprawa została skierowana, b) pozwu o rozwód lub separację w razie orzeczea rozwodu lub separacji na zgodny wosek stron bez orzekaa o wie - po uprawomoceu się wyroku, z zastrzeŝeem art. 26 ust. 2, c) pisma wszczynającego postępowae w instancji, w której sprawa zakończyła się zawarciem ugody sądowej. 2. Poza wypadkami przewidzianymi w ust. 1 sąd z urzędu zwraca stroe całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód lub separację albo wosku o separację w razie cofęcia pozwu lub wosku na skutek pojednaa się stron w pierwszej instancji. W razie pojednaa się stron przed zakończeem postępowaa apelacyjnego, zwraca się połowę uiszczonej opłaty od apelacji. Art. 80. [Zwrot róŝcy] 1. Sąd z urzędu zwraca stroe róŝcę między opłatą pobraną od strony a opłatą naleŝną. 2. Opłatę zwraca sąd, który ją pobrał, a w przypadku gdy opłatę pobierał notariusz - sąd, który rozpoznawał wosek. Art. 81. [Przedawee roszczea] Roszczee strony o zwrot opłaty sądowej przedawa się z upływem trzech lat, licząc od da powstaa tego roszczea. Art. 82. [Zarządzee o zwrocie] Zwrot opłat, o którym mowa w ejszym rozdziale, moŝe róweŝ zarządzić przewodczący lub referendarz sądowy. Art. 83. [Wydatki z urzędu] Tytuł III. Wydatki Dział 1. Przepisy ogólne 1. [23] JeŜeli przepisy ustawy przewidują obowiązek działaa i dokonywaa czynności połączonej z wydatkami z urzędu, sąd zarządzi wykonae tej czynności, a kwotę potrzebną na ich pokrycie wykłada tymczasowo Skarb Państwa. Dotyczy to takŝe dopuszczea i przeprowadzea przez sąd z urzędu dowodu ewskazanego przez stronę. 2. W orzeczeu kończącym postępowae w sprawie sąd orzeka o poesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiedo przepisy art Art. 84. [Zwrot wydatków] 1. Sąd z urzędu zwraca stroe wszelkie naleŝności z tytułu wydatków, stanowiące róŝcę między kosztami pobranymi od strony a kosztami naleŝnymi. 2. Przepisy art stosuje się odpowiedo do zwrotu zaliczki. 3. Przepis art. 5 ust. 3 stosuje się odpowiedo. Dział 2. NaleŜności świadków, biegłych, tłumaczy i stron w postępowau cywilnym Art. 85. [Świadkowie; zwrot kosztów] 1. Świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróŝy, kosztów noclegu i utraconych zarobków lub dochodów, związanych ze stawienctwem w sądzie. 2. Wynagrodzee za utracony zarobek lub dochód za kaŝdy dzień udziału w czynnościach sądowych na wezwae sądu przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalau naleŝnego pracowkowi ekwiwalentu pieęŝnego za urlop. W kaŝdym jednak przypadku górną gracę naleŝności za utracony dzienny zarobek lub dochód stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących

14 kierowcze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budŝetowa. Art. 86. [Świadkowie; rozwięcie] 1. Świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróŝy - z miejsca jego zamieszkaa do miejsca wykonywaa czynności sądowej na wezwae sądu - według zasad obowiązujących przy obliczau naleŝności przysługujących pracowkowi, zatrudonemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budŝetowej, z tytułu podróŝy słuŝbowej na obszarze kraju. 2. Według tych samych zasad świadkowi przysługuje zwrot kosztów noclegu oraz utrzymaa w miejscu przesłuchaa. Art. 87. [Prawo do Ŝądaa zwrotu] 1. Prawo do Ŝądaa naleŝności przewidzianych w art. 85 i 86 słuŝy osobie wezwanej w charakterze świadka, jeŝeli się stawiła, choćby e została przesłuchana. 2. W wypadku gdy osoba uprawona do otrzymaa naleŝności przewidzianych w art. 85 i 86 zostae wezwana w charakterze świadka w kilku sprawach na ten sam dzień, przyznaje się jej te naleŝności tylko raz. 3. Świadkowi, który zgłosił się bez wezwaa sądu, naleŝności przewidziane w art. 85 i 86 mogą być przyznane tylko w wypadku, jeŝeli został przesłuchany przez sąd. Art. 88. [Osoba towarzysząca] Sąd przyznaje zwrot kosztów podróŝy i kosztów noclegu takŝe osobie towarzyszącej świadkowi, jeŝeli świadek ze względu na stan zdrowia e mógł przybyć do sądu bez opieki osoby mu towarzyszącej. Art. 89. [Biegły; tłumacz] 1. Biegłemu lub tłumaczowi powołanemu przez sąd przysługuje zwrot kosztów podróŝy, innych wydatków koecznych związanych ze stawienctwem w sądzie oraz wynagrodzee za wykonaną pracę. 2. Biegłemu lub tłumaczowi wezwanemu do sądu przysługuje prawo do zwrotu kosztów podróŝy związanych ze stawienctwem w sądzie, nawet jeŝeli sąd e skorzystał z jego usług. 3. Biegłemu lub tłumaczowi przysługuje zwrot kosztów podróŝy z miejsca jego zamieszkaa do miejsca wykonywaa czynności sądowej na wezwae sądu oraz zwrot kosztów noclegu według zasad określonych w art W razie wezwaa biegłego lub tłumacza do sądu w kilku sprawach na ten sam dzień naleŝności przewidziane w ust. 3 przyznaje się tylko raz. Art. 90. [Określee wysokości wynagrodzea] Wysokość wynagrodzea biegłego za wykonaną pracę określa się, uwzględając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydaa opii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków ezbędnych do wykonaa czynności - na podstawie złoŝonego rachunku. Art. 91. [NaleŜności dla strony] W wypadku gdy obowiązujące przepisy przewidują przyznae stroe naleŝności w związku z jej udziałem w postępowau sądowym, naleŝności te przyznaje się stroe w wysokości przewidzianej dla świadków. Art. 92. [Wosek o zwrot] 1. Zwrot wydatków, utraconego zarobku lub dochodu, wynagrodzea i kosztów podróŝy przyznaje się na wosek świadka, biegłego lub tłumacza złoŝony na piśmie lub uste do protokołu rozprawy. 2. Wosek o przyznae naleŝności, o jakich mowa w ust. 1, składa się ezwłocze, e późej jednak Ŝ w ciągu trzech d po wykonau czynności, a jeŝeli czynności były podejmowane na rozprawie - najpóźej w ciągu trzech d po rozprawie. Osoby, które e zgłosiły Ŝądaa w tym termie, tracą prawo do przyznaa im tych naleŝności. 3. Roszczee o zwrot naleŝności, o których mowa w ust. 1, przedawa się z upływem lat trzech, licząc od da powstaa tego roszczea. 4. Świadek, biegły lub tłumacz powin być poucze o prawie i sposobie zgłoszea wosku o zwrot naleŝności oraz o skutkach ezachowaa terminu wskazanego w ust. 2. Art. 93. [Organ przyznający naleŝność] 1. NaleŜności świadków, biegłych, tłumaczy i stron przyznaje i ustala sąd lub referendarz sądowy. 2. Przyznaną naleŝność naleŝy wypłacić ezwłocze. W wypadku emoŝności ezwłocznej wypłaty naleŝność przekazuje się przekazem pocztowym lub przelewem bankowym bez obciąŝaa świadka, biegłego lub tłumacza opłatą pocztową lub kosztami przelewu.

15 Art. 94. [Skarb Państwa] Skarb Państwa e ma obowiązku uiszczaa opłat. Art. 95. [Zwolea przedmiotowe od opłat] 1. [24] Nie pobiera się opłat od wosku: Tytuł IV. Zwolee od kosztów sądowych 1) o udzielee zabezpieczea, zgłoszonego w piśmie rozpoczynającym postępowae; 2) o przyjęcie oświadczea o uznau dziecka, o nadae dziecku nazwiska, o przysposobiee dziecka, o odebrae osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką; 3) o przesłuchae świadka testamentu ustnego, o otwarcie i ogłoszee testamentu oraz o zwolee z obowiązków wykonawcy testamentu; 4) będącego podstawą wszczęcia przez sąd postępowaa z urzędu, a takŝe od pism składanych sądowi opiekuńczemu w wykonau obowiązku wykającego z ustawy albo nałoŝonego przez ten sąd; 5) o odtworzee zagionych lub zszczonych akt; 6) o wpis w księdze wieczystej prawa własności uzyskanego na podstawie przekształcea, o którym mowa w art. 1 ust. 1a ustawy z da 29 lipca 2005 r. o przekształceu prawa uŝytkowaa wieczystego w prawo własności eruchomości (Dz.U. Nr 175, poz oraz z 2007 r. Nr 191, poz. 1371). 1a. [25] Nie pobiera się opłat od pozwu o odszkodowae, o którym mowa w art. 6 ustawy z da 22 listopada 2002 r. o wyrównywau strat majątkowych wykających z ograczea w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela (Dz.U. Nr 233, poz. 1955). 2. [26] Nie pobiera się opłat od: 1) zaŝalea na postanowiee sądu, którego przedmiotem jest odmowa zwolea od kosztów sądowych lub cofęcie takiego zwolea oraz odmowa ustanowiea adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołae; 2) zaŝalea na postanowiee sądu dotyczące wysokości opłaty albo wysokości wydatków; 3) skargi na orzeczee referendarza sądowego w przedmiocie zwolea od kosztów sądowych; 4) skargi na orzeczee referendarza sądowego w przedmiocie odmowy ustanowiea adwokata lub radcy prawnego. 3. Nie pobiera się opłat od wosku, zaŝalea i apelacji eletego w postępowau w sprawach eletch. 4. [27] Nie pobiera się opłat od skargi na orzeczee referendarza sądowego i zaŝalea w elektrocznym postępowau upominawczym. Art. 96. [Zwolea podmiotowe od kosztów] 1. [28] Nie mają obowiązku uiszczea kosztów sądowych: 1) strona dochodząca ustalea ojcostwa lub macierzyństwa oraz roszczeń z tym związanych; 2) strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obŝee alimentów; 3) strona wnosząca o uznae postanowień umownych za edozwolone; 4) pracowk wnoszący powództwo lub strona wnosząca odwołae do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, z zastrzeŝeem art. 35 i 36; 5) kurator wyznaczony przez sąd orzekający lub sąd opiekuńczy dla danej sprawy; 6) prokurator, Rzeczk Praw Obywatelskich, Rzeczk Praw Pacjenta; 7) powiatowy (miejski) rzeczk konsumentów w sprawach dotyczących praktyk ograczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów; 8) inspektor pracy oraz związki zawodowe w sprawach z zakresu prawa pracy; 9) strona w sprawach związanych z ochroną zdrowia psychicznego; 10) strona, która została zwolona od kosztów sądowych przez sąd - w zakresie przyznanego jej zwolea; 11) powiatowy (miejski) rzeczk konsumentów w sprawach dotyczących ochrony indywidualnych interesów konsumenta;

16 12) strona dochodząca naprawiea szkód spowodowanych ruchem zakładu górczego, o których mowa w dziale V ustawy z da 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górcze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947). 2. Za kuratora wydatki ponosi tymczasowo strona, dla której kurator został ustanowiony, a gdyby to e było moŝliwe - strona, która swym woskiem lub swą czynnością spowodowała ustanowiee kuratora, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. 3. W pozostałych wypadkach, o których mowa w ust. 1, za stronę zwoloną od kosztów sądowych wydatki ponosi tymczasowo Skarb Państwa. 4. W wypadku gdy powództwo o ustalee ojcostwa okaŝe się oczywiście bezzasadne, sąd w orzeczeu kończącym postępowae w sprawie moŝe obciąŝyć powoda euiszczonymi kosztami sądowymi, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy. Art. 97. [Roszczea pracowcze] W toku postępowaa w sprawach z zakresu prawa pracy o roszczea pracowka wydatki obciąŝające pracowka ponosi tymczasowo Skarb Państwa. Sąd pracy w orzeczeu kończącym postępowae w instancji rozstrzyga o tych wydatkach, stosując odpowiedo przepisy art. 113, z tym Ŝe obciąŝee pracowka tymi wydatkami moŝe nastąpić w wypadkach szczególe uzasadonych. Art. 98. [Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych] W toku postępowaa w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wydatki ponosi Skarb Państwa. Art. 99. [ZaŜalee na zarządzee] Nie pobiera się opłaty sądowej, a uiszczoną opłatę zwraca się, jeŝeli zaŝalee, wesione na zarządzee przewodczącego o zwrocie pisma albo na postanowiee sądu o odrzuceu środka zaskarŝea, sąd uzna za oczywiście uzasadone. Art [Strona w całości zwolona od kosztów] 1. Strona w całości zwolona od kosztów sądowych z mocy ustawy e uiszcza opłat sądowych i e ponosi wydatków, które obciąŝają tymczasowo Skarb Państwa. 2. [29] Sąd moŝe zwolć stronę od kosztów sądowych w całości. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiedo. Art [Zwolee częściowe] 1. Sąd moŝe zwolć stronę od kosztów sądowych w części, jeŝeli strona jest w stae poeść tylko część tych kosztów. 2. Częściowe zwolee od tych kosztów moŝe polegać na zwoleu od poesiea albo ułamkowej lub procentowej ich części, albo określonej ich kwoty, albo ektórych opłat lub wydatków. MoŜe teŝ polegać na przyznau zwolea co do pewnej części roszczea lub co do ektórych roszczeń dochodzonych łącze; roszczea te lub ich części sąd oznacza w postanowieu o przyznau częściowego zwolea od kosztów sądowych. 3. Strona częściowo zwolona od kosztów sądowych obowiązana jest uiścić opłaty oraz poeść wydatki w takiej wysokości, jaka e jest objęta zwoleem przyznanym przez sąd. Przepis art. 100 ust. 1 stosuje się odpowiedo. Art [Wosek o zwolee] 1. Zwolea od kosztów sądowych moŝe się domagać osoba fizyczna, która złoŝyła oświadczee, Ŝe e jest w stae ich poeść bez uszczerbku utrzymaa koecznego dla siebie i rodziny. 2. Do wosku o zwolee od kosztów sądowych powinno być dołączone oświadczee obejmujące szczegółowe dane o stae rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymaa osoby ubiegającej się o zwolee od kosztów. Oświadczee sporządza się według ustalonego wzoru. JeŜeli oświadczee e zostało złoŝone albo e zawiera wszystkich wymaganych danych, stosuje się art. 130 ustawy z da 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowaa cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.). 3. Sąd moŝe odebrać od osoby ubiegającej się o zwolee od kosztów sądowych przyrzeczee o treści: "Świadomy znaczea mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewam, Ŝe złoŝone przeze me oświadczee o stae rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymaa jest prawdziwe i rzetelne". Przed odebraem przyrzeczea naleŝy pouczyć osobę ubiegającą się o zwolee od kosztów sądowych o treści art Wosek o zwolee od kosztów strony reprezentowanej przez adwokata lub radcę prawnego złoŝony bez dołączea oświadczea, o którym mowa w ust. 2, przewodczący zwraca bez wzywaa o uzupełee braków formalnych wosku o zwolee od kosztów sądowych. Art [Zwolee osoby prawnej] Sąd moŝe przyznać zwolee od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce orgazacyjnej ebędącej osobą

17 prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeŝeli wykazała, Ŝe e ma dostatecznych środków na ich uiszczee. Art [Zwolee orgazacji społecznych] [30] 1. Nie mają obowiązku uiszczaa opłat orgazacje poŝytku publicznego działające na podstawie przepisów o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spraw dotyczących prowadzonej przez te orgazacje działalności gospodarczej, a takŝe orgazacje pozarządowe oraz podmioty wymieone w art. 3 ust. 3 ustawy z da 24 kwieta 2003 r. o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.) w sprawach dotyczących realizacji zleconego zadaa publicznego na podstawie przepisów o działalności poŝytku publicznego i o wolontariacie. 2. Innym orgazacjom społecznym, których zadae e polega na prowadzeu działalności gospodarczej, sąd moŝe przyznać zwolee od kosztów sądowych w ich własnych sprawach prowadzonych w związku z działalnością społeczną, naukową, oświatową, kulturalną, sportową, dobroczynną, samopomocową, w zakresie ochrony konsumenta, ochrony środowiska i opieki społecznej. Przyznając zwolee od kosztów sądowych, sąd uwzględa przede wszystkim statutowe cele działalności danej orgazacji i moŝliwości oraz potrzeby realizacji tych celów na drodze postępowaa cywilnego. Art. 104a. [Wyłączee stosowaa] [31] W elektrocznym postępowau upominawczym przepisów art. 96 ust. 1 pkt 10, art , art. 104 ust. 2, art. 105 e stosuje się. Art [Forma wosku] 1. Wosek o przyznae zwolea od kosztów sądowych naleŝy zgłosić na piśmie lub uste do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub juŝ się toczy. ZłoŜee wosku do protokołu e uchyla obowiązku sporządzea oświadczea, o którym mowa w art. 102 ust. 2, według ustalonego wzoru. 2. Osoba fizyczna, która e ma miejsca zamieszkaa w siedzibie tego sądu, moŝe złoŝyć wosek o przyznae zwolea od kosztów sądowych w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkaa. Sąd przesyła ezwłocze ten wosek właściwemu sądowi. Art [Zwolee w postępowau wieczystoksięgowym] 1. Zwolee od kosztów sądowych w postępowau wieczystoksięgowym moŝe nastąpić wyłącze przed złoŝeem wosku o wpis do księgi wieczystej. 2. JeŜeli wosek o dokonae wpisu do księgi wieczystej ma być zamieszczony w akcie notarialnym, zwolee od kosztów sądowych moŝe nastąpić wyłącze przed zawarciem tego aktu notarialnego. 3. Wosek o dokonae wpisu do księgi wieczystej powien być złoŝony w termie 3 miesięcy od doręczea postanowiea o zwoleu od kosztów sądowych, pod rygorem upadku zwolea. 4. Przepisów ust. 1 i 2 e stosuje się, jeŝeli obowiązek poesiea kosztów sądowych powstał po wydau orzeczea, w postępowau wieczystoksięgowym. Art [Oddalee wosku] 1. W razie oddalea wosku o zwolee od kosztów sądowych strona e moŝe ponowe domagać się zwolea powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadee oddalonego wosku. 2. Ponowny wosek o zwolee od kosztów sądowych, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceu. Na odrzucee wosku e przysługuje zaŝalee. Art [Obowiązek zwrotu kosztów procesu] Zwolee od kosztów sądowych e zwala strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwkowi. Art [Wątpliwości sądu co do stanu majątkowego] 1. Sąd moŝe zarządzić stosowne dochodzee, jeŝeli na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej powziął wątpliwości co do rzeczywistego stanu majątkowego strony domagającej się zwolea od kosztów sądowych lub z ego korzystającej. 2. Sąd odmawia zwolea od kosztów sądowych stroe w razie oczywistej bezzasadności dochodzonego roszczea lub obrony praw. Art [Cofęcie zwolea przez sąd] Sąd cofa zwolee od kosztów sądowych, jeŝeli okazało się, Ŝe okoliczności, na podstawie których je przyznano, e istały lub przestały isteć. W obu wypadkach strona obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane opłaty oraz zwrócić wydatki, jednakŝe w drugim wypadku sąd moŝe obciąŝyć stronę tym obowiązkiem takŝe częściowo, stosowe do

18 zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach. W takim wypadku stosuje się przepis art Art [Grzywna] 1. Stronę, która uzyskała zwolee od kosztów sądowych na podstawie świadomego podaa eprawdziwych okoliczności, sąd, cofając zwolee, skazuje na grzywnę w wysokości do złotych. NiezaleŜe od obowiązku uiszczea grzywny strona powinna uiścić wszystkie przepisane opłaty i pokryć obciąŝające ją wydatki. 2. Osobę, która ponowe zgłosiła wosek o zwolee od kosztów sądowych, świadomie podając eprawdziwe okoliczności o stae rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymaa, sąd, odrzucając wosek, skazuje na grzywnę w wysokości do złotych. Art [Bieg terminów] Zgłoszee wosku o zwolee od kosztów sądowych oraz wesiee środka odwoławczego od postanowiea o odmowie zwolea od kosztów sądowych e wstrzymuje biegu toczącego się postępowaa, chyba Ŝe chodzi o zwolee powoda od kosztów sądowych na skutek wosku zgłoszonego w pozwie lub przed wytoczeem powództwa. Art [ObciąŜee przeciwka kosztami] 1. Kosztami sądowymi, których strona e miała obowiązku uiścić lub których e miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeu kończącym sprawę w instancji obciąŝy przeciwka, jeŝeli isteją do tego podstawy, przy odpowiedm zastosowau zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. 2. Koszty eobciąŝające przeciwka sąd w orzeczeu kończącym sprawę w instancji nakazuje ściągnąć z roszczea zasądzonego na rzecz: 1) strony, której czynność spowodowała ich powstae; 2) strony zastąpionej przez kuratora lub 3) osoby, na której rzecz prokurator wytoczył powództwo lub zgłosił wosek o wszczęcie postępowaa. 3. Koszty sądowe, których e miał obowiązku uiścić kurator, sąd moŝe nakazać ściągnąć z innego majątku strony zastąpionej przez kuratora. 4. W wypadkach szczególe uzasadonych sąd moŝe odstąpić od przewidzianego w ust. 2 i 3 obciąŝea kosztami. 5. Przepisu ust. 2 e stosuje się do opłat, których e miał obowiązku uiścić Skarb Państwa. Art [Ustawowe prawo zastawu] W wypadkach uregulowanych w art. 113 ust. 2 i 3 Skarbowi Państwa przysługuje na zasądzonym roszczeu ustawowe prawo zastawu. Art [Postępowae egzekucyjne] NaleŜność Skarbu Państwa z tytułu kosztów sądowych obciąŝających przeciwka strony podlega zaspokojeu w postępowau egzekucyjnym lub upadłościowym w tej samej kolejności i w tych samych gracach, co naleŝność tej strony z tytułu zasądzonego na jej rzecz zwrotu kosztów procesu. Art [Przedawee roszczeń Skarbu Państwa] Roszczee Skarbu Państwa o uiszczee kosztów sądowych przedawa się z upływem trzech lat, licząc od da, w którym nastąpiło prawomocne zakończee sprawy. Art [Ugoda między stronami] Strony mogą w ugodzie sądowej ustalić, którą z ch i w jakiej części mają obciąŝać euiszczone koszty sądowe. JeŜeli ugoda e stanowi inaczej, w sprawie zakończonej ugodą koszty, o których mowa w art. 113 ust. 1, ponoszą obie strony w równych częściach. Przepisy art. 113 ust. 2-5 stosuje się odpowiedo. Art [Uprawee referendarza sądowego] Czynności w zakresie zwalaa od kosztów sądowych, przewidziane w ustawie, moŝe wykonywać referendarz sądowy. Tytuł V. Umarzae, rozkładae na raty i odraczae terminu zapłaty naleŝności sądowych Art [Przyczyny umorzea; odroczee naleŝności] Zapłata naleŝności Skarbu Państwa z tytułu euiszczonych kosztów sądowych oraz grzywien orzeczonych w postępowau cywilnym, zwanych dalej "naleŝnościami sądowymi", moŝe być umorzona, odroczona albo rozłoŝona na raty, jeŝeli natychmiastowe ich ściągęcie byłoby połączone z ewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłuŝkowi zbyt cięŝkimi skutkami. Art [RozłoŜee na raty]

19 1. Zapłata naleŝności sądowych moŝe być na wosek dłuŝka rozłoŝona na raty lub odroczona na okres do dwóch lat, a w wyjątkowych wypadkach na okres do trzech lat. Niezapłacee którejkolwiek raty w termie powoduje natychmiastową wymagalność pozostałej części naleŝności. 2. RozłoŜee na raty lub odroczee terminu zapłaty moŝe być cofęte w razie stwierdzea, Ŝe e isteją juŝ okoliczności, które je uzasadały. 3. Zapłata sumy Ŝszej Ŝ trzykrotna wysokość opłaty podstawowej e moŝe być rozłoŝona na raty. Art [Umorzee na wosek] NaleŜności sądowe mogą być umorzone na wosek dłuŝka w części lub w całości, jeŝeli dłuŝk wykazał, Ŝe ze względu na swoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów e jest w stae ich uiścić, a ściągęcie naleŝności pociągnęłoby zbyt cięŝkie skutki dla dłuŝka lub jego rodziny. Do wosku dłuŝk powien dołączyć oświadczee, o którym mowa w art. 102 ust. 2. Art [Umorzee z urzędu] NaleŜności sądowe mogą być umorzone z urzędu w części lub w całości, jeŝeli: 1) egzekucja ich była bezskuteczna i ponowne jej wszczęcie w czasie późejszym byłoby bezcelowe; 2) wszczęcie egzekucji okazało się emoŝliwe albo byłoby bezcelowe wobec stwierdzea, Ŝe suma uzyskana z egzekucji e pokryłaby kosztów egzekucyjnych. Art [Uprawea prezesa sądu] O rozłoŝeu na raty, odroczeu terminu spłaty lub umorzeu naleŝności sądowych orzeczonych w postępowau przed sądami powszechnymi oraz przed Sądem NajwyŜszym rozstrzyga ostatecze prezes sądu właściwego do ściągęcia naleŝności. Uprawea te przysługują róweŝ kierowkowi ośrodka zamiejscowego sądu lub przewodczącemu wydziału zamiejscowego sądu. Art [Rozpoznae wosku] 1. Woski o rozłoŝee na raty, odroczee terminu spłaty lub umorzee naleŝności sądowych wnosi się do prezesa sądu właściwego do ściągęcia naleŝności. 2. Po rozpoznau wosku o rozłoŝee na raty, odroczee lub umorzee naleŝności sądowych albo w razie wystąpiea okoliczności dających podstawę do wszczęcia postępowaa o umorzee naleŝności sądowych z urzędu, prezes sądu wydaje stosowne zarządzee. Art [Zastępstwo] Czynności w sprawach odroczea lub rozłoŝea na raty naleŝności sądowych moŝe - na zarządzee prezesa sądu rejonowego lub okręgowego - wykonywać referendarz sądowy. Na zarządzee referendarza przysługuje skarga do sądu. Tytuł VI. Zmiany w przepisach obowiązujących Art W ustawie z da 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowaa cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm. [32] ) wprowadza się następujące zmiany: 1) art. 9 otrzymuje brzmiee:,, Art. 9. Rozpoznawae spraw odbywa się jawe, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. Strony i uczestcy postępowaa mają prawo przeglądać akta sprawy i otrzymywać odpisy, kopie lub wyciągi z tych akt. "; 2) po art dodaje się art w brzmieu:,, Art W sprawach o wydae eruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego Ŝ najem lub dzierŝawa wartość przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosowe do rodzaju eruchomości i sposobu korzystaa z ej, podaną przez powoda sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierŝawy naleŝnemu od danego rodzaju eruchomości. "; 3) w art. 98 po 3 dodaje się 4 w brzmieu:,, 4. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawienctwa strony w sądzie, a takŝe wynagrodzee adwokata regulują odrębne przepisy. "; 4) w art otrzymuje brzmiee:,, 1. Sąd rozstrzyga o kosztach w kaŝdym orzeczeu kończącym sprawę w instancji. Sąd moŝe jednak rozstrzygnąć jedye o zasadach poesiea przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczee referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomoceu się orzeczea kończącego postępowae w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowiee, w którym

20 dokonuje szczegółowego wyliczea kosztów obciąŝających strony. "; 5) po art. 108 dodaje się art w brzmieu:,, Art JeŜeli w toku postępowaa sąd e orzekł o obowiązku poesiea kosztów sądowych lub orzeczeem e objął całej kwoty naleŝnej z tego tytułu, postanowiee w tym przedmiocie wydaje na posiedzeu ejawnym sąd, przed którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji, lub referendarz sądowy. "; 6) w art. 109 dotychczasową treść oznacza się jako 1 i dodaje się 2 w brzmieu:,, 2. Orzekając o wysokości przyznanych stroe kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę celowość poesionych kosztów oraz ezbędność ich poesiea z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalau wysokości kosztów poesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocka będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzeczkiem patentowym, sąd bierze pod uwagę ezbędny nakład pracy pełnomocka oraz czynności podjęte przez ego w sprawie, a takŝe charakter sprawy i wkład pełnomocka w przyczyee się do jej wyjaśea i rozstrzygęcia. "; 7) tytuł działu II tytułu V księgi pierwszej części pierwszej otrzymuje brzmiee:,, Pomoc prawna z urzędu " 8) uchyla się art ; 9) art. 117, otrzymują brzmiee:,, Art Strona zwolona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub części ma prawo zgłosić, na piśmie lub uste do protokołu, wosek o ustanowiee dla ej adwokata lub radcy prawnego. 2. Wosek, o którym mowa w 1, strona zgłasza w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub juŝ się toczy. Strona, która e ma miejsca zamieszkaa w siedzibie tego sądu, moŝe zgłosić wosek w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkaa, który ezwłocze przesyła ten wosek sądowi właściwemu. 3. Wosek o ustanowiee adwokata lub radcy prawnego, zgłoszony po raz pierwszy w postępowau apelacyjnym lub kasacyjnym, sąd moŝe przekazać do rozpoznaa sądowi pierwszej instancji. 4. Sąd uwzględ wosek, jeŝeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny. 5. O wyznaczee adwokata lub radcy prawnego sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych. JeŜeli adwokat lub radca prawny ustanowiony w ten sposób ma podjąć czynności poza siedzibą sądu orzekającego, właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, na wosek ustanowionego adwokata lub radcy prawnego, wyznaczy w razie potrzeby adwokata lub radcę prawnego z innej miejscowości. 6. Strona korzystająca z ustawowego zwolea od kosztów sądowych moŝe zgłosić w trybie określonym w 1-5 wosek o ustanowiee dla ej adwokata lub radcy prawnego, jeŝeli na podstawie oświadczea, zawartego we wosku, obejmującego szczegółowe dane o stae rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymaa, wykaŝe, Ŝe e moŝe, bez uszczerbku utrzymaa swojego i rodziny, poeść kosztów wynagrodzea adwokata lub radcy prawnego. 7. Od sądu zaleŝy uznae oświadczea, o którym mowa w 6, za dostateczne do ustanowiea adwokata lub radcy prawnego. Art Ustanowiee adwokata lub radcy prawnego wygasa ze śmiercią strony, która je uzyskała. JednakŜe na zasadzie tego ustanowiea adwokat lub radca prawny strony podejmuje czynności procesowe ecierpiące zwłoki. 2. Adwokat lub radca prawny moŝe z waŝnych przyczyn wnosić o zwolee go od obowiązku zastępowaa strony w procesie. Okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych, zwalając adwokata lub radcę prawnego, wyznaczy jednocześe innego adwokata lub radcę prawnego. Art Sąd cofe ustanowiee adwokata lub radcy prawnego, jeŝeli okaŝe się, Ŝe okoliczności, na których podstawie je przyznano, e istały lub przestały isteć. 2. W wypadkach, o których mowa w 1, strona obowiązana jest uiścić wynagrodzee adwokata lub radcy prawnego dla ej ustanowionego. 3. Ponadto, w wypadku gdy okoliczności, na podstawie których przyznano ustanowiee adwokata lub radcy prawnego, przestały isteć, sąd moŝe obciąŝyć stronę tym obowiązkiem tylko częściowo, stosowe do zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach. 4. Stronę, która uzyskała ustanowiee adwokata lub radcy prawnego na podstawie podaa świadomie eprawdziwych okoliczności, sąd skaŝe na grzywnę, ezaleŝe od jej obowiązku uiszczea wynagrodzea adwokata lub radcy prawnego. Art Ustanowiee adwokata lub radcy prawnego e zwala strony od obowiązku zwrotu kosztów przeciwkowi. Art. 122.