Pismo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych ISSN ad vocem

Transkrypt

1 Pismo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych ISSN Kraków nr 75 Kwiecień - Maj 2007

2

3 Pismo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Wydaje: Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych Adres redakcji: Biuro Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Kraków ul. Szlak 61 fax/tel biuro@moipip.org.pl biuro czynne: od poniedziałku do piątku w godz Sprawy związane z PRAWEM WYKONYWANIA ZAWODU załatwiane są w poniedziałek w godz oraz od wtorku do piątku w godz Porad prawnych dla członków samorządu z zakresu: PRAWA PRACY I PRAWA MEDYCZNEGO udziela prawnik mgr Zbigniew Cybulski we wtorki w godz , w środy w godz Telefon: Porad prawnych dla członków samorządu z zakresu: PRAWA CYWILNEGO, PRAWA RODZINNEGO, PRAWA KARNEGO I PRAWA PRACY udziela adwokat Monika Cała w poniedziałki w godz Telefon: Posiedzenia Komisji Socjalnej odbywają się w pierwszą środę miesiąca Kasa czynna codziennie od W numerze aktualności XXI Zjazd Delegatów Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych 4 Rozdano statuetki Miłosiernego Samarytanina roku System oraz realizacja kształcenia pielęgniarek służby medycyny pracy na terenie województwa małopolskiego 6 poznajmy się Nowa stacja opieki służy starszym i chorym 7 wspomnienia Życie pojęła poważnie 9 rozmaitości Zdrowie i bezpieczeństwo pielęgniarek w miejscu pracy 11 prawnie Opinia prawna 12 Wytyczne w zakresie stosowania penicyliny i środków penicylinopochodnych, z uwzględnieniem warunków, w jakich mogą być stosowane 13 Rozwód i separacja 14 zawodowo Jakość opieki pielęgniarskiej w oddziale pediatrycznym w opinii dzieci i rodziców 15 Łuszczyca - definicja i związek z psychiką 17 ogłoszenia Recenzja książki J. Mariańskiego Socjologia moralności 19 Informacje Komisji Kształcenia 21 Żywienie enteralne chorego w stanie wegetatywnym (apalicznym) w opiece domowej 22 VI Ogólnopolska Konferencja Uzdrowiskowa dla pielęgniarek i zespołu terapeutycznego pracującego w uzdrowiskach 23

4 XXII zjazd delegatów Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek aktualności i Położnych Podczas obrad W dniu 20 marca 2007 roku w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie odbył się XXII Okręgowy Zjazd Delegatów MOIPiP. Zaowocował on uchwaleniem budżetu na 2007 rok i prowizorium budżetowym na I kwartał 2008 roku. Janina Łęgosz Na Przewodniczącego Zjazdu została wybrana Danuta Adamek, vice przewodniczącą Barbara Wyka a Sekretarzem zjazdu Ewa Deoringer. Delegaci zatwierdzili budżet na 2007 rok oraz prowizorium na I kwartał 2008 roku. Podjęto ważne dla środowiska Pielęgniarek i Położnych uchwały, apele, stanowiska i wnioski. Rada Okręgowa na posiedzeniu w dniu 11 kwietnia 2007 roku podjęła uchwałę o wydaniu biuletynu zjazdowego, który przez pełnomocników zostanie przekazany delegatom w placówkach ochrony zdrowia. Liturgia słowa W kuluarach Przemawia Tadeusz Wadas Prezydium 4

5 aktualności Rozdano statuetki Miłosiernego Samarytanina roku 2006 Miłosiernym Samarytaninem jest każdy człowiek, który zatrzymuje się przy cierpieniu drugiego człowieka, jakiejkolwiek by ono było natury. Jan Paweł II Małgorzata Dubiel Barbara Dudek Rozstrzygnięto plebiscyt na Miłosiernego Samarytanina roku 2006 ogłoszony przez Karmelitański Wolontariat św. Eliasza działający przy kościele OO. Karmelitów w Krakowie Na Piasku. W kategorii pracownik służby zdrowia, dla którego pomoc cierpiącym jest powołaniem, a nie tylko wypełnianiem zawodowych obowiązków- statuetkę Miłosiernego Samarytanina otrzymała nasza koleżanka Zofia Nawała Pielęgniarka Oddziałowa Kliniki Chirurgii Ogólnej i Gastroenerologicznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Uroczystości odbyły się dnia w piwnicy św. Eliasza przy kościele OO. Karmelitów. Statuetki wręczył ks. kard. Stanisław Dziwisz, który życzył laureatom siły i wytrwałości do dalszej pracy, aby nie ustawali w niesieniu pomocy cierpiącym, których wokół nas tak wielu. Pracę i zaangażowanie pani Zofii doceniła również Dyrekcja Szpitala, składając na ręce laureatki w dniu r. słowa uznania w imieniu całej społeczności Szpitala Uniwersyteckiego. Dyrektor Andrzej Kulig powiedział: Wyrażam głębokie uznanie, że tą zdolnością dzielenia się potrafiła Pani zarazić ludzi, z którymi przyszło się Pani spotkać w swym zawodowym życiu. Na co dzień udowadnia nam Pani, że niosąc pomoc, wrażliwi na cudze cierpienie, wzruszając się nieszczęściem bliźnich sami doświadczamy dobra, które staję się naszym udziałem. Pani Zofia Nawała pracuje w tutejszym szpitalu od 1958 roku, od 1980 roku pełni funkcję Oddziałowej. Pod jej kierunkiem sztuki pielęgnowania uczyło się i uczy nadal wiele pielęgniarek. Nasza koleżanka jest osobą stanowczą 06 i wyrozumiałą zarazem. Swoja postawą i sposobem bycia wzbudza zaufanie pacjentów, a czas, energię i umiejętności poświęca na to, aby pomagać. Pacjenci cenią ciepło, sympatię i pomoc w cierpieniach, których doświadczają. Serdecznie gratulujemy pani Zofii tego wyróżnienia i cieszymy się, że mamy w naszym pielęgniarskim gronie osobę, z której możemy brać przykład. Informacje Katolickiego Stowarzyszenia Pielęgniarek i Położnych Polskich Nastąpiło nieco zmian w harmonogramie spotkań KSPiPP: godz , ul Szlak 61, spotkanie z pielęgniarką odznaczoną medalem Florencji Nightingale, panią Stefanią Hoch Dobosz. Spotkanie przeniesione z dn. 16 maja i zorganizowane wspólnie z oddziałem PTP Śródmieście godz , kościół Św. Mikołaja, Msza Święta w intencji beatyfikacji Służebnicy Bożej Hanny Chrzanowskiej wybitnej pielęgniarki maja 2007 rekolekcje i pielgrzymka Służby Zdrowia na Jasnej Górze 27 maja 2007 godz wyjazd autokarem na doroczną ogólnopolską Pielgrzymkę Służby Zdrowia, spod kościoła Św. Szczepana przy ul. Sienkiewicza 19. KSPiPP przyjmuje zapisy pod telefonem (012) , najlepiej od 20-tej. 5

6 aktualności System oraz realizacja kształcenia pielęgniarek służby medycyny pracy na terenie województwa małopolskiego Udział pielęgniarek w opiece profilaktycznej nad pracującymi oraz zwiększenie zakresu ich samodzielności wymaga nieustannego pogłębiania wiedzy i umiejętności. Powszechnie wiadomo, iż poziom przygotowania zawodowego jest jednym z istotnych czynników wpływających na jakość świadczeń pielęgniarskich. Danuta Ślusarczyk Możliwości kształcenia pielęgniarek sprawujących opiekę nad pracownikiem w środowisku pracy istniały już przed wejściem w życie ustawy o służbie medycyny pracy. W roku 1985 została wydana Instrukcja nr 4 Ministra Zdrowia w sprawie pielęgniarek środowiskowych (Dz. Urz. Nr 12, poz.48). Wymieniała ona m.in. zadania i wymagania kwalifikacyjne od pielęgniarek środowiskowych przemysłowych. Na mocy tej instrukcji kurs kwalifikacyjny ukończyły 54 pielęgniarki dawnego województwa krakowskiego,tarnowskiego, nowosądeckiego, bielskiego i katowickiego, które po reformie administracyjnej zostały ujęte w rejestrze województwa małopolskiego. Obecnie podstawowe rodzaje kształcenia pielęgniarek i położnych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2003r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych zawarte w Dz.U.Nr 173, poz Zgodnie z zapisem tego rozporządzenia istnieją dwie formy kształcenia pielęgniarek służby medycyny pracy: 1. kurs kwalifikacyjny obejmuje 435 godzin dydaktycznych 2. szkolenie specjalizacyjne obejmuje 985 godzin dydaktycznych W roku 1999 wskutek reformy administracyjnej zostało utworzone województwo małopolskie. Prawne uregulowanie obowiązku posiadania kwalifikacji do realizacji zadań służby medycyny pracy wynikające z rozporządzenia MZ w sprawie kształcenia pielęgniarek i położnych zawarte w Dz.U.Nr 161 z 1998r., spowodowało konieczność zorganizowania kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących. Chcąc umożliwić pielęgniarkom uzyskanie dodatkowych kwalifikacji Małopolski Ośrodek Medycyny Pracy po opracowaniu szczegółowego programu szkolenia uzyskał akredytację do prowadzenia kursu. Dokumentem uprawniającym Małopolski Ośrodek Medycyny Pracy do prowadzenia kursu kwalifikacyjnego jest posiadanie zaświadczenia o wpisie do rejestru podmiotów prowadzących kształcenie podyplomowe pielęgniarek wydanego przez Małopolską Izbę Pielęgniarek i Położnych w Krakowie po uprzednim zatwierdzeniu programu przez Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych w Warszawie. W latach MOMP zorganizował 7 edycji kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa w ochronie zdrowia pracujących, dzięki czemu uprawnienia do realizacji zadań służby medycyny pracy uzyskały 277 pielęgniarek, w tym 4 spoza woj. małopolskiego. Tym samym zostały one wpisane w rejestr pielęgniarek posiadających dodatkowe kwalifikacje zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi. Obecnie rejestr obejmuje 339 pielęgniarek, w tym 7 pielęgniarek specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia pracujących. W roku 2005 specjalizację ukończyło 5 pielęgniarek z naszego województwa, w tym 3 z Małopolskiego Ośrodka Medycyny Pracy. MOMP uzyskał również akredytację na prowadzenie kursu dokształcającego z zakresu ochrony zdrowia pracujących. Kurs został zorganizowany celem pogłębienia i aktualizacji wiedzy i umiejętności. W latach wspomniany kurs ukończyło 40 pielęgniarek. Pielęgniarki te ukończyły kurs kwalifikacyjny wcześniej, tzn. przed wejściem w życie ustawy o służbie medycyny pracy. W roku 2003 uchwałą Rady Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Krakowie został powołany Zespół Pielęgniarek Medycyny Pracy z siedzibą w MOMP, w ramach, którego odbywają się cykliczne spotkania szkoleniowe dla pielęgniarek, które realizują zadania służby medycyny pracy. Tematyka spotkań obejmuje zagadnienia z zakresu medycyny pracy, psychologii, epidemiologii, ergonomii pracy. Kończąc chciałabym podkreślić wagę podnoszenia kwalifikacji zawodowych, które przynoszą wymierne korzyści nie tylko pielęgniarkom jako uczestniczkom kształcenia, lecz również pracodawcom i podopiecznym pracownikom. Ponadto kształcenie i podnoszenie kwalifikacji stwarza szansę zaspakajania potrzeb psychospołecznych, uzyskania wyższej pozycji w hierarchii zawodowej oraz wzrostu zadowolenia z wykonywanej pracy zawodowej. 6

7 poznajmy się Nowa stacja opieki służy starszym i chorym Na osiedlu Podwawelskim w Krakowie, przy ul. Komandosów 18, powstała Stacja Opieki, zapewniająca bezpłatną pielęgnację i rehabilitację osobom starszym, przewlekle chorym i niepełnosprawnym, przebywającym w domach. Agnieszka Homan ośrodku chcemy naśladować Chrystusa, dzielić chleb z tymi, którzy tego chleba nie mają, a którzy potrzebują go. Chleb można dzielić w różny sposób. Służyć medycyną, badaniami, służyć umiejętnościami lekarskimi, przygotowaniem medycznym, na różne sposoby - to jest praktyczna realizacja Ewangelii, dlatego jestem szczęśliwy, że ta placówka zaistniała. Obok Stacji powstał Ośrodek Wsparcia dla Osób Starszych. Jego celem jest pomoc w zorganizowaniu wolnego czasu osobom starszym i samotnym. Prowadzone są zajęcia m.in. nauki obsługi komputera, gimnastyki, gotowania, robótek ręcz- Zatrudnione w stacji wykwalifikowane pielęgniarki i rehabilitantki pracę swą dzielą pomiędzy pomoc w ambulatorium a opiekę w domu. Pielęgniarki wykonują usługi medyczne i pielęgnacyjne (np. badania poziomu cukru we krwi, ciśnienia krwi, iniekcje, EKG, zmiana opatrunków, toaleta przeciwodleżynowa), prowadzą poradnictwo w sprawach medycznych, higieny i odżywiania, a często także pomagają osobom samotnym w organizowaniu zakupów i załatwianiu spraw urzędowych. Przy Stacji znajdują się gabinety rehabilitacyjne, gdzie wykonywane są zabiegi mające na celu przywrócenie sprawności pacjentów. Stacja Caritas wypożycza także w miarę swych możliwości sprzęt rehabilitacyjny do domu pacjenta. Pracownicy Stacji odciążają rodziny osób przewlekle chorych, wymagających fachowej opieki, a osobom samotnym, starszym i chorym pomagają w trudnej egzystencji. Prowadzona przez Caritas Archidiecezji Krakowskiej Stacja Opieki działała w Krakowie przy ulicy Bronowickiej 78 już od 2000 r. Ze względu na trudne warunki lokalowe i niemożność dostosowania do nowych norm Unii Europejskiej, Stacja została przeniesiona do nowej siedziby. Docelowo stacja będzie rozwijać się w kierunku zapewnienia kompleksowej opieki osobom starszym. Specjalistyczna opieka geriatryczna jest bardzo słabo rozwinięta, a potrzeby są ogromne mówi kierownik Stacji, mgr Bernadetta Łacheta. - Mamy nadzieję na podpisanie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia na opiekę medyczną lekarza geriatry i lekarza specjalisty ds. rehabilitacji. 13 kwietnia, w obecności przedstawicieli władz Miasta i Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych, a także prof. Jolanty Jaworek, dziekana Wydziału Ochrony Zdrowia CMUJ miało miejsce uroczyste poświecenie stacji. Ks. kard. Stanisław Dziwisz powiedział m.in.: W tym Poświęcenie stacji Podziękowania od pracowników Stacji 7

8 nych i dekoracji. Organizowane są projekcje filmów, spotkania okolicznościowe, wyjścia do kina i teatru, wycieczki krajoznawcze. Działalność klubu jest finansowana przez MOPS i Caritas. Lokalizacja nowych placówek Caritas nie jest przypadkowa. Osiedle, na którym powstały, zamieszkuje bardzo wiele osób starszych. Ośrodki powstały w dawnych salkach katechetycznych. Mieszkańcy cieszą się, że miejsce zostało dobrze wykorzystane. W uroczystości wzięło udział wiele osób, które zwiedzały nową Stację Opieki i chwaliły jej urządzenie i wyposażenie. poznajmy się Nowa stacja nosi imię Marii Epstein, dyplomowanej pielęgniarki, założycielki i dyrektorki pierwszej w Polsce szkoły pielęgniarek zawodowych. Maria Epstein założyła w Krakowie w 1911 r. Szkołę Pielęgniarską. W okresie I wojny światowej organizowała kursy sanitarne i wraz z grupą uczennic pełniła służbę sanitarną wśród rannych żołnierzy i ludności cywilnej dotkniętej epidemiami. W 1924 r. Maria Epstein założyła przy współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim, Amerykańskim Czerwonym Krzyżem oraz Fundacją Rockefellera Uniwersytecką Szkołę Pielęgniarek i Higienistek i została jej kierowniczką. Aby szkoła mogła stać się odpowiednim centrum dydaktycznym, walnie przyczyniła się do kompletnego i nowoczesnego jej wyposażenia. By pogłębić własne kwalifikacje i poznać najnowsze osiągnięcia z dziedziny szkolenia średniego personelu medycznego, odbyła podróż naukową po szkołach i klinikach francuskich, angielskich, belgijskich i austriackich. Funkcję kierowniczki szkoły pełniła do 1931 r., kiedy to wstąpiła do klasztoru Sióstr Dominikanek w Krakowie Na Gródku, gdzie jako s. Magdalena pełniła różne funkcje zakonne (m.in. była infirmerką) i gdzie zmarła 6 września 1947 roku. Metropolita krakowski ks. kard. Stanisław Dziwisz i dyrektor Caritas Archidiecezji Krakowskiej ks. mgr Bogdan Kordula Pielęgniarki Stacji Opieki: Bożena Orczykowska, Małgorzata Szczurek i Joanna Sionko Zwiedzanie Stacji Opieki Kierownik Stacji Opieki mgr Bernadetta Łacheta przedstawia pracę stacji i sylwetkę patronki 8

9 wspomnienia Życie pojęła poważnie Wspomnienie o pielęgniarce Janinie Woynarowskiej Trudno jest pisać o kimś tak niezwykłym, a zarazem zwyczajnym, kimś, kto przerastał otoczenie, a jednocześnie tak bliskim, że nazywaliśmy Ją nie Janiną, ale Jasią, Janeczką. Janina Radko, Chrzanów. Pielęgniarka od 1969 roku, po ukończeniu studiów teologicznych w 1994 roku podjęła pracę katechetki. Janina Woynarowska zmarła w 1979 roku w wieku 56 lat w wypadku samochodowym. Odeszła szybko, niejako została wyrwana z życia pięknego, intensywnego, trudnego. Należała do tych ludzi, którzy promieniują na otoczenie i pozostawiają po sobie jakby świetlistą smugę. Na Jej grobie zawsze stoją kwiaty, palą się znicze światełka ludzkiej wdzięczności. Metafora światła najlepiej chyba wiąże się z Jej osobą. Nie tylko uzdolnienia osobiste, pasja zawodowa, realizm, ale nade wszystko szacunek i miłość do ludzi którym służyła, zawierzenie bez reszty Bogu, oraz styl w jakim wszystkie te cechy w sobie łączyła, czyni Ją niepowtarzalną i pełną uroku. Swoje życie potraktowała poważnie, jako zadanie dane Jej do wykonania. Mówiła cicho, wysławiając się bogatym poprawnym słownictwem, z delikatnym uśmiechem, przenikliwym spojrzeniem oczu ujmujących wyjątkową głębią, patrzących z uwagą i życzliwością. Odnosiło się wrażenie, że napotkana osoba jest tą najważniejszą, którą właśnie pragnęła spotkać. Miała duże poczucie piękna, zachwycała się urodą świata i ludzi, w każdym umiała dostrzec iskierkę dobra. Pisała poezje, eseje, oraz liczne i wnikliwe opracowania o charakterze społeczno-psychologicznym, teologicznym a także na tematy pielęgniarskie. Widocznym jednak było, że nie liczne talenty są jej główną zaletą, ale mądra miłość służebna. Mądra bo ubogacona szeroką wiedzą medyczną, humanistyczną i teologiczną Była pielęgniarką o szerokiej wiedzy zawodowej, którą ciągle aktualizowała, poszerzała i uzupełniała. Dla lepszego zrozumienia drugiego człowieka ukończyła wyższe studia humanistyczne z tytułem magistra. Ukończyła także studia teologiczne w Krakowie. Niektóre kompetentne w tym zakresie osoby twierdziły, że Jej wiedza teologiczna jest tak dogłębna, iż mogłaby obronić tytuł doktora teologii. Służebna bo Janina Woynarowska nigdy nie używała jej w celu zdobycia doraźnych korzyści. Żyła ubogo i samotnie cała dla innych; tak odczytała drogę swego życia. Była osobą głęboko wierzącą i własne życie, pracę którą wykonywała, ludzi którym służyła postrzegała w perspektywie wiary. Miała piękne dzieciństwo, kochających zamożnych rodziców, szerokie grono koleżanek. Była dzieckiem adoptowanym i za ten dar miłości, który Jej ofiarowali darzyła rodziców nieskończoną miłością. Dom rodzinny był ciepły, kulturalny, otwarty dla ludzi, także biednych. Lata wojny odmieniły wszystko. Ojciec lekarz zmarł, a piękny dom zabrali Niemcy do swoich celów. Kilkunastoletnia dziewczyna i jej matka zostały bez środków do życia. Niedługo potem zmarła matka i Jani- na została sama. Aby się utrzymać podjęła pracę zarobkową w Służbie Zdrowia jako siła niewykwalifikowana. Chłonna wiedzy szybko ją uzupełniała i marzyła o studiach medycznych. Nie przyjęto jej jednak, jako dziecka rodziny inteligenckiej, wobec tego wybrała zawód pielęgniarki. Już od pierwszych lat pracy ta młodziutka dziewczyna nie ograniczała się do godzin przewidzianych harmonogramem. Objęła opieką szerokie grono chorych zwłaszcza samotnych i zaniedbanych. Swoją skromną pensją dzieliła się z biedniejszymi. Ciągle widzieliśmy ją w drodze do chorych, przemierzającą ulice Chrzanowa, zmęczoną, ale z uśmiechem w oczach. Już wtedy cierpiała na dolegliwości, których nabawiła się w czasie wojny, a które później były źródłem poważnych cierpień. Angażowała się bezinteresownie w przeróżną działalność wszędzie tam, gdzie mogła pomóc biednym i słabym. Była kuratorem społecznym, współpracowała z ośrodkiem adopcyjnym, organizowała Dom Samotnej Matki, wczasorekolekcje dla chorych. Współpracowała ze środowiskiem pielęgniarskim w Krakowie i archidiecezji krakowskiej. Aż trudno było zrozumieć, jak godziła te obowiązki, jednak efekty były widoczne. Dzięki wiedzy i zaletom osobistym szybko awansowała. Pełniła szereg funkcji kierowniczych. Była przełożoną Przychodni Obwodowej w Chrzanowie, przez długie lata pełniła funkcję powiatowej instruktorki pielęgniarek. Pełniła także szereg odpowiedzialnych funkcji w Polskim Towarzystwie Pielęgniarskim, związkach zawodowych wszędzie tam, gdzie ważyły się losy pielęgniarek. Na różnych płaszczyznach życia zawodowego i społecznego, słowem i postawą zabiegała o podniesienie rangi zawodu. Była autorką artykułów dla Pielęgniarki i Położnej na temat etyki zawodowej oraz trudności organizacyjnych i płacowych pielęgniarek i położnych uniemożliwiających właściwe wykonywanie zawodu. Często powtarzała, że aby podnieść rangę zawodu, pielęgniarki i położne powinny być wszędzie tam, gdzie się ważą ich losy i odważnie zabierać głos, co zresztą ukazywała swoim przykładem. Zachęcała, niekiedy nawet przymuszała do podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Wiele osób było jej za to wdzięcznych. Wiele wysiłku wkładała w integrację środowiska pielęgniarskiego. Służyły temu wyjazdy szkoleniowe, spotkania okazjonalne, rekreacyjne 9

10 np. przy pieczonych ziemniakach, odwiedziny chorych koleżanek, a nawet pomoc materialna. Posiadała obszerną bibliotekę, nie tylko zawodową, którą zawsze służyła koleżankom. Właśnie wtedy, na płaszczyźnie pracy zawodowej i działalności PTP-u poznałam bliżej Janinę Woynarowską. Miała niepowtarzalny talent wciągania innych w krąg działań społecznych. Sprawiał to entuzjazm z jakim podchodziła do pracy, imponowała wiedza i sposób traktowania drugiego człowieka. Przy Niej czuło się powiew szerokiej przestrzeni wewnętrznej, szerszej perspektywy spojrzenia na pracę zawodową. Pomimo, że była kochana i podziwiana, doznała również wielu dotkliwych upokorzeń, tym boleśniejszych, bo celnie wymierzonych od współpracowników i niektórych przełożonych. Powodem było niezrozumienie i zazdrość, a także warunki ideologiczno-polityczne. W środowisku małomiasteczkowym nie było przyjęte, aby osoba na eksponowanym stanowisku schylała się do niskich czynności fizycznych przy chorych. Zapewne była także wyrzutem sumienia dla wielu, i ci zwalczali ją najzacieklej. Ciągle była krytykowana za styl wykonywania zawodu i ciągle musiała iść pod prąd. Wielu namawiało Ją aby zmieniła styl pracy i życia dla świętego spokoju. Ona jednak była konsekwentna i wierna sobie, swoim ideałom i chorym, wobec których podjęła zobowiązanie. Zbliżał się nieuchronny cios. Za rzekome przekroczenie kompetencji zawodowych, została pozbawiona funkcji kierowniczej i zdegradowana do roli szeregowej pielęgniarki. Aby jeszcze utrudnić Jej życie, podzielono etat tak, że schorowana musiała dzielić swe wątłe już siły między dwa oddalone od siebie gabinety specjalistyczne. Przyjęła ten cios ze spokojem, nie zamknęła się w sobie, nie okazywała cierpienia ani krzywdzicielom urazy, ale cała jej przygarbiona sylwetka o nim świadczyła. Dziś, po latach, patrząc z perspektywy czasu na osobę Janiny Woynarowskiej, wyraźnie widoczna jest Jej wielkość i szlachetność. Pielęgniarki mogą być dumne, że była ich koleżanką w zawodzie pięknym, choć trudnym. Pełna prezentacja osoby Janiny Woynarowskiej znajduje się w książce Służebnica Boża Janina Woynarowska pod redakcją Lucyny Szubel, wydanej przez Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej w 2000 roku 10 wspomnienia Niektóre myśli J. Woynarowskiej wybrane z książki Ważne jest tylko to, aby zawierzyć miłości wybór i opracowanie Lucyny Szubel, wyd. św. Stanisława BM Arch. Krak r. - Duch pielęgniarstwa ucieleśnia miłość i służbę - Zawód pracownika Służby Zdrowia bez miłości staje się jałowym ugorem - Ciężar obowiązku czujemy w stosunku proporcjonalnym do braku miłości - Praca realizuje jakąś nadzieję - Bardzo dobrze będzie, gdy nasz zawód stanie się naszą pasją - Szczęśliwi ludzie, którzy spotkali człowieka dobrego - Aby czynić dobro, trzeba być dobrym - Przy współpracy ważne jest, aby ten drugi nie odczuł mojej wyższości - Nie czekać na pochwały, na uznania, przyjdą same i we właściwym czasie - Etyka jest integralną częścią pracy POEZJA J. WOYNAROWSKIEJ: CZAS Radością oczekiwania skracający linię drogi powrotów matki, świergotem młodych odkryć, nieobliczalnie szafowany, odliczany ręką chciwca w turbinach produkcji, w uniesieniach uczuć zadyszany, niedosytem pragnień dławiony, cierpieniem przechodzący w nieskończoność. - Ziarnko piasku w kalejdoskopie życia bez powrotu. MATKA Nie urodziła, ale dała Miłość, którą otuliła na zawsze bezbronną, sierocą istotę. W swoje życie zaprosiła, swoim życiem się podzieliła czuwając dzień i noc gotowością czułych rąk. Światłem pogodnych spojrzeń rozproszyła lęk dziecięcego serca, które... nieustającą pieśń śpiewa Mateńko... STYGMATY Kochać sercem wolnym jak ptak wszystko stworzenie, aby przywrócić mu znamię Stwórcy nie znające nienawiści, zazdrości, szaleństwa posiadania, aby bratem mógł stać się każdy trzeba pozwolić, aby znowu zostały przebite dłonie i stopy jak na Kalwarii. EWANGELIA Być światłem poranka, który rozświetla ciemność zwątpienia. Być chlebem, gaszącym głód ludzkiego niedosytu. Być drogą, po której pnie się coraz wyżej myśl ludzka szukająca sensu istnienia. Być dźwiękiem harmonii, Ogarniającej niespokojne serce człowiecze. Koloru być plamą, W szarzyźnie długich dni Samotnych i niepotrzebnych nikomu. Być wielką wygraną, Dla straconych w biegu życia. Być cieniem dla tego, kto w skwarze południa rozpaczy jest pełen i bólu. Dla dziecka być lalką, z którą się zasypia, kiedy braknie matczynego pocałunku, przystanku pod dachem, w czas burzy i niepowodzeń życiowych na rozstaju dróg. Zawsze być Niczym, by drugiego człowieka, mogła dosięgnąć Miłość, którą jest Bóg

11 rozmaitości Copyright english version Międzynarodowa Rada Pielęgniarek (ICN) Copyright polish version Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie Warszawa 2007 Zdrowie i bezpieczeństwo pielęgniarek w miejscu pracy (Occupational Health for Nurses) Stanowisko Międzynarodowej Rady Pielęgniarek MPR (International Council of Nurses ICN) ice Międzynarodowa Rada Pielęgniarek (ICN) ubolewa z powodu braku odpowiednich krajowy regulacji dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu zatrudnienia pielęgniarek i często nieadekwatnych mechanizmów udziału pracowników w monitorowaniu, eliminowaniu ryzyka przekonywanie rządów i pracodawców do wprowadzania i adoptowania koniecznych pomiarów czynników ryzyka celem zabezpieczenia zdrowia i dobrego samopoczucia pielęgniarek w ich pracy w razie konieczności włącznie ze szczepieniami; zawodowego oraz niedostatecznej alokacji środków zapewniających ponaglanie rządu i pracodawców do zapewnienia optymalne usługi w zakresie ochrony zdrowia personelowi pielęgniarskiemu dostępu do środków za- : i bezpieczeństwa oraz nadzoru warunków pracy. radczych, na przykład odzieży ochronnej i wyposażenia, bez obciązania personelu dodatkowymi kosztami; ICN promuje rozwój i zastosowanie międzynarodowych przedsięwzięć zapewniających prawo pielęgniarek niom, stosownie do ich stanu zdrowia i bezpieczeństwa zachęcanie pielęgniarek do poddawania się szczepie- do bezpiecznego środowiska pracy, włącznie z zapewnieniem stałej edukacji, szczepień i odzieży / wyposażenia współdziałanie z kompetentnymi autorytetami w ce- w miejscu pracy; ochronnego. ICN zachęca i popiera badania w tej dziedzinie i wprowadza w obieg stosowane informacje dla lu uściślenia wykazu chorób zawodowych i okresowego oceniania ich związku z pracą personelu pielęgniarskiego; członków stowarzyszeń. wspieranie pielęgniarskich roszczeń do uzyskiwania rekompensat związanych z chorobami zawodowymi i/ uality ICN bardzo wspiera różne patient konwencje ILO (MOP lub urazami care w pracy; Międzynarodowej Organizacji Pracy) dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy i jest przekonane, zdarzeń związanych z wypadkami w pracy, urazami zdobywanie i upowszechnianie informacji na temat że krajowe towarzystwa pielęgniarek powinny: i zachorowaniami wśród pielęgniarek; ponaglać swoje rządy do prac legislacyjnych (i przestrzegania przepisów we wszystkich placówkach ochrony zdrowia) dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w środowisku pracy poprzez lobby, sejm, polityczną aktywność indywidualną lub zbiorową. działaniom tym sprzyja: - inicjowanie i/lub wspieranie krajowych badań nad bezpieczeństwem i odpowiednimi warunkami środowiska pracy pielęgniarek, również dotyczących ryzykownych zachowań, postaw, procedur i działań zapobiegawczych; uwrażliwianie personelu pielęgniarskiego, pracodawców i ogółu społeczeństwa na czynniki ryzyka zawodowego w ochronie zdrowia, włącznie z przemocą i nadużyciami; uświadamianie pielęgniarkom ich prawa do bezpiecznego środowiska pracy i obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa sobie i innym; współpracowanie z innymi organizacjami wspierającymi prawa pracownicze do bezpiecznego środowiska pracy; rozpoznawanie istotnych zależności między pracownikami i ich rodzinami a stosowaniem przedsięwzięć mających wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo w miejscu pracy; nieograniczenie pielęgniarkom możliwości wywiązywania się z roli rzecznika, adwokata pacjenta; domaganie się odpowiedniego systemu nadzoru na wszystkich poziomach, umożliwiającego wprowadzanie odpowiednich przedsięwzięć; szerzenie informacji na temat bezpieczeństwa pracy, włącznie ze meldowaniem o wykroczeniach przeciwko prawu pracy. Tło: Międzynarodowa Rada Pielęgniarek dostrzegoa wielką rolę zdrowych i bezpiecznych warunków pracy w promowaniu zdrowia. 11

12 Ponadto ICN uznaje wzrastającą wiedzę pielęgniarek w tym zakresie a także na temat kosztów i efektywności świadczeń zapewniających pracownikom. ICN wspiera wzrastającą rolę zdrowia w miejscy pracy pielęgniarek POZ i domaga się słusznego wynagrodzenia i odpowiedniej struktury zawodowej umożliwiającej rozwój zawodowy. Opinia prawna Zgodnie z art. 32ł ust. 1 ustawy o ZOZ pracownikom: - wykonującym zawód medyczny, - zatrudnionym w zespole wyjazdowym pogotowia ratunkowego (pomocy doraźnej) przysługuje dodatek w wysokości 30% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy. Zgodnie z ust 2 - pracownikom wymienionym w ust. 1: - zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej) poza zespołem wyjazdowym przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy. Środowisko pracy pielęgniarki jest często niebezpieczne wskutek: jego zanieczyszczeń przez niebezpieczne odpady, będące rezultatem działalności ludzkiej i przemysłowej; zawodowych czynników ryzyka na przykład takich jak: czynniki chemiczne, biologiczne; fizyczne, hałas, promieniowanie, praca monotonna; braku konserwacji aparatury medycznej i szkoleń na temat technologii medycznych i sposobu obchodzenia się z aparaturą; niedostatecznego zaopatrzenia w odzież i sprzedaż wyposażenia ochronnego; pracy zmianowej, zaburzającej codzienny tryb życia; wzrastających roszczeń natury emocjonalnej, psychospołecznej i duchowej pracującej pielęgniarki, uzależnionej od skomplikowanych układów politycznych, socjalnych, kulturalnych, ekonomicznych, czy swojego środowiska medycznego; wypadków przemocy, łącznie z molestowaniem seksualnym; niedostatku ułatwień ergonomicznych, braku projektów i przystosowanego do możliwości pracownika wyposażenia technicznego i udogodnień; nieodpowiedniej alokacji środków, np. zasobów ludzkich i finansowych; izolacji. Poza korzystnym wpływem na opiekę nad pacjentem zdrowego personelu pracującego w bezpiecznym środowisku pracy, ICN dostrzega także i podkreśla wagę problemów związanych z brakiem w większości krajów gro- rozmaitości madzenia, formułowania i nagłaśniania informacji na temat wypadków, urazów i chorób personelu pielęgniarskiego. W niektórych krajach brak przepisów dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy, w innych regulacje takie dopiero są wprowadzane, w tym dotyczące nadzorowania oraz dyscyplinowania pracodawców oraz karania za braki w zapewnieniu odpowiednich warunków zatrudnienia i wykroczenia przeciw prawu pracy. W jeszcze innych krajach istniejące przepisy nie dotyczą wybiórczo pracy w szpitalach i innych placówkach medycznych. Konwencja 149 MOP (Międzynarodowej Organizacji Pracy ILO), dotycząca zatrudnienia i warunków pracy oraz życia personelu pielęgniarskiego, wzywa swoich członków do poprawy istniejącego prawa i regulacji dotyczących zdrowia w miejscu pracy i bezpieczeństwa oraz adaptowania ich w swoistych warunkach pracy zawodowej pielęgniarek i środowiska w których ona wykonywana. Zapisy Działu IX zleceń 157, załączonych do Konwencji 149 MOP, wspierają dalszy rozwój koniecznych środków gwarantujących zdrowie i bezpieczeństwo pielęgniarek w miejscy pracy. Przyjęto w roku 1987 znowelizowano w 2000 roku. Powiązane oraz oficjalne stanowisko ICN: -redukowanie negatywnych czynników dla zdrowia uzależnionych od środowiska i stylu życia; -pielęgniarki a środowisko naturalne; -palenie tytoniu a zdrowie; Międzynarodowa Rada Pielęgniarek jest federacją ponad 120 krajowych stowarzyszeń pelęgniarek reprezentujących milony pielęgniarek na całym świecie. Kierowana jest przez pielęgniarki i na rzecz pielęgniarek. ICN stanowi międzynarodowy głos na rzecz pielęgniastwa i pracuje nad zapewnieniem opieki jakościowej, obejmującej wszystkich obywateli oraz rozsądnej polityki zdrowotnej. prawnie Tak więc pracownikom wykonującym zawód medyczny: - zatrudnionym w zespołach wyjazdowych pogotowia ratunkowego przysługuje dodatek w wysokości 30% stawki godzinowej, natomiast osobom, - zatrudnionym w pogotowiu ratunkowym (pomocy doraźnej) poza zespołem wyjazdowym przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynagrodzenia zasadniczego za każdą godzinę pracy. Jeżeli więc szpitalne oddziały ratunkowe można uznać za świadczące opiekę doraźną to pracownikom zatrudnionym poza zespołami wyjazdowymi będzie przysługiwał 20% dodatek. Prawnik MOIPiP (-) mgr Zbigniew Cybulski 12

13 Reasumując, należy stwierdzić, że w chwili obecnej nie obowiązują szczegółowe regulacje prawne dotyczące przedmiotowej sprawy. Przypomnieć należy, iż do 5 sierpnia 1997 roku obowiązywało zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 7 września 1981 roku w sprawie wykonywania niektórych czynności zawodowych przez pielęgniarkę i położną (Dz. Urz. MZiOS Nr 12, poz. 45). Zostało ono uchylone przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w ustępie 3 obwieszczenia MZiOS z dnia 8 lipca 1997 roku w sprawie wykazu obowiązujących resortowych aktów prawnych (Dz. Urz. MZiOS Nr 4, poz. 26 z dnia 5 sierpnia 1997 roku). W powyższym wyprawnie Na podstawie art. 4 wyżej wymienionej ustawy, pielęgniarka wykonuje czynności właściwe dla zawodu poprzez realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji. Dlatego też, główną podstawą do podania leku, przez pielęgniarkę lub położną, niezależnie od warunków, w jakich lek jest podawany, będzie udokumentowane zlecenie lekarskie. Pielęgniarka, może wykonać zabieg, w warunkach domowych, bez obecności lekarza, jedynie na podstawie wyraźnego zapisu zawartego w zleceniu. Zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (t. j. Dz. U. z 2002 r. Nr 21 poz. 204 ze zm.), lekarz ponosi odpowiedzialność za powyższe czynności, natomiast pielęgniarka zobligowana jest do prawidłowego wykonania zlecenia lekarskiego. Jednocześnie art. 22 punkt 5 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej daje pielęgniarce prawną możliwość odmowy wykonania zlecenia lekarskiego, pod warunkiem podania przyczyny na piśmie. Wskazane wyżej rozporządzenie Ministra Zdrowia w 1 ust. 3, który stanowi katalog zamknięty świadczeń leczniczych dopuszczonych do samodzielnego wykonywania przez pielęgniarkę, nie zawiera zapisów dotyczących stosowania penicyliny oraz środków penicylinopochodnych. W związku z tym, należy stwierdzić, że pielęgniarka może stosować wyżej wymienione leki, wyłącznie na wyraźne zlecenie lekarza. Wytyczne w zakresie stosowania penicyliny i środków penicylinopochodnych, z uwzględnieniem warunków, w jakich mogą być stosowane Podstawami prawnymi, określającymi zakres obowiązków i uprawnień dotyczących stosowania penicyliny i środków penicylinopochodnych przez pielęgniarki są: ustawa z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej (t. j. Dz. U. z 2001 r., Nr 57, poz. 602) zwana dalej ustawą oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 2 września 1997 roku w sprawie zakresu i rodzaju świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, wykonywanych przez pielęgniarkę samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego, oraz zakres i rodzaj takich świadczeń wykonywanych przez położną samodzielnie sprawie (Dz. U. z 1997r., Nr 116, poz. 750) - zwane dalej rozporządzeniem. Sporządził: Marcin Michalczyk Zatwierdził: Iwona Choromańska Radca prawny NRPiP kazie znalazły się jednak, jako obowiązujące, wytyczne Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1977 roku w sprawie stosowania penicyliny i wykonywania skórnych prób uczuleniowych. Brak jest natomiast komunikatu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1978 roku (LS.Int. 02-5/78) w sprawie postępowania w razie polekowego wstrząsu anafilaktycznego. Powyższy komunikat został opracowany przez Krajowe Zespoły Specjalistyczne w Dziedzinie Anestezjologii i Interny przy współudziale Departamentu Opieki Zdrowotnej i Rehabilitacji. Ostatnia poprawiona wersja pochodzi z dnia 1 grudnia 1993 roku i jak się okazuje odnosi się ona również do nieobowiązującego już zarządzenia MZiOS z dnia 7 września 1981 roku w sprawie wykonywania niektórych czynności zawodowych przez pielęgniarki i położne. Pomocne w określeniu wytycznych stosowania penicyliny mogą okazać się także następujące dokumenty (w załączeniu): - Zalecenia Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Pediatrii w sprawie zlecania przez lekarzy rodzinnych do wykonania w domu wstrzyknięć dożylnych bądź domięśniowych antybiotyków u dzieci do 3-go miesiąca życia, - Zalecenia Krajowego Konsultanta w Dziedzinie Pielęgniarstwa Pediatrycznego nr 2/2004 z dnia 16 marca 2004 roku w sprawie podawania antybiotyków u noworodków i niemowląt do 3-go miesiąca życia 13

14 Rozwód i separacja prawnie Szanowni Czytelnicy! Z prawdziwym zaskoczeniem i smutkiem zauważam, że na moje dyżury prawne w Małopolskiej Izbie Pielęgniarek i Położnych przychodzi coraz więcej kobiet zdecydowanych na rozwiązanie swojego małżeństwa. Różne są przyczyny podjęcia takiej poważnej w skutkach decyzji- brak odpowiedzialności męża, jego niechęć do pracy, znęcanie się nad rodziną, alkoholizm, nierzadko inny związek. Ilość tego typu spraw skłoniła mnie do ponownego napisania o rozwodzie i separacji, tym bardziej, że w procedurze sądowej od czasu mojego ostatniego artykułu na ten temat zaszły istotne zmiany. Przede wszystkim muszę wskazać na różnicę pomiędzy rozwodem a separacją. Większość z Was, uważa, że separacja orzeczona przez Sąd jest konieczna, by Sąd mógł później orzec rozwód. Konieczna jest separacja faktyczna, a nie prawna. Przez separację faktyczną rozumie się taki stan, w którym strony postępowania (a więc żona i mąż) nie mieszkają razem, nie współżyją, nie kochają się, bądź też mieszkając razem (co w polskich realiach mieszkaniowych nie jest rzadkością), nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego- nie dzielą się rachunkami, nie mają tzw. wspólnej kasy, nie gotują wspólnie posiłków, nie robią wspólnych zakupów. Rozwód to po prostu wyrok sądu, na mocy którego małżeństwo zostaje rozwiązane, przestaje istnieć. Najważniejsze jest to, ze po orzeczeniu rozwodu i uprawomocnieniu się wyroku, można zawrzeć inne małżeństwa. Separacja natomiast, to taki rozwód nie do końca. Po orzeczeniu separacji, małżeństwo jest jakby w uśpieniu, ale nie można zawrzeć następnego małżeństwa. Istotne różnice pomiędzy rozwodem, a separacją są następujące: 1. Rozwód jest nieodwracalny, definitywnie kończy małżeństwo, po jego orzeczeniu można zawrzeć inne małżeństwo. 2. po orzeczeniu rozwodu można wrócić do swojego poprzedniego nazwiska ( po złożeniu oświadczenia przed Kierownikiem USC w ciągu trzech miesięcy od orzeczenia rozwodu) 3. istnieją różnice w kwestii alimentacji byłego małżonka 4. postępowanie sądowe trwa z reguły dłużej 5. koszt wpisu sądowego wynosi 600 złotych, przy separacji 500 złotych. W przypadku orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie, sąd zwraca połowę wpisu, tzn. 300 złotych. 6. rozwód kończy małżeństwo definitywnie, separację można znieść i niejako przywrócić stare małżeństwo Podobieństwa: 1. po orzeczeniu rozwodu i separacji ustaje wspólność majątkowa pomiędzy małżonkami małżonkowie po sobie nie dziedziczą ustawowo (co nie stoi na przeszkodzie sporządzeniu testamentu, w którym majątkiem można dysponować w sposób dowolny) 3. Sąd w wyroku orzeka o kwestii alimentacji dzieci, sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, sposobie korzystania z mieszkania ( jeżeli strony dzielą pomiędzy siebie jedno mieszkanie) Czasem jedyną przyczyną, dla której jeden z małżonków chce rozwiązania małżeństwa są sprawy majątkowe. Bywa tak, że jedno z małżonków prowadzi hulaszczy tryb życia, bądź też nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny. Gdy pomimo tego rodzina ma prawidłowe więzi, dla dobra dzieci warto zrezygnować z ostatecznych sposobów rozwiązania małżeństwa i kwestie majątkowe uregulować przed notariuszem poprzez zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej. Przed notariuszem można też zawrzeć umowę co do alimentów. Zdarza się tak, że utrzymanie małżeństwa daje więcej korzyści, nie tylko w kwestii majątkowej, ale też psychicznej. Dzieci maja poczucie trwałości rodziny, strona, o ile nie jest związana z kimś innym ma mimo wszystko większe poczucie bezpieczeństwa. Rozwód jest zawsze porażką rodziny, przy podejmowaniu decyzji o rozwiązaniu małżeństwa należy kierować się największą rozwagą, zwłaszcza gdy w grę wchodzi dobro dzieci. Namawiam natomiast do ostatecznego uregulowania swoich spraw kobiety, których mężowie znęcają się nad rodziną, biją żonę i dzieci, burzą spokój poprzez wprowadzenie w życie rodzinne elementów przemocy psychicznej i fizycznej. Służę pomocą w tym zakresie i oraz informacją, gdzie można szukać pomocy (w Schronisku dla Ofiar Przemocy, w Ośrodku Interwencji Kryzysowej). Jednocześnie informuję Czytelników, że ulegają zmianie od maja 2007 roku terminy moich dyżurów. Ze względu na konieczność wydłużenia dyżuru, będzie się on teraz odbywał w poniedziałki od godz do godziny w siedzibie Izby. Jednocześnie zachęcam do zadawania mi pytań drogą mailową- na adres mcala@pp.com.pl Często zdarza się tak, że przyjmując strony osobiście, nie jestem w stanie wyczerpująco odpowiadać na pytania zadawane przez telefon, a zwłaszcza szukać w tym czasie odpowiedzi w dostępnych mi materiałach. Na każde pytanie zadane mailem zobowiązuję się odpowiedzieć w ciągu 7 dni. Pozdrawiam i wraz z wiosną życzę wszystkim dużo zdrowia i pogody ducha. Adw. Monika Cała

15 zawodowo Jakość opieki pielęgniarskiej w oddziale pediatrycznym w opinii dzieci i rodziców Jadwiga Pacyga Praca licencjacka napisana w Zakładzie Zarządzania Pielęgniarstwem i Położnictwem IPiP WOZ CM UJ pod kierunkiem dr n. med. Genowefy Gaweł Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia ( WHO ) pojęcie jakości opieki zdrowotnej powinno stanowić grunt działalności ochrony zdrowia. Dlatego też nie sposób pomijać ważności opieki pielęgniarskiej, mającej wpływ niewątpliwy na całokształt jakości opieki medycznej. Aby można było świadczyć usługi pielęgniarskie na wysokim poziomie należy pacjentów i ich najbliższych traktować priorytetowo i indywidualnie, dostosowując zakres świadczonej opieki do ich potrzeb i oczekiwań z uwzględnieniem elementów w sferze samodzielności i samoopieki samych zainteresowanych. Realizacja zadań pielęgniarskich powinna być oparta na najnowszych zdobyczach wiedzy medycznej i pielęgniarskiej. Oczekiwania małych pacjentów i ich rodziców, bardzo szybki rozwój medycyny i pielęgniarstwa, zmiany organizacyjne i społeczne stawiają przed pielęgniarkami pediatrycznymi coraz to nowe zadania na coraz to wyższym poziomie. Jakość opieki postępowania pielęgniarskiego ma niekwestionowany wpływ na ogólny poziom jakości i satysfakcji pacjentów i ich najbliższych z opieki medycznej. Jakość opieki pielęgniarskiej określić można jako stopień, w jakim opieka ta, wykazuje zgodność z aktualną wiedzą, przyczynia się do osiągnięcia pożądanych efektów w stanie zdrowia osób/ populacji, zwiększając ich niezależność i zdolność do samopielęgnacji. Zdaniem H. Lenartowicz wpływa na przebieg i skuteczność leczenia, poczucie bezpieczeństwa pacjentów, stopień ich poinformowania i zadowolenia z pobytu w szpitalu. Cytując Helenę Lenartowicz i dostosowując jej pisane słowa do potrzeb pielęgniarstwa pediatrycznego pielęgniarka, pracująca w oddziale pediatrycznym powinna pamiętać, że: 1. Najważniejszymi osobami, odbierającymi jej usługi są dzieci-pacjenci oddziału pediatrycznego i ich rodzice. To oni są klientami usług pielęgniarskich. 2. Dzieci i ich rodzice nie są zależni od pielęgniarki, to pielęgniarka jest zależna od nich. 3. Pacjenci i ich rodzice nie zakłócają pracy pielęgniarskiej, ale są jej nadrzędnym celem. 4. Rodzice robią uprzejmość, kiedy przychodzą do danego szpitala, oddziału leczyć swoje dziecko. 5. Mali pacjenci i ich rodzice są częścią organizacji oddziału pediatrycznego, a nie osobami postrzeganymi jako z zewnątrz. 6. Dzieci i ich rodzice nie są elementami statystyki, ale osobami, które czują i reagują na otaczający świat oraz jego bodźce, tak jak pielęgniarka. 7. Przychodzą do szpitala, oddziału ze swoimi potrzebami, życzeniami, a zadaniem pielęgniarki jest je zaspokajać. 8. Pacjenci i rodzice zasługują na uprzejmość, uwagę i życzliwość. 9. Dzieci z rodzicami stanowią istotę organizacji oddziału pediatrycznego, bez nich nie byłoby nas. Wymagania klienta są to wszelkie życzenia, oczekiwania, potrzeby, które zostały uzgodnione i określone przez obie strony. Aby dobrze rozpoznać, postawić pielęgniarską diagnozę i uzgodnić oczekiwania oraz wymagania, przyzwyczajenia i nawyki dzieci-pacjentów należy: 1. Zidentyfikować wszystkich klientów usług pielęgniarskich. 2. Rozmawiać bezpośrednio z dziećmi i ich rodzicami. 3. Starać się zrozumieć ich potrzeby i życzenia. 4. Negocjować ich spełnienie, jeśli jest to uzasadnione. 5. Oferować coraz lepsze warianty pielęgnowania dziecka. 6. Ustalić sposób pomiaru wymagań. Troska o zapewnienie jakości opieki pielęgniarskiej i podnoszenie nieustanne poziomu jakości usług pielęgniarskich była i jest obecna we współczesnym pielęgniarstwie. Problematyka monitorowania i oceny poziomu jakości opieki pielęgniarskiej towarzyszy stale rozwojowi profesjonalnego, współczesnego pielęgniarstwa. Dzięki upowszechnieniu modelu procesu pielęgnowania pielęgniarki nauczyły się zorganizowanego, systematycznego działania, które prowadzi do zamierzonych wyników w jak najlepszej opiece nad pacjentem. Badanie satysfakcji pacjenta jest ważnym źródłem informacji na temat świadczonej opieki pielęgniarskiej. Włączenie pacjentów do oceny jakości pielęgnowania wydaje się jak najbardziej celowe i zasadne. Satysfakcja pacjenta z opieki pielęgniarskiej wiąże się z osobistymi oczekiwaniami, wartościami i doświadczeniem pacjenta i/ lub jego rodziny. Nie mówi się satysfakcji wówczas, gdy istnieje niezgodność między oczekiwaniami, a tym co pacjent i/ lub jego rodzina doświadcza, zwłaszcza, jeżeli rozbieżności dotyczą uznawanych przez nich wartości i są one duże. Ocenie podlega zachowanie, komunikatywność, relacje między pracownikami oraz ogólnie panująca atmosfera. Jakość relacji pacjent i pracownik medyczny, w tym zasadniczo pielęgniarka, jest fundamentalnym czynnikiem, wpływającym na poziom satysfakcji z usługi medycznej. Pacjenci oceniają poziom jakości opieki przez pryzmat niezawodności, odpowiedzialności, kompetencyjności, dostępności, uprzejmości, komunikatywności, zaufania, bezpieczeństwa, znajomości potrzeb pacjenta oraz materialnej obudowy usługi. Badanie satysfakcji jest źródłem informacji o świadczonej opiece i można powiedzieć, że panuje powszechna zgoda co do celowości włączenia pacjentów i/lub ich rodzin do oceniania jakości opieki pielęgniarskiej. Opieka pielęgniarska zawiera szereg ściśle ze sobą połączonych elementów, które składają się w jedną spójną całość. Badania przeprowadzono w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym im. Św. Ludwika w Krakowie, w którym uczestniczyły dzieci leczące się 15

16 Diagram 1. Działalność edukacyjna i profilaktyczna pielęgniarek Diagram 2. Nauczanie rodziców opieki nad dzieckiem chorym przez pielęgniarki Diagram 3. Pomoc, zaufanie i dyskrecja w pracy z podopiecznymi Diagram 4 Stopień zadowolenia z opieki pielęgniarskiej w oddziale w wieku szkolnym oraz rodzice opiekujący się dziećmi podczas ich hospitalizacji w oddziale. Do zapewnienia wysokiej jakości usług powinna zmierzać właściwie prowadzona polityka kadrowa szpitala. Zarówno nadmiar pracowników, jak również niedobór pielęgniarek nie sprzyja podnoszeniu i zapewnieniu wysokiej jakości usług pielęgniarskich. Odpowiednia liczba zatrudnionych pielęgniarek gwarantuje zadowolenie oraz satysfakcję dzieci i rodziców. Ponad połowa ankietowanych oczekuje zmian w opiece pielęgniarskiej, 30 % respondentów życzyłaby sobie więcej życzliwości, 40 % chciałaby więcej uśmiechu ze strony pielęgniarek, 22,5 % oczekiwałoby więcej delikatności, troski i fachowości, 32,5 % życzyłaby sobie więcej empatii, a 45 %, aby w opiece nad dziećmi i rodzicami znalazły więcej czasu do rozmowy, pomocy i obecności w indywidualnych relacjach. Uogólniając dzieci i rodzice są zadowoleni i usatysfakcjonowani z opieki pielęgniarskiej w oddziale. Mocną stroną opieki pielęgniarskiej jest uprzejmość i życzliwość personelu oraz dostępność i gotowość pielęgniarek do pomagania dzieciom i rodzicom w każdej chwili, przestrzeganie praw pacjenta, a także szybkie reagowanie na pojawiające się problemy nie tylko zdrowotne dzieci i rodziców przebywających w oddziale. Również wykonywanie zabiegów i czynności pielęgniarskich z zasadami bezpieczeństwa, zgodnie ze standardami i algorytmami postępowania stanowią zawodowo atuty pielęgniarek. Słabe strony natomiast to nie zawsze dokładna i wyczerpująca informacja na temat funkcjonowania oddziału oraz kierowanie pytań do dzieci i rodziców o zgodę zainteresowanych na wykonanie przez pielęgniarkę zabiegów, czynności pielęgniarskich. Zdaniem dzieci i rodziców na poziom jakości pielęgnowania w oddziale mają zdecydowany wpływ: Diagram 5 Najważniejsze elementy pielęgnowania podejście pielęgniarek do dzieci i rodziców zgodne z prawami pacjenta oraz zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa, natomiast zupełnie nie mają wpływu według ankietowanych wysokie kwalifikacje zawodowe personelu pielęgniarskiego. Reasumując badania ujawniły występowanie niedoskonałości i niedociągnięć w świadczonej opiece pielęgniarskiej, które należy zlikwidować poprzez wprowadzenie następujących zmian: 1. Wdrożyć i upowszechnić metodę procesu pielęgnowania co pozwoli na lepsze poznanie personelu przez dzieci i rodziców, zwiększenie udziału dzieci i rodziców w planowaniu pielęgnowania, pełne i wszechstronne rozpoznanie potrzeb dzieci i rodziców. 2. Dokładnie informować dzieci i rodziców o działalności i funkcjonowaniu oddziału. 3. Każdorazowo pytać dzieci i rodziców o zgodę na wykonanie jakiejkolwiek czynności pielęgniarskiej dotyczącej samych zainteresowanych. 4. Opracować i wdrożyć do praktyki kompleksowy sposób pomiaru i oceny jakości opieki pielęgniarskiej. Literatura 1. Czupryna A., Dawidek S., Ruś A., Włodarczyk W. C. (red) Zdrowie Publiczne. Tom 2 Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Versalius, Kraków Ksykiewicz-Dorota A.(red.) : Podstawy organizacji pracy pielęgniarskiej. Podręcznik dla studentów studiów licencjackich Wydziałów Pielęgniarstwa oraz Wydziałów Nauk o Zdrowiu. Wydawnictwo Czelej, Lublin Kulik T. B., Latalski M. : Zdrowie publiczne. Podręcznik dla studentów i Absolwentów Wydziału Pielęgniarskiego i Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej. Wydawnictwo Czelej, Lublin Piskorz K. : Dziecko w zdrowiu i chorobie. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 1999, Nr 3, s Lenartowicz H. : Zarządzanie jakością w pielęgniarstwie. Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa

17 zawodowo ŁUSZCZYCA (Psoriasis) Definicja i związek z psychiką Łuszczyca (Psoriasis) jest przewlekłą chorobą skóry, którą charakteryzuje obecność złuszczających się zmian skórnych, zmienionych zapalnie grudek pokrytych łuskami, które mogą występować z różnym nasileniem na całym ciele. Łuszczyca jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, a więc występuje dziedzicznie i może być wywołana przez różne czynniki. Występuje bardzo często, przez co stanowi problem w zakresie polityki zdrowotnej i gospodarki narodowej. Piel. Agnieszka Kurbiel Oddział Dermatologii WSS im. L. Rydygiera W Krakowie Łuszczyca ma ścisły związek z psychiką chorego, i to na dwóch płaszczyznach: z jednej strony od dawna już wiadomo i prawie każdy chory na łuszczycę sam zauważył, że rzuty choroby, czyli gwałtowne nasilenie zmian łuszczycowych, mogą być wywołane przez stres, a w szczególności przez szkodliwe dla zdrowia stany przedłużającego się napięcia emocjonalnego. Występuje tez częściej w przebiegu różnych kryzysów życiowych. Z drugiej strony, łuszczyca, która pod względem somatycznym jest chorobą zupełnie niegroźną, może mieć dramatyczne skutki dla psychiki pacjenta. Chory na łuszczycę czuje się nierzadko częściowo lub całkowicie odrzucony przez społeczeństwo. Może mieć poważne problemy z samooceną i ze znalezieniem partnera, a także i później w związku partnerskim. Łuszczyca wywiera głęboki wpływ na całe życie chorego, na jego rozwój psychiczny, wybór zawodu, partnera, rodzinę i na jego pomyślność. Łuszczyca jest więc ciężką, choć nie śmiertelną chorobą, która wywiera bardzo niekorzystny wpływ na całe życie pacjenta. Łuszczyca nie jest groźna. Sama choroba skóry nie skraca życia, jednak w tej grupie chorych odnotowuje się znacznie częściej samobójstwa oraz nadużywanie alkoholu. Ucieczka w alkohol ma zapewne pozornie złagodzić cierpienia psychiki związane z obecnością łuszczycy. Dlatego u pacjentów z łuszczycą choroby wątroby nie należą do rzadkości. Istnieją różne postaci łuszczycy, jak np. łuszczyca krostkowa (Psoriasis pustulosa). Jest to ciężka choroba skóry z licznymi ropniami i objawami ogólnymi, takimi jak wysoka gorączka i bóle stawowe. Łuszczyca stawowa (Psoriasis arthropathica) jest postacią łuszczycy, w której zajęte są stawy. Występuje ona u ok. 5% wszystkich pacjentów z łuszczycą. Szczególnie często dotyczy drobnych stawów rąk, lecz zajęte mogą być też inne stawy. Łuszczyca stawowa przebiega z bardzo silnymi bólami i może powodować niezdolność do pracy. Przebieg Nie da się przewidzieć, jaki będzie przebieg łuszczycy u chorego. U większości pacjentów choroba nigdy całkowicie nie ustępuje. Może się jednak zdarzyć, że z nieznanych powodów zmiany łuszczycowe nagle wygoją się i już nigdy nie nawrócą; mogą też zniknąć na jakiś czas, na kilka miesięcy, a nawet lat, by potem nagle pojawić się znowu. Naukowo dowiedziono, że rzuty choroby mogą być spowodowane przez infekcje, zwłaszcza zakażenia bakteryjne, takie jak zapalenie migdałków, zapalenie zatok przynosowych, dróg żółciowych, wyrostka robaczkowego, zębów, itd. Dlatego warto badać te narządy i leczyć ewentualne ogniska zakażenia. Częstość występowania Łuszczyca występuje we wszystkich szerokościach geograficznych. Ocenia się, że choruje na nią około 2 % ludności, czyli na całym świecie kilka milionów ludzi. Mężczyźni chorują nieco częściej niż kobiety. Leczenie Dziś w leczeniu łuszczycy wykorzystuje się bardzo różne metody terapeutyczne dostosowując je indywidualnie do potrzeb pacjenta (fotochemioterapia /PU- VA/, maści sterydowe, preparaty dziegciu, cygnolina, Methotrexat, Cyklosporyna, Objawy skórne W łuszczycy na skórze występują wypukłe, czerwone, zmienione zapalnie ogniska o różnej wielkości. Szczególnie często pojawiają się one w miejscach, w których skóra jest obciążona, np. na łokciach, kolanach i w okolicy krzyżowej. Prawie zawsze zajęta jest skóra owłosiona głowy, gdzie powstają silnie złuszczające się ogniska, bez łysienia. Łuszczyca zwykle bardzo przeszkadza pacjentowi, który czuje się naznaczony i wyobcowany, mając na skórze widoczne, nieestetyczne objawy. Łuszczycą nie można się zarazić, przeciez nie jest chorobą zakaźną. Paznokcie mogą także być zmienione chorobowo. Szczególnie często są zgrubiałe i żółtawo zabarwione. W paznokciach mogą tworzyć się malutkie zagłębienia są to tzw. paznokcie naparstkowate. Zaatakowane ciało 17

18 18 napromienianie promieniami UV / SUP/, retinoidy i in.). Ogólne zalecenia W wielu przypadkach łagodnej łuszczycy wystarczają zwykłe zabiegi pielęgnacyjne, takie jak stosowanie pielęgnujących maści bez dodatku substancji leczniczych lub tylko z 3, 5 lub 10-procentowym kwasem salicylowym. Dzięki temu usuwa się łuski, a skóra staje się gładka, elastyczna i nie pęka. Skórę głowy można smarować oliwą z kwasem salicylowym lub bez kwasu, a następnie zawijać ciepłym ręcznikiem (zawijania z oliwą), jeszcze prostsze w użyciu są żele złuszczające. Promienie słoneczne prawie zawsze korzystnie działają na skórę ze zmianami łuszczycowymi. Lecz uwaga! Należy unikać oparzeń słonecznych, ponieważ mogą one powodować nasilenie i wysiewy zmian łuszczycowych. Na początku należy tylko na krótko wychodzić na słońce, a dopiero gdy skóra jest nieco opalona, Łuszczyca można brać dłuższe kąpiele słoneczne. Zdrową skórę należy chronić odpowiednimi preparatami z filtrem przeciwsłonecznym. Niestety solarium nie wywiera tak korzystnego wpływu jak naturalne promienie słońca. Dlatego też urlopy powinno się spędzać nad morzem. Można też wyjechać do jednego z wielu uzdrowisk. Dla chorych na łuszczycę niewątpliwie najlepsze są ośrodki położone nad Morzem Martwym, ponieważ dzięki położeniu poniżej poziomu morza ekspozycja na promienie UVB, które powodują oparzenia słoneczne, jest tam niewielka, przez co można stosunkowo długo przebywać na słońcu. Istnieje tez wiele innych uzdrowisk, jednak leczenie w nich jest zwykle mniej skuteczne niż terapia w klinikach i oddziałach dermatologicznych specjalizujących się w leczeniu łuszczycy. zawodowo Problemy psychiczne chorych na łuszczycę U pacjentów z łuszczycą mogą wystąpić dwa rodzaje zaburzeń natury psychicznej. Wiadomo, że negatywne przeżycia i stany napięcia emocjonalnego mogą powodować rzut choroby. Poza tym sama choroba wywiera wpływ na stan psychiczny pacjenta. Stres wyzwala łuszczycę Prawie każdy pacjent zgłasza, że sytuacje stresorodne zaostrzają przebieg łuszczycy. Wprawdzie nie zostało to jeszcze udowodnione naukowo, jednak nauka, która zajmuje się badaniem wpływu stanów emocjonalnych na skórę dopiero się rozwija. Wpływ łuszczycy na psychikę Łuszczyca jest dla chorego źródłem poważnych problemów. Wprawdzie nie jest chorobą zakaźną wygląda podobnie, stąd u chorych bierze się przekonanie, że łuszczycę trzeba ukrywać ; nosząc spodnie, i to akurat wtedy, gdy kobieta chciałaby założyć sukienkę, długie rękawy, choć przecież w lecie dużo przyjemniej byłoby w krótkich rękawach. Pacjent często zostaje w domu, choć bardzo chciałby pójść na pływalnię i wybiera samotność, choć tęskni za tym, by mieć partnera. Jeśli człowiek nie upora się psychicznie z faktem, że ma łuszczycę może to oznaczać dla niego ukrywanie choroby do końca życia i osamotnienie z jego wszystkimi konsekwencjami. Łuszczyca może też oznaczać problemy w miejscu pracy, np. w przemyśle spożywczym lub w handlu. Łuszczyca stwarza też trudności w życiu codziennym, np. u fryzjera. Problemem w łuszczycy nie jest ciało, lecz następstwa psychiczne choroby spowodowane niewiedzą i nietolerancją otoczenia. Łuszczyca, która pojawia się w wieku młodzieńczym, może powodować ciężkie zaburzenia na płaszczyźnie kontaktów międzyludzkich i młodzi ludzie nie są w stanie znaleźć sobie partnera. Jeśli choroba występuje u kogoś pozostającego w trwałym związku, może spowodować znaczące zaburzenia wzajemnych relacji. Łuszczyca jest więc naprawdę dużym obciążeniem dla pacjenta. Wpływ łuszczycy na innych ludzi i otoczenie jest przez pacjentów wyolbrzymiany. Trzeba dokładnie omówić ten problem z lekarzem, pielęgniarką i zawsze to sobie powtarzać. Jest to klucz do psychologicznego pokonania łuszczycy. Na podstawie książki: Gdy masz problemy ze skórą F.Gschnait & W.Exel Bauer-Weltbild Media Sp.z o.o., Warszawa 2004

19 ogłoszenia Recenzja książki J. Mariańskiego Socjologia moralności Review of the book of J. Mariański Sociology of Morality Janusz Mariański, Socjologia moralności Wyd. KUL. Lublin, 2006 Obserwowane od kilkudziesięcioleci zawężanie specjalizacji i wyodrębnianie się nowych subdyscyplin naukowych znajduje swoje odzwierciedlenie także w naukach społecznych. Jednym z tego przykładów jest subdyscyplina socjologiczna, z pogranicza nauk filozoficznych i antropologicznych zwana socjologią moralności. Jako normatywna nauka o człowieku, empiryczne obrazuje dociekania dotyczące moralnych postaw i działań ludzkich kształtujących formy współżycia i współdziałania współczesnych społeczeństw. Moralność definiowana najczęściej jako ( ) zewnętrznie funkcjonujący zespół wartości, norm i wzorów zachowań oraz wewnętrzny składnik indywidualnej świadomości ( ) 1 może być rozpatrywana w punktu widzenia wielu nauk, między innymi filozofii, psychologii, a także socjologii. Na publikację składa się siedem rozdziałów, stanowiących najistotniejsze zagadnienia dotyczące omawianej problematyki moralności, wartości, norm i ideałów moralnych. Pierwszy rozdział, zatytułowany Z historii socjologii moralności stanowi przegląd poglądów obrazujących powstanie i rozwój subdyscypliny socjologii moralności, której wyodrębnienie datuje się na koniec XIX wieku. Ujęcie historyczne skupia uwagę na poglądach wybranych autorów, ukazując zróżnicowanie stanowisk w podejściu do problematyki socjologii moralności. Wśród przedstawicieli, których traktować należy jako reprezentantów szerszych nurtów lub klasyków socjologii moralności, znaleźli się myśliciele socjologii francuskiej, belgijskiej, niemieckiej, angielskiej, amerykańskiej oraz polskiej. Pomimo selektywnego charakteru w doborze przedstawicieli socjologii moralności, na który uwagę zwraca sam Autor, ten rys histo- Abstrakt Sociology of Morality by J. Mariański can be treated as the academic handbook or updated compendium of this subdiscipline. It has the great opportunities to became the significant issue of the canon of required reading at number of humanities studies. The author the eminent expert and representative of sociology of morality presented the origin of this thought of sociological trend, depicted the development of philosophical and methodological assumptions of sociology of morality, refered to the views of many classics of this scientific direction both in Poland and worldwide. The chronological and problematic order of the book allows to follow through the development of sociology of morality and discern changes and their determinants in understanding and going in for this subdiscipline. 19

20 ryczny przejrzyście nakreśla rozwój wiedzy i teorii w omawianej subdyscyplinie. Jednocześnie w sposób klarowny i zrozumiały ukazuje najistotniejszą problematykę badawczą oraz strukturę i dynamikę rozwoju socjologii moralności, udowadniając wyraźny proces uwalniania się socjologii moralności od filozofii na przestrzeni ponad stuletniego okresu czasu. Rozdział drugi, którego tytuł brzmi: Socjologia moralności jako nauka empiryczna o faktach moralnych stanowi próbę określenia socjologii moralności jako nauki empirycznej, zajmującej się wyjaśnianiem wzajemnych stosunków między moralnością i społeczeństwem. Autor skupia się przede wszystkim na jej podstawach, którymi są: moralny wymiar społeczeństwa i społeczny wymiar moralności. Prezentowane treści ujęte zostały w cztery obszary problemowe, które stanowią przedmiot zainteresowań socjologii moralności: 1. świadomość moralna, 2. zachowania moralne, 3. badanie wartości i norm moralnych funkcjonujących w społeczeństwie, 4. studia porównawcze różnych ludów i kultur w zakresie życia moralnego. Owe dociekania i analizy posłużyły za punkt wyjścia do nakreślenia natury i definicji subdyscypliny nauki, jaką jest socjologia moralności, a w dalszej kolejności do scharakteryzowania metod badawczych służących studiom nad złożonością moralnej rzeczywistości społecznej. Rozdział trzeci pod tytułem Socjologia moralności wśród innych nauk o moralności stanowi Powyższy tekst to przedruk z czasopisma Pielęgniarstwo XXI wieku Tomasz Cuber Zakład Pedagogiki i Dydaktyki Medycznej z Pracownią Umiejętności Pielęgniarskich Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Akademia Medyczna im. Prof. F. Skubiszewskiego w Lublinie Adres do korespondencji Al. Racławickie Lublin tel tomasz.cuber@am.lublin.pl ogłoszenia wprowadzenie czytelnika w system dziedzin naukowych zainteresowanych moralnością w różnych jej ujęciach i perspektywach. Ponieważ moralność jest wielostronnie uwarunkowaną i złożoną rzeczywistością w której funkcjonuje człowiek, znajduje się ona w sferze zainteresowań wielu nauk i dyscyplin. Syntetyczna próba usytuowania socjologii moralności została ukazana poprzez omówienie pokrewnych dziedzin wiedzy, takich jak: statystyka moralności, historia moralności, etnografia moralności, semantyka moralności, socjotechnika i technologia etyczna oraz psychologia moralności. Moralność jako przedmiot badań socjologicznych to czwarty rozdział omawianej publikacji, w której socjologia moralności ukazana jest jako integralna cześć socjologii empirycznej, badającej wzajemne stosunki między moralnością i społeczeństwem. Wyraźnie podkreślony został przedmiot zainteresowań socjologii moralności, którym są społeczne formy moralności oraz moralne formy wyrazu życia społecznego. Analiza tych elementów życia ogranicza się do wzajemnego przenikania się moralności i społeczeństwa, z uwzględnieniem czynników warunkujących i narzucających granice rozwoju i funkcjonowania moralności. W rozdziale szczegółowo zaprezentowano różne ujęcia moralności, niejasności w jej pojmowaniu, definicje, modele oraz ewentualne scenariusze przemian moralności w przeobrażających się gwałtownie społeczeństwach. Rozdział piąty, zgodnie ze swoim tytułem Oceny, normy i wartości moralne jest próbą przeanalizowania tych elementów moralności jako jej komponentów. Wyjaśniono w nim wzajemne zależności zachodzące pomiędzy tymi elementami stanowiącymi anatomię moralności, traktowanymi jako elementy strukturalne charakteryzowanego zjawiska społecznego. Ze względu na powszechne przekonanie, że w tym samym środowisku społecznym, zarówno wartości, cele, ideały, jak i normy oraz oceny mogą być różne, Autor wyczerpująco nakreśla rodzaje norm moralnych i ich funkcjonowanie w społeczeństwie oraz wskazuje związki pomiędzy normami moralnym i sposobami zachowania. Rozdział szósty zatytułowany Społeczne uwarunkowania moralności prezentuje czynniki kształtujące życie moralne, wśród których szczegółowo omówienie zostały czynniki środowiskowe (rodzina, grupy rówieśnicze, środki społecznego przekazu i religia). Rozdział siódmy przedstawia typologie moralności, ujmowane, jako próba wyłonienia grup ludzi prezentujących zbliżony obraz postaw i zachowań. Przyjęty i zastosowany podział został ograniczony do psychologicznych i socjologicznych typologii moralności, jako najbliższych i najbardziej interesujących dla psychologów i socjologów moralności. Socjologia moralności, Janusza Mariańskiego może być traktowana jako podręcznik akademicki lub aktualne kompendium wiedzy dotyczące tej subdyscypliny socjologicznej. Ma wszelkie szanse, żeby stać się publikacją zaliczaną do kanonu lektur na wielu kierunkach studiów humanistycznych. Autor wybitny znawca i reprezentant socjologii moralności przedstawił rodowód tego kierunku czy nurtu myśli socjologicznej, nakreślił dzieje kształtowania się założeń filozoficznych i metodologicznych socjologii moralności, przywołał poglądy klasyków tego kierunku (tworzących w Polsce i w innych krajach). Przyjęty w tej pracy układ chronologiczno-problemowy pozwala śledzić losy socjologii moralności i jej zwolenników, pozwala także dostrzec dokonujące się przemiany i uwarunkowania przemian w pojmowaniu oraz uprawianiu tej subdyscypliny wiedzy. 1 Mariański J., Socjologia moralności. Wyd. KUL. Lublin, s. 8 20