Egzekwowanie obowiązku szkolnego

Transkrypt

1 KADRY 10 Egzekwowanie obowiązku szkolnego Od 1 września 2004 r. 1 dziecko w wieku 6 lat obowiązane jest odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu albo w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej. Obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 6 lat. W przypadku dziecka posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, obowiązek ten rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko rozpocznie spełnianie obowiązku szkolnego. Rodzice takiego dziecka mają obowiązek dopełnić czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, a także zapewnić regularne uczęszczanie dziecka na zajęcia. Kontrola w tym zakresie należy do zadań dyrektora szkoły podstawowej, w obwodzie której dziecko mieszka. Natomiast dyrektorzy publicznych i niepublicznych przedszkoli i szkół podstawowych, w których zorganizowano oddziały przedszkolne, są obowiązani powiadomić dyrektora szkoły, w obwodzie której dziecko mieszka, o spełnianiu przez nie obowiązkowego przygotowania przedszkolnego w tym przedszkolu lub oddziale przedszkolnym oraz o zmianach w tym zakresie. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat oraz trwa do ukończenia gimnazjum, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które przed dniem 1 września kończy 6 lat, jeżeli wykazuje psychofizyczną dojrzałość do podjęcia nauki szkolnej. Decyzję o wcześniejszym przyjęciu dziecka do szkoły podejmuje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii publicznej poradni psychologiczno pedagogicznej. W przypadkach uzasadnionych ważnymi przyczynami rozpoczęcie spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego może być odroczone o jeden rok. 1 Na mocy art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 137, poz. 1304).

2 KADRY 19 Kwalifikacje nauczycieli zmiany w przepisach W dniu 6 sierpnia 2008 r. na stronie internetowej Biuletynu Informacji Publicznej MEN ukazał się projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli. Poniżej przedstawiamy omówienie proponowanych zmian. Najistotniejszą zmianą w nowym uregulowaniu kwalifikacji wymaganych od nauczycieli jest odejście od zapisu o możliwości uznania ukończonego kierunku (specjalności) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu (prowadzonych zajęć). Jest to konsekwencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2004 r. (sygn. akt: U 1/04), który uznał, że zapis powierzający kuratorowi oświaty decydowanie o uznaniu kierunku studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć jest niezgodny z art. 9 ust. 2 Karty Nauczyciela oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji RP. Doprecyzowano, że kurs kwalifikacyjny musi być z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć. Wskazano ponadto, że musi być to kurs organizowany zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli W porównaniu z obecnym zapisem wprowadzono zmianę, polegającą na określeniu kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela w uzupełniających liceach ogólnokształcących i technikach uzupełniających. Bardziej czytelnie określone zostały szkoły i placówki, w których nauczyciela musi mieć określone tym przepisem kwalifikacje. Na uwagę zasługuje również zmiana w określaniu uzyskanych kwalifikacji. Dotychczas przepis mówił o osobie, która legitymuje się dyplomem ukończenia określonych studiów. Projekt używa natomiast sformułowania, osoba która uzyskała tytuł magistra lub równorzędny. Oznacza to, że dyrektor może zatrudnić osobę, która uzyskała już tytuł, ale nie posiada jeszcze dyplomu (np. z przyczyn organizacyjnych uczelnia go jeszcze nie wydała), co oznacza, iż wg nowych zasad do zatrudnienia nauczyciela wystarczyłoby zaświadczenie z wyższej uczelni o uzyskaniu tytułu magistra lub równorzędnego.

3 GOSPODARKA FINANSOWA 36 Zarządzanie finansami oświatowymi Racjonalizacja wydatków. W gminach najwyższą pozycję w wydatkach oświatowych zajmują wydatki ponoszone na edukację w szkołach. Na funkcjonowanie typowej polskiej szkoły składają się w około 80% wydatki na wynagrodzenia, pozostałe 20% środków stanowią wydatki, których nie można znacznie zmniejszyć, ponieważ dotyczą rachunków za prąd, wodę, ogrzewanie itp 1. Problem racjonalizacji finansowania oświaty, mimo że dyskutowany od lat nie doczekał się w pełni zadowalającego rozwiązania. Ze względu jednak na stale rosnącą skalę wydatków oświatowych stanowi jedno z najczęściej podejmowanych zagadnień publicznych finansów samorządowych. 1. Warianty działań oszczędnościowych w gminach. Dysponenci oświatowych funduszy w samorządach uważają, że nie ma jakiejkolwiek możliwości racjonalizacji wydatków, ponieważ wydatki rzeczowe ograniczono już do minimum. Próbuje się teraz ograniczać za wszelką cenę wydatki osobowe. Racjonalizowanie wydatków oświatowych powinno polegać nie tylko na dążeniu do prostych oszczędności, ale również na dążeniu do efektywnego wykorzystania posiadanych zasobów. Zasoby, jakie mogą być wykorzystane w sektorze edukacji publicznej są ograniczone. Niekontrolowane przekazywanie funduszy na cele oświatowe, pomimo że jest to jeden z najważniejszych działów gospodarki państwa mogłoby doprowadzić do destrukcji w budżetach samorządów. Jeżeli określoną wielkość publicznych finansów oświatowych przyporządkuje się do określonej ilości zadań oświatowych, to podejmując działania zmierzające do oszczędności możliwe są następujące warianty procesów decyzyjnych: Zmniejszenie wielkość kwoty przeznaczanej na zadania oświatowe przy takiej samej ilości zadań - skutkiem takiej decyzji może być niższy poziom realizowanych zadań, a przez to mniejsza 1 E. Tomaszewska, Projekt koncepcji restrukturyzacji sieci szkół podstawowych w Trzebini. Praca dyplomowa napisana pod kierunkiem dr Mariana Ingrama, Akademia Ekonomiczna w Katowicach Kolegium Zarządzania, Studia podyplomowe HKK Katowice 2001, s. 42

4 GOSPODARKA FINANSOWA 37 efektywność w działaniach dydaktyczno-wychowawczych. (chyba, że sytuacja dotyczy niegospodarności). Jeżeli zwiększy się efektywność wykonywanych zadań, to mimo obniżenia wielkości nakładów jest szansa na utrzymanie poprzedniego poziomu realizacji zadań oświatowych. Pozostawienie środków finansowych w niezmienionej wielkości, natomiast, z różnych powodów, zmniejszenie ilości zadań oświatowych - może to być spowodowane np. niżem demograficznym lub eliminacją zadań nieefektywnych w stosunku do ponoszonych nakładów. W przypadku, gdy ulegnie zmniejszeniu ilość zadań oświatowych, to przy pozostawieniu tej samej kwoty nakładów finansowych i zwiększeniu efektywności pozostałych zadań jest szansa na podniesienie poziomu realizacji zadań oświatowych. Zmniejszenie wielkości kwoty przeznaczonej na zadania oświatowe oraz ilości zadań oświatowych sytuacja taka może mieć miejsce w przypadku bardzo złej kondycji finansowej organu prowadzącego szkołę. Ten wariant po uwzględnieniu efektywności w decyzjach dotyczących zarządzania finansami oświatowymi daje mimo wszystko szansę na utrzymanie określonego poziomu realizacji zadań edukacyjnych. Taki stan rzeczy nie może być jednak receptą na trudności finansowe w dłuższym okresie czasu, ponieważ tendencja w edukacji jest taka, że raczej ilość zadań się zwiększa. Zwiększenie ilości zadań przy takiej samej ilości środków finansowych - może doprowadzić do obniżenia jakości tych pierwszych. W tym przypadku należałoby znacznie poprawić efektywność wykonywanych zadań. Wymagałoby to wprowadzenia jednocześnie zmian ilościowych i jakościowych. W każdym z przedstawionych powyżej wariantów procesów decyzyjnych oszczędnościowych można zmienić sytuacje na korzyść realizowanych zadań jeżeli uwzględni się czynnik efektywności wykonywania wydatków finansowych na zadania oświatowe. Wówczas będą to działania racjonalizujące wydatkowanie środków publicznych. Efektywność w realizacji zadań oświatowych to pojęcie, które jednoznacznie kojarzy się z wynikami dydaktyczno-wychowawczymi. Stąd wniosek, że przy planowaniu polityki decyzyjnej w zarządzaniu oświatą w samorządach nie można nie uwzględniać informacji płynących z nadzoru pedagogicznego. W przeciwnym wypadku będziemy mieć do czynienia tylko ze zwykłymi działaniami oszczędnościowymi, a nie z działaniami racjonalizującymi wydatkowanie publicznych finansów oświatowych.

5 GOSPODARKA FINANSOWA 58 Wydatki strukturalne cz. I Wydatkami strukturalnymi są, w rozumieniu art. 16 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, wydatki wyodrębnione z ogółu wydatków budżetowych i funduszy celowych, poniesione przez jednostki sektora finansów publicznych na cele określone rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 26 października 2007 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych (Dz. U. z 2007 r. Nr 209, poz. 1511). Klasyfikacja wydatków strukturalnych jest klasyfikacją dodatkową: Dochody publiczne, wydatki publiczne, przychody, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5, oraz środki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, klasyfikuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, według: 1) działów i rozdziałów - określających rodzaj działalności; 2) paragrafów - określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3. Wydatki publiczne klasyfikuje się również według dodatkowej klasyfikacji dotyczącej obszarów, kategorii i podkategorii wydatków strukturalnych. (Art. 16 ust. 2 ustawy o finansach publicznych) Wyodrębniając wydatki na cele strukturalne należy przyjąć zasadę, że dotyczą one krajowych środków publicznych oraz tej jednostki, która poniosła ostateczny koszt realizacji zadania określonego w/w rozporządzeniem. Kwoty wydatków strukturalnych należy rejestrować w oparciu o dokumenty źródłowe (faktury lub inne dowody księgowe) podporządkowując je odpowiednim obszarom tematycznym, kategoriom i podkategoriom wg przykładowego wzoru: Wydatek strukturalny: Obszar tematyczny:. Kategoria: Podkategoria:.. Kwota:. Słownie: Data.. Podpis