W BIEŻĄCYM NUMERZE KURIERA SZACHOWEGO:

Transkrypt

1

2 W BIEŻĄCYM NUMERZE KURIERA SZACHOWEGO: Od Redakcji... 3 Memoriał Gaszimowa Anatolij Karpow XII Mistrz Świata Anatolij Karpow i jego olimpijski debiut Historia Olimpiad Szachowych Prasa z dawnych lat Praktyka szachowa Galeria unikalnych zdjęć Panie grają w szachy Katastrofy szachowe (1) Polacy i Polki grają w szachy Mecz Białoruś Polska, Katastrofy szachowe (2) Z kart historii - Mistrzostwa świata kobiet Historia Olimpiad Szachowych Zapraszamy do współpracy! Wydawca: Okładka: Rozwiązanie zagadki ze strony 21 i 22: 118. Białe zagrały 1.Wa8!! Ka8 2.Ha1 Kb8 3.Ha7!! Ka7 4.Sc6 Ka6 5.Wa1 i czarne dostały mata Białe poświęciły hetmana: 1.Hc6! bc6 2.b7 Hd8 3.b8H Wd1 4.Wd1 Hb8 5.Sb7! i czarne poddały się. comrel@comrel.pl Wszelkie prawa zastrzeżone dla Comrel. Powielanie całości lub części artykułów zawartych w Kurierze Szachowym bez zgody Wydawnictwa jest zakazane! Redaktor naczelny: Krzysztof Puszczewicz Strona internetowa Kuriera Szachowego: Kontakt z czytelnikami: kurier@comrel.pl 2

3 OD REDAKCJI Witamy serdecznie Czytelników piątego numeru Kuriera. Dziękujemy za kolejne uwagi i rady. Dziękujemy Panu Andrzejowi Filipowiczowi za zamieszczenie informacji o Kurierze Szachowym na łamach miesięcznika Szachista oraz Panu Piotrowi Murdzi za pomoc w popularyzacji Kuriera Szachowego na oficjalnej stronie Polskiego Związku Szachowego. Podziękowania dla Panów Adama Dzwonkowskiego, Franciszka Jankowskiego i Jerzego Konikowskiego za systematyczną pomoc w docieraniu Kuriera Szachowego do coraz szerszej grupy szachistów. Redakcja Kuriera Szachowego składa podziękowania także wielu innym, niewymienionym tu działaczom szachowym, którzy wspierają powstawanie kolejnych numerów pierwszego elektronicznego czasopisma szachowego w Polsce. W tym numerze Kuriera Szachowego przypominamy m.in. sylwetkę byłego mistrza świata Anatolija Karpowa, podajemy kilka mało znanych faktów z jego wczesnej kariery i prezentujemy zapisy partii z czasów, kiedy wystąpił jako debiutant w XX Olimpiadzie, jaka odbyła się w Skopje w 1972 roku. W ramach przeglądu Olimpiad Szachowych przedstawiamy opis, partie i wyniki V Olimpiady, jaka odbyła się w angielskiej miejscowości Folkestone w1933 roku. Ten fakt zbiega się z edycją przez Wydawnictwo Comrel pełnej wersji tej Olimpiady w ramach Wielkiej Encyklopedii Olimpiad Szachowych. W książce pojawią się zapisy partii dotychczas nieznanych. Będzie to ich powojenna premiera! Pod koniec 1930 roku zorganizowano w Sztokholmie bardzo ciekawy Międzynarodowy Turniej Mistrzów z udziałem gwiazd tamtych lat. Uwagi do partii są autorstwa jednego z uczestników, wybitnego austriackiego szachisty Rudolfa Spielmanna. Kurier Szachowy można pobierać bezpłatnie z dedykowanej strony internetowej: Krzysztof Puszczewicz 3

4 MEMORIAŁ GASZIMOWA 2014 W dniach kwietnia w miejscowości Szamkir w Azerbejdżanie odbył się Pierwszy Memoriał Gaszimowa, przedwcześnie zmarłego wybitnego szachisty tego kraju. Obsada była znakomita. Mistrz świata Magnus Carlsen, Fabiano Caruana, Hikaru Nakamura, to zdobywcy pierwszego, drugiego i czwartego miejsca w sławnym już turnieju w Zurychu, jaki odbył się w lutym tego roku. Stawkę rywali uzupełniali Siergiej Karjakin i Szachrijar Mamedjarow, druga i czwarta lokata w Turnieju Kandydatów w Chanty Mansyjsku, jaki miał miejsce na przełomie lutego i marca 2014 roku. Aby zapewnić wysoki poziom rozegranych partii organizatorzy wrócili do tempa gry popularnego w ubiegłym wieku, a zatem 2 godziny na pierwsze 40 posunięć, potem 1. godzina na kolejne 20 ruchów. Dopiero po wykonaniu 60 posunięć, po każdym kolejnym uczestnicy otrzymywali 30. sekundowy bonus, czyli pomysł zaczerpnięty już z czasów współczesnych. Warunki gry były luksusowe. Wszędzie zainstalowane kamery pozwalały śledzić za pomocą Internetu każdy gest i każdy grymas twarzy wybitnych arcymistrzów. Zamieszczamy tabelę turnieju B wyłącznie ze względu na udział w nim najlepszego polskiego szachisty Radosława Wojtaszka. W pierwszej rundzie mistrz świata Carlsen pokonał Mamedjarowa, a pozostałe pojedynki zakończyły się wynikiem remisowym. Runda druga była identyczna, czyli wygrana Carlsena z Nakamurą i remisy na pozostałych szachownicach. Piękny pojedynek stoczył w trzeciej rundzie Karjakin z Carlsenem. Poświęcił figurę za uzyskanie silnego centrum pionowego, ale w odpowiedniej chwili mistrz świata zwrócił figurę i w końcówce z różnopolowymi gońcami podpisano remis. Nakamura pokonując Mamedjarowa osiągnął swoje pierwsze zwycięstwo. Runda czwarta przyniosła pierwszą sensację. Młody i utalentowany Włoch Caruana pokonał mistrza świata Carlsena i razem z nim objął prowadzenie. W piątej rundzie sypnęło niespodziankami. Caruana przegrał z mającym do tego momentu tylko dwa remisy Mamedjarowem, a mistrz świata z rąk Radżabowa poniósł drugą z rzędu porażkę. Po pierwszym kole prowadził Radżabow (najniższy ranking!) mający na koncie wspomniane zwycięstwo nad Carlsenem i cztery remisy. Po zakończeniu pierwszego koła zawodnicy mieli dzień wolny. Szósta runda rozpoczęła drugie koło. Carlsen przełamał pasmo porażek i po raz drugi pokonał Mamedjarowa. W pozostałych partiach padły remisy i dlatego mistrz świata zrównał się z Radżabowem dorobkiem punktowym. Zauważmy jeszcze, że runda szósta była dokładną kopią rundy pierwszej. Historia znowu się powtórzyła, bowiem runda siódma była z kolei kopią rundy drugiej. Carlsen znów wygrał z Nakamurą, a w pozosta- 4

5 łych partiach podpisano remisy. Runda siódma, podobnie jak piąta, okazała się najbardziej bojowa, bowiem tylko w nich dwa pojedynki były rezultatywne. W tej rundzie Nakamura pokonał Mamedjarowa, a Caruana pokonał Radżabowa, triumfatora pierwszego koła. Na dwie rundy przed końcem rozgrywek prowadził mistrz świata Carlsen 5 p., a tuż za nim znajdował się Caruana 4,5 p. Nakamura, Karjakin i Radżabow mieli po 4 p., a zdecydowanie najsłabszy Mamedjarow zaledwie 2,5 p. finisz zapowiadał się bardzo ciekawie! W dziewiątej rundzie mimo wielkich starań Carlsen nie zdołał zrewanżować się Radżabowi za porażkę w pierwszym kole i po ponad stu posunięciach podpisał remis. Caruana pokonał Mamedjarowa i wraz z mistrzem świata objął prowadzenie, obaj mieli po 5,5 punktu z 9 partii. W ostatniej rundzie Carlsen nie dał żadnych szans Caruanie i w pięknym stylu zrewanżował się Włochowi za porażkę w pierwszym kole. W tym czasie trwała jeszcze partia Nakamura Radżabow, ale niezależnie od jej wyniku mistrz świata Magnus Carlsen zapewnił sobie zwycięstwo w turnieju. Ostatecznie po wykonaniu blisko 80. posunięć Nakamura i Radżabow podpisali remis. Była to ostatnia partia w Memoriale Gaszimowa. Szczegółowe wyniki znajdują się na następnej stronie. W przypadku równej ilości punktów, o miejscu decydowała ilość zwycięstw, a jeśli i ta była jednakowa punktacja Sonnenberga Bergera. Moment zakończenia partii Carlsen (po lewej) Radżabow. Sędzia sprawdza blankiety z zapisem partii Jedyne zdjęcie autora artykułu 5

6 Turniej A, I Koło P M 1.Carlsen ½ ,5 II V 2.Nakamura ½ ½ ½ 1 2,5 II V 3.Karjakin 2772 ½ ½ ½ ½ ½ 2,5 II V 4.Radżabow ½ ½ ½ ½ 3,0 I 5.Caruana ½ ½ ½ 0 2,5 II V 6.Mamedjarow ½ ½ 1 2,0 II V Turniej A, II Koło P R M* 1.Carlsen 1 ½ ½ 1 1 4,0 6,5 I 2.Nakamura 0 ½ ½ ½ 1 2,5 5,0 III 3.Karjakin ½ ½ ½ ½ ½ 2,5 5,0 V 4.Radżabow ½ ½ ½ 0 ½ 2,0 5,0 IV 5.Caruana 0 ½ ½ 1 1 3,0 5,5 II 6.Mamedjarow 0 0 ½ ½ 0 1,0 3,0 V Turniej B R M 1.Wojtaszek ½ ½ ½ ½ 0 ½ 4,5 V 2.Eljanow ½ ½ ½ ½ 6,0 I 3.Motylew ½ ½ 1 ½ 5,5 II 4.Safarli ½ ½ ½ ½ ½ ½ 3,0 X 5.Wang Hao 2734 ½ 1 1 ½ ½ ½ ½ 0 ½ 5,0 IV 6.Bacrot 2722 ½ 0 0 ½ ½ 1 ½ 1 1 5,0 III 7.Guseinow 2621 ½ 0 0 ½ ½ 0 1 ½ 1 4,0 VII 8.Abasow 2516 ½ ½ ½ ½ ½ ½ 0 ½ ½ 4,0 IX 9.Mamiedow ½ 0 ½ 1 0 ½ ½ 0 4,0 VI 10.Durarbajli 2584 ½ ½ ½ ½ ½ 0 0 ½ 1 4,0 VIII Oznaczenia w tabelach: P ilość punktów, M miejsce, R wynik łączny po rozegraniu całego turnieju, M* miejsce po rozegraniu obu kół Autorem wszystkich poniżej zamieszczonych zdjęć jest Ahmed Muchtar 6

7 150.Gambit hetmański [D52] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 1 GM Carlsen (Norwegia) 2881 GM Mamedjarow (Azerbejdżan) d4 d5 2.c4 c6 3.Sf3 Sf6 4.Sc3 e6 5.Gg5 Sbd7 6.e3 Ha5 7.cd5 Sd5 8.Wc1 Sc3 9.bc3 Ga3 10.Wc2 b6 11.Ge2 Ga Ge2 13.He e4 Wac8 15.e5 Ha4 16.c4 Wfe8 17.Wd1 c5 18.d5 ed5 19.Wd5 Sf8 20.h4 h6 21.Ge3 Sg6 22.Hd3 We6 23.h5 Se7 24.Wd6 Gb4 25.Wc1 We8 26.We6 fe6 27.Sh4 Hc6 28.a3 Ga5 29.Wd1 Hc7 30.Sg6 Sg6 31.Hg6 Hf7 32.Wd3 a6 33.a4 Wf8 34.g4 He8 35.Wd6 Ha4 36.He6 Kh8 37.Gh6 Ha1 38.Kg2 Wf2 39.Kf2 He1 40.Kg2 He4 41.Kh3 Hh1 42.Kg3 He1 43.Kf4 Gd2 44.Wd2 Hd2 45.Kf5 gh6 46.He8 Kg7 47.He7 i czarne poddały się. Zaraz rozpocznie się partia Carlsen (po lewej) Mamedjarow 151.Obrona słowiańska [D15] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 2 GM Carlsen (Norwegia) 2881 GM Nakamura (USA) d4 d5 2.c4 c6 3.Sf3 Sf6 4.e3 Gf5 5.Sc3 a6 6.Ge2 h6 7.Gd3 Gd3 8.Hd3 e Gb4 10.Gd Wfd1 Gc3 12.Gc3 Sbd7 13.b3 He7 14.Wac1 Wac8 15.He2 Se4 16.Gb2 Wfd8 17.Se1 Sd6 18.Ga3 f5 19.Sd3 Sf6 20.Gb4 Hc7 21.Hf3 7

8 dc4 22.bc4 Sf7 23.a4 a5 24.Ge1 b6 25.Hg3 Hg3 26.hg3 Wa8 27.f3 Wdb8 28.Wc2 b5 29.Sc5 bc4 30.Wc4 Sd5 31.Gd2 e5 32.e4 fe4 33.Se4 Sb6 34.Wc6 Sd8 35.Wg6 Sc4 36.de5 Kh7 37.Wg4 Se5 38.Wh4 Sdf7 39.Gc3 Wb3 40.Wd5 We8 41.Wf4 We7 42.Ga5 Sg6 43.Wff5 Sfe5 44.Wd1 Sc4 45.Wc1 Sa5 46.Wa5 Wa3 47.Wcc5 Wa2 48.Kh2 Wd7 49.Wa6 Se7 50.g4 Wb7 51.Wb5 Wc7 52.Sc5 Wc6 53.Wc6 Sc6 54.Wb7 Sd4 55.Kh3 Kg8 56.Wb4 Se2 57.g5 Sg1 58.Kg3 Se2 59.Kg4 hg5 60.Kg5 Sg1 61.Wg4 i czarne poddały się. 152.Partia hiszpańska [C67] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 4 GM Caruana (Włochy) 2783 GM Carlsen (Norwegia) e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 Sf Se4 5.d4 Sd6 6.Gc6 dc6 7.de5 Sf5 8.Hd8 Kd8 9.h3 h6 10.Wd1 Ke8 11.Sc3 Gd7 12.Gf4 Wd8 13.Se4 Ge7 14.g4 Sh4 15.Sh4 Gh4 16.Kg2 Ge6 17.f3 b6 18.b3 c5 19.c4 Wd7 20.Gg3 Ge7 21.Wd7 Gd7 22.Sc3 Kd8 23.Sd5 We8 24.Wd1 Kc8 25.Sc7 Wd8 26.Sd5 We8 27.Ge1 Gd8 28.Gc3 g6 29.Kg3 b5 30.cb5 Gb5 31.Se3 We6 32.f4 Wa6 33.Wd2 h5 34.gh5 gh5 35.Sf5 Wg6 36.Kh2 Gc6 37.Sd6 Kb8 38.f5 Wg8 39.f6 Gb6 40.Sc4 We8 41.Sd6 Wg8 42.Sf7 c4 43.h4 Wg4 44.e6 Ge3 45.Ge5 Ka8 46.Wd8 Kb7 47.Gg3 c3 48.Wb8 Ka6 49.Wc8 Gd5 50.Wc3 Gd4 51.Wd3 We4 52.Wd2 We6 53.Sg5 i czarne poddały się. Trwa partia Caruana (po prawej) Carlsen 8

9 153.Obrona królewsko indyjska [E70] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 5 GM Carlsen (Norwegia) 2881 GM Radżabow (Azerbejdżan) d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 Gg7 4.e4 d6 5.Sge Sg3 e5 7.d5 a5 8.Ge2 Sa6 9.h4 h5 10.Gg5 He8 11.Hd2 Sc Sg4 13.Gg4 Gg4 14.f3 Gd7 15.Ge3 b6 16.Kb1 Kh7 17.Hc2 a4 18.Sge2 f5 19.ef5 gf5 20.Wh3 Kh8 21.f4 Se4 22.Se4 fe4 23.Wg3 Gg4 24.Wg4 hg4 25.f5 Wf5 26.Sg3 Wf8 27.He4 Hd7 28.a3 b5 29.c5 dc5 30.h5 c4 31.h6 Gf6 32.Gc5 Wf7 33.Wf1 We8 34.Gb4 Gg5 35.Sf5 c6 36.Gd6 Gf4 37.Sg7 Hd6 38.Se8 Hd5 39.Hd5 cd5 40.g3 Kh7 41.gf4 ef4 42.Sd6 Wf6 43.Sb5 f3 44.Sd4 Kh6 45.Kc2 Kg5 46.Kd2 f2 47.Se2 Wf3 48.Kc2 Kh4 49.Wh1 Wh3 50.Wf1 g3 51.Kd2 Kg4 i białe poddały się. 154.Obrona Grünfelda [D90] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 5 GM Mamedjarow (Azerbejdżan) 2760 GM Caruana (Włochy) d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 d5 4.Sf3 Gg7 5.cd5 Sd5 6.Gg5 Sc3 7.bc3 c5 8.Wc1 Gg4 9.Hb3 Hc7 10.e3 Gf3 11.gf d5 a6 13.a4 b5 14.ab5 ab5 15.Gb5 Sd7 16.c4 Se5 17.Ke2 Wa7 18.f4 Sg4 19.Wc2 Sf6 20.Hd3 Wfa8 21.Gf6 Gf6 22.Gc6 Wb8 23.h3 Wb6 24.Gb5 Hc8 25.Wd2 Kg7 26.Kf3 Wa1 27.Wdd1 Wa2 28.Kg2 Gh4 29.Whf1 Wf6 30.Hb3 Wa7 31.Hc3 Kh6 32.Wa1 Wa1 33.Ha1 g5 34.fg5 Gg5 35.He5 Gh4 36.He4 Wg6 37.Kh2 Gf6 38.Ga4 Hc7 39.Kh1 Hc8 40.Hf3 Kg7 41.Gc2 Wg5 42.Wb1 Ge5 43.Wg1 Wg1 44.Kg1 Gd6 45.Kg2 Hg8 46.Hh5 Kh8 47.Kf1 Hg7 48.f4 Kg8 49.Kf2 Kh8 50.Kf3 Gc7 51.Hf5 Gd6 52.Hh5 Gc7 53.Gb1 Gb8 54.Gd3 Gd6 55.h4 Hg8 56.Gc2 Hg7 57.Gd3 Hg8 58.Ge4 Hg7 59.Gb1 Hg8 60.Gd3 Hg7 61.e4 Hc3 62.Hf7 Hd3 63.Kg4 He2 64.Kf5 h5 65.Hf8 Kh7 66.Hf7 Kh8 67.Hg6 Hc4 68.Hh5 Kg7 69.Hg6 Kh8 70.Ke6 Hf1 71.Hh6 Kg8 72.Hg6 Kh8 73.Hh5 Kg7 74.Hg4 Kf8 75.Hh5 Kg7 76.Hg5 Kf8 77.e5 Hb1 78.Hh6 Kg8 79.Hg5 Kf8 80.f5 Ge5 81.He7 Kg8 82.Ke5 Hb2 83.Ke6 He2 84.Kf6 i czarne poddały się. 9

10 Poniżej zdjęcia wykonane w trakcie trwania dwóch sensacyjnych partii: Carlsen (po prawej) Radżabow Mamedjarow (po prawej) Caruana 10

11 155.Obrona Nimzowitscha [E34] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 6 GM Mamedjarow (Azerbejdżan) 2760 GM Carlsen (Norwegia) d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.Hc2 d5 5.Sf3 dc4 6.Gg5 b5 7.a4 c6 8.g3 Gb7 9.Gg2 Sbd Hb6 11.e4 a6 12.Wfd1 h6 13.Ge d5 c5 15.a5 Hd8 16.de6 fe6 17.Sh4 Gc3 18.bc3 He8 19.f4 Wd8 20.h3 Wf7 21.Wd6 e5 22.f5 Sf8 23.Gc5 Wd6 24.Gd6 Wd7 25.Gf8 Hf8 26.Wd1 Hc5 27.Kh2 Ge4 i białe poddały się. Trwa partia Carlsen (po lewej) Mamedjarow 156.Obrona Nimzowitscha [E20] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 7 GM Nakamura (USA) 2772 GM Carlsen (Norwegia) d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 4.f3 c5 5.d e4 d6 7.Gd2 Sbd7 8.Sge2 Se5 9.Sg3 ed5 10.cd5 Gd7 11.a3 Ga5 12.Ge2 b c4 14.Ge3 Gb6 15.Hd2 Wb8 16.Sd1 Gc8 17.Kh1 Sfd7 18.f4 Sg6 19.Gb6 Wb6 20.Se3 Sc5 21.Gd1 Sd3 22.f5 Sgf4 23.a4 a6 24.Sg4 h5 25.Sf2 Hf6 26.Sd3 Sd3 27.He3 Wb7 28.Sh5 Hh6 29.Hh6 gh6 30.ab5 ab5 31.Gc2 Se5 32.Wa6 Wd8 33.Sg3 Wb8 34.Wa7 b4 35.Se2 Gd7 36.Wfa1 Gb5 37.h3 Wdc8 38.Kh2 c3 39.Sd4 cb2 40.Wb1 Wc4 41.Sb5 Wc2 42.Sd4 Wd2 43.Sc6 We8 44.Wa4 Sd3 45.Sb4 Sf2 46.Wa2 Sd1 47.Wd1 Wd1 48.Wb2 We4 49.Sc6 Kg7 50.f6 Kf6 51.Wf2 Kg6 52.Sd8 We8 i białe poddały się. 11

12 157.Obrona królewsko indyjska [E92] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 8 GM Caruana (Włochy) 2783 GM Radżabow (Azerbejdżan) d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 Gg7 4.e4 d6 5.Sf Ge2 e5 7.Ge3 Sg4 8.Gg5 f6 9.Gh4 Sc6 10.d5 Se7 11.Sd2 f5 12.Gg4 fg4 13.Gg5 h6 14.Ge3 c5 15.dc6 bc6 16.b4 d5 17.ed5 cd5 18.Gc5 e4 19.Ge7 He7 20.Sd5 Hf Ga1 22.Ha1 Gf5 23.Se3 Wad8 24.Sb3 Ge6 25.Hc1 h5 26.Sc5 Wd4 27.Hc3 Wc4 28.Hb2 Wc5 29.bc5 Ga2 30.g3 Ge6 31.Wa1 Kh7 32.Wa4 Hg7 33.Hd2 Wf7 34.c6 He5 35.Wa5 Hc7 36.Hc3 Hd6 37.Wb5 Gc8 38.Hc2 a6 39.Wd5 Hf6 40.c7 Wf8 41.Hd2 Hf7 42.Wd8 Kg8 43.Hd5 Kg7 44.Hd4 Kh6 45.Sc4 Ge6 46.Hc5 Wg8 47.c8H Gc8 48.Wc8 Wc8 49.Hc8 Hd5 50.Se3 Hd3 51.Hh8 Kg5 52.Hf8 i czarne poddały się. Pierwsza porażka Radżabowa. 158.Obrona słowiańska [D11] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 9 GM Caruana (Włochy) 2783 GM Mamedjarow (Azerbejdżan) d4 d5 2.c4 c6 3.Sf3 Sf6 4.e3 Gg4 5.Sc3 e6 6.h3 Gh5 7.Hb3 Hb6 8.Sh4 g5 9.Sf3 h6 10.Se5 Sfd7 11.Sd3 Gg6 12.h4 Wg8 13.hg5 hg5 14.Gd2 dc4 15.Hc4 Ha6 16.Sc1 Hc4 17.Gc4 Sb6 18.Ge2 S8d7 19.e4 Ge7 20.Sb3 f5 21.f3 a5 22.a4 e5 23.ef5 Gf7 24.Gd1 Sc4 25.Se4 g4 26.Gc3 gf3 27.gf Kf2 ed4 29.Sd4 Sc5 30.Ge2 Se4 31.fe4 Sd2 32.Gd2 Wd4 33.Ke3 Gc5 34.Gc3 Wg3 35.Kf2 Wc3 36.bc3 We4 37.Ke1 Gc4 38.Wh2 We5 39.f6 Ge2 40.We2 Wf5 41.We8 Kc7 42.Wa8 Gf2 43.Ke2 Gh4 44.f7 Wf7 45.Wa5 Wf2 46.Ke3 Wc2 47.Wa3 Ge7 48.Wb3 Wa2 49.We5 Gd6 50.Wf5 Kb8 51.Wf7 Gc7 52.Wb4 Wh2 53.Kd3 Wg2 54.We4 Wg3 55.Kc2 Ga5 56.Wee7 i czarne poddały się. Udany rewanż za porażkę w pierwszym kole. 12

13 Za chwilę rozpocznie się partia Carlsen (po prawej) Caruana 159.Partia pionem hetmańskim [A49] Memoriał Gaszimowa, Szamkir kwietnia, turniej A, runda 10 GM Carlsen (Norwegia) 2881 GM Caruana (Włochy) d4 Sf6 2.Sf3 g6 3.g3 Gg7 4.Gg2 c5 5.c3 d5 6.dc a5 8.Ge3 Sc6 9.Sa3 a4 10.Hc1 e5 11.Wd1 He7 12.Sb5 Ge6 13.Sg5 Gg4 14.Sd6 h6 15.Sf3 Kh7 16.h3 Ge6 17.b4 ab3 18.ab3 Wa1 19.Ha1 Se4 20.Sd2 f5 21.S2e4 de4 22.Hb1 f4 23.Gd2 e3 24.Ge1 Gf5 25.Hc1 h5 26.fe3 fg3 27.Gg3 Hg5 28.e4 Hg3 29.Wd3 Hh4 30.ef5 gf5 31.e4 fe4 32.Ge4 Kh8 33.He3 Wf4 34.Gg2 He7 35.He2 Hh4 36.b4 e4 37.Se4 Se5 38.Wd5 Kg8 39.b5 Wf5 40.c6 bc6 41.bc6 He7 42.Sd6 Wg5 43.Sb5 He6 44.Wd8 Kh7 45.He4 Wg6 46.c7 Ha6 47.c8H Ha1 48.Kf2 Hb2 49.Ke1 i czarne poddały się. 13

14 ANATOLIJ KARPOW XII MISTRZ ŚWIATA Anatolij Karpow urodził się w miejscowości Złatoust 23 maja 1951 roku. Nauczył się grać w szachy w 1955 roku przypatrując się ojcu rozgrywającemu partie z przyjaciółmi. Jak wspomina Karpow, we wrześniu 1958 roku, będąc pierwszoklasistą, grał ze starszymi kolegami jak równy z równym. Po zakończeniu mistrzostw Federacji Radzieckiej w kategorii juniorów, Karpow uzyskał pierwszą kategorię szachową. Miał wówczas zaledwie dziewięć lat! Sensacyjnie zakończyły się rozegrane w 1961 roku indywidualne mistrzostwa miasta rodzinnego Karpowa. Nasz bohater i Jurij Kałasznikow podzielili pierwsze drugie miejsce i w meczu uzupełniającym triumfował zdecydowanie dziesięcioletni Karpow! Jako dwunastoletni kandydat na mistrza Anatolij pobierał lekcje w sławnej wówczas Szkole Botwinnika. Rok potem zdobył kategorię kandydacką uczestnicząc w leningradzkim turnieju pod nazwą Kandydaci przeciw mistrzom. Tam poznał nowych kolegów, Jurija Bałaszowa i Igora Zajcewa. I nie przypadkiem, to oni właśnie zostali jego sekundantami w przyszłych meczach o szachową koronę. W 1972 roku 21. letni Karpow zadebiutował w rozgrywkach olimpijskich. Pojawił się na XX Olimpiadzie w Skopje na pierwszej szachownicy rezerwowej. Był już arcymistrzem. Zdobył 13 punktów z 15 partii oraz nagrodę za najlepszy wynik indywidualny na swojej szachownicy. Przegrał tylko jedną partię, z mistrzem bułgarskim, 39. letnim Nikolą Padewskim. Na XXI Olimpiadzie w Nicei w 1974 roku był już liderem zespołu. Tym razem uniknął porażki i ze znakomitym wynikiem 12 punktów z 14 gier triumfował na szachownicy lidera. Grał jeszcze jako lider na Olimpiadach w 1980 (La Valletta) i w 1982 roku (Lucerna). Kiedy nastały czasy Kasparowa, nasz bohater zagrał jeszcze na drugiej szachownicy w Dubaju (1986 r.) i Salonikach (1988 r.) i tu przygoda Karpowa z Olimpiadami Szachowymi zakończyła się. Karpow grał bardzo dużo w najsilniejszych turniejach i zwykle wychodził z nich zwycięsko, bowiem musiał stale udowadniać, że jest wiarygodnym mistrzem świata, bowiem jego poprzednik, Robert Fischer, nie przystąpił do meczu o koronę szachową, oddając ten tytuł walkowerem. Trzeciego kwietnia 1975 roku prezydent FIDE Max Euwe ogłosił Anatolija Karpowa, oficjalnym dwunastym mistrzem świata. 14

15 XX OLIMPIADA SZACHOWA, SKOPJE 1972 Zamyślony Karpow patrzy na swoją pozycję z Ungureanu. Od wyniku tej partii i całego meczu ZSRR Rumunia zależało kto zdobędzie złote medale, ekipa sowiecka czy triumfatorzy z Buenos Aires 1978, znakomici Węgrzy. Źródło Centralna Agencja Fotograficzna,

16 ANATOLIJ KARPOW I JEGO OLIMPIJSKI DEBIUT 160.Partia angielska [A37] XX Olimpiada Szachowa, Skopje 1972 Sloth (Dania) 2385 GM Karpow (ZSRR) Sf3 c5 2.g3 g6 3.Gg2 Gg7 4.c4 Sc6 5.Sc3 d6 6.a3 Sh6 7.d Gd2 Sf5 9.Wb1 a Gd7 11.e3 e6 12.Se1 He7 13.b3 Wab8 14.Sc2 Wfd8 15.Sb5 b6 16.b4 ab4 17.ab4 Se5 18.e4 Sh6 19.Sc3 f5 20.b5 Gc8 21.He2 Gb7 22.f4 Sd7 23.Wfe1 We8 24.Wa1 Hd8 25.Wa7 Sf8 26.h3 We7 27.Kh2 Wf7 28.Wa4 e5 29.Sd5 ef4 30.gf4 fe4 31.de4 Se6 32.Hd3 Hf8 33.Wf1 Kh8 34.Sb6 Sf4 35.Gf4 Wf4 36.Sd7 Wf1 37.Hf1 Hf1 38.Gf1 Wd8 39.Sb6 Ge4 40.Se3 Ge5 41.Kg1 Gd4 i białe poddały się. Debiut olimpijski Karpowa. 161.Obrona sycylijska [B84] XX Olimpiada Szachowa, Skopje 1972 GM Karpow (ZSRR) 2630 IM Cobo (Kuba) e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cd4 4.Sd4 Sf6 5.Sc3 a6 6.f4 e6 7.Ge2 Hc Sc6 9.Kh1 Gd7 10.a4 (10.Ge3) 10...Ge7 11.Sb Ge3 Sb4 13.a5 Gc6 14.Gb6 Hb8 15.Hd2 d5 16.e5 Sd7 17.Gd4 b5 18.Gg4 g6 19.Wae1 Wc8 20.f5 gf5 21.Gf5 Sf8 22.Hh6 Sg6 23.Gg6 hg6 24.We3 Gf8 25.Hh4 Gg7 26.Wh3 Ge8 27.Hh7 Kf8 28.Hg6 f6 29.Wf6 i czarne poddały się. Partia uznana przez redakcję Księgi Olimpijskiej za jedną z sześciu najlepszych z rozegranych w Skopje. 162.Obrona sycylijska [B76] XX Olimpiada Szachowa, Skopje 1972 GM Karpow (ZSRR) 2630 Dueball (NRF) e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cd4 4.Sd4 Sf6 5.Sc3 g6 6.Ge3 Sc6 7.f3 Gg7 8.Hd g4 Sd4 10.Gd4 Ge Ha5 12.Kb1 Wfc8 13.a3 Wab8 14.g5 Sh5 15.Sd5 Hd2 16.Wd2 Gd5 17.ed5 a6 18.Wg1 b5 19.c3 a5 20.Ga7 Wb7 21.Ge3 Ge5 22.Ka2 Wcc7 23.Kb3 Wb8 24.Gd3 Sf4 25.Ge4 f5 26.gf6 ef6 27.Wg4 g5 28.Wg1 Sh3 29.We1 Gf4 30.Gf5 Ge3 31.We3 Sf4 32.Ka2 Kf8 33.b4 h6 34.Kb2 We7 35.We7 Ke7 36.Kb3 Wa8 37.c4 ab4 38.ab4 bc4 39.Kc4 Kd8 40.Kb5 Kc7 41.Wc2 Kb7 42.Gd7 Wa3 43.Wc6 Wd3 44.Wb6 Kc7 45.Gc6 Sd5 46.Wb7 Kc8 47.Wf7 Kd8 48.Wd7 Kc8 49.Wf7 Kd8 50.Kc4 Sf4 51.Wf6 d5 52.Kc5 Ke7 53.Wh6 Wc3 54.Kb6 Wf3 55.b5 g4 56.Wh4 Wh3 57.Wg4 Se2 58.Kc7 Wh7 59.b6 Ke6 60.Kd8 Sd4 61.Wd4 Kd6 62.Gd5 Kc5 63.Wd2 Kb6 64.Wc2 i czarne poddały się. Jedyna porażka niemieckiego mistrza w Skopje! 16

17 163.Obrona sycylijska [B22] XX Olimpiada Szachowa, Skopje 1972 GM Padewski (Bułgaria) 2430 GM Karpow (ZSRR) e4 c5 2.Sf3 e6 3.c3 d5 4.ed5 ed5 5.d4 Gd6 6.dc5 Gc5 7.Ge2 Sc Sge7 9.Sbd Sb3 Gb6 11.Sfd4 Sg6 12.Ge3 We8 13.Hc2 Sce5 14.Wad1 Gd7 15.Sd2 Sg4 16.Gg4 Gg4 17.Wde1 Wc8 18.S2f3 We4 19.Hb3 Hd7 20.Sd2 Wee8 21.f3 Ge6 22.Hd1 Gc7 23.Wf2 Hd6 24.Sf1 Ha6 25.f4 Gd7 26.Hb1 Gb5 27.Sb5 Hb5 28.g3 We4 29.Gd4 We1 30.He1 We8 31.Hd1 a5 32.Se3 We4 33.Hb3 Hb3 34.ab3 Se7 35.Wd2 h5 36.Kf2 We6 37.Kf3 g6 38.Gc5 Gb6 39.b4 ab4 40.cb4 Gc5 41.bc5 b6 42.b4 bc5 43.bc5 Kf8 44.Sd5 Wc6 45.Se7 Ke7 46.Wc2 Kd7 47.Ke4 Wf6 48.Wa2 Wf5 49.Wa7 Ke8 50.Wa5 Kd8 51.Kd4 h4 52.Wa8 Kc7 53.Wa7 Kc6 54.Ke4 Wc5 55.Wf7 Wc2 56.Wf6 Kd7 57.Wg6 Wh2 58.g4 h3 59.Wh6 Wh1 60.Kf5 h2 61.g5 Ke7 62.g6 Wa1 63.Wh7 Kf8 64.Wh2 Wa5 65.Kf6 Wa6 66.Kg5 i czarne poddały się. Olbrzymia sensacja i jedyna porażka Karpowa! 164.Atak królewsko indyjski [A08] XX Olimpiada Szachowa, Skopje 1972 Sznapik (Polska) 2200 GM Karpow (ZSRR) e4 c5 2.Sf3 e6 3.d3 Sc6 4.g3 d5 5.Sbd2 Gd6 6.Gg2 Sge We1 Gc7 9.c3 b6 10.e5 a5 11.Sf1 Ga6 12.h4 d4 13.c4 Hd7 14.S1h2 f5 15.ef6 gf6 16.Sg4 e5 17.Gh3 He8 18.Gh6 Wf7 19.Gd2 (Należało zdecydować się na ofiarę figury 19.Gg5!? prowadzącą do bardzo skomplikowanej gry) 19 Kh8 20.Kh2 Gc8 21.He2 Gd7 22.Sg1 f5 23.Sh6 Wg7 24.Gg5 Hg6 25.Gg2 Sg8 26.Sg8 Wag8 27.Hd2 f4 28.Ge4 Hd6 29.He2 Ge8 30.Gd5 Wf8 31.gf4 h6 32.fe5 He5 33.He5 Se5 34.f4 Sg4 35.Kg3 Se3 i białe poddały się. 17

18 HISTORIA OLIMPIAD SZACHOWYCH V Olimpiada Szachowa Folkestone 1933 Następna, piąta już Olimpiada Szachowa, została przeprowadzona w nadmorskiej miejscowości, na południu Anglii. Stało się tak dopiero po rezygnacji, z powodów finansowych, Hiszpanii, która miała podjąć się organizacji tej imprezy w 1932 roku oraz USA, które zaplanowały Chicago jako teren zmagań olimpijskich w 1933 roku. Niestety pomysł włączenia szachów jako kolejnej dyscypliny olimpijskiej upadł i Amerykanie wycofali swoją propozycję. Akces zgłosiło 19 państw jednakże ostatecznie wystartowało najmniej w historii, bo zaledwie piętnaście. Meksyk nie został dopuszczony przez organizatorów (za późno zostało wysłane zgłoszenie), Estonia po prostu nie przyjechała, natomiast Argentyna i Hiszpania zrezygnowały w ostatniej chwili. Jak oceniano tak małą ilość drużyn? Pesymiści uważali, że jest to regres względem minionych turniejów, zaś optymiści stwierdzali, iż w warunkach dotkliwego ogólnoświatowego kryzysu, taka liczba reprezentacji stanowi duży sukces idei szachów olimpijskich! Po raz pierwszy zabrakło Holandii, Niemiec i Hiszpanii. Nie mógł zagrać, doskonale znany z poprzednich Olimpiad, Frederic Dewarst Yates. Jeden z najwybitniejszych szachistów angielskich, 10 listopada 1932 roku, uległ śmiertelnemu zatruciu w swoim własnym, londyńskim mieszkaniu. W tymże roku zmarł także, w wieku 38 lat, najlepszy szachista łotewski Herman Matisons. Jedynym debiutantem była ekipa Szkocji. Z bardziej znanych zawodników, do stolików szachowych, zasiedli m.in. mistrz świata Alechin (Francja), Maroczy (Węgry), Grünfeld i czyniący coraz większe postępy Eliskases (obaj Austria), trzej muszkieterowie, czyli Stahlberg, Lundin i Stoltz ze Szwecji, młody (i bardzo silny!) Flohr (Czechosłowacja), Kashdan i weteran Marshall (obaj USA) oraz, jak zawsze na pierwszej szachownicy, Sultan Khan z Anglii. W zespole polskim znowu można było zobaczyć Tartakowera, P. Frydmana, Makarczyka, i po pewnej przerwie Regedzińskiego. Natomiast w charakterze debiutanta wystąpił Izaak Appel. Za głównego faworyta uchodziła ekipa USA, której mogły przeszkadzać Polska, Czechosłowacja, Szwecja i Austria. 18

19 165.Obrona sycylijska [B45] V Olimpiada Szachowa, Folkestone 1933 Opočensky (Czechosłowacja) Hasenfuss (Łotwa) 1.d4 c5 2.Sf3 e6 3.e4 cd4 4.Sd4 Sc6 5.Sc3 Sf6 6.Sc6 dc6 7.Hd8 Kd8 8.e5 Sd7 9.f4 Gb4 10.Gd2 b Gb7 12.Se4 Ge7 13.Ge3 Kc7 14.Ge2 Wad8 15.Gf3 Sb8 16.g4 Wd1 17.Wd1 Wd8 18.f5 Wd1 19.Kd1 Sd7 20.Gf4 c5 21.f6 Gf8 22.Ke2 h6 23.h4 g6 24.Sd2 Gf3 25.Sf3 Kc6 26.c4 a6 27.Kd3 b5 28.b3 Sb6 29.Gd2 Sd7 30.Gc3 b4 31.Gd2 Kc7 32.Ke4 Kd8 33.h5 Ke8 34.Sh4 g5 35.Sf3 a5 36.Sg5 hg5 37.Gg5 Sb6 38.Ge3 a4 39.g5 a3 40.h6 Sc4 41.h7 Se3 42.Ke3 c4 43.h8H cb3 44.ab3 i czarne poddały się. 166.Obrona Grünfelda [D94] V Olimpiada Szachowa, Folkestone 1933 Regedziński (Polska) Betbeder (Francja) 1.d4 d5 2.c4 c6 3.Sc3 Sf6 4.Sf3 g6 5.e3 Gg7 6.Gd3 Gg4 7.cd5 Gf3 8.gf3 Sd5 9.f Hb3 Sc3 11.bc3 Hc7 12.h4 c5 13.Wb1 b6 14.Ge4 Sc6 15.h5 Sa5 16.Ha4 Wad8 17.hg6 hg6 18.Gd2 Hd6 19.Gc1 He6 20.d5 Gc3 21.Kf1?? (Przyczyna wszystkich kłopotów białych. Należało grać 21.Ke2!) 21 Wd5!! (Betbeder natychmiast wykorzystuje błąd przeciwnika) 22.Gd5 Hd5 23.Kg1 Hd3 24.Hb5 Sc4! 25.Wb3?? (Przedłużało walkę 25.Hb3) 25 Hd1 26.Kh2 Hf3 27.Hc4 Hf2 28.Kh3 Hf3 29.Kh2 Hf2 30.Kh3 Kg7 31.Hc3 f6 32.f5 Wh8 33.Kg4 Wh1? (Czarne nie widzą natychmiastowego zakończenia partii 33 gf5 i mat) 34.Wb2 Wh4 i mat! Jedyna porażka Regedzińskiego! 19

20 Zawodnicy oczekują rozpoczęcia pierwszej rundy Na pierwszym planie ekipa szwedzka Zdjęcie: Tidskrift För Schack, nr 12/1933 r. Końcowe rezultaty: 1. USA 39,0 2. CZECHOSŁOWACJA 37,5 3. SZWECJA 34,0 4. POLSKA 34,0 5. WĘGRY 34,0 6. AUSTRIA 33,5 7. LITWA 30,5 8. FRANCJA 28,0 9. ŁOTWA 27,5 10. ANGLIA 27,0 11. WŁOCHY 24,5 12. DANIA 22,5 13. ISLANDIA 17,0 14. BELGIA 17,0 15. SZKOCJA 14,0 20

21 167.Gambit hetmański [D58] V Olimpiada Szachowa, Folkestone 1933 Alechin (Francja) Tartakower (Polska) 1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 d5 4.Gg5 Ge7 5.e3 h6 6.Gh Sf3 b6 8.Hc2 Gb7 9.Wd1 Sbd7 10.cd5 ed5 11.Gd3 Sh5 12.Gg3 c5 13.Gf5 c4 14.Ha4 Sdf6 15.Se5 g6 16.Gb1 a6 17.Hc2 b b4 19.Se2 He8 20.Sf4?! (Należało grać 20.Gh4) 20 Sg3! 21.hg3 Gd6 22.Wfe1 Wc8 23.e4 de4 24.Sc4 Gf4 25.gf4 He6 26.b3 Hg4 27.Hd2 Hh4 (Silniejsze było 27 Hg2! Z następnym 28 e3) 28.He3?! (Pozycja była równa po 28.f5! i nie wolno 28 gf5 ze względu na 29.Sd6) 28 Sg4 29.Hg3 Hg3 30.fg3 f5 31.d5? (Ten pion skazany jest na zagładę. Należało grać 31.Se5) 31 Wfd8! 32.d6 Wc5 33.Wd4 Gd5 34.Wed1 Gc4 35.Wc4 Se3 36.Wc5 Sd1 37.Wc6 Sc3 38.Gc2 Se2 39.Kf2 Sd4 40.Wc4 Wd6 (Teraz czarne mogą odłożyć partię z pionem przewagi i w lepszej pozycji) 41.g4 Kg7 42.gf5 gf5 43.Ge4? (Białe nie chcą pogodzić się z trudną obroną końcówki bez piona i dlatego poświęcają gońca za rozbicie struktury czarnych pionów. Tartakower jednak perfekcyjnie udowadnia, że plan ten jest niepoprawny) 43 fe4 44.Ke3 Sc6 45.Ke4 Kf6 46.g4 Ke6 47.Wc5 Kd7 48.g5 hg5 49.fg5 Wd4 50.Ke3 Wh4 51.Wf5 Wh2 52.g6 Wa2 53.Wg5 Wb2 54.g7 Wb3 55.Kf2 Se7 56.Wd5 Ke6 57.Wd8 Kf7 58.Wd7 Kg7! (W tym miejscu mistrz świata mógł złożyć broń) 59.We7 Kf6 60.Wa7 Wa3 61.Wb7 a5 62.Wb5 Ke6 63.Ke2 Kd6 64.Kd2 Kc6 65.Wh5 Kb6 66.Kc2 Wc3 67.Kb2 Wc5 68.Wh8 Kb5 69.Wb8 Ka4 70.Wh8 Wg5 71.Wh2 Wg3 72.Wh8 Wg2 73.Ka1 Ka3 74.Wh3 b3 i białe wreszcie poddały się. Największa sensacja Olimpiady i jedyna porażka mistrza świata! 168.Obrona hetmańsko indyjska [E14] V Olimpiada Szachowa, Folkestone 1933 Page (Szkocja) Frydman P. (Polska) 1.d4 Sf6 2.Sf3 b6 3.c4 Gb7 4.Sc3 e6 5.e3 Se4 6.Se4 Ge4 7.Sd2 Gb7 8.a3 d5 9.b4 dc4 10.Sc4 Sd7 11.Gb2 Ge7 12.Hc Gd3 h Gd6 15.f4 He7 16.e4 c5 17.dc5 bc5 18.e5 Gc7 19.Gh7 Kh8 20.f5 cb4 21.ab4 ef5 22.Hf5 Gd5 23.Sd6 Se5 24.Ge5 Gd6 25.Gd4?? (Przegrywające posunięcie. Należało grać 25.Gd6) 25 Hh4! 26.Ge5 Ge6! 27.Wf4 Gf5 28.Wh4 Ge5 i białe poddały się. Udało nam się dotrzeć do zupełnie nieznanych partii rozegranych w Folkestone Były umieszczone w periodykach szachowych lat trzydziestych. Można się z nimi zapoznać w wydanym ostatnio przez Wydawnictwo Comrel piątym tomie Wielkiej Encyklopedii Olimpiad Szachowych. 21

22 PRASA Z DAWNYCH LAT Rok 1930 był bogaty w szachowe wydarzenia. Jak czytamy w numerze 11 Tidskrift För Schack z 1930 roku, w dniach października 1930 roku rozegrano w Sztokholmie Międzynarodowy Turniej Mistrzów. Młodzi szachiści szwedzcy Stoltz, Lundin i Stahlberg grali ze światowymi gwiazdami szachowymi, czyli wybitnym mistrzem austriackim Spielmannem, numerem 2 w USA Kashdanem (po Marshallu) i najlepszym szachistą niemieckim Bogoljubowem. Liczbę gości dopełniał młody i obiecujący mistrz Berlina Rellstab. Nagrody otrzymali zawodnicy, którzy zajęli miejsca I IV. Uczestnicy turnieju: Kashdan (u góry) i Rellstab Zdjęcie: Tidskrift För Schack, numer 11/1930 rok Poniżej zamieszczamy tabelę z tego turnieju. Zawodnicy są umieszczeni według numerów startowych. 22

23 R M 1.Spielmann 0 1 ½ ½ ½ 0 2,5 V 2.Stoltz 1 0 ½ 1 ½ 1 4,0 II III 3.Kashdan 0 1 ½ ,5 I 4.Stahlberg ½ ½ ½ ½ IV 5.Rellstab ½ 0 0 ½ VI 6.Lundin ½ ½ VII 7.Bogoljubow II III 169.Debiut Retiego [A14] Międzynarodowy Turniej Mistrzów, Sztokholm października, runda 1 Stoltz (Szwecja) Bogoljubow (Niemcy) 1.Sf3 d5 2.c4 e6 3.g3 Sf6 4.Gg2 Ge b3 c5 7.cd5 Sd5 8.d4 Sc6 9.Gb2 b6 10.Sc3 Ga6! 11.Wc1 (Wariant 11.Sd5 ed5 12.Hd2 jest korzystny dla czarnych) 11 Sc3 12.Gc3 Wc8 13.dc5 Gc5 14.Hc2 Sd4 15.Gd4 (Naturalnie nie można grać 15.Sd4??, gdyż po 15 Gd4 białe mają kłopoty) 15 Gd4 16.He4 Wc1 17.Wc1 Gb2 18.Wc2 Gf6 19.Sd2 g6 20.Gf1 Hd7 21.Hf4 Gg7? (należało grać 21 Wc8, aby nie wpuszczać białej wieży na pole c7 ) 22.Wc7 Hd5 23.e4! Hd4 24.Wa7 Ge5 25.He3! He3 26.fe3 Gc8 27.Sc4 Gb8 28.We7 b5 29.Sb6 Gd6 30.Sc8! Wc8 31.Wd7 Gc5 32.Gb5 Ge3 33.Kf1 Wc2 34.a4 Wh2 35.a5 Wf2 36.Ke1 Wa2 37.a6 h5? (Błąd! Lepsze było 37 Wa5, na co białe planowały 38.Wb7!) 38.Ga4 g5 39.a7 Ga7 40.Wa7 h4 41.gh4 gh4 42.Kf1 (W tym miejscu czarne mogły spokojnie poddać się) 42 h3 43.Kg1 Wb2 44.Ge8 f5 45.Gf7 Kh8 46.Ge6 fe4 47.Gc4 Wd2 48.We7 h2 49.Kh1 Wb2 50.We4 Kg7 23

24 51.We2 Wb1 52.Kh2 Kf6 53.Kg2 Wc1 54.Kf3 i czarne poddały się. Uwagi: Rudolf Spielmann, październik 1930 r. 170.Gambit hetmański [D30] Międzynarodowy Turniej Mistrzów, Sztokholm października, runda 5 Lundin (Szwecja) Bogoljubow (Niemcy) 1.c4 Sf6 2.Sf3 c6 3.d4 d5 4.e3 e6 5.Sbd2 Ge7 6.Gd3 Sbd b3 b6 9.Gb2 Gb7 10.Hc2 c5 11.Wad1 cd4 12.ed4 g6 13.Se5 Wc8 14.Sdf3 Se5 15.Se5 Sd7 16.Sg4 Sf6 17.Se5 Wc7 18.Hd2 Ha8 19.f4 dc4 20.bc4 Ge4 21.Wde1 Wd8 22.g4 Gd3 23.Hd3 Sd7 24.Sf7!! Kf7 25.f5 ef5 26.gf5 Wg8 27.fg6! Ke8 24

25 28.Wf7?? Se5 29.We5 Wg6 30.Hg6 hg6 31.Wh7 Hf3 32.d5 Hg4 33.Kf2 Hf4 34.Ke1 He5! i białe poddały się. Wykrzykniki przy silnych i pytajniki przy słabych posunięciach oraz wybór diagramów: Rudolf Spielmann, październik 1930 rok. 171.Partia angielska [A34] Międzynarodowy Turniej Mistrzów, Sztokholm października, runda 6 Stoltz (Szwecja) Rellstab (Niemcy) 1.c4 c5 2.Sc3 Sf6 3.Sf3 d5 4.cd5 Sd5 5.g3 Sc6 6.Gg2 Sb6 7.a4 Gd7 8.d4 cd4 9.Sd4 Wc Sd4 11.Hd4 Gc6 12.Hd8 Kd8 13.Wd1 Ke8 14.Ge3 Gg2 15.Gb6 ab6 16.Kg2 e6 17.Sb5 Wd8 18.Wd8 Kd8 19.Wd1 Ke8 20.Wc1 Gc5 21.b4 Ge7 22.Wc7 Wf8 23.Wb7 Gb4 24.Wb6 Ke7 25.Wb7 Kf6 26.Sa7 Gc5 27.Sc6 Wc8 28.Sb8 Gd6 29.Sd7 Kg6 30.Wb6 Ge7 31.a5 Gd8 32.Wc6! Wa8 33.a6 Ge7 34.Sb6 Wa6 35.Sc8 Wa2 36.Se7 Kf6 37.Sd5 i czarne poddały się. 172.Gambit hetmański [D37] Międzynarodowy Turniej Mistrzów, Sztokholm października, runda 4 Bogoljubow (Niemcy) Rellstab (Niemcy) 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sf3 Sf6 4.Sc3 Sbd7 5.Gf4 c6 6.e3 Sh5 7.Gg3 Sg3 8.hg3 f5 9.Gd3 Sf6 10.Hc2 Gd6 11.Se2 Ha5 12.Kf1 Gd7 13.Sf a3 Wae8 15.Wc1 b5 16.c5 Gb8 17.Wh4 Se4 18.Hd1 Hd8 19.Se5 Ge5 20.de5 g5 21.Wh7 Sd2 22.Ke1 Sf3 23.Hf3 g4 24.Wd7 Hd7 25.He2 Hc7 26.Gb1 Wf7 27.Sd3 Wh7 25

26 28.Kd2 Kf7 29.Wf1 Weh8 30.f3 gf3 31.Hf3 Ke8 32.g4 Wf7 33.gf5 Wf5 34.Sf4 Wff8 35.Hg4 He5 36.Sd3 He4 37.He4 de4 38.Wf8 Wf8 39.Sb4 Wf2 40.Kc3 Wg2 41.Ge4 We2 42.Gc6 Ke7 43.Gb5 We3 44.Kd2 Wh3 45.Sc6 Kd7 46.Sa7 Kc7 47.Gc4 i czarne poddały się. 173.Obrona francuska [C14] Międzynarodowy Turniej Mistrzów, Sztokholm października, runda 3 Kashdan (USA) Spielmann (Austria) 1.d4 e6 2.e4 d5 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 Ge7 5.e5 Sfd7 6.Ge7 He7 7.Hd Gd3 c5 9.Sb5 a6 10.Sd6 cd4 11.f4? Sc6 12.Sf3 f6 13.Sc8 Wac8 14.ef6 Hf Hf4 16.Gh7 Kh8! 17.Hf4 Wf4 18.Gd3 e5 19.Sg5 Wf1 20.Wf1 e4 21.Ge2 Sce5 22.Gd1 Sf6 23.Se6 d3 24.cd3 Sd3 25.g4 e3 26.g5 Se4 27.Wf7 Sdf2? 28.Ge2 Sh3 29.Kg2 Shg5 30.Sg5 Sg5 31.Wb7 Wf8 32.Ga6 Wf2 33.Kg3 Se4 34.Kg4 e2? 35.Ge2 Sf6 36.Kg3 We2 37.a4 d4 38.Wb3 Kh7 39.h3 Kg6 40.Kf3 Wh2 41.Kf4 Sd7! 42.a5 Wf2 43.Kg3 Wf6 44.Wa3 Wd6! 45.a6 d3 46.a7 d2 47.a8H d1h 48.He4 Kh6 49.Hh4 Hh5 50.Hf4 Hg5 51.Hg5 Kg5 52.Wa5 Kh6 53.Wb5 Wd3 54.Kg2 Sf6 55.Wf5 Wb3! i białe poddały się. Wykrzykniki przy silnych i pytajniki przy słabych posunięciach: Rudolf Spielmann, październik 1930 r. Gösta Stoltz Tidskrift För Schack, numer 12/1930 rok 26

27 PRAKTYKA SZACHOWA 174.Pozycja z partii Malmö 1986 Wahls (RFN) 2330 IM Bjarnason Islandia) 2395 Posunięcie białych. Teraz spadł na czarne grom z jasnego nieba! Poprowadź atak białych. 175.Pozycja z partii Bukareszt 1953 IM Śliwa (Polska) IM Stoltz (Szwecja) Posunięcie białych. Nieśmiertelna partia Śliwy odniesiona nad jednym z najlepszych szachistów szwedzkich. Poprowadź atak. Rozwiązania wewnątrz numeru 27

28 GALERIA UNIKALNYCH ZDJĘĆ Isaac Kashdan, czołowy szachista amerykański z okresu przedwojennego i etatowy olimpijczyk Zdjęcie: Chess Review, numer 12/1934 r. 28

29 PANIE GRAJĄ W SZACHY. Zamieszczamy, jako pierwsi nieznane partie kobiet rozegrane w turniejach w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku! Partii nie publikowano, bowiem panie grały wówczas dość słabo i podstawki były na porządku dziennym! Nasz wybór dotyczy jednak partii wartościowych! 176.Obrona skandynawska [B01] Turniej III strefy FIDE, Lipsk 1954 Kertesz (Węgry) Asenowa (Bułgaria) 1.e4 d5 2.ed5 Hd5 3.Sc3 Ha5 4.Sf3 Gg4 5.h3 Gh5 6.Ge2 Sc d3 h6 9.Ge3 Hb4 10.Hc1 e6 11.a3 He7 12.b4 g5 13.g4 Gg6 14.b5 Sa5 15.Se5 Gh7 16.Sa4 Gg7 17.d4 f6 18.Sf3 h5 19.Gd2 hg4 20.hg4 Ge4 21.Gb4 He8 22.Ga5 Hg6 23.Kg2 f5 24.Sc3 fg4 25.Se4 gf3 26.Gf3 g4 27.Hf4 gf3 28.Kf3 Wf8 i białe poddały się. 177.Obrona Ragozina [D39] Mistrzostwa Czechosłowacji Kobiet, 1954 Gauptova (Czechosłowacja) Vagnerova (Czechosłowacja) 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sf3 Sf6 4.Gg5 Gb4 5.Sc3 dc4 6.e4 c5 7.Gc4 cd4 8.Sd4 Ha5 9.Gf6 9 Gc3 10.bc3 Hc3 11.Hd2 Ha1 12.Ke2 Hh1 13.Se6 fe6 14.Hd8 Kf7 15.He7 Kg6 16.Hg7 Kh5 17.Hg5 i mat. 29

30 178.Partia pionem hetmańskim [D02] Mistrzostwa Holandii Kobiet, 1954 WIM Heemskerk (Holandia) Shilperood (Holandia) 1.d4 d5 2.Sf3 Gf5 3.Gf4 Sf6 4.e3 e6 5.Gd3 Se4 6.Sbd2 h6 7.h3 Gd6 8.Se g4 Hh4 10.Se4 Ge4 11.Gg3 He7 12.Ge4 de4 13.c3 Sd7 14.Hc2 Sf6 15.Gh4 g5 16.Gg3 Kg c5 18.h4 b5 19.hg5 hg5 20.f3 cd4 21.ed4 ef3 22.Hd3 Hb7 23.He3 Se4 24.Sf3 f6 25.Gd6 Sd6 26.Sg5 Wh8 27.Se6 Kf7 28.Wh8 Wh8 29.d5 Ha6 30.Hc5 Ha2 31.Hc7 i czarne poddały się. 179.Gambit Evansa [C51] Mistrzostwa Bułgarii Kobiet, 1954 Dimowa (Bułgaria) Karamanowa (Bułgaria) 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 4.b4 Gb4 5.c3 Gc5 6.d4 Sa5 7.Gf7 Kf7 8.Se5 Kf8 9.dc5 Sf6 10.Gg5 d Ge6 12.cd6 cd6 13.Sd3 Sc6 14.Sd2 h6 15.Sf4 He8 16.Gh4 g5 17.Se6 He6 18.Gg3 h5 19.f4 h4 20.fg5 hg3 21.Wf6 Hf6 22.gf6 gh2 23.Kh1 Se5 24.Sf3 Sg4 25.Hd6 Kf7 26.He7 i czarne poddały się. 180.Obrona holenderska [A96] Mistrzostwa Jugosławii Kobiet, 1954 Timofiejewa (Jugosławia) WIM Lazarević (Jugosławia) 1.d4 e6 2.c4 f5 3.g3 Sf6 4.Gg2 d6 5.Sf3 Ge7 6.b He8 8.Hc2 Sc6 9.Ga3 e5 10.de5 de5 11.Ge7 He7 12.Wd1 f4 13.gf4 ef4 14.Sc3 Se5 15.Sd5 Sd5 16.Wd5 Sf3 17.Gf3 c6 18.Wd2 Gf5 19.Hc3 Wf6 20.Kh1 Wh6 21.Wg1 Wh2 i białe poddały się. KATASTROFY SZACHOWE (1) 181.Obrona Caro Kann [B19] IV Olimpiada Szachowa, Praga 1931 Horowitz (USA) Gudju (Rumunia) 1.e4 c6 2.d4 d5 3.Sc3 de4 4.Se4 Gf5 5.Sg3 Gg6 6.Sf3 e6 7.h4 h6 8.Se5 Gh7 9.Gc4 Sd7 10.He2 Sgf6?? (Konieczne było 10 Se5) 11.Sf7!! Gb4 12.c3 Ha5 13.He6 Kf8 14.cb4 Hb4 15.Gd2 i czarne poddały się. 30

31 POLACY I POLKI GRAJĄ W SZACHY Publikujemy, zapewne również jako pierwsi, nieznane partie szachistów oraz szachistek polskich rozegrane w turniejach w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku! Wybieramy tylko białe kruki, czyli zapisy partii z reguły nigdzie nieosiągalne! 182.Obrona sycylijska [B74] VII Mistrzostwa Polski Kobiet, Szczecin 1955 Wiewiórowska (Polska) WIM Hołuj (Polska) 1.e4 c5 2.Sf3 d6 3.d4 cd4 4.Sd4 Sf6 5.Sc3 g6 6.Ge3 Gg7 7.Ge Sc6 9.Sb3 Ge6 10.f4 Hc8 11.h3 a5 12.Sa4 Wb8 13.Sb6 Hd8 14.Gf3 Sd7 15.Sd7 Hd7 16.c3 b5 17.Sd4 Sd4 18.cd4 Gc4 19.Wf2 b4 20.b3 Gb5 21.Wc1 Wfc8 22.Wfc2 Ga6 23.Wc8 Wc8 24.Wc8 Hc8 25.Kf2 Hc3 26.d5 Gd3 27.Hd2 Gb1 28.Ke2 Ha1 29.Kf2 Gc3 30.He2 Ga2 31.f5 Gb3 32.fg6 hg6 33.Gg4 Hb2 i po kilku, zupełnie zbędnych posunięciach, białe poddały się. 183.Obrona sycylijska [B33] Mecz Białoruś Polska, 1957 WIM Hołuj (Polska) WIM Zworykina (Białoruś) 1.e4 c5 2.Sf3 Sc6 3.d4 cd4 4.Sd4 Sf6 5.Sc3 Hc7 6.Gg5 e6 7.Sdb5 Hb8 8.Hf3 a6 9.Gf6 gf6 10.Hf6 Wg8 11.Sa3 b5 12.Sab1 Sb4 13.Sa3 Sc6 14.Sab1 Hd6 15.Sd2 Gg7 16.Hf3 Sd4 17.Hd3 b4 18.Sc4 Hc7 19.Se2 Sb5 20.Sg3 Gb Sd6 Sd6 23.Hd6 Hd6 24.Wd6 Kc7 25.Wd1 d5 26.Gd3 Gh6 27.Kb1 de4 28.Ge4 Wd1 29.Wd1 Ge4 30.Se4 Wg2 31.c4 bc3 32.bc3 Wh2 33.Sc5 Kb6 34.Sd3 Gf8 35.Kc2 Gc5 36.Wd2 h5 37.Kb3 Wh4 38.Se5 Wf4 39.Sd3 Wf5 40.We2 h4 41.f4 h3 42.Wh2 Wh5 43.Se5 Gd6 44.Sd3 Wh4 45.Sf2 Gf4 46.Wh3 Wh3 47.Sh3 Ge3 48.Kc4 Kc6 49.Kd3 Gh6 50.Sf2 f5 51.Kc4 Gf8 52.Sd3 Gd6 53.Kd4 a5 54.a4 Gh2 55.Sb2 e5 56.Ke3 Kc5 57.Kf3 e4 58.Ke3 Ge5 59.Sd1 Kc4 60.Ke2 Gf4 i białe poddały się. Podobnie jak w meczu Białoruś Polska 1955, Hołuj przegrała ze Zworykiną 0:2, również 1957 roku. 31

32 MECZ BIAŁORUŚ POLSKA, 1955 W 1955 roku zorganizowano mecz Białoruś Polska. Publikujemy ostatnią porcję partii z tego spotkania. 184.Obrona hetmańsko indyjska [E16] Mecz Białoruś Polska, 1955 GM Bolesławski (Białoruś) IM Śliwa (Polska) 1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 b6 4.g3 Gb7 5.Gg2 Gb4 6.Gd2 Ge7 7.Sc3 d5 8.Se5 c6 9.cd5 cd5 10.Ha4 Sbd7 11.Sc6 Gc6 12.Hc Hc8 14.Hc8 Wac8 15.Wfc1 Sb8 16.e3 a6 17.Gf1 Wfd8 18.Gd3 b5 19.a4 b4 20.Sa2 a5 21.Wc8 Wc8 22.Wc1 Wc1 23.Sc1 Sbd7 24.Sb3 Gd8 25.Gb5 Kf8 26.f3 Ke7 27.Kf2 Gb6 28.Ke2 h6 29.Ge1 Se8 30.g4 Sd6 31.Gd3 f5 32.Gg3 fg4 33.fg4 Sf6 34.h3 Sfe4 35.Gd6 i remis. 185.Obrona hetmańsko indyjska [E19] Mecz Białoruś Polska, 1955 IM Śliwa (Polska) GM Bolesławski (Białoruś) 1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 b6 4.g3 Gb7 5.Gg2 Ge Sc3 Se4 8.Hc2 Sc3 9.Hc3 f5 10.Se1 Gg2 11.Sg2 Gf6 12.Hd3 Sc6 13.d5 Sb4 14.Hb3 a5 15.de6 de6 16.Sf4 He7 17.c5 Wfe8 18.cb6 cb6 19.Gd2 Sc6 20.Gc3 Sd4 21.Gd4 Gd4 22.Wfd1 a4 23.He6 He6 24.Se6 i remis. 186.Partia pionem hetmańskim [A49] Mecz Białoruś Polska, 1955 Suetin (Białoruś) Tarnowski (Polska) 1.Sf3 Sf6 2.c4 g6 3.b3 Gg7 4.Gb g3 d6 6.d4 e5 7.de5 Sfd7 8.Gg2 de5 9.Sc3 Sc6 10.Hc1 f e4 12.Se1 Sce5 13.Ga3 We8 14.Hd2 c6 15.Wd1 Hf6 16.Gb2 Sf8 17.f3 ef3 18.ef3 He7 19.Sc2 Ge6 20.f4 Wad8 21.He2 Sg4 22.h3 Hc5 23.Kh1 Wd1 24.Sd1 Gb2 25.Sb2 Gf7 26.Hd2 Sf6 27.Sd3 Hd6 28.Hc3 S6d7 29.We1 We1 30.Sce1 b6 31.Kh2 c5 32.Se5 Hd1 33.Sd7 Sd7 34.Sf3 He2 35.Sg5 h6 36.Sf7 Kf7 37.Hf3 Ha2 38.Hd5 Ke7 39.Hg8 Sf8 40.Hg7 Ke8 41.Kg1 Hb1 42.Kh2 Ha2 i remis. 32

33 187.Obrona królewsko indyjska [E86] Mecz Białoruś Polska, 1955 IM Śliwa (Polska) GM Bolesławski (Białoruś) 1.d4 Sf6 2.c4 g6 3.Sc3 Gg7 4.e Ge3 d6 6.f3 e5 7.Sge2 c6 8.Hd2 ed4 9.Gd4 Ge6 10.Sf4 c5 11.Ge3 Sc Sd4 13.h4 a6 14.h5 We8 15.hg6 fg6 16.Se6 We6 17.Gd4 cd4 18.Se2 We5 19.Sd4 Wc8 20.Kb1 Sh5 21.Wh3 Hf6 22.Sb3 Sf4 23.Wh1 Se6 24.Gd3 a5 25.f4 Hf4 26.Whf1 Hd2 27.Sd2 Wg5 28.Wf2 Gd4 29.We2 Ge5 30.Sf3 Wg3 31.Wc2 Sc5 32.a3 a4 33.Wcd2 Sd3 34.Wd3 Gf4 35.e5 de5 36.Wd8 Wd8 37.Wd8 Kg7 38.Wd7 Kh6 39.Wb7 Wg2 40.We7 We2 41.c5 We3 42.Sd2 Wd3 43.Se4 Wd4 44.Sf6 Wc4 45.Wh7 Kg5 46.Wf7 Kf5 47.Sh7 Kg4 48.Sf6 Kf5 49.Sh7 Ke4 50.Wg7 Kf3 51.Wg6 e4 52.Sg5 Gg5 53.Wg5 e3 54.Wf5 Ke4 55.Wf6 e2 i białe poddały się. 188.Obrona Nowoczesny Benoni [A69] Mecz Białoruś Polska, 1955 Gromek (Polska) Saigin (Białoruś) 1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 c5 4.d5 ed5 5.cd5 d6 6.e4 g6 7.Ge2 Gg7 8.f Sf3 We8 10.Hc2 10 Se4 11.Se4 Gf5 12.Sfd2 He7 13.Gd3 Sa6 14.Hc4 Ge4 15.Se4 f fe4 17.Ge2 Sc7 18.a4 a6 19.Wb1 b5 20.Hb3 c4 21.Hg3 Sd5 22.f5 Ge5 23.Hg4 Hg7 24.Gg5 Gf6 25.Wbd1 Gg5 26.Wd5 gf5 27.Hf5 We5 28.We5 He5 29.Hf7 Kh8 30.Gg4 Hg7 31.Hd5 Ge3 32.Kh1 We8 33.Hd6 Gd4 34.ab5 ab5 35.Gh3 e3 36.Hc6 He5 37.Hh6 He7 38.Gd7 Gg7 39.Hh3 e2 40.We1 Wd8 i białe poddały się. 33

34 189.Obrona holenderska [A94] Mecz Białoruś Polska, 1955 Saigin (Białoruś) Gawlikowski (Polska) 1.c4 f5 2.Sf3 Sf6 3.g3 e6 4.Gg2 d5 5.d4 Ge b3 c6 8.Ga3 Ga3 9.Sa3 He7 10.Sc2 Sbd7 11.Sce1 Wd8 12.Hc2 Se4 13.Sd3 Hf6 14.b4 g5 15.Sfe5 Sd6 16.c5 Sf7 17.f4 Sde5 18.Se5 Se5 19.fe5 Hg7 20.a4 Gd7 21.e3 Kh8 22.He2 a6 23.g4 Wf8 24.gf5 ef5 25.b5 ab5 26.ab5 Hg6 27.bc6 bc6 28.Wa8 Wa8 29.Hb2 Wg8 30.Hb7 Gc8 31.He7 h5 32.Hd6 g4 33.Hg6 Wg6 34.Wb1 Wg7 35.Wb6 Wc7 36.h4 gh3 37.Gh3 Kg7 38.Kf2 Kg6 39.Kf3 Kg5 40.Wb1 Kh4 41.Wh1 Kg5 42.Wg1 Kh4 43.Gf1 f4 44.ef4 i czarne poddały się. KATASTROFY SZACHOWE (2) 190.Obrona Benoni [A43] V Olimpiada Szachowa, Folkestone 1933 Combe (Szkocja) Hasenfuss (Łotwa) 1.d4 c5 2.c4 cd4 3.Sf3 e5 4.Se5?? Ha5 i białe poddały się. 191.Debiut Collego [D05] VI Olimpiada Szachowa, Warszawa 1935 Betbeder (Francja) Marshall (USA) 1.d4 Sf6 2.Sf3 e6 3.e3 c5 4.Gd3 Sc6 5.c3 d5 6.Sbd2 Gd dc5 Gc5 9.e4 de4 10.Se4 Ge7 11.He2 e5 12.Sf6 Gf6 13.He4 g6 14.Gh6?? Gf5 i białe poddały się. 192.Obrona słowiańska [D17] VI Olimpiada Szachowa, Warszawa 1935 De Burca (Irlandia) Rethy (Węgry) 1.d4 d5 2.c4 c6 3.Sc3 Sf6 4.Sf3 dc4 5.a4 Gf5 6.Se5 e6 7.f3 Sbd7 8.Sc4 Gb4 9.e4 Se4 10.fe4 Hh4 11.Kd2 Hf2 12.Kd3 (12.He2) Sd6 Gd6 14.ef5?? Se5! i białe poddały się. 34

35 Z KART HISTORII - MISTRZOSTWA ŚWIATA KOBIET Fakty nieznane Odcinek 5 (K. Puszczewicz) W rundzie czwartej losy liderek były różne. Amerykanka Karff po ciężkiej walce przegrała z Kubanką Morą, a Rosjanka Rubcowa szybko zremisowała z Niemką Keller i utrzymała wiodącą pozycję w tabeli, ale dzieliła ją z drugą Amerykanką Giselą Gresser, która triumfując w dogrywce nad Włoszką Benini fetowała trzecie zwycięstwo na przestrzeni zaledwie czterech partii! Runda 4 27 grudnia 1949 r. Wyniki IV rundy: 1. Mora 1:0 Karff 2. Biełowa 0:1 Langos 3. Tranmer 0,5:0,5 Larsen 4. Rudenko 1:0 Heemskerk 5. Rubcowa 0,5:0,5 Keller 6. Hruškova Belska 0,5:0,5 Bykowa 7. Benini 0:1 Gresser 8. Hermanowa 0:1 Chaude de Silans Po czterech rundach nadal na czele była Amerykanka i Rosjanka, przy czym Gresser i Karff zamieniły się miejscami. Tak jak pisaliśmy w poprzednim numerze, była to wymarzona dla kibiców sytuacja tamtych lat, gdzie sport nieustannie mieszał się z polityką tworząc nie zawsze strawną papkę.. Stan po IV rundzie: 1 2 Gresser i Rubcowa Chaude de Silans, Langos, Karff, Rudenko i Mora 2, Benini, Keller i Biełowa Hermanowa, Bykowa, Heemskerk i Tranmer 1,5 15 Hruškova Belska 1 16 Larsen 0,5 35

36 Otwarcie Mistrzostw Świata Kobiet. Fotografia: Chess Review, numer 2/1950 r. Trwa partia Rudenko (po prawej) Gresser (Runda 1) Fotografia: Chess Review, numer 2/1950 r. 36

37 Do omówienia przebiegu czwartej rundy poproszono arcymistrza Salo Flohra mieszkającego wówczas w ZSRR, reprezentanta Czechosłowacji na przedwojennych Olimpiadach. Szachowa stolica światowych szachów, Moskwa, często gościła znakomitych szachistów. Nikt nie może nazywać się międzynarodowym arcymistrzem, jeżeli jeszcze nie zagrał w stolicy ZSRR. W Moskwie mieszka mnóstwo wspaniałych mistrzów i arcymistrzów z mistrzem świata Michaiłem Botwinnikiem na czele. Moskiewski kibic szachowy mógł być w pełni usatysfakcjonowany. widział już turnieje międzynarodowe, mecz przeprowadzony za pośrednictwem radia (USA ZSRR, przypomnienie tłumacza K. P.), mecz pretendentów do tytułu mistrza świata. Ale dopiero po obejrzeniu mistrzostw świata w kategorii kobiet mógł stwierdzić, że widział już wszystko! Nie było przypadkiem, że pierwsza po wojnie impreza mająca wyłonić najlepszą szachistę świata, została zorganizowana właśnie w Moskwie. Przecież w tym miejscu nabierali doświadczenia przyszli mistrzowie świata, zaś Vera Menchik, w maleńkim pokoiku ogrywała pięć sześć swoich konkurentek. Tę opinię mogły potwierdzić Amerykanka Karff i Włoszka Benini, moje dobre znajome z mistrzostw świata w Sztokholmie z 1937 roku. Zatem nie było niczym wyjątkowym, że codziennie salę koncertową zapełniało ponad stu mieszkańców Moskwy. Kobiecy turniej o tytuł szachowej mistrzyni świata był interesującym i pełnym dramatyzmu sportowego wydarzeniem. Byłoby jednak błędem uważać, że publiczność przychodzi wyłącznie kibicować. Nasi kibice doskonale rozumieją tę grę i przekonują się, że kobiety także świetnie potrafią grać w szachy. Jeśli znajdzie się jednak jakiś malkontent, to moim obowiązkiem jest powiedzieć, że w tym turnieju panie grają po prostu znakomicie. Oczywiście popełniają też błędy, ale przykłady szachowej ślepoty, podstawienia, jak na przykład w partii Benini Gresser są odosobnionym przypadkiem. Przeciwnie, często szachistki wykonują posunięcia, jakie wykonaliby mistrzowie i arcymistrzowie znajdujący się na sali gry i śledzący pojedynki. W tym miejscu przepraszam, że zająłem się wspomnieniami, a przecież poproszono mnie o komentarz do toczącej się właśnie czwartej rundy. W partii Rubcowa Keller (obrona Caro Kann) mistrzyni ZSRR nie uzyskała po debiucie przewagi. Białe zostały zmuszone do uproszczeń. Remis po 21. posunięciach przypomina najlepsze osiągnięcia Flohra i jego utalentowanych, młodych uczniów w osobach Aronina i Petrosjana. Najbardziej zdenerwowany był Piotr Romanowski, który słusznie krytykuje za podobną twórczość. Usprawiedliwieniem dla pań jest fakt, że był to pierwszy arcymistrzowski remis w turnieju. W partii Benini Gresser, Włoszka stała się ofiarą swojego południowego temperamentu. Kiedy na pozostałych szachownicach królował niedoczas, Benini zdołała wykonać już 50 posunięć i to w ciągu zaledwie półtorej go- 37

38 dziny! Na przestrzeni całej partii Benini przeważała i Amerykanka z wielkim trudem broniła się w czterowieżowej końcówce. Niestety, wykonując 51. ruch (bardzo szybko!), Benini podstawiła wieżę i wkrótce poddała się. Niezasłużona porażka! Najważniejsze w szachowej partii jest stawianie figur tam, gdzie jest dla nich najwłaściwsze miejsce. To jest sekret sukcesów Botwinnika. Biełowa grała z Langos dokładnie wbrew powyższej regule. Figury białych ustawione były przypadkowo i wzajemnie sobie przeszkadzały. Po stracie tempa (Hc2 i Hc4 zamiast He2) białe wpadły w trudności. Po stracie centralnego piona e5 pozycja stała się beznadziejna. Biełowa poddała się po 29. posunięciach. Nic specjalnego nie wydarzyło się w partii Hermanowa Chaude de Silans. Szybko Polka otrzymała złą pozycję. W dalszej fazie gry szachistka francuska wykazała się wspaniałym apetytem i zabierała wszystko, co Hermanowa oddawała. Na początku były to piony, potem jakość i w końcu cały skoczek. Najbardziej skomplikowana walka miała miejsce w partii Rudenko Heemskerk. W obronie Nimzowitscha Rudenko miała parę gońców i doskonałą pozycję. Kiedy mieszkanka Leningradu ruchem Hd3 zaatakowała piona h7, okazało się, że to białe dysponują atakiem. Każdy szachista najbardziej boi się szacha hetmanem na polu g7. Jak wiadomo, podobna wędrówka hetmana występuje w sytuacjach matowych. Tym bardziej odpowiedź Heemskerk była nieoczekiwana. Holenderka nie traciła czasu na obronę piona h, lecz postanowiła go poświęcić, aby zmobilizować swoje siły do kontrataku. Rudenko nie wzięła tego piona. Analiza wykazała, że byłoby to korzystne dla Holenderki. Decyzja oddania piona przez Heemskerk świadczyła o wielkim talencie i świetnym wyczuciu pozycji przez tę zawodniczkę. W dalszej fazie partia stała się bardzo skomplikowana dla obu szachistek. Heemskerk poświeciła dwa piony, dzięki czemu zajęła swoimi figurami kluczowe pola na skrzydle królewskim. Z największym trudem Rudenko zdołała odeprzeć matowe ataki przeciwniczki. W 27. posunięciu Heemskerk mogła forsować remis, ale zdecydowała kontynuować atak. Tuż przed odłożeniem partii Rudenko straciła jakość. W przerwanej partii białe miały trzy piony za jakość. W dogrywce Rudenko po 72. ruchach osiągnęła zwycięstwo. W partii hiszpańskiej Mora Karff Amerykanka oddała cześć swojemu utalentowanemu rodakowi i wybrała atak Marshalla. Partia przebiegała zgodnie ze znanym pojedynkiem Capablanca Marshall. Karff poświęciła figurę. Kubanka broniła się doskonale. Kiedy udało się jej powstrzymać lawinę wolnych, czarnych pionów na skrzydle królewskim, a nawet jednego z nich zdobyć, pozycja amerykańskiej szachistki stała się beznadziejna. W dniu dogrywek, Karff przegrała. W partii włoskiej Bykowa łatwo i metodycznie ograła Hruškovą Belską. Pozycja przypominała partię Kahn Capablanca (Moskwa, 1936 r.). W 38

39 czterowieżowej końcówce wygrana Bykowej stała się sprawą techniki. Niestety, mieszkanka Moskwy nie zdążyła się jeszcze rozegrać. Jej gra przypominała znakomitych blitzkarzy Reshevsky ego i Ałatorcewa. Obaj w niedoczasie tracili wszystkie plusy swojej pozycji. Tak było także w przypadku Bykowej, która będąc w niedoczasie postanowiła otworzyć dla swoich wież linię f. Hruškova zareagowała prawidłowo grając ed5! i uzyskała duże możliwości na skrzydle hetmańskim. Partia zakończyła się remisem. Kiedy kibice śledzili przebieg partii Tranmer Larsen, pierwszym wrażeniem było, że białymi gra Capablanca. Rzeczywiście, Angielka ograła Larsen według wszelkich prawideł strategii szachowej. Kiedy wygrana Tranmer stała się oczywista, nie wiadomo dlaczego, ona poświęciła gońca. W odłożonej pozycji Dunka miała szansę na skuteczną obronę i w dniu dogrywek wywalczyła remis. Tak przebiegała ta ciekawa runda. Czekamy niecierpliwie na następne. Arcymistrz Salo Flohr. 193.Partia włoska [C50] Mistrzostwa świata kobiet, Moskwa Hruškova Belska (Czechosłowacja) Bykowa (ZSRR) 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 4.d3 d6 5.Sc3 Sf6 6.Gg5 h6 7.Gf6 Hf6 8.Sd5 Hg6 9.He2 Gg4 10.c3 Gb6 11.Sb6 ab6 12.h3 Hh Gf3 14.Hf3 Hf3 15.gf3 g5 16.a3 Ke7 17.Gd5 Waf8 18.Gc6 bc6 19.Kd2 f5 20.Ke3 Wf6 21.Wa1 Whf8 22.Wh2 c5 23.c4 c6 24.a4 Wa8 25.b3 Ke6 26.Whh1 d5 27.Ke2 Waf8 28.ed5 cd5 29.a5 Wb8 30.a6 d4 31.Whb1 Kd6 32.b4 cb4 33.Wb4 Kc7 34.Wb5 We6 35.Kd2 Wa8 36.Kc2 Wa7 37.Wd5 We8 38.Kb3 Kc6 39.We1 Wae7 40.Kb4 We6 41.Wa1 W6e7 42.a7 Wa8 43.Wa6 Waa7 44.Wa7 Wa7 45.We5 Wa2 46.Wf5 Wb2 47.Ka4 Wf2 48.Wf6 Kc5 49.Wf5 Kc6 50.Wf6 Kc7 51.Kb5 Wb2 52.Ka4 Wd2 53.Kb5 Wb2 54.Ka4 Wd2 55.Kb5 Wb2 i remis. 194.Obrona Caro Kann [B14] Mistrzostwa świata kobiet, Moskwa Rubcowa (ZSRR) Keller (NRD) 1.e4 c6 2.d4 d5 3.ed5 cd5 4.c4 Sf6 5.Sc3 e6 6.Gg5 Ge7 7.Sf Gd3 dc4 9.Gc4 a6 10.a4 Sc Hb6 12.Hb3 Hb3 13.Gb3 h6 14.Gf4 Wd8 15.Wad1 Gd7 16.Se5 Ge8 17.d5 ed5 18.Sd5 Sd5 19.Wd5 Se5 20.Ge5 Gc6 21.Wd8 Wd8 i remis. 39