Handel międzynarodowy. Wykład 8: Niedoskonała konkurencja w nowej teorii handlu część 2. Gabriela Grotkowska

Transkrypt

1 Handel międzynarodowy Wykład 8: Niedoskonała konkurenja w nowej teorii handlu zęść 2 Gabriela Grotkowska

2 Rola konkurenji niedoskonałej w NTH Model Dixita-Stiglitza z poprzednih zajęć: Przy funkji użyteznośi typu zamiłowania do różnorodnośi korzyśi mogą powstawać korzyśi z handlu bez obniżania eny W modelu tym popyt harakteryzuje się stałą enową elastyznośią Choć w funkji kosztu występuje koszt stały, de fato nie obserwujemy korzyśi skali produkji produkja każdej firmy jest stała: zależy od elastyznośi popytu, a ta jest stała Handel (zwiększenie rynku) odbywa się poprzez dodawanie nowyh firm Dzisiejsze zajęia: Model, w którym wykorzystanie rosnąyh przyhodów skali produkji pozwala osiągnąć wzrost dobrobytu w wyniku obniżki eny (i dodatkowo zwiększenia lizby dostępnyh odmian) Czy handel wewnątrzgałęziowy dobrem homogeniznym (przy dodatnih kosztah transportu) ma raję bytu? 2

3 Korzyśi skali a handel międzynarodowy Wielkość produkji Q Nakład pray L Przeiętny nakład pray , , , , ,17 Pozątkowo w dwóh gospodarkah wytwarza się po dziesięć jednostek dobra Zgodnie z danymi z tabeli, wymaga to zatrudnienia 15 jednostek pray w każdym kraju, o oznaza, że na ałym świeie produkuje się 20 jednostek produktu przy wykorzystaniu 30 jednostek pray. Jeśli skupimy ałą produkję w jednym kraju - 30 jednostek pray umożliwia wyprodukowanie aż 25 jednostek produktu Konentraja wytwarzania doprowadzi do wzrostu możliwej produkji, a handel umożliwi to, aby oba społezeństwa mogły skorzystać z tego wzrostu 3

4 Zewnętrzne i wewnętrzne korzyśi skali produkji Zewnętrzne korzyśi: koszty przeiętne spadają w wyniku zwiększenia rozmiarów gałęzi (np. lepszy dostęp do wyspejalizowanyh usług zy sprzętu) każda firma zahowuje taką samą wielkość wzrost wielkośi rynku prowadzi do pojawienia się nowyh firm Wewnętrzne korzyśi: koszty przeiętne spadają w wyniku w wyniku wzrostu produkji firmy Przy zewnętrznyh korzyśiah skali dużo małyh firm konkurenja doskonała Przy wewnętrznyh korzyśiah skali duże firmy maja przewagę nad małymi konkurenja niedoskonała 4

5 Konkurenja monopolistyzna Konkurenja monopolistyzna to model konkurenji niedoskonałej, gdzie: Firma wytwarza swój produkt, odróżnialny od produktów innyh produentów pewna siła monopolistyzna Firm jest na tyle dużo, iż każda może ignorować wpływ, jaki wywrze zmiana eny jej produktu na eny produktów konkurentów; w obrębie rynku swojej odmiany firma może zahowywać się jak monopolista Można się zatem spodziewać, że w konkurenji monopolistyznej: Firma sprzedaje tym więej, im większa jest ałkowita sprzedaż danej gałęzi rynku i im wyższej eny zażądają konkureni, Firma sprzedaje mniej, im więej firm działa na rynku i im wyższa jest ena jej odmiany produktu

6 Model konkurenji monopolistyznej i handel Założenia: Obserwujemy pewną gałąź przemysłu, gdzie istnieje konkurenja monopolistyzna Występuje n firm i każda produkuje swoją (jedną) odmianę dobra Firmy konkurują ze sobą enowo, każda ustala swoją enę, biorą eny konkurentów za dane Wszystkie firmy są identyzne pod względem kosztów (koszt stały F, koszt zmienny ) Występują korzyśi skali produkji (wewnętrzne) Mamy do zynienia z funkją użyteznośi harakteryzująą się zamiłowaniem do różnorodnośi funkja popytu Salopa

7 Strona popytowa modelu: popyt na odmianę konkretnej firmy Q = S[1/n b(p P )] Q to wielkość sprzedaży danej firmy (zyli to informaja, ile konsumeni hą kupić tubek pasty danej firmy) S to pojemność rynku (informaja, ile tubek pasty w ogóle hą kupić konsumeni, zakładamy, że jest stała; firmy mogą zdobyć klientów tylko kosztem pozostałyh; nierealistyzne założenie, krótki okres) n to lizba firm działająyh na danym rynku b to jest parametr, pokazująy wrażliwość popytu na daną odmianę względem eny ustalonej przez daną firmę P to ena, której żąda badana firma P to średnia ena odmian konkurenyjnyh Kiedy wszystkie firmy są identyzne, to P = P, a zatem Q = S/n (sprzedaż każdej firmy jest taka sama)

8 Równowaga w modelu Co wiemy? Jaki jest koszt stały (F) i zmienny () Jaka jest pojemność rynku (S) Jaka jest wrażliwość popytu na daną odmianę na jej enę (b) Czego nie wiemy? Ile firm (odmian) działa na rynku? Po jakiej enie będą sprzedawać swoje odmiany? Dwa warunki równowagi: Warunek równowagi firmy maksymalizaja zysku: MR = MC Warunek swobody wejśia i wyjśia z gałęzi warunek zerowego zysku: AC =P

9 Strona podażowa: koszty produkji Zakładamy, że funkja kosztu ałkowitego ma postać: TC = F + Q A zatem koszt przeiętny wygląda następująo: AC TC Q F Q nf S Związek między n a AC: Im więej firm (n), tym wyższe AC, ponieważ udziały każdej z firm w rynku są mniejsze Związek między S a AC: Im większy rynek (S), tym niższe AC z powodu wzrostu sprzedaży każdej z firm Krzywa CC

10 Równowaga firmy Ogólny warunek równowagi firmy: maksymalizaja zysku: Zapiszmy funkję zysku: ( P) PQTC 1 1 ( P) PS[ n b( P P')] F S[ n b( P P ')] ( P) bs( P 2 ) P( S n bsp' Sb) ( F S n SbP')

11 Maksymalny zysk z własnośi paraboli (P) max y ax 2 bx b ymax dla x 2a max a P a P a3 dla P a2 2a 1 P* P

12 Równowaga firmy Zysk firmy jest zatem największy, gdy firma ustali enę: P S n bsp Sb 2bS ' ( nb P' ) W równowadze wszystkie firmy ustalają takie same eny, zatem P = P i powyższe równanie sprowadza się do: P 1 nb

13 Równowaga firmy P 1 nb Krzywa PP Im więej firm działa w gałęzi, tym niższa jest ena, której żąda każda z firm, ponieważ silniejsza jest konkurenja między nimi Im silniej popyt reaguje na różnię w enie między daną odmianą i odmianami konkurenyjnymi, tym niższa ena (popyt bardziej elastyzny, odmiany mniej rozróżnialne, bliskie substytuty)

14 Równowaga w gałęzi Równowaga w gałęzi w długim okresie osiągana jest wtedy, gdy nadzwyzajne zyski spadają do zera gdyby zyski były dodatnie, zahęałoby to nowe firmy do whodzenia na rynek, gdyby występowały straty, wówzas firmy wyhodziłyby z rynku W równowadze zatem zyski są zerowe, o oznaza, że ena (P) jest na poziomie kosztu przeiętnego (AC) Grafiznie: punkt równowagi to przeięie linii CC z linią PP

15 Równowaga P 1 nb AC nf S

16 Handel w modelu konkurenji monopolistyznej Wyobraźmy sobie, że istnieją obok siebie dwa kraje, w któryh konsumeni kupują różne odmiany pewnego dobra W obu krajah działają opisane w modelu mehanizmy Pozątkowo rynki są rozdzielone Dopuszzamy możliwość wymiany W języku tego modelu oznaza to zwiększenie się pojemnośi rynku: zamiast dwóh rynków, gdzie pojemność rynku wynosiła odpowiednio S 1 i S 2, mamy jeden wspólny rynek, gdzie S = S 1 + S 2

17 Skutki handlu Handel zwiększa rozmiary rynku, a zatem powoduje spadek kosztów przeiętnyh Sprzedaż w gałęzi rośnie, o zmniejsza koszty przeiętne: AC = F(n/S) + Zmniejszenie się kosztów przeiętnyh powoduje, że również ena konsumowanyh dóbr maleje Handel jednoześnie zwiększa różnorodność dóbr dostępnyh dla konsumentów efekt zamiłowania do różnorodnośi (love for variety)

18 Skutki otwaria na handel dla równowagi

19 Analityzne rozwiązanie modelu Krzywa CC: AC = (nf/s) + Krzywa PP: P = + (1/nb) Warunek równowagi: P = AC Jego rozwiązanie pozwala ustalić n oraz P: n Q p S n S Fb 1 nb

20 Model konkurenji monopolistyznej: przykład Hipotetyzny przykład korzyśi z handlu w gałęzi, gdzie mamy do zynienia z konkurenją monopolistyzną Rynek krajowy przed otwariem na handel Rynek krajowy po otwariu na handel Rynek zintegrowany po otwariu na handel Pojemność rynku Lizba firm Sprzedaż firmy Przeiętny koszt Cena Model ten pokazuje, że korzyśi z handlu mogą płynąć zarówno ze spadku en (jak w modelah tradyyjnyh), jak i ze wzrostu różnorodnośi (jak w modelu D-S)

21 Zewnętrzne korzyśi skali produkji Korzyśi skali oznazają, że kraj, który dysponuje większym przemysłem wytwarzająym dane dobro, będzie wytwarzał to dobro (zy usługę) przy niższym koszie Zewnętrzne korzyśi skali powstają z kilku powodów: Wyspejalizowany sprzęt zy usługi, który jest potrzebny w danej gałęzi dostarzany jest tylko, jeśli przemysł jest duży i skonentrowany Przykład: Dolina Krzemowa w Kalifornii: firmy wytwarzająe hipy komputerowe są obsługiwane przez inne firmy, które produkują maszyny do produkji hipów komputerowyh Maszyny są tańsze i bardziej dostępne w Dolnie Krzemowej niż w innyh miejsah

22 Zewnętrzne korzyśi skali produkji Konentraja siły robozej: duży i skonentrowany przemysł może przyiągać określone grupy praowników, obniżają koszty ih rekrutaji i zatrudnienia i dzięki temu może produkować taniej Dyfuzja tehnologii: praowniy różnyh firm mogą łatwiej dzielić się pomysłami i generować korzyśi dla wszystkih firm w danym sektorze (pozytywne efekty zewnętrzne) postęp tehnizny dokonuje się znaznie szybiej

23 Zewnętrzne korzyśi skali produkji Zewnętrzne korzyśi skali produkji mogą zależeć także od skumulowanej wielkośi produkji w zasie Dynamizne zewnętrzne korzyśi skali produkji istnieją wtedy, gdy koszt przeiętny spada wraz z zwiększaniem się produktu skumulowanego w zasie (learning by doing) Dynamizne przyhody skali produkji mogą się pojawić wtedy, gdy koszty produkji zależą od akumulaji wiedzy i doświadzenia, które z kolei zależą od rozwoju proesu produkji

24 A o jeśli produkt jest homogenizny? Model Brandera-Krugmana (1983) Reiproal Dumping Model of International Trade Pytanie: Jakie mogą być przyzyny handlu między krajami o podobnym wyposażeniu w zynniki produkji? Wniosek: handel jest możliwy nawet gdy kraje wytwarzają homogenizny produkt 27

25 Założenia modelu Brandera-Krugmana W każdym kraju jest tylko jeden produent homogeniznego dobra Firmy dążą do maksymalizaji zysku, obie mają identyzne funkje kosztów harakteryzująe się wewnętrznymi korzyśiami skali: F koszt stały, koszt zmienny Obserwujemy dwa (pozątkowo) rozdzielone rynki (istnieje równia w enah): P i P* to odpowiednio ena na rynku krajowym i zagraniznym Obserwujemy dwa identyzne rynki (rynek krajowy, rynek zagranizny) x: dostawy produenta krajowego na rynek krajowy x*: dostawy produenta krajowego na rynek zagranizny y: dostawy produenta zagraniznego na rynek krajowy y*: dostawy produenta zagraniznego na rynek zagranizny Funkje popytu (identyzne w obu krajah): P a b( x P* y) a b( x* y*) Koszty transportu: stałe na jednostkę towaru (g), nie występują przy dostawah na rynek własny, są symetryzne i stałe 28

26 Równowaga autarkizna Na rynku krajowym mamy do zynienia z monopolem: F x ( g) x* C X Na rynku zagraniznym mamy do zynienia z monopolem: C Y F y* ( g) y Ale x* y 0 Identyzna sytuaja na obu rynkah analizujemy rynek krajowy TRx MRx px [ a b( x)] x a 2bx Warunek równowagi: MR MC a 2bx x Jaka ena równowagi? a P a b( x y) a b 2b a 2b p a 2 29

27 Równowaga handlowa Zakładamy, że produeni działają zgodnie z modelem Cournot Ponieważ rynki są symetryzne, wystarzy analizować jeden, np. krajowy Zahowanie produenta krajowego: TR X MR MR X X px [ a MC b( x a b(2x X y) Funkja reakji firmy krajowej: 1 x ( a ) 2b a y 2x b y 2 y)] x a b(2x y) 30

28 Równowaga handlowa Zahowanie produenta zagraniznego: TR Y MR MC MR Y Y Y a b( x 2y) g py [ a b( x MC Y y)] y a b( x 2y) g Funkja reakji firmy zagraniznej: y 1 ( a g) x 2b 2 Jak wygląda równowaga rynkowa? Brander i Krugman pokazali, iż równowaga tak istnieje, o ile tylko funkja reakji produenta krajowego jest bardziej stroma niż zagraniznego 31

29 Równowaga handlowa: ujęie grafizne y Funkja reakji firmy krajowej: y = [(a-)/b]-2x Linia 45 stopni Funkja reakji firmy krajowej: y = (1/2b)[(a--g)]-x/2 Kiedy handel międzynarodowy ma miejse? Wówzas, gdy y > 0 1 x y ( a g) 0 2b 2 a g 2 Co to jest (a-)/2? Dokładnie tyle wynosi marża monopolistyzna! O ile tylko koszty transportu są mniejsze od marży monopolistyznej, zniesienie barier doprowadzi do handlu (borem homogeniznym handel wewnątrzgałęziowy x 32

30 Równowaga handlowa: ujęie algebraizne y y a 2x b 1 ( a 2b g) x 2 1 x ( a g) 3b 1 y ( a 2g) 3b Gdy g jest wysokie, wielkość y spada (krzywa reakji produenta krajowego przesuwa się w dół) przehwytuje on oraz zwiększą ześć rynku; Gdy g jest większe od marzy monopolistyznej handel ustaje (y = 0) Marża na rynku zagraniznym jest mniejsza niż na rynku krajowym (gdyż trzeba pokryć koszty transportu trzeba wysłać 1,2 jednostki, aby na miejse dotarła 1) zyli z punktu widzenia firmy ena na rynku zagraniznym jest niższa niż na krajowym --> dumping W analogiznej sytuaji jest firma krajowa na rynku zagraniznym wzajemny dumping (reiproal dumping) 33

31 Główną korzyśią z handlu jest redukja eny (bo rośnie konkurenja: monopol duopol) Polizmy enę w warunkah handlu P Ile wynosi P - P? Aby wystąpił handel, a zatem P można zapisać także Marża spada z do Skutki handlu ) ( ' g a y x b a P 0 ) 2 ( ' g a a g a P P g a g a ) ( 3 1 ' g a P 2 a 3 g a

32 Korzyśi z handlu dla kraju p p A p +g a b d e f g h i x x A x+y x A dostawy w warunkah autarkii p A ena w warunkah autarkii x+y dostawy na rynek krajowy w warunkah wolnego handlu p ena w warunkah wolnego handlu Q 35

33 Korzyśi z handlu dla kraju p p A p +g a b d e f g h i ΔNK = (a+b) ΔNP na rynku krajowym = -(a+e+h) ΔNP na rynku zagraniznym = e+f ΔNP = f-a-h Δ dobrobytu = b+f-h x x A x+y Q 36

34 Korzyśi z handlu dla kraju Δ dobrobytu = b+f-h Kiedy koszt transportu będzie bardzo wysoki handel w ogóle nie wystąpi monopolista zahowa swoją siłę i nie będzie zmian w dobrobyie Gdyby koszt transportu byłby równy zero wyłąznie efekt wzrostu konkurenji, a przyrost dobrobytu wynosi b+f+i Wnioski: Przy wystarzająo niskih kosztah handlu, sama struktura rynku może być przyzyną handlu; powstaje handel wewnątrzgałęziowy i rośnie dobrobyt 37