Kodeks postępowania cywilnego

Transkrypt

1 KOMENTARZE KODEKSOWE Andrzej Zieliński (redaktor) Kodeks postępowania cywilnego Komentarz 5. wydanie Suplement WYDAWNICTWO C. H. BECK

2 KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks postêpowania cywilnego

3 KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks postêpowania cywilnego Komentarz Redaktor prof. UKSW dr hab. Andrzej Zieliñski Autorzy prof. UKSW dr hab. Andrzej Zieliñski dr Kinga Flaga-Gieruszyñska 5. wydanie Suplement

4 Propozycja cytowania: A. Zieliñski, K. Flaga-Gieruszyñska, KPC. Komentarz, wyd. 5, Suplement, Warszawa 2011 Wydawca koordynator: Joanna Ziemiecka Wydawnictwo C. H. Beck 2011 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck

5 Autorzy Andrzej Zieliński prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego dr hab., adwokat. Obecnie jest kierownikiem Katedry Postępowania Cywilnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Warszawie. Autor licznych opracowań z zakresu postępowania cywilnego, prawa cywilnego materialnego i prawa rodzinnego. Opublikował (licząc kolejne wydania) ponad 23 książki prawnicze i ok. 130 artykułów, glos i recenzji z wyżej wymienionych dziedzin. Objaśnienia do art. 1, 3 60, , , , , , , , , , , Kinga Flaga-Gieruszyńska dr Uniwersytetu Szczecińskiego, adiunkt w Katedrze Postępowania Cywilnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego oraz starszy wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim. Zajmuje się problematyką postępowania cywilnego, w szczególności postępowania odrębnego w sprawach gospodarczych, międzynarodowego postępowania cywilnego, a także prawa upadłościowego i naprawczego. Jest Autorką licznych artykułów i opracowań z tej tematyki, w tym monografii i skryptów. Obok pracy naukowej i dydaktycznej poświęca czas na działalność społeczną, m.in. jest członkiem Stowarzyszenia Edukacji Społecznej i Prawnej IUS ET RATIO. Objaśnienia do art. 2, , , , , , , , , , , ,

6 Wstęp Suplement zawiera zmiany do Kodeksu postępowania cywilnego z Dzienników Ustaw: Nr 129, poz. 735; Nr 138, poz. 806 i 807; Nr 144, poz. 854, opublikowanych po ukazaniu się wydania 5. Komentarza. Zmiany z ustawy z r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o prawie pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych prowadzonym w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz o prawie pomocy w celu ugodowego załatwienia sporu przed wszczęciem takiego postępowania oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. Nr 129, poz. 735), która weszła w życie r. wprowadzają m.in. art a,którego celem jest usunięcie luki, powstałej wskutek braku regulacji uzupełniającej instytucję wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego w postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń. Zmieniane zaś art i poszerzają katalog przesłanek zawieszenia postępowania egzekucyjnego na wniosek dłużnika. Ponadto skomentowano zmiany z ustawy z r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 138, poz. 806), która weszła w życie r., polegające na zmianie art eliminującego przyczynę oczywistej bezzasadności spośród dotychczasowych podstaw odrzucenia wniosku. Artykuł wprowadza zaś instytucję odwołania poziomego, dającą stronom (uczestnikom postępowania) prawo do zaskarżania zażaleniem postanowień wydanych przez sąd drugiej instancji, dotychczas niezaskarżalnych. Istotne są również zmiany z ustawy z r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 138, poz. 807), która wchodzi w życie r., określające tryb i terminy upublicznienia obwieszczenia o licytacji nieruchomości oraz zmiany z ustawy z r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r., wprowadzającej nowe regulacje dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem. Autorzy

7 Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (Dz.U. Nr 43, poz. 296) (sprost.: Dz.U. 1965, Nr 15, poz. 113; zm.: Dz.U. 1974, Nr 27, poz. 157, Nr 39, poz. 231; 1975, Nr 45, poz. 234; 1982, Nr 11, poz. 82, Nr 30, poz. 210; 1983, Nr 5, poz. 33; 1984, Nr 45, poz. 241 i 242; 1985, Nr 20, poz. 86; 1988, Nr 41, poz. 324; 1989, Nr 33, poz. 175; 1990, Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55, poz. 318, Nr 79, poz. 464; 1991, Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92, Nr 115, poz. 496; 1993, Nr 12, poz. 53; 1994, Nr 105, poz. 509; 1995, Nr 83, poz. 417; 1996, Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350, Nr 149, poz. 703; 1997, Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643, Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940, Nr 141, poz. 944; 1998, Nr 106, poz. 668, Nr 117, poz. 757; 1999, Nr 52, poz. 532; 2000, Nr 22, poz. 269 i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191, Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322; 2001, Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368, Nr 138, poz. 1546; 2002, Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, Nr 219, poz. 1849, Nr 240, poz. 2058; 2003, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939, Nr 228, poz. 2255; 2004, Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264, Nr 162, poz. 1691, Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236, poz. 2356; 2005, Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024, Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz i 1417, Nr 172, poz. 1438, Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538, Nr 267, poz. 2258; 2006, Nr 12, poz. 66, Nr 66, poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 186, poz. 1379, Nr 208, poz i 1540, Nr 226, poz. 1656, Nr 235, poz. 1699; 2007, Nr 7, poz. 58, Nr 47, poz. 319, Nr 50, poz. 331, Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731, Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121, poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243, Nr 181, poz. 1287, Nr 192, poz. 1378, Nr 247, poz. 1845; 2008, Nr 59, poz. 367, Nr 96, poz. 609 i 619, Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119, poz. 772, Nr 120, poz. 779, Nr 122, poz. 796, Nr 171, poz. 1056, Nr 220, poz. 1431, Nr 228, poz. 1507, Nr 231, poz. 1547, Nr 234, poz. 1571; 2009, Nr 26, poz. 156, Nr 69, poz. 592 i 593, Nr 131, poz. 1075, Nr 179, poz. 1395, Nr 216, poz. 1676; 2010, Nr 3, poz. 13, Nr 7, poz. 45, Nr 24, poz. 125, Nr 40, poz. 229, Nr 108, poz. 684, Nr 109, poz. 724, Nr 152, poz. 1018, Nr 155, poz. 1037, Nr 182, poz. 1228, Nr 197, poz. 1307, Nr 215, poz. 1418; 2011, Nr 34, poz. 173, Nr 85, poz. 458, Nr 87, poz. 482, Nr 92, poz. 531, Nr 112, poz. 654, Nr 129, poz. 735, Nr 138, poz. 806 i 807, Nr 144, poz. 854)

8 Art Art [Odrzucenie wniosku o wyłączenie sędziego] Ponowny wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych okolicznościach podlega odrzuceniu bez składania wyjaśnień przez sędziego, którego dotyczy. O odrzuceniu orzeka sąd rozpoznający sprawę. Przepis art. 51 stosuje się odpowiednio. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Przepis w aktualnym brzmieniu wyeliminował jedną z dotychczasowych podstaw odrzucenia wniosku o wyłączenie sędziego, a mianowicie przesłankę oczywistej bezzasadności Przepis ten dotyczy sytuacji, kiedy strona złożyła wniosek o wyłączenie sędziego, który został oddalony i ponownie składa taki wniosek oparty na tych samych okolicznościach. Przez pojęcie te same okoliczności należy rozumieć tylko te same okoliczności, co wskazane w poprzednim wniosku. Jeżeli bowiem zostanie dodana chociaż jedna nowa okoliczność, to przepis nie ma zastosowania i wnioskowi należy nadać bieg. 3 Pominięcie przesłanki oczywistej bezzasadności oznacza, że w wypadku złożenia przez stronę wniosku o wyłączenie sędziego (art. 50) sąd będzie miał obowiązek merytorycznego rozpoznania wniosku, nawet jeśli już prima facie jest on oczywiście bezzasadny. W konsekwencji z tej przyczyny sąd będzie mógł jedynie oddalić wniosek, co otwiera stronie możliwość jego zaskarżenia zażaleniem (art pkt 1) Postanowienie o odrzuceniu wniosku o wyłączenie sędziego nie podlega zaskarżeniu zażaleniem, bowiem nie jest ono zawarte w zamkniętym katalogu postanowień podlegających zaskarżeniu (art ). Strona nie jest jednak pozbawiona możliwości kwestionowania zasadności postanowienia w tym przedmiocie. Może tego dokonać w postępowaniu apelacyjnym w trybie art. 380, wnioskując o rozpoznanie postanowienia o odrzuceniu jej wniosku o wyłączenie sędziego. Skuteczność wniosku zależy od wykazania przez stronę, że postanowienie o odrzuceniu wniosku o wyłączenie sędziego miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy (art. 380 in fine) i było nieuzasadnione. (...) Art [Zażalenie na postanowienie] 1. Zażalenie do innego równorzędnego składu sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienie tego sądu: 1) oddalające wniosek o wyłączenie sędziego; 2) w przedmiocie skazania świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenia przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowy zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia, z wyjątkiem postanowień wydanych w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji. 1 Art w brzmieniu ustawy z dnia r. (Dz.U. Nr 138, poz. 806), która wchodzi w życie r. 2 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 138, poz. 806), która wchodzi w życie r. 2 Zieliński

9 Nb 1 6 Art W postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia, o którym mowa w 1, przepisy art i3,art.395 1,art.396iart.397 1,1 1 i 2 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio. 1. Dodanie komentowanego przepisu wprowadza nową instytucję do Kodeksu 1 postępowania cywilnego, a mianowicie instytucję odwołania poziomego. Daje ona stronom (uczestnikom postępowania) prawo do zaskarżania zażaleniem postanowień wydanych przez sąd drugiej instancji, dotychczas niezaskarżalnych. Regulacja ta stanowi wykonanie obowiązku wynikającego z wyroku Trybunału Konstytucyjnego z r. (SK 38/09, Dz.U. Nr 109, poz. 724), który uznał pozbawienie strony prawa do zaskarżania zażaleniem postanowienia o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziego, złożonego po raz pierwszy w postępowaniu przed sądem drugiej instancji, za niezgodne z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż godzi w prawo do bezstronnego sądu. 2. W myśl 1 komentowanego przepisu zażalenia na postanowienia wydane 2 w przedmiocie wniosku o wyłączenie sędziego (art. 52) oraz orzeczenia porządkowe wydane przez sąd drugiej instancji są rozpoznawane przez inny, równorzędny skład tego sądu. 3. Zażalenia od orzeczeń sądu drugiej instancji wskazanych w 1 powinny czynić 3 zadość wymaganiom formalnym przewidzianym w art ( 2 komentowanego przepisu). 4. Termin do wniesienia zażalenia jest tygodniowy i liczy się zgodnie z zasadami 4 wskazanymi w art ( 2 komentowanego przepisu). 5. Odpowiednie stosowanie art polega na doręczeniu zażalenia stronie 5 przeciwnej, która może wnieść odpowiedź na zażalenie. Po tych czynnościach akta sprawy wraz z zażaleniem przedstawia się przewodniczącemu wydziału, który wyznacza członków składu orzekającego do rozpoznawania zażalenia ( 57 pkt 2 in fine RegSądR). 6. Sąd drugiej instancji w zasadzie orzeka w składzie trzyosobowym (art wzw.zart.397 2zd.1).Wskładziejednegosędziegozaśrozpoznaje zażalenia na postanowienie w przedmiocie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcia takiego zwolnienia, odrzucenia wniosku o zwolnienie oraz nałożenia na stronę obowiązku uiszczenia kosztów i skazania na grzywnę, odmowy ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołania oraz nałożenia na stronę obowiązku uiszczenia wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego dla niej ustanowionego i skazania na grzywnę (art zd. 2). (...) Zieliński 3

10 Art a Nb 1 Art [Zastosowanie odpowiednich przepisów] Na wniosek strony stosuje się przepisy art lub Przepisy art i 3 mają na celu zabezpieczenie postanowień sądu w przedmiocie kontaktów rodzica z dzieckiem (dziećmi) wydanych w postępowaniu w sprawach o rozwód i w sprawach o separację Wskazany przepis art i 3 stosuje się wyłącznie na wniosek zainteresowanej strony. Użycie słowa stosuje się oznacza, że w wypadku wniosku strony sąd ma obowiązek zastosowania tego przepisu W kwestiach szczegółowych: patrz komentarz do art (...) Art a. 4 [Wniosek o uchylenie wyroku] 1. W razie stwierdzenia, że istnieje określona w przepisach odrębnych podstawa do uchylenia wyroku, na wniosek pozwanego sąd, który go wydał, uchyla wyrok. 2. Wniosek powinien czynić zadość warunkom pisma procesowego i wskazywać okoliczności uzasadniające uchylenie wyroku. 3. Sąd może rozpoznać wniosek na posiedzeniu niejawnym. Przed uchyleniem wyroku sąd wysłucha powoda na posiedzeniu lub zażąda od niego oświadczenia na piśmie. 4. Na postanowienie sądu w przedmiocie uchylenia wyroku przysługuje zażalenie W art. 19 rozporządzenia Rady (WE) Nr 4/2009 z r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz.Urz. UE L z 2009 r. Nr 7, s. 1) jest uregulowana instytucja wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego w sprawie alimentacyjnej, wzorowana na wcześniej stosowanych: art. 20 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z r. Nr 1896/2006 ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz.Urz. UE L Nr 399, s. 1) i art. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z r. Nr 861/2007 ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń (Dz.Urz. UE L Nr 199, s. 1). Przyjęto, że konieczne jest wprowadzenie do Kodeksu postępowania cywilnego regulacji uzupełniającej postanowienia art. 19 rozporządzenia Rady Nr 4/2009. Wzorem był przepis art KPC, dotyczący uchylenia europejskiego nakazu zapłaty. Jak wskazuje się w uzasadnieniu projektu, wprowadzenie art a KPC ma przede wszystkim usunąć lukę, która powstała wskutek braku regulacji uzupełniającej instytucję wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego w postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń. 3 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 4 Art a dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 129, poz. 735), która wchodzi w życie r. 4 Flaga-Gieruszyńska

11 Nb 1 Art Rozporządzenie Rady Nr 4/2009 przewiduje możliwość złożenia wniosku o po- 2 nowne zbadanie orzeczenia, co może prowadzić do uchylenia wyroku. Zgodnie z art. 19 rozporządzenia pozwany, który nie wdał się w spór przed sądem państwa członkowskiego pochodzenia, ma prawo złożyć do właściwego sądu tego państwa członkowskiego wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, jeżeli: a) nie doręczono mu dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony; lub b) nie miał możliwości zakwestionowania zobowiązania alimentacyjnego z powodu działania siły wyższej lub ze względu na okoliczności wyjątkowe bez jakiejkolwiek winy z jego strony, chyba że nie złożył przeciwko orzeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał taką możliwość. 3. Termin złożenia wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia biegnie od dnia, 3 w którym pozwany rzeczywiście zapoznał się z treścią orzeczenia i był w stanie podjąć odpowiednie działania, najpóźniej od dnia, w którym przeprowadzono pierwszą czynność egzekucyjną mającą na celu zajęcie całości lub części jego majątku. Pozwany musi podjąć działania niezwłocznie, w każdym razie w terminie 45 dni. Przedłużenie tego terminu z powodu dużej odległości jest wyłączone. Jeżeli sąd odrzuci wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, z uwagi na to, że żadna z przesłanek ponownego zbadania orzeczenia wymienionych w tym ustępie nie została spełniona, orzeczenie pozostaje w mocy. Jeżeli sąd uzna wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia za uzasadniony z uwagi na to, że spełniona została jedna ze wskazanych przesłanek, orzeczenie zostaje uchylone. Wierzyciel nie traci jednak korzyści wynikających z przerwania biegu terminu przedawnienia oraz prawa dochodzenia wstecz alimentów przyznanych w pierwotnym postępowaniu. (...) Art [Podstawa wszczęcia] 1. Podstawą wszczęcia postępowania wykonawczego jest orzeczenie sądu albo ugoda zawarta przed sądem, których wykonalność została stwierdzona przez sąd, albo ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd. 2. Do stwierdzenia wykonalności, o którym mowa w 1, art. 364 stosuje się odpowiednio. 3. Wykonalność orzeczenia sąd stwierdza z urzędu. 1. W sprawach uregulowanych w Rozdziale 2 Działu II Tytułu I Księgi drugiej 1 Kodeksu sąd swoim orzeczeniom co do istoty sprawy (art. 516 KPC) nadaje z urzędu stwierdzenie ich wykonalności. Postanowienia opatrzone stwierdzeniem wykonalności stanowią podstawę wszczęcia postępowania wykonawczego. 5 Art w brzmieniu ustawy z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. Zieliński 5

12 Art Odpowiednie stosowanie art. 364 KPC dotyczy tego, że: 1) wykonalność postanowienia stwierdza z urzędu sąd pierwszej instancji; 2) stwierdzenia dokonuje sąd jednoosobowo. W wypadku, gdyby sąd pierwszej instancji zaniedbał nadania swemu postanowieniu stwierdzenia wykonalności, stwierdzenie tego w wypadku wniesienia apelacji dokonuje z urzędu sąd drugiej instancji Stwierdzenia wykonalności może także dokonać referendarz sądowy (art ) Patrz uw. do art Wykonalność orzeczeń sądu opiekuńczego sąd ten stwierdza z urzędu, co koresponduje z tym, że są one skuteczne i wykonalne z chwilą ich ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było, z chwilą ich wydania (art. 578) Należy przyjąć, że na postanowienie o stwierdzeniu wykonalności przysługuje zażalenie (art pkt 4 2 KPC). (...) Art [Sprawy o kontakty z dzieckiem] 1. W sprawach o kontakty z dzieckiem przepis art. 582 stosuje się odpowiednio. 2. Sąd opiekuńczy w celu zapewnienia wykonywania kontaktów może w szczególności: 1) zobowiązać osobę uprawnioną do kontaktu z dzieckiem lub osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, do pokrycia kosztów podróży i pobytu dziecka lub także osoby towarzyszącej dziecku, w tym kosztów powrotu do miejsca stałego pobytu, 2) zobowiązać osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, do złożenia na rachunek depozytowy sądu odpowiedniej kwoty pieniężnej w celu pokrycia wydatków uprawnionego związanych z wykonywaniem kontaktu na wypadek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę zobowiązaną obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach; nie dotyczy to rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych, 3) odebrać od osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem lub osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, przyrzeczenie określonego zachowania W razie uzasadnionej obawy naruszenia obowiązków wynikających z postanowienia o kontaktach przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, lub osobę uprawnioną do kontaktu z dzieckiem albo osobę, której tego kontaktu zakazano, sąd opiekuńczy może zagrozić nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, stosownie do zasad określonych w art : 1) osobie, pod której pieczą dziecko pozostaje na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem lub 6 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 220, poz. 1431), która wchodzi w życie r. 7 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 6 Zieliński

13 Nb 1 6 Art ) osobie uprawnionej do kontaktu z dzieckiem albo osobie, której tego kontaktu zakazano na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje. 1. Przepis został dodany ustawą z r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny 1 i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 220, poz. 1431) i wszedł w życie z dniem r. 2. Komentowany przepis w 1 nadaje kontaktom z dzieckiem walor istotnych 2 spraw dziecka poprzez odpowiednie stosowanie art. 582 KPC. Odpowiednie stosowanie tego ostatniego przepisu oznacza, że rozstrzygnięcie sądu w przedmiocie kontaktów z dzieckiem powinno być poprzedzone oświadczeniami złożonymi przez rodziców, chyba że ich wysłuchanie byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami. Przepis ten będzie miał zastosowanie odpowiednio również do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem (por. art KRO). 3. W 2 przepis określa trzy sposoby zabezpieczenia wykonywania kontaktów 3 z dzieckiem, co jest zgodne ze standardami międzynarodowymi. 4. Przepis 2 wymienia nie zamknięty (przykładowy) katalog zabezpieczeń wyko- 4 nywania przez uprawnionego rodzica kontaktów z dzieckiem (dziećmi). Zastosowanie sankcji przewidzianych w komentowanym przepisie może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że ich wysłuchanie byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami (art. 582 w zw. z art ). 5. Przepis 2 pkt 2 ma na celu ułatwienie uprawnionemu zaspokojenia roszcze- 5 nia odszkodowawczego z sumy złożonej na rachunek depozytowy. Egzekucję z tej sumy może uprawniony prowadzić dopiero po uzyskaniu wyroku zasądzającego odszkodowanie. 6. Zabezpieczenia i gwarancje mające zapewnić wykonanie orzeczenia sądu 6 w przedmiocie kontaktów z dzieckiem (dziećmi), określone w 2 stanowią realizację postanowień w tym zakresie, zawartych w art. 10 Konwencji w sprawie kontaktów z dziećmi, przyjętej w Strasburgu r., ratyfikowanej przez Polskę ustawą z r. (Dz.U. Nr 68, poz. 576). Konwencja w art. 10 przewiduje jeszcze inne sposoby zapewnienia wykonywania kontaktów z dzieckiem, a mianowicie: nadzór nad kontaktami; W celu zabezpieczenia i gwarancji dla zapewnienia powrotu dziecka lub zapobieżenia jego bezprawnemu wywiezieniu można też stosować: gwarancje finansowe, zabezpieczenia na majątku, zobowiązanie osoby realizującej kontakt z dzieckiem, do regularnego zgłaszania się wraz z dzieckiem przed właściwy organ, taki jak urząd ds. młodzieży, posterunek policji w miejscu, gdzie kontakt ma być realizowany i in., złożenie paszportów lub dokumentów tożsamości i jeśli to właściwe dokumentu wskazującego, że osoba ubiegająca się o kontakt powiadomiła właściwą władzę konsularną o takim przekazaniu w czasie kontaktu. Wymienione powyżej sposoby zabezpieczenia i gwarancji dotyczące kontaktów z dzieckiem, jak również inne sposoby stosowne do okoliczności, mogą być stosowane również przez sąd opiekuńczy. Zieliński 7

14 Art Nb W 3 przepis przewiduje możliwość pominięcia wystąpienia z procesem o odszkodowanie, poprzez danie sądowi opiekuńczemu możliwości przyznania zwrotu poniesionych przez osobę uprawnioną wydatków, w wypadku ziszczenia się przesłanek przewidzianych w art Postępowanie w omawianym przedmiocie wszczyna się wyłącznie na wniosek osoby uprawnionej (art ). Przed wydaniem omawianego postanowienia sąd powinien wysłuchać uczestników postępowania (art ). Postanowienie w przedmiocie zwrotu poniesionych wydatków sąd może wydać na wniosek uprawnionego niezależnie od uprzedniego wydawania innych postanowień określonych w Dziale VI, a także niezależnie od uprzedniego zastosowania innego środka przewidzianego w tym Dziale. Nie zachodzi również potrzeba wcześniejszego zagrożenia przez sąd zastosowaniem tego środka. Wystarcza samo niewykonywanie lub niewłaściwe wykonanie obowiązków wynikających z ustaleń (postanowienia lub ugody) kontaktów z dzieckiem. (...) Oddział 6. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem 8 Art [Nakazanie zapłaty] 1. Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. 2. Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis Na postanowienia sądu, o których mowa w 1 i 2, przysługuje zażalenie Według przepisu art KRO rodzice, niezależnie od władzy rodzicielskiej, mają prawo i obowiązek utrzymywania wzajemnych kontaktów z dzieckiem (dziećmi). Ów obowiązek zawiera w sobie obowiązek podejmowania działań zmierzających do przełamania niechęci czy nawet oporów dziecka przed kontaktami z rodzicem. W wypadku braku rezultatów tych starań sąd opiekuńczy może skierować rodziców do placówek zajmujących się terapią rodzinną w celu podjęcia w stosunku do dziecka działań terapeutycznych mających na celu zmianę nastawienia dziecka do kontaktów z danym rodzicem (art KRO). 8 Oddział 6 dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 9 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 8 Zieliński

15 Nb 1 Art Osoba, pod której pieczą znajduje się dziecko obowiązana jest wykonywać 2 obowiązki określone w orzeczeniu sądowym albo ugodzie zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. W wypadku niewykonywania tych obowiązków, sąd opiekuńczy może zagrozić tej osobie nakazem zapłaty oznaczonej sumy na rzecz osoby uprawnionej za każde naruszenie obowiązku. Przepis ten ma realnie wzmocnić uprawnienia do kontaktów z dzieckiem (dziećmi) poprzez zastosowanie dolegliwości finansowej. 3. Taka sama sytuacja może spotkać osobę uprawnioną do kontaktów z dzieckiem 3 lub osobę której tego kontaktu zakazano. Skoro utrzymanie kontaktów z dzieckiem (dziećmi) jest nie tylko prawem, ale i obowiązkiem rodziców (art KRO), to w razie nieusprawiedliwionego niewykonywania takiego obowiązku zgodnie z orzeczeniem sądu lub zawartą między rodzicami ugodą (przed sądem lub mediatorem) sąd może zagrozić i nałożyć na uprawnionego rodzica obowiązek zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje. Sankcja powyższa wchodzi w rachubę zarówno w razie niewykonywania, jak i niewłaściwego wykonywania obowiązków przez rodzica uprawnionego do kontaktów z dzieckiem. 4. Zgodnie z zasadą dwuinstancyjności (art. 176 ust. 1 Konstytucji RP) przepis 4 w 3 przewiduje możliwość wnoszenia zażalenia na postanowienia sądu wydane na podstawie 1 lub 2 komentowanego przepisu. Art [Nakazanie zapłaty; zmiana sumy] 1. Jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń. Sąd może w wyjątkowych wypadkach zmienić wysokość sumy pieniężnej, o której mowa w art , ze względu na zmianę okoliczności. 2. Przepis 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli osoba, której sąd zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej zgodnie z art , dopuściła się naruszenia obowiązku wynikającego z orzeczenia o kontaktach. 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. 4. Prawomocne postanowienie sądu, w którym nakazano zapłatę należnej sumy pieniężnej, jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. 1. W wypadku przewidzianym w 1 przepisu sąd w nowym postępowaniu (po 1 zagrożeniu określonym w art i 2, bez potrzeby ponownego zagrożenia) nakłada na konkretną osobę, objętą uprzednim zagrożeniem od razu obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej. Wysokość tej sumy jest zależna od liczby naruszeń obowiązków wynikających z orzeczenia sądu lub ugody w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. 10 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. Zieliński 9

16 Art Nb W 1 zd. 2 przepis przewiduje możliwość zmiany wysokości sumy pieniężnej (art ) w wypadkach wyjątkowych, ze względu na zmianę okoliczności. Do takich wypadków można zaliczyć np. utratę pracy przez rodzica zobowiązanego, przejście na rentę lub emeryturę, pozbawienie wolności itp Na postanowienie sądu wydane na podstawie 1 lub 2 komentowanego przepisu przysługuje środek odwoławczy w postaci zażalenia Przepis w 4 wprowadza wyjątek od zasady, że tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności (art. 776). W sprawach określonych w komentowanym przepisie, tytułem wykonawczym jest prawomocne postanowienie sądu, bez potrzeby nadawania klauzuli wykonalności. Art [Zwrot uzasadnionych wydatków] 1. Jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, w tym kosztów, o których mowa w art pkt Przepis 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli uprawniony do kontaktu z dzieckiem narusza obowiązki dotyczące kontaktu wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem. 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. 4. Prawomocne postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności Przyznanie uprawnionemu zwrotu uzasadnionych wydatków związanych z przygotowaniem kontaktu, jeżeli do tego kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania obowiązków przez któregoś z rodziców ( 1 i 2) jest niezależne od sankcji przewidzianej w art i Do uzasadnionych wydatków zaliczyć można np. koszty przejazdu rodzica do miejscowości, w której dziecko przebywa, koszty kuratora, kupno biletów do kina itp. Ciężar udowodnienia wysokości i potrzeby wydatków spoczywa na rodzicu, który żąda ich zwrotu (art. 6 KC). Uznanie wydatków i ich wysokości za uzasadnione należy do swobodnego uznania sądu (art ) Podobnie, jak art , tak i komentowany przepis w 4 wprowadza wyjątek od zasady, że tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Samo prawomocne postanowienie sądu wydane w trybie 1 lub 2 komentowanego przepisu jest tytułem wykonawczym. 11 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 10 Zieliński

17 Art [Wniosek] Nb 1 2 Art W sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem art. 570 nie stosuje się. Wniosku wymaga także wydanie każdego kolejnego postanowienia, o którym mowa w poprzedzających przepisach niniejszego oddziału. 2. Przed wydaniem postanowień, o których mowa w oddziale niniejszym, sąd wysłucha uczestników postępowania. 1. W sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem sąd nie wszczyna postępo- 1 wania z urzędu (art. 570), a jedynie na wniosek. Również wyłącznie na wniosek sąd opiekuńczy wydaje kolejne postanowienia określone w przepisach art i Wysłuchanie uczestników postępowania przed wydaniem powyższych postano- 2 wień jest obligatoryjne. Jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, sąd opiekuńczy winien również wysłuchać dziecko (art ). Art [Załączniki do wniosku] 1. Do wniosku o wszczęcie postępowania uregulowanego w niniejszym oddziale należy dołączyć odpis wykonalnego orzeczenia albo wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. 2. Jeżeli postępowanie ma się toczyć na podstawie orzeczenia sądu albo innego organu państwa obcego albo ugody zawartej przed sądem lub innym organem państwa obcego lub przez niego zatwierdzonej, niezbędne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia albo ugody. Przepisy art , i 1152 stosuje się odpowiednio. 1. Wniosek o wszczęcie postępowania w sprawach dotyczących wykonywania kon- 1 taktów z dzieckiem powinien czynić zadość przepisom o pozwie, z tym, że zamiast pozwanego należy wymienić zainteresowanych w sprawie. Do wniosku należy dołączyć odpis dokumentu, o którym mowa w 1 przepisu. 2. W razie, kiedy podstawę postępowania ma stanowić orzeczenie sadu albo innego 2 organu państwa obcego albo ugody, konieczne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia lub ugody. Stwierdzenie wykonalności następuje, jeżeli orzeczenie jest wykonalne w państwie z którego pochodzi oraz nie zachodzą przeszkody określone w art i 2. W myśl art. 1146: 1. Orzeczenie nie podlega uznaniu, jeżeli: 1) nie jest prawomocne w państwie, w którym zostało wydane; 2) zapadło w sprawie należącej do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich; 3) pozwanemu, który nie wdał się w spór co do istoty sprawy, nie doręczono należycie i w czasie umożliwiającym podjęcie obrony pisma wszczynającego postępowanie; 12 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 13 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. Zieliński 11

18 Art Nb 1 2 4) strona w toku postępowania była pozbawiona możności obrony; 5) sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami zawisła w Rzeczypospolitej Polskiej wcześniej niż przed sądem państwa obcego; 6) jest sprzeczne z wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu polskiego albo wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu państwa obcego, spełniającym przesłanki jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej, zapadłymi w sprawie o to samo roszczenie między tymi samymi stronami; 7) uznanie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego). 2. Przeszkody określone w 1 pkt 5 i 6 stosuje się odpowiednio do sprawy zawisłej przed innym niż sąd organem polskim lub organem państwa obcego oraz do rozstrzygnięcia wydanego przez inny niż sąd organ polski lub organ państwa obcego Ugody w sprawach cywilnych zawarte przed sądami i innymi organami państw obcych lub przez nie zatwierdzone stają się tytułami wykonawczymi po stwierdzeniu ich wykonalności, jeżeli są one wykonalne w państwie pochodzenia i nie są sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego). Przepisy art stosuje się odpowiednio (art. 1152) Warunkiem stosowania przepisu 2 jest uzyskanie stwierdzenia wykonalności zagranicznego orzeczenia lub ugody. Art [Umorzenie postępowania] Sąd umarza postępowanie, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od uprawomocnienia ostatniego postanowienia nie wpłynął kolejny wniosek w sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem Postanowienia wydane w trybie art nie są postanowieniami kończącymi postępowanie w sprawie. Stąd też w art , i określono wyraźnie, że od każdego z tych postanowień przysługuje zażalenie. Ponadto istotą postępowania uregulowanego w Oddziale 6 jest sukcesywne nakazywanie zapłaty o narastającej wysokości, przy czym wnioski o nakazanie zapłaty lub zwrot wydatków mogą być ponawiane, jeżeli naruszenia obowiązków będą się powtarzały Komentowany przepis określa, w jakich warunkach sąd umarza postępowanie. Przepis nie deroguje obowiązywania art , który nadal obowiązuje w sytuacji, kiedy wydanie postanowienia stało się niedopuszczalne. Może to mieć miejsce np. w razie upadku obowiązania postanowienia sądu lub ugody regulującej kontakty rodzica z dziećmi, np. gdy dziecko osiągnęło pełnoletność. 14 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 12 Zieliński

19 Art [Wyłączenie zastosowania przepisu] Nb 1 2 Art Do spraw uregulowanych w niniejszym oddziale art. 577 nie stosuje się. 1. W sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem sąd opiekuńczy 1 nie może zmienić swego prawomocnego postanowienia, w myśl art Przewidziana w art. 577 ogólna zasada, pozwala na dostosowanie się każdej sy- 2 tuacji rozstrzygnięcia zawartego zarówno w prawomocnym, jak i nieprawomocnym orzeczeniu (post. SN z r., III CKN 19/97, OSN 1997, Nr 9, poz. 138). Zasada ta nie odnosi się do postanowień uregulowanych w Oddziale 6 ze względu na ich charakter. (...) Art [Zawieszenie postępowania na wniosek dłużnika] 1. Sąd zawiesza postępowanie na wniosek dłużnika, jeżeli w toku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego, o którym mowa w art , dłużnik przedstawił przewidziane w przepisach odrębnych zaświadczenie o utracie lub ograniczeniu wykonalności, z którego wynika, że wykonanie tytułu zostało tymczasowo zawieszone lub uzależnione od złożenia przez wierzyciela zabezpieczenia, które dotychczas nie zostało wpłacone. 2. Jeżeli z zaświadczenia, o którym mowa w 1, wynika, że wykonanie tytułu zostało tymczasowo ograniczone do środków zabezpieczających, sąd na wniosek dłużnika orzeka o ograniczeniu egzekucji do takich środków. Orzekając o ograniczeniu, sąd określa rodzaj środka, stosując odpowiednio art Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie Sąd zawiesza postępowanie na wniosek dłużnika, jeżeli w toku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego, o którym mowa w art , wystąpi przyczyna przewidziana w przepisach odrębnych. 1. Komentowany przepis poszerza katalog przesłanek zawieszenia postępowania 1 egzekucyjnego na wniosek dłużnika o przypadki odnoszące się bezpośrednio do europejskiego tytułu egzekucyjnego. 2. W przypadku pozbawienia, zawieszenia lub ograniczenia wykonalności orzecze- 2 nia, któremu nadano zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego, wydaje się, na wniosek złożony w dowolnym czasie w sądzie wydania, zaświadczenie wskazujące na brak lub ograniczenie wykonalności, przy użyciu standardowego formularza (art. 6 ust. 2 rozporządzenia Nr 805/2004). 15 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 144, poz. 854), która wchodzi w życie r. 16 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 66, poz. 466), która wchodzi w życie r. 17 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 129, poz. 735), która wchodzi w życie r. Flaga-Gieruszyńska 13

20 Art Nb Zaświadczenie wynikające z art. 6 ust. 2 rozporządzenia Nr 805/2004 może mieć następującą treść: 1) stwierdzać, że tytuł nie jest już wykonalny (utracił wykonalność) lub 2) stwierdzać, że wykonanie zostało tymczasowo zawieszone, lub 3) stwierdzać, że wykonanie zostało tymczasowo uzależnione od złożenia przez wierzyciela zabezpieczenia, które dotychczas nie zostało wpłacone, lub 4) stwierdzać, że wykonanie zostało tymczasowo ograniczone do środków zabezpieczających. W pierwszym przypadku następstwem przedstawienia zaświadczenia i złożenia przez dłużnika stosownego wniosku jest umorzenie postępowania przez organ egzekucyjny (art. 825 pkt 5 KPC). Sytuacja ta jest zbliżona do tej, o której mowa w pkt 2 art W pozostałych trzech przypadkach decyzja jest podejmowana przez sąd (art KPC). W sytuacjach opisanych wyżej jako druga i trzecia sąd zawiesza na wniosek dłużnika postępowanie egzekucyjne ( 1 komentowanego przepisu). Natomiast w sytuacji przedstawionej jako czwarta, sąd ogranicza postępowanie do środków zabezpieczających, czyli takich, które umożliwią ewentualne wykonanie w dalszej perspektywie ( 2 komentowanego przepisu) Orzekając w trybie 2 komentowanego przepisu o ograniczeniu postępowania do środków zabezpieczających, sąd musiałby również określić środek zabezpieczenia. W tym celu stosuje odpowiednio przepisy art. 747 KPC, a więc ogranicza egzekucję do: 1) zajęcia ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego; 2) obciążenia nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową; 3) ustanowienia zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu; 4) obciążenia statku albo statku w budowie hipoteką morską; 5) ustanowienia zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu; 6) ustanowienia zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego Na postanowienie sądu w przedmiocie ograniczenia egzekucji do środków zabezpieczających przysługuje zażalenie Wprowadzenie przez ustawodawcę 3 do komentowanego przepisu ma na celu uwzględnienie przepisów uzupełniających i wykonujących regulacje rozporządzenia Rady (WE) Nr 4/2009 z r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz.Urz. UE L z 2009 r. Nr 7, s. 1). Paragraf ten bezpośrednio odsyła do postanowień tego rozporządzenia. Zgodnie z postanowieniami art. 21 ust. 1 oraz art. 48 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia, w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na podstawie orzeczenia, ugody sądowej lub dokumentu urzędowego, pochodzących z państwa członkowskiego Unii Europejskiej będącego stroną protokołu haskiego, zastosowanie mają podstawy zawieszenia wykonania wynikające z prawa państwa członkowskiego wykonania, pod warunkiem, że nie są one sprzeczne z art. 21 ust Flaga-Gieruszyńska

21 Nb 1 Art rozporządzenia. Ten ostatni przepis przede wszystkim stanowi, że właściwy organ państwa wykonania może, na wniosek dłużnika, zawiesić, w całości lub części, wykonanie orzeczenia, gdy w państwie pochodzenia złożony został wniosek, o którym mowa w art. 19 rozporządzenia. Stąd też niezbędne stało się poszerzenie zakresu zastosowania komentowanego przepisu o wydane w innym państwie członkowskim orzeczenie w sprawie alimentacyjnej, które będzie w naszym państwie tytułem wykonawczym (po zaopatrzeniu go w klauzulę wykonalności). Ponadto zgodnie z drugim akapitem art. 21 ust. 3 rozporządzenia właściwy organ państwa wykonania zawiesza, na wniosek dłużnika, wykonanie orzeczenia, gdy w państwie pochodzenia zawieszona została wykonalność tego orzeczenia. Artykuł 820 zd. 2 KPC przewiduje obligatoryjne zawieszenie postępowania egzekucyjnego w razie wstrzymania wykonania orzeczenia przez sąd, ale kompetencja w tym zakresie przysługuje organowi egzekucyjnemu, a więc także komornikowi. Z kolei, jeśli podstawę egzekucji stanowi pochodzące z innego państwa członkowskiego orzeczenie, ugoda sądowa lub dokument urzędowy w sprawie alimentacyjnej, badanie okoliczności zawieszenia ich wykonalności w państwie pochodzenia, powinno być dokonywana przez sąd, a nie komornika. Art [Zawieszenie postępowania, ograniczenie egzekucji] W przypadku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego, o którym mowa w art , art , art lub art ,albonapodstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności orzeczenia sądu wydanego w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń, sąd może na wniosek dłużnika zawiesić postępowanie także z innych przyczyn przewidzianych w przepisach odrębnych. 2. Sąd może również ograniczyć egzekucję do środków zabezpieczających lub uzależnić wykonanie tytułu od złożenia przez wierzyciela stosownego zabezpieczenia, jeżeli taką możliwość przewidują przepisy odrębne. Orzekając o ograniczeniu, sąd określa rodzaj środka, stosując odpowiednio art Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. 1. Komentowany przepis odnosi się przede wszystkim bezpośrednio do postano- 1 wień art. 23 rozporządzenia Nr 805/2004. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dłużnik: a) zakwestionował orzeczenie, któremu nadano zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego, w tym wniosek o kontrolę należytej ochrony jego praw w rozumieniu art. 19 rozporządzenia Nr 805/2004 lub b) złożył wniosek o sprostowanie lub cofnięcie zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego zgodnie z art. 10 rozporządzenia Nr 805/2004, właściwy sąd lub organ w państwie wykonania może na wniosek dłużnika: ograniczyć postępowanie egzekucyjne do środków zabezpieczających lub uzależnić wykonanie od złożenia takiego zabezpieczenia, jakie określi, lub w wyjątkowych okolicznościach zawiesić postępowanie egzekucyjne. 18 Art dodany ustawą z dnia r. (Dz.U. Nr 66, poz. 466), która wchodzi w życie r. 19 Art w brzmieniu ustawy z dnia r. (Dz.U. Nr 129, poz. 735), która wchodzi w życie r. Flaga-Gieruszyńska 15

22 Art Z kolei w przypadku złożenia przez pozwanego wniosku o ponowne zbadanie nakazu zgodnie z art. 23 tego rozporządzenia, właściwy sąd w państwie członkowskim wykonania może na wniosek pozwanego: a) ograniczyć postępowanie wykonawcze do środków zabezpieczających lub b) uzależnić wykonanie od złożenia zabezpieczenia określonego przez sąd, lub c) w wyjątkowych przypadkach zawiesić postępowanie wykonawcze. Jeżeli strona kwestionuje orzeczenie wydane w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń lub zakwestionowanie go jest nadal dopuszczalne lub gdy strona złożyła wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia w rozumieniu art. 18 rozporządzenia, właściwy sąd, trybunał lub właściwy organ w państwie członkowskim wykonania może, na wniosek strony, wobec której dochodzi się wykonania: a) ograniczyć postępowanie wykonawcze do środków zabezpieczających, b) uzależnić wykonanie od złożenia zabezpieczenia określonego przez sąd, trybunał lub właściwy organ lub c) w wyjątkowych przypadkach zawiesić postępowanie wykonawcze Ponadto przepis ten, odnosząc się do art , nawiązuje do postanowień art. 41 ust. 1 oraz art. 48 ust. 1 i 2 rozporządzenia Nr 4/2009. Zgodnie z nimi orzeczenie, ugoda sądowa i dokument urzędowy, objęte systemem automatycznej wykonalności, są wykonywane na tych samych warunkach, co tytuły powstałe w państwie członkowskim wykonania. Te orzeczenia, ugody sądowe i dokumenty urzędowe, objęte systemem automatycznej wykonalności na podstawie rozporządzenia Nr 4/2009, wykonalne w państwie członkowskim ich pochodzenia, są w RP tytułami egzekucyjnymi i podlegają wykonaniu po nadaniu im klauzuli wykonalności. Odpowiednie regulacje umiejscowiono w nowym Tytule VI w Części czwartej w Księdze trzeciej Kodeksu (nowe art KPC) Organem właściwym do podejmowania rozstrzygnięć w przedmiocie zawieszenia postępowania, a także uzależnienia wykonania od złożenia przez wierzyciela stosownego zabezpieczenia lub ograniczenia egzekucji do środków zabezpieczających jest sąd, ze względu na konieczność należytej oceny przesłanek tych rozstrzygnięć Na postanowienie sądu w przedmiocie uzależnienia wykonania od złożenia przez wierzyciela stosownego zabezpieczenia lub ograniczenia egzekucji do środków zabezpieczających przysługuje zażalenie. Podobnie postanowienie co do zawieszenia jest zaskarżalne na podstawie art. 828 KPC. (...) Art [Odmowa wykonania tytułu przez dłużnika] Jeżeli podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego, o którym mowa w art , art , art lub art , dłużnik może w drodze powództwa żądać odmowy wykonania takiego tytułu, w całości lub w części, na podstawie określo- 20 Art w brzmieniu ustawy z dnia r. (Dz.U. Nr 129, poz. 735), która wchodzi w życie r. 16 Flaga-Gieruszyńska

23 Nb 1 3 Art nej w przepisach odrębnych. Odmowa wykonania ma skutki pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. 1. Komentowany artykuł określa m.in. tryb, w jakim powinny być rozpozna- 1 wane przewidziane w art. 21 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 805/2004 z r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego (Dz.Urz. UE L Nr 143, s. 15) wnioski o odmowę wykonania orzeczenia, które zostało opatrzone zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego, a które jest nie do pogodzenia z innym wcześniejszym orzeczeniem. Zgodnie z powołanym art. 21 rozporządzenia, na wniosek dłużnika, sąd właściwy w państwie wykonania odmawia wykonania, jeżeli orzeczenie, któremu nadano zaświadczenie europejskiego tytułu egzekucyjnego, nie da się pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w jakimkolwiek państwie bądź w państwie trzecim, pod warunkiem że: 1) wcześniejsze orzeczenie zostało wydane w odniesieniu do tego samego przedmiotu sporu i dotyczyło tych samych stron i 2) wcześniejsze orzeczenie zostało wydane w państwie wykonania lub spełnia warunki konieczne dla jego uznania w państwie wykonania, i 3) niemożność pogodzenia orzeczeń nie była i nie mogła być podniesiona w formie zarzutu w postępowaniu sądowym w państwie wydania. W żadnych okolicznościach orzeczenie lub nadanie mu zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego nie mogą być przedmiotem kontroli pod względem merytorycznym w państwie wykonania. 2. Komentowany przepis określa również tryb dotyczący odmowy wykonania prze- 2 widziany w art. 22 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z r. Nr 1896/2006 ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz.Urz. UE L Nr 399, s. 1), zgodnie z którym, na wniosek pozwanego, sąd właściwy w państwie członkowskim wykonania odmawia wykonania, jeżeli europejskiego nakazu zapłaty nie można pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem lub nakazem wydanym w jednym z państw członkowskich albo w państwie trzecim, pod warunkiem że: 1) wcześniejsze orzeczenie lub nakaz zostały wydane w odniesieniu do tego samego przedmiotu sporu i dotyczyły tych samych stron oraz 2) wcześniejsze orzeczenie lub nakaz spełniają warunki niezbędne do uznania ich w państwie członkowskim wykonania, oraz 3) niemożność pogodzenia nakazu z wcześniejszym orzeczeniem lub nakazem nie mogła być podniesiona w formie zarzutu w postępowaniu sądowym w państwie członkowskim wydania. Na wniosek sąd odmawia również wykonania, jeżeli i w takim zakresie, w jakim pozwany zapłacił powodowi kwotę orzeczoną w europejskim nakazie zapłaty. Jednak w żadnym przypadku europejski nakaz zapłaty nie może być przedmiotem ponownego badania pod względem merytorycznym w państwie członkowskim wykonania. 3. Trzecim trybem, do którego odnosi się komentowany przepis jest przewidziany 3 w art. 22 rozporządzenia Nr 861/2007, w myśl którego na wniosek strony, wobec której dochodzi się wykonania, właściwy sąd lub trybunał w państwie członkowskim wykonania odmawia wykonania, jeżeli orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń nie można pogodzić z wcześniejszym Flaga-Gieruszyńska 17