Jak kompostować odpady organiczne

Transkrypt

1 Jak kompostować odpady organiczne Odpady wytwarzamy wszyscy, codziennie. Większość z nich staje się uciążliwymi śmieciami. Pewna ich część, nawet do 40%, może być pożyteczna. Są to odpady organiczne, czyli odpady roślinne z ogrodu, pola i resztki z kuchni. Przestaną one być śmieciami a staną się użyteczne, jeśli będziemy je KOMPOSTOWAĆ. Jak kompostować odpady organiczne

2 Kompostowanie to stara metoda produkcji wartościowego nawozu organicznego kompostu. Odpady organiczne są przetwarzane w czasie kompostowania przez rozmaite mikroorganizmy /też dżdżownice/ do postaci prostych związków, które mogą wzbogacać glebę pod uprawę roślin. Kompostowanie i prawidłowa uprawa gleby były znane różnym narodom już przed tysiącami lat. Do XX wieku używano w ogrodach naturalnych nawozów w tym kompostu. Dopiero po II wojnie światowej został on wyeliminowany przez nawozy sztuczne. Obecnie ludzie coraz częściej chcą żyć w zgodzie z prawami natury, dbając o swoje zdrowie i środowisko, w którym żyją. Wykorzystywanie do uprawy roślin kompostu jest jednym ze sposobów zdrowego stylu życia. KORZYŚCI PŁYNĄCE Z WYTWARZANIA KOMPOSTU Kompostowanie pozwala przetworzyć ok % wytwarzanych przez nas odpadów (jedna czwarta odpadów nie trafi na składowisko!) Kompostowanie dostarcza bardzo dobrego i taniego nawozu organicznego, który wzbogaca glebę w próchnicę dzięki czemu ziemia staje się pulchna, przewiewna i zatrzymuje wodę. Kompost nadaje się do wszystkich roślin nie można nim przenawozić i zaszkodzić roślinom. Ponowne wykorzystanie odpadów organicznych pozwala zapobiec rabunkowej eksploatacji naturalnych zasobów próchnicy i torfu. Kompostować można w specjalnym kompostowniku przydomowym (do nabycia w sklepie ogrodniczym, można go też wykonać samemu), jak też w otwartej pryzmie w ogrodzie. Nie jest to czynność trudna, ale należy znać jej podstawowe zasady. 2 ISBN , nakład 6000 egz.

3 Pryzma kompostowa to najprostszy sposób zagospodarowania odpadów organicznych. Odpady układa się bezpośrednio na ziemi; na spodzie należy położyć grubsze gałązki, a pozostałe odpady układać na przemian rozdrobnione z grubszymi; można też przesypywać je ziemią lub starym kompostem. Dobrze ułożona pryzma ma kształt trapezu o podstawie do 1,5 m i wysokości 0,8-1,2 m. Dół kompostowy to również prosty sposób na gromadzenie i przetwarzanie bioodpadów. Odpadki kuchenne i ogrodowe układa się w prostokątnym wykopie o głębokości ok. 40 cm. Dół kompostowy utrzymuje wilgoć lepiej niż pryzma, choć długotrwałe opady mogą doprowadzić do gnicia odpadów. Dobrze jest przykryć wypełniony dół słomą, sianem lub liśćmi. WAŻNE JEST, ŻEBY ZACHOWAĆ ODPOWIEDNIE WARUNKI DLA TWORZENIA SIĘ WARTOŚCIOWEGO KOMPOSTU: wybrać odpowiednie miejsce, nie przeszkadzające ludziom, w cieniu; osłonięte od wiatrów na przepuszczalnym podłożu, lekkim wzniesieniu aby nie gromadziła się w nim woda. należy zapewnić dostęp powie trza do kompostowanej masy, żeby zapobiec gniciu; trzeba zapewniać właściwą wil gotność kompostu nie może być ani za suchy można przy wysuszeniu polewać wodą lub dodać wilgotnych odpadów, ani za wilgotny, bo grozi to gniciem przy zbyt dużej wilgotności można dodać odpadów bardziej suchych; należy ułożyć kompost warstwowo tylko z odpadów nadających się do kompostowania. UKŁADANIE KOMPOSTU: pierwsza warstwa to pocięte gałęzie i grube łodygi przesypane ziemią lub dojrzałym kompostem, następnie należy układać warstwami zgromadzone odpadki organiczne (20 cm) ziemię (2-4 cm) posypać wapnem, dolomitem lub kredą, dokładać kolejne warstwy w tej samej kolejności i polewać co kilka dni wodą aby utrzymać lekką wilgotność, po 2-3 dniach kompost należy przełożyć aby warstwa wierzchnia znalazła się na spodzie można dodać tzw. Starter (szczepionkę) zawierający szczepy bakteryjne lub trochę gotowego kompostu, dzięki temu nie trzeba przekładać kompostu w zimie aby utrzymać odpowiednia temperaturę należy przełożyć kompost słomianymi matami. 3

4 SUROWCE NADAJĄCE SIĘ NA KOMPOST Odpadki ogrodowe skoszona trawa powinna być układana w kompostowniku cienkimi warstwami; ściętą trawę kompostujemy dopiero po jej zwiędnięciu czy wysuszeniu zapobiega to gniciu i wydzielaniu się niemiłego zapachu, liście: złożone w większej ilości zbijają się i tworzą w kompostowniku nieprzepuszczalną warstwę; nie może ich być za dużo i powinno się je przemieszać z innymi odpadami np. skoszoną trawą. Lepiej kompostować wymieszane liście różnych gatunków, ponieważ niektóre zawierają dużo garbników i powoli się rozkładają (np. dąb, kasztanowiec) do okrycia kompostownika nadają się gałęzie świerkowe, stare maty ze słomy lub trzciny, stare worki z juty, liście, trawa cienka warstwa ziemi dobrze wymieszane odpady z dodatkiem 5-10% ziemi cienka międzywarstwa (dojrzały kompost, środek przyspieszający kompostowanie, mączka kamienna lub nawóz organiczny) gruby materiał (pocięte gałęzie, łodygi, itp.) przesypane ziemią lub dojrzałym kompostem gałęzie drzew i krzewów: powinny być pocięte, potrzebne są do wyłożenia dna kompostownika w celu zapewnienia przewietrzania; rozkładają się dłużej niż niezdrewniałe części roślin, chwasty, resztki warzyw i owoców, łęty; nie mogą być zbyt wilgotne, zarażone chorobami roślin; dobrze jest je wymieszać z suchszymi odpadami, porażone przez choroby należy spalić, dodać do kompostu popiół kora drzew: nie wolno wkładać jej do kompostownika za dużo, powinna być rozdrobniona i namoczona w wodzie, słoma i siano: najlepiej drobno pocięte, utrzymują wilgotność w kopcu oraz zapewniają dostęp powietrza do wewnątrz; trzeba je kompostować z bogatymi w azot resztkami roślinnymi z ogrodu, z kuchni używając jako tzw posypki. Odpadki kuchenne resztki warzyw i owoców: należy je mieszać z bardziej suchymi odpadami, 4

5 suche pieczywo: nie powinno być bardzo spleśniałe, skorupki jaj: dłużej się rozkładają; można je zgnieść, żeby przyśpieszyć rozkład, wytłaczanki papierowe po jajkach: rozdrobnić na małe fragmenty, fusy po kawie (ale bez filtrów z ekspresu) i herbacie (ale nie w opakowaniach, ekspresowych). Inne papier: pocięty na drobne kawałki należy namoczyć w wodzie lub gnojówce roślinnej; NIE należy jednak przeznaczać na kompost papieru kredowego, z ilustracjami, zawierającego dodatkowo chemikalia; trochę papieru gazetowego nie zaszkodzi, ale trzeba go rozdrobnić, trociny: najpierw zalewa się wodą lub gnojówką roślinną albo bydlęcą a następnie miesza z innymi odpadami roślinnymi bogatymi w azot, obornik: bydlęcy, świński, kurzy, koński zmieszany z resztkami roślin i ziemią, pozwala w bardzo krótkim czasie wyprodukować znakomitą próchnicę, popiół drzewny: jego przydatność zależy od pochodzenia drewna; z czystego ekologicznie drewna nadaje się kompostowania, choć nie może go być za dużo. TEGO NIE NALEŻY KOMPOSTOWAĆ: resztki kuchenne w postaci mięsa, ryb, kości (przyciągają muchy, myszy, szczury) metal, plastik, szkło pieluchy, podpaski popiół, resztki budowlane torby z odkurzacza odpady zawierające chemikalia śmieci zebrane z chodnika, ulicy PROBLEMY PODCZAS KOMPOSTOWANIA ZAPACH - kompost zawsze będzie trochę czuć. Jeśli jednak zapach zaczyna przeszkadzać coś jest nie w porządku: kwaśny zapach powstaje, gdy kompost jest zbyt mokry i przez to przewietrzanie jest zbyt słabe należy dodać suszu i przemieszać kompost, zapach amoniaku powstaje, gdy w kompostowniku jest za dużo wilgotnych odpadków kuchennych lub ogrodowych bogatych w azot należy dodać suszu ubogiego w składniki azotowe (słoma, siano, trociny itp.). 5

6 MUCHY pojawiają się w świeżo składowanych odpadach (szczególnie resztkach kuchennych), po wzroście temperatury podczas rozkładu powinny zniknąć; można też polać górną warstwę odpadów gorącą wodą, ewentualnie można zakryć dokładnie świeże odpady. GRYZONIE przyciągają je tylko świeże odpady, więc wymieszanie nowej warstwy ze starą i odpowiednie dozowanie suszu, przyśpieszając rozkład zabezpieczą kompostownik przed gryzoniami i innymi zwierzętami. PLEŚŃ pojawienie się pleśni nie jest poważnym błędem, zdarza się gdy kompost pozostawiony był w spokoju przez kilka dni. Należy dbać o to, aby kompost miał stałe dostawy odpadów i żeby nie był zbyt wilgotny. PREPARATY WSPOMAGAJĄCE KOMPOSTOWANIE: Można je kupić w sklepach ogrodniczych. Ich rolą jest: przyśpieszenie kompostowania poprzez pobudzenie mikroorganizmów do działania, uregulowanie stosunku węgla do azotu (powinno być 20/30 części węgla na 1 część azotu), niedopuszczenie do rozwoju organizmów chorobotwórczych czy kiełkowania nasion chwastów, regulowanie odczynu /ph/ kompostu (np. wapnowanie kompostu wytworzonego z dużej ilości liści drzew czy kory, które dają odczyn kwaśny), poprawa jakości kompostu (np. przez dodanie minerałów ilastych, mączki mineralnej albo zwierzęcej). Do kompostownika można też włożyć specjalne gatunki dżdżownic, które znacznie przyśpieszają i udoskonalają proces kompostowania bioodpadów. Szybki kompost można otrzymać w termokompostowniku. Ma pojemność 400 l i podwójne ścianki z warstwą izolacyjną. Dzięki temu ciepło z procesu rozkładu zostaje zatrzymane wewnątrz i przetwarzanie materii zachodzi szybciej, nawet zimą. Kompost jest gotowy po 6-8 tygodniach. 6

7 RODZAJE KOMPOSTU kompost świeży: kompost w trakcie rozkładu, widoczne są w nim jeszcze części roślin, zawiera dużą ilość substancji pokarmowych, nadaje się do ściółkowania, wykładania na grządki (kompostowanie powierzchniowe), kompost świeży może dojrzewać na pryzmie kompost dojrzały: kompost ten przypomina ziemię próchniczą, jest porowatą lekką masą; zakończył się proces przemian, odpady są już dobrze rozłożone. Kompost może dojrzewać na pryzmie. Pryzma kompostowa może też całkowicie zastąpić kompostowanie w kompostowniku. Świeży kompost wprost z kompostownika (po kilku miesiącach kompostowania odpadów) można przenieść na odkrytą pryzmę do dalszego dojrzewania, albo wykorzystywać bezpośrednio: pod krzewy owocowe lub kwiatowe (na przedwiośniu wyściółkować warstwą ok. 2 cm), przed sadzeniem krzewów lub drzewek, kapusty, ziemniaków (przekopać ziemię z kompostem na 2 tygodnie przed sadzeniem), jako nawóz pod warzywa takie, jak pomidory, ogórki, kapusta, dynia. Kompost dojrzały /dojrzewanie może trwać nawet kilka lat/ jest bardzo dobrym nawozem naturalnym. Można stosować go bezpośrednio na grządki warzywne lub kwiatowe /3-10 litrów rocznie na 1m 2 powierzchni tj. ok. 1 wiadro na 1-2 m 2 ; powierzchniowo, w charakterze ściółki lub płytko wprowadzony w glebę, ale nie należy go zakopywać/. 7

8 Kompostu można używać do zasypywania dołka z posadzonym drzewkiem (zmieszany z ziemią w stosunku 1:5). Z kompostu i uboższej ziemi można też tworzyć podłoże dla roślin hodowanych w skrzynkach balkonowych (1 część kompostu na 3-5 części ziemi). * W niektórych miejscowościach budowane są duże kompostownie regionalne, które wytwarzają kompost z odpadów organicznych segregowanych przez mieszkańców. Kompostowniki i pryzmy warto zakładać pod bzem czarnym, leszczyną, kaliną koralową, grabem, sprzyjają one reakcjom w kompostowanym materiale. Aby zwiększyć zawartość azotu w kompoście, pryzmę można obsiać łubinem Fusy od kawy przywabiają do kompostu dżdżownice, które przetwarzają masę biologiczną Tekst: Lidia Augustyn, Irena Krukowska-Szopa Opracowanie: Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja ul. Wrocławska 41, Legnica, tel: biuro@zielonaakcja.pl Projekt i druk: NOMAD, tel: Rysunki: Dariusz Wójcik, tel: Wydawca: NOMAD Paweł Żyluk, al. Rzeczypospolitej 15, Legnica, tel nomad@nomad-reklama.pl Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospo darki Wodnej we Wrocławiu w ramach projektu Nie marnuję segreguję, nie marnuję kompostuję kampania na rzecz poprawy efektywności systemów selektywnej zbiórki odpadów ISBN , nakład 6000 egz.