Poszczególne rozdzia³y niniejszego opracowania napisali: Andrzej Panasiuk rozdzia³ I, II, V, VI, VIII Pawe³ Granecki rozdzia³ III, IV, VII, IX

Transkrypt

1

2

3

4

5 Zamówienia sektorowe Stan prawny: 31 grudnia 2006 r. Redakcja: Monika Paw³owska Poszczególne rozdzia³y niniejszego opracowania napisali: Andrzej Panasiuk rozdzia³ I, II, V, VI, VIII Pawe³ Granecki rozdzia³ III, IV, VII, IX Wydawnictwo C.H. Beck 2007 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: Kolonel Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne S.A., Bia³ystok ISBN

6 Spis treści Wstęp... XI Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Rozdział I. Zamówienia sektorowe i ich zakres Zamawiający sektorowi Przedmiot zamówienia sektorowego Wyłączenia stosowania procedur przetargowych sektorowych Wyłączenie podmiotów sektorowych działających na rynku konkurencyjnym Wyłączenie stosowania procedur wobec podmiotów powiązanych Wyłączenie dostaw niezbędnych do prowadzenia działalności sektorowej Wyłączenie w zakresie świadczenia usług transportu autobusowego Wyłączenie w zakresie udzielania zamówień na dostawy wody Wyłączenie w zakresie udzielania zamówień w celu odsprzedaży lub wynajmu przedmiotu zamówienia Wyłączenie w stosunku podmiotu utworzonego w celu wspólnego wykonywania określonego rodzaju działalności Wyłączenia przedmiotowe związane z jedną z działalności sektorowych Wyłączenie zamówień mających na celu udzielenie koncesji Wyłączenia obszarowe Rozdział II. Przygotowanie postępowania Opis przedmiotu zamówienia Szacowanie wartości przedmiotu zamówienia Komisja przetargowa Skład komisji przetargowej Powołanie komisji przetargowej Regulamin komisji przetargowej Wyłączenie od udziału w komisji przetargowej Przygotowanie postępowania Przeprowadzenie postępowania Badanie i ocena złożonych ofert Procedura prac komisji w przypadku wniesienia środków ochrony prawnej Odesłanie V

7 Spis treści Rozdział III. Tryby udzielania zamówień sektorowych Przetarg nieograniczony Definicja Wszczęcie postępowania ogłoszenie Publikacja ogłoszenia Termin składania ofert Obowiązki w zakresie SIWZ Wadium Obowiązek wniesienia wadium Wysokość wadium Formy wnoszenia wadium Zwrot wadium Zatrzymanie wadium Złożenie ofert Otwarcie ofert Ocena ofert Wykluczenie wykonawcy Odrzucenie oferty Wybór najkorzystniejszej oferty Zawiadomienie o wyniku postępowania Termin związania ofertą Zawarcie umowy Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia Odesłanie Przetarg ograniczony Definicja Wszczęcie postępowania ogłoszenie Wnioski o dopuszczenie do udziału i warunki udziału w postępowaniu Termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Zaproszenie do składania ofert Termin składania ofert Obowiązki w zakresie specyfikacji istotnych warunków zamówienia Wadium Złożenie ofert Otwarcie ofert Ocena ofert Zawiadomienie o wyniku postępowania Termin związania ofertą Zawarcie umowy Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia Odesłanie Negocjacje z ogłoszeniem Definicja Wszczęcie postępowania ogłoszenie VI

8 Spis treści 3.3. Wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i warunki udziału w postępowaniu Termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Zaproszenie do składania ofert wstępnych Zaproszenie do negocjacji Negocjacje Zaproszenie do składania ofert Obowiązki w zakresie SIWZ Wadium Złożenie ofert Otwarcie ofert Ocena ofert Zawiadomienie o wyniku postępowania Termin związania ofertą Zawarcie umowy Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia Odesłanie Dialog konkurencyjny Definicja Przesłanki zastosowania Wszczęcie postępowania ogłoszenie Wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i warunki udziału w postępowaniu Termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu Zaproszenie do dialogu Przeprowadzenie dialogu Zaproszenie do składania ofert Termin składania ofert Obowiązki w zakresie SIWZ Wadium Złożenie ofert Otwarcie ofert Ocena ofert Zawiadomienie o wyniku postępowania Termin związania ofertą Zawarcie umowy Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia Odesłanie Negocjacje bez ogłoszenia Definicja Przesłanki zastosowania trybu Wszczęcie postępowania zaproszenie do negocjacji Negocjacje Zaproszenie do składania ofert Termin składania ofert VII

9 Spis treści 5.7. Obowiązki w zakresie SIWZ Wadium Złożenie ofert Otwarcie ofert Ocena ofert Zawiadomienie o wyniku postępowania Termin związania ofertą Zawarcie umowy Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia Odesłanie Zamówienie z wolnej ręki Definicja Przesłanki zastosowania trybu Wszczęcie postępowania zaproszenie do negocjacji Przebieg postępowania Odesłanie Rozdział IV. Wybór najkorzystniejszej oferty Forma oferty Treść oferty Oferta wariantowa Oferta częściowa Termin związania ofertą Wyjaśnienia w zakresie treści złożonych ofert Poprawienie oczywistych omyłek Wykluczenie wykonawcy Odrzucenie oferty Kryteria oceny ofert Aukcja elektroniczna Obowiązki zamawiającego po wyborze najkorzystniejszej oferty Unieważnienie postępowania Odesłanie Rozdział V. Umowy w zamówieniach publicznych sektorowych Specyfika stosunku zobowiązaniowego w zamówieniach publicznych Umowa, której przedmiotem jest dostawa Umowa o świadczenie usług w zamówieniach sektorowych Umowa o roboty budowlane w systemie zamówień sektorowych Klasyfikacja prawna umowy o roboty budowlane Charakter prawny umów o roboty budowlane na tle ogólnych przepisów cywilnoprawnych Zawarcie umowy o roboty budowlane Treść umowy o roboty budowlane Umowy ramowe w systemie zamówień publicznych sektorowych Odesłanie VIII

10 Spis treści Rozdział VI. Szczególne uprawnienia zamawiających sektorowych Atestacja procedur przetargowych zmawiających sektorowych Pozaustawowe sposoby rozstrzygania sporów w zamówieniach publicznych sektorowych Koncyliacja Rozstrzyganie sporów w ramach PPN Rozdział VII. Środki ochrony prawnej Protest Odwołanie Skarga Odesłanie Rozdział VIII. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i sądów polskich Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Orzecznictwo sądów polskich Rozdział IX. Wzory pism i umów Wzory dotyczące przygotowania postępowania Wzory dotyczące przetargu nieograniczonego Wzory dotyczące przetargu ograniczonego Wzory dotyczące negocjacji z ogłoszeniem Wzory dotyczące dialogu konkurencyjnego Wzory dotyczące negocjacji bez ogłoszenia Wzory dotyczące trybu z wolnej ręki Wzory dotyczące wyboru najkorzystniejszej oferty Wzory umów: ramowej i cząstkowej Wzory dotyczące środków ochrony prawnej Indeks rzeczowy IX

11

12 Wstęp Ważne miejsce w systemie zamówień publicznych w Polsce zajmują zamówienia sektorowe. Przede wszystkim z tego względu, że w większości dotyczą działalności reglamentowanej, jak również stanowią poważny udział wartościowy na tle całego systemu udzielanych zamówień publicznych. Pierwsze próby regulacji zamówień sektorowych w polskim porządku prawnym miały miejsce w ustawie z r. o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych. Po raz pierwszy zarówno podmioty prywatne, jak i publiczne kooperujące w zakresie zamówień sektorowych musiały podporządkować się prawnemu reżimowi regulującemu ich aktywność gospodarczą. Jednakże przedmiotowa regulacja zamówień sektorowych była dość lakoniczna i w pełni nie odzwierciedlała postanowień dyrektywy 93/98 potocznie zwanej dyrektywą sektorową, która następnie została zastąpiona Dyrektywą 2004/17/WE. Dopiero Prawo zamówień publicznych z r. w sposób kompleksowy uregulowało kwestie związane z udzielaniem zamówień sektorowych przez podmioty kooperujące na rynku. Głównym powodem powyższych regulacji było ujednolicenie zasad udzielania zamówień sektorowych, zmierzające z jednej strony do usunięcia, a z drugiej strony do przeciwdziałania powstawaniu zjawisk patologicznych. Dodatkowo również zwiększenie efektywności gospodarowania środkami pozostającymi w dyspozycji zamawiających sektorowych. Stąd niezmiernie ważnym jest prawidłowe stosowanie przepisów regulujących procedury udzielania zamówień sektorowych w praktyce przez zamawiających sektorowych. Dbałość o prawidłowe udzielanie zamówień sektorowych, jak również brak na rynku wydawniczym publikacji książkowych poświęconych tej problematyce, skłoniła autorów do napisania opracowania, będącego niejako zarysem prawa zamówień sektorowych. Pierwszy rozdział opracowania poświęcony został omówieniu definicji zamówień sektorowych ze szczególnym uwzględnieniem zakresu podmiotowego, jak i przedmiotowego tych zamówień. Nie zabrakło również omówienia problematyki wyłączeń z procedury zamówień sektorowych. Autorzy w głównej mierze skoncentrowali się na uwzględnieniu w treści merytorycznych rozważań, bogatego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W drugim rozdziale została dokonana analiza merytoryczna czynności zamawiającego sektorowego poprzedzających moment wszczęcia postępowania. Rozważania dotyczą więc właściwego opisu przedmiotu zamówienia sektorowego, tak by nie naruszyć podstawowych zasad systemu zamówień publicznych, tj. zasady równości i zasady uczciwej konkurencji. W dalszej części tego rozdziału została omówiona problematyka prawidłowego oszacowania wartości przedmiotu zamówienia sektorowego, która to czynność jest niezmiernie ważna z punktu widzenia prowadzenia dalszego postępowania. W końcowej części rozdziału zawarte są rozważania na XI

13 Wstęp temat możliwości usprawnienia pracy zamawiającego przez powołanie komisji przetargowej oraz jej właściwego uregulowania w procedurach udzielanych zamówień publicznych. W rozdziale trzecim przedmiotowego opracowania autorzy opisują procedury udzielania zamówień sektorowych w poszczególnych trybach. Począwszy od zdefiniowania trybu, w którym jest udzielane zamówienie sektorowe, a skończywszy na ogłoszeniu wyniku postępowania. W celu bardziej przejrzystego zrozumienia poszczególnych procedur, w których są udzielane zamówienia sektorowe, zostały opracowane odpowiednie wzorcowe dokumenty, mające ułatwić z jednej strony zrozumienie istoty poszczególnych postępowań, zaś z drugiej strony dopomóc zamawiającym sektorowym w praktycznym ich udzielaniu. W rozdziale czwartym zawarte są rozważania dotyczące specyfiki stosunku zobowiązaniowego nawiązywanego po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego sektorowego. W dalszej części rozdziału omówiona zostały rodzaje umów zawieranych po udzieleniu zamówienia publicznego sektorowego. Ponadto autorzy prowadzą rozważania dotyczące konstrukcji prawnej umowy ramowej jako swoistego etapu na drodze do udzielenia zamówienia. Z kolei w rozdziale szóstym zawarta jest analiza skuteczności wykorzystywania, przez podmioty biorące udział w uzyskaniu zamówienia jak i jego udzieleniu, prawnych instrumentów wpływających na prawidłowość udzielanych zamówień sektorowych. Omawiane są zatem takie instrumenty prawne, jak: atestacja, koncyliacja, czy też pozaustawowa forma rozstrzygania sporów w ramach Public Procurement Network. W siódmym rozdziale pracy została omówiona istota i funkcja procedury umożliwiającej wnoszenie środków ochrony prawnej przez uczestników postępowań o udzielenie zamówienia publicznego sektorowego. W opracowaniu zostało również zamieszczone wybrane orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i sądów krajowych. Oddając książkę czytelnikom, mamy nadzieję, że spotka się ona z życzliwym przyjęciem zarówno ze strony praktyków, jak i teoretyków prawa. Wierzymy, że pomoże w rozwiązywaniu wielu problemów pojawiających się w procesie udzielania zamówień sektorowych, jak i ich zdobywania. Autorzy XII

14 1. Akty prawne Wykaz skrótów Dyrektywa 92/13... Dyrektywa Rady 92/13/EWG z r. koordynująca przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne odnoszące się do stosowania przepisów wspólnotowych w procedurach zamówień publicznych podmiotów działających w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.Urz. WE Nr L 76 z r., s. 127) Dyrektywa...Dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/17/WE z r. koordynująca procedury udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz.Urz. UE Nr L 134, z , s. 1) Dyrektywa...Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/18/WE z r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz.Urz. UE Nr L 134, z , s. 114) FinPublU... ustawa z r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 249, poz ze zm.) GospKomU... ustawa z r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43 ze zm.) KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KPA... ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KPC... ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KSH... ustawa z r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz ze zm.) KZ... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z r. Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598 ze zm.) Nowelizacja... ustawa z r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. Nr 79, poz. 551 ze sprost.) PrBud... ustawa z r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r., Nr 156, poz ze zm.) XIII

15 Wykaz skrótów PrEnerg... ustawa z r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) PrGeol... ustawa z r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz ze zm.) PrLot... ustawa z r. Prawo lotnicze (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 ze zm.) PrZamPubl... ustawa z r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz ze zm.) Rozporządzenie...rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z r. w sprawie dokumentów XIV w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz.U. Nr 87, poz. 605) SamGminU... ustawa z r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) 2. Organy orzekające ETS... Europejski Trybunał Sprawiedliwości GKO... Główna Komisja Orzekająca NSA... Naczelny Sąd Administracyjny SN... Sąd Najwyższy ZA... zespół arbitrów 3. Publikatory i czasopisma BSN... Biuletyn Sądu Najwyższego BZP... Biuletyn Zamówień Publicznych Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz. UE... Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej M.P.... Monitor Polski PiP...Państwo i Prawo PPH...Przegląd Prawa Handlowego PUG... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego ZPO... Zamówienia Publiczne w Orzecznictwie 4. Inne skróty art.... artykuł CPV... Common Procurement Vocabulary (Wspólny Słownik Zamówień) ds.... do spraw EOG... Europejski Obszar Gospodarczy n.... następny niepubl.... niepublikowany pkt... punkt s.... strona SIWZ... specyfikacja istotnych warunków zamówienia

16 Wykaz skrótów sprost.... sprostowanie t.j.... tekst jednolity ust.... ustęp ULC... Urząd Lotnictwa Cywilnego URE... Urząd Regulacji Energetyki UZP... Urząd Zamówień Publicznych XV

17

18 Wykaz literatury Czachórski W., Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa Domański E., Umowa ramowa na tle prawa niektórych państw EWG i Polski, Warszawa Domański L., Instytucje Kodeksu zobowiązań. Część szczególna, Warszawa Gęsiak J., Zawarcie umowy w drodze przetargu, Rejent 1999, Nr 9. Gordon Z., Umowa budowlana w obrocie uspołecznionym, Toruń Gujski W., Kontrakty menedżerskie oraz inne umowy cywilnoprawne o świadczenie pracy, Warszawa Katner W., Umowne nabycie własności nieruchomości w prawie polskim, Warszawa Katner W., Stahl M., Nykiel W., Umowa sprzedaży w obrocie gospodarczym. Zagadnienia prawa cywilnego, administracyjnego i podatkowego, Warszawa Klein A., Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław Koch A., Umowa wyłącznej koncesji handlowej w eksporcie, Poznań Krupa A., Określenie robót budowlanych jako przedmiotu zamówienia publicznego, w: Szacowanie kosztów inwestycji budowlanych, Warszawa Longchamps de Berier R., Zobowiązania, Poznań Ludwiczak W., Umowa zlecenia, Poznań Manowska M., Rękojmia i gwarancja, Prawo Spółek 1997, Nr 10. Ogiegło L., Usługi jako przedmiot stosunków obligacyjnych, Katowice Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa Panasiuk A., Prawno-ekonomiczne aspekty systemu zamówień publicznych wpływające na ograniczenie swobody kontraktowania, Bydgoszcz Warszawa Panasiuk A., System zamówień publicznych, Warszawa Panasiuk A., Umowy w zamówieniach publicznych, Poznań Panasiuk A., Zamówienia publiczne legalność i etyka, Kontrola Państwowa 2005, Nr 4. Panasiuk A., Mikołajczyk A., Siedlecki A., Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Warszawa Radwański Z., Teoria umów, Warszawa Rajski J., Przetarg w ujęciu nowych przepisów Kodeksu cywilnego, PPH 1997, Nr 1. Sośniak M., Umowy o świadczenie usług z art. 570 Kodeksu cywilnego, PiP 1981, z. 5. Stelmachowski A., Wstęp do teorii prawa cywilnego, Warszawa XVII

19 Wykaz literatury Strzępka J.A., Prawo umów budowlanych, Warszawa Whish R., Competition Law, Butterworths Zdyb M., Prawo działalności gospodarczej. Komentarz do ustawy z dnia 19 listopada 1999 r., Kraków Zoll F., Zobowiązania w zarysie według polskiego Kodeksu zobowiązań, Warszawa XVIII

20 Rozdział I. Zamówienia sektorowe i ich zakres 1. Zamawiający sektorowi Z grona podmiotów zobowiązanych do stosowania przepisów Prawa zamówień publicznych, dużą grupę stanowią podmioty zobowiązane do stosowania ustawy w zakresie zamówień sektorowych. Zamówienia sektorowe są to wszystkie zamówienia udzielane w celu wykonywania jednego z niżej wymienionych rodzajów działalności: 1) poszukiwanie, rozpoznawanie miejsc występowania lub wydobywania gazu ziemnego, ropy naftowej oraz jej naturalnych pochodnych, węgla brunatnego, węgla kamiennego i innych paliw stałych; 2) zarządzanie lotniskami, portami morskimi lub śródlądowymi oraz udostępniania ich przewoźnikom powietrznym, morskim i śródlądowym; 3) tworzenie sieci przeznaczonych do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją, transportem lub dystrybucją energii elektrycznej, gazu lub ciepła lub dostarczania energii elektrycznej, gazu albo ciepła do takich sieci lub kierowania takimi sieciami; 4) tworzenie sieci przeznaczonych do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją lub dystrybucją wody pitnej lub dostarczania wody pitnej do takich sieci lub kierowania takimi sieciami; 5) obsługa sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu kolejowego, tramwajowego, trolejbusowego, kolei linowej lub przy użyciu systemów automatycznych; 6) obsługa sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu autobusowego; 7) świadczenie usług pocztowych. Jako zamawiający sektorowi, stosownie do dyspozycji art. 132 ust. 1, będą zaliczani zamawiający, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3 i 4. Zamawiający tacy będą zamawiającymi sektorowymi, o ile będą udzielać zamówień sektorowych związanych z wykonywaniem jednej z działalności sektorowej określonej dyspozycją art. 132 ust. 1 pkt 1 7. W celu ustalenia pełnego zakresu podmiotów będących zamawiającymi sektorowymi, należy w szczególności dokonać analizy systemowej definicji określonych w art. 3 ust. 1 pkt 3 i 4. Stosownie do treści art. 3 ust. 1 pkt 3, procedury o udzielenie zamówień publicznych stosuje się do udzielania zamówień publicznych przez inne, niż jednostki sektora 1 A. Panasiuk 1