Autor. Adrian Prusko ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Zakład Ochrony Środowiska

Transkrypt

1 Autor Adrian Prusko ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Zakład Ochrony Środowiska W polskiej energetyce rozpoczął się proces odbudowywania mocy produkcyjnych z wielu miejsc w całym kraju dochodzą wiadomości o rozpoczęciu inwestycji budowy nowych bloków. Ciągle trwa też proces dostosowywania istniejących jednostek pod kątem wymagań ochrony środowiska. Niemalże każdego roku oddawane są do eksploatacji nowe instalacje odsiarczania spalin, a za kilka lat podobnie będzie z nowymi blokami energetycznymi. Każda taka inwestycja jest w mniejszym lub większym stopniu źródłem hałasu. Niniejszy artykuł przybliża niektóre aspekty i problemy, jakie występują przy pomiarach gwarancyjnych emisji hałasu do środowiska z nowych instalacji. Sytuacja większości polskich elektrowni i elektrociepłowni jest w chwili obecnej taka, że dodanie każdego nowego źródła hałasu stanowi problem. Dopuszczalna wielkość emisji hałasu do środowiska dla każdej instalacji jest określona pozwoleniem zintegrowanym, dla którego podstawą jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 178, poz. 1841). Niewiele upraszczając można powiedzieć, że wartości te wynoszą odpowiednio 45 dba dla pory nocy i 55 dba dla pory dnia. Należy jednak podkreślić, że wartości te dotyczą granicy terenów, podlegających ochronie przed hałasem, czyli zabudowy mieszkaniowej, terenów czasowego lub stałego przebywania ludzi (szkoły, szpitale itp.). Większość zakładów branży energetycznej spełnia wymagania określone pozwoleniami zintegrowanymi, jednak w wielu przypadkach są to wartości zbliżone do granicznych, jeżeli chodzi o porę nocy. Na podstawie przeprowadzonych przez Energopomiar w ostatnich latach pomiarów można stwierdzić, że wartości te bardzo często mieszczą się w granicy dba, a w przypadku niekorzystnych warunków meteorologicznych nawet ją przekraczają. POZIOM HAŁASU TŁA AKUSTYCZNEGO Największy problem przy pomiarach hałasu w środowisku zewnętrznym stanowi zwykle sposób wyznaczenia poziomu tła akustycznego. W przypadku obiektów energetycznych, ze względu na ich ciągłą pracę, jest to dodatkowo skomplikowane. W takiej sytuacji nie wyznacza się hałasu tła akustycznego jeżeli zmierzone wartości nie przekraczają dopuszczalnych (na co pozwala norma PN-N-01341), lub wyznacza się ten poziom w zastępczych punktach pomiarowych. Oba sposoby nie sprawdzają się jednak, jeśli musimy ocenić emisję hałasu z nowej instalacji, która 1 / 5

2 stanowi część istniejącego zakładu. Nie sprawdzają się z dwóch powodów: po pierwsze poziom hałasu tła to hałas istniejącej części zakładu (łącznie z innymi źródłami znajdującymi się w pobliżu) i wartość tę musimy wyznaczyć, po drugie nie ma możliwości wyznaczenia w taki sposób zastępczych punktów pomiarowych, które uwzględniałyby tylko hałas istniejącej części lub jedynie hałas nowej instalacji (elektrownia emituje hałas o różnym natężeniu w każdym kierunku). Wobec tego jedynym wyjściem jest wykonanie pomiaru tła w warunkach postoju badanej instalacji. CZAS POMIARU Zgodnie z zaleceniami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U nr 206 poz.1291), pomiary hałasu i pomiary hałasu tła akustycznego powinny odbyć się bezpośrednio po sobie. Wykonanie dokładnych pomiarów w porze dnia jest najczęściej niemożliwe. Wprawdzie stwierdzenie dotrzymania wartości 55 dba zwykle nie nastręcza trudności, natomiast pojawiają się takowe w sytuacji, kiedy chcemy określić dokładną wartość tej emisji. Wpływ innych hałasów w postaci przejazdów samochodów, pociągów, hałasu mieszkaniowego czy dźwięków natury. w większości przypadków uniemożliwia wykonanie takich badań. Warto jednak zauważyć, że praca zarówno instalacji odsiarczania spalin, jak i bloku energetycznego jest niezależna od pory doby i na ogół taka sama w ciągu 24 godzin. Dlatego logicznym rozwiązaniem wydaje się wykonywanie takich pomiarów jedynie w porze nocy, a następnie odniesienie uzyskanych wyników do wartości dopuszczalnej również dla pory dnia. Jeśli występują różnice w pracy instalacji, zwykle nic nie stoi na przeszkodzie, aby na jedną noc przygotować ją do pracy w warunkach z pory dnia. W sytuacji, kiedy nie można wykonać pomiarów w sposób opisany powyżej, należy liczyć się z mniejszą dokładnością uzyskanych wyników. Należy przy tym zadbać o kilka bardzo ważnych elementów. Przede wszystkim czas pomiędzy pomiarami powinien być jak najkrótszy, obie serie pomiarowe należy wykonać przy takich samych warunkach pracy istniejącej części zakładu i - co najważniejsze - przy takich samych albo możliwie najbardziej zbliżonych warunkach meteorologicznych. Szczególnie kierunek i prędkość wiatru mają duży wpływ na mierzone wartości równoważnego poziomu hałasu. Wykonanie pomiaru hałasu i tła dla różnych warunków może prowadzić do znacznych błędów interpretacyjnych. Chciałabym jeszcze raz podkreślić, że należy dążyć do wykonania pomiarów hałasu i tła akustycznego bezpośrednio po sobie, w ciągu tej samej nocy. MIEJSCE POMIARU Potocznie używa się sformułowania poziom hałasu na granicy działki. Często znajduje się ono 2 / 5

3 również w zapisach kontraktowych i gwarancyjnych. Warto zastanowić się nad implikacjami takiego określenia. Otóż dopuszczalne wartości równoważnego poziomu hałasu określa się dla terenów związanych ze stałym lub czasowym przebywaniem ludzi (zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, wielorodzinna, szkoły itp.). Granice tych terenów wyznaczone są zwykle w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub dokumentach pokrewnych. Z doświadczenia wiemy, że tereny te jedynie w sporadycznych przypadkach są położone bezpośrednio przy terenie obiektów energetycznych. W takiej sytuacji może dojść do sporego nieporozumienia, jeżeli w kontrakcie znajdzie się zapis o granicy działki. Oczywiście intencje strony przygotowującej umowę są zwykle jednoznaczne, ale jeżeli ktoś zechce literalnie odczytać takie sformułowanie może ono stanowić spory problem dla dostawcy instalacji. Zupełnie inny wynik otrzymamy na granicy terenu elektrowni niż na granicy terenu chronionego akustycznie np. w odległości 100 m od niej. PROCEDURA POMIAROWA Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U nr 206 poz. 1291) określa sposób wykonywania pomiarów emisji hałasu do środowiska z instalacji. W przypadku nowej instalacji stanowiącej część istniejącego zakładu mierzymy wielkości, które zostały zapisane w kontrakcie. Idealnym rozwiązaniem byłoby wyłączenie istniejącej części elektrowni i pomiar hałasu pochodzącego jedynie od interesującego nas obiektu. W praktyce jest to niemożliwe do osiągnięcia, dlatego w celu prawidłowej oceny emisji hałasu do środowiska powinno się wykonać pomiary dwóch wielkości: - łącznej emisji hałasu z całego zakładu (czyli z uwzględnieniem badanej instalacji) w ten sposób sprawdzamy spełnienie wymagań pozwolenia zintegrowanego lub przepisów odpowiedniego rozporządzenia, - zmiany (najczęściej wzrost lub jego brak) po uruchomieniu badanej instalacji w stosunku do stanu przed jej oddaniem do eksploatacji. Obie te wielkości są ze sobą ściśle powiązane i dokonanie oceny na podstawie tylko jednej z nich może prowadzić do błędnych interpretacji. Przykładowo, dla tła akustycznego równego 42 dba po uruchomieniu instalacji otrzymujemy wartość 45.0 dba (oznacza to, że hałas emitowany tylko przez badaną instalację wynosi 42.0 dba). Wobec czego możemy uznać, że nowa inwestycja spełnia wymagania określone Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Tymczasem wystąpiła możliwość pracy elektrowni z większym obciążeniem (większa liczba bloków), w wyniku czego uzyskujemy poziom hałasu tła równy 44 dba, co po uwzględnieniu hałasu spowodowanego pracą nowej instalacji (42 dba) daje wartość emisji 3 / 5

4 hałasu z całego zakładu równą 46.1 dba. Mimo, że nie zmieniła się emisja hałasu z nowej inwestycji, ocena obu wyników z punktu widzenia spełnienia odpowiednich przepisów musi być całkiem inna zmianie uległy jedynie okoliczności wykonania pomiaru. WYMAGANIA W STOSUNKU DO ELEKTROWNI Aby dostawca instalacji mógł prawidłowo ją zaprojektować pod względem wielkości emisji hałasu do środowiska (dobór zabezpieczeń akustycznych, ewentualnie konfiguracja obiektów), musi zapoznać się z istniejącym klimatem akustycznym lub przewidzieć klimat akustyczny w chwili oddawania instalacji do eksploatacji. Drugi wariant jest znacznie trudniejszy, szczególnie w przypadku procesu inwestycyjnego trwającego kilka lat, ponieważ trzeba uwzględnić zmiany, które nastąpią od momentu rozpoczęcia inwestycji do przekazania jej do eksploatacji. Przygotowanie procedury pomiarowej będzie wymagało od elektrowni zobowiązania do nie przekraczania wskazanej wartości emisji hałasu do środowiska. Warto wcześniej przemyśleć realne możliwości podjęcia, a następnie zrealizowania takich zobowiązań. Przykładowo, pomiary wykonuje się dla maksymalnego obciążenia instalacji odsiarczania spalin, co wymaga podania do niej maksymalnej ilości spalin i nierzadko wiąże się z uruchomieniem dodatkowych jednostek wytwórczych. To z kolei prowadzi do zwiększenia emisji hałasu z istniejącej części elektrowni. W ten oto sposób można się zapętlić - albo nie będzie można zapewnić dostatecznej ilości spalin, albo nie zostanie dotrzymana wielkość emisji hałasu (tło). W obu przypadkach nie będzie można na drodze pomiarowej ocenić spełnienia warunków gwarancji. PODSUMOWANIE Omówione powyżej zagadnienia stanowią jedynie część problemów pojawiających się przy pomiarach gwarancyjnych hałasu w środowisku zewnętrznym. Każdy obiekt ze względu na swoją specyfikę oraz położenie należy rozpatrywać indywidualnie, a każdy wykonany pomiar przynosi nowe doświadczenia i problemy, które nie zawsze można przewidzieć na drodze teoretycznej. Z tego też powodu zapisy gwarancyjne w tym zakresie charakteryzują się coraz większym stopniem skomplikowania, zarówno jeżeli chodzi o samą procedurę pomiarową, jak i interpretację uzyskanych wyników. Warto także zwrócić uwagę, iż każda nowa inwestycja oprócz tego, że wprowadza do stanu istniejącego nowe źródła hałasu, może także przynieść zmniejszenie emisji hałasu do środowiska. Nowe obiekty wielkokubaturowe przy odpowiedniej ich lokalizacji na terenie zakładu - mogą stanowić ekrany akustyczne dla emisji z istniejącej części zakładu. 4 / 5

5 BIBLIOGRAFIA [1] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U nr 206 poz.1291). [2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 178, poz. 1841). [3] Norma PN-N Hałas środowiskowy. Metody pomiaru i oceny hałasu przemysłowego. Energetyka Cieplna i Zawodowa nr 7, 8/ / 5