UCHWAŁA Nr.../2014 RADY MINISTRÓW z dnia r.

Transkrypt

1 Projekt UCHWAŁA Nr.../2014 RADY MINISTRÓW z dnia r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazw Działania na rzecz poprawy konkurencyjnoci i innowacyjnoci sektora ogrodniczego z uwzgldnieniem jakoci i bezpieczestwa ywnoci oraz ochrony rodowiska naturalnego Na podstawie art. 136 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z pón. zm. 1 ) Rada Ministrów uchwala, co nastpuje: 1.1. Ustanawia si program wieloletni pod nazw Działania na rzecz poprawy konkurencyjnoci i innowacyjnoci sektora ogrodniczego z uwzgldnieniem jakoci i bezpieczestwa ywnoci oraz ochrony rodowiska naturalnego, zwany dalej Programem, stanowicy załcznik nr 1 do uchwały. 2. Okres realizacji Programu ustala si na lata Wykonawc Programu ustanawia si Instytut Ogrodnictwa, zwany dalej Instytutem. 2. Nadzór nad realizacj Programu sprawuje minister właciwy do spraw rolnictwa Łcznie wydatki z budetu pastwa na realizacj Programu wynios zł. 1 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 96, poz. 620, Nr 123, poz. 835, Nr 152, poz. 1020, Nr 238, poz i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 185, poz. 1092, Nr 201, poz. 1183, Nr 234, poz. 1386, Nr 240, poz. 1429, Nr 291, poz oraz z 2012 r. poz. 1456, 1530,

2 2. Wydatki z budetu pastwa, o których mowa w ust. 1, zostan ujte w ustawach budetowych na poszczególne lata w ramach limitu rodków w czci. 3. Kosztorys zbiorczy realizacji Programu stanowi załcznik nr 2 do uchwały. 4. Uchwała wchodzi w ycie z dniem podjcia. PREZES RADY MINISTRÓW 2

3 UZASADNIENIE Projektowany program wieloletni pod nazw Działania na rzecz poprawy konkurencyjnoci i innowacyjnoci sektora ogrodniczego z uwzgldnieniem jakoci i bezpieczestwa ywnoci oraz ochrony rodowiska naturalnego, zwany dalej Programem, którego realizacja przewidziana jest na lata bdzie kontynuacj bada naukowych i aplikacyjnych w obszarze ogrodnictwa, prowadzonych aktualnie w ramach programu wieloletniego pn. Rozwój zrównowaonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakoci biologicznej i odywczej produktów ogrodniczych oraz zachowania biorónorodnoci rodowiska i ochrony jego zasobów ustanowionego na lata i realizowanego przez Instytut Ogrodnictwa. Obecnie realizowany program wieloletni składa si z 50 zada badawczych wykonywanych w ramach siedmiu obszarów tematycznych i jest oceniany pozytywnie przez odbiorców wyników. Odbiorcy, z którymi prowadzono szeroko zakrojon współprac zarówno w trakcie prowadzenia bada, jak i na etapie działalnoci upowszechnieniowej, przedstawili opinie dotyczce realizowanego programu wieloletniego i/lub wybranych obszarów i zada. Wyniki prowadzonych prac były i bd przedstawiane i udostpniane producentom rolin, rodków i akcesoriów ogrodniczych, przedstawicielom słub doradczych i instytucji pracujcych na rzecz polskiego rolnictwa, orodków naukowych, szkół, mediów oraz organów administracji publicznej, a take na yczenie indywidualnym zainteresowanym stronom. Uzyskane wyniki przedstawiano w formie publikacji naukowych i popularno-naukowych, rónego typu opracowa, instrukcji, referatów i posterów na konferencjach, seminariach, szkoleniach i warsztatach, podczas tzw. Dni Otwartych oraz indywidualnych konsultacji. Wykazy opublikowanych prac z poszczególnych obszarów i zada umieszczono na stronie internetowej Instytutu W roku 2013 zostan zakoczone zadania: 5.1; 6.1; 6.2; 7.1; 7.2; 7.3 programu wieloletniego pn. Rozwój zrównowaonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakoci biologicznej i odywczej produktów ogrodniczych oraz zachowania biorónorodnoci rodowiska i ochrony jego zasobów. Majc na uwadze zapewnienie cigłoci pomiaru i porównywalnoci danych w perspektywie wieloletniej w projektowanym Programie od 2014 r. planuje si rozpoczcie realizacje 3

4 zada: 1.2; 1.3; 2.5, które stanowi kontynuacj w obszarach objtych dotychczas nastpujcymi zadaniami: 5.1 Badanie pozostałoci rodków ochrony rolin w płodach rolnych w ramach obowizujcego monitoringu krajowego oraz wymogów UE; 6.1 Tworzenie postpu biologicznego i jego wykorzystanie w systemie zrównowaonej produkcji sadowniczej; 6.2 Uzyskiwanie i utrzymanie elitarnego materiału szkółkarskiego rolin sadowniczych wolnego od wirusów, fitoplazm i wiroidów. W projektowanym Programie w 2014 roku planuje si finansowanie wyłcznie ww. zada, które maj charakter cigły oraz zadania 5.1 dotyczcego upowszechniania wyników zrealizowanych zada i transfer wiedzy do praktyki. Finansowanie realizacji pozostałych zada planuje si rozpocz od 2015 roku. Celem głównym projektowanego Programu jest stworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjnoci i innowacyjnoci gospodarstw ogrodniczych, zapewniajcych bezpieczestwo ywnociowe kraju i ochronrodowiska naturalnego. Projektowany program, bdzie realizowany w piciu wanych obszarach tematycznych: 1. Postp biologiczny wyniki zada realizowanych w tym obszarze bd wykorzystywane do wprowadzenia nowych odmian dostosowanych do zmian rodowiska i odpowiadajcych na zapotrzebowanie konsumentów. 2. Bezpieczestwo ywnoci i ochrona rodowiska badania w tym obszarze przyczyni si do ograniczenia ryzyka zwizanego ze stosowaniem rodków ochrony rolin, a tym samym przyczyni si do wzrostu bezpieczestwa ludzi, zwierzt i rodowiska. 3. Rozwój zrównowaonych metod produkcji ogrodniczej badania w tym zakresie maj m.in. na celu wdroenie do produkcji ogrodniczej nowych rozwiza technologicznych i systemów uprawy. 4. Działania na rzecz pszczelarstwa w warunkach zmieniajcego sirodowiska obszar obejmuje badania wspierajce rozwój sektora pszczelarskiego w kraju oraz majce na celu zapobieenie niekorzystnym zjawiskom prowadzcym do redukcji populacji pszczół. 5. Upowszechnianie i wdraanie wiedzy na rzecz poprawy konkurencyjnoci i innowacyjnoci sektora ogrodniczego z uwzgldnieniem jakoci i bezpieczestwa ywnoci oraz ochrony rodowiska naturalnego realizacja 4

5 zada w tym obszarze umoliwi sprawny transfer wiedzy i technologii wytworzonych w ramach Programu do producentów oraz przetwórców owoców i warzyw, poprzez organizowanie warsztatów i szkole, a take przez publikacj materiałów informacyjnych i instrukcji wdroeniowych. Dla wybranych zagadnie zwizanych z biec produkcj, jak ochrona przed chorobami i szkodnikami, nawoenie rolin czy te planowanie nawodnie, zaprojektowane bd skomputeryzowane Systemy Wspomagania Decyzji, które zostan zainstalowane na stronie internetowej Instytutu Ogrodnictwa i udostpnione on-line zarówno bezporednio, jak i za porednictwem stron internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Orodków Doradztwa Rolniczego. Jednoczenie prowadzona bdzie akcja promocyjna majca na celu upowszechnienie zasad zdrowego ywienia i znaczenia diety bogatej w warzywa i owoce dla zdrowia konsumentów. Realizacja Programu przyczyni si do ograniczenia zagroe, w szczególnoci zwizanych ze zmianami klimatycznymi, presj chorób i szkodników, zmianami preferencji konsumentów, dla dalszego rozwoju ogrodnictwa w Polsce. Oczekuje si, e realizacja Programu wpłynie na wzrost bezpieczestwa ywnociowego kraju w zakresie zaopatrzenia w owoce i warzywa, pozwoli na utrzymanie kilkuset tysicy miejsc pracy w sektorze ogrodniczym oraz umoliwi popraw bilansu handlowego kraju. Odbiorcami wyników zada realizowanych w ramach projektowanego Programu bd m.in. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Pastwowa Inspekcja Ochrony Rolin i Nasiennictwa oraz inne urzdy administracji pastwowej i samorzdowej na szczeblach centralnych i regionalnych, a take jednostki doradztwa rolniczego oraz producenci rolni. Wszystkie opracowania wynikajce z Programu bd miały charakter praktyczny i bd wdraane dla praktyki rolniczej przez publikacje popularno naukowe, broszury i ulotki informacyjne, publikacje recenzowane oraz podczas szkole, warsztatów, kursów i konferencji tematycznych. Realizacja projektowanego Programu nie bdzie miała bezporedniego oddziaływania na rodowisko. Program ma charakter naukowy i nie jest zwizany z adn form inwestycji technicznych, które mogłyby wiza si z pogorszeniem stanu rodowiska, lub które mona zakwalifikowa do przedsiwzi mogcych znaczco oddziaływa na rodowisko. 5

6 Realizacja zada przewidzianych w Programie nie wie si z przedsiwziciami infrastrukturalnymi. Proponuje si aby Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach pełnił funkcj wykonawcy projektowanego Programu, który na potrzeby jego realizacji zaangauje infrastruktur oraz wkład rzeczowy w postaci sprztu, wyposaenia laboratoriów i bazy analitycznej. Instytut Ogrodnictwa jest w pełni przygotowany i ma odpowiednie dowiadczenie do podjcia i realizacji zada zaplanowanych w Programie. Na podstawie uchwały Rady Ministrów Nr 239/2008 z dnia 28 padziernika 2008 w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazw Rozwój zrównowaonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakoci biologicznej i odywczej produktów ogrodniczych oraz zachowania biorónorodnoci rodowiska i ochrony jego zasobów, zmienion uchwał nr 106/2009 Rady Ministrów z dnia 12 czerwca 2009 r. oraz uchwał nr 130/2011 Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2011 r. Przedmiotem działania Instytutu jest prowadzenie bada naukowych i prac rozwojowych oraz działalnoci wdroeniowej, upowszechnieniowej, normalizacyjnej i unifikacyjnej w obszarze sadownictwa, warzywnictwa, rolin ozdobnych i pszczelnictwa. Kierunki działalnoci Instytutu obejmuj genetyk i hodowl rolin sadowniczych i warzywnych, biologi molekularn i biotechnologi, zwalczanie szkodników i chorób rolin ogrodniczych, fizjologi i biochemi rolin ogrodniczych, zrównowaon produkcj rolin ogrodniczych w gruncie i pod osłonami, ochron zasobów genowych drzew owocowych, warzyw, krzewów i rolin ozdobnych, ocen odmian i szkółkarstwo rolin ogrodniczych, biologi gleby i interakcj rolina-gleba, inynieri ogrodnicz, technologie przechowywania i przetwarzania owoców i warzyw, badanie jakoci produktów ogrodniczych i analizy pozostałoci pestycydów, ekonomik produkcji ogrodniczej, technologi produkcji grzybów uprawnych, hodowl pszczół; wytwarzanie, przechowywanie i magazynowanie produktów pszczelich, wprowadzanie trzmieli i innych gatunków dzikich pszczół do zapylania rolin, wdraanie i upowszechnianie wiedzy ogrodniczej. Instytut Ogrodnictwa posiada wysoki potencjał naukowo-badawczy znajdujcy odzwierciedlenie w wysokiej jakoci badaniach oraz bliskich i trwałych relacjach z gospodark. Instytut zatrudnia ponad 500 osób z czego ponad 1/3 stanowi pracownicy naukowi. Zatrudnieni w Instytucie pracownicy naukowi i specjalici s autorytetami naukowymi i ekspertami w swoich dziedzinach, uznanymi w kraju i za 6

7 granic. Mierzony publikacjami, patentami, odmianami, certyfikatami, teoretyczny dorobek prac badawczych kładzie podwaliny pod polsk produkcj ogrodnicz. Pracownicy Instytutu wykonuj take liczne ekspertyzy na potrzeby rónych instytucji pastwowych. Instytut Ogrodnictwa posiada najwysz, pierwsz kategori naukow w dziedzinie nauk rolniczych przyznawan przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego. Instytut posiada take stabiln baz majtkow i infrastruktur badawcz gwarantujc realizacj zada okrelonych w przedmiotowym Programie na najwyszym poziomie. Infrastruktura badawcza Instytutu składa si z aparatury i urzdze niezbdnych do prowadzenia bada naukowych i prac rozwojowych w zakresie ogrodnictwa. 7

8 OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Podmioty, na które bdzie oddziaływa projektowana uchwała Wejcie w ycie projektowanego Programu bdzie miało wpływ na Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Pastwow Inspekcj Ochrony Rolin i Nasiennictwa, a take jednostki doradztwa rolniczego oraz producentów rolnych. Efekty realizacji zada w ramach Programu bd przekazywane w formie raportów, publikacji, analiz, referatów, opracowa, ekspertyz jednostkom takim jak: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, instytucje i agencje rzdowe, zwizki i organizacje rolnicze, krajowe i zagraniczne orodki naukowe i akademickie, orodki doradztwa rolniczego, podmioty działajce na rynku rolnym, sejmowa i senacka Komisja ds. rolnictwa oraz udostpniane bezpłatnie opinii publicznej na stronie internetowej Instytutu. 2. Wpływ projektowanej uchwały na sektor finansów publicznych, w tym na budet pastwa i budety jednostek samorzdu terytorialnego Wydatki na realizacj programu w zakresie finansowania pokrywane bd z budetu pastwa i zostan ujte w ustawach budetowych na poszczególne lata, w ramach limitu rodków w czci.. Wejcie w ycie Programu bdzie wiza si z wydatkowaniem rodków budetowych w kwocie nie przekraczajcej zł, w okresie siedmiu lat odpowiednio, zgodnie z kosztorysem zbiorczym realizacji Programu: Rok Koszt (tys. zł) Razem Z uwagi na cigły charakter prac wykonywanych w ramach programu wydatki na jego realizacj powinny by finansowane corocznie od dnia 1 stycznia. 8

9 W projekcie uchwały zostały wyodrbnione wydatki majtkowe zwizane z zakupem niezbdnej aparatury do dalszej realizacji zada w ramach Programu. Wykaz pozycji aparatury przewidzianej do zakupu dla poszczególnych obszarów został zamieszczony w załczniku nr 1 do projektu uchwały. Kwota przewidziana na zakupy majtkowe w latach to tys. zł. Program bdzie realizowany przez Instytut Ogrodnictwa, który na potrzeby jego realizacji zaangaował infrastruktur oraz wkład rzeczowy w postaci sprztu, wyposaenia laboratoriów i bazy analitycznej. Majc na uwadze, e Program ma charakter naukowo-wdroeniowy, a nie wyłcznie badawczy (nastawiony na badania podstawowe), nie ma moliwoci wnioskowania o dodatkowe rodki z funduszy Unii Europejskiej na jego realizacj. Projektowany Program nie bdzie miał wpływu na budety jednostek samorzdu terytorialnego. 3. Wpływ projektowanej uchwały na rynek pracy Projektowany Program nie bdzie miał bezporedniego wpływu na rynek pracy. 4. Wpływ projektowanej uchwały na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw Projektowany Program w sposób pozytywny wpłynie na konkurencyjno gospodarki. Programy ochrony rolin, opracowane w ramach projektowanego Programu pozwol na skuteczniejsze zwalczanie i zapobieganie rozprzestrzenianiu si wybranych organizmów szkodliwych dla rolin i ograniczenie w ten sposób strat przez nie powodowanych. Zadania projektowanego Programu przyczyni si ponadto do przygotowania polskiego rolnictwa do wdroenia zasad integrowanej ochrony rolin. Od dnia 1 stycznia 2014 r. stosowanie tych zasad w produkcji rolniczej bdzie bowiem w Unii Europejskiej obowizkowe. Program w pozytywny sposób wpłynie take na podmioty zajmujce si doradztwem w rolnictwie. Rozwojowi doradztwa słuy bd w szczególnoci opracowane w ramach programu wieloletniego metodyki integrowanej ochrony rolin oraz programy wspomagania decyzji. 9

10 5. Wpływ projektowanej uchwały na sytuacj i rozwój regionalny Wejcie w ycie projektowanej uchwały nie bdzie miało bezporedniego wpływu na sytuacj i rozwój regionalny. Jednak realizacja zada programu stwarza szanse dalszego rozwoju produkcji rolinnej w poszczególnych regionach i na obszarze całego kraju. 6. Konsultacje społeczne Ze wzgldu na tematyk projektowanej uchwały, przeprowadzone zostan konsultacje społeczne z organizacjami społeczno-zawodowymi i zwizkami zawodowymi rolników jak te ze rodowiskami branowymi zainteresowanymi tematyk programu. Projekt uchwały zostanie przekazany do konsultacji do nastepujcych jednostek: Business Centre Club, Centralny Orodek Badania Odmian Rolin Uprawnych w Słupi Wielkiej, Federacja Branowych Zwizków Producentów Rolnych, Federacja Konsumentów, Federacja Zwizków Pracodawców, Dzierawców i Włacicieli Rolnych, Główny Inspektorat Ochrony Rolin i Nasiennictwa, Izba Gospodarcza Handlowców, Przetwórców Zbó i Producentów Pasz, Konfederacja Pracodawców Polskich, Krajowa Izba Biopaliw, Krajowe Centrum Edukacji Rolniczej w Brwinowie, Krajowa Rada Izb Rolniczych, Krajowa Rada Spółdzielcza, Krajowe Zrzeszenie Producentów Rzepaku i Rolin Białkowych, Krajowy Sekretariat Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spoywczego NSZZ Solidano 80, Krajowy Zwizek Plantatorów Buraka Cukrowego, Krajowy Zwizek Plantatorów Rolin Okopowych, Krajowy Zwizek Producentów Nasion Ogrodniczych i Materiału Szkółkarskiego, Krajowy Zwizek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, Krajowy Zwizek Stowarzysze Producentów Ziemniaków Skrobiowych w Polsce, Krajowy Zwizek Zrzesze Plantatorów Owoców i Warzyw, Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego Sp. z o.o., Małopolska Hodowla Rolin HBP, Niezaleny Samorzdny Zwizek Rolników Indywidualnych "Solidarno", Ogólnopolskie Porozumienie Zwizków Zawodowych Rolników i Organizacji Rolniczych, Ogólnopolskie Porozumienie Zwizków Zawodowych, Polska Grupa Producentów Skrobi Ziemniaczanej i Modyfikatów, Polska Izba Nasienna, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych, Lewiatan, Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji, Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju, Polski Zwizek Ogrodniczy, Polski Zwizek Pszczelarski, Polski Zwizek Producentów Kukurydzy, Polski Zwizek Producentów Rolin Zboowych, Polski 10

11

12 Załczniki do uchwały nr.../2014 Rady Ministrów z dnia r. Załcznik nr 1! " # $%$&'()*%! "#$%!&#'"(#')"&* * )#%++,%$'+-",%$.+$,"&!/ 0 )12'!"3%%4"+&!5&!66 3%%"$ 7#%+8 9 '$+"&!#'),:""$'#'%&#,&; / $%%$",!,%+&+",#%$%$ ""$'#'%&#,&-+%$ +!&:!+&+)", 8 3'#< %+$#%'#4!++#""+$. = )#%++"#$#%!"&!0 ; " >('#% #"1! ")7 "+$. + %. 66=(6* +. '! +%?"+& "++$. %) ')!,& )"& +! "'+ +$#,& &,1 <"& )$+"& ')!,%+ )"$. " ".+ <)1 1)+#,.$ & "#<+@ "+ + #%$%! )%++3,+.+%.66=(60/ 6.",)$&"&!; A#+$"&!*6 B5 C3D EEBBF G BF F 53EDHEBF G* B5B E5DHIE5BFBF*/ J C3BEEB F99 C3EEBBK3ELCB99 C3EEBBCG3EMBNFN 358 * C3EEBB*DHDMBFE 5H H;6 0 C3 EEBB 0 O H 33E 5F HI3LN 35* 9 C3 EEBB 9 3F M B B 55BHN BHN 35E L H5NCG3EMBNFBN 35E*;

13 %+,+ -!. )%+&#%&)$ " +&#"$.)"+')!,& & + # - "&!&")+*-;P'+".!$%,+ $.- +%1+')!,& )" #%+')*6P')!,& 1& )/6P P +"$+, 6P1")<$.&#%,#'%++A 1+&!<'"%+"&-'"$"$ #: ) ''+$ <#!.)+,&!Q ' "" '%! ++ '!)+$.,%$. %!,+ +"$+!'+$. + # ",+%+ :%$.- " " / 01,12,,.03,(/ 01,,2,0 451(+6 " 757/8899( '""#%% '"$"$#:)" &#" <"< '<!)" "+&! <#"+ +&#,. " "" #')"$ -!!!. #"$ "+& % )"! ')!,& & &), '%,2 '+ <$ "+ ', %! "" '#"$2 '"$)" +!, ) ')!,& & '"" < <#! +)- '"$1'#" ))& < " '&+ #: <#"" #, +$. #",),+.< 1 $ "% "'"42)" &4!'"$#%#+')!,&)"&)'#%:'!&4$. " +!,+, %$"(<+$. " &, #%+"&4 + '%$ +$ " &#% %, "+:,#"&4 #:,,!$&12 1+%+ $,! (#'$+"!%"$ <&'"$&)#""+&!%)"!')!,& & "<:) &#% +: "+& +$&$. %.-,% <4,#"%$ ')!,& ++ +"$+ '"$ &)"#$ "+:,#"!. &,1 +%1 '")+%$."<!%$++'$+!')!,&)"&1)+#, 3"$<,')&:'"+)"7+$!%"$!&4$#:+4"<$%#, '" #%'+'#""$ )&+# %)&+"#%+&),!66/R+"#%, 6PS-), ) '%$ '#"",&!-#"" <#". %#$+!$%,+$.""#%% +')!,&'#""#,&- 2,%#%A$ +'$+ ')!,&: 4- &, +#"$#%, 1$ #)+"- %, """:121+"$+$."$.-&,"',-$,-1$#%4",+-' )-,-''$,- <$ +$ &4"'$'"" +)$- +%$ '""'#"": )4 C)" +$ ") &#% +) "#) %+&.$ 1 )!'+)"$.-)"#,&#%"<+4" $,%$+4 %!!'&#, )$ 66;T=T " ) 'U)", 66;!#%+&4 $ +#'%+ )""""++#%#+'#%$$)+R ""*6;"066;- #%8S&#%%,"'++$#,&+%1'")+%&+++"$+- +%$ +'+)")!'+$+$.%!,+) 1)"$.+$#,& "+%1 "+4",+ <",%$+$. '"$)%$. ) ')!,& $+1 A!,&& +$#" <#"$ "#%$ +$#"" &, '$%%+ + #"! #%%"$.'."4)+$.%60(66

14 +$! &#% #%+" +!,+ ) +"#%!,,!$&1 +$&1 #')#%+ )"$.-"'+&4$. <"'"7#%+ $+1+,&!.:1)+#,%! #""+$!#4K S %+"'#%:'!<"+')!,&)"&Q S "$"$,"+4""#%#+ 1),+.$1Q *S '+ +) #$#% + " %. +$%+" ')!,%+ )"$.+$#,&&,1<"'"$.),#! %+Q 0S "+:,#"''!&'#""$ )&)",.+)+"'$&4$.Q 9S ')#'"!+)"$')!%+$.-))+"$.-#',%+.$1#%+.!'<)+"("+&+"+<:)4+':!<#".K S #%:'<"$ S C"'"7#%+$+1.1)+#, *S "+&"++$. %)')!,&)"& 0S """"+&!'#""#%+++!,." &4#:1)+#, 9S '+#". +) +)"$ "" ''+$,,!$&1 +$&1 #,% )" "!+":) &,1 <"'"7#%+ $+1".$1)+#,%! $ ") &#% %, #'+$ %#A +)"$ %. +$%+"$. +.! ) ')!%+ " '"% "$+ C:)" % "+'""+#"%%$#",-%,'""'!<,&: %+A $&$. #%!,& +)+$. )%- ) +$<$. ")7 "+4"$. " <44 ')!,&4-&,.'").< #",), -+1"$%'+ +)7-"'&,%+<:)4#, '!%$"+3$#% $#' $"&-,% "#%4"#%+ #% %%+& #%$%!%!!)#%:' ("+ <"'1)-&,"'1)%+ #%%%+$.#%#%+%+"+&! # " 1),+ )"%+ " )%'+)" <:)",&' $& &4!!'+#". "#) ")+ $+ "" )%$ <%& ++"$++)")+,#! %+ "&!'"$"$#:) &!<""""7) )#" "+&! )%+ + #- "+%!& <"'"7#%+ $+1+,&! +",#"'%" + + +"$+-"'+!%"$,,!#%%$#:$ &# '$ '"$"$ #: ) "+&! <#"+ +&#,. " ''+$ <#!.)+,&! 0+ : #,&#%%" +!'')!% ++"+%$ +"$+"+,&! ')!,!&#:*-6 % % +"$+ #,&#%% &+:,#"$ +!' )! + 1+ ')!% "$<+ &)$. R+ '", <",S-" "4')!,&4 +$#"44 /6%$#% %12')!,& )"& - +%$ "$<+&)$.-'"," 6 )"- #%+')*6P +%1 ')!,& 1&!+: "#!!& ""$- ') 86P!)" ')!,& $,+& +,+%&')!,& )"& 1$ ")<!'+#4 + # '+".'+ %$#.-. +%12')!,&#"+&#% < ') *

15 * )"'+!),&+!'&#,&)"%),,!#%!%&#%+A" #%)$ "+"#%! %#,)&#%)!$ '%,+%+ :%$.- <!+ <!,+%+$.- +%')!,%+#",,#,.-#%4) <# +.)! ""$ +%$ )"')!,&)"&&#%!& $ )/6P+$')!,+$.++-06P+"$+-6P1")<$.<#,86P "$<+&)$.&#%,#'%++A 1+&!<'"%+"&),,!#%!% <#.)+$&#%))%1)"+$#,96!5#! '&,&+ ++ +"$+ +$#, =6, " #<: R,*- % +#,,&!S- +"$ "+% &#%,#! '& ++ '!)+$.,%$. +"$+ ')!,+$.+#-),,!#%!%+$,"!&+:,#"$."!+ &+$#"4 + %+ '.12!'+ )"$.- )" %!& ""4 "<: &# '$ < + # #%& 96 %$# #')#%+ "&!&4$.#:%++4')!,&4 )"4 O4"" +1 "%!)&4,096%$# #< )%') 96%$# #<"%!)$.&#% +'".+%+ '"%+#%+ " +.)!.!%+$ ')!,% )"$ ""% )%+ #%%'"$"$#:)"<"<"+&!<#"++&#,. " "" #')"$ - )%+ )$+ )!4 : + "'+! <"'"7#%+ $+1+,&! "$+ +#%+4 +4'"$&: +)- ))"!&4,"$#% ")+ "+, )":, +$#,& "+%1 "+4",+ '")+%$.- &,K +% $- # - <, #'$+"$- #% 1-,%)$- A+)$ )+)-!#'$+ ++ +"$+ " &#" $"$, +$#%4' +!.<)%"$.-&,.<$!,)!,4-!,"$)"&!"$,%+%+$ 5#! '&+++"$++#),,!#%!%!%"$!&#:%$ # $ '" %- H), <'#$ )$ '&4#+&4,,!$&12 + '"+. +$.- <$2#,!%" %$,+<#,&1)&'#',%$+"#+&-"+$+#"$#"$<,#4,#"%$'$+ #"<)"+$#,4,,!$&121+%+$,!(#'$+"+4,,!&: ) '#,. ')!%+ #%+4 ')! ",&+ "+:%$., "-+%$ ",&+!'&#,&-,%"$)":,"+#+$ %. ')!,& %,%+'"<"!"$#,!&4 <)")!4 +$)&12'$ +$#,4&,12 ')!,%+#%%.%.)":,'#%:'++%.')!,&"+:,#"!'+- %,)+ '%"$ $+1-&,.$- ) "$ % -#%#:,#'% %% )":, <)" #,,#"% '$ #%+4 #4,,!&: ) %)$$&$. ')!%+- + %$ '#,. <$ && #'#%2- '#$ ')!!#"4 +)2 +$&%.'"+&4<$2,#"%$-"+:,#"$2'$&,12')!,%+-'"$ &)"#$ "!%$++'$+!')!,&)"&1)+#, +$ " ))#" "+&! )%+ + ##4%,"&+#, "+4" " <4 " 4, %!- + #""1 )%$"4 '"+ " &#" ')+ H! < #, &) " &#"$. <#+ +)$. +!' N) '" ')+ +$#, /66 "- +! &. '","966 -')"#)$)%#$+&')!,&)"&"<:)$&#%') +.=66 %)!"$#,+$#,.-)<&&,1'+"<:)&#% #%#++)7)')+,#&<#"$.,,!#%!%+#,"!&4- "#<$ +) % #, &#"" #: <4 #,!%, " &#" #: ')+ "+:,#" +'%#'& #'+)+& ')+$#" % '%!$ +,# 0

16 +%$&$ % +":)! "<:) &#% '+ +) +$&$. #$#% + +)7 '%$.! $"$.'".')$-,%'"+4 & #')+ "$ "#< +)$ $%'+)"2 %#$+ '.)+ +!!"$#, 1 +:,#"& )'1 #%#$#'+)+ " &4$ #: +!, 1)+#, R#!#"- +$#, % '%!$- + ')$%'S )')!,&)"&"+4"$ "" 4, %!&#%%, +12 '&+ #: +$. #",),+ '%+ " "+:,#" ":#%1 +$#%:'+%,#$'.)",<" R,%,#$ $.S#%+4$. '%&")")+,#! %+ )+$#"% '%!$'"$1'#"$#"$<,'#%:'!&44))&: < #,!%, <,! +1+ ')"! &!< "" " + "- "+%12 % "& + <. +,%$.. #, " &#"$ #: <#, /6P "! "!<!- "+ + ## 1+$ - &, <)1-!,A <+ <&#%"#< )+$ && ))& <:)" #,!%,+ %+$ #'), '+ % '# % +$ ')&:#"$<,.'"+)"7 N#$"+4","))&4<$ %,+1H#%%')#%++$"< '%+"$-&), )!$ +"+ $.'+)!&"# <$ )%- +"$!$% + ) " + #%#!,! ) '%"< 1 '",&4 ) +) '+".+$.-'+)!&4.!%A"&:%+&)!,&1+$ &#%-<$)+,:+"!)#%#+2)"#<1<$-%,#%')$+1$ ""')#%+"+%1#,),+', +$.+1.H),"+ %)$'!-&, #'#< $#%! )$+ 1 ')#%+ "#,)! 1 #4!&) E"+?"<$ "@#!4)%!"#%$ '+ +%. 86!< +,! )% "#!" $#:%.!'+$- &,%%!,) $!'+$.1"<:)&#%.)#%#+)'%"< +"#)%+-&,+)+$ 7"",#!.$1)+#, 3"$<, ')&: '"+)"7 +$ %, +$#%:'!&4 #%% "&+#, #+" )"'#"". R S- +$#%:'!&4 %. +:,#"1,&+ "+:%$.- +%$ #, "$"$$%"&+#, #4),7 +$&1 "$'!#"" #:- <$2 #'+)+ )!%+$ #,- #!<% 1 '"#%1,%$. 1),+.$ 1- ' '"" " )%$."# +!#- " + 1)+#,! %!$ - +%$ " &#" <)1%!$.#)#,+!,.'#,.-1$!'+ +') ;9P "'$ #4 '"" '#"": )4- +: #'), && "<1 #'+)!&#%%$'+ <$%!'"+)"2- $')&42#,)$+' ) %4.<$.)+4 '#"" "+:,#"&44. )'12- %, ) "+:,#" <)1 1)+#, +,!,! "+:,#" %!& <"$ ', +& +,# <"'$%,+$ )%- $ "%#$A,+2 ' ) "+:,#" ''!&)",. +)+"'$&4$.- +#""1'#""# %- " &#"$ $"$,#'),!'+ 1 % A$. +'"$'),!" &#"''!& '#""$ )&,##%%.,,!%+#%$%!'+)"#4'<)+"+)+ +",# %+&.$ 1-,%&"#)$")")$,%$+4!#%+&44 $ +#'%+)" """++#%#+'#%$$)+- <:)4 <+4"$+2%!'&#,&))#%$"60,!3%#+$. "#)%+&.$1+$ #%')#"+)"$+1)')!%+ 9

17 ++ +"$+ % "<:) &#% '+)" #",&,& #",+(!'+#".+&''"" "&: +#"%%+ #",7-!'+#". %)$, %+&.$ ) '#""$. %!,+ ) 1 )"$. " +'+)" %,%$+$.' + %%+$.- +#' &4$.')!%+ +%+&.1R#$#% ++#' )$"&S #%$%!% < "!& % '%?"+& "++$. %) ')!,& )"& +! "'+ +$#,& &,1 <"& )$+"& ')!,%+ )"$. " ".+ <)1 1)+#,.$ & "#<+@-"'+$%66=(60H &#%"&'$%%+"+%$. + "+&! <#"+ &#,. % 66;(6* 3"" )!!+ '1+:+.)+%+"&."#<++$.1)"$.","&')!,& ++ +"$+ %? " ""''+$,,!$&1 +$&1 #,% )" "!+":) &,1 <"'"7#%+ $+1 ".$ 1)+#, %!@- '+$ % 60(66 " #'#% +$ +$"+ - ")A+$ + 3%% ++ "+&! #- %+ $<%+ % 6(66 + $. #%%"$.'."4)+$. 9+ /." %"< "&! +$, " ),! %+ :)"$)+$.,&+$.,1&4$. ") ""$'#'%& #,& + %& )")"!+":) '$%%$'#%!%$"+%+#%:'!&4$.),! %.K S 5#%$%!& ""$'#'%& #,&"),+% ;;8 R " 8=-'" 0=*- "'U" SQ S 3%%"+&!5&!66Q *S 3%%++"+&!#-%+$<%+%6(66Q 0S 3%%"+&!&+)"%+O)",%668(66Q 9S 3%% "" %% "++ "+&!#'"$&&4 +4"! #'"!?!'66@Q /S 5&+$ " "" " $"$, "+4" " #%#+ 1),+.$1%6*V68Q 8S 5&+3%%"+&!66(66K$-#%-<#"$&#,Q =S )$,%$+666T/6T %!!'&#,)$")*'U)",666!#%+&4 $ +#'%+)" +)")"'%$, +)& R " " -*8"666-#%-"'U" -#,$)3'&-")"9-%69- #%89SQ ;S )$,%$+ )$ ;T0*T " ) & ;; + #'+.$ #)#, '"$)"$.")",&A!$A$R ""6/"68;;#%8-"'U " -#,$)3'&-")"9-%6-#%6SQ 6S )$,%$+ %!!'&#, )$ 66;T=T") 'U)", 66;!#%+&4 $ +#'%+)" """++#%#+ '#%$$)+R ""*6;"066;-#%8S S 5&+ 3%%.$ ++ $%,+ )1 C"&Q /

18 S!#%+") =!) 66*. 1 R " "66= **-'" =0;- "'U" SQ *S!#%+")= 6*1),..$1R "'"099SQ 0S!#%+")/"+66*.'+&) 1R "*8-'" *66-"'U" SQ 9S!#%+")/,+%660.'"$)$R ""66;9-'"6- "'U" SQ /S!#%+")9"+66;%+,"$ R "/-'";89SQ 8S!#%+");#%')6#%+R "'"9-"'U" SQ =S!#%+")9#'66/<"'"7#%+$+1$+R ""66 */-'";0SQ ;S "'"4)" RS 68T66; %!!'&#, )$ ") 'U)", 66; )%$"4 +'+)") <%! 1),+.$ 1!.$&4 )$,%$+$ )$ 8;T8T ;T00T R " " *6; "066;-#%SQ 6S "'"4)" RS *;/T669 %!!'&#, )$") *!% #'+ &+$#"$. )'!#""$. '" + '"#%1 '#%$$)+ +$+1 '#"$ '.)" 1 "+": ". '+".- " &4)$,%$+:)$;T00TR ""86"/6*669-#%SQ S "'"4)" RS =*0T668 )$") = " #'+')!,&,"& ",+')!,%+,"$.!.$&4 "'"4)" RS 6;T;R ""=;" #%SQ S "'"4)" #% %+ "+&! #") & 6* +#'+ "#%#+7 <#"+$.1),.$1R "'"/9;S 4+ -; $ ' < 0101 * $ #%+ +#') "& +#%%"$. '$%%+"+%$. +3%% "+&! 5&! 66-3%% ++ "+&! #- %+ $<%+ % 6(66 " 5&+& 3%% "+&! 66(66K $- #%- <#"$ &#, H "& '"$"$ #: ) ''+$,,!$&1+$&1#,%(#'$+"-"'+<"'"7#%+ $+1+,&!-.$ <)1 ")#%#+')!,& )"& )", %$"$. 8

19 =+ 6$ 3%%"+&! 5&!66 3%% ++ "+&!#- %+$<%+ %6(66 * 5&+3%% "+&! 66( 66K$- #%-<#"$ &#, < /." *+:,#",,!$&1 )"&#,%(#'$+" **'%$ "&<"$%$"&')!,& 1&-"+":&$<,& *#'+$%+"+$#,&&,1 ')!,%+(#'$+"$.-+%$ ')!,%++$%+"$. %) %+$ -,"$ " %)$$&$ %) ')!,&",$. #!++"#<+"')!,%+$<$. *0"+&<)7""<"'"7#%+ $+1-&&&,1'%"<,#! %+ 0"+&<)7"""++ "+&!#,%(#'$+" 0"+&))"%+!'+#". A &$,+$.+#,%"( #'$+"$ 9.)1<"&- +%$!,$.,#$#% +"A$ A!$"+4"$."#'),44$<,4 9*&+$,"$#%"#<+ +)$.'%"<$%+$<%+ ""+:,#"%&+)& 99"+&+)"$+",#.$ 1)+#,")1 <"&<#".+&#,.&&!'+#". = < /." *"#%''$%!+$, <)7!,+$. *0+:,#"+$,"$#% "+4"7+$&$. /& #')+"#< /0'+#%!1)+#, /9)'%&)", %! *%"$!%+ $.+)<&,!%!" & 9.&,1+)- +%$ &#'), +" 1),.$1 90.<'") "&4-",+#" - #'), "+%1 % "& ""$#"" % :, 9*)'%&')!,& &$<,&)", %! 9**+:,#"#,+#%& +:+<< # +$%+"&+%+ #%%"$*C!)+ ')#%+,,!$&1 +&+)"%+ **+:,#" +1 +'+)""+4"7 +$&$.'"" '")#:<#%+#%$%!& *0#'"+&! #%$%!&%"<"#! RCS *9 $+#$A,&U) A,%$++$,"$#% "+ "%! */$,"$#%++ 1)+#,'"$)" "'%&!)")"%+,!%!+

20 7+ ' 7+,+ A,% '.)+$. '+)"$. + #%$%! +.! <:)"!"$#, +$. +%1+$. ) +$<$. %!,+ 1 #)+"$. %+ +$&1+$. ).)+ 1 +"$+$. "+:,#"& )'1.<$#%#$""+:,#"&+%1)$+"&'")+%&.+'+)")!'+$'"+ #%% "#%#+ 1),+.$ 1-"+:,#"$. %&: " $ 1)+#,- +#""1 #!#": ')+$#"4% '%!:- %,''+&,12-+%12)$+"4%,$&12$,+4')!,%+)"$. 3')"+$ A,% #')"$ - 1)+#,+$ #'"$ %$. ' <)+"("+&+$.<:)"K S "#%#+'#%$$)+Q S "#, 1)+#, " &#"'"#%1 1),+.$ 1++.+"$+.Q *S "+:,#" ')$ ++ +"$+ +$#,& &,1- +%1 )$+"& '")+%&'#, $,!Q 0S "+:,#").)+1#')#%+)"$.Q 9S ''#"")+%1'#,.#)+ '%&,"++ ++$.'"" "+:,#")#%:'1 %- + ) +!#+- +)+ A%'" %!#",,#,1#)+"$.Q /S "+:,#",,!$&1'#,.')!%+$,!!'&#, 7+0+ >! " +%$ <#"" &4!'") +#"$#%,!'+#". + )%+ %)%+&.$'").< #",), "!&".+#""- ") " 5&+$ " "" " $"$, "+4" " #%#+ 1),+.$ 1 C) ) % #4 '+)" + #%$%! +$,!. "& '+ %)$, %+& ')!,& ) +$<$. %!,+ 1 #)+"$. +"$+"$..! "#%4 ",%!"+ #%&4 %)$, '+ + ) %$. %!,+- ),%$. %, %)$, "#%$ &#"" '+!!'+#". %) %+&.$"#%4 '+ %,%$+ 3$#% $ #' $"&-,% <:)4!)#%:' " '1)%+ #%$ %%+& #%$%!%! '+ "#%4 %, %)$,.$ 1 '").< #",), +!'+. <#"+$. %., '+)" "<+ "&4$. #, 1)+#, " '+)"$ <:)" % '"#%1 1),+.$1++.+"$+."!%% '+)"$.'<:)"K S!'+#". %)%+&.$+!'+.)"$.-+%$ +!'+. <#"+$.Q S ""!$1),+.$1Q *S " &#"#,1)+#,Q 0S ''+&,1 ++ +"$+)#%:'$. $,! + +$,!" &#" "+%1'"#%11),+.$1++.+"$+. ;

21 7+9+'..!" )+%$ <#"" &4!'++)+)#"":)$. %) +) 1- #"":)$. %)')!,& +"$+ 1 ")<$.') # " '%$ "&: + 1 )"$. '"+&44!"$#,+ +$#,. '+ '"$ +"#$ "! #, +) '+".+$. ))& <$ )% '+ <:)4 +$& %. '".+" '"+&4 '")!%+1'"<"& '""% +$)!')$ $, '"#" +%$&$ +:,#"1!'+$. +#++ +"$+$, #')"$ -1)+#,+$ #'"$ '+)"$.'<:)"K S '%$ "&+)1'"$".+!+$#,&.')!,%$+1- S " &#""!$+"+++$,!'%$ "&.#%#+- *S "!%A"&+)'+".+$.- 0S '+#%"$ ))& <$''"""#%#+ +1+" +!$%,+!%+- 9S " &#""!$+!'+.1')# - /S ''+&,1-+%1)$+"&'")+%&+++"$+- 8S '")! )#%:'1 $,! " &#" #%% '".+"$. +++"$+- =S "+:,#").)+1#')#%+)"$.- ;S "+:,#",,!$&1'#,.')!%+ ++ +"$+ $,!!'&#, 7+4+ " "&")7 +.% <#"!#4)" +#'&4 "+&#,% '#""#,+#'"".)+:'%$ "&:+!,+.+!'#""$ )& "$.+)+"'$&4$.-:.<)1- %+)#%:'1 '$%,+'#"". ")#,%.'#"$."!+":) &,1 ')!,%+'#"".!+!,+7, "$.A,% "&%$.")7<:)"K S "+:,#" "<1''!& +)+!$%,+$.'"" '%$ "&: <"$ %$"&'#""$.+)+"'$&4$."''+.)'1.<$#",)+"$,1)+#,+Q S ''+)#%:'1<"$', +&&,U)'$%,!)'#"" )$. )",."'$"$Q *S '%$ "& %) #'), '#"& '"+)"&4$. #+$!'), )"'#"".Q 0S '+ %)$ +$ +!< " "+ <1 '$,! %$"" )$A,+$.),!,!$)"$"')!,%+'#"". 7+7+?"!! " +$ "& ") &#% ')# '"! +)"$ ')!%+ ))+ $. + ",# +$&$. "+4"7 ) ''+$,,!$&1 #')#%+)"$.!+":)&4$.+$#,4&,12<"'"7#%+$+1".:1)+#,%!$ &#%%,%#A+)"$%+& 6

22 .1)"$.T%+&)!,&1"!$"$,"+4" "#%#+ 1),+.$1")"&+&#"$,% '+,&+ :)"$)+ " +) %$. %) ) ',%$, '"" ')!%+- ))+"$."#',%+.$1#%+ 3+ ' /. $,'<)+"("+&+$.'+)"$.+.!'"$"$4#:) "+&!')!,& ++- +"$+ 1 ")<$. $ %$%! #,-&), &+:,#"""<:)4 $)+)!&,%&#')#%+)"$. ",)+'"%+#%+++(+"$+!++!,, %$"(<+- %,"!+ %)$&:-"#<$ +$,+A,+&#$ <"& #%&4"'" '"%+" <)+"- ')!,& )" + # #,%+ &#% +,,! #!<. + # %& #.)& 3%%. "+&! +&+)"%+ )",- "+, 1+:%,"$#, )<" "+:%4 ')!,&: )"4 "") $.#%%$.+#""'+$.#%%"$.)"7!- <"'1)!<'1)- "+& %+ '"%+#%+ (#'$+"- +%$ ')!,&'"%+#%++++"$+!!++%$.3%%."+&! '1+:#:%, +#''$!,"')!% $ )%- "+& %+ '"%+#%+ (#'$+"-')!,& $+1 +$#,&&,1-. 1)+#, )'%&')!,& &)'"+$.", %!""$ )"+) +#%:'!&4$.,!,.%+&3%%++"+&!#-%+ $<%+%6(66K S * $%+" +$#,&&,1- <"'"$.),#! %+')!,%+ (#'$+"$.Q S 9. 1)+#, %! + #,%" "$ )1 <"&<#".+&#,.Q *S 9* )'%& %+ $<%+ ) ", %! ".!)" +'"+)"!%$ " R $...." %+'#%:'+ +",# "&")7! <:)" )<$+2#: ')#%+"$. $%$"$.#'+")7"')#%+'"$.'%+ <"!&4$ $,"$#% 1),+ A#+$.'"+)"$. "&:,)"<#"+ %+ #%' #4 +!&:%$. + <:)4'+)" ')#%+"$+#,U,+")A+$.),)")+#'#<),+%$ ). #'$A, '# %+!"#%"$2 <:)4K 3,&! %" "W#+V5#:+$5+$")7<:)4'","$+2)3,&! % ) " A &! +&4 %+ #%' #4:"'+$. + % <:)4 "+ <4'"" $,# "&!