Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów w roku 2012

Transkrypt

1 Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów w roku 2012 Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów Leaders and Fundraisers Association Adres siedziby: ul. Parkowa 45A/10, Szczecin, Adres biura: ul. Dworcowa 19 pok. 219 (II p.) Szczecin tel: , fax: , tel kom: Jakub Ulatowski (Sektor3) tel kom: Jan Karpierz (Sektor3) tel kom: Łukasz Malinowski (Fundraising w Praktyce, ABC dla NGO) biuro@slif.org.pl, KRS: , REGON: , NIP: Konto bankowe: Volkswagen Bank

2 Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów założone przez liderów lokalnych, fundraiserów, grantopisarzy, menadżerów projektów oraz trenerów i zarejestrowane przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie roku w Krajowym Rejestrze Sądowym pod nr Realizacja celów Stowarzyszenia Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów (SLiF) to organizacja wspierająca, której misją jest działanie na rzecz dobra wspólnego przez tworzenie przestrzenie dla społecznego rozwoju. Organizacja realizuje swoją misję przez: wspieranie rozwoju zawodowego oraz integrację lokalnych liderów i fundraiserów; propagowanie standardów etycznych w działalności obywatelskiej, społecznej, edukacyjnej, kulturalnej i fundraisingowej; edukację w zakresie tworzenia i realizacji inicjatyw lokalnych oraz fundraisingu; aktywizację obszarów miejskich, wiejskich i miejsko-wiejskich. Do Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów wstępują przede wszystkim: liderzy działającymi w organizacjach pozarządowych, którzy tworzą i podejmują liczne inicjatywy społeczne; fundraiserzy pozyskującymi fundusze dla organizacji pozarządowych i instytucji; grantopisarze, którzy na co dzień planują inicjatywy społeczne, kulturalne, szkoleniowe i edukacyjne; menadżerowie i specjaliści ds. dotacji tworzący zespoły projektowe i realizujący projekty oraz trenerzy szkolącymi członków i pracowników organizacji pozarządowych oraz biznesu z zakresu kompetencji miękkich, szeroko pojętego liderowania i fundraisingu. Mówiąc słowami Kennetha Blancharda liderowanie dla nas to rodzaj przywództwa, to umiejętność wpływania na ludzi poprzez wyzwalanie ich siły i potencjału w celu umożliwienia im dążenia do większego dobra. To proces osiągania wartościowych wyników przy sprawiedliwym, pełnym troski i szacunku podejściu do wszystkich osób zaangażowanych. Wierzymy, że ludzie naprawdę chcą być lepsi. Chcą się rozwijać i mieć wpływ na swoje otoczenie. Chcą być doceniani za wkład, jaki wnoszą do organizacji. Jeżeli więc mają naprawdę stać się doskonali, szczególnie w czasach ciągłych zmian i niepewności, to właśnie liderzy powinni im to umożliwić. Dlatego dla nas rozwój liderów i menadżerów opiera się o: Doskonałość przez samodoskonalenie, Realizację stawianych celów, Odpowiedzialność i odwagę, Gotowość na zmianę i nowe możliwości oraz Angażowanie się w pełni w podejmowane inicjatywy.

3 Fundraising (z ang. fund = fundusz i raising = zbieranie) definiujemy jako oparty o zaplanowaną strategię proces zdobywania środków finansowych lub innych darów na określone cele, poprzez pośredniczenie pomiędzy potrzebującymi a darczyńcami. Najczęściej spotykane metody fundraisingowe to : kampanie społeczne, bale i imprezy charytatywne, aukcje, kwesty, loterie, imprezy publiczne połączone ze zbiórką pieniędzy, sprzedaż cegiełek i gadżetów, czy też klikanie w banery na stronach internetowych. Fundraising to działanie zespołowe (pieniądze zbiera cała organizacja) Fundraising to proces w którym dochodzi się do stabilności finansowej organizacji Fundraising to relacja (cała organizacja buduje dobre relacje) SLiF ma dwa zasadnicze kierunki oddziaływania. Pierwszy dedykowany liderom i fundraiserom, mający na celu rozwijanie ich kompetencji i oparty na szkoleniach, doradztwie, spotkaniach z ekspertami oraz konferencjach. Drugi to aktywność członków, przejawiająca się w planowaniu, pozyskiwaniu funduszy i koordynacji projektów własnych, partnerskich lub zleconych. Wierzymy, że radość z tworzenia oraz sukces w działaniu jest domeną ludzi pozytywnie kreujących przestrzeń społeczną. My tę kreację czytamy na czterech poziomach: inspiracji, zgranego zespołu, dobrego finansowania i efektywnego działania. W ramach rozwoju kapitału ludzkiego organizacji, członkowie Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów brali udział w projektach szkoleniowych takich jak: Polska Szkoła Fundraisingu (2008 r., PSF); Akademia Liderów i Fundraiserów (2009 r., SLiF); Szkoła Lokalnych Animatorów Kultury (2010 r., SLiF), Fundraising w Praktyce Praktyka w Fundraisingu (2011 r., SLiF) Rozwojowe obszary strategiczne Pod koniec 2011 roku zarząd wypracował w oparciu o prowadzone aktywności strategiczne kierunki rozwojowe organizacji: Budowanie Społeczeństwa Obywatelskiego (projekty inkubacyjne, obywatelskie i wspierające III sektor) Fundraising i kampanie społeczne (dostarczanie skutecznych narzędzi fundraisingowych i komunikacyjnych oraz realizacja działań szkoleniowych i doradczych) Wspieranie demokratycznych i wolnorynkowych przemian, promocja dialogu międzykulturowego oraz powiększanie wiedzy i wzajemnego szacunku pomiędzy przedstawicielami różnych kultury (działania i projekty międzynarodowe oraz międzykulturowe) Partnerstwa projektowe oraz budowanie koalicji na rzecz rozwoju społeczności lokalnych

4 Szkolimy, doradzamy, organizujemy spotkania i konferencje, budujemy efektywne zespoły, analizujemy możliwości aplikacyjne i opracowujemy projekty oraz wnioski grantowe, pozyskujemy fundusze i koordynujemy projekty, realizujemy kampanie społeczne i fundraisingowe, animujemy i tworzymy działania w przestrzeni publicznej Działalność Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów w 2012 roku Działania i doświadczenia w obszarze wspierania procesu tworzenia społeczeństwa obywatelskiego Projekt Szczecińskie Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych SEKTOR 3 Szczecińskie Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych SEKTOR 3 współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki działanie Realizacja projektu rozpoczęła się w listopadzie 2011 roku, jednak pierwsze dwa miesiące upłynęły przede wszystkim pod znakiem działań organizacyjnych i formalnych, przygotowujących grunt pod realizację projektu. Projekt realizowany jest w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Czas Przestrzeń Tożsamość, Stowarzyszeniem POLITES oraz Towarzystwem Wspierania Inicjatyw Kulturalno-Społecznych TWIKS. W ramach projektu uruchomione zostały dwa Centra Wspierania NGO: w Szczecinie (w siedzibie PCK) oraz w Policach. Realizowane jest również wsparcie w obrębie Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego w postaci Mobilnego NGO (doradztwo, konsultacje w terenie). Główne działania to wsparcie infrastrukturalne (siedziba organizacji, możliwość korzystania z sal konsultacyjnych, szkoleniowych, sprzętu komputerowego, ksero itp.) i merytoryczne (szkolenia, doradztwo, konsultacje specjalistyczne, coaching dla organizacji, wsparcie finansowe Indywidualnych Planów Rozwoju ngo) organizacji pozarządowych. Każdy z partnerów odpowiada za konkretne części, tworzące całość projektu: POLITES prowadzi Centrum SEKTOR 3 w Szczecinie, CPT w Policach, TWIKS kieruje Mobilnym NGO. Dodatkowo TWIKS realizuje cykl działań aktywizujących obywateli (kawiarenki NGO, 9 kroków od marazmu do aktywności, ALA Akademia Ludzi Aktywnych), a CPT opracowuje standardy wsparcia organizacji pozarządowych. SLiF ze swojej strony odpowiada za realizację cyklu szkoleń z zakresu tworzenia i prowadzenia działalności gospodarczej i odpłatnej działalności statutowej, połączonego z coachingiem kierunkującym na otwieranie takiej działalności. Jesteśmy również Liderem tego projektu, co oznacza, że odpowiadamy za zarządzanie projektem oraz reprezentujemy partnerstwo wobec grantodawcy (Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej). W ramach zarządzania co kwartał sporządzane są wnioski o płatność, rozpatrywane pozytywnie w pierwszym terminie, co owocuje płynnością finansową w projekcie. Projekt został również w dniach 1-4 października 2012 skontrolowany przez MPiPS w efekcie kontroli otrzymaliśmy najwyższą ocenę.

5 Przy działaniach merytorycznych na co dzień pracuje dwóch członków SLiF zatrudnionych na stanowiskach animatorów. Głównym zadaniem animatorów jest bieżąca obsługa Sektora3, organizowanie szkoleń, mini szkoleń, prowadzenie www oraz zarządzanie dokumentacją projektową (PEFS). W ciągu półtora roku finansowania działań Sektora w ramach EFS udało się objąć wsparciem ponad 160 organizacji i 290 osób. Poprzez wsparcie rozumiemy konsultacje indywidualne i grupowe, mini szkolenia, szkolenia, coachingi, udostępnianie infrastruktury. Dziedziny, w których wspieramy to m.in.: działania administracyjne, księgowość, prawo dla organizacji pozarządowych, działania IT, działania fundraisingowe, bieżące sprawdzanie wniosków grantowych. Sektor3 zyskał wśród organizacji ze Szczecina i okolic status miejsca, gdzie zawsze można uzyskać pomoc, niezależnie, czego by dotyczyła. Zdarzają się również organizacje z poza województwa, które o słyszały o tym miejscu i chciały nawiązać współprace. Projekt Inkubator dla Organizacji Pozarządowych i Centrum Wspierania Aktywnych Obywateli to zadanie powierzone przez Miasto Szczecin od 2010 roku, a realizowane przez pięciu równorzędnych partnerów: Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów, Stowarzyszenie POLITES, Zachodniopomorski Zarząd Okręgowy w Szczecinie Polskiego Czerwonego Krzyża, Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość oraz Towarzystwo Wspierania Inicjatyw Kulturalno-Społecznych. Projekt synergiczny z SCWOP SEKTOR 3, w ramach którego realizowane są działania wsparcia infrastrukturalnego dla NGO. Projekt ABC dla NGO ABC dla NGO współfinansowany ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki działanie Projekt realizowany w partnerstwie z Centrum Szkoleniowym Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej (lider projektu). Jako partner odpowiadamy za przeprowadzenie cyklu szkoleń Aktywne i stabilne NGO oraz za badania organizacji pozarządowych i opracowanie standardów wsparcia NGO. W 2012 roku przeprowadzone zostały 3 cykle szkoleniowe (dla trzech grup), składające się z trzech modułów każde (współpraca NGO z samorządem, finansowanie działalności NGO oraz komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna). W związku z powstałymi oszczędnościami (niższa niż zakładano w projekcie cena za noclegi i wyżywienie uczestników szkoleń) MPiPS wyraziło zgodę na przeprowadzenie dodatkowego modułu dla każdej z grup (szczegółowe zagadnienia dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej przez NGO) oraz stworzenie dodatkowej czwartej grupy. Realizację tych dodatkowych działań zakończymy w kwietniu 2013 roku. Głównym celem projektu jest zbudowanie sprzyjającego otoczenia instytucjonalnego i partnerskiego oraz zapewnienie kompetentnych kadr niezbędnych do rozwoju III sektora (w tym potencjału 78 członków organizacji pozarządowych) i partnerskiej współpracy

6 organizacji pozarządowych z jednostkami samorządu terytorialnego na terenach wiejskich i małomiasteczkowych województwa zachodniopomorskiego ze szczególnym wsparciem środowisk z trzech powiatów: gryfickiego, pyrzyckiego i wałeckiego na terenie których powstaną ośrodki wsparcia aktywności obywatelskiej. W ramach zadania przeprowadzonych zostało 16 szkoleń wyjazdowych w Ośrodku Szkoleniowym przy Domu Pomocy Społecznej w Bornem Sulinowie. Powstały 4 grupy szkoleniowe, które w ramach szkoleń odbyły 4 moduły szkoleniowe: NGO Partner współpraca z JST, ES i biznesem Finansowanie działalności NGO Komunikacja zewnętrzna i wewnętrzna w organizacji Odpłatna działalność statutowa i działalność gospodarcza w NGO Szkolenia odbywały się od kwietnia 2012 roku a zakończyły się w kwietniu W szkoleniach udział wzięło około 90 członków z około 50 organizacji z terenu województwa zachodniopomorskiego. SLiF jako operator zadania odpowiadał bezpośrednio za organizację szkoleń i rekrutację. Szczecińska Giełda Komiksu#2 30 września 2012r. w budynku przy ul. Dworcowej 19 odbyła się 2 edycja Szczecińskiej Giełdy Komiksu, która była organizowana przez Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów. Całe wydarzenie zostało przygotowane od początku do końca przez 2 osoby (Jan Karpierz, Elżbieta Gutowska) przy wsparciu różnych grup i instytucji, całkowicie bezkosztowo. Informacje o wydarzeniu odbiły się szerokim echem wśród mediów lokalnych (wszystkie gazety opublikowały materiał w wydaniach internetowych, Kurier w wydaniu papierowym, radia Szczecin.fm oraz Polskie Radio Szczecin wyemitowały materiały każdy ok. 7 minut podczas największej słuchalności, TV Pomerania zaprosiło do studia, patronat objął portal wszczecinie.pl). Samo wydarzenie sprowadziło do budynku przy ul. Dworcowej 19 ponad 500 osób! Relacje z giełdy również pojawiły się w szczecińskich mediach oraz w popołudniowym wydaniu Polsat NEWS.

7 Projekt KUŹNIA. Projekt KUŹNIA został złożony do konkursu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich na rok 2013 w partnerstwie z Fundacją Hot-Pont. Kuźnia jest połączeniem 2 projektów realizowanych do tej pory przez Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów Szkoła Lokalnych Animatorów Kultury (ze środków MKiDN) oraz Fundraising w praktyce praktyka w fundraisingu (ze środków FIO). Założeniem projektu jest zapoznanie wolontariuszy Fundacji Hot-Point z teoretycznymi i praktycznymi zagadnieniami związanymi z realizacją mini wydarzeń na terenie Szczecina. W okresie lipiec grudzień uczestnicy projektu wezmą udział w 3 szkoleniach, podczas których opracują plan realizacji mini wydarzeń. Wszystkie wydarzenia zostaną zrealizowane w okresie wrzesień-grudzień przez uczestników szkoleń. Działania i doświadczenia w obszarze fundraisingu i kampanii społecznych Program FUNDRAISING W PRAKTYCE - PRAKTYKA W FUNDRAISINGU - flagowe działanie w obszarze szkoleń fundraisingowych Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów. I edycja realizowane w ramach Funduszu Inicjatyw Obywatelskich (FIO miejsce w rankingu).

8 Kampania PIES W CZOŁGU W okresie Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów realizowało kampanie społeczno-fundraisingową Pies w czołgu w ramach projektu Fundraising w praktyce praktyka w fundraisingu w partnerstwie z Towarzystwem Opieki nad Zwierzętami oddział Szczecin. Głównym celem była promocja adopcji trwałej i tymczasowej w Towarzystwie Opieki nad Zwierzętami oddział Szczecin oraz zbiórka pieniędzy na zakup środków niezbędnych do funkcjonowania TOZ. Kampania spotkała się z bardzo dobrym przyjęciem wśród mieszkańców miasta. Ewaluacja działania wykazała, że poziom adopcji we wszystkich szczecińskich ośrodkach zajmujących się pomocą zwierząt wzrósł i był największy od ponad 5 lat. Kampania fundraisingowa Ogrody Pamięci Tęsknoty i Życia w partnerstwie ze Stowarzyszeniem na rzecz Cmentarza Centralnego w Szczecinie

9 Kampania fundraisingowa Wyczaruj mi rower w partnerstwie z SOSW NR 1 IM. L. BRAILLE,A oraz Stowarzyszeniem Visus Supremus Wartością dodaną projektu była kampania społeczną na rzecz akceptacji i wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną Podaj żółte kółko zrealizowana przez Stowarzyszenie Rodzin i Przyjaciół Dzieci z Zespołem Downa ISKIERKA

10 Projekt ASOS Seniorze jesteś potrzebny! Projekt realizowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w partnerstwie Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów oraz Stowarzyszenia Polites. Celem kampanii było: - przeprowadzenie dwóch kampanii społeczno- informacyjnych, których celem jest promocja aktywności i wolontariatu seniorów oraz współpracy międzypokoleniowej. - przeprowadzenie zajęć komputerowych dla seniorów, przeciwdziałających e-wykluczeniu Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów jako partner w projekcie Seniorze jesteś potrzebny zrealizowało składającą się z dwóch części kampanię społeczną. Pierwsza część trwająca od 17 listopada do 30 listopada 2012 kampania Pora Seniora oraz druga trwająca od 16 do 31 marca 2013 miała miejsce w przestrzeni miejskiej Szczecina. Wypracowana kreacja powstała na potrzeby kampanii, pojawiła się na szczecińskich billboardach oraz na ekranach w komunikacji miejskiej. W ramach kampanii powstały także plakaty, ulotki oraz gadżety kampanijne (magnesy na lodówkę), które były utrzymane w takiej konwencji by spójnie informować oraz zachęcać do aktywności seniorów. Równolegle prowadzona była kampania w internecie powstała strona internetowa ( fanpage (facebook Pora Seniora) a także kanały YouTube i Vimeo, które wspomagały całość przekazu projektu, wzmacniały jego oddziaływanie a także nagłaśniały wydarzenia. Istotnym elementem startu kampanii były informacje, które ukazały się w lokalnych mediach (prasa oraz radio). Podczas drugiej części kampanii elementem wspomagającym była inauguracja cyklu krótkich filmów pod tytułem Opowiedz mi Szczecin. Pokazywały one spojrzenie na istotne miejsca Szczecina z perspektywy dwóch pokoleń, młodszego i tego starszego. W ramach kampanii zlecona została produkcja spotu radiowego oraz filmiku promocyjnego, który miał za zadanie nagłośnić oraz wzmocnić oddziaływanie kampanii. Dodatkowo w ramach projektu członkowie SLiF prowadzili zajęcia komputerowe dla seniorów. Powstały grupy seniorów, zaawansowana i początkująca, które zdobywały wiedzę m.in. z zakresu zarządzania plikami na dysku twardym komputera, poznali podstawy obsługi edytora tekstu MS Word, stworzyli i nauczyli się obsługiwać konto poczty elektronicznej w serwisie gmail zarządzanie wiadomościami, kontaktami i wysyłanie wiadomości z załącznikami oraz zapisywanie i archiwizowanie załączników na dysku twardym komputera.

11 Działania i doświadczenia w obszarze wspierania demokratycznych i wolnorynkowych przemian, promocji dialogu międzykulturowego oraz wiedzy i wzajemnego szacunku pomiędzy przedstawicielami różnych kultury (działania i projekty międzynarodowe) 29 września 2010 roku Stowarzyszenie Liderów i Fundraiserów zostało przyjęte do grona członków polskiej sieci Eurośródziemnomorskiej Fundacji Dialogu Kultur im. Anny Lindh (Anna Lindh Euro-mediterranean Fundation for the Dialogue Between Cultures), której zadaniem jest promocja dialogu międzykulturowego i celów Procesu Barcelońskiego. Celem Fundacji jest promocja wiedzy i wzajemnego szacunku pomiędzy przedstawicielami kultury Basenu Morza Śródziemnego. Fundacja została pomyślana jako swego rodzaju platforma wymian i dialogu pomiędzy kręgami kulturalnymi Morza Śródziemnego, znajdującymi się często poza regularną i oficjalną wymianą dyplomatyczną i kulturalną. Siedzibą Fundacji jest Biblioteka Aleksandryjska w Egipcie. Koordynatorem polskiej sieci Fundacji jest Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie SLiF w 2012 roku jako partner wziął udział w międzynarodowym projekcie o nazwie COOLture Freshmaker. Projekt był realizowany w czterech miastach: Hradec Kralowe, Pilzno, Szczecin, Toruń. Uczestnicy (młodzież) odwiedzali się wzajemnie i wzięli udział w debatach i warsztatach. Tematem debat był dialog i współpraca z młodzieżą w kreowaniu polityk kulturalnych. SLiF brał udział w corocznym spotkaniu polskiej sieci Fundacji im. Anny Lindh w Krakowie. Podczas spotkania rozmawiano o wspólnym projekcie sieci na 2013 rok. Odbyła się także debata o przyszłorocznych planach Fundacji, w której udział wzięła przedstawicielka Sekretariatu Fundacji, pani Corinne Grassi oraz ponad 40 reprezentantów organizacji należących do sieci. Osobna sesja została poświęcona problematyce współpracy polskotunezyjskiej. Gośćmi specjalnymi byli pani Marta Górska z Fundacji Afryka Inaczej, pan Zied B Abizid ze stowarzyszenia Association des habitants d'el mourouj 2 oraz pan Witold Hebanowski i pan Lude Reno z Fundacji Inna Przestrzeń, którzy zaprezentowali dobre praktyki w realizowaniu projektów polsko-tunezyjskich. Poza tym odbył się szereg spotkań dotyczących projektu na przyszły rok między Polską, Marokiem, a Tunezją. Celem ma być dialog międzykulturowy i międzyreligijny wśród członków organizacji harcerskich i skautowych.

12 WYZWANIA NA PRZYSZŁOŚĆ: funkcjonowanie SLiF w rzeczywistości projektowej, szkoleniowej i przetargowej oraz stała działalność biura zaangażowanie wszystkich członków lepszy przepływ informacji rozwój działalności szkoleniowej rozpoczęcie działań w obszarach: ekonomii społecznej i rozwiązywania konfliktów mediacji Propozycja do planu pracy na 2013/14 rok: SCWOP SEKTOR 3 realizacja projektu w partnerstwie ABC dla NGO realizacja projektu w partnerstwie Fundraising w Praktyce Praktyka w Fundraisingu - kontynuacja projektu Uruchomienie i realizacja kampanii fundraisingowej i funduszu stypendialnego Uruchomienie Centrum Szkoleniowego SLiF Realizacja projektów w obszarze międzynarodowym Rozwój zespołu trenerskiego i coachingowego Pozycjonowanie Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów jako twórcy Szczecińskiego Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych Sektor 3 i lidera partnerstwa działającego na rzecz inkubacji sfery pozarządowej w województwie zachodniopomorskim. Zbudowanie wizerunku Stowarzyszenia Liderów i Fundraiserów wśród wybranych grup docelowych, jako organizacji wspierającej inne organizacje pozarządowe i aktywnych obywateli, poprzez skuteczne działania inkubacyjne. Zainteresowanie opinii publicznej, w tym członków organizacji pozarządowych i aktywnych obywateli z terenu województwa zachodniopomorskiego ofertą SCWOP Sektor 3, zawierającą w sobie wsparcie infrastrukturalne, szkolenia, doradztwo, konsultacje specjalistyczne i coaching dla organizacji. Zbudowanie relacji z mediami lokalnymi i regionalnymi, przedstawicielami samorządu lokalnego i regionalnego oraz liderami opinii środowisk pozarządowych.