WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE

Transkrypt

1 NAZWA KARTA CHARAKTERYSTYKI WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Wydanie: 6 Data aktualizacji: Strona/stron 1/7 [Sporządzona zgodnie z rozporządzeniem WE 1907/2006 (REACH) oraz 453/2010] SEKCJA 1: IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/MIESZANINY I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA 1.1 Identyfikator produktu Nazwa handlowa: WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE / WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Nazwa chemiczna: wodorotlenek wapnia Numer CAS: Numer rejestracji właściwej: Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane Zastosowania zidentyfikowane: Zaprawy murarskie i tynkarskie. Suche mieszanki chemii budowlanej. Oczyszczanie wody. Oczyszczanie ścieków. Odsiarczanie spalin. Różne procesy chemiczne. Zastosowania odradzane: nie określono. 1.3 Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki Producent: Przedsiębiorstwo Wielobranżowe ALPOL Sp. z o.o. Adres: Sitkówka 15A k/ Kielc Telefon/Fax: / Adres e- mail osoby odpowiedzialnej za kartę charakterystyki: 1.4 Numer telefonu alarmowego biuro@theta-doradztwo.pl 112 (ogólny telefon alarmowy), 998 (straż pożarna), 999 (pogotowie medyczne) SEKCJA 2: IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ 2.1 Klasyfikacja substancji lub mieszaniny Klasyfikacja zgodnie z dyrektywą 67/548/EWG Produkt drażniący Xi R37/38-41 R37 R38 R41 Działa drażniąco na drogi oddechowe. Działa drażniąco na skórę. Ryzyko poważnego uszkodzenia oczu. Klasyfikacja zgodnie z rozporządzeniem 1272/2008/WE Eye Irrit.2 H315; Eye Dam.1 H318; STOT SE 3 H335 H315 Działa drażniąco na skórę. H318 Powoduje poważne uszkodzenie oczu. H335 Może powodować podrażnienie dróg oddechowych. 2.2 Elementy oznakowania Piktogramy określające rodzaj zagrożenia i hasło ostrzegawcze NIEBEZPIECZEŃSTWO Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia H315 Działa drażniąco na skórę. H318 Powoduje poważne uszkodzenie oczu. H335 Może powodować podrażnienie dróg oddechowych. Zwroty wskazujące środki ostrożności P102 Chronić przed dziećmi. P280 Stosować rękawice ochronne/ochronę oczu/ochronę twarzy. P305+P351+P338 W przypadku dostania się do oczu: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać. P302+P352 W przypadku kontaktu ze skórą: Umyć dużą ilością wody z mydłem. P261 Unikać wdychania pyłu. P304+P340 W przypadku dostania się do dróg oddechowych: wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie.

2 NAZWA KARTA CHARAKTERYSTYKI WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Wydanie: 6 Data aktualizacji: Strona/stron 2/7 2.3 Inne zagrożenia Substancja nie spełnia kryteriów klasyfikacji jako PBT lub vpvb zgodnie z załącznikiem XIII rozporządzenia Reach. SEKCJA 3: SKŁAD/INFORMACJA O SKŁADNIKACH 3.1 Substancje Nazwa chemiczna: wodorotlenek wapnia Zakres stężeń: 90-97% Numer CAS: Numer WE: SEKCJA 4: ŚRODKI PIERWSZEJ POMOCY 4.1 Opis środków pierwszej pomocy W kontakcie ze skórą: zdjąć natychmiast zanieczyszczoną odzież. Narażone partie skóry zmyć dokładnie dużą ilością wody. W przypadku wystąpienia podrażnienia skonsultować się z lekarzem. W kontakcie z oczami: zanieczyszczone oczy przepłukiwać dokładnie wodą przez 15 min. Unikać silnego strumienia wody - ryzyko uszkodzenia rogówki. Chronić niepodrażnione oko, wyjąć szkła kontaktowe. Natychmiast skonsultować się z lekarzem okulistą. W przypadku spożycia: nie wywoływać wymiotów. Wypłukać usta wodą, popić dużą ilością wody. Nie podawać niczego do ust osobie nieprzytomnej. Skonsultować się lekarzem, pokazać opakowanie lub etykietę. Po narażeniu drogą oddechową: wyprowadzić poszkodowanego na świeże powietrze, zapewnić ciepło i spokój. Skonsultować się z lekarzem. 4.2 Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia W kontakcie z oczami: silne podrażnienie, zaczerwienienie, łzawienie, ryzyko poważnego uszkodzenia oczu. W kontakcie ze skórą: podrażnienie, zaczerwienienie. Po inhalacji: podrażnienie układu oddechowego, kaszel. 4.3 Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym Decyzję o sposobie postępowania ratunkowego podejmuje lekarz po dokładnej ocenie stanu poszkodowanego. SEKCJA 5: POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU 5.1 Środki gaśnicze Odpowiednie środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszek gaśniczy, piana gaśnicza. Środek gaśniczy dostosować do materiałów znajdujących się w otoczeniu. Niewłaściwe środki gaśnicze: nie stosować wody. 5.2 Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną Podczas spalania mogą uwalniać się szkodliwe spaliny zawierające tlenki węgla. Unikać wdychania produktów spalania, mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia. 5.3 Informacje dla straży pożarnej Środki ochrony ogólnej typowe w przypadku pożaru. Nie należy przebywać w zagrożonej ogniem strefie bez odpowiedniego ubrania odpornego na chemikalia i aparatu do oddychania z niezależnym obiegiem powietrza. SEKCJA 6: POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA 6.1 Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacjach awaryjnych Dla osób nienależących do personelu likwidującego skutki awarii: ograniczyć dostęp osób postronnych do obszaru awarii do czasu zakończenia odpowiednich operacji oczyszczania. W przypadku dużych uwolnień odizolować zagrożony obszar. Stosować środki ochrony indywidualnej. Unikać zanieczyszczenia oczu i skóry. Nie wdychać pyłu.

3 NAZWA KARTA CHARAKTERYSTYKI WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Wydanie: 6 Data aktualizacji: Strona/stron 3/7 Dla osób likwidujących skutki awarii: dopilnować, aby usuwanie awarii i jej skutków przeprowadzał wyłącznie przeszkolony personel. Stosować środki ochrony indywidualnej. 6.2 Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska W przypadku uwolnienia większych ilości produktu należy poczynić kroki w celu niedopuszczenia do rozprzestrzenienia się w środowisku naturalnym. Powiadomić odpowiednie służby ratownicze. 6.3 Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia Produkt suchy zebrać mechanicznie, unikając pylenia i przenieść do oznakowanych pojemników. Zebrany materiał potraktować jak odpady. Oczyścić i dobrze przewietrzyć zanieczyszczone miejsce. 6.4 Odniesienia do innych sekcji Postępowanie z odpadami produktu sekcja 13. Środki ochrony indywidualnej patrz sekcja 8 karty. SEKCJA 7: POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJAMI I MIESZANINAMI ORAZ ICH MAGAZYNOWANIE 7.1 Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania Pracować zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny. Zapewnić właściwą wentylację. Unikać generowania i wdychania pyłów. Unikać kontaktu z oczami i skórą. Nieużywane pojemniki trzymać szczelnie zamknięte. Przed przerwą i po zakończeniu pracy umyć ręce. Nie jeść, nie pić i nie palić tytoniu podczas pracy. Stosować środki ochrony indywidualnej. Podczas pracy z produktem nie używać szkieł kontaktowych. 7.2 Warunki bezpiecznego magazynowania, łącznie z informacjami dotyczącymi wszelkich wzajemnych niezgodności Przechowywać tylko w oryginalnych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w miejscu suchym i dobrze wentylowanym. Unikać wszelkiego kontaktu z powietrzem i wilgocią. Trzymać z dala od kwasów, dużych ilości papieru, słomy i związków azotowych. W przypadku ryzyka kontaktu produktu z wodą, do przechowywania i transportu nie stosować pojemników aluminiowych. 7.3 Specyficzne zastosowanie(-a) końcowe Produkcja i zastosowanie przemysłowe wodnych roztworów wodorotlenków wapnia. Produkcja i zastosowanie przemysłowe wodorotlenku wapnia o niskiej, średniej i wysokiej zawartości pyłu. Profesjonalne zastosowanie wodnych roztworów wodorotlenku wapnia. Profesjonalne zastosowanie wodorotlenku wapnia o niskiej, średniej i wysokiej zawartości pyłu. Profesjonalne zastosowanie wodorotlenku wapnia do uzdatnianie gleby. Profesjonalne zastosowanie wyrobów/opakowań zawierających wodorotlenek wapnia. Konsumenckie zastosowanie wodorotlenku wapnia jako materiału budowlanego i konstrukcyjnego. Konsumenckie zastosowanie wodorotlenku wapnia jako absorbentu dwutlenku węgla w aparatach oddechowych. Konsumenckie zastosowanie nawozów zawierających wodorotlenek wapnia. Konsumenckie zastosowanie wodorotlenku wapnia, jako środka uzdatniającego wodę. Konsumenckie zastosowanie kosmetyków zawierających wodorotlenek wapnia. SEKCJA 8: KONTROLA NARAŻENIA/ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ 8.1 Parametry dotyczące kontroli Substancja NDS NDSCh NDSP DSB wodorotlenek wapnia 2 mg/m 3 Podstawa prawna: Dz. U. 2002, Nr 217, poz z późn. zm. Substancja PNEC woda PNEC gleba/wody gruntowe wodorotlenek wapnia 490 µg/l 1080 mg/l Źródło: Raport Bezpieczeństwa Chemicznego 8.2. Kontrola narażenia Przestrzegać ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny. W miejscu pracy należy zapewnić wentylację ogólną i/lub miejscową w celu utrzymania stężenia czynnika szkodliwego w powietrzu poniżej ustalonych wartości dopuszczalnych stężeń. Miejscowy wyciąg jest preferowany, ponieważ usuwa zanieczyszczenia z miejsca ich powstawania, nie dopuszczając do ich rozprzestrzeniania się. Podczas pracy nie jeść, nie pić i nie palić tytoniu. Przed przerwą i po zakończeniu pracy dokładnie umyć ręce. Unikać kontaktu z oczami i skórą.

4 NAZWA KARTA CHARAKTERYSTYKI WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Wydanie: 6 Data aktualizacji: Strona/stron 4/7 Ochrona rąk i ciała Stosować odpowiednie rękawice ochronne, np. z kauczuku nitrylowego. Nosić roboczą odzież ochronną. Materiał, z którego wykonane są rękawice musi być nieprzepuszczalny i odporny na działanie produktu. Wyboru materiału należy dokonać przy uwzględnieniu czasów przebicia, szybkości przenikania i degradacji. Ponadto wybór odpowiednich rękawic nie zależy tylko od materiału, lecz także od innych cech jakościowych i zmienia się w zależności od producenta. Od producenta rękawic należy uzyskać informacje na temat dokładnego czasu przebicia i go przestrzegać. Ochrona oczu Stosować okulary ochronne. Podczas pracy z produktem nie zakładać soczewek kontaktowych. Ochrona dróg oddechowych W normalnych warunkach pracy nie jest wymagana. W razie wysokiego stężenia pyłu, przekroczenia wartości NDS lub awarii zakładać maskę z filtrem. Stosowane środki ochrony indywidualnej muszą spełniać wymagania zawarte w rozporządzeniu MG z dnia 21 grudnia 2005 r. (Dz. U. Nr 259, poz. 2173) oraz dyrektywy 89/686/WE (wraz z późn. zm.). Pracodawca obowiązany jest zapewnić środki ochrony odpowiednie do wykonywanych czynności oraz spełniające wszystkie wymagania jakościowe, w tym również ich konserwację i oczyszczanie. Należy zastosować procedury monitorowania stężeń niebezpiecznych komponentów w powietrzu oraz procedury kontroli czystości powietrza w miejscu pracy - o ile są one dostępne i uzasadnione na danym stanowisku zgodnie z odpowiednimi Polskimi lub Europejskimi Normami z uwzględnieniem warunków panujących w miejscu narażenia oraz odpowiedniej metodologii pomiaru dostosowanej do warunków pracy. Tryb, rodzaj i częstotliwość badań i pomiarów powinny spełniać wymagania zawarte w rozporządzeniu MZ z dnia 20 kwietnia 2005 r. (Dz. U. Nr 73, poz. 645 ze zm.). Kontrola narażenia środowiska SEKCJA 9: Nie należy dopuścić do przedostania się produktu do wód gruntowych, kanalizacji, ścieków lub gleby. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE 9.1 Informacje na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych stan skupienia: ciało stałe/proszek barwa: biała lub biaława zapach: bezwonny próg zapachu: nie dotyczy wartość ph (roztwór saturowany, 20 o C): 12,4 temperatura topnienia/krzepnięcia: > 450 o C (metoda EU A.1) początkowa temperatura wrzenia: nie dotyczy temperatura zapłonu: nie dotyczy szybkość parowania: nie dotyczy palność (ciała stałego, gazu): nie palny (metoda EU A.10) górna/dolna granica wybuchowości: nie dotyczy prężność par (20 o C): nie dotyczy gęstość par (powietrze=1): nie dotyczy gęstość: 2,24 (metoda EU A.3) rozpuszczalność: rozpuszczalność w wodzie średnia (1844,9 mg/l, metoda EU A.6) współczynnik podziału: n-oktanol/woda: nie dotyczy temperatura samozapłonu: nie występuje poniżej 400 o C (metoda EU A.16) temperatura rozkładu: > 580 o C właściwości wybuchowe: nie wykazuje właściwości utleniające: nie wykazuje lepkość (20 o C): nie dotyczy 9.2 Inne informacje Brak dodatkowych wyników badań. SEKCJA 10: STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ 10.1 Reaktywność Substancja w roztworach wodnych dysocjuje na jony Stabilność chemiczna Przy prawidłowym użytkowaniu i przechowywaniu produkt jest stabilny.

5 NAZWA KARTA CHARAKTERYSTYKI WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Wydanie: 6 Data aktualizacji: Strona/stron 5/ Możliwość wystąpienia niebezpiecznych reakcji Substancja reaguje egzotermicznie z kwasami. Ogrzewana powyżej 580 o C rozkłada się z wydzieleniem tlenku wapnia i wody. Tlenek wapnia reaguje z wodą i generuje ciepło, co stwarza ryzyko dla materiałów łatwopalnych. W kontakcie z aluminium i mosiądzem w obecności wilgoci uwalnia się wodór Warunki, których należy unikać Woda, wilgoć powietrza Materiały niezgodne Kwasy, aluminium i mosiądz (w obecności wilgoci) Niebezpieczne produkty rozkładu Nie są znane. SEKCJA 11: INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE 11.1 Informacje dotyczące skutków toksykologicznych LD 50 (szczur, doustnie) > 2000 mg/kg (OECD 425) LD 50 (królik, skóra) > 2500 mg/kg (OECD 402) W kontakcie z oczami: silne podrażnienie, zaczerwienienie, łzawienie, ryzyko poważnego uszkodzenia oczu. W kontakcie ze skórą: podrażnienie, zaczerwienienie. Po inhalacji: podrażnienie układu oddechowego, kaszel. Uczulenia: substancja nie działa uczulająco. Mutagenność: test chromosomowej aberracji negatywny. Kancerogenność: substancja nie jest kancerogenna. Rozrodczość: substancja nie wykazuje szkodliwego wpływu na rozrodczość. SEKCJA 12: INFORMACJE EKOLOGICZNE 12.1 Toksyczność Dla ryb Dla rozwielitki Dla alg Dla org. glebowych Dla roślin lądowych LC 50 50,6 mg/l/96h/ryby słodkowodne LC mg/l/96h/ryby morskie EC 50 49,1 mg/l/48h/rozwielitki słodkowodne LC mg/l/96h/rozwielitki morskie NOEC 32 mg/l/14d/rozwielitki morskie EC ,57 mg/l/72h/algi słodkowodne NOEC 48 mg/l/72h/ algi słodkowodne EC 10 /LC mg/kg/makroorganizmy glebowe EC 10 /LC mg/kg/mikroorganizmy glebowe NOEC 1080 mg/kg/21d Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna dla środowiska. Jednak ze względu na wysokie ph może być szkodliwa dla organizmów wodnych Trwałość i zdolność do rozkładu Nie stosuje się dla substancji nieorganicznych Zdolność do bioakumulacji Nie stosuje się dla substancji nieorganicznych Mobilność w glebie Substancja słabo mobilna w glebie; ponadto ma zastosowanie jako nawóz Wyniki oceny właściwości PBT i vpvb Nie stosuje się dla substancji nieorganicznych Inne szkodliwe skutki działania Produkt nie wpływa na ocieplenie globalne i niszczenie warstwy ozonowej.

6 NAZWA KARTA CHARAKTERYSTYKI WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Wydanie: 6 Data aktualizacji: Strona/stron 6/7 SEKCJA 13: POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI 13.1 Metody unieszkodliwiania odpadów Zalecenia dotyczące mieszaniny: utylizować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nie usuwać z odpadami komunalnymi. Pozostałości składować w oryginalnych pojemnikach. Zalecenia dotyczące zużytych opakowań: odzysk / recykling / likwidację odpadów opakowaniowych przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami. Tylko opakowania całkowicie opróżnione mogą być przeznaczone do recyklingu. Wspólnotowe akty prawne: dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady: 2006/12/WE i 94/62/WE, dyrektywa Rady 91/689/EWG. Krajowe akty prawne: Dz. U. 2001, Nr 62, poz. 628 z późn. zm., Dz. U. 2001, Nr 63, poz. 638 z późn. zm. SEKCJA 14: INFORMACJE DOTYCZĄCE TRANSPORTU 14.1 Numer UN Nie dotyczy, substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna w transporcie Prawidłowa nazwa przewozowa Nie dotyczy Klasa(-y) zagrożenia w transporcie Nie dotyczy Grupa pakowania Nie dotyczy Zagrożenia dla środowiska Mieszanina nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna dla środowiska Szczególne środki ostrożności dla użytkownika Stosować szczelne pojemniki i unikać pylenia Transport luzem zgodnie z załącznikiem II do MARPOL 73/78 i kodem IBC Nie dotyczy. SEKCJA 15: INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH 15.1 Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji lub mieszaniny Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84 wraz z późniejszymi zmianami). Tekst jednolity (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222). Rozporządzenie MZ z dnia 08 lutego 2010 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 27, poz. 140). Rozporządzenie MZ z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz wraz z późn. zmianami). Rozporządzenie MZ z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie oznakowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 53, poz. 439). Rozporządzenie MPiPS z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz wraz z późn. zmianami). Oświadczenie Rządowe z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz.U. nr 27, poz. 162). Ustawa o odpadach z 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 628 wraz z późn. zmianami). Rozporządzenie MOŚ z 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz z 2005 r.). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645 z 2005 r. wraz z późn. zmianami). Ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz.145.). Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych( Dz. U. Nr 63, poz. 638 ze zm.). 1907/2006/WE Rozporządzenie w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowania ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające Rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywę Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE.

7 NAZWA KARTA CHARAKTERYSTYKI WAPNO HYDRATYZOWANE BUDOWLANE EXTRA BIAŁE WAPNO HYDRATYZOWANE GŁĘBOKO SEPAROWANE EXTRA BIAŁE Wydanie: 6 Data aktualizacji: Strona/stron 7/7 1272/2008/WE Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/ /45/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 maja 1999 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania preparatów niebezpiecznych. 790/2009/WE Rozporządzenie Komisji z dnia 10 sierpnia 2009 r. dostosowujące do postępu naukowotechnicznego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. 453/2010/WE Rozporządzenie Komisji z dnia 20 maja 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 parlamentu europejskiego i rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH). 2006/12/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie odpadów. 91/689/EWG Dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie odpadów niebezpiecznych. 94/62/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych Ocena bezpieczeństwa chemicznego Dokonano oceny bezpieczeństwa chemicznego substancji. SEKCJA 16: INNE INFORMACJE Szkolenia Przed przystąpieniem do pracy z produktem użytkownik powinien zapoznać się z zasadami BHP odnośnie obchodzenia się z chemikaliami, a w szczególności odbyć odpowiednie szkolenie stanowiskowe. Wyjaśnienie skrótów i akronimów NDS Najwyższe Dopuszczalne Stężenie NDSCh Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe NDSP Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Pułapowe DSB Dopuszczalne Stężenie w materiale Biologicznym PNEC Przewidywane Stężenie nie powodujące zmian w środowisku Eye Irrit.2 Działanie drażniące na oczy kategorii 2 Eye Dam.1 Poważne uszkodzenie oczu kategorii 1 STOT SE 3 Działanie toksyczne na narządy docelowe-narażenie jednorazowe STOT kategorii 3 Dodatkowe informacje Data wystawienia: r. Wersja: 1.0/PL Osoba sporządzająca kartę: mgr inż. Joanna Puchalska-Gad (na podstawie danych producenta). Karta wystawiona przez: THETA Doradztwo Techniczne Powyższe informacje powstały w oparciu o aktualnie dostępne dane charakteryzujące produkt oraz doświadczenie i wiedzę posiadaną w tym zakresie przez producenta. Nie stanowią one opisu jakościowego produktu ani przyrzeczenie określonych właściwości. Należy je traktować jako pomoc dla bezpiecznego postępowania w transporcie, składowaniu i stosowaniu produktu. Nie zwalnia to użytkownika od odpowiedzialności za niewłaściwe wykorzystanie powyższych informacji oraz z przestrzegania wszystkich norm prawnych obowiązujących w tej dziedzinie. Niniejsza karta charakterystyki podlega ochronie wynikającej z ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Kopiowanie, adaptowanie, przekształcanie lub modyfikowanie karty charakterystyki lub jej fragmentów bez uprzedniej zgody firmy THETA Doradztwo Techniczne dr Tomasz Gendek jest zabronione.

8 DODATEK: SCENARIUSZE NARAŻENIA Bieżący dokument zawiera wszystkie odpowiednie scenariusze narażenia (ES ang. exposure scenarios) środowiskowego i w miejscu pracy dotyczące wytwarzania i stosowania substancji: Wodorotlenek wapnia, zgodnie z rozporządzeniem REACH (rozporządzenie (WE) nr 1907/2006). Opracowując ES uwzględniono rozporządzenie i odpowiednie instrukcje REACH. Dla opisu uwzględnionych zastosowań i procesów wykorzystano instrukcję R.12 Use descriptor system (System deskryptorów dla zastosowań) (wersja: 2, marzec 2010, ECHA-2010-G-05-EN), dla opisu i wdrożenia środków kontroli ryzyka (RMM) instrukcję R.13 Risk management measures (Środki kontroli ryzyka) (wersja: 1.1, maj 2008), dla szacowania narażenia w miejscu pracy instrukcję R.14 Occupational exposure estimation (Szacowanie narażenia w miejscu pracy) (wersja: 2, maj 2010, ECHA-2010-G-09-EN) a dla rzeczywistej oceny narażenia środowiskowego instrukcję R.16 Environmental Exposure Assessment (Ocena narażenia środowiskowego) (wersja: 2, maj 2010, ECHA-10-G-06-EN). Metodologia stosowana w celu oceny narażenia środowiskowego Scenariusze narażenia środowiskowego odnoszą się wyłącznie do oszacowań w skali lokalnej, łącznie z oczyszczalniami ścieków komunalnych (OŚK) lub oczyszczalniami ścieków przemysłowych (OŚP), jeśli są stosowane, dotyczących zastosowania przemysłowego i profesjonalnego, ponieważ oczekuje się, że skala wszystkich efektów, jakie mogą wystąpić, będzie lokalna. 1) Zastosowania przemysłowe (skala lokalna) Ocena narażenia i ryzyka dotyczy wyłącznie środowiska wodnego, w razie potrzeby z uwzględnieniem OŚK/OŚP, ponieważ emisje w procesach przemysłowych dotyczą głównie wody (ściekowej). Ocena efektu i zagrożenia dla środowiska wodnego dotyczy wyłącznie skutków dla organizmów/ekosystemów wynikających z możliwych zmian ph, związanych z emisją jonów wodorotlenowych (OH - ). Ocena narażenia dla środowiska wodnego dotyczy wyłącznie możliwych zmian ph ścieków w OŚK oraz wód powierzchniowych, związanych z emisją jonów OH - w skali lokalnej i jest wykonywana przez oszacowanie wpływu ph: ph wód powierzchniowych nie powinno wzrastać powyżej 9 (ogólnie większość organizmów wodnych toleruje wartości ph w zakresie 6 9). Środki kontroli ryzyka związane ze środowiskiem mają na celu unikanie emisji roztworów substancji Wodorotlenek wapnia do ścieków komunalnych oraz do wód powierzchniowych w przypadku, gdy w wyniku takich emisji spodziewane są znaczne zmiany ph. Podczas wprowadzania do wód otwartych wymagana jest regularna kontrola ph. Emisje należy wykonywać w taki sposób, aby zminimalizować zmiany ph wód powierzchniowych, do których są one dokonywane. Wartość ph ścieków jest normalnie mierzona i można ją łatwo zneutralizować, co jest często wymagane przez odpowiednie przepisy krajowe. 2) Zastosowania profesjonalne (skala lokalna) Oceny narażenia i ryzyka odnoszą się wyłącznie do środowiska wodnego i lądowego. Skutki dla środowiska wodnego i ocena zagrożenia są określone przez efekt ph. Obliczany jest jednak klasyczny współczynnik charakterystyki ryzyka (RCR), oparty na parametrach PEC (przewidywane stężenie w środowisku) oraz PNEC (przewidywane stężenie niepowodujące zmian w środowisku). Zastosowanie profesjonalne w skali lokalnej dotyczy użycia w glebie rolnej lub miejskiej. Narażenie środowiskowe jest szacowane na podstawie danych i narzędzi modelowania. Strona 1 z 99

9 Do oceny narażenia dla środowiska lądowego i wodnego (zwykle z założeniem aplikacji biocydów) stosowane jest narzędzie FOCUS/Exposit. Szczegóły i wskazówki dotyczące skalowania podano w konkretnych scenariuszach. Metodologia stosowana w celu oceny narażenia w miejscu pracy Zgodne z definicją scenariusz narażenia (ES) ma na celu opis, w jakich warunkach pracy (OC) i przy zastosowaniu jakich środków kontroli ryzyka (RMM) można bezpiecznie pracować z substancją. Jest to dowiedzione, gdy szacowany poziom narażenia jest niższy niż odpowiedni pochodny poziom niepowodujący zmian (DNEL), wyrażany we współczynniku charakterystyki ryzyka (RCR). Powtarzalna dawka oddechowa DNEL oraz ostra dawka oddechowa DNEL dla pracowników są oparte na odpowiednich zaleceniach komitetu naukowego do spraw limitów narażenia w miejscu pracy (SCOEL) i wynoszą odpowiednio 1 mg/m³ oraz 4 mg/m³. W przypadkach niedostępności danych pomiarowych lub analogicznych, narażenie dla ludzi jest szacowane za pomocą narzędzia do modelowania. Podczas wstępnej oceny narażenia związanego z oddychaniem używane jest zgodnie z instrukcją ECHA (R.14) narzędzie MEASE ( Ponieważ zalecenie SCOEL dotyczy pyłu respirabilnego, podczas gdy ocena narażenia w narzędziu MEASE odpowiada frakcji wdychanej, w poniższych scenariuszach narażenia, w których do wyprowadzenia oszacowań narażenia zastosowano narzędzie MEASE, uwzględniany jest immanentny dodatkowy margines bezpieczeństwa. Metodologia stosowana w celu oceny narażenia konsumentów Zgodnie z definicją ES ma na celu opis, w jakich warunkach praca z substancjami, preparatami lub z artykułami może być wykonywana bezpiecznie. W przypadkach niedostępności danych pomiarowych lub analogicznych, narażenie jest szacowane za pomocą narzędzia do modelowania. Powtarzalna dawka oddechowa DNEL oraz ostra dawka oddechowa DNEL dla konsumentów są oparte na odpowiednich zaleceniach komitetu naukowego do spraw limitów narażenia w miejscu pracy (SCOEL) i wynoszą odpowiednio 1 mg/m³ oraz 4 mg/m³. W przypadku narażenia oddechowego na proszki do obliczeń użyto danych z publikacji (van Hemmen, 1992: Agricultural pesticide exposure data bases for risk assessment. Rev Environ Contam Toxicol. 126: 1-85). Narażenie oddechowe w przypadku klientów szacuje się na 15 µg/hr lub 0,25 µg/min. W przypadku zadań o większej skali można oczekiwać wyższego narażenia oddechowego. Jeśli ilość produktu przekracza 2,5 kg, sugeruje się zastosowanie współczynnika wynoszącego 10, co skutkuje uzyskaniem narażenia oddechowego wynoszącego 150 µg/hr. W celu przekształcenia tych wartości w mg/m³ przyjmuje się wartość domyślną 1,25 m³/h dla wdychanej objętości w lekkich warunkach pracy (van Hemmen, 1992), dającą 12 µg/m³ w przypadku mniejszych zadań i 120 µg/m³ w przypadku większych zadań. Jeśli preparat lub substancja są stosowane w formie granulek lub tabletek, zakłada się zmniejszone narażenie na pył. Aby uwzględnić to w przypadku braku danych dotyczących rozkładu wielkości i ścierania się granulek używany jest model dla wytwarzania proszku, zakładający redukcję tworzenia się pyłu o 10% wg: Becks i Falks Manual for the authorisation of pesticides. Plant protection products, rozdział 4 Human toxicology; risk operator, worker and bystander, wersja 1.0, Dla narażenia skóry oraz oczu przeprowadzono badania jakościowe, ponieważ nie można dla tych dróg wyprowadzić wartości DNEL. Powodem są drażniące właściwości tlenku wapnia. Narażenie drogą pokarmową nie zostało ocenione, ponieważ w odniesieniu do zakładanych zastosowań nie jest to przewidywalna droga. Strona 2 z 99

10 Ponieważ zalecenie SCOEL dotyczy respirabilnego pyłu, a ocena narażenia wykonana z zastosowaniem modelu van Hemmena dotyczy frakcji wdychanej, w poniższych scenariuszach narażenia uwzględniany jest immanentny dodatkowy margines bezpieczeństwa, tzn. oceny narażenia są bardzo zachowawcze. Ocena narażenia dla zastosowań profesjonalnych, przemysłowych i konsumenckich substancji Wodorotlenek wapnia jest dokonywana i porządkowana na podstawie różnych scenariuszy. Przegląd scenariuszy i pokrycie cyklu życiowego substancji przedstawiono w tabeli 1. Strona 3 z 99

11 Tabela 1: Przegląd scenariuszy narażenia i omówienie cyklu życia substancji Numer ES Tytuł scenariusza narażenia Produkcja Zidentyfikowane zastosowania Wytwarzanie Zastosowanie końcowe Zastosowanie konsumenckie Wynikowy etap cyklu życia Okres użytkowania (dla artykułów) Połączenie ze zidentyfikowanym zastosowaniem Kategoria sektora zastosowania (SU) Kategoria produktu chemicznego (PC) Kategoria procesu (PROC) Kategoria artykułu (AC) Kategoria uwalniania do środowiska naturalnego (ERC) 9.1 Produkcja i zastosowania przemysłowe roztworów wodnych substancji wapiennych X X X X 1 3; 1, 2a, 2b, 4, 5, 6a, 6b, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8a, 8b, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 1, 2, 3, 4, 5, 6a, 6b, 6c, 6d, 7, 12a, 12b, 10a, 10b, 11a, 11b 9.2 Produkcja i zastosowania przemysłowe substancji wapiennych w postaci niskopyłowych ciał stałych i proszków X X X X 2 3; 1, 2a, 2b, 4, 5, 6a, 6b, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8a, 8b, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27a, 27b 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 1, 2, 3, 4, 5, 6a, 6b, 6c, 6d, 7, 12a, 12b, 10a, 10b, 11a, 11b Strona 4 z 99

12 Numer ES Tytuł scenariusza narażenia Produkcja Zidentyfikowane zastosowania Wytwarzanie Zastosowanie końcowe Zastosowanie konsumenckie Wynikowy etap cyklu życia Okres użytkowania (dla artykułów) Połączenie ze zidentyfikowanym zastosowaniem Kategoria sektora zastosowania (SU) Kategoria produktu chemicznego (PC) Kategoria procesu (PROC) Kategoria artykułu (AC) Kategoria uwalniania do środowiska naturalnego (ERC) 9.3 Produkcja i zastosowania przemysłowe substancji wapiennych w postaci średniopyłowych ciał stałych i proszków X X X X 3 3; 1, 2a, 2b, 4, 5, 6a, 6b, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8a, 8b, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27a, 27b 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 1, 2, 3, 4, 5, 6a, 6b, 6c, 6d, 7, 12a, 12b, 10a, 10b, 11a, 11b 9.4 Produkcja i zastosowania przemysłowe substancji wapiennych w postaci wysokopyłowych ciał stałych i proszków X X X X 4 3; 1, 2a, 2b, 4, 5, 6a, 6b, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8a, 8b, 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 26, 27a, 27b 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 1, 2, 3, 4, 5, 6a, 6b, 6c, 6d, 7, 12a, 12b, 10a, 11a Strona 5 z 99

13 Numer ES Tytuł scenariusza narażenia Produkcja Zidentyfikowane zastosowania Wytwarzanie Zastosowanie końcowe Zastosowanie konsumenckie Wynikowy etap cyklu życia Okres użytkowania (dla artykułów) Połączenie ze zidentyfikowanym zastosowaniem Kategoria sektora zastosowania (SU) Kategoria produktu chemicznego (PC) Kategoria procesu (PROC) Kategoria artykułu (AC) Kategoria uwalniania do środowiska naturalnego (ERC) 9.5 Produkcja i zastosowania przemysłowe obiektów masowych zawierających substancje wapienne X X X X 5 3; 1, 2a, 2b, 4, 5, 6a, 6b, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 6, 14, 21, 22, 23, 24, 25 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 1, 2, 3, 4, 5, 6a, 6b, 6c, 6d, 7, 12a, 12b, 10a, 10b, 11a, 11b 9.6 Zastosowania profesjonalne roztworów wodnych substancji wapiennych X X X 6 22; 1, 5, 6a, 6b, 7, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 2, 3, 4, 5, 8a, 8b, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 2, 8a, 8b, 8c, 8d, 8e, 8f 9.7 Zastosowania profesjonalne substancji wapiennych w postaci niskopyłowych ciał stałych i proszków X X X 7 22; 1, 5, 6a, 6b, 7, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 2, 3, 4, 5, 8a, 8b, 9, 10, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 25, 26 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 2, 8a, 8b, 8c, 8d, 8e, 8f Strona 6 z 99

14 Numer ES Tytuł scenariusza narażenia Produkcja Zidentyfikowane zastosowania Wytwarzanie Zastosowanie końcowe Zastosowanie konsumenckie Wynikowy etap cyklu życia Okres użytkowania (dla artykułów) Połączenie ze zidentyfikowanym zastosowaniem Kategoria sektora zastosowania (SU) Kategoria produktu chemicznego (PC) Kategoria procesu (PROC) Kategoria artykułu (AC) Kategoria uwalniania do środowiska naturalnego (ERC) Zastosowania profesjonalne substancji wapiennych w postaci średniopyłowych ciał stałych i proszków Zastosowania profesjonalne substancji wapiennych w postaci wysokopyłowych ciał stałych i proszków Zastosowania profesjonalne substancji wapiennych w nawożeniu X X X 8 X X X 9 22; 1, 5, 6a, 6b, 7, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 22; 1, 5, 6a, 6b, 7, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 1, 2, 3, 7, 8, 9a, 9b, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40 2, 3, 4, 5, 8a, 8b, 9, 10, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 25, 26 2, 3, 4, 5, 8a, 8b, 9, 10, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 25, 26 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 2, 8a, 8b, 8c, 8d, 8e, 8f, 9a, 9b 2, 8a, 8b, 8c, 8d, 8e, 8f X X b 5, 8b, 11, 26 2, 8a, 8b, 8c, 8d, 8e, 8f Strona 7 z 99

15 Numer ES Tytuł scenariusza narażenia Produkcja Zidentyfikowane zastosowania Wytwarzanie Zastosowanie końcowe Zastosowanie konsumenckie Wynikowy etap cyklu życia Okres użytkowania (dla artykułów) Połączenie ze zidentyfikowanym zastosowaniem Kategoria sektora zastosowania (SU) Kategoria produktu chemicznego (PC) Kategoria procesu (PROC) Kategoria artykułu (AC) Kategoria uwalniania do środowiska naturalnego (ERC) Zastosowania profesjonalne artykułów/zbiorników zawierających substancje wapienne Zastosowanie konsumenckie materiałów budowlanych i konstrukcyjnych (DIY) Zastosowanie konsumenckie pochłaniacza CO2 w aparatach oddechowych Zastosowanie konsumenckie wapna ogrodowego/nawozu X X 11 22; 1, 5, 6a, 6b, 7, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 23, 24 0, 21, 24, 25 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13 X b, 9a 8 X X , 12 8e 10a, 11a, 11b, 12a, 12b Strona 8 z 99

16 Numer ES Tytuł scenariusza narażenia Produkcja Zidentyfikowane zastosowania Wytwarzanie Zastosowanie końcowe Zastosowanie konsumenckie Wynikowy etap cyklu życia Okres użytkowania (dla artykułów) Połączenie ze zidentyfikowanym zastosowaniem Kategoria sektora zastosowania (SU) Kategoria produktu chemicznego (PC) Kategoria procesu (PROC) Kategoria artykułu (AC) Kategoria uwalniania do środowiska naturalnego (ERC) Zastosowanie konsumenckie substancji wapiennych jako środków chemicznych do uzdatniania wody akwariowej Zastosowanie konsumenckie kosmetyków zawierających substancje wapienne X , 37 8 X Strona 9 z 99

17 ES numer 9.1: Produkcja i zastosowania przemysłowe roztworów wodnych substancji wapiennych Format scenariusza narażeń (1) obejmujący zastosowania przez pracowników 1. Tytuł Dowolny skrócony tytuł Tytuł systemowy oparty na deskryptorze zastosowania Objęte procesy, zadania i/lub czynności Produkcja i zastosowania przemysłowe roztworów wodnych substancji wapiennych SU3, SU1, SU2a, SU2b, SU4, SU5, SU6a, SU6b, SU7, SU8, SU9, SU10, SU11, SU12, SU13, SU14, SU15, SU16, SU17, SU18, SU19, SU20, SU23, SU24 PC1, PC2, PC3, PC7, PC8, PC9a, PC9b, PC11, PC12, PC13, PC14, PC15, PC16, PC17, PC18, PC19, PC20, PC21, PC23, PC24, PC25, PC26, PC27, PC28, PC29, PC30, PC31, PC32, PC33, PC34, PC35, PC36, PC37, PC38, PC39, PC40 AC1, AC2, AC3, AC4, AC5, AC6, AC7, AC8, AC10, AC11, AC13 (odpowiednie informacje PROC i ERC podano w rozdziale 2 poniżej) Objęte procesy, zadania i/lub czynności opisano w rozdziale 2 poniżej. Metoda oceny Ocena narażenia inhalacyjnego jest oparta na narzędziu szacującym narażenie MEASE. 2. Warunki pracy i środki kontroli ryzyka PROC/ERC Definicja REACH Włączone zadania PROC 1 PROC 2 PROC 3 PROC 4 PROC 5 PROC 7 PROC 8a PROC 8b PROC 9 PROC 10 PROC 12 PROC 13 PROC 14 PROC 15 PROC 16 PROC 17 Zastosowanie w zamkniętym procesie technologicznym, brak prawdopodobieństwa narażenia Zastosowanie w zamkniętym, ciągłym procesie technologicznym ze sporadycznym, kontrolowanym narażeniem Zastosowanie w zamkniętym procesie wsadowym (synteza lub wytwarzanie) Zastosowanie w procesie wsadowym i innym procesie (synteza), w którym powstaje możliwość narażenia Mieszanie we wsadowych procesach wytwarzania preparatów lub wyrobów (wieloetapowy i/lub znaczący kontakt) Napylanie przemysłowe Przenoszenie substancji lub preparatu (załadunek/rozładunek) do/z naczyń/dużych pojemników w pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu Przenoszenie substancji lub preparatu (załadunek/rozładunek) do/z naczyń/dużych pojemników w pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu Przenoszenie substancji lub preparatu do małych pojemników (przeznaczoną do tego celu linią do napełniania wraz z ważeniem) Nakładanie pędzlem lub wałkiem Zastosowanie środków porotwórczych w wytwarzaniu pian Obróbka wyrobów przemysłowych poprzez zamaczanie lub zalewanie Wytwarzanie preparatów lub wyrobów poprzez tabletkowanie, prasowanie, wyciskanie, granulowanie Stosowanie jako odczynniki laboratoryjne Zastosowanie materiałów jako paliw; należy oczekiwać ograniczonego narażenia na niespalony produkt Stosowanie środków poślizgowych w warunkach wysokoenergetycznych i w procesach częściowo otwartych Dalsze informacje zawiera instrukcja ECHA, dotycząca wymagań informacyjnych i oceny bezpieczeństwa chemicznego, rozdział R.12: Należy użyć systemu deskryptorów (ECHA G-05-EN). Strona 10 z 99

18 PROC 18 Smarowanie w warunkach wysokoenergetycznych Ręczne mieszanie, podczas którego dochodzi do PROC 19 bliskiego kontaktu z substancją. Dostępne są jedynie środki ochrony osobistej. Produkcja, wytwarzanie (formulacja) i wszystkie typy ERC 1-7, 12 zastosowań przemysłowych Zastosowanie bardzo rozproszone, poza ERC 10, 11 pomieszczeniami i w pomieszczeniach, artykułów i materiałów o długim okresie życia 2.1 Kontrola narażenia pracowników Charakterystyka produktu Zgodnie z podejściem MEASE wewnętrzny potencjał emisji substancji jest jednym z głównych czynników określających narażenie. Odzwierciedla to przypisanie w narzędziu MEASE tzw. klasy fugatywności. W przypadku działań prowadzonych dla substancji stałych w temperaturze otoczenia fugatywność opiera się na pylistości tej substancji. W przypadku operacji dla gorących metali fugatywność jest oparta na temperaturze i uwzględnia temperaturę procesu oraz temperaturę topnienia substancji. Trzecia grupa zadania o wysokiej ścieralności, są oparte na poziomie zużycia ściernego zamiast wewnętrznego potencjału emisji substancji. Przyjmuje się, że z rozpylaniem roztworów wodnych (PROC7 i 11) związana jest średnia emisja. Zawartość w PROC Zastosowanie w preparacie Postać fizyczna Potencjał emisji preparacie PROC 7 brak ograniczeń roztwór wodny średni Wszystkie inne mające zastosowanie kategorie PROC Stosowane ilości brak ograniczeń roztwór wodny bardzo niska W tym scenariuszu rzeczywisty tonaż przetwarzany podczas zmiany nie jest uznawany za czynnik mający wpływ na narażenie. Za główne czynniki determinujące wewnętrzny potencjał emisji procesu uznaje się natomiast połączenie skali operacji (przemysłowa a zawodowa) oraz poziomu zamknięcia/automatyzacji (odzwierciedlony w kategorii PROC). Czas trwania i częstość zastosowania/narażenia PROC PROC 7 Wszystkie inne mające zastosowanie kategorie PROC Czynniki ludzkie pozostające poza wpływem kontroli ryzyka Czas trwania narażenia 240 minut 480 minut (brak ograniczeń) Jako objętość wdychaną podczas zmiany w trakcie wszystkich etapów procesu odzwierciedlonych w kategorii PROC przyjmuje się 10 m³/zmianę (8 godzin). Inne dane warunki operacyjne mające wpływ na narażenie pracowników Ponieważ w gorących procesach metalurgicznych nie są stosowane roztwory wodne, warunki pracy (np. temperatura procesu i ciśnienie procesowe) nie są uznawane za odpowiednie dla oceny narażenia w miejscu pracy dla prowadzonych procesów. Warunki i środki techniczne na poziomie procesu (źródła) mające na celu zapobieganie uwolnieniu Środki kontroli ryzyka na poziomie procesu (np. zamknięcie lub oddzielenie źródła emisji) nie są ogólnie wymagane w procesach. Warunki i środki techniczne kontrolujące rozpraszanie ze źródła w kierunku pracownika PROC PROC 7 Poziom oddzielenia Potencjalne wymagania dotyczące oddzielenia pracowników od źródła emisji zostały określone powyżej, w części Częstotliwość i czas trwania narażenia. Redukcję czasu narażenia można osiągnąć, np. instalując wietrzone (dodatnie ciśnienie) stanowiska sterowania lub usuwając pracowników z miejsc pracy, w których występuje odpowiednie narażenie. Zlokalizowane elementy kontrolne (LC) lokalna wentylacja odprowadzająca Efektywność LC (według MEASE) Informacje dodatkowe 78% - PROC 19 nie dotyczy nd. - Wszystkie inne mające zastosowanie kategorie PROC niewymagane nd. - Strona 11 z 99

19 Środki organizacyjne mające na celu wyeliminowanie/ograniczenie uwalniania, rozpraszania i narażenia Unikać wdychania lub połykania. W celu zapewnienia bezpieczeństwa pracy z substancją wymagane są ogólne środki higieny w miejscu pracy. Obejmują one dobre praktyki osobiste oraz w zakresie utrzymania porządku (tj. regularne czyszczenie za pomocą odpowiednich urządzeń czyszczących), powstrzymanie się od jedzenia i palenia w miejscu pracy, używanie standardowej odzieży oraz obuwia, o ile poniżej nie podano innych wskazówek. Prysznic i zmiana odzieży po zakończeniu zmiany. Nie nosić zanieczyszczonej odzieży w domu. Nie wydmuchiwać pyłu sprężonym powietrzem. Warunki i środki związane z ochroną osobistą, higieną i oceną zdrowia PROC Dane techniczne sprzętu ochrony dróg oddechowych (RPE) Skuteczność RPE (przypisany czynnik ochrony, APF) PROC 7 maska FFP1 APF = 4 Wszystkie inne mające zastosowanie kategorie PROC niewymagane Dane techniczne rękawic Ponieważ substancja Wodorotlenek wapnia jest klasyfikowana jako drażniąca dla skóry, stosowanie rękawic ochronnych jest obowiązkowe we wszystkich etapach procesu. Inny sprzęt ochrony osobistej (PPE) Jeśli charakter zastosowania (tj. proces zamknięty) nie wyklucza możliwości kontaktu z oczami, należy stosować sprzęt ochrony oczu (np. okulary ochronne lub wizjer). Ponadto w razie potrzeby należy stosować ochronę twarzy, odzież ochronną oraz obuwie ochronne. RPE zdefiniowany powyżej należy nosić wyłącznie w przypadku równoczesnego wdrożenia następujących zasad: Przy określaniu czasu pracy (porównać z czasem narażenia powyżej) należy uwzględnić stres fizjologiczny, jakiego doznaje pracownik, spowodowany utrudnieniem oddychania i ciężarem samego RPE, oraz zwiększony stres termiczny, wynikający z osłonięcia głowy. Należy ponadto uwzględnić zmniejszenie zdolności korzystania z narzędzi i możliwości komunikacyjnych pracownika w czasie, gdy używa RPE. Z przyczyn podanych powyżej pracownik powinien być (i) zdrowy (szczególnie w aspekcie problemów medycznych, które mogą wpływać na korzystanie z RPE), (ii) mieć odpowiednią charakterystykę twarzy, zmniejszającą nieszczelność między twarzą a maską (w aspekcie blizn i zarostu). Zalecane powyżej środki ochrony, działające dzięki dokładnemu uszczelnieniu twarzy, nie zapewniają wymaganej ochrony, jeśli nie są odpowiednio i mocno dopasowane do konturów twarzy. Pracodawca i osoby samozatrudnione ponoszą odpowiedzialność prawną za konserwację i wydawanie urządzeń ochrony dróg oddechowych oraz kontrolę prawidłowości ich stosowania w miejscu pracy. W związku z tym powinni zdefiniować i dokumentować odpowiednie zasady dotyczące programu urządzeń ochrony dróg oddechowych, obejmujące szkolenie pracowników. Przegląd wartości APF różnych rodzajów RPE (według BS EN 529:2005) podano w słowniku MEASE. 2.2 Kontrola narażenia środowiskowego Stosowane ilości Dzienne i roczne ilości dla ośrodka (dla źródeł punktowych) nie są uznawane za główny czynnik określający narażenie środowiskowe. Czas trwania i częstość zastosowania Przerywane (stosowanie < 12 razy w roku) lub ciągłe stosowanie/uwalnianie Czynniki środowiskowe pozostające poza wpływem kontroli ryzyka Natężenie przepływu odbierających wód powierzchniowych: m³/dziennie Inne dane warunki operacyjne mające wpływ na narażenie środowiskowe Szybkość wypływu ścieków: 2000 m³/dziennie Miejscowe warunki i środki techniczne mające na celu zmniejszenie lub ograniczenie wypływów, emisji do powietrza i uwalniania do gleby Środki kontroli ryzyka związane ze środowiskiem mają na celu unikanie emisji roztworów do ścieków przemysłowych oraz do wód powierzchniowych, w przypadku gdy w wyniku takich emisji spodziewane są znaczne zmiany ph. Podczas wprowadzania do wód otwartych wymagana jest regularna kontrola ph. Emisje powinna przebiegać w taki sposób, aby zminimalizować zmiany ph wód powierzchniowych, do których dostaje się substancja (np. przez neutralizację). Ogólnie większość organizmów wodnych może tolerować wartości ph w zakresie 6 9. Odzwierciedla to również opis standardowych testów OECD dotyczących organizmów wodnych. Uzasadnienie środków kontroli ryzyka znajduje się w rozdziale wprowadzającym. Warunki i środki dotyczące odpadów Stałe przemysłowe odpady wapna należy wykorzystywać ponownie lub usuwać do ścieków przemysłowych i w razie potrzeby poddawać dalszej neutralizacji. nd. Strona 12 z 99

20 3. Oszacowanie narażenia i odnośnik do pozycji źródłowych Narażenie w miejscu pracy Do oceny narażenia oddechowego zastosowano narządzie oceny narażenia MEASE. Współczynnik charakterystyki ryzyka (RCR) stanowistosunek przetworzonej oceny narażenia i odpowiedniego parametru DNEL (pochodny poziom niepowodujący zmian) i dla wykazania bezpieczeństwa użytkowania musi być niższy niż 1. Dla narażenia oddechowego wartość RCR jest oparta na parametrze DNEL dla substancji Wodorotlenek wapnia o stężeniu 1 mg/m³ (jako respirabilny pył) i odpowiedniej ocenie narażenia oddechowego wyliczonej za pomocą narzędzia MEASE (jako pył wdychany). Dlatego wartość RCR zawiera dodatkowy margines bezpieczeństwa, wynikający z tego, że frakcja respirabilna jest podfrakcją frakcji wdychanej zgodnie z EN 481. PROC PROC 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8a, 8b, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 Narażenie środowiskowe Metoda stosowana w celu oceny narażenia inhalacyjnego MEASE Ocena narażenia inhalacyjnego (RCR) < 1 mg/m³ (0,001 0,66) Metoda stosowana w celu oceny narażenia poprzez kontakt ze skórą Ocena narażenia poprzez kontakt ze skórą (RCR) Ponieważ substancja Wodorotlenek wapnia została zaklasyfikowana jako drażniąca dla skóry, narażenie przez kontakt ze skórą należy zminimalizować w największym technicznie możliwym stopniu. Parametr DNEL dla efektów dla skóry nie został wyprowadzony. Dlatego w tym scenariuszu narażenia nie oceniono narażenia poprzez kontakt ze skórą. Ocena narażenia środowiskowego dotyczy wyłącznie środowiska wodnego, w razie potrzeby z uwzględnieniem OŚK/OŚP, ponieważ emisje substancji wapiennych na różnych etapach cyklu życia (produkcja i zastosowanie) dotyczą głównie wody (ściekowej). Efekt dla środowiska wodnego i ocena ryzyka dotyczą wyłącznie skutków dla organizmów/ekosystemów możliwych zmian ph, związanych z emisją jonów OH-, ponieważ toksyczność jonów Ca2+ jest nieistotna w porównaniu z (potencjalnym) efektem związanym z ph. Uwzględniana jest wyłącznie skala lokalna, w tym, jeśli to konieczne, oczyszczalnie ścieków komunalnych (OŚK) lub oczyszczalnie ścieków przemysłowych (OŚP), zarówno dla produkcji, jak i zastosowań przemysłowych, ponieważ wszelkie skutki, które mogą wystąpić, będą dotyczyły skali lokalnej. Wysoka rozpuszczalność w wodzie i bardzo niska prężność pary nasyconej oznaczają, że substancje wapienne znajdą się głównie w wodzie. Z powodu niskiej prężności pary nasyconej substancji wapiennych nie są oczekiwane znaczne emisje lub narażenia dotyczące powietrza. W tym scenariuszu narażenia nie są oczekiwane znaczne emisje lub narażenia dotyczące środowiska lądowego. Ocena narażenia środowiska wodnego będzie więc dotyczyła wyłącznie możliwych zmian ph w ściekach oczyszczalni ścieków i wodach powierzchniowych, związanych z emisjami jonów OH- w skali lokalnej. Ocena narażenia jest dokonywana przez oszacowanie wpływu wynikowego ph: ph wód powierzchniowych nie powinno wzrosnąć powyżej 9. Emisje do środowiska w oczyszczalniach ścieków (OŚ) w wodnych elementach pelagicznych w osadach w glebie i wodach gruntowych w elemencie atmosferycznym odpowiednie dla łańcucha pokarmowego (zatrucie wtórne) Produkcja substancji wapiennych może potencjalnie skutkować emisjami do wody i lokalnym wzrostem stężenia substancji wapiennych oraz wpływać na ph środowiska wodnego. W przypadku braku neutralizacji ph emisja ścieków z zakładów produkujących substancje wapienne może mieć wpływ na ph wody, do której ścieki się przedostają. Wartość ph ścieków jest normalnie mierzona bardzo często i można ją łatwo zneutralizować, co jest często wymagane przez odpowiednie przepisy krajowe. Ścieki z produkcji substancji wapiennych stanowią strumień wody nieorganicznej, dlatego nie następuje oczyszczanie biologiczne. Z tego powodu ścieki z zakładów produkujących substancje wapienne nie są normalnie oczyszczane w biologicznych oczyszczalniach ścieków (OŚ), ale mogą służyć do kontroli ph kwasowych strumieni ścieków oczyszczanych w biologicznych OŚ. W przypadku emisji substancji wapiennej do wód powierzchniowych sorpcja do cząstek stałych i osadu jest nieistotna. Wrzucenie wapna do wód powierzchniowych może spowodować wzrost ph, w zależności od pojemności buforowej wody. Im wyższa pojemność buforowa wody, tym mniejszy efekt dla ph. Pojemność buforowa, zapobiegająca zmianom kwasowości lub alkaliczności wód naturalnych, jest regulowana przez równowagę między dwutlenkiem węgla (CO2), jonem wodorowęglanowym (HCO3-) i jonem węglanowym (CO32-). Element osadu nie jest uwzględniany w niniejszym ES jako uznany za niezwiązany z substancją wapienną: po emisji substancji wapiennej do elementu wodnego sorpcja do osadu jest nieistotna. Element lądowy nie jest uwzględniony w niniejszym scenariuszu narażenia jako uznany za niezwiązany. Element powietrzny nie jest uwzględniany w niniejszym CSA jako uznany za niezwiązany z substancją wapienną: wyemitowana do powietrza w postaci aerozolu w wodzie substancja wapienna zostaje zneutralizowana w wyniku reakcji z CO2 (lub innymi kwasami), do HCO3- i Ca2+. Z kolei sole (np. węglan wapnia) są wypłukiwane z powietrza, wobec czego emisje atmosferyczne zneutralizowanej substancji wapiennej trafiają w dużej mierze do gleby i wody. Bioakumulacja w organizmach nie jest związana z substancją wapienną: ocena ryzyka dla zatrucia wtórnego nie jest więc wymagana. Strona 13 z 99