Wprowadzenie do systemu ekozarządzania i audytu

Transkrypt

1 Wprowadzenie do systemu ekozarządzania i audytu

2 EMAS stanowi nowoczesną metodę zarządzania, ukierunkowaną na osiąganie celów ochrony środowiska. Pozwala przedsiębiorcom i instytucjom w pełni nadzorować wpływ na środowisko i uwzględnić aspekty środowiskowe w kierowaniu firmą.

3 EMAS (Eco-Management and Audit Scheme) Wspólnotowy System Ekozarządzania i Audytu Podstawę prawna systemu EMAS w krajach UE stanowi: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE (tzw. rozporządzenie EMAS III) Weszło w Ŝycie 11 stycznia 2010 r.

4 Struktura systemu EMAS w Polsce Funkcjonowanie systemu EMAS w Polsce Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) Struktura organizacyjna systemu EMAS Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko minister właściwy do spraw środowiska Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska regionalni dyrektorzy ochrony środowiska Polskie Centrum Akredytacji Krajowa Rada Ekozarządzania

5 Główne załoŝenia systemu - Zachęcenie organizacji do poprawy działalności środowiskowej poprzez lepsze wykorzystanie zasobów - Stworzenie instrumentu o znaczeniu marketingowym i prestiŝowym (logo) - Stworzenie dobrowolnego instrumentu rynkowego jednocześnie bardzo wiarygodnego (zewnętrzna ocena i niezaleŝna rejestracja prowadzona przez ADMINISTRACJĘ) - Stworzenie moŝliwości do formułowania przez administrację ZACHĘT i UŁATWIEŃ dla zarejestrowanych organizacji

6 ELEMENTY SYSTEMU EMAS: Przeprowadzenie przeglądu środowiskowego dla zbadania wpływu organizacji na środowisko Ustanowienie i wdroŝenie systemu zarządzania środowiskowego w oparciu o przegląd środowiskowy, ukierunkowany na poprawę działalności środowiskowej organizacji Przekazywanie informacji społeczeństwu o efektach działalności środowiskowej Aktywne zaangaŝowanie pracowników organizacji m.in. poprzez odpowiednie szkolenia

7 Cykl Deminga Plan Do Check Act Zaplanuj Wykonaj - Sprawdź - Zastosuj 1. Ustal cele i procesy niezbędne do dostarczenia wyników zgodnych z wymaganiami klienta i polityką organizacji 2. WdróŜ procesy / zaplanowane działania 3. Monitoruj procesy w odniesieniu do polityki, celów i wymogów oraz przedstawiaj wyniki 4. Podejmij działania dotyczące ciągłego doskonalenia funkcjonowania procesu

8 EMAS GWARANTUJE... EFEKTYWNOŚĆ poprzez wykazywanie ciągłej poprawy działalności prośrodowiskowej, potwierdzanej przez niezaleŝnego od organizacji weryfikatora środowiskowego WIARYGODNOŚĆ dzięki deklaracji wykazywania pełnej zgodności z unijnymi i krajowymi przepisami prawa ochrony środowiska, ocenianej przez organy administracji egzekwującej te prawa PRZEJRZYSTOŚĆ poprzez informowanie (za pomocą deklaracji środowiskowej) opinii publicznej i zainteresowanych stron (klientów i społeczności lokalnej) o wpływie na środowisko organizacji, jej produktów i usług

9 EMAS + Aktywny udział pracowników + Dialog ze stronami zainteresowanymi + Ciągła zgodność z prawem ISO przegląd środowiskowy + Doskonalenie efektów działalno alności środowiskowej

10 Dla kogo EMAS? O rejestrację w systemie mogą ubiegac się wszystkie organizacje (przędsiębiorstwa produkcyjne i usługowe, instytucje finansowe, placówki naukowe, szkoły, organy administracji publicznej) zarówno z krajów Unii Europejskiej, jak i z poza niej.

11 śeby uzyskać rejestrację w EMAS naleŝy: Zwalidowana DŚ

12 Opłata rejestracyjna Wysokość podstawowa zł Współczynniki zmniejszające dla: organizacji poŝytku publicznego, placówek oświatowowychowawczych i jednostek sektora finansów publicznych - 0,005. podmiotów gospodarczych zatrudniających: - do 5 osób 0,10 - od 6 do 20 0,15 - od 21 do 50 0,25 - od 51 do 250 0,35 - od 251 do 500 0,50

13 Korzyści z rejestracji w systemie - czyli jak działa EMAS? zgodność z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska wzrost efektów ekonomicznych - ograniczenie zuŝycia zasobów naturalnych minimalizacja kosztów - redukcję ponoszonych opłat za korzystanie ze środowiska (ograniczenie ilości odpadów, ścieków i emisji gazów, etc.)

14 wzrost konkurencyjności organizacji na rynkach przywiązujących wagę do proekologicznego podejścia do działalności poprawa wizerunku firmy oraz zwiększenie jej wiarygodności poprawa relacji z organami administracji publicznej, klientami etc. poprawa jakości oraz bezpieczeństwa pracy poprzez zaangaŝowanie pracowników w działalność organizacji

15 EMAS najbardziej wiarygodny system zarządzania środowiskowego organizacje zarejestrowane w EMAS zalicza się do elitarnego grona

16 Organizacje zarejestrowane w EMAS: PL PL PL PL PL PL PL PL PL i PL BOT Elektrownia Opole S.A. (Brzezie k. Opola) Centrum Onkologii im. Franciszka Łukaszczyka (Bydgoszcz) Spółka Handlowo-Usługowa KAZ K.A.Z. Dawiccy Sp.J. (Skarszewy) Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów Sp. z o.o. (Mińsk Mazowiecki) Fabryka Kotłów RAFAKO S.A. (Racibórz) WFOŚiGW w Katowicach (Katowice) Bombardier Transportation Polska Sp. z o.o. (Wrocław) Nowa Dolina Nidy Sp. z o.o. (Pińczów) Wydział Gospodarki Komunalnej, Ochrony Środowiska, Rolnictwa Leśnictwa (UM w Trzebini) PKE S.A. Elektrownia "Łaziska" (Łaziska Górne)

17 PL PL Elektrociepłownie WybrzeŜe S.A. (Gdańsk) Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Okręgu Częstochowskiego S.A. (Częstochowa) PL Arctic Paper Kostrzyn S.A. (Kostrzyn nad Odrą) PL PL PL PL Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami i Energetyki Odnawialnej MASTER Sp. z o.o. (Tychy) Przedsiębiorstwo Zagraniczne ALPHA (Kraków) EKO CYKL ORGANIZACJA ODZYSKU S.A. (Wrocław) PGE Zespół Elektrowni Dolna Odra S.A (Nowe Czarnowo) PL INTEMO S.A. (Piotrków Kujawski) PL PL Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp.z o.o (Wrzosowa) Przedsiębiorstwo Gospodarki Wodnej i Kanalizacji S.A. (Jastrzębie Zdrój)

18 UŜyteczne linki Polska strona systemu EMAS Europejska strona systemu EMAS dex_en.htm

19 Dziękuję za uwagę! Centrum Informacji o Środowisku ul. Wawelska 52/ Warszawa tel. (22) centrum@cios.gov.pl

20 Wstępny przegląd środowiskowy znaczenie zgodności z prawem w zakresie przepisów ochrony środowiska

21 Wstępny przegląd środowiskowy def. Analiza wszystkich elementów oddziaływania organizacji na środowisko w tym: analiza procesów produkcji, produktów, usług identyfikacja mających zastosowanie wymagań prawnych i analiza ich stosowania analiza istniejących praktyk i procedur

22 Rozporządzenie EMAS III Załącznik I Przegląd środowiskowy Załącznik II Wymogi dotyczące systemu zarządzania środowiskowego oraz dodatkowe zagadnienia, które organizacje wdraŝające EMAS mają uwzględnić Załącznik III Wewnętrzny audytśrodowiskowy Załącznik IV Sprawozdawczość w zakresie środowiska Załącznik V Logo EMAS Załącznik VI Informacje wymagane do rejestracji Załącznik VII OŚWIADCZENIE WERYFIKATORA ŚRODOWISKOWEGO W SPRAWIE CZYNNOŚCI WERYFIKACYJNYCH I WALIDACYJNYCH_ ZAŁĄCZNIK VIII TABELA KORELACJI Rozporządzenie (WE) nr 761/2001 a niniejsze rozporządzenie

23 Przegląd środowiskowy Prowadzona analiza powinna obejmować: - ogół realizowanych działań, wytwarzanych produktów i usług świadczonych przez organizację /włączając w to działania pomocnicze jak np. funkcjonowanie biur, słuŝb porządkowych, itp./; - normalne warunki działania zakładu oraz warunki szczególne tj. rozruch, czy zatrzymanie urządzeń; - identyfikację potencjalnych sytuacji awaryjnych i związanych z nimi zagroŝeń środowiskowych; - nie tylko stan teraźniejszy, ale równieŝ działania prowadzone w przeszłości. Zakres przeglądu moŝe objąć podwykonawców. Przegląd środowiskowy moŝe być przeprowadzony przez pracowników organizacji lub konsultantów zewnętrznych.

24 Przegląd środowiskowy c.d. Istotą przeglądu środowiskowego jest pozyskanie potrzebnych informacji, które mogą być zdobyte róŝnymi metodami jak np.: wizja lokalna, pomiary kluczowych parametrów procesowych, np. temperatura spalania, wywiad z pracownikami, ankieta, lista kontrolna, analiza dokumentacji, ocena cyklu Ŝycia działań, wyrobów i usług.

25 EMAS III Załącznik I PRZEGLĄD ŚRODOWISKOWY Przegląd środowiskowy obejmuje następujące obszary: 1. Identyfikacja mających zastosowanie wymagań prawnych dotyczących środowiska 2. Identyfikacja wszystkich bezpośrednich i pośrednich aspektów środowiskowych mających znaczący wpływ na środowisko, w ujęciu jakościowym i ilościowym oraz opracowanie rejestru aspektów uznanych za znaczące 3. Opis kryteriów oceny znaczenia wpływu na środowisko 4. Analiza wszystkich istniejących praktyk i procedur zarządzania środowiskowego 5. Ocena informacji zwrotnych z badania wcześniejszych incydentów

26 Wymagania prawne i inne w obszarze ochrony środowiska Wymagania prawne wynikają bezpośrednio z przepisów prawa polskiego - głównie z ustaw i rozporządzeń poszczególnych ministrów z decyzji administracyjnych /m.in. z wymaganych prawem pozwoleń, zezwoleń, decyzji/ umów cywilno-prawnych Inne wymagania w obszarze ochrony środowiska wynikają z innych niŝ typowo środowiskowe decyzji administracyjnych/związanych z pozwoleniem na budowę i innych/ z prawa lokalnego np. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i innych przyjętych dobrowolnych zasad postępowania prawo korporacyjne, kodeksy branŝowe

27 Podstawy prawne ochrony środowiska w Polsce i UE Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Prawo Unii Europejskiej /Dyrektywy, Rozporządzenia UE/ Ustawy przyjęte przez Sejm RP Rozporządzenia Ministrów RP Umowy międzynarodowe/ratyfikowane/ Akty prawa miejscowego

28 EMAS III Zał. I pkt. 1. Identyfikacja mających zastosowanie wymagań prawnych dotyczących środowiska Oprócz ustanowienia wykazu mających zastosowanie wymagań prawnych organizacja powinna wskazać równieŝ, w jaki sposób moŝne przedstawić dowody na spełnienie poszczególnych wymagań.

29 Kto jest podmiotem korzystającym ze środowiska? Zgodnie z art. 3 ust. 20 Prawa Ochrony Środowiska podmiotem korzystającym ze środowiska jest: a) przedsiębiorca w rozumieniu art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz i Nr 180, poz. 1280), a takŝe osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego oraz osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki, b) jednostka organizacyjną nie będącą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, c) osoba fizyczną nie będącą podmiotem, o którym mowa w lit. a, korzystającą ze środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia;

30 Podmiot korzystający ze środowiska zobowiązany jest do: uzyskania pozwoleń / decyzji środowiskowych właściwych dla prowadzonej działalności prowadzenia ewidencji dotyczącej korzystania ze środowiska /rodzaj, ilości/ wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska prowadzenia pomiarów emisji

31 Opłaty za korzystanie ze środowiska Opłaty za korzystanie ze środowiska ponoszone są na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska /Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150/ Wykazy zawierające informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości naleŝnych opłat naleŝy sporządzać zgodnie z wzorami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 18 czerwca 2009r. w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości naleŝnych opłat /Dz.U.Nr 97, poz. 816/

32 Gospodarowanie odpadami - wymagania Wytwórca lub posiadacz odpadów, na podstawie art. 36 oraz art. 37 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach/(tekst jednolity Dz.U. z 2007r., Nr 39, poz. 251/, zobowiązani są do prowadzenia ewidencji odpadów oraz przekazywania marszałkowi województwa zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach słuŝących do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Ewidencję odpadów naleŝy prowadzić przy uŝyciu następujących dokumentów: karty ewidencji odpadów, prowadzone dla kaŝdego rodzaju odpadu odrębnie; karty przekazania odpadu. Wzory dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów, które znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006r. w sprawie wzorów dokumentów na potrzeby ewidencji odpadów /Dz.U. Nr 30, poz. 213/.

33 Gospodarowanie odpadami wymagania c.d. Kody i rodzaje odpadów, którymi naleŝy posługiwać się prowadząc ewidencję odpadów oraz sporządzając zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach słuŝących do unieszkodliwiania odpadów znajdują się w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów /Dz.U. Nr 112, poz. 1206/ Zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach słuŝących do unieszkodliwiania odpadów naleŝy sporządzać na podstawie prowadzonej przez cały rok ewidencji odpadów. Zbiorcze zestawienie danych, o którym mowa powyŝej, wytwórca lub posiadacz odpadów zobowiązany jest przedłoŝyć marszałkowi województwa w terminie do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy

34 Opłata produktowa przykłady wymagań prawnych Opłatę produktową ponosi się na podstawie ustawy z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej /Dz.U. Nr 63 z 2001r., poz. 639, z późn. zmianami/ Prowadzący odzysk lub recykling sporządzają dokumenty potwierdzające odrębnie odzysk i odrębnie recykling na podstawie wzoru zawartego w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2006r. w sprawie dokumentów potwierdzających odrębnie odzysk i odrębnie recykling /Dz.U. Nr 247, poz. 1816/. Roczne sprawozdanie o wysokości naleŝnej opłaty produktowej naleŝy składać, w terminie do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy.

35 Prawodawstwo w ochronie środowiska na przykładzie ustaw i zmian do nich ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.- Prawo ochrony środowiska /Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm./ ustawa z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska /Dz. U nr 152 poz. 1019/ ustawa z dnia 20 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw /Dz. U nr 215 poz. 1664/ ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach /Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.) ustawa z 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw /Dz. U. nr 28, poz. 145/ ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. nr 63, poz.639 z późn.zm./ ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne /Dz. U. Nr 115, poz z późn. zm./ ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o zmianie ustawy - Prawo wodne /Dz.U nr 44 poz. 253/ ustawa z dnia 29 lipca 2005 o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym / Dz. U. Nr 180 poz. 1495/ ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach /Dz. U. Nr 132, poz. 622 z późn. zm./ ustawa z dnia 23 czerwca 2006 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach /Dz..U nr 144 poz. 1042/

36 Przykład aktów wykonawczych do jednej z ustaw cz.1 Akty wykonawcze do ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym /Dz. U nr 180 poz. 1495/ Dz.U nr 172 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 września 2009 r. w sprawie wzoru zaświadczenia potwierdzającego recykling oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego inne niŝ recykling procesy odzysku Dz.U nr 153 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 sierpnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów sprawozdań o zuŝytym sprzęcie Dz.U nr 132 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 sierpnia 2009 r. w sprawie bazy danych o sprzęcie i zuŝytym sprzęcie Dz.U nr 122 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 lipca 2009 r. w sprawie wzoru zaświadczenia o zuŝytym sprzęcie Dz.U nr 102 poz. 856 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 czerwca 2009 r. w sprawie wzorów sprawozdań o zuŝytym sprzęcie Dz.U nr 99 poz. 837 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie sposobów obliczania poziomów odzysku i recyklingu zuŝytego sprzętu Dz.U nr 94 poz. 784 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie wzoru rocznego sprawozdania o wysokości naleŝnej opłaty produktowej dla sprzętu Dz.U nr 94 poz. 783 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie wzoru wykazu zakładów przetwarzania zuŝytego sprzętu Dz.U nr 92 poz. 760 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 czerwca 2009 r. w sprawie sposobu ustalenia numeru rejestrowego

37 Przykład aktów wykonawczych do jednej z ustaw cz.2 Dz.U nr 81 poz. 684 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie wzorów sprawozdań o odpadach pochodzących z zuŝytego sprzętu Dz.U nr 81 poz. 683 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie wzoru sprawozdania o przetworzonym zuŝytym sprzęcie Dz.U nr 81 poz. 682 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie wzoru sprawozdania o masie zebranego i przekazanego do prowadzącego zakład przetwarzania zuŝytego sprzętu Dz.U nr 72 poz. 627 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 maja 2009 r. w sprawie wzoru sprawozdania o ilości i masie wprowadzonego sprzętu Dz.U nr 68 poz. 582 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 kwietnia 2009 r. w sprawie wzoru wniosku o wpis do rejestru oraz wzoru wniosku o zmianę wpisu do rejestru Dz.U nr 236 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie wysokości stawek opłaty rejestrowej oraz opłaty rocznej Dz.U nr 235 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie minimalnych rocznych poziomów zbierania zuŝytego sprzętu Dz.U nr 95 poz. 662 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 maja 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad współpracy pomiędzy instytucjami finansowymi a Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska i Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wzorów formularzy zabezpieczenia finansowego Dz.U nr 46 poz. 332 Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9 marca 2006 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wprowadzającego sprzęt za niewykonanie obowiązku zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, i unieszkodliwiania zuŝytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego

38 Inne wymagania prawne Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a takŝe kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 /Dz.U nr 77 poz. 510/ Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie /Dz.U nr 75 poz. 493/ Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych /Dz.U nr 199 poz. 1671/ Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o substancjach zuboŝających warstwę ozonową (Dz.U. Nr 121, poz. 1263, z późn. zmianami) substancje kontrolowane

39 Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. /Dz.U nr 11 poz. 84 z późn. zm./ PIKTOGRAM N /Dangerous for the environment/ materiał niebezpieczny dla środowiska. Piktogram ostrzega, Ŝe materiał wprowadzony do środowiska powoduje zmiany w równowadze biologicznej. Sam materiał lub produkty jego rozpadu mogą oddziaływać na róŝne obszary zarówno środowiska wodnego, jak i bezwodnego. NaleŜy stosowaćśrodki ostroŝności: nie dopuszczać do rozprzestrzenienia się w glebie, nie wprowadzać do systemu kanalizacyjnego. Przestrzegać specjalnych instrukcji unieszkodliwiania i utylizacji.

40 Jakie wymagania prawne lub inne dotyczące ochrony środowiska obowiązują Państwa organizację?

41 Podsumowanie B.1. Przegląd środowiskowy Organizacje przeprowadzają wstępny przegląd środowiskowy ustanowiony w załączniku I, aby dokonać identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych oraz zidentyfikować mające zastosowanie wymagania prawne dotyczące środowiska. Organizacje spoza Wspólnoty dokonują również odniesienia do wymagań prawnych dotyczących środowiska mających zastosowanie do podobnych organizacji w państwach członkowskich, w których zamierzają złożyć wniosek.

42 B.2. Zgodność z prawem Podsumowanie c.d. Organizacje zamierzające zarejestrować się w EMAS muszą być w stanie wykazać, że: 1) dokonały identyfikacji wszystkich mających zastosowanie wymagań prawnych dotyczących ochrony środowiska w trakcie przeglądu środowiskowego przeprowadzonego zgodnie z załącznikiem I i są świadome wynikających z nich konsekwencji dla organizacji; 2) zapewniają zgodność z prawem w zakresie przepisów ochrony środowiska, w tym dotyczących zezwoleń i ograniczeń przewidzianych w zezwoleniach; oraz 3) posiadają stosowne procedury umożliwiające organizacji spełnianie tych wymagań w sposób ciągły

43 Dodatkowe źródła informacji Internetowy Zbiór Wymagań Prawnych Dostęp do aktów prawnych Unii Europejskiej Ministerstwo Środowiska www. mos.gov.pl Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska www. gdos.gov.pl Centrum Informacji o Środowisku

44 Dziękuję za uwagę! Centrum Informacji o Środowisku ul. Wawelska 52/ Warszawa tel. (22) centrum@cios.gov.pl

45 Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych

46 Aspekt środowiskowy - definicje Rozporządzenie nr 1221/2009 (EMAS III): aspekt środowiskowy" oznacza składnik (ISO element ) działalności, produktów lub usług organizacji, który wpływa lub moŝe wpływać na środowisko; znaczący aspekt środowiskowy" oznacza aspekt środowiskowy, którego wpływ na środowisko jest lub moŝe być znaczący; bezpośredni aspekt środowiskowy" oznacza aspekt środowiskowy związany z działalnością, produktami i usługami organizacji, nad którymi sprawuje ona bezpośrednią kontrolę zarządczą; pośredni aspekt środowiskowy" oznacza aspekt środowiskowy mogący wynikać z relacji organizacji ze stronami trzecimi, na które organizacja moŝe wpływać do pewnego stopnia;

47 Rozporządzenie nr 1221/2009 Załącznik I Identyfikacja wszystkich bezpośrednich i pośrednich aspektów środowiskowych mających znaczący wpływ na środowisko określonych, w stosownych przypadkach, w ujęciu jakościowym i ilościowym, oraz opracowanie rejestru tych aspektów uznanych za znaczące.

48 ISO 14001: p Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Organizacja powinna ustanowić, wdroŝyć i wykonywać procedurę(-y): identyfikowania aspektów środowiskowych - związanych z jej działaniami, wyrobami i usługami w ramach określonego zakresu systemu zarządzania środowiskowego - które moŝe nadzorować i na które moŝe wpływać, biorąc pod uwagę planowane lub nowe opracowania albo nowe lub modyfikowane działania, wyroby i usługi, oraz określenia tych aspektów środowiskowych, które mają lub mogą mieć znaczący wpływ na środowisko (tzn. znaczących aspektów środowiskowych).

49 Praktyczne wskazówki Etapy identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych (wg ISO 14004): I przegląd środowiskowy II analiza działań, wyrobów i usług III identyfikacja aspektów środ. IV rozpoznanie wpływów na środ. V ustalenie znaczących aspektów środ.

50 Etap II Zrozumienie działań, wyrobów lub usług Podział całej działalności na części/obszary, w których będą identyfikowane aspekty, Grupowanie lub klasyfikowanie działań, wyrobów i usług Zaleca się, aby wybrane działanie, wyrób lub usługa były na tyle duŝe, aby moŝna było przeprowadzić sensowne badania i jednocześnie na tyle małe, aby moŝna je było naleŝycie rozumieć.

51 Zasady identyfikacji aspektów środowiskowych Identyfikacja aspektów środowiskowych jest ciągłym procesem, który określa róŝnego rodzaju związki między działalnością firmy i środowiskiem naturalnym. KaŜdy aspekt środowiskowy powoduje wpływ na środowisko (związek przyczynowo-skutkowy). Przy identyfikacji aspektów środowiskowych uwzględnia się zarówno negatywne, jak i pozytywne wpływy działań organizacji na środowisko.

52 Rozporządzenie nr 1221/2009 Załącznik I Bezpośrednie aspekty środowiskowe dotyczą m.in.: wymagań prawnych i ograniczeń zawartych w pozwoleniach; emisji do powietrza; uwalniania do wód; produkcji, recyklingu, ponownego uŝycia, transportu i usuwania odpadów stałych i innych, w szczególności odpadów niebezpiecznych; korzystania z gruntów i ich zanieczyszczania; korzystania z zasobów naturalnych i surowców (w tym energii); wykorzystywania dodatków i środków pomocniczych, a takŝe półproduktów; problemów lokalnych (hałasu, wibracji, nieprzyjemnych zapachów, pyłu, efektów wizualnych itd.); zagadnień związanych z transportem (zarówno w odniesieniu do towarów, jak i usług); zagroŝeń związanych z wypadkami środowiskowymi i wpływów wynikających lub mogących wyniknąć ze skutków incydentów, wypadków i potencjalnych sytuacji nadzwyczajnych; wpływu na róŝnorodność biologiczną.

53 Rozporządzenie nr 1221/2009 Załącznik I Pośrednie aspekty środowiskowe obejmują m.in..: kwestie związane z cyklem Ŝycia produktu (projekt, rozwój, opakowanie, transport, wykorzystanie oraz odzysk/usuwanie odpadów); inwestycje kapitałowe, udzielanie poŝyczek oraz usługi ubezpieczeniowe; nowe rynki; wybór i strukturę usług (np.: transport lub obsługę gastronomiczną); decyzje administracyjne i planistyczne; strukturę oferty produktów; efekty działalności środowiskowej i praktyki wykonawców, podwykonawców i dostawców. Organizacje muszą być w stanie wykazać, Ŝe dokonały identyfikacji znaczących aspektów środowiskowych związanych ze swoimi procedurami zamówień publicznych.

54 ISO 14001: Komentarz p.a.3.1. Aspekty środowiskowe Proces identyfikacji naleŝy przeprowadzić dla: - normalnych warunków działań - zatrzymań i uruchomień - sytuacji awaryjnych - działań poprzednich i planowanych, - projektowania i rozwoju, - transportu i dystrybucji surowców i wyrobów, - działalności dostawców i wykonawców. Celem identyfikacji jest ustalenie znaczących aspektów środowiskowych, a nie wymuszanie szczegółowej oceny cyklu Ŝycia lub zmiana obowiązków wynikających z przepisów prawnych.

55 ISO 14001: Komentarz p.a.3.1. Aspekty środowiskowe Urządzenie, działalność Piec do wytopu metalu Administrowanie budynkami Aspekt środowiskowy Emisja CO, CO2, SO2, NOx, pyłu. ZuŜycie paliw i energii elektrycznej. ZuŜycie energii elektrycznej i ciepła, wytwarzanie odpadów. Wpływ na środowisko ZuboŜenie zasobów naturalnych. Efekt cieplarniany. Zanieczyszczenie atmosfery. Zanieczyszczenie gruntu i wód podziemnych.

56 Rozporządzenie nr 1221/2009 Załącznik I 3. Opis kryteriów oceny znaczenia wpływu na środowisko: Organizacja definiuje kryteria oceny znaczenia aspektów środowiskowych swoich działań, produktów i usług w celu ustalenia, które z nich mają znaczący wpływ na środowisko. Przy ocenie znaczenia aspektów środowiskowych organizacja uwzględnia następujące zagadnienia: moŝliwość wyrządzenia szkód w środowisku; wraŝliwośćśrodowiska lokalnego, regionalnego lub globalnego; wielkość, liczbę, częstotliwość i odwracalność aspektu lub wpływu; istnienie stosownych przepisów w dziedzinie środowiska i ich wymagań; znaczenie dla zainteresowanych stron i pracowników organizacji. Kryteria opracowane przez organizację uwzględniają: przepisy wspólnotowe i są wyczerpujące, moŝliwe do niezaleŝnego sprawdzenia i powielenia oraz publicznie dostępne.

57 Schemat identyfikacji i oceny aspektów środowiskowych FILTR (procedura) rejestr rejestr aspekty środowiskowe znaczące aspekty środowiskowe

58 ISO 14001: p Identyfikacja i ocena aspektów środowiskowych Organizacja powinna dokumentować i stale aktualizować te informacje. Organizacja powinna zapewnić, aby znaczące aspekty środowiskowe były uwzględniane przy ustanawianiu, wdraŝaniu i utrzymywaniu jej systemu zarządzania środowiskowego.

59 ISO 14001: Komentarz p.a.1. Wprowadzenie Zaleca się, aby organizacje, które nie mają SZŚ przeprowadziły przegląd środowiskowy. Zaleca się, aby przegląd obejmował: - identyfikację aspektów środowiskowych, związanych m.in. z normalnymi warunkami pracy, postojami, sytuacjami niebezpiecznymi i awariami - identyfikację wymagań prawnych i innych, dotyczących organizacji, - sprawdzenie istniejących praktyk i procedur zarządzania środowiskowego, łącznie z zaopatrzeniem i zawieraniem umów, - ocenę poprzednich sytuacji niebezpiecznych i awarii.

60 Etap V Określenie znaczących aspektów środowiskowych Znaczenie kaŝdego zidentyfikowanego aspektu środowiskowego moŝe być róŝne dla kaŝdej organizacji. Przy ocenie moŝe być pomocne stosowanie skali lub rankingu. Oceny moŝna dokonać poprzez: ocenę znaczenia aspektu dla firmy (np. istnienie wymagań prawnych, koszty, wnioski stron zainteresowanych) Ocenę wpływów na środowisko (np. zasięg, uciąŝliwość, częstotliwość występowania)

61 Dziękuję za uwagę! Centrum Informacji o Środowisku ul. Wawelska 52/ Warszawa tel. (22) centrum@cios.gov.pl