Majowy koncert nocny INFORMATOR RYGLICKI. ROK 7 NR 3 (42) Maj -Czerwiec 2002r. Cena 3,00zl ISSN

Transkrypt

1 INFORMATOR RYGLICKI ROK 7 NR 3 (42) Maj -Czerwiec 2002r. Cena 3,00zl ISSN Majowy koncert nocny Odurzony zapachem majowego wieczoru - nie zasne Pójde lepiej nad stavvy Ksiezyc juz wschodzi - jest jasno I rosa pokryla travvy Moze tam spotkam moja dziewczyne Mówila, ze przyjdzie - na pewno Ona tak lubi bzy i jasminy Na krzakach jest ich tu pelno Nad woda w ciemnych zieleni gaszczach Ukryte gniazda slowicze Donosne spievvyecho laczy Zaczyna sie nocne zycie Wszedzie tu widac zabie zaloty Parami skacza do wody One zbieraja sie w trzcinach blotnych Czas juz zaczynac koncerty Tak - juz odzywa sie gdzies daleko To glos tej pierwszej - ona zaczyna to swoje regiem A juz po chwili glosnym stakatto Rechnely wszystkie zabie.szeregi Nastala cisza Znowu ta pierwsza svvymglosem kusi Wszystkie w koncercie udzial brac musza labie kumoszki, siostry, córusie l. Rada Miejska, Zarzad Gminy 2. Czym zyja mieszkancy Ryglic? 3. Ku rozwadze 4. Echo szkolne 5. Abecadlo zyciowe 6. Porady dla rolników 7. Pozegnanie soltysa 8. Wiesci kulturalne, sport I tak do switu Wraz z pierwszym brzaskiem, cisza wokolo Mgly nad stawami - wszystko w ukryciu Cala ta gawiedz juz sie pospala Ona nie przyszla - Bzu natargalem narecze cale Po drodze spotkam ja moze Cóz, ze noc jedna w domu nie spalem Kwiaty do wody wloze Kazimierz OrloJ

2 2 Nr 3/42 NOWY SKLEP OTWARCIE SKLEPU - 1 czerwca 2002r. RYGLICE PAWILON HANDLOWY - I pietro tel wew. 3 zapraszamy w godz sobota r W SPRZEDAZ~.. - lodówki,zamrazarki,pralki, kuchenka gazowe,telewizory,, wieze,rowery,sprzetgospodars',a domowego, : kosiarkiogrodowe,grzejnikielektrycznei a~owe,pilarki dodrle,,~~, - -maszynydoszycia. t -- - Niskieceny,kredytniskooprocentowany, bezzyrantów Z~r.uz~ FIRMA HANDLOWA AGD i RTV R\1szwb JC91ikSklcp Firmow\1 Tuchhw ut R\1"ck 1'1 tel. 6S2; m tel kom. l?6l?6j78;9j

3 Nr 3/ Dom - to nie meble, nie kqt z obrazem. Dom - to takie miejsce, gdzie choc'bypod golym niebem ludzie sq razem... Te slowa najlepiej odzwierciedlaja mysli o domu, które laczy sie nierozerwalnie z ludzmi najblizszymi - rodzicami, mezem, dziecmi. To wiezy miedzy nami tworza nasz dom, sprawiaja, ze jest ono miejscem bezpiecznym i cieplym, zródlem zyciowej energii. Niedlugo rozpoczniemy letnie urlopy, dluzsze i krótsze wycieczki. W swoich podrózach nie zapomnijmy o odwiedzeniu domu rodzinnego, z którego tak duzo sie wynioslo. Dbalosc o drugiego czlowieka i jego sprawy, potrzebe okazywania bliskim zyczliwosci i szacunku oraz cieplo przejawiajace sie w dobrych gestach, które sprawiaja, ze czlowiek czuje sie dobrze, bezpiecznie, a klopoty dnia codziennego staja sie proste do rozwiazania. Redakcja SPRAWOZDANIE Z DZIALALNOSCI ZARZADU GMINY I RADY MIEJSKIEJW RYGLICACH... 'I JJ Posiedzenia Zarzadu Gminy odbyly sie w dniach: 29 marca, 5 kwietnia, a dnia 23 kwietnia 2002 r. odbylo sie posiedzenie Zarzadu oraz XXXI sesja Rady Miejskiej W okresie sprawozdawczym Zarzad Gminy opracowal harmonogram dochodów i wydatków gminy - harmonogram okresla kwartalny plan dochodów i wydatków. Ponadto dokonal zmiany budzetu gminy na 2002 r. Budzet zostal zwiekszony o dotacje celowa w wysokosci zl, w tym na dofinansowanie dodatków mieszkaniowych i dozywianie dzieci w szkole, natomiast zmniejszono go o zl, poniewaz zmniejszyla sie dotacja na realizacje zadan powierzonych oraz dotacja na pokrycie kosztów przeprowadzenia Narodowego Spisu Powszechnego. Przystapiono do programu robót publicznych, którego celemjest kompleksowe wysprzatanie czesci poludniowych Powiatu Tarnowskiego - teren ten jest szczególnie zasmiecony z uwagi na ubiegloroczna powódz - zgodnie z wnioskiem Starostwa Powiatowego przeznaczono na ten cel 1.000zl. Pozytywne zaopiniowano dwa wnioski o wyrazenie zgody na wydanie zezwolenia na sprzedaz napojów alkoholowych o zawartosci do 4,5% alkoholu i piwa - sa to punkty, które prowadzily juz taka sprzedaz. Do sprzedazy, w drodze przetargu, przeznaczono dzialki rolne polozone w Joninach: nr 333/3 o pow. 1,70 ha oraz nr 350 i 3510 lacznej pow. 1,18 ha. Otrzymano pozytywna odpowiedz na wniosek zlozony do Malopolskiej Kasy Chorych w sprawie stacjonowania w Ryglicach dodatkowej karetki pogotowia ratunkowego nalezacej do ZOZ Tuchów. Zarzad Gminy opracowal sprawozdanie z wykonania budzetu za 2001 r., które zostalo pozytywnie zaopiniowane przez Komisje Rewizyjna oraz Regionalna Izbe Obrachunkowa. Skrócone dane z uchwalonego sprawozdania przedstawiaja sie nastepujaco: - plan dochodów wyniósl zl, a wykonany zostal w kwocie zl, co stanowi 99,6 %, - do budzetu gminy weszla nadwyzka budzetowa z 2000 r. w kwocie zl, - plan wydatków zamknal sie kwota zl i zostal zrealizowany w 98,9% planu, co stanowi kwote zl, Najwiecej dochodów gminy, tj. 68,16 % pochodzi z subwencji, ponadto 10,25% stanowia dotacje na zadania zlecone i powierzone gminie oraz na zadania wlasne gminy, 5,09 % to udzial gminy z tytulu podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych, 16,50 % to inne wplywy, m.in. wplywy podatkowe, z wydanych zezwolen na sprzedaz napojów alkoholowych oraz dofinansowania zadan wlasnych gminy; W 2001 roku uzyskano dotacje i dofinansowania zadan wlasnych gminy w kwocie zl (6,3% ogólnych dochodów gminy), w tym: zl uzyskano na dofinansowanie remontów dróg gminnych oraz na usuwanie skutków powodzi na drogach, - ze Starostwa Powiatowego uzyskano zl na remont cmentarza wojskowego w Ryglicach oraz zl na dofinansowanie zakupu pojemników na segregowane odpady komunalne, - kwote zl uzyskano na dofinansowanie budowy Gimnazjum w Ryglicach, w tym zl pochodzilo od Wojewody Malopolskiego, a zl ze srodków Totalizatora Sportowego, - kwote zl otrzymano na dozywianie dzieci w szkolach, zasilki dla kombatantów praz na swiadczenia dla nauczycieli emerytów i rencistów. Z uzyskanych w ciagu roku dochodów realizowano zaplanowane wydatki - na wydatki inwestycyjne przeznaczono zl, pozostalosc wydatkowano na potrzeby biezace, w tym na utrzymanie szkól, przedszkola, administracji, zimowe utrzymanie dróg gminnych oraz ich remonty, utrzymanie budynków komunalnych, opieke spoleczna, utrzymanie Ochotniczych Strazy Pozarnych oraz wiele innych, niezbednych do funkcjonowania calosci gminy, potrzeb. W wydatkach inwestycyjnych najwiecej, tj zl wydatkowano na budowe Gimnazjum w Ryglicach, ponadto zl wydatkowano na kontynuacje budowy budynku wielofunkcyjnego w Lubczy, zl na roboty budowlane stanu zerowego budynku wielofunkcyjnego w Zalasowej. W wydatkach tych mieszcza sie równiez wydatki na

4 4 Nr 3/42 modernizacje ujecia wody i budowe studni do budynku Urzedu Gminy, zakup i montaz zegara, modernizacja kotlowni w Osrodku Zdrowia w Ryglicach oraz instalacji c.o. w budynku Osrodka Zdrowia w Lubczy. Plan dochodów i wydatków byl w ciagu roku zmieniany, w niektórych przypadkach na plus (np. otrzymywane dotacje) ale równiez na minus - nie wplynelo ponad zl z tytulu udzialu gminy w podatku dochodowym od osób fizycznych, istnieja zaleglosci podatkowe w podatku od nieruchomosci, rolnym, lesnym i mimo wysylania upomnien oraz sporzadzania tytulów wykonawczych corocznie zaleglosci te sie zwiekszaja. Radni, po zapoznaniu sie z omówionym wyzej sprawozdaniem oraz opiniami Komisji Rewizyjnej i Regionalnej Izby Obrachunkowej, udzielili Zarzadowi gminy absolutorium z tytulu wykonania budzetu gminy za 2001 r. Zapoznano sie równiez ze sprawozdaniem za ubiegly rok z dzialalnosci Gminnej Komisji Rozwiazywania Problemów Alkoholowych. Ponadto zobowiazano sie do przeznaczenia w budzecie gminy na 2003 r. kwoty zl na realizacje zadan szkoleniowo dydaktycznych w SP w Ryglicach i Zalasowej oraz PG w Ryglicach i Zalasowej. Szkoly te wystapily z wnioskiem do Swiatowego Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich o przyznanie dotacji na szkolenia dyrektorów i nauczycieli, zakup oprogramowania i srodków dydaktycznych. Uchwala Rady Miejskiej zobowiazano Zarzad Gminy do wystapienia z wnioskiem o zaliczenie trzech dróg gminnych do kategorii dróg powiatowych. Dotyczy to dróg polozonych na terenie Zalasowej: Szynwald - Swiniogóra-Zalasowa (ul. Graniczna), Szynwald - Zalasowa Dolce (ul. Mickiewicza), Zalasowa (ul.]agielly) - Trzemesna - Lekawica. Drogi moga byc drogami powiatowymi, poniewaz maja znaczenie ponad lokalne, lacza Gmine Ryglice z sasiednimi gminami i dla mieszkanców Woli Lubeckiej i Lubczy oraz czesci mieszkanców Zalasowej znacznie skracaja czas przejazdu do Tamowa. Utrzymanie ich w nalezytym poziomie winno lezec w interesie Starostwa Powiatowego. Zmiana kategorii tych dróg bylaby dla gminy korzystna, poniewaz wówczas koszty utrzymania nalezalyby do powiatu. Radni pozytywnie zaopiniowali wnioski 5 rolników z terenu gminy, którzy planuja zalesienie gruntów rolnych o lacznej powierzchni 5,91 ha i staraja sie o dofinansowanie tego zadania ze srodków Starostwa Powiatowego. Warunki jakie musza spelniac grunty aby mogly zostac zalesione okreslone zostaly w ustawie z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia. Ustawa tajest opublikowana w Dzienniku Ustaw z 2001 r. Nr 73, poz Barbara Z yglowicz "...Nie dogoni i w stokoni czasu, któryucieklnam..." I tak oto mamy juz maj, a u drzwi stoi i czeka czerwiec. Dni szybko mijaja. Uplynal juz czas wiosennych czyli swiatecznych porzadków w domu i obejsciu. Obejsciem Ryglicjest nasz "kochany" Rynek- centrum miejscowosci i gminy. Rozejrzyjmy siewokolo i zapytajmy: czy aby dokonano tutaj prac porzadkowych, czy zadbano o estetyke Rynku! Patrzmy dobrze i oceniajmy po kolei! Drzewa- czyli lipy pokryly sie liscmi. Dobrze, ze dokonano ciec pielegnacyjnych! Lipy nasze nie straszajuz rozlozystymi konarami, a wabia cieniem i chetnie zasiadamy na lawce, byobserwowac fragmenty toczacego sie zycia. Moze tylko jedna uwaga. Malo tych lawek ijakze czesto uzytkownicy siedzacy, bezmyslnie niszcza je. Niech uderza sie w piersi ci, którzy niszcza wlasne pieniadze czyli podatki, z których pokrywa sie kazdy remont lawek! Obserwujmy dalej i wyciagajmy wnioski. Czy "plac zabaw" na jednej kwaterze tojuz wszystko co mozna bylo przygotowac dla naszych milusinskich? Czerwiec zaczyna sie pieknym swietem- Dniem Dziecka. Sprezentujmy dzieciom nowa hustawke w miejsce tych, które kilka lat temu wywieziono do Lubczy i zlomowano. A moze znalezliby sie sponsorzy i wykonali (zlecili do wykonania) chybotki lub male zjezdzalnie? Wiem, ze to kosztuje, ale wspólnymi silami finansowymi i ogromem checi mozna wywolac usmiech na buziach dzieci! W kazdy piatek ozywia sie nasz Rynek- wszak to dzien targowy. Ruch jak w Warszawie. Samochody przyjezdzaja, odjezdzaja. Wokól "parkingi". Przed sklepami tez parkingi i miedzy tymi " sznurami" aut przepycha sie autobus, przechodza ludzie. To dobrze. Moze to "uwertura" zanim staniemy sie wielka metropolia. Alejedna uwaga. Czy dostawa towaru do sklepów musi sie odbywac o takiej porze, kiedyjest to uciazliwe dla potencjalnych nabywców? Czy nie mozna dostawy tak zaplanowac, by nie stwarzac zagrozenia zdrowia i zycia? I tak doszlismy w naszych obserwacjach do chodników ijezdni. Patrzmy w jakim stanie sa po minionej zimie! Czasem cisnie sie na usta slowo nieparlamentarne, kiedy zostaniemy ochlapani woda przez przejezdzajacy samochód. Czasem obijamy noski butów o wystajace i nierówne plyty, chodnikowe. Nawiasem mówiac plyty te pamietaja wiele "remontów" i wciaz stras?a swymi zebiskami i czyhaja na przechodnia, aby go ukarac, ze smie po nich chodzic! Takjest wokól Rynku, a wychylmy sie na ul. 11-go Listopada. Czy na tej ulicy mozemy mówic o istnieniu chodnika? To droga powiatowa! To w pewnym okresie roku wizytówka Ryglic dla wielu przybyszów! Najlepiej wytykac bledy- ktos powie. Inny doda- wszyscy mozemy doradzac. Wiec starajmy sie poprzez swoich przedstawicieli- radnych miec wplyw na upiekszenie naszego Rynkucentrum- calej, powtarzam calej gminy. Czas biegnie, ucieka, a my czasem tkwimy w epoce przedmiasteczkowej. Toc juz rok mija, kiedy mozemy byc inaczej czyli lepiej widziani i oceniani. ItjaW

5 Nr 3/42 5 Zebranie Mieszkanców Odbylo sie 7 kwietnia 2002 r. w Remizie O S P w Ryglicach w godz Po powitaniu zebranych mieszkanców i zaproszonych gosci soltys przedstawil Plan Zebrania - stan bezpieczenstwa na terenie miasta - informacja na temat Spisu Powszechnego - sprawozdanie z wykonania budzetu w drogownictwie za 2001 t, - sprawa szkoly i kanalizacji - zamierzenia na 2002 r. - wolne wnioski i zapytania - zwiedzanie budowy nowej szkoly podstawowej. Zebranie przyjelo ten plan przez aklamacje. Glos zabral komendant posterunku Policji w Tuchowie p. Bien, który w swoim wystapieniu zdal relacje na temat sluzby w 2001 r. Cieszyc moze fakt ze ilosc interwencji policji zmalala, przestepczosc spadla i zyczyc nalezy sobie i nam oby tak dalej - podsumowal na koniec komendant. Burmistrz zabierajac glos na temat Spisu Powszechnego odczytal osoby jako rachmistrzów z którymi spotkajasie mieszkancynaszegomiasta na przelomie maja i czerwca. Celem odpowiedzenia na szereg pytan zawartych w ankietach spisowych. Rachmistrzów obowiazuje tajemnica sluzbowa lecz nie na wszystkie pytania musimy odpowiadac. Dotyczy to zwlaszcza pytania tzw. "dzietnosci kobiet". N astepnie soltys odczytal sprawozdanie z wykonania budzetu w drogownictwie tj. zwirowanie dróg, chodnik do przedszkola, ofosowanie dróg, przepusty drogowe i czesc asfaltu na ulicy Mickiewicza, przeznaczone w planie bylo zl. Nie zostaly zrealizowane chodnik i czesc zwirowania dróg z powodu powodzi która nastapila w lipcu. Calkowicie zniszczone zostaly czesc (daw. Zebranie Wiejskie) ulic Witosa i Batalionu Barbara. Zarzad uruchomil na ten cel rezerwe budzetowa i te odcinki dróg zostaly praktycznie od podstaw zrobione nowe. Prace koparki spychacza, transport i kruszywo zamyka sie kwota 8919zl. Po decyzji Zarzadu ze w strone Tarnowa zostana wybudowane nowe przystanki przez pracowników publicznych, a blache na dachy dostarczyprywatny sponsor w ramach reklamy. Dzis stoja dwa nowe przystanki na ul. Tarnowskiej, których wartosc tylko materialna wynosi okolo 5500zl. Tak, ze na planowane 60000zl. na 2001 rok budzet drogownictwa zamkna sie kwota 90502zl. Sprawa dalszej czesci kanalizacji, chodzi o ul. Tuchowska, a tym samym uruchomienie drugiego etapu inwestycji ma na celu poprawienie czystosci srodowiska i polepszenie infrastruktury w naszym miescie - powiedzial Burmistrz. Chcac uczestniczyc w dofinansowaniu tej inwestycji ze srodków unijnych, niestety ale i mieszkancy musza poniesc pewne koszty zwiazane z tymi pracami. Chodzi o tzw. przykanaliki tzn. rury kanalizacyjne od wyjscia z domu do najblizszej studzienki. Dawniej wliczalo sie to w inwestycje jako wklad wlasnej pracy mieszkanców, a teraz przepisy unijne tego nie dopuszczaja i musi to zrobic wykonawca. Sasiednie gminy w których jest budowana kanalizacja na ten cel wplacaja od 1500 do 2500 zl. Mieszkancy ul. Tuchowskiej zdeklarowali sie wplacic po 1000 zl. Co do budowy szkoly podstawowej, wykonawca zobowiazal sie, ze do wrzesnia 2002 r. wewnatrz budynek bedzie oddany do eksploatacji. Taki harmonogram byl przedstawiony w kosztorysie do przetargu, gdzie firma "ANKO" ten przetarg wygrala i na dzien dzisiejszy roboty ida zgodnie z planem. Co do dalszych zamierzen na 2002 r. Zamierzamy do kaplicy kupic i zamontowac chlodnie oraz jest przewidziane oswietlenie czesci Podkarpackiej i ks. Jakuba Wyrwy. Jesli chodzi o drogownictwo to z Warszawy przyszlo potwierdzenie, ze beda uczestniczyc w 80% w odbudowie opisanej drogi od Strugaly St. przez Liszcza do Jekot Romana. Suma nie bagatelna bo zl. z tytp., ze gmina musi uczestniczyc w 20% swoim wkladem w ten remont, wiec chyba wszystkie mozliwe srodki trzeba na ten cel uruchomic, konkludowal Burmistrz. Nie tylko w wolnych wnioskach ale przy kazdym temacie padaly pytania dotyczace problemów gospodarczych wokól cmentarza, ulic, rynku, nowej szkoly, co sie stalo z Palacem i Osrodkiem Zdrowia. Na te i szereg innych watpliwosci odpowiadal Burmistrz i Soltys (szczególowy protokól z Zebrania jest do wgladu u Soltysa). Z kolei czlonek Zarzadu Starostwa Powiatowego pan Eugeniusz Mazur w swojej wypowiedzi poinformowal zebranych o dzialalnosci Starostwa. Na tym punkcie obrady zakonczono, a ponad 30 osób udalo sie na zwiedzanie nowej szkoly podstawowej, gdzie przez prawie godzine szef firmy -"ANKO" i kierownik budowy oprowadzali zwiedzajacych po pomieszczeniach i odpowiadali na pytania dotyczace poszczególnych sal, pieter i pomieszczen. Zdumiewajacy porzadek na terenie budowy zadziwil wszystkich zwiedzajacych, chociaz pare usterek wyszlo na jaw, a to dzieki sypiacemu z wiatrem sniegu. Soltys

6 6 Nr 3/42 Ku rozwadze " A czy znasz ty bracie mlody twoje ziemie twoje wody?" Wincenty Pol Szybkimi krokami zbliza sie okres szczególnego ozywienia w naszych szkolach. Rodzice czesto sa motorami tego ozywienia. Nauczyciele goraczkowo wertuja wszelkie foldery, rozpytuja o autokary i kalkuluja koszty. Tak, to nalezy przygotowac sie do akcji. Zbliza sie okres niekonczacych sie wedrówek i wycieczek szkolnych. I wlasnie tu nasuwa sie myslwspomnienie: mamy poznac Polske w calym bogactwie przyrodniczym i calej przeszlosci historycznej. Tylko jedno zastrzezenie, ze poznajemy od najblizszej okolicy, by dojsc do miejsc szczególnych, a dopiero potem ruszajmy na zagraniczne wojaze. Jakze mozemy ukochac wlasny kraj, kiedy go nie znamy? Jakze mozemy byc dumni z tego, ze do zjednoczonej Europy niesiemy bogaty bagaz przepieknych miejscowosci, prawdziwych cudów, kiedy nie pomoglismy w ich poznaniu naszym dzieciom.. Czesto slyszymy,ze przystepujac do Unii zatracimy tozsamosc narodowa. Starajmy sie wiec tak zadzialac, zeby kazde nasze dziecko moglo w kilku slowach obalic ten zarzut okreslajac siebiejako Polaka mieszkanca okreslonego regionu Polski, dziedzica chwalebnej i bohaterskiej przeszlosci, a równoczesnie przyszlego madrego gospodarza i uzytkownika przekazanej czesci Ojczyzny. Tak wiec zapytajmy nasze dzieci, czy znaja swoja miejscowosc i jej najblizsza okolice. Nie wstydzmy sie zapytac, co moga powiedziec o miescie powiatowym oprócz tego, gdzie sajakies sklepy czy hurtownie. Niech nie bedzie degradacja w oczach niektórych rodziców i sasiadów sfinansowanie swoim dzieciom wycieczki do miast i miejscowosci, które w jakis sposób mialy wplyw na zycie naszych przodków. Nie gardzmy wycieczkami celem których jest poznanie Biecza (nasza kasztelania), czy Gorlic- kolebki przemyslu naftowego. O Bieszczadach wiele slyszelismy i dobrze i zle, ale czy znamy krajobraz tych ciekawych gór z ich poloninami? Po drodze mozemy zobaczyc najwyzsza zapore wodna w Polsce- Soline. A Beskid Wysoki i Niski- Nasze slynne zdroje- Krynica, Muszyna, Zegiestów itd.? Czy musimy pic wody slowackie, a nie pokosztowac naszych wód z Wysowej, czy Szczawy? Wszyscy slyszelismy, a duzo z nas pokonalo przelom Dunajca na tratwie flisackiej. A czy znamy przelom Popradu? Czy Stary i Nowy Sacz to dlanas, to jedno miasto? Modne obecnie stalo sie w miesiacach zimowych dyskutowanie o wyczynach Malysza. Czesto mówimy o Wisle, nie tej plynacej, ale miejscowosci. A czy naszepociechywiedzaw którym kierunku lezywisla i Beskid Slaski?Tu wyplywa nasza królowa polskich rzek- Wisla. Leza tu piekne miejscowosci na stokach beskidzkich- Wisla, Ustron, Szczyrk. Wysokoscia góry te nie moga sie równac z wysokoscia Tatr Slowackich - sa nizsze, ale smiem powiedziec, ze sa piekniejsze. Pozwólmy mlodziezy poznac piekno Polski tej nam najblizszej polozeniem, uksztaltowaniem i klimatem. A czy znamy "maly Wawel?"- Baranów Sandomierski? To po drodze do Sandomierza! Stare to miasto- port nad Wisla! A w poblizu Tarnobrzegprzyklad niszczycielskiej eksploatacji zlóz siarki. Krajobraz zamarly, skazona. ziemia. Niech mlodziez pozna bezmyslna czasem gospodarke czlowieka! A dalej - to przepiekne Roztocze, ksiazece Mazowsze i kolebka Panstwa Polskiego- Wielkopolska! Trzeba znac sasiadów; ale pozwólmy mlodziezy i dzieciom lepiej poznac i ukochac wlasny. "Sarmata" Wybory samorzadowe Samorzad terytorialny jest wyrazistym przejawem decentralizacji wladzy panstwowej, awybory samorzadowe sa istotnym elementem demokracji. W tegorocznych wyborach samorzadowych ma byc juz bezposredni wybór wójtów i burmistrzów, co powinno wzmocnic ich wladze i usprawnic administrowanie przez to, ze beda mieli bezposredni mandat od wyborców; a nie od radnych. Trzebajednakwiedziec, ze wladza terenowa nadal bedzie rada, a wójtowi i burmistrzowie organami wykonawczymi. Niemniejjednak, od ich zdolnosci organizacyjnych i doswiadczen" dyplomatycznych", w duzej mierze zalezy funkcjonowanie rady i urzedu gminy czy miasta. Dlatego tez bardzo waznym jest jaka osoba bedzie ta funkcje pelnic. Wiaze sie z tym duza odpowiedzialnosc wyborców. To, ze uczestnictwo w wyborach jest moralnym i obywatelskim obowiazkiem i lezy w interesie wyborców, jest sprawa nader oczywista i oby ta swiadomosc wszyscy mieli. Ale oprócz uczestnictwa w wyborach, jest sprawa jeszcze istotniejsza, odpowiedzialnosc za swój glos- wy-

7 Nr 3/42 7 J r bór najodpowiedniejszego czlowieka na burmistrza, wójta, czy radnego. Tu nalezy sie wzniesc ponad wszelkie emocje, czy lokalne ambicje.jedynym kryterium wyboru maja byc osobiste przymioty kandydata, na którego oddajemy swój glos - przekonanie, ze on bedzie najlepiej pelnil ta role. Wybory to zarazem wystawienie oceny dotychczasowym wladzom na danym terenie. I w tym takze trzeba sie wzniesc ponad osobiste urazy i uprzedzenia. Ocenic rzetelnie, czy w tych warunkach, wjakich tym ludziom przyszlo pracowac, zrobili wszystko co bylo mozliwe, dla dobra ogólu. Ta ocena bedzie dosc trudna, bo wiaze sie z sytuacja calego panstwa, albowiem zadna jednostka terenowa niejestwyizolowana wyspa, lecz integralna czescia panstwa. Waznosc tej rzetelnej oceny dotychczasowych gospodarzy danego terenu podkreslam dlatego, ze ma to wymiar nie tylko moralny ale i pragmatyczny. Chodzi bowiem o to, ze ludzie pelniac funkcje publiczne zdobywaja doswiadczenia, inteligentnieja. Warto wiec zastanowic sie czy nie zaufac ponownie tym, którzy wykazali sie zaangazowaniem, talentem organizaqjnym i uczciwoscia, by spozytkowac zdobyte przez nich doswiadczenia. Istnieje dosc powszechna opinia, ze Polacy sa zlymi straznikami swoich interesów i nie szanuja wladzy, ze strata dla siebie zreszta. Podobno ma to uwarunkowania historyczne. Brak tu miejsca na ich analizowanie. Natomiast wspomne o cechach psychicznych - temperamentalnych Polaków. W sprawach publicznych, Polacy zazwyczaj bardziej kieruja sie emocjami i interesami partykularnymi oraz opiniami obiegowymi niz zdrowym rozsadkiem i dobrem wspólnym. Najwyzszy czas przezwyciezyc te szkodliwe slabosci. Niech zazdrosc, zawisc,wyrachowanie, nepotyzm, bezpodstawne ambicje nie beda mialy glosu w sprawach publicznych. Istotna slaboscia spolecznosci wiejskich jest ich zasciankowosc - lokalne ambicje, patrzenie na koniec wlasnego nosa. O ile zrozumiala jest chec poszczególnych solectw by z ich grona wywodzil siewójt- Burmistrz to, mylne jest mniemanie, ze wywodzacy sie z danego solectwa Wójt bedzieje faworyzowal. Z chwila wyboru na urzad ten czlowiek ma byc reprezentantem interesów calej gminy. Gdyby postepowal inaczej oznaczaloby to, ze jego wybór byl fatalna pomylka. Natomiast radni z poszczególnych solectwa maja obowiazek zabiegac o interesy swego elektoratu. To na forum rady maja sie scierac poglady i interesy poszczególnych solectw i byc podejmowane uchwaly stosowne do potrzeb i mozliwosci. Nie bez znaczenia jest tu myslenie perspektywiczne, w czym jest znaczaca rola wójta. Kadencja nowo wybranych wladz samorzadowych przypadnie na wyjatkowo trudny okres. Przezywamy bowiem gleboka zapascfinansów publicznych, rekordowe bezrobocie, a za póltora roku czeka nas wstapienie do Unii Europejskiej, z czym wiazac sie beda i duze szanse i nie mniejsze zagrozenia. Potrzeba bedzie duzej zrecznosci i doswiadczenia ze strony wladz wszystkich szczebli, by tym wyzwaniom sprostacwykorzystac szanse, a zagrozenia odeprzec lub ominac. Dlatego tez nie przypadkowo wspomnialem o zastanowieniu sie nad przedluzeniem mandatu ludziom, którzy sie juz sprawdzili w sprawowaniu funkcji samorzadowych. Sposób na stres Starzy ludzie mawiali: "nie zmienia sie zaprzegu na srodku rzeki". Obecny czas mozna porównac z rwacym potokiem. Zwrócmy oczy na nasze podwórko. Przejdzmy do konkretów. Ja patrze na Gmine Ryglice z perspektywy czasu i przestrzeni. Nie mieszkam tam juz kilkadziesiat lat. Pozwala mi to na chlodna i obiektywna ocene zachodzacych zmian. Powstanie samorzadów lokalnych, po upadku PRL-u stwarzalo nowe mozliwosci dla spolecznosci lokalnych. Ale poczatki w wielu gminach byly niefortunne - takze i w Ryglicach. Przyczyna byli niekompetentni ludzie. Dopiero wybór obecnie urzedujacego Wójta- Burmistrza zmienil sytuacje, w Gminie Ryglice, wyraz nie na korzysc. Urzad zaczal pracowac stabilnie, z wlasciwa kultura - co znalazlo wysokie uznanie mieszkanców w badaniach ankietowych. Znaczaca umiejetnoscia Wójta bylo zdobywanie pieniedzy pozabudzetowych, co umozliwilo (w tych trudnych latach) dokonania wielu inwestycji uzytecznosci publicznej sluzacych ludziom i zmieniajacy wyglad poszczególnych solectw. Nie jestem w stanie wymienic wszystkich osiagniec Wójta- Burmistrza Ryglic i nie stawiam sobie takiego celu. Nie jestem przeciez szefem Jego sztabu wyborczego, niemniej jednak uwazam za stosowne podzielic sie z czytelnikiem osobistymi spostrzezeniami, które czytelnik, potencjalny wyborca, powinien wziac pod uwage gdy bedzie szedl do urny wyborczej. Dobry wybór wladz gminy lezy w interesie wszystkich jej mieszkanców. I tego im zycze. Stanislaw Janus Dnia r.w Szkole Podstawowej im. Jana Pawla II w Joninach odbyla sie III Regionalna Konferencja Szkól Promujacych Zdrowie województwa malopolskiego pod honorowym patronatem Starosty Tarnowskiego Michala Wojtkiewicza. Spotkanie to zorganizowano z inicjatywy Samorzadowego Centrum Edukacji przy wspólpracy z Burmistrzem Gminy Rygliceoraz Szkola Podstawowa w Joninach, która to od 10- ciu lat realizuje projekt Szkola Promujaca Zdrowie. Podstawa tego projektu jest poznanie dekalogu zdrowego stylu zycia, czyli 10-ciu najwazniejszych zasad postepowania sluzacych zachowaniu i pomnazaniu zdrowia. Uroczystego otwarcia konferencji dokonala dyr. Szkoly Podstawowej w JoninachAgata Sus. Po czym glos oddala zaproszonym gosciom. Wiele slów uznania przekazal Gospodarz Gminy Ryglice Bernard Karasiewicz, oraz Dyrektor Wydzialu Ksztalcenia Specjalnego i Opieki w Krakowie Piotr Swiatek.

8 8 Nr 3/42 UYstepzespolufolklorystycznego "Cembrowana studzienka" Gosciem wyjatkowym byla St. Wizytator Olsztynskiego Kuratorium Anna Zdaniukiewicz, która koordynuje dzialalnoscia Szkól Promujace Zdrowie w województwie warminsko - mazurskim, a przybyla aby nawiazac i rozwijac wspólprace ze szkolami z regionu Malopolski. Nastepnie koordynator ds. Szkól Promujacych Zdrowie Barbara Dagmara Niziolek przedstawiala osiagniecia Sieci Szkól Promujacych Zdrowie Ziemi Tarnowskiej. Ogloszono równiez wyniki konkursu na logo Powiatowego Zespolu ds. Promocji Zdrowia. Wyrózniono projekty wykonane przez uczniów Zespolu Szkól Ponadgimnazialnych w Ryglicach oraz Zespolu Szkól Ogólnoksztalcacych i Zawodowych w Ciezkowicach. Przyjeto natomiast logo zaprojektowane przez uczniów Szkoly Podstawowej w Joninach. Konferencja odbywala sie pod haslem,'y/trosce o zdrowie psychiczne", dlatego tezjeden z punktów programu dotyczyl stresu i sposobów radzenia sobie z nim. Konkretnie i rzeczowo przedstawila ten problem w swoim wykladzie Dyrektor Powiatowej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Urszula Szymanska. Stres to przybierajaca rózne formy presja z zewnatrz, która wywoluje uczucie wewnetrznego napiecia, jest nieuchronnym elementem zycia czlowieka. Jeslijednak stres towarzyszy zbyt dlugo i w zbyt duzym natezeniu, moze stac sie grozny. Dlatego ogromnie wazne jest, by umiec sobie z nim radzic. Niestety czlowiek mlody, nieradzacy sobie z problemami czesto ucieka w alkohol, papierosy,srodki uspokajajacejako sposób obrony przed dzialaniem stresu. Sa to srodki nieskuteczne, a ponadto prowadzace do uzaleznien fizycznych i psychicznych. Kolejnym etapem konferencji byla praca warsztatowa w grupach pod kierunkiem pracowników Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej. W zajeciach uczestniczyli nauczyciele i mlodziez szkól podstawowych, gimnazjalnych i szkól ponadgimnazjalnych. Podczas pracy warsztatowej inspirujacej do refleksji, zadumy nad soba, wykorzystywane byly rózne metody m.in. relaksacji, koncentracji uwagi, gry symulacyjne, inscenizacje odtwarzajace realne sytuacje. Takimi metodami próbowano znalezc przyczyny stresu oraz sposób najego poprawienie. Oprawe artystyczna spotkania stanowil wystep mlodych artystów zjonin, którzy prezentowali swoje umiejetnosci wokalne i instrumentalne. Najwieksza furore zrobil wystep zespolu folklorystycznego "Cembrowana studzienka". W przerwie zaproszono uczestników na obiad oraz degustacje zdrowej zywnosci. Przy smacznych przekaskach mozna bylo podzielic sie spostrzezeniami i wrazeniami, zwiedzic szkole, nawiazac nowe znajomosci. Potem nastapila prezentacja pracy w grupach warsztatowych. Wyniki zostana opublikowane ijako wnioski pokonferencyjne trafia do wszystkich szkól uczestniczacych w spotkaniu. Na zakonczenie konferencji dokonano podsumowania. Wszyscy uczestnicy zgodnie stwierdzili, ze warto organizowac takie spotkania, które nie tylko ksztalca, ale i pobudzaja do dzialania i glebszej refleksji. Zofia Jodlowska Nauczyciel Szkoly Podstawowej im.jana Pawla II wjoninach 21 marca dzien wiosennego zrównania dnia z noca obchodzony byl od najdawniejszych czasów. Ludzie znuzeni chlodem zimowych dni z utesknieniem witali wiosne. spragnieni slonca i ciepla wychodzili szukac pierwszych oznak tej pieknej pory roku. Dzien ten przyjal sie równiez wsród uczniów jako "Dzien wagarowicza". Bo któz chcialby rozwiazywac kolejne dzialania arytmetyczne, gdyz za oknami kwitnace zawilce i trwa zielensza na lace, gdy bocian przylecial do starego gniazda i czuc cieplejszy powiew wiatru? Opuszczali wiec uczniowie szkole chcac powlóczyc sie po lesie, spedzic beztrosko czas nad rzeka. Nie zawsze te wyprawy konczyly sie bezpiecznie, stad tez tradycyjnie od kilku lat wiele szkól organizuje w tym dniu róznego rodzaju atrakcyjne dla uczniów przedsiewziecia. Uczniowie Szkoly Podstawowej w Ryglicach wraz z nauczycielami od szeregu juz lat pierwszy dzien wiosny spedzaja wyjatkowo. W szkole w tym dniu nie ma zwyczajnych zajec, lecz dzieci spedzaja czas na grach i zabawach. Najwieksze emocje wzbudza konkurs Pomyslowe stroje uczniów i "ekologiczna" marzanna przebieranców. Kazde dziecko od klas najmlodszych do najstarszych przychodzi do szkoly przebrane. Stroje sa czesto bardzo wymyslne. Uwidacznia sie wtedy nie tylko inwencja twórcza dzieci ale równiez rodziców. Sa wiec przebrani za zwierzeta i ptaki, za postacie basniowe i ze wspólczesnego

9 Nr 3/42 9 I I I j '. swiata. Sa stroje z dawnych epok historycznych i z egzotycznych zakatków ziemi, sa rekwizyty stosowane do przebrania. Na podkreslenie zasluguje fakt, ze przebieraja sie równiez nauczyciele. W obecnym roku wsród grona nauczycielskiego dominowaly zwiewne szaty arabskie z obowiazkowym zaslonieciem twarzy. Swietowanie rozpoczelo sie "korowodem przebieranców", który wyruszyl z boiska szkolnego i okrazajac rynek udal sie na sale gimnastyczna. N a czele pochodu szla "mloda para" a w slad za nia z wysoko uniesionym "gaikiem" uczestnicy klas najmlodszych. Tuz po nich kroczyly dzieci klas starszych niosac wykonane przez siebie "Marzanny". Pochód posuwal sie w takt rytmu wybijanego przez bebenki. Korowód wzbudzal wielkie zainteresowanie zarówno mieszkanców Rynku,jak równiez przechodniów i funkcjonariuszy policji, którzy czuwali nad bezpieczenstwem uczestników marszu. Dalsza czesc uroczystosci przebiegala na saligimnastycznej, udekorowanej motywami wiosennymi. Zabawe rozpoczeli uczniowie klas I-III pod haslem,wiosno przyjdz". Odbylo sie szereg konkurencji w których brali udzial najmlodsi uczestnicy. Bylywiec "Zawody madrej glowy" i "Puzzle obrazkowe". Byly tez "Prosby drzewa" i zabawy zrecznosciowe "Rzuty do wody" i "Zawody z piórkiem". Poszczególne konkurencje przerywano gromkimi okrzykami,wiosno przy.idz".wszystkim konkursom towarzyszyl goracy doping. Zwyciezcy konkurencji otrzymali slodkie upominki, a przegrani -nagrody pocieszenia. Uczniowie klas IV-VI brali udzial w czterech konkursach: Wybór najladniejszej, ekologicznej Marzanny", "Jaka to melodia?", "Najefektowniejszy strój wiosenny" i "Najsympatyczniejsza kolezanka (kolega)". Wsród smiechu i okrzyków jury skrupulatnie podliczalo punkty i oglaszalo zwyciezców. Nagrody ufundowane przez Rade Rodziców wreczala pani dyrektor. Na zakonczenie obchodów "Dnia wiosny" czlonkowie Kola Ekologicznego wraz z opiekunem wyruszyli nad okoliczne stawy w celu "zbierania zab". Rokrocznie tysiace tych "sympatycznych" plazów ginie pod kolami samochodów. W obecnym roku zrodzil sie pomysl, aby pomóc zabom w dotarciu do stawów: Uczniowie zbierali wiec plazy do plastikowych wiader, przenosili przez jezdnie i wysypywali do wody. Mylilby sie ten, kto mógl by przypuszczac, ze ot po prostu dzieci mialy "dzien bez nauki". Tak naprawde w trakcie zabaw wszyscy wiele sie uczyli. Doskonalili nie tylko sprawnosci umyslowe, manualne i ruchowe, ale ksztaltowali wrazliwosc na piekno, wdrazali sie do pracy zespolowej, uczyli sie wspóldzialania uczniów starszych z mlodszymi. W trakcie szczególnych konkurencji dzieci musialy sie odpowiednio zaprezentowac. To wlasnie "owa" prezentacja bedzie miec kiedys, w doroslym juz zyciu nieslychane znaczenie, bedzie decydowac o miejscu w szkole, w pracy,czy wreszcie w Europie. Ksztaltowano równiez ekologiczne postawy wobec przyrody. Organizacja "Dnia wiosny" wymagala nie tylko zaangazowania ze strony ucznió\v, ale równiez wiele prac ze strony nauczycieli. Czlonkowie Rady Pedagogicznej przygotowali nie tylko scenariusze konkursó\v, alewykonali dekoracje, wielesrodków i materialów dydaktycznych zwiazanychz poszczególnymi konkurencjami, czuwal, aby ten wy.iatkowydzien przebiegal w wesolej, radosnej i bezpiecznej atmosferze. Dzis po uroczystych obchodach pozostaly nie tylko zdjecia, zapis w kronice szkolnej, czy "Marzanny" dekorujace wejscie na strych szkoly, ale takze przekonanie, ze imprezy takie jednocza spolecznosc szkolna, przynosza wiele niezapomnianych wrazen i poczucie dobrze wypelnionego obowiazku. Dzien ten ukazal, ze uczyc mozna w róznoraki sposób, ze szkola moze byc dla dziecka przyjazna, ze "Dzien wagarowicza" warto spedzic wlasnie w niej. Helena Kawa - nauczyciel przyrody P' "Lubicieprzyrode,slonce,wodei las, pozwólcie,abyi onepolubilywas" Takie slowa mozna bylo odczytac wsród barwnej dekoracji w Szkole Podstawowej w Woli Lubeckiej dn. 22 kwietnia podczas uroczystych obchodów Dnia Ziemi. Mieszkajac w malej wiosce nie trudno jest zauwazyc, jak wiele mozna zrobic dla srodowiska, gdy sie ma pozytywne nastawienie i chec do dzialania. Ludzie coraz czesciej staja sie zmienic styl zycia, np. sortujac smieci, uzywajac roweru zamiast samochodu, uprawiajac warzywa bez nawozów sztucznych itp. Wiekszosci spoleczenstwa podobaja sie takie pomysly. ZY.iemyw czasach, kiedy czlowiekjest w stanie zniszczyc zycie na ziemi, dlatego od najmlodszych lat powinnismy rozwijac w kazdym czlowieku poczucie odpowiedzialnosci, ajednoczesnie tworzyc wszystko co dobre, piekne i pelne sensu. Wedlug pogladów niektórych ekologów "czlowiek tak samo nie moze zyc bez nauki i techniki, jak nie moze zyc na przekór przyrodzie". Potrzeba zatem naszemu srodowisku (bo od siebie trzeba zaczac)duzej dawki edukacji ekologicznej. Nauczyciele naszej szkoly wspólnie z uczniami konsekwentnie juz od lat prowadzili wiele róznych dzialan wokól wspólnego celu jakim jest ochrona przyrody, wzrost wiedzy na tematy ekologiczne, uksztaltowanie proekologicznych postaw. Obchody "Dnia Ziemi" sajednym z przykladów. Uczniowie kl. V i II wraz z wychowawcami przygotowali uroczysty apel o tematyce ekologicznej.

10 10 Nr 3/42 W swoim programie ukazali piekno naszej Blekitnej Planety, koniecznosc poszanowania jej zasobów. Odczytali tez podstawowe punkty z Karty Przyrody mówiace, ze: - Kazda forma zyciajest wyjatkowa i zasluguje na szacunek. - Lasjest domem zwierzat, które lubia cisze i spokój. - Nie zmieniajcie rzek w scieki, nie wrzucajcie do nich trujacych substancji. - Nie wprowadzajcie do powietrza zanieczyszczen szkodliwych dla zywych organizmów. Wspaniale stroje ekologiczne, dekoracja i zabawne teksty sprawily, ze wystep zachwycil wszystkich. Dzien 22 IV byl wyjatkowy dla nas, gdyz goscilismy w szkole lesniczego - mgr inz. Grzegorza Wojtanowskiego. Bardzo jestesmy wdzieczni panu lesniczemu, iz z prz)jemnoscia do nas prz)jechal i podzielil sie wiadomosciami na temat: zdobycia zawodu lesniczego oraz pracy w lesie i niebezpieczenstwami z jakimi sie spotyka. Pan Wojtanowski przywiózl bezplatnie 12 drzewek lipy,które zostaly posadzone przez uczniów kl. VI na wyznaczonym miejscu przed szkola pod czujnym okiem Dyrektora Szkoly - mgr Piotra Marcinka. Dzien Ziemi to równiez dzien pochwal uczniów, którzy wykazali czynna postawe wobec problemów ochrony srodowiska. W zbiórce surowców wtórnych wyróznily sie kolejno klasy: II, VI, III, I. W szkolnym konkursie ekologicznym,,3 x 5 pytan" na pochwale zasluguja: Waldemar Debowski i Iwona Kurek ki. V, Patryk Marcinek z kl. III. Opiekun KMP Mgr J. U sarz Drodzy chlopcy i drogie dziewczeta Dzis kazdy o tym pamietac musi By kazdy smiec do kosza wrzucic Bo sami dobrze wiecie Ile jest smieci na swiecie. Kazdy powinien dbac o przyrode Bo przyroda to nasze zdrowie. Zdrowie czlowieka to rzecz najwazniejsza Wszyscy o tym powinni pamietac Wiec nie wyrzucajcie smieci pod nogi, Choc to najprostszy sposób. Schyl sie i podniesc papierek maly A zrobisz wtedy gest doskonaly Kinga Saletnik - kl.iv Nasza gmina Ryglice Z ekologii slynie Bo rzeka Wolanka Czysta woda plynie W tej wodzie nie ma smieci Bo czyszczaja dzieci Zbieraja puszki i butelki Dajac przyklad wielki Wszedzie posadzono Bardzo duzo drzewek Aby pózniej sie zachwycac Wszystkich ptaszat spiewem Dawid Król- kl. VI "CIEKAWE SPOTKANIE" "Zostawcienamczystykawalekswiata"...proszauczniowie 22 kwietnia biezacego roku w OK w Ryglicach nauczyciele naszej szkoly zorganizowali spotkanie dla rodziców uczniów klas IV-V.Waznym tematem byla prelekcja pani mgr Heleny Kawy na temat uzaleznien i problemów wychowawczych. Otrzymalismy wiele cennych uwag o tym, jak ustrzec nasze pociechy przed problemami. Mali aktorzynazamku królewskim W referacie zwrócono uwage na trzy aspekty: - Szukano odpowiedzi na pytanie dlaczego dzieci i mlodziezsiegajapo alkohol, papierosy i narkotyki. - Podano symptomy sieganiapo wspomniane uzywki. - Zaproponowano szereg rozwiazan,jak ustrzec dzieci przed nalogiem, gdzie szukac-fachowej pomocy.

11 Oltarz dwustronny: awers - Matka Bolesna -Pieta rewers - figura Sw. Tekli (fot. A. Marcinek) ~.,. Glówna Nawa -widok na chór i organy (fot. A. Marcinek) Oltarz Sw. Walentego w bocznej nawie kosciola (fot. A. Marcinek)

12 WBCZA DAWNIEJ Szkola Podstawowa w Lubczy -rok 1965 (zdj. archiwalne) II'.. Budowa nowej szkoly w Lubczy (zdj. archiwalne) o WfIl"\ II :' 1 /-" c - - V:-' ~ J?,!Ol.:'.~ Wyprawa na Odpust w Tuchowie (ze zb. Adama Augustyna) Kosciól w Lubczy rok 1970 (zdj. archiwalne) o Uroczystosc Pierwszej Komunii Sw. rok 1933 (ze zb. p. Ireny Marcinek)

13 DAWNIEJ r LUBCZA Wyrób cegly -cegielnia - rok 1936(ze zbioru p. Wandy Marcinek), J o II l I J Wystawa plonów rolnych - rok 1948 (zdj. archiwalne),- ~.~~ o l ~, Szkola Podstawowa w Lubczy - rok 1965(zdj. archiwalne) -

14 -l Kosciól parafialny w Lubczy - widok od frontu (fot. A. Marcinek) Kosciól pw. Najswietszego Serca Jezusowego w Lubczy

15 Nr 3/42 11 W dalszej czesci spotkania rodzice mogli obejrzec interesujacy program artystyczny przygotowany przez czlonków Kola Ekologicznego pod opieka pani mgr Heleny Kawy, a dotyczacy troski o piekno otaczajacego swiata. Pózniej rozpoczelo sie przedstawienie teatralne na motywach basni braci Grimm pt. "Kopciuszek" przygotowane przez panie; mgr Krystyne Marcinek i Malgorzate Sokól. Piekna dekoracja, wykonana przez pania Wande Krawczuk, nastrojowa muzyka oraz barwne stroje wprowadzily publicznosc w zachwyt i podziw. Mlodzi aktorzy po mistrzowsku zagrali swoje role i zostali nagrodzeni gromkimi brawami. leszcze raz pokazano, ze szkola nie tylko uczy, ale równiez wychowuje i rozwija talenty swoich uczniów; Mysle, ze bede wyrazicielem opinii wielu rodziców, ze tego typu spotkania powinny stac sie tradycja szkoly. Nie zawsze przeciez mamy mozliwosc zobaczyc, co tak naprawde potrafia nasze dzieci, nie zawsze wiemy,jak poradzic sobie z nurtujacymi nas problemami natury wychowawczej, a i samo spotkanie siewszystkich rodzicówjest wspaniala okazja do towarzyskich rozmów i wymiany pogladów. AL. Mama Artka - ucznia kl. N a Ciekawostki z Kosmosu Chcialbym dzis przyblizyc panstwu pojecie "czarnej dziury". Czarna dziura jest to czarny, nie swiecacy obszar w przestrzeni kosmicznej. Dlaczego nie swieci? Poniewaz ma bardzo silna grawitacje i nic - nawet swiatlo, pozbawione masy, którego predkosc wynosi km/s - nie jest w stanie przezwyciezyc sily grawitacji czarnej dziury. Jak powstaja czarne dziury? Aby to zrozumiec musimy poznac ewolucje zwyklych gwiazd, poczawszy od ich narodzin. Najpierw duza ilosc gazu m.in. wodoru zaczyna sie kurczyc pod wplywem wlasnej grawitacji. Atomy w tej gestniejacej chmurze gazu zderzaja sie ze soba ze wzrastajaca czestoscia i osiagaja coraz wieksze predkosci wobec tego temperatura gazu wzrasta. W koncu temperatura staje sie tak wysoka, ze zderzajace siejadra wodoru nie odbijaja sie od siebie, lecz lacza tworzac hel. Dzieki cieplu wytworzonemu w takiej reakcji, która przypomina kontrolowany wybuch bomby wodorowej, gwiazda swieci. To dodatkowe cieplo powoduje, ze cisnienie gazu wzrasta, az stanie sie tak duze, ze zrównowazy przyciaganie grawitaqjne. Taka równowaga w gwiazdach utrzymuje sie bardzo dlugo, lecz nie moze trwac wiecznie. W koncu jednak gwiazda wyczerpuje swój zapas wodoru i innych paliw. Paradoksalnie, im wiekszy jest poczatkowy zapas paliwa tym szybciej sie wyczerpuje. Dzieje sie tak, dlatego, ze im wieksza jest masa gwiazdy tym wyzsza musi byc jej temperatura wewnetrzna, by zrównowazyc sile grawitacji, a im wyzsza temperatura tym szybciej przebiegaja reakcje jadrowe, a co za tym idzie szybciej zuzywa sie paliwo. lezeli byla to mala gwiazda to stygnie i sie kurczy. Jesli masa jadra tej gwiazdy bedzie mniejsza od 1,2 masy slonca to ta gwiazda w koncu przestaje sie kurczyc i osiaga swój stan koncowy, stajac sie "bialym karlem". Gwiazdy o masie 2-rotnie przewyzszajacej mase slonca koncza ewoluowac w rózny sposób. Niektóre z nich maja mase 100-krotnie wieksza od masy slonca. Kiedy zapas paliwa konczy sie gwiazda zaczyna sie powiekszac stajac sie czerwonym supergigantem i konczy zywot w strukturze warstwowej. Bedzie mi~la zelazne jadro otoczone coraz lzejszymi pierwiastkami. Zdazne jadro nie bedzie juz produkowac energii, co powoduje katastroficzny zawal, który bedzie trwal krócej niz sekunde. Zostanie wyprodukowane tak duzo energii, ze gwiazda doslownie rozpadnie sie w gigantycznej eksplozji, zwanej wybuchem supernowej. Prawdopodobnie 90% poczatkowej masy rozproszy sie w przestrzeni kosmicznej, podczas gdy jadro ulegnie kompresji pod wyplywem implozji. Jesli masa jadra bedzie zawarta miedzy 1,1 a 3 masami slonca, gwiazda stanie sie bardzo mala o srednicy 5-15 km gwiazda neutronowa (objetosc jednej lyzeczki,~.ok 5 mi masytakiejgwiazdywazylaby na ziemi 100 milionów ton). Natomiast, jesli masajadra bedziewiekszaod 3 mas slonca,gwiazdastaniesiewlasnieczarna dziura. Materia zapadniesie do pojedynczegopunktu zwanego osobliwoscia, gdzie gestoscjest nieskonczona. Gdzie powstaja czarne dziury? Czarne dziury moga powstawac w centrum galaktyk (zostalo niemal dowiedzione, na 99%, ze w centrum naszej galaktyki znajduje sie czarna dziura odlegla od naszego ukladu slonecznego o 30 tys. lat swietlnych. Okrazamy ja w ciagu 200 milionów lat) oraz w odleglych kwazarach, czyli mlodych i bardzo malych galaktykachjasniejszych niz wiekszosc galaktyk. Nikt nie wie jak tak maly obiekt moze wytworzyc tyle energii. Moga one takze powstawac w grupach gwiazd zwanych gromadami kulistymi. Czy da sie wyprodukowac czarna dziure na ziemi? Czarna dziure mozna wykonac z dowolnego materialu sciskajacgo do niewyobrazalnej gestosci. W USA rozgorzala dyskusja, czy fizycy mogliby niechcacy stworzyc miniaturowa czarna dziure w jednym z laboratoriów. Najlepszym kandydatem bylo amerykanskie laboratorium RHIC w Brookhaven gdzie ruszyly eksperymenty zderzenia ze soba atomów zlota rozpedzonych do predkosci podswietlanych. Jeden z naukowców roztoczyl katastroficzna wizje: zderzajace sie atomy tworza tak mocno sprasowana zbitke, ze w miejscu zderzenia powstaje czarna dziura, która natychmiast zaczyna pozerac otaczajaca materie. Jednak specjalnie powolany zespól skladajacy sie z najlepszych specjalistów od czarnych dziur mówi, ze nie ma najmniejszych szans na wyprodukowanie czarnej dziury na ziemi. Spijmy, wi~c spokojnie. Bibliografia:,;Wszechswiat - Ziemia - Zycie" wyd. Amber Encyklopedia wiedzy,;wiem!" "Szkolny Przewodnik po Astronomii" wyd. Podsiedlik - Raniowski i S-ka "Krótka historia Czasu" autor: Strephen Hawking Grzegorz Knapik ucz. kl. I Publ. Gimnazjum w Ryglitach

16 12 Nr 3/42. Zyciowe abecadlo - "M" - jak moralnosc Moralnosc jest forma swiadomosci spolecznej. Wystepuje obok takich form swiadomosci jak poglady fizjologiczne, religijne, polityczne, prawne, literatura sztuka itp. Jako forma swiadomosci ludzkiej, moralnosc jest wytworem spolecznym, wynikajacym z wielowiekowych doswiadczen. Niemiecki filozof Emanuel Kant sformulowal slynna maksyme -"gwiazdy nade mna, a prawo moralne we mnie". Mial przez to powiedziec, ze normy moralne nie pochodza od Inteligencji bytujacej w Kosmosie, ale sa wewnetrznym nakazem czlowieka do czynienia dobra. Spoleczenstwo tworzy moralnosc w celu regulowania wzajemnegowspólzycia ludzi. Postawy moralne jednostki, ich idealy i uznawana hierarchia wartosci ksztaltowane sa przez srodowisko spoleczne i sa uwarunkowane, w ostatecznej instancji, ustrojem spoleczno - ekonomicznym danego spoleczenstwa. Przez moralnosc rozumiemy zespól norm i ocen (majacych charakter kategoryczny) oraz wzorów postepowania, które reguluja lub pretenduja do regulacji stosunków miedzyjednostkami, miedzy jednostka a grupa, oraz miedzy grupami spolecznymi. Podstawowym elementem moralnosci sa normy skierowane do konkretnego czlowieka i sytuacji. Moga one wystepowac w formie nakazu lub zakazu. Wyjasniajac istote norm moralnych (pojecia tego co dobre i zle) trzeba sobie powiedziec, ze sa one wyrazem grupy lub spolecznosci. Jednostka ludzka jest odbiorca tych norm i przyjmuje je z poczuciem, ze wszystkich te normy dotycza. W tym wyraza sie istota prawidlowego zachowania czlowieka wobec innych. Normy te maja charakter warunkowy -jezeli czlowiek respektuje cele danej grupy spolecznej i chce do niej nalezec to musi czynic to i to, a nie czynic tego czy tego. Normy oceny i wzory postepowania apeluja do czlowiekajako czlowieka, a ich respektowanie jest wymuszane przez sankcje w postaci opinii postaw spolecznych - negatywna ocena, ignorancja, wykluczenie z grupy itp. Istotna role w zakresie moralnosci spelnia sankcja stosowana przez sama jednostke -jest nia negatywna samoocena, zwana wyrzutem sumienia. Jest to samoregulacja bardzo istotna albowiem czlowiek sam przed soba nie moze uciekac. Drugim elementem moralnosci sa oceny. Oceniamy postepowanie ludzi w kategorii dobra i zla. To co normy nakazujajest dobre, a to co zakazujajest zle. N astepnym elementem moralnosci sa wzory osobowe. Reprezentuja one w formie konkretnej okreslone normy i oceny moralne. Wzorami osobowymi moga byc postacie rzeczywiste lub fikcyjne, historyczne lub wspólczesne, o licznych cnotach osobistych. Moralnosc pelni wazne funkcje spoleczne. Jej celem jest zachowanie i pomyslny rozwój organizmu spolecznego jako calosci, albo okreslonej grupy spolecznej. Pelni ona swe funkcje w ten sposób, ze reguluje postepowanie ludzi w róznych dziedzinach zycia spolecznego - w rodzinie, szkole, zakladzie pracy itp. Zas postepowanie kazdego czlowieka wplywa w jakis sposób na los innych ludzi, oraz rzutuje na zycie spoleczne. Zauwazyc tu trzeba, ze poszczególne klasy i grupy spoleczne zyjaw róznych warunkach. Odmiennie ksztaltuja sie ich potrzeby i interesy. Znajduje to takze wyraz w moralnosci. Moralnosc uznawana przez poszczególne klasy i grupy odpowiada ich interesom indywidualnym i zbiorowym. Jest wiec zróznicowana i czesto przeciwstawna sobie. Inna byla moralnosc we wspólnocie pierwotnej, inna w niewolnictwie, inna w feldalizmie, jeszcze inna w kapitalizmie i we wspólczesnych systemach gospodarczych i ustrojowych. Inna jest tez miara dla oceny czynówjednostki, inna dla polityka, ajeszcze inna dla wyroków historii. Jak mawial Napoleon- "historia nie liczy trupów". Obok grupowych norm moralnych wystepowaly i wystepuja tez normy o charakterze ogólnoludzkim, zwane normami elementarnymi. Ich funkcjonowanie uwarunkowane jest istnieniem pewnych potrzeb i interesów wspólnych dla wszystkich czlonków spoleczenstwa, czy wrecz calej ludzkosci. Do elementarnych norm moralnych mozna zaliczyc normy wynikaj ace ze stosunków ludzi do przyrody- jej ochrona, wzajemna pomoc w kleskach zywiolowych itp. Takze sa nimi normy regulujace wzajemne obowiazki rodziców i dzieci wspólmalzonków, rodzenstwa, oraz wzajemne obowiazki rodziców i dzieci wspólmalzonkóvv,rodzenstwa, oraz wzajemne stosunki miedzy przyjaciólmi pracownikami i kolegami. Istnieja takze pewne ogólnoludzkie zasady, które zalecaja odwage, wytrwalosc, odpowiedzialnosc, sprawiedliwosc itp. Moralne postepowanie czlowieka wymaga od niego nieustannego wysilku, przezwyciezania samego siebie, poniewaz czlowiek podlega ciaglej presji potrzeb, popedów i egoizmu. I chociaz pomyslnosc nie jest zawsze udzialem ludzi uczciwych (czesto bywa wrecz przeciwnie) to,jednak nalezy zyc moralnie, bo przez moralne postepowanie wyraza sie godnosc czlowieka, jako istoty rozumnej. Ze sprawa moralnosci zwiazany jest równiez cel i sens ludzkiego zycia. Czesto w zyciu spotykamy sie z konfliktami moralnymi, z ogromnymi rozbieznosciami miedzy modelami teorii i praktyki. Tak np. bywa z zalozeniami i wymogami religii jak i ustrojowymi danego spoleczenstwa. W takich sytuacjach, jak radzi ks. prof. M. Bochenski zachowanie czlowieka powinno byc kompromisem miedzy normami a zasadami madrosci zyciowych których naczelna zasada brzmi: "postepuj tak abys dlugo zyl i dobrze Ci sie powodzilo". Ale tu trzeba postawic ostrzezenie, ze nie bedzie mial udanego zycia ten, który systematycznie lamie normy moralne. Stanislaw janus

17 li,. Nr 3/42 Czerwcowa Rózowo-zlocista mala chmurka nocka Slonce zegnala - goraco Popatrz -juz zbliza sie ta czarnulka Ciepla czerwcowa nocka Ajaka ona mila, gwiezdzista Jakie upojne zapachy niesie Ona dzis tu, bawic sie przyszla Ta noc Swietojanska w lesie Nad brzegiem cienie jakies biegaja Na wodzie tysiac ogników swieci Przeciez to dzisiaj wianki puszczaja Czerwcowi solenizanci Pólnoc dawno minela - a mlodziez Za kwiatem szczescia w las poszla I nikt nie wiedzial kiedy Czerwcowa nocka odeszla "SAVOIR Kazimierz Orlof - VIVER"c.d. w tym artykule postaram sie zanalizowac powody naszego smiechu czyli dowcipy. Dowcipy dziela sie na spontaniczne, ~.powiedziane jednorazowo, wlasnego pomyslu, oraz na dowcipy i anegdoty zaslyszane i przekazywane z ust do ust. Dowcip taki czy anegdote oczywiscie ktos pierwszy wymyslil, lecz nie sposób dotrzec do tego zródla, anegdoty sajedynym w naszych czasach gatunkiem sztuki, wysokiej nieraz klasy, uprawianym anonimowo. Kto uprawia z talentem pierwszy z tych dwóch rodzajów, zyskuje opinie czlowieka dowcipnego. Kto uprawia rodzaj drugi, a opowiada zaslyszane anegdoty swieze i zabawne, zyskuje renome pozytecznej pszczólki znoszacej miód do ula ijest równiez mile widziany w towarzystwie. Dowcip wedlug slownika,jest powiedzeniem pobudzajacym do smiechu. Z czego sie smiejemy? Wstyd sie przyznac, ale smieszy nas cudze nieszczescie, niepowodzenie, pomylka, uposledzenie fizyczne lub umyslowe, przykrywypadek, ponizenie. Gdy zanalizowac tresc dowcipu czy anegdoty, najczesciej jest to dramat, wobec którego, gdy odpowiednio przedstawiony, smiech nas bierze. W ten sposób, z czego nie zdajemy sobie jasno sprawy, objawia sie satysfakcja, ze to nie nas katastrofa dotyczy, stad mile poczucie wyzszosci nad osobnikiem nia dotknietym. Przykladem moze byc klaun na arenie, który przewraca sie, nie udaje mu sie sztuczka, zalamuje sie pod nim krzeslo, wszystko to widza rozsmiesza, takjak rozsmiesza nas fakt, ze bohater anegdoty zle zrozumial obcy wyraz, albo ze spalilo mu sie mieszkanie. Szczególnie duza jest satysfakcja,gdy obiektem dowcipu jest osoba konkretna, która nas przewyzsza: stanowiskiem, majatkiem, talentem. Na co dzien musimy sie tej osobie podporzadkowac lub zazdroscimy jej, co stwarza napiecie przykro przez nas odczuwane. Dowcip o tej osobie, z reguly ukazujacy jakas jej slabosc, na moment napiecie to znosi, odgrywamy sie na nauczycielu, przelozonym, dostojniku, slynnych osobach i z radosci smiejemy sie. W dowcipie moze nie zawsze chodzic o konkrety indywiduum. Lubimy dowcipem nadwerezyc jakas krepujaca norme spoleczna. Pewne slowa i czynnosci objete sa zakazem, przyjemnie jest wylamac sie z tego chocby w formie zartu. Stad pokusa uzycia dosadnego wyrazu, powodzenie dowcipów o seksie. Humor jest jedna z dziedzin sztuki, a humorystom zawdzieczamy, ze wyladowanie opisanych wyzej, malo czasem budujacych sklonnosci naszej ludzkiej natury moze byc rozrywka godziwa, a nawet wartosciowa. Bardzo wazna jest forma ijakosc dowcipu. Zwlaszcza w towarzystwie mieszanym pod wzgledem plci lub wieku, dowcipów slonych opowiadac nie nalezy. Humor nie powinien byc obrazliwy, ani raniacy,np. wesola anegdotka o krótkowidzu wypowiedziana przy obecnym lub nieobecnym osobniku o slabym wzroku. Takie zachowanie jest bardzo prostackie. Równiez niewybredne sa dowcipy na temat czyjegos nazwiska, malego lub nadmiernego wzrostu, zacinanie sie w mowie, pochodzenia z prowincji, zawodu wykonywanego przez dana osobe, lub kogos zjej rodziny, braku powodzenia u plci przeciwnej, nie mówiac o powazniejszych ulomnosciach wrodzonych czy losowych - ze na te tematy dowcipkowac nie wolno,jest chyba jasne. Dziewczyny niech sie nie sila na sluchanie wulgarnych dowcipów bez mrugniecia powieka, a nawet smianie sie, nie przysporzy im wdzieku ani popularnosci. Umitygowac dowcipnisia mozna zdaniem: nie wyszedl ci ten dowcip, albo: do takich dowcipów znajdz sobie inne audytorium albo: ten dowcip mi nie imponuje. Ewentualnie, dowcip niezbyt wybredny mozna wyglosic raz, w zazylym gronie. Kleska gdy ktos powtarza ten dowcip przy kazdej okazji. Dotyczy to zreszta równiez dowcipów udanych: dowcip pierwszy raz uslyszany bawi, za trzecim razem nudzi, za czwartym odstrecza Opowiadanie anegdot tez wymaga pewnej dyscypliny. Po pierwsze anegdota powinna byc nowa. Jesli w trakcie opowiadaniajedna osoba da poznac, ze juz zdazyla ja uslyszec, no to nieszczescia nie ma, inni skorzystaja. Nie ma tez rady na to, ze czasem wszyscy juz ja znaja i przerwa opowiadanie w polowie, jesli jednak zdarzy sie to opowiadaczowi raz po raz, nie zdobedzie opinii zabawnego kompana. Jedynym z orkanów techniki humoru jest zaskoczenie, niespodziewane zakonczenie anegdoty, kto nie umie do niego doprowadzic i odpowiednie nim wystrzelic, nie wzbudzi smiechu, tylko politowanie. Nie nalezy sie smiac po wlasnym dowcipie czy opowiedzeniu anegdoty, zwlaszcza gdy inni sluchacze sie nie rozesmieli. Smiejmy ~iewiec, bo smiech to zdrowie, ale tak by nikogo nie urazic. Zartujmy sobie w dobrym tonie, a nie wysmiewajmy cudzych przywar i ulomnosci. Jadwiga 13 c.d.n. Skowron

18 14 Nr 3/42. Majeztst;ej HlIIS'tP"j"eePrzIItzII" II za6"rzefthir"zr"ijz;e,rz"ijiit"tehl"ej Ze wzgledów ekonomicznych kazdy hodowca trzody chlewnej dazy do uzyskania jak najwiekszej liczby prosiat od lochy w ciagu roku. To, z pozoru latwe zadanie w praktyce okazuje sie w wielu przypadkach bardzo skomplikowane dla niejednego hodowcy swin, a popelniane bledy sa przyczyna nierentownosci lub zbyt wysokich kosztów produkcji trzody chlewnej. Podstawa powodzenia w chowie swin jest odpowiedni dobór materialu reprodukcyjnego i jego odchów. Bardzo wazna rzeczajestjak najwczesniejszywybór grupy loszek, z których podczas kolejnych selekcji zostana usuniete sztuki, które ciezko przeszly okres odsadzania, powoli rosna i sa slabego zdrowia. Loszki przeznaczone na remont stada powinny pochodzic od matek, które daja liczne mioty i odznaczaja sie dobra mlecznoscia sa spokojne i opiekuncze. Najczesciej wystepujaca przyczyna niepowodzenia w chowie swin sa bledy popelniane na etapie rozrodu tj. krycie loch w nieodpowiedniej fazie rui, uzycie nasienia zlejjakosci lub nieprawidlowo przeprowadzony zabieg inseminacji. Optymalny termin krycia powinien miec miejsce na krótko (0-24 godz.) przed owulacja. Aby doszlo do zaplodnienia, nasienie musi bycw ukladzie rozrodczym lochy zanim rozpocznie sie owulacja. W tab. 1 wykazano zwiazek pomiedzy wiekiem loszek podczas pierwszego krycia, a wielkoscia miotu. Z przedstawionych danych wynika, ze najlepsze wyniki uzyskano kryjac loszki miedzy dniem zycia. Tabela 1.Wiek loszek podczas pierwszego krycia, a wielkosc miotu. Wiekpodczaskryciaw Liczbaloszek Prosietazywo Prosietll zywo dniach urodzone w urodzone ljierwsz'lmiacie (mioty1-3) Ponizei ,6 11, ,8 11, ,7 12, ,1 Powyzej ,0 11,6 Równiez niekorzystne warunki srodowiskowe, w tym przede wszystkim bledy w wyzywieniu i utrzymaniu, moga wywolac zaburzenia w plodnosci zarówno u knurów jak i u loch. U knurów moga wystapic na tym tle zaburzenia w wytwarzaniu plemników, co powoduje nie zaplodnienie loch lub ich niska plennosc i slabe mioty. U loch bledy w zakresie zywienia i utrzymania, a przede wszystkim niedobór bialka, witamin i soli mineralnych moga byc przyczyna opóznionego wystepowania rui, oraz slabych malo zywotnych miotów o niskiej liczebnosci prosiat. Zapobieganie tego typu zaburzeniom polega na stosowaniu pelnowartosciowego zywienia zarówno pod wzgledem jakosciowym jak i ilosciowym. Szczególnie wazny jest dodatek witamin dla loch w nastepu- jacych okresach: okolo tygodnia przed kryciem, okolo 2 tygodnie po pokryciu i okolo tygodnia przed porodem. Aby zapobiec bledom w zywieniu nalezy zapoznac sie z normami zywienia materialu reprodukcyjnego oraz zywienia loch w róznych fazach cyklu rozplodowego. Potrzeby pokarmowe loszek reprodukcyjnych i loch wieloródek w zaleznosci od fazy cyklu rozplodowego ilustruje tab. 2 i 3. Tabela 2. Przykladowe dawki pokarmowe dla loszek hodowlanych z wykorzystaniem paszgospodarskich. Wiek Masa Rodzllji iloscpas1j(kg) Wartoscpokarmowa loszki ciala KoncentratMI HM bialkowy BiaIko strawne ]3.16 1,0 0,4 1,0 0,4 24, ,0 0,4 1,3 0,45 29, ,5 0,5 1,6 0,4 34, ,0 0,4 1,0 0,2 24,2 248 Robj j Uosc p (kg) I W,rtosc pokarmowa ::] Mleko I Miewznla IMI EM I slmne Bialko jtcunie-nn,iodtjuszaone "%IIpm/Qa ] , , , ,0 I 0,3 I 1, ,7 240 Tabela 3.Dzienna dawka paszy (w kg) o róznej koncentracji energii. Wiek podtzaskrycia w Liczba loszek Pro. twourotkonepro. twourotkone dniach w pierwszym miocie (mioty1-3) Ponizej , }O ,8 11, ,7 12, ,7 11,1 POwyZej ,0 11,6 Zaburzenia w rozrodzie u swin moga byc spowodowane takze chorobami zakaznymi. Do nich naleza choroby przenoszone nie tylko przez bezposredni kontakt zwierzat, lecz równiez za posrednictwem narzadów plciowych np. z nasieniem. Najwazniejsze choroby zakazne to: Bruceloza - ronienie zakazne, choroba zakazna i zarazliwa. Objawy choroby u loch, to przede wszystkim poronienia, zatrzymanie lozyska, stany zapalne narzadów rozrodczych i wymienia, a u knurów zapalenie jader. Zakazenie moze nastapic podczas krycia, inseminacji zakazonym nasieniem lub w czasie wykonywania zabiegów weterynaryjnych.. I

19 Nr 3/42 15 ll Ī j Choroba Aujeszky'ego (cha) - choroba zakazna i zarazliwa,wirusowa. Objawami sazaburzenia w rozrodzie poronienia lub rodzenie martwych prosiat oraz drgawki, niepokój, zaburzenia w koordynacji ruchów i porazenie konczyn. Wirus wystepuje w nasieniu i w plynach ustrojowych. Zródlem zakazeniasa chore zwierzeta, nosicielewirusa i gryzonie. Zespól - Rozrodczo - Oddechowy "PRRS".W Polsce pierwsze przypadki tej choroby zarejestrowano w 1992 roku. Objawy chorobowe to krótkotrwala utrata apetytu, okresowe trwajace niekiedy kilka minut zasinienie skóry przede wszystkim w okolicy uszu lub wymienia (czasem nazywana choroba niebieskiego ucha) oraz lekko podwyzszona cieplota ciala. Zaburzenia w rozrodzie spowodowane przez "PRRS" to poronienia i przedwczesne porody. Zakazenie nastepuje przez kontakt z chorymi zwierzetami, kontakt z zainfekowanym kalem lub moczem, transmisja powietrzna. Niektóre trwale zakazone zwierzeta moga siac wirus, przez co najmniej 3 miesiace. Leptospiroza - choroba zakazna i zarazliwa. Skutki wystapienia leptospirozy sa szczególnie duze w zamknietym cyklu produkcji. Choroba szerzy sie przez zakazone leptospirami gryzonie lub inne gatunki zwierzat. W przypadku zakazenia loch prosnych czesto dochodzi u nich do poronienia w ostatnim miesiacu ciazy, najczesciej miedzy dniem ciazy.jezeli ciaza sie utrzyma, czesto rodza sie prosieta martwe lub slabe, czasami z objawami zóltaczki, które padaja w krótkim czasie po urodzeniu. Objawy chorobowe to zmniejszony apetyt oraz goraczka, porazenia tylnych konczyn, krwiomocz, szybko rozwijajace sie wychudzenie i zóltaczka, moze wystapic takze bezmlecznosc. Parwowirusowe zakazenie swin (PPV) - choroba wirusowa. Objawem klinicznym tej choroby jest stwierdzenie duzej liczby zmumifikowanych plodów. W niektórych przypadkach wszystkie noworodki sa zmumifikowane, czesciejjednak w miocie stwierdza sie wystepowanie jednoczesnie zdrowych, prawidlowo rozwinietych plodów oraz mumifikatów. Zespól MMA - poporodowa bezmlecznosc lochy. Zaburzenia laktacji lochy, w skutek stanu zapalnego jednego lub kilku segmentów gruczolu mlekowego. Schorzenie to powiazane jest czesto ze stanem zapalnym macicy. N astepstwem zapalen sa biegunki, slabe przyrosty i upadki prosiat. Z niezakaznych chorób ukladu rozrodczego do najwazniejszych zaliczyc nalezy schorzenia spowodowane mykotoksynami. Mykotoksyny sa to produkty przemiany materii saprofitycznych grzybów. Karmienie swin pasza do produkcji, której wykorzystano splesniale zboze lub pasza, która splesniala w czasie przechowywania, prowadzic moze do zachorowan oraz zahamowania rozwoju zwierzat. Pierwszymi objawami wskazujacymi na prawdopodobienstwo zanieczyszczenia pasz toksycznymi dawkami mykotoksyn sa spadek apetytu, nizsze dzienne przyrosty, moze dojsc równiez do wystapienia biegunki, przebarwien, swiadu skóry, a w skrajnych przypadkach do zaburzen w rozrodzie. Aby zapobiec wystepowaniu chorób zakaznych nalezy stosowac szczepienia profilaktyczne. Podsumowujac nalezy stwierdzic, ze wszystko, co moze miec wplyw na plodnosc i plennosc swin musi byc pod szczególnym nadzorem. Najlepsze wyniki osiaga sie tylko tam, gdzie ma miejsce dobre zarzadzanie oraz opieka nad zwierzetami, jak równiez stworzone sa komfortowe warunki utrzymania z mozliwoscia korzystania z wybiegów oraz stosowane jest racjonalne zywienie. Spelniajac wyzej wymienione warunki skutecznie rozwiazemy niepowodzenia w rozrodzie trzody chlewnej. Sikorska Teresa.. II WWielka Sobote Wola Lubecka pozegnala dlugoletniego soltysa wsi Alfreda Stanaszka. Na pogrzeb przybyli tlumnie Wolanie, przedstawiciele gminy z burmistrzem Bernardem Karasiewiczem oraz mieszkancy sasiednich wsi. Kondukt zalobny, w którym uczestniczyly jednostki OSP gminy Ryglice przejechal przez 4 wioski, z którymi zmarly byl najbar - dziej zwiazany:wole Lubecka, Zwiernik, Zalasowa i Lubcze. Sp. Alfred Stanaszek urodzil siew Woli Lubeckiej w 1924 roku. Cale zycie spedzil w rodzinnej wiosce, pracujac we wlasnym gospodarstwie rolnym. Swoja dzialalnoscia spoleczna znacznie przyczynil sie w ostatnim pólwieczu do rozwoju wsi. Piastujac pierwszy raz urzad soltysa w latach szescdziesiatych, wies byla zaniedbana i odcieta od swiata. Trudno bylo w tym czasie przekonac wloscian oraz wladze gminne o koniecznosci budowy drogi, czy doprowadzenia do wsi pradu. Mimo to podejmowal wiele inicjatyw, które z uporem realizowal. Potrafil, mimo czasami wewnetrznej rozterki wspólpracowac ze wszystkimi, gdy celem bylo dobro mieszkanców. Pozostawil po sobie trwaly slad swojej dzialalnosci. Zalozyl komitet ds. elektryfikacjii podjego przewodnictwem w 1968 roku zelektryfikowano wies. W 1962 roku zalozyl C'"zes"""ies"r'gs" Ochotnicza Straz Pozarna. Od poczatku do chwili obecnej pelnil funkcje prezesa miejscowej strazy.w ostatnich latach funkcje te pelnil honorowo. Byl prezesem Kólka Rolniczego w Woli Lubeckiej. Wielokrotnie wybierany soltysem,jak mógl troszczyl sie o drogi wiejskie, o to aby ludziom zylo sie lepiej. W sedziwym juz wieku zorganizowal komitet gazyfikaqjny, w którym objal funkcje przewodniczacego. Dzieki temu w 1992 roku sprawnie przeprowadzono gazyfikacjewoli Lubeckiej. N a zebraniach wiejskich i przy innych okazjach podkreslil potrzebe budowy kosciola i szkoly.jako bliski wspólpracownik Ksiedza Proboszcza przewodniczyl Komitetowi Budowy Kosciola. Doczekal sie równiez nowej szkoly, chociaz zwalony ciezka choroba nigdy w niej nie byl. Jedno z ostatnich jego marzen spelnilo sie w ostatnich tygodniach zycia- przez przysiólek Góry wybudowano droge asfaltowa. W pamieci mieszkanców Woli Lubeckiej zostaje jako wielki spolecznik, calym sercem oddany ukochanej wiosce. W ostatnim pozegnaniu Burmistrz Gminy Bernard Karasiewicz z obecnymi uczestnikami konduktu obiecal budowe cmentarza w Woli Lubeckiej. Pietr Marcinek

20 16 Woda w przyrodzie znajduje sie w ciaglym ruchu, zmieniajac stan skupienia i krazac miedzy atmosfera, powierzchnia ziemi, a litosfera. Krazeniewody w hydrosferze wywolane jest przez dwa czynniki: energie promieniowania slonecznego i sila ciezkosci. Zasoby wodne kuli ziemskiej sa ogromne. Powierzchnia zajeta przez morza i oceany przekracza 3/4 powierzchni ziemi, a wiec wiekszosc zasobów wodnych naszej planety stanowia wody slone. Wody slodkie, to czesc wód podziemnych, wód jeziornych i rzecznych. Ogromnym rezerwuarem zas wód slodkich na naszym globie sa lodowce i wieczne sniegi. Zasoby wód slodkich sa rozmieszczone bardzo nierównomiernie na kuli ziemskiej, a co wazniejsze nie sa zbyt obfite i wynosza okolo km. Zasoby dostepnej wody w Polsce oceniono na nie wiecej niz 14 km3, a wiec Polska ma zasoby wodne niewiele wieksze niz Egipt. Mimo iz mamy tak malo wody pitnej, skutecznie ja zanieczyszczamy i zle eksploatujemy jej zródla. Okolo 40% lacznej dlugosci rzek w dorzeczu Wisly prowadzi wody w ogóle nie odpowiadajace normom i przepisom sanitarnym, ajedynie 4,5% wód plynacych prowadzi wody calkiem czyste. Publiczne Gimnazjum Dominik Szmigiel Kl.III d w Ryglicach Kazdy czlowiek wam to powie, ze woda dobrze wplywa na zdrowie. W Gminie Ryglice rzek i potoków nie malo, lecz raczej trudno o tym nam mówic co sie z nimi stalo. Zamiast lezec nad brzegami strumienia, ty myjesz tam auto i oleje zmieniasz. Choc ekolog ostrzega i czesto wode promuje, ty robisz swoje i tym sie nie przejmujesz. Jednak duzy odsetek ludnosci, dba o swoje piekne wlosci. Takjak w kazdej rodzinie tak i w naszej gminie, czarna owce mozesz znalezc i przylapac ja na tym zlym czynie. Brudna woda zdrowia nie dodai mniejsza bedzie nasza uroda. Zamiast drogich kosmetyków, szanuj czystosc mlody osobniku. Katarzyna Gagola kl. II cpg w Ryglicach Dnia 26 kwietnia br.juz po raz kolejny zorganizowany zostal przez Osrodek Kultury i Gminna Biblioteke Publiczna w Ryglicach "Konkurs Ekologiczny" skierowany do uczniów klas gimnazjalnych z terenu naszej gminy. W tym roku tematem konkursu byla "Ekologicznie czysta woda". U czestnicy przygotowali sie bardzo dobrze i dlatego rywalizacja byla wyrównana. Konkurs wiedzy I miejsce - Krzysztof Przybyla - PG w Ryglicach II miejsce - Dominik Szmigiel- PG w Ryglicach III miejsce - Monika Nalepka -PG w Zalasowej N miejsce -Ewelina Pawlowicz - PG w Zalasowej V miejsce -Piotr Szwalec - PG w Zalasowej VI miejsce-dawid Zbylut PG w Ryglicach Konkurs wiersza I miejsce -PG w Ryglicach II miejsce -PG w Zalasowej Nr 3/42 Program artystyczny Miejsca równorzedne dla PG w Ryglicach i PG w ZalasoweJ Osrodek Kultury w RygIicach zaprasza na Wernisaz malarstwa profesjonalnego w dniu 9 czerwca o godz Wystawe ogladac mozna do dnia 20 czerwca. Autorzy prac: 1. Elzbieta Dziedzic 2. Agnieszka Karecka 3. Gabriela Kubiczkowa 4. Wojciech Kubiczek 5. Stanislawa Kumorek 6. Marta Odbierzychleb 7. Bogumila Pason 8. Agata Rosciecka W imieniu autorów prezentujacych swoje prace pragne wyrazic podziekowanie Kierownictwu Osrodka Kultury za zaproszenie nas do Ryglic. Istotne jest bowiem, aby sztuka nie czekala na potencjalnych odbiorców w muzeach i galeriach duzych miast, ale by docierala równiez do malych miejscowosci. Staje sie to teraz tym wazniejsze, ze czesto oficjalne instytucje, czy srodki przekazu powolane do propagowania kultury lansuja obiekty lub dzialania z kultura ani sztuka nie majace nic wspólnego, a które nawet sa wrecz destruktywne. Czesto jestesmy swiadkami jak pod haslami postepu lekcewazy sie, spycha w zapomnienie czy nawet niszczy doro-