Strategia Rozwoju Turystyki w Gminie Borne Sulinowo na lata

Transkrypt

1 Strategia Rozwoju Turystyki w Gminie Borne Sulinowo na lata Borne Sulinowo, styczeń 2009

2 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 3 METODOLOGIA ORAZ ŹRÓDŁA DANYCH 3 1. CHARAKTERYSTYKA GMINY BORNE SULINOWO... 5 DANE ADMINISTRACYJE... 5 DEMOGRAFIA... 8 GOSPODARKA... 9 INFRASTRUKTURA STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO WARUNKI KLIMATYCZNE LEŚNICTWO WODY ANALIZA STANU ZASOBÓW BAZA NOCLEGOWA BAZA GASTRONOMICZNA OBSŁUGA TURYSTÓW SYSTEM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ OFERTA TURYSTYCZNA ATRAKCJE TURYSTYCZNE WALORY KRAJOBRAZOWO-PRZYRODNICZE ZASOBY LUDZKIE ANALIZA OBSZARÓW PRZEZNACZONYCH POD INFRASTRUKTURĘ TURYSTYCZNĄ CHŁONOŚĆ TURYSTYCZNA GMINY WYNIKI PRZEPROWADZONEJ ANKIETY POWIĄZANIE STRATEGII Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI ANALIZA SWOT WIZJA GMINY BORNE SULINOWO MISJA GMINY BORNE SULINOWO CELE STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI CELE GŁÓWNE CELE POŚREDNIE DZIAŁANIA PLANOWANE NA LATA PROJEKTY REALIZOWANE LUB PLANOWANE DO REALIZACJI PRZEZ PODMIOTY PRYWATNE PROJEKTY REALIZOWANE PRZEZ PODMIOTY PUBLICZNE I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE WSPÓŁPRACA MIĘDZY SEKTORAMI ŹRÓDŁA FINANSOWANIA WDRAśANIA ZAPLANOWANYCH DZIAŁAŃ MONITORING I KONTROLA WDRAśANIA STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI PODSUMOWANIE

3 WPROWADZENIE Turystyka jest tym dla gminy Borne Sulinowo czym węgiel kamienny dla Górnego Śląska. Czy moŝna zaryzykować takie stwierdzenie? MoŜna, poniewaŝ tak jak węgiel jest bogactwem naturalnym Śląska i od wielu lat decyduje o charakterze tego regionu i źródłach utrzymania jego mieszkańców, tak walory krajobrazowo-przyrodnicze oraz bogata historia powodują, Ŝe obszar Gminy Borne Sulinowo jest atrakcyjny turystycznie a rozwój szeroko rozumianej turystyki jest głównym czynnikiem stymulującym rozwój gospodarczy gminy. Aby zatem moŝliwe było efektywne oraz adekwatne wspieranie rozwoju turystyki, niezbędne jest stworzenie narzędzi słuŝących temu celowi. W praktyce opiera się to na strategicznym podejściu do zagadnień z zakresu turystyki oraz zdefiniowaniu ścieŝki jej rozwoju w Strategii Rozwoju Turystyki Gminy Borne Sulinowo na lata W praktyce Strategia powinna udzielić odpowiedzi na pytania: jakie kroki naleŝy podjąć, aby poprawić konkurencyjność lokalnej oferty turystycznej na rynku regionalnym i krajowym? w jaki sposób wydłuŝyć sezon turystyczny w gminie Borne Sulinowo? które miejscowości gminy mają największy potencjał turystyczny? METODOLOGIA ORAZ ŹRÓDŁA DANYCH Do przygotowania Strategii Rozwoju Turystyki na lata zastosowano metodę społeczną strategia przygotowana została przez zespół składający się z pracowników samorządu lokalnego. Dane do przygotowania strategii zostały pozyskane między innymi z Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo, Głównego Urzędu Statystycznego oraz Powiatowego Urzędu Pracy w Szczecinku. Dla potrzeb przygotowania dokumentu przeprowadzono badanie ankietowe na grupie osób prowadzących działalność związaną z turystyką. W trakcie tworzenia Strategii Rozwoju Turystyki korzystano takŝe z innych dokumentów strategicznych takich jak: Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Borne Sulinowo na lata

4 Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Borne Sulinowo na lata Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Borne Sulinowo na lata Plany Odnowy Miejscowości Lokalna Strategia Rozwoju terenów objętych działaniem Lokalnej Grupy Działania Partnerstwo Drawy Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Borne Sulinowo. Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Zachodniopomorskim na lata Program Ochrony Środowiska dla Gminy Borne Sulinowo. Zespół pracujący nad strategią korzystał równieŝ z Kompedium wiedzy o turystyce" - pracy zbiorowej pod red. Grzegorza Gołębskiego, wyd. naukowe PWN, Warszawa 2005 wydanie pierwsze. 4

5 1. CHARAKTERYSTYKA GMINY BORNE SULINOWO Borne Sulinowo to niepowtarzalna w skali Europy atrakcja historyczno - turystyczna, bowiem usytuowane jest w centrum liczącego dziesiątki tysięcy hektarów kompleksu leśnego, wśród czystych i wyjątkowo zasobnych zbiorników wodnych - zarówno jezior jak i rzek. W efekcie samo miasto, jak i teren całej gminy, to raj dla miłośników czystej, przebogatej przyrody. ZróŜnicowany krajobraz gminy zawdzięczamy długotrwałemu działaniu lądolodów skandynawskich i mas spływających z nich wód przed ok. 25 tys. lat. Gęsta i urozmaicona sieć strug i rzeczek róŝnej wielkości, obfitość jezior rozrzuconych wśród zalesionych wzgórz dodają malowniczości tym terenom. W północnej części gminy występują najwyŝsze wzniesienia, w tym Łęcka Góra (214 m n.p.m.). DANE ADMINISTRACYJNE Pod względem powierzchni gmina Borne Sulinowo naleŝy do gmin bardzo duŝych (3 miejsce na 114 gmin w województwie zachodniopomorskim) jej obszar wynosi ponad 484 km 2 (co stanowi 27,4% ogólnej powierzchni powiatu szczecineckiego). Gminę Borne Sulinowo zamieszkuje, wg stanu na dzień r osób, w tym miasto 4624 osoby. Gmina Borne Sulinowo połoŝona jest w południowo-wschodniej części Województwa Zachodniopomorskiego, w południowej części powiatu szczecineckiego. Gmina Borne Sulinowo połoŝona jest w centralno-południowej części Pomorza Środkowego na styku pojezierzy Drawskiego i Szczecineckiego oraz Równiny Wałeckiej. Gmina graniczy: od zachodu - z gminą Czaplinek (powiat drawski), od północnego-zachodu - z gminą Barwice (powiat szczecinecki), od północnego-wschodu - z gminą Szczecinek (powiat szczecinecki), od południa - z gminą Jastrowie i gminą Okonek (powiat złotowski w Województwie Wielkopolskim). 5

6 BORNE SULINOWO POŁOśENIE W REGIONIE BORNE SULINOWO PLAN MIASTA 6

7 Miasto Borne Sulinowo połoŝone jest prawie centralnie w obszarze gminy, równieŝ w centralnej części skupione są inne główne elementy wiejskiej sieci osadniczej, sieć osadnicza w części północnej ma charakter bardziej rozproszony, natomiast część południowo-wschodnia gminy stanowi obszar praktycznie niezaludniony. BORNE SULINOWO MAPA GMINY 7

8 DEMOGRAFIA Liczba ludności w Bornem Sulinowie od początku zasiedlania miasta przez ludność cywilną do końca 2008 r. uległa znacznej zmianie - nastąpił przyrost ludności spowodowany głównie rozwojem. Zgodnie z danymi z ewidencji ludności Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo w 1993r. miasto liczyło 376 mieszkańców, podczas gdy w 2008 r. liczba mieszkańców wynosiła juŝ 4624 mieszkańców. Inaczej kształtowała się sytuacja na terenie gminy tam obserwowano znacznie mniejsze migracje ludności, a stan osobowy na przestrzeni 15 lat zmienił się nieznacznie. Liczbę mieszkańców Miasta i Gminy Borne Sulinowo w latach obrazuje poniŝsza tabela. ROK LICZBA MIESZKAŃCÓW RAZEM Miasto Gmina Źródło: opracowanie własne Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo, stan na 31 grudnia 2008r. Borne Sulinowo moŝna określić jako miasto - gminę ludzi młodych, bowiem 28% stanowią mieszkańcy poniŝej 18 roku Ŝycia, 49% to osoby w wieku produkcyjnym (od 19 lat do 60 lat kobiety i do 65 lat męŝczyźni) i 22 % to emeryci. Zmiany zachodzące w demografii gminy wskazują na powolny wzrost średniej wieku mieszkańców. Okresowe zmiany liczby osób faktycznie zamieszkujących teren miasta i gminy powodowane są przez migracje w celach zarobkowych lub edukacyjnych. Głównymi kierunkami okresowej migracji mieszkańców gminy są większe ośrodki miejskie regionu oraz kraje europy zachodniej. 8

9 GOSPODARKA Wraz ze wzrostem liczby ludności gminy Borne Sulinowo stałym wzrostem cechuje się takŝe liczba podmiotów gospodarczych. Według informacji uzyskanych z ewidencji działalności gospodarczej Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo zarejestrowanych w latach 1993 do 2008 na terenie miny Borne Sulinowo obrazuje poniŝsza tabela. ROK LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZAREJESTROWANYCH W MIEŚCIE LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZAREJESTROWANYCH NA TERENIE GMINY RAZEM Źródło: opracowanie własne Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo, stan na 31 grudnia 2008r. PoniŜsza tabela obrazuje prowadzenie działalności gospodarczej według branŝ. NAZWA BRANśY ILOŚĆ PODMIOTÓW produkcja wyrobów 28 usługi przemysłowe 23 działalność produkcyjno-usługowa 11 budownictwo 104 transport 25 handel 166 gastronomia 26 usługi materialne (w tym m.in. hotele) 29 usługi niematerialne (w tym m.in. rekreacja, kultura i sport) 102 Razem 514 Źródło: opracowanie własne Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo, stan na 31 grudnia 2008r. 9

10 INFRASTRUKTURA GOSPODARKA KOMUNALNA Długość sieci wodociągowej (wg danych GUS z końca 2006 roku) wynosiła 92,3 km, w tym: 10,5 km w mieście i 81,8 km na obszarach wiejskich. Liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania wynosiła szt. (dane GUS z końca 2006 roku). Z sieci wodociągowej korzystało osób (tj. 86,5% ludności Gminy). Długość sieci kanalizacji wynosiła 47,3 km, liczba połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania wynosiła 660 szt. (dane GUS z końca 2006 roku). Z sieci kanalizacji korzystało osoby (tj. 61,7% ludności Gminy). W Gminie Borne Sulinowo ścieki odprowadzane są do oczyszczalni ścieków znajdujących się w miejscowościach Borne Sulinowo i Łubowo. Na terenie gminy Związek Miast i Gmin Dorzecza Parsęty poprzez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinku realizuje projekt pn. Zintegrowana gospodarka wodno-ściekowa w dorzeczu Parsęty, dofinansowany w 85% ze środków z Funduszu Spójności. Przedsięwzięcie, którego całkowita wartość wynosi około 180,0 mln euro realizowane jest na obszarze 22 miast i gmin. Projekt ma na celu m.in. modernizację sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Gminie Borne Sulinowo. Jest to trzeci co do wielkości projekt, realizowany na terenie Polski i drugi realizowany na terenie województwa zachodniopomorskiego. Na terenie miasta i gminy funkcjonuje jedno składowisko odpadów stałych w Bornem Sulinowie. Zlokalizowane jest ono, zgodnie z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy pomiędzy Bornem Sulinowem a Liszkowem, na terenie byłych składów amunicji armii radzieckiej. Właścicielem składowiska jest Gmina Borne Sulinowo, a jego uŝytkownikiem Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Bornem Sulinowie. Okres waŝności pozwolenia na uŝytkowanie wysypiska upływa w 2017 roku.składowisko zajmuje powierzchnię 10,7 ha, na terenie wysypiska zlokalizowane są 4 kwatery składowania. 10

11 KOMUNIKACJA, ENERGETYKA ORAZ TELEKOMUNIKACJA Główną formą transportu zarówno osobowego jak i towarowego jest transport samochodowy. Borne Sulinowo posiada bezpośrednie połączenia autobusowe ze wszystkimi większymi miejscowościami regionu. Na układ drogowy Gminy Borne Sulinowo składają się drogi krajowe, drogi wojewódzkie, drogi powiatowe i drogi gminne. Układ powyŝszy w zasadzie w stopniu zadowalającym zabezpiecza potrzeby gminy (jako sieć), łączy praktycznie wszystkie miejscowości gminy z ośrodkiem nadrzędnym miastem Borne Sulinowo jak równieŝ z innymi miastami regionu. Droga krajowa Nr 20 relacji Stargard Szczeciński - Gdynia jest podstawową arterią komunikacyjną gminy oraz waŝną drogą turystyczną o znaczeniu ponadregionalnym (tzw. szlak kołowy tysiąca jezior). Dla zabezpieczenia potrzeb obsługi ruchu turystycznego na krajowej 20-stce zakłada się budowę parkingów zorganizowanych z podstawowym standardem wyposaŝenia w rejonach: Jeziora Pile (modernizacja istniejącego parkingu w miejscowości Piława), Śmiadowa i Przyjezierza. Według badań natęŝenia ruchu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad natęŝenie ruchu wynosi na tym odcinku pojazdów na dobę, w tym około 50 to pojazdy cięŝarowe i autobusy. Droga wojewódzka nr 172 relacji Połczyn Zdrój Szczecinek, przebiega na północnych obrzeŝach gminy i stanowi wygodne połączenie północnych obszarów gminy ze Szczecinkiem. Długość drogi wojewódzkiej na terenie gminy wynosi zaledwie 3,7 km. Drogi powiatowe o zróŝnicowanych parametrach technicznych, w tym zróŝnicowanych szerokościach dróg zabezpieczają niezbędne połączenia pomiędzy miejscowościami Gminy Borne Sulinowo. Stan techniczny dróg powiatowych jest zróŝnicowany, przewaŝa przeciętny lub niezadowalający, szczególnie w przypadku dróg nieutwardzonych. Drogi gminne uzupełniają sieć drogową Gminy Borne Sulinowo. Ze względu na fakt, Ŝe zapewniają one dostęp do najbardziej atrakcyjnych turystycznie miejsc gminy, waŝne jest aby nawierzchnia dróg gminnych była w dobrym stanie. W tym obszarze jest jeszcze jednak duŝo do zrobienia. Uzupełnieniem transportu drogowego jest transport kolejowy. Przez teren gminy z zachodu na wschód przebiega linia kolejowa nr 210 o znaczeniu regionalnym relacji (Szczecin) Runowo Pomorskie Szczecinek (Chojnice) ze stacjami w Łubowie i Silnowie. Kolej na odcinku przebiegającym przez gminę nie jest 11

12 zelektryfikowana. Długość linii kolejowych eksploatowanych, przebiegających przez teren gminy Borne Sulinowo wynosi 20,2 km. Są to w całości linie dwutorowe. Stan techniczno eksploatacyjny linii kolejowych i 2 stacji towarowo-przeładunkowych na terenie gminy oceniany jest jako przeciętny. Jako ciekawostkę, która moŝe mieć znaczenie dla rozwoju turystyki naleŝy w tym miejscu zaznaczyć istnienie wybudowanego w 1935 roku torowiska łączącego Łubowo z Bornem Sulinowem, które moŝe w przyszłości, po przebudowie stać się np. ścieŝką rowerową. Zgodnie z zapisami Lokalnego Programu Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gmina Borne Sulinowo w zakresie dostawy energii elektrycznej obsługiwana jest przez Koncern Energetyczny ENERGA S.A. Oddział w Koszalinie. Zaopatrzenie w sensie technicznym odbywa się za pomocą sieci przesyłowej 110 kv i lokalnej stacji GPZ 110/15 kv (sprzęŝonej z GPZ 110/15 kv Szczecinek Marcelin i GPZ 110/15 kv Drawsko Pomorskie). Układ zasilania głównego posiada dwustronny charakter z automatyką samoczynnego załączania zasilania rezerwowego. W GPZ zainstalowane są 2 transformatory umoŝliwiające zasilanie rezerwowe odbiorców bez ograniczania poboru mocy i energii w przypadku uszkodzenia (awarii) jednego z transformatorów. Pod względem mocy zainstalowanej istnieje znaczna rezerwa mocy umoŝliwiająca zwiększenie zapotrzebowania mocy bez konieczności rozbudowy układu zasilania WN. Zasilanie bezpośrednie odbiorców energii odbywa się za pomocą linii średniego i niskiego napięcia (15 kv i 0,4 kv). Na charakterystykę techniczną i ilościową urządzeń zaopatrzenia w gminie składają się: GPZ 110/15kV (w Silnowie) o mocy zainstalowanej 20 MVA, 14 km linii wysokiego napięcia 110 kv, 175 km linii średniego napięcia 15 kv napowietrznych i 34 km linii kablowych, 87 km linii niskiego napięcia napowietrznych i prawie 80 km linii kablowych, 48 szt. stacji 15/0,4 kv kubaturowych i 69 stacji słupowych. MoŜliwość korzystania z szerokopasmowego dostępu do Internetu posiada ok. 95% mieszkańców gminy. Dostęp realizowany jest za pośrednictwem łączy światłowodowych, kablowych jak równieŝ radiowych. Na terenach wiejskich duŝa część sieci telekomunikacyjnej została wymieniona i obecnie linie światłowodowe przebiegają pod ziemią. Miasto Borne Sulinowo posiada dobrze rozbudowaną infrastrukturę telekomunikacyjną 12

13 STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO Niski wskaźnik uprzemysłowienia, brak intensywnej działalności rolniczej to czynniki powodujące, Ŝe teren gminy Borne Sulinowo naleŝy do jednego z najmniej zanieczyszczonych regionów Polski. Nawet wieloletnie funkcjonowanie poligonu wojskowego we wschodniej części gminy nie spowodowało duŝych szkód dla środowiska naturalnego. Najbardziej zanieczyszczone obszary zostały zrekultywowane zaraz po opuszczeniu terenu przez wojsko a dobrze prowadzona gospodarka leśna na terenie byłego poligonu zapewnia szybkie odradzanie się fauny i flory. Tutaj naleŝy dodać, jako ciekawostkę, Ŝe brak działalności wojska na tym terenie powoduje, Ŝe powierzchnia Wrzosowisk Kłomińskich, jednych z większych w Europie oraz duŝej atrakcji turystycznej gminy, zaczyna się zmniejszać. Ciągłe rozjeŝdŝanie i ugniatanie wrzosów przez pojazdy wojskowe powodowało bowiem rozrastanie się wrzosów. Na terenie miasta i gminy Borne Sulinowo brak jest uciąŝliwych form przemysłu w związku z czym, zanieczyszczenie powietrza jest na minimalnym poziomie. Poza lokalnymi kotłowniami emitującymi znikome ilości pyłu, nie stwierdza się innych źródeł zanieczyszczeń powietrza. Poziom hałasu takŝe nie stanowi problemu, poniewaŝ jego jedynym źródłem jest ruch kołowy. Wody są dobrej jakości. Ścieki są oczyszczane w dwóch oczyszczalniach: w Łubowie i Bornem Sulinowie. Na terenach nie objętych kanalizacją ścieki są gromadzone w zbiornikach bezodpływowych. Obecnie jako priorytet w zakresie ochrony środowiska uznaje się połoŝenie kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich oraz modernizację oczyszczalni ścieków w Bornem Sulinowie. Inwestycje te będą realizowane w najbliŝszym czasie przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. zo.o. z siedzibą w Szczecinku. Od uregulowania gospodarki ściekowej uzaleŝniony jest stan wód w jeziorach Gminy Borne Sulinowo, które są jedną z głównych atrakcji przyciągających turystów w te okolice. Odpady komunalne z terenu gminy gromadzone są na wysypisku śmieci w Bornem Sulinowie. Poprawy wymaga system segregacji odpadów. Problemem jest zbiórka odpadów w okresie letnim ze względu na niedostateczną liczba pojemników na śmieci przeznaczonych dla turystów odpoczywających na polach namiotowych, kempingach czy teŝ w domkach letniskowych. Często śmieci pozostawiane są przez 13

14 turystów w przypadkowych miejscach co powoduje zanieczyszczenie środowiska oraz obniŝenie estetyki wielu miejscowości. WARUNKI KLIMATYCZNE Zgodnie z zapisami Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Borne Sulinowo, gmina leŝy w strefie klimatu umiarkowanego krainy Bałtyckiej, w obszarze wzajemnego przenikania wilgotnych mas oceanicznych z nad Atlantyku i suchych kontynentalnych z nad kontynentu wschodnioeuropejskiego. Charakterystyczne są częste zmiany pogody, dość duŝa wilgotność bezwzględna powietrza, wiatry z kierunków południowo-zachodnich. Opady są niŝsze, aniŝeli w krainie środkowo-pomorskiej i wynoszą w granicach mm rocznie. Z punktu widzenia warunków fenologicznych jest to klimat korzystny dla produkcji upraw rolniczych; zbóŝ i roślin okopowych, a w rejonach Ŝyźniejszych gleb warzyw i drzew owocowych. DuŜa lesistość (ponad 50 %), dominacja siedlisk borowych, na piaszczystym podłoŝu oraz duŝa liczba jezior to czynniki, które powodują, Ŝe klimat lokalny charakteryzuje się znaczną łagodnością w zakresie amplitudy termicznej, dość duŝą wilgotnością powietrza, na ogół słabszymi wiatrami oraz późno przychodzącą wiosną. Z punktu widzenia osadnictwa - stałego zamieszkania ludzi i pobytów rekreacyjnych jest to klimat korzystny. 14

15 LEŚNICTWO DuŜą część powierzchni gminy zajmują lasy. Lasy i grunty leśne to obszar ha, co stanowi 54,7% ogólnej powierzchni Gminy. Występują tu głównie lasy gospodarcze bory z dominacją sosny, występują teŝ zespoły zbliŝone do struktury naturalnej. Płaty leśne o charakterze naturalnym występują w małych enklawach na niedostępnych torfowiskach, nieuŝytkowanych powierzchniach ze względu na trudne Pozostałe grunty Powierzchnia Lasów i gruntów leśnych warunki terenowe. W części południowej gminy występują olbrzymie niezamieszkałe tereny śródleśne po byłym poligonie, porośnięte w duŝej części wrzosem. Obszar gminy administrowany jest przez następujące nadleśnictwa: Borne Sulinowo, Czaplinek, Czarnobór i Szczecinek. Wiek drzewostanów jest zróŝnicowany, zdecydowanie zbyt duŝy jest odsetek drzew młodych do 10 lat około 40 %. W układzie przestrzennym starsze drzewostany występują w północnej części gminy, młodniki w południowej duŝe partie byłego poligonu zostały zalesione w ostatnich kilku latach. 15

16 WODY Wody powierzchniowe zajmują obszar ha (tj. 7,5 % powierzchni gminy) i są reprezentowane przede wszystkim przez jeziora. U dział rzek i pozostałych cieków stanowi znikomy procent ogólnej powierzchni wód. Pozostałe grunty Powierzchnia Lasów i gruntów leśnych Wody Przez północno-zachodnią część gminy Borne Sulinowo przebiega główny wododział pomorski, oddzielający na terenie gminy dorzecze Parsęty (rzeki Przymorza) od dorzecza Gwdy (dopływ Noteci dopływu Odry). Do dorzecza Parsęty naleŝy rzeka Gęsia odwadniająca rejon wsi Kiełpino, cały pozostały obszar gminy odwadniają dopływy rzeki Gwdy: Piława i Płytnica oraz Kanał Radacki (uchodzi do jeziora Trzesiecko). Sieć hydrograficzna gminy jest dobrze wykształcona. Rzeki, jeziora, kanały (zbudowane w XIX w.), system budowli regulujący poziomy wód, rowy melioracyjne tworzą gęstą sieć wodną pokrywającą obszar gminy. Rzeka Piława jest idealnym szlakiem kajakowym, malowniczo połoŝona, wolno płynąca rzeka łączy na terenie gminy kilka jezior i Zalewy Nadarzyckie. NajwaŜniejszą rzeką gminy jest Piława - prawobrzeŝny dopływ Gwdy o długości 79,9 km odwadniająca obszar o powierzchni 1.388,1 km 2, o spadku 0,4% i przepływie 8 m 3 /sek. Na obszarze gminy Borne Sulinowo znajduje się górny odcinek rzeki, 16

17 o długości 33,9 km. Rzeka bierze swój początek w Jeziorze Komorze. Rzeka dzieli się wyraźnie na dwie części. W górnym biegu łączy kilka jezior, następnie zmienia kierunek i płynąc na południe wśród obszarów leśnych, wpada do Gwdy. W górnym odcinku przepływa przez jeziora (Komorze, Rakowo, Brody, Strzeszyn, Kocie, Pile, Długie) oraz rozlewiska i mokradła. W gminie występuje ponad 50 jezior róŝnej wielkości i kształtów. Są to jeziora lodowcowe, głównie o charakterze rynnowym, często tworzące ciągi połączone rzekami. Pod względem genetycznym przewaŝają jeziora rynnowe o podłuŝnych kształtach, wysokich stromych brzegach. Większość z nich znajduje się w części środkowej obszaru gminy który przecina rozległa rynna subglacjalna marginalna wypełniona szeregiem jezior rynnowych. Są to jeziora: Komorze, Rakowo, Lubicko Wlk., Strzeszyn, Brody i Pile połączone przepływająca przez nie rzeką Piława oraz jeziora odosobnione wypełniające odnogą północną rynny: jez. Łączno, Śmiadowo, Ciemino, Przyjezierze, Sarcze oraz zarastające jez. Jeleń. L.P. NAZWA JEZIORA POWIERZCHNIA (HA) 1. Pile Komorze Ciemino Lubicko Wielkie Radacz Nobliny Śmiadowo Przełęg Brody Strzeszyn Jeleń Świdno-Sarcze Kniewo Długie (przepływowe w ciągu rz. Piławy) Łączno 51 Wśród jezior znajdujących się na terenie Miasta i Gminy Borne Sulinowo trzy jeziora zostały zaliczone do unikatowych ekosystemów wodnych zwanych jeziorami lobeliowymi. Są nimi: jezioro Śmiadowo (zachowany zespól Isoeto-lobelietum), jezioro Ciemino (zeutrofizowane) oraz jeziora Sarcze (zdegradowane). W południowej części gminy znajduje się obszar tzw. Zalewów Nadarzyckich. Są to sztuczne zbiorniki retencyjne powstałe na rzece Piława przed II wojną światową, które z biegiem lat stały się naturalnymi akwenami. Zalewy Nadarzyckie stanowią zamknięty jazami akwen wodny na rzece Piławie. 17

18 2. ANALIZA STANU ZASOBÓW Analiza zagospodarowania turystycznego to istotny element w badaniu rozwoju turystyki w gminie. W tym kontekście naleŝy oceniać elementy podstawowej bazy turystycznej (baza noclegowa i gastronomiczna) oraz szeroko rozumianą infrastrukturę uzupełniającą. W skład infrastruktury uzupełniającej wchodzą zazwyczaj: kąpieliska, pływalnie, korty tenisowe, ośrodki jeździeckie itp. Niebagatelne znaczenie ma równieŝ sama infrastruktura turystyczna (np. toalety, kosze na śmieci) dostosowana do walorów terenu, która pozwala na ich turystyczne wykorzystanie podczas przyjazdu i pobytu turystów w danej miejscowości. Zatem rozwój infrastruktury turystycznej moŝe w znaczny sposób przyczynić się do wzrostu popytu na usługi turystyczne oraz lepszego wykorzystania walorów turystycznych. Analizując infrastrukturę turystyczną w Bornem Sulinowie moŝna stwierdzić, Ŝe jest ona zdecydowanie niewystarczająca. Baza noclegowa jest dość skromna, a obiektów gastronomicznych prawie w ogóle nie ma. PoniŜej zaprezentowana została szczegółowa analiza stanu bazy noclegowej i gastronomicznej na terenie gminy Borne Sulinowo za lata oraz ilość miejsc noclegowych, a takŝe prognoza w/w do 2015 roku. BAZA NOCLEGOWA Analizując bazę noclegową naleŝy wziąć pod uwagę dwa najwaŝniejsze zagadnienia: ilość i jakość. Obecnie turyści podczas wyboru oferty turystycznej zwracają uwagę na standard usług (głównie bazy noclegowej) oraz oferowane przez dany obiekt atrakcje dodatkowe, które wzbogacą pobyt w danym miejscu. Stąd bardzo waŝna jest analiza bazy noclegowej od strony jakościowej, w tym charakteru oferty. 18

19 ROK GOSPODARSTWA AGROTURYSTYCZN E STAN BAZY NOCLEGOWEJ W LATACH (ILOŚĆ OBIEKTÓW) OŚRODKI WYPOCZYNKOWE POZOSTAŁA BAZA NOCLEGOWA SKATEGORYZOWAN A JAKO "INNA" Jak obrazuje powyŝsza tabela, na przestrzeni ostatnich 10 lat, pomimo wahań w ilości obiektów oferujących miejsca noclegowe, zaznacza się tendencja rosnąca. W prowadzonej przez Urząd Miasta i Gminy Borne Sulinowo POLA NAMIOTOWE RAZEM ewidencji obiektów świadczących usługi hotelarskie nie będących obiektami hotelarskimi w rozumieniu Ustawy o usługach turystycznych z dn. 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2004r. Nr 188, poz z późn. zm. t. jedn. Dz. U. z 2006r. Nr 22, poz. 169), na dzień r. zarejestrowano ogółem 59 obiektów bazy noclegowej z 993 miejscami noclegowymi, wśród których moŝemy wymienić: 22 gospodarstwa agroturystyczne (36% ogólnej liczby miejsc noclegowych) 11 ośrodków wypoczynkowych (48% ogólnej liczby miejsc noclegowych) 14 obiektów w kategorii inne (17% ogólnej liczby miejsc noclegowych) 12 pól namiotowych/miejsc biwakowania (9% ogólnej liczby miejsc noclegowych) Gospodarstwa agroturystyczne 17% 9% 26% Ośrodki wypocztynkowe inne 48% 19 pola namiotowe/ miejsca biwakowania

20 Jak wynika z powyŝszego wykresu najmniej liczna grupa obiektów - ośrodki wypoczynkowe, oferuje najwięcej - prawie 50% - miejsc noclegowych w Gminie Borne Sulinowo. W dokumencie Podsumowanie sezonu turystycznego 2008 w gminie Borne Sulinowo, czytamy, iŝ standard bazy noclegowej jest bardzo zróŝnicowany i dostosowany do potrzeb róŝnych grup turystów. Związane jest z tym duŝe zróŝnicowanie ceny za nocleg od 25 zł do 340 zł (za apartament). Oprócz atrakcyjnej lokalizacji bazy noclegowej połoŝonej wśród lasów nad jeziorami lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie, moŝna zaobserwować takŝe trend podwyŝszania standardu oferowanych miejsc oraz poszerzanie oferty świadczonych dodatkowych atrakcji. To znów powoduje wzrost ceny za nocleg. Sytuacja ta prowadzi do braku najtańszych miejsc, którymi zainteresowani są mniej zamoŝni klienci (np. młodzieŝ szkolna, studenci itp.) Brak miejsc noclegowych moŝna takŝe zaobserwować w czasie trwania cyklicznych imprez masowych (np. Międzynarodowy Zlot Pojazdów Militarnych). Najwięcej obiektów bazy noclegowej stanowią obiekty o małej ilości miejsc noclegowych lecz o dobrym standardzie, które obsługują głownie turystów pobytowo-wypoczynkowych (np. rodziny z dziećmi). Właściciele pokoi gościnnych coraz częściej, poza typowym wypoczynkiem, proponują takŝe swoim gościom róŝne atrakcje. Są to m.in. wspólne grillowanie, wycieczki piesze i rowerowe po okolicy, spływy kajakowe, przejaŝdŝki bryczkami, a w zimie kuligi. Na terenie gminy Borne Sulinowo występują równieŝ obiekty ukierunkowane typowo na turystów konferencyjnych, które funkcjonują cały rok. Oprócz konferencji, kursów, szkoleń oraz imprez okolicznościowych organizują typowe wczasy, zimowiska czy kolonie. W niektórych ośrodkach znajduje się sauna, siłownia, boisko do siatkówki i koszykówki, kort tenisowy. 2-3 osobowe pokoje z pełnym węzłem sanitarnym, moŝliwość skorzystania z baru czy restauracji, daje duŝy komfort spędzania wolnego czasu. Wśród szerokiej gamy ośrodków moŝemy wyróŝnić równieŝ ośrodki o profilu zdrowotno-rehabilitacyjnym, które prowadzą działalność dla turystów zdrowotnych (masaŝe, bicze wodne, kriokomora, gimnastyka usprawniająca, odnowa biologiczna, kryty basen, itp.). W większości ośrodki te są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. (Ośrodek Revital, Centrum Rehabilitacji SM). Warto wspomnieć takŝe o pozostałych pensjonatach i obiektach agroturystycznych, które są nastawione i przygotowane do obsługi turystów aktywnych (wędkarstwo, 20

21 grzybobranie, turystyka kwalifikowana - quady, samochody terenowe, MotoCross, turystyka militarna, spływy kajakowe, turystyka konna i rowerowa). Analizując powyŝsze moŝna wysunąć twierdzenie, Ŝe wszystkie nisze rynkowe są aktywne lecz nie zapełnione. W celu poprawy zjawiska naleŝałoby zacieśnić współpracę z gestorami bazy noclegowej w celu wypracowania wspólnego, spójnego scenariusza jej rozwoju, wprowadzenie zachęt inwestorskich dla osób chcących rozpocząć działalność w zakresie obsługi turystów oraz prowadzenie cyklicznych szkoleń dla gestorów branŝy turystycznej. NaleŜy podkreślić, Ŝe rozwój turystyki zorganizowanej: kolonie, obozy dla dzieci, zielone szkoły, obozy sportowe dla zorganizowanych grup sportowych, turnusy rehabilitacyjne, szkolenia, konferencje, imprezy integracyjne dla firm są czynnikiem przyczyniającym się do wydłuŝenia sezonu turystycznego na terenie gminy. Liczba miejsc noclegowych jest jednym z istotniejszych mierników potencjału turystycznego. Decyduje ona o chłonności turystycznej i determinuje wielkość ruchu turystycznego. Łączna liczba miejsc noclegowych w Bornem Sulinowie według stanu na dzień r. wynosi 993. O chłonności turystycznej gminy napisano w dalszej części opracowania. ZMIANY LICZBY MIEJSC NOCLEGOWYCH W GMINIE BORNE SULINOWO W LATACH PowyŜszy wykres obrazuje wzrost liczby miejsc noclegowych oferowanych na terenie gminy Borne Sulinowo w latach Przeciętny, roczny wzrost w badanym okresie wynosi 50. Jak wynika z analizy wykresu dynamika wzrostu liczby miejsc 21