REJS SKIPERÓW ODRA/ODER

Transkrypt

1 REJS SKIPERÓW ODRA/ODER N

2 2 3 Rejs skiperów Odra/Oder Polsko-niemiecki zespół i optymalna pogoda w takich idealnych warunkach w sierpniu 2012 roku odbył się czterodniowy rejs wodniaków po Odrze. Uczestniczyło w nim łącznie 20 skiperów z Eisenhüttenstadt, Frankfurtu nad Odrą, Słubic i Kostrzyna nad Odrą. Pokonano trasę od km 553 do km 618 z Eisenhüttenstadt do Kostrzyna nad Odrą, tam i z powrotem. Z uwagi na to, że w kolejnych latach należy spodziewać się pewnych zmian zacieśnienia współpracy polsko-niemieckiej, poprawy infrastruktury po obu stronach rzeki, budowy nowych marin, zastosowania większych statków pasażerskich itp. konieczne będzie dokonywanie aktualizacji i korekty przedstawionych obecnie treści. Naturalnie ucieszymy się, jeśli także Państwo jako czytelnicy i użytkownicy przewodnika zwrócą naszą uwagę na nowe fakty i tendencje rozwojowe. W ostatnich latach ukazało się wiele publikacji na temat Odry (niektóre z nich wymieniono na stronie 56 przewodnika). W centrum uwagi znajdują się przede wszystkim pytania o gospodarczą, kulturową i ideologiczną rolę Odry. Jakie znaczenie miała Odra jako oś komunikacyjna i droga wodna w czasach prehistorycznych i wczesnohistorycznych, w średniowieczu i w czasach nowożytnych i jakie ma obecnie? Jaki był efekt działań Fryderyka II w XVIII wieku? Jaki wpływ na zmianę wizerunku rzeki miały II wojna światowa i następujący po niej podział Europy? Jakie tendencje możemy zaobserwować dzisiaj na obszarach położonych nad Odrą? Jakie plany mają Polska i Niemcy w zakresie wspierania nieinwazyjnej turystyki na Odrze i nad Odrą? Zainicjowany przez Urząd Miejski we Frankfurcie nad Odrą i dofinansowany przez UE projekt miał na celu stworzenie uczestnikom okazji do nowych przeżyć podczas rejsu, wymianę doświadczeń w grupie oraz przygotowanie nowej dokumentacji fotograficznej i kartograficznej poświęconej temu odcinkowi Odry szczególnie urokliwemu pod względem krajobrazowym. Prezentowany tutaj przewodnik postrzegać należy jako produkt finalny. Zawarte w nim aktualne mapy, opisy i zdjęcia mają przybliżyć czytelnikowi piękno i różnorodność pokonywanej trasy. Jednocześnie publikacja ta dzięki przedstawionym praktycznym informacjom i specjalistycznym wskazówkom posłużyć może wodniakom zarówno tym bardziej, jak i tym mniej doświadczonym jako pomoc podczas rejsu i zachęta do zgłębiania odrzańskich osobliwości. Ponadto intencją broszury jest doprowadzenie do zredukowania mentalnych barier i ewentualnych uprzedzeń związanych z Odrą. Ma ona przyczynić się do większego zainteresowania regionem i stanowić motywację do indywidualnych poszukiwań. Treści zawarte w niniejszym wydaniu zostaną opublikowane również w Internecie. Dzięki temu dostęp do nich uzyska większy krąg zainteresowanych osób. Zarówno tym, jak i wielu innym tematom poświęcona jest polskoniemiecka publikacja powstała na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą (cytowana tutaj jako Schlögel-Halicka). Pozycję tę opracowano w ramach dużego projektu badawczego, w którym 28 naukowców zajęło się szczegółowo i dogłębnie fenomenem Odry. Kolejnym wynikiem tych badań była obszerna wystawa pod tytułem»panorama Odry«, którą w 2006 roku obejrzeć można było w budynku dawnej ujeżdżalni (Exerzierhalle) we Frankfurcie nad Odrą i którą prezentowano następnie w różnych miejscach Nadodrza jako wystawę objazdową ( Planuje się możliwie szybko»zreaktywować«ekspozycję i udostępnić ją szerszej publiczności. Odra kojarzona jest nie tylko z wypędzeniem Niemców, zimną wojną i katastrofami przyrodniczymi. Do historii sukcesów zalicza się szlak rowerowy Odra-Nysa, który na odcinku 630 kilometrów,»wzdłuż Nysy i Odry«, umożliwia doświadczanie»natury i kultury«( themen/radfahren/oder-neisse-radweg.html). Obliczono, że w 2012 roku ze szlaku skorzystało ponad rowerzystów. Pokazuje to, że wielu turystów potrafi już docenić zarówno piękno przyrody, jak i walory kulturalne i gastronomiczne naszego regionu. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na dodatkową atrakcję: spływy kajakami, łodziami wiosłowymi lub rejsy łodziami motorowymi po Odrze przygodę, której szkoda byłoby nie zaznać. Kostrzyn nad Odrą

3 4 Kostrzyn 5 Bleyen-Genschmar Zasady pływania po Odrze Wyjaśnienie oznaczeń stosowanych w ODRA Należy mieć ze sobą flagę narodową. W przypadku przewodniku Kuhbrücke s. 32 Mokradła Odrzańskie km 615 kajaków i łodzi wiosłowych akceptowane są również Łączna długość Odry wynosi 860 km, jej źródła Küstrin-Kietz odpowiednie oznaczenia naklejane. Należy ponadto znajdują się na północnych Morawach w Czechach. przestrzegać przepisów obowiązujących na niemieckich Przystanie Przez Bramę Morawską płynie w kierunku Polski, a federalnych drogach wodnych i międzynarodowych dla wioślarzy i łodzi motorowych na 162 km od ujścia Nysy Łużyckiej w Ratzdorf staje Neu Manschnow km 610 drogach wodnych. się rzeką graniczną między Polską i Niemcami. Kanał Odra-Szprewa i droga wodna Hawela-Odra stanowią połączenie z zachodnioeuropejską siecią dróg Kemping To warto zobaczyć Ze względów bezpieczeństwa namioty należy rozbijać na główne atrakcje turystyczne, miejsca godne polecenia w miastach, wodnych. Na północ od Szczecina Odra uchodzi do Zalewu Szczecińskiego, skąd trzy odnogi: cieśnina wyznaczonych placach kempingowych. Należy mieć na Reitwein s. 30 km 605 Piana (Peenestrom), Świna i Dziwna odprowadzają uwadze, że w okolicy występuje dużo dzikiej zwierzyny, co opisane szczegółowo w dalszej Gόrzyca wody do Bałtyku. prowadzić może do nieoczekiwanych spotkań, nie zawsze części przewodnika Na Odrze mogą panować bardzo różne warunki nautyczne ze względu na wysoką wodę wiosną i wypłyce- wezbrań wody, przede wszystkim podczas niskich stanów, przyjemnych. Oprócz tego dochodzić może do nagłych Owczary Wuhden nie szlaku wodnego latem podczas dłuższych okresów Podelzig km 600 kiedy Odra zasilana jest wodą ze zbiorników zaporowych Wyprawy na ląd suszy. Od miejscowości Ratzdorf prędkość przepływu dla poprawy warunków żeglugi. propozycje zwiedzania okolicy Klessin Rezerwat przyrody jest duża i mimo obecności ostróg na obu brzegach pieszo lub rowerem dochodzi do zapiaszczania nurtu. Pożądana głębokość s. 28 Noclegi żeglugowa wynosząca 1,3 m zmniejsza się często w azy Lebus km 595 Wzdłuż szlaku rowerowego Odra-Nysa w Niemczech suchych okresach letnich do wartości poniżej 1 m i znajduje się wiele kwater prywatnych, pensjonatów i Przyroda na trasie może spaść nawet do 0,3 m. Znaki żeglugowe informują o miejscach niebezpiecznych oraz o przejściu s. 24 gościńców nastawionych na przyjmowanie turystów na przyroda z prawej i lewej strony jeden nocleg. Także w Polsce można skorzystać z oferty Odry; informacje na temat flory i szlaku od jednego do drugiego brzegu. fauny; warto zabrać ze sobą lornetkę i uzbroić się w cierpliwość Lubusz prywatnych miejsc noclegowych. Przed wyruszeniem w rejs po Odrze należy bezwarunkowo km 590 zasięgnąć informacji o stanie wody za pośrednictwem nautycznej informacji radiowej (NIF), teletekstu niemieckiej stacji telewizyjnej ARD (strona 170) lub Internetu pod adresami: s. 20 Słubice km 585 Spis treści Po obu stronach Odry charakterystycznym elementem krajobrazu są ostrogi narzuty kamienne lub konstrukcje betonowe rozmieszczone co m i wysunięte na długość od 30 do 50 m prostopadle do biegu rzeki. Chronią brzegi i utrzymują rzekę w torze wodnym, zapewniając w naturalny sposób odpowiednią głębokość nurtu. Prędkość nurtu przy normalnym stanie wody wynosi od 3 do 4 km/h, podczas wezbrań wody może znacznie wzrastać. Oznakowanie szlaku żeglownego przejście szlaku od prawego do lewego brzegu przejście szlaku od lewego do prawego brzegu szlak przebiega przy lewym brzegu szlak przebiega przy prawym brzegu miejsce niebezpieczne przy lewym brzegu miejsce niebezpieczne przy prawym brzegu oznaczenie kilometra szlaku Żółta Fala Znak ten informuje o certyfikowanych polach biwakowych dla wodniaków i portach dla łodzi rekreacyjnych o znaczeniu turystycznym. Dzięki temu oznakowaniu łatwiej jest dotrzeć do przystani, portów i turystycznych miejsc postojowych wyposażonych w wodę, prąd i urządzenia sanitarne. Dalsze informacje pod adresem: Frankfurt nad Odrą Guldendorf s. 18 s. 16 s. 12 s. 6 Stara Odra Lossow Brieskow- Finkenheerd Kanał Fr. Wilhelma Droga wodna Szprewa-Odra N Stroma Ściana O d r a O d r a Ostroga Reitweinska jez. Brieskower See Świecko O d r a Warta Kan. Powodziowy Kunitzer Loose Eisenhüttenstadt Kunice Aurith Vogelsang Rosiejewo O d r a Urad km 620 km 580 km 575 km 570 km 565 km 560 km 555 km 550 Informacja Niniejsza publikacja jest przewodnikiem turystycznym, który nie może zastąpić oficjalnej mapy przeznaczonej dla żeglugi rekreacyjnej. Wszystkie mapy należy zatem traktować jedynie jako materiał poglądowy. Użytkownik bierze na siebie pełną odpowiedzialność i ryzyko związane z ich stosowaniem. Więcej informacji na temat oficjalnych map dla żeglugi rekreacyjnej dostępnych jest pod adresami: Szlak rowerowy Odra-Nysa o długości 630 km prowadzi od czeskich Gór Izerskich do Bałtyku. Dla rowerzysty podążającego wzdłuż obu rzek otwiera się fascynujący świat przyrody, historii, sztuki i kultury. Na odcinku Odry między Eisenhüttenstadt a Kostrzynem szlak przebiega przy samej rzece, przeważnie na wałach przeciwpowodziowych. Dzięki temu podziwiać można fascynujący rozległy krajobraz nadrzeczny po lewej i prawej stronie Odry. Słowo wstępne s. 2-3 Wprowadzenie do omawianego odcinka Odry, wyjaśnienie stosowanych oznaczeń, spis treści s. 4-5 Odra od Eisenhüttenstadt do Kostrzyna s Pozostałe informacje o atrakcjach turystycznych na trasie s Odrzańscy skiperzy opowiadają o»swojej Odrze«s Nota redakcyjna s. 56 Wyjaśnienia skrótów PP prześwit pionowy (pod mostem) Sz szerokość SW średnia woda Z zanurzenie DPM dopuszczalna prędkość maksymalna NWŻ najwyższa woda żeglowna

4 6 7 Vogelsang km 558 km 557 Dawny port miejski i most Magistralbrücke Dwukomorowa śluza szybowa - komora południowa s. 36 Kanał Odra-Szprewa N Eisenhüttenstadt Metry S 1 : Kłopot Stacja wodowskazowa w Eisenhüttenstadt tel Most Oderdeichbrücke PP przy SW 6,7 m / Sz 55 m Droga wodna Szprewa-Odra łączy się tutaj z Odrą, Z 1,85 m, najmniejszy PP 4 m, DPM 10 km / h km 556 km 555 km 554 km 553,4 km 553 km 552 KM 553 Eisenhüttenstadt / Fürstenberg nad Odrą W porcie w Eisenhüttenstadt napotykamy historyczne budynki najstarszej dzielnicy - Fürstenbergu. Fürstenberg nad Odrą, założony w 1253 r., był samodzielnym miastem, zanim utworzono tutaj kombinat hutniczy. Port jest nowy, wybudowano go przy dużych nakładach inwestycyjnych. Leży na końcu kanału Odra-Szprewa, który łączy się tutaj z Odrą. Przy kanale Odra-Szprewa, prawie 5 km w górę kanału, znajdują się obiekty dwóch stowarzyszeń turystyki wodnej. Żeby do nich dotrzeć, musimy skorzystać ze śluzy szybowej. W celu zwiedzenia Eisenhüttenstadt zatrzymujemy się w porcie przy niskich pomostach pływających. W pobliżu portu jest kilka marketów, nie brakuje również restauracji. Niektóre znajdują się tuż przy wodzie i możemy w nich spożywać potrawy z widokiem na łodzie. W Eisenhüttenstadt jest wiele możliwości slipowania łodzi z przyczep samochodowych. Ponadto można tutaj wynająć łodzie, jachty, a także stałe miejsce postojowe dla własnej łodzi. Przystanie 1 Bulwar w Fürstenbergu nad Odrą Żółta Fala, 24 h, bez opłat kanał Odra-Szprewa km 129.5, prawy brzeg / Odra km 553.4, lewy brzeg; korzystne miejsca postojowe i rampa dla łodzi turystycznych; prąd, wodociąg, prysznic, WC, slip 2 Port miejski kanał Odra-Szprewa km , prawy brzeg, zwykłe miejsca cumowania, bez obsługi 3 Port Mielenzhafen kanał Odra-Szprewa km 125.2, lewy brzeg, Żółta Fala, pralka, 100 m do stacji paliw (do dyspozycji wózek ręczny), centrum handlowe Citycenter, informacja turystyczna, dalsze miejsca postojowe powyżej śluzy, slip 4t 4 Port Vialithafen kanał Odra-Szprewa km 125.2, prawy brzeg, zwykłe miejsce cumowania, bez obsługi 5 Śluza Zwillingsschachtschleuse droga wodna Szprewa-Odra km 127,3 / zgłoszenia: tel , kanał 20 UKF informacje o godzinach obsługi śluzy: km 551

5 8 9 Nowy most Deichbrücke Kanał Odra-Szprewa wjazd do miasta Przystań przy bulwarze KM 553,4-561,1 Eisenhüttenstadt / Fürstenberg nad Odrą Nasz spływ rozpoczynamy bezpośrednio w centrum przy kanale Odra-Szprewa (Oder-Spree-Kanal) - drodze wodnej Szprewa-Odra (Spree-Oder-Wasserstraße). Znajdują się tu port macierzysty Klubu Jachtów Motorowych (Motoryachtclub Eisenhüttenstadt e.v.) dysponujący szeroką ofertą obsługi skiperów (tzw. Żółta Fala Gelbe Welle), stacją czarterową, gdzie wypożyczyć można łodzie bez wymogu posiadania patentu i jachtów za okazaniem patentu, oraz stanice wodne Stowarzyszenia Wioślarzy (Ruderverein Fürstenberg [Oder] 1910 e.v.), Sekcji Kajakowej Stowarzyszenia SG Aufbau (SG Aufbau Sektion Kanuwandern) i Centrum Kajakowego (Kanucentrum 1957 Eisenhüttenstadt e.v.). Za pomocą wciągarki lub urządzenia dźwigowego wodujemy własną łódź lub wynajmujemy łódź w stacji czarterowej Boot-Charter-Baser przy ulicy Am Trockendock (Przy Suchym Doku). W drodze ku Odrze na 127,30 km drogi wodnej Szprewa-Odra pokonujemy dwukomorową śluzę szybową (Zwillingsschachtschleuse Eisenhüttenstadt) z 1929 r. To imponujące urządzenie jest szczególną atrakcją techniczną i w zależności od stanu wody umożliwia pokonanie różnicy poziomów wody od około 12 do 14 metrów. Dalej trasa wiedzie obok Nowej Stoczni Odrzańskiej (Neue Oderwerft) do zabytkowego centrum dzielnicy Fürstenberg. Tutaj przy bulwarze znajduje się komfortowa przystań z możliwością skorzystania z prądu i wody, prysznicem, toaletą, restauracją i ogólnie dostępną wciągarką. To warto zobaczyć Historyczna dzielnica Fürstenberg nad Odrą Muzeum Miejskie Kościół św. Mikołaja Dwukomorowa śluza szybowa Eisenhüttenstadt miasto stworzone od podstaw Centrum Dokumentacji Kultury Codziennej NRD Obiekty zakładowe spółki ArcelorMittal Eisenhüttenstadt GmbH Baser czarter łodzi Więcej informacji:»to warto zobaczyć«- str. 36 lub pod adresem stowarzyszenia turystycznego: Tourismusverein Oder-Region Eisenhüttenstadt e.v. Lindenallee Eisenhüttenstadt tel Wiosną, kiedy Odra płynęła jeszcze szeroko, z silnym nurtem, zalała jak okiem sięgnąć pola uprawne na równinie. Miało się wrażenie, że się w nich zatraciła i same tylko kłosy wisiały ciężko na wysokich źdźbłach. ( ) Także w pszenicy o złotym ziarnie, w pierzastym jęczmieniu i drżącym jak trawy owsie, w jasnym, kołyszącym się życie dziecko odkryło tę samą rzekę. Poświata bijąca od Odry ukazała mu w nowym świetle czerwony mak, niebieską ostróżkę, kąkole, kwiaty cykorii i dzwonki, koniczynę i białe margaretki. Początek drogi wodnej Szprewa-Odra Klepper, strona 63 Industriehafen

6 10 11 KM 553,4-561,1 Eisenhüttenstadt / Fürstenberg nad Odrą Następnie na kilometrze rzecznym 553,4 wpływamy do Odry i spostrzegamy od razu całkiem silny nurt (od 4 do 7 km/h - w zależności od stanu wody). Podczas wjazdu za prawą burtą widzimy ruinę mostu wysadzonego w 1945 r. Orientacja w torze wodnym odbywa się teraz na podstawie żółtych krzyży umieszczonych na brzegu (prostych i przekręconych). Należy pamiętaćo zachowaniu bezpiecznej odległości od ostróg. Wyprawy na ląd szlak rowerowy Odra-Nysa szlak rowerowy Odra- Szprewa Trasa Mnichów trasy rowerowe wokół miasta Wypożyczanie rowerów Wysadzony most na Odrze Naprzeciwko Eisenhüttenstadt rozpościera się widok na rozległy obszar mokradłowy porośnięty trzciną, zaroślami wierzbowymi i roślinnością bagienną. Ten kilkusetmetrowy pas roślinności zasłania leżącą za nim na 551,5 km miejscowoś Kłopot - słynną polską»bocianią wioskę«. Nie widzimy także wsi Vogelsang po stronie niemieckiej położonej na wysokości od 558 do 559 km. Jedynie na 556,1 km dostrzec możemy bezpośrednio przy lewym brzegu rzeki ruinę elektrowni»vogelsang«z dwoma kominami o wysokości 100 metrów. Wielkie piece zakładu Arcelor Mittal Za zakolem na 561,0 km w kierunku południowo-zachodnim otwiera się jeszcze raz imponująca panorama wielkich pieców i innych obiektów należących do huty stali w Eisenhüttenstadt, a za kolejnym zakolem dopływamy już do prawobrzeżnego ujścia jeziora Urad. Z prawej i lewej strony Odry znajdują się liczne mokradła i zbiorniki wodne. Dużym przeżyciem przyrodniczym może być także zwiedzenie jednego ze starorzeczy. Wyższe stany wody pozwalają nam czasami dotrzeć do terenów rzecznych, na których zwykle dominuje krajobraz mokradłowy, natomiast podczas wezbrania wody w krajobrazie tym pozostają widoczne jedynie wyspy złożone z drzew. Kiedy woda opada, pojawia się tutaj wiele ptaków wodnych (mew, czajek, kaczek krzyżówek), żeby na odsłaniających się piaszczystych ławicach zebrać żniwo ze stołu suto zastawionego małżami i innymi drobnymi organizmami. Wielkie piece Krajobraz odrzański

7 12 13 Łabędzie na Odrze Ruiny elektrowni Marchijskiego Zakładu Energetycznego»Einheitskraftwerk Vogelsang«Owce Storch na wałach KM Wspominaliśmy dotychczas tylko o spokoju i otoczeniu, w którym przyroda rządzi się swoimi prawami. Już same te okoliczności czynią spływ po Odrze godnym polecenia. Należy dodać, że mamy tutaj do czynienia z bardzo bogatym gatunkowo światem zwierząt. Praktycznie przez cały czas dzieje się tu coś ciekawego: obserwujemy tracze nurogęsi na ostrogach, rybołowy podczas prób schwytania zdobyczy, a ponadto zimorodki, żurawie i bociany białe. Naszą uwagę zwraca także okazały bielik, bardzo często spostrzegamy czaple siwe. W większej liczbie pojawiają się też bociany czarne. Spotykane prawie wszędzie na brzegach nadgryzione drzewa i ich charakterystyczne spiczaste kikuty świadczą o obecności bobrów. Przy odrobinie szczęścia zobaczymy je w poświacie wieczornego słońca, kiedy siedzą pod nawisami brzegowymi i obgryzają materiał drzewny. Miejsce to jest siedliskiem różnych ptaków siewkowych, takich jak czajki, brodźce piskliwe oraz mewy. Poza interesującym światem zwierząt mamy tutaj możliwość odnalezienia rzadkich roślin wodnych i bagiennych, takich jak salwinia, pływacz lub osoka aloesowata, które w ciągu lata mogą opanować całe starorzecza. Na 564,8 km z Odrą łączy się kanał Cybinka, który wraz z innym małym ciekiem (Kanał Luboński) tworzy swego rodzaju deltę otoczoną rozległym obszarem podmokłym. Po zachodniej stronie w zakolu Odry znajduje się obniżenie przed wałem o szerokości ok. 1 km. Przyroda na trasie Starorzecza, bagna i rozlewiska Podczas wezbrań wody z typowego krajobrazu mokradłowego wzdłuż szlaku wodnego pozostają tylko wyspy drzew Kiedy woda opada, odsłaniają się piaszczyste ławice Ptaki wodne: mewy, czajki i kaczki krzyżówki Rzadkie rośliny wodne i bagienne: salwinia, pływacz, osoka aloesowata

8 km km 567 Pliszka km 566 Aurith 1 2 Urad km 565 Podczas rejsu Typowy krajobraz odrzański jez. Urad KM 566 Aurith / Urad Przystanie N Metry S 1 : km 564 km 563 km 562 km 561 km 560 Na wysokości 566 km wiosłujemy między polskim Uradem a niemieckim Aurith. Obie miejscowości leżą blisko brzegu Odry, przy czym wieś Aurith skoncentrowana jest przy wale. Urad leży względnie wysoko i to chroni miejscowość przed wodą powodziową Odry. Aurith należy do gminy Ziltendorf. Do 1945 r. kursował tutaj prom. Dawniej obie osady stanowiły jedną miejscowość o nazwie Aurith. Pierwotny rdzeń miejscowości znajduje się w dzisiejszym Uradzie. Niemiecka wieś Aurith stała się znana w 1997 r., kiedy woda powodziowa Odry spowodowała tutaj w kilku miejscach przerwanie wałów i częściowo zalane zostało Obniżenie Ziltendorfskie. W celu zwiedzenia Uradu przybijamy do brzegu na piaszczystej plaży. W Aurith możemy zrobić przerwę na grobli należącej do dawnego mostu i odwiedzić miejscową gospodę. Od Aurith na odcinku kolejnych 3 km miłośnicy turystyki wodnej podziwiać mogą bujną roślinność rzecznych terenów zalewowych porastającą pas brzegowy, którego szerokość dochodzi do 700 m. Na 557 km z prawej strony uchodzi do Odry mała rzeka Pliszka. Jeżeli pokonamy krótki odcinek w górę tej rzeki, to dotrzemy ponownie do Uradu. Nawet kajakarze mogą mieć tutaj trudności z zejściem na ląd z powodu występowania bujnej roślinności bagiennej. 1 Aurith w Aurith przy grobli dawnego mostu 2 Urad możliwość przybicia do brzegu na piaszczystej plaży Przyroda na trasie Obszar siedliskowy i ptasi Natura 2000, rezerwat przyrody»mittlere Oder«(Środkowa Odra) między Frankfurtem a Eisenhüttenstadt

9 16 17 Angler Krowy nad Odrą N Metry S 1 : Kunice Rosiejewo km 572 km 571 km 570 km 569 km 568 KM 570 Kunitzer Loose / Kunice Od czasu do czasu pojawiają się na niewielkich obszarach miejsca pozyskiwania żwiru; z poziomu rzeki dostrzec można jedynie urządzenia załadunkowe. Pierwsze wyrobisko leży na 557 km przy ujściu rzeki Pliszki. Na miejscowość Kunitzer Loose natrafiamy na 570 km. Jej polskim odpowiednikiem są Kunice. Nazwa»Loose«oznacza pojedyncze zagrody, które nie tworzą one zwartej struktury wiejskiej. Po osuszeniu terenu mokradeł ziemię przydzielano osadnikom, którzy budowali tam swoje gospodarstwa. Na ląd możemy zejść przy dawnych ostrogach promowych, zarówno od zachodu, jak i od wschodu. Od 575 km zachodni brzeg wyraźnie się wznosi, od pewnego miejsca tworzy go półwysep. Po jego drugiej stronie znajduje się kanał Brieskow (Brieskower Kanal). Zakończeniem kanału jest jezioro Brieskower See, stanowiące bardzo wąski akwen długości około 3 km. Kanał Brieskow, który zbudowano w XVII w. jako kanał Fryderyka Wilhelma, wiedzie przez miejscowości Brieskow-Finkenheerd i Groß Lindow doliną rzeki Szlaube (Schlaubetal), równolegle do tej małej, dzikiej i romantycznej rzeki. Do dzisiaj łączy Odrę ze Szprewą za pośrednictwem kanału Odra-Szprewa (Oder-Spree-Kanal). Kajakarze w celu przedostania się do kanału Odra-Szprewa muszą pokonać lądem fragment trasy koło osad Hammerfort / Schlaubehammer. Skiperzy, którzy zamierzają dotrzeć do Berlina, muszą popłynąć kanałem Odra-Szprewa od Eisenhüttenstadt. Przystanie Kunitzer Loose / Kunice wyjście na ląd przy dawnych ostrogach promowych, zarówno od zachodu, jak i od wschodu Ujście jeziora Brieskower See kajakarze w celu przedostania się do kanału Odra-Szprewa muszą pokonać lądem fragment trasy koło osad Hammerfort / Schlaubehammer Wyprawy na ląd najbliższe miejsca zaopatrzenia (sklepy, gospody) oddalone są o około kilometr od brzegu rzeki Odra - rzeka przybywająca z daleka. ( ) nie rodzi się tu doskonałość, nie poskramia tu nikt niesforności w imię szlachetnego umiaru, a ciemność jak przed stworzeniem nie jest oddzielona od jasności. Günter Eich, 1951

10 18 19 km 580 N Metry S 1 : Świecko km 579 Stroma Ściana koło Lossow Ilanka km 578 KM 576 Lossow Przystanie Lossow Stroma Ściana Brieskow- Finkenheerd jez. Brieskower See km 577 km 576 km 575 km 574 km 573 Po jeziorze Brieskower See można poruszać się łodziami motorowymi, jeśli pozwala na to stan wody. Na południowym krańcu jeziora Brieskower See znajdziemy małe pole biwakowe dla wodniaków, przeznaczone jednak nie tylko dla kajakarzy, lecz także dla turystów z samochodami i przyczepami kempingowymi. Miejsce to wyposażone jest w toaletę i prysznic. Stąd można dotrzeć samochodem do stacji kolejowej w około 10 minut. Stwarza to również dogodną możliwość powrotu do samochodu pozostawionego na miejscu startu. Możemy stąd dotrzeć także szybko do Frankfurtu nad Odrą / Słubic, jeśli zamierzamy zatrzymać się na nocleg nad jeziorem. Zachodni brzeg Odry ogranicza na tym odcinku odnoga pasma wzniesień o nazwie Lossowskie Pagórki (Lossower Berge). Na górze przebiega linia kolejowa z Frankfurtu nad Odrą do Eisenhüttenstadt, widoczna jednak tylko z lądu. Za tzw. Stromą Ścianą (Steile Wand) w miejscowości Lossow znajduje się ważne prehistoryczne grodzisko. Dokonano tu odkryć archeologicznych datowanych na późną epokę brązu, wczesną epokę żelaza i okres osadnictwa słowiańskiego. Polska miejscowość Świecko położona jest nieco wyżej względem Odry u ujścia małej rzeki Ilanki. Domy tej osady można dostrzec dopiero po wpłynięciu do małego leja w ujściu Ilanki. Około 2,5 km w górę rzeki leżą Rybocice. Pole biwakowe nad jeziorem Brieskower See pole namiotowe, budynek sanitarny z prysznicami, do wynajęcia namioty wyposażone w łóżka polowe, miejsce na grilla, zadaszone miejsca spożywania posiłków z ławkami; śniadanie na życzenie, wynajem kajaków i kanadyjek, wypożyczanie rowerów To warto zobaczyć Łodzie»Treidelkahn«i»Blaue Anne«na jeziorze Brieskower See Więcej informacji: Amt Brieskow-Finkenheerd August-Bebel-Straße 18 a Brieskow-Finkenheerd Wyprawy na ląd Stacja kolejowa w Brieskow-Finkenheerd połączenie kolejowe z Frankfurtem nad Odrą i Eisenhüttenstadt, możliwość dotarcia do miejsca rozpoczęcia spływu i odebrania samochodu

11 20 21 Stacja wodowskazowa we Frankfurcie nad Odrą informacja automatyczna: tel km 588 Wodowskaz na polskim brzegu 100 m w dół rzeki N Metry S 1 : s. 42 Frankfurt nad Odrą Most drogowy Frankfurt nad Odrą / Słubice: PP przy NWŻ 7,2 m / Sz 33 m Most dla pieszych na wyspę Ziegenwerder PP przy SW ok. 2,5 m Most dla pojazdów na wyspę Ziegenwerder PP przy SW ok. 2,5 m odnoga okalająca wyspę Ziegenwerder jest płytka i wysycha podczas niskich stanów wody Most kolejowy koło Frankfurtu PP przy NWŻ 8,8 m / Sz 37 m Most autostrady A12 PP przy NWŻ 14 m / Sz 46 m Słubice (Dammvorstadt) km 589 km 587 km 586 km 585 km 584 km 583 km 582 Frankfurt nad Odrą Port Zimowy KM 584 Miasto Kleista Frankfurt nad Odrą / Słubice W oddali rozpoznajemy już wysoki most autostrady A 12, w Polsce na dalszym odcinku to autostrada A2. Po przepłynięciu mostu drogowego ukazuje się nam jeszcze most kolejowy, a potem jeszcze przez kilka kilometrów towarzyszy nam krajobraz naturalny. Zarówno po prawej, jak i po lewej stronie na południowy zachód i północny wschód od wspomnianych mostów mijamy obszary występowania rzadkich lasów łęgowych dębowo-wiązowych z przewagą dębów. W Niemczech podlegają one ochronie jako rezerwat przyrody»eichwald und Buschmühle«, a w Polsce jako rezerwat przyrody»łęgi koło Słubic«. We Frankfurcie nad Odrą odbija z lewej strony starorzecze Odry, zwane przez frankfurtczyków Starą Odrą (Alte Oder), oddzielone od głównego biegu rzeki wyspą Kozi Ostrów (Ziegenwerder). Wyspa Ziegenwerder jest ważnym parkiem i terenem rekreacyjnym dla mieszkańców i gości przybywających do Frankfurtu nad Odrą. Chętnie i często odwiedzają ją przede wszystkim studenci i pracownicy położonego w pobliżu Uniwersytetu Europejskiego Viadrina. My wodniacy możemy dogodnie przybić do brzegu na małych plażach przy 584 km. Przystanie 1 Stowarzyszenie Frankfurter Ruder-Club 1882 e.v. oferuje kajakarzom noclegi pod namiotem; zgłoszenia i obsługa przy pomoście tel Pomosty pływające miejsca postojowe dla łodzi turystycznych 3 Wyspa Ziegenwerder dogodne przybicie do brzegu kajakami przy małych plażach 4 Port Zimowy we Frankfurcie nad Odrą slip i pomosty pływające w przygotowaniu 5 Stacja paliw Shell w Słubicach korzystne zejście do wody dla kajakarzy - ul. Nadodrzańska, stacja paliw Shell (dojście przez rondo przy moście granicznym) 6 Port w Słubicach w planach przystań dla łodzi turystycznych z obsługą km 581

12 22 23 KM 584 Miasto Kleista Frankfurt nad Odrą / Słubice To warto zobaczyć Port w Słubicach Port w Słubicach Do centrum miasta dotrzemy przez gustowny most dla pieszych, a w pobliżu Odry możemy także zrobić zakupy i coś zjeść. Wyspa Ziegenwerder dobrze nadaje się dla kajakarzy także jako»miękki«punkt startowy. W przeciwieństwie do niej właściwy port miejski nie oferuje dotychczas takiej możliwości, ponieważ skosy brzegowe są tam wybrukowane. Dworzec kolejowy oddalony jest około 750 m. Z Eisenhüttenstadt do tego miejsca przepłynęliśmy odcinek około 30 km. Do pokonania tej trasy kajakarze potrzebują około 3-4 godzin, jeśli nie towarzyszy im przeciwny wiatr. Nocleg oferują hotele lub stowarzyszenia sportowe przy Starej Odrze: SV Oderhort Frankfurt (Oder) e.v. i Frankfurter Ruder-Club von 1882 e.v. Drugi z nich - Klub Wioślarzy - pełni rolę frankfurckiej bazy dla wodniaków i umożliwia noclegi pod namiotem właśnie z myślą o kajakarzach. Można się tutaj zgłosić, korzystając z numeru telefonu (obsługa przy pomoście). Do dyspozycji jest ponadto cała grupa pensjonatów nastawionych na zakwaterowanie przyjezdnych miłośników turystyki wodnej. Najlepiej skontaktować się z informacją turystyczną ( We Frankfurcie rozpoczynamy kolejny etap spływu. Krótko po opuszczeniu portu przepływamy pod kolejnym mostem, który łączy Frankfurt nad Odrą ze Słubicami. Z prawej strony podziwiać możemy zabudowania polskiego miasta liczącego około mieszkańców. Słubice oferują zakwaterowanie, restauracje i kawiarnie. Uniwersytet»Collegium Polonicum«dysponuje platformą widokową z piękną panoramą Odry, Słubic i Frankfurtu. Godne polecenia są spacer po zielonym wale i wstąpienie do małego portu w Słubicach. Istnieją tutaj takżedogodne warunki dla cumowania łodzi sportowych. Obecnie planuje się stworzenie infrastruktury dla turystyki wodnej. Frankfurt nad Odrą Muzeum Kleista i Szlak Kleistów Kościół Mariacki Muzeum Viadrina Muzeum Młodej Sztuki Koncerty i Teatr Letni w Forum Kleista i w Hali Koncertowej Wujek Helmut Grodzisko i Stroma Ściana w Lossow Słubice Collegium Polonicum SMOK Bazar Cmentarz żydowski Słubfurt Więcej informacji:»to warto zobaczyć«- str. 42 lub pod adresem: (informacja turystyczna) Widok na most odrzański z basenu portowego w Słubicach Port w Słubicach

13 24 25 Klessin km 598 N Metry S 1 : km 597 Lubusz km 596 s. 47 Lebus 1 2 Nowy Lubusz km 595 Łazy km 594 km 593 km 592 km 591 KM 593 Z Frankfurtu nad Odrą / ze Słubic do Lubusza (Lebus) W celu uzyskania dalszych informacji należy skontaktować się z informacją turystyczną. Dla kajakarzy korzystne zejście do wody znajduje się w Słubicach koło stacji paliw Shell przy ulicy Nadodrzańskiej (dojście przez rondo skrzyżowanie dróg nr 29 i niemieckiej B5, przy moście granicznym), można tam wystartować z niskiego brzegu. Przy dobrej pogodzie w tym miejscu odbywają się również kąpiele. Kiedy towarzyszy nam typowy dla Odry nurt, szybko zostawiamy za sobą obszar zurbanizowany. Na 586,3 km odnajdujemy ładną plażę, która doskonale nadaje się na zrobienie małej przerwy. Plaża dostępna jest od ulicy Mittelweg na północy Frankfurtu w pobliżu oczyszczalni ścieków, gdzie można również parkować samochody. Po lewej stronie teren znów się wznosi, a po prawej między 587 a 598,5 km mijamy piękny las położony bezpośrednio za wałem przeciwpowodziowym, który przebiega tutaj bardzo blisko rzeki. Na zachodnim brzegu możemy ponownie podziwiać dziką przyrodę typową dla Odry. Zbliżamy się do Lubusza: lewy brzeg wznosi się do wysokości 50 m. Na powierzchni około 12,5 ha utworzono tutaj rezerwat przyrody Wzgórza Odrzańskie koło Lubusza (Oderberge Lebus), do którego należą również tzw. Pontyjskie Zbocza (Pontische Hänge) zbliżony do stepowego obszar występowania muraw kserotermicznych. Przystanie 1 Przy dawnej ostrodze promowej lub przy łagodnym brzegu - możliwość zejścia do wody dla kajakarzy Starorzecze (Alte Oder) bardzo płytki dojazd do starorzecza, przy SW 0,5-0,6 m, wysycha przy niskim stanie wody w pobliżu restauracja»oderblick«2 Pole biwakowe dla wodniaków km 593,7 kajaki: przybicie do pomostu pływającego lub do łagodnego brzegu w pobliżu restauracja»anglerheim«duży parking dogodne miejsce rozpoczęcia spływu dla kajakarzy łodzie turystyczne: tylko przy przystani koło pola biwakowego km 590

14 26 27 KM 593 Z Frankfurtu nad Odrą / Słubic do Lubusza (Lebus) To warto zobaczyć Wodniacy Lubusz od strony północnej Ta rzadko spotykana w Brandenburgii formacja krajobrazu oferuje nam dużą różnorodność roślin ciepłolubnych. Do najbardziej znanych należy miłek wiosenny, którego kwiaty pojawiające się od kwietnia do początków maja przyciągają do Lubusza wielu turystów. Początkowo nie widzimy odejścia starorzecza po lewej stronie, nie dostrzegamy także Nowego Lubusza, schowanego za prawym wałem. Dopiero kiedy znajdujemy się w pobliżu niemieckiego miasta Lubusza, dawnej siedziby biskupiej, odkrywamy, że z lewej strony istnieje możliwość wpłynięcia do tego starorzecza. Tworzy ono ładny półwysep, zbudowany z bardzo suchego, piaszczystego podłoża i porośnięty roślinnością kserotermiczną. Cień, jaki rzuca kilka topól i wierzb, zachęca nas do zrobienia tutaj przerwy. Kontynuując naszą wyprawę, przepływamy obok dawnych ostróg promowych prom nie kursuje już tutaj od dawna. Jeśli przybilibyśmy do brzegu z lewej strony, to moglibyśmy wstąpić do restauracji»oderblick«położonej tuż przy wodzie. Miejsce to dobrze nadaje się do rozpoczęcia spływu, przynajmniej jednym kajakiem można tu bardzo blisko podpłynąć. Kiedy wyruszymy dalej, zobaczymy napis powitalny»lebus«umieszczony wysoko na grzbiecie wzniesienia. Na polskim brzegu znajduje się zadaszone miejsce biwakowe. Także tam można dogodnie przycumować łódź i cieszyć się przyrodą. Na 593,7 km znajduje się oficjalne miejsce biwakowe dla wodniaków w niemieckim Lubuszu. Kajakiem możemy przybić do pomostu pływającego lub do łagodnego brzegu. Restauracja o nazwie»anglerheim«chętnie nas ugości. Kajakarze mogą wykorzystać duży parking jako miejsce do rozpoczęcia spływu. Okres kwitnienia miłka wiosennego (kwiecień/maj) Ekspozycja poświęcona Ziemi Lubuskiej, biskupstwu i miastu Lubuszowi w muzeum»dom Ziemi Lubuskiej«otwarte przez cały rok Mokradła Odrzańskie (Oderbruch) ścieżka rowerowa Kościół ewangelicki Więcej informacji:»to warto zobaczyć«- str. 47 lub pod adresem: Info Amt Lebus, Kietzer Chaussee 1, Lebus tel info-punkt@amt-lebus.de Wyprawy na ląd Restauracje & zakwaterowanie zakupy (brak stacji paliw) Więcej informacji pod adresem: Info Amt Lebus, Kietzer Chaussee 1, Lebus tel info-punkt@amt-lebus.de Lupo - maskotka odrzańska Lubusz od strony południowej

15 28 29 Czapla siwa Podelzig Klessin Wuhden km 600 km km 599 KM 594 Z Lubusza do Kostrzyna Odra położona jest tutaj jeszcze na wysokości 16 m n. p. m. Oznacza to, że na odcinku 93 km do miejscowości Schwedt spadek wynosi około 13 m, co zawsze zapewnia wystarczająco silny nurt. Za Lubuszem rozpoczyna się wał przeciwpowodziowy. Równolegle do Odry przebiega na nim szlak rowerowy Odra-Nysa. Nadaje się on również dla skejterów, miłośników jazdy na rolkach. Odra jest wytworną wieśniaczką. Cichym, pewnym krokiem przemierza swoje posiadłości. Pył z wapna i węgla pokrywa czasami jej suknię; do jej monotonnej pieśni takt wystukuje robotnik wznoszący drewniane wały. Zawsze ma zajęcie, swoim dzieciom niesie do domu węgiel i drewno, zboże i wszelkie inne dobra potrzebne do życia. W Zielonej Górze sączy dobry, skromny domowy napój. Ci, którzy u niej mieszkają, są bezpieczni i szczęśliwi; a kiedy dociera do morza, rozpościera szeroko i pobożnie swoje ramiona w obliczu wieczności. Paul Keller, 1912 N Metry S 1 : km 598 km 597 Łazy km 596 km 595 km 594

16 30 Kietz 31 km 612 N Metry S 1 : km 611 Stele kamienne Skiperzy Reitwein Neu Manschnow km 610 km 609 km 608 km 607 km 606 Górzyca KM 606 Reitwein Na 606 km na zachodzie leży mała miejscowość Reitwein. Znana jest ze względu na występujące tu pasmo wzniesień o nazwie»ostroga Reitweinska«(Reitweiner Sporn), zwane także»reitweinskim Nosem«(Reitweiner Nase), które jest dobrze widoczne z Odry. Przez porośnięte lasem wzniesienia, których wysokość dochodzi do 81,5 m, prowadzi europejski szlak pieszy E 11. Kolejnymi atrakcjami Reitwein są zabytkowy kościół projektu Stülera oraz położone na wzniesieniach grodzisko słowiańskie. Wieś Reitwein oddalona jest około 3,5 km od brzegu Odry. Po polskiej stronie w odległości jedynie około 450 m od Odry znajduje się Górzyca, miejscowość licząca około 1500 mieszkańców. Przyroda obdarza nas znów bogatą roślinnością brzegową oraz małymi plażami zachęcającymi do wyjścia na ląd, gdy stan wody nie jest zbyt wysoki. Około 500 m za 607 km odbija z lewej strony starorzecze, które prowadzi nas około 800 m w kierunku lądu aż do wału. Tutaj podczas odpowiedniego stanu wody istnieje możliwość przedostania się do»starej Odry«(Alte Oder). Stara Odra, pełniąca funkcję kanału odpływowego, należy do zbiorników Mokradeł Odrzańskich (niem. Oderbruch teren odebrany rzece pod osadnictwo i uprawy) i jako mała rzeka o szerokości od 5 do 10 m przepływa przez osuszone obszary aż do miejscowości Oderberg. Przystanie Dla kajaków: małe plaże do wyjścia na ląd Wyprawy na ląd Reitwein przez porośnięty lasem pas wzniesień, których wysokość dochodzi do 81,5 m, prowadzi europejski szlak pieszy E11 Ciekawe obiekty: kościół projektu Stülera oraz położone na wzniesieniach grodzisko słowiańskie Od poety-liryka Günthera Eicha pochodzi określenie Odry jako»rzeki przybywającej z daleka«. To specyficzny opis rzeki położonej tak blisko nas. Rzeki, która wydaje nam się przecież znana - co najmniej od czasu powodzi latem 1997 roku. Wrocław, Frankfurt, Szczecin - co, przepraszam, ma być tutaj dalekie? A w ostateczności: czy Dunaj, a także Ren nie są dużo bardziej oddalone niż Odra? Uwe Rada, Schlögel-Halicka, strona 95 km 605

17 km N Metry S 1 : km 619 Neuredwitz Stacja wodowskazowa w Kietz informacja automatyczna tel km 618 Most kolejowy w Kostrzynie/Kietz PP przy NWŻ 6,4 m / Sz 30 m Most drogowy w Kostrzynie/Kietz PP przy NWŻ 6,9 m / Sz 25 m Küstrin-Kietz Kanał Powodziowy Kuhbrücke O d r ą Bleyen-Genschmar s. 48 Warta Kostrzyn 4 5 km 617 km 616 km 615 km 614 km 612 KM 615 Kostrzyn nad Odrą Na 609 km po lewej stronie znajduje się miejscowość Neu Manschnow, położona na Mokradłach Odrzańskich, którą możemy zobaczyć z wału w odległości 1 km. Płyniemy jeszcze 3,5 km, mijając bujną roślinność terenów zalewowych, i na 612 km widzimy odbijające starorzecze: rozpoczyna się tutaj tak zwany»kanał Powodziowy«(Vorflutkanal), skracający duże zakole Odry i tworzący wyspę, na której w 2010 r. utworzono rezerwat przyrody. Do wyspy dotrzeć można drogą pieszą od mostu w miejscowości Küstrin-Kietz. Manewrujemy na dużym zakolu Odry. Po prawej stronie przy samym brzegu znajduje się historyczny obiekt obronny»twierdza Kostrzyn nad Odrą«. Wzniesiono ją w XVI w. przy ujściu Warty do Odry jako brandenburską twierdzę krajową, a w kolejnych wiekach przebudowywano i modernizowano. Później stanowiła jedną z głównych twierdz Królestwa Prus. W latach 20. XX w. część jej przestarzałego rdzenia rozebrano, by duszące się w jej murach Stare Miasto mogło się rozwijać. Z tej perspektywy nie dostrzeżemy prawie żadnych obiektów współczesnego miasta Kostrzyna, które powstało po II wojnie światowej na gruzach największej dzielnicy dawnego Kostrzyna - Nowego Miasta. Przystanie 1 Dla skiperów dawne koszary, lewy brzeg 2 Dla wioślarzy tam, gdzie kończy się Kanał Powodziowy, z lewej strony przy niskim brzegu 3 Pole biwakowe dla wodniaków gospodarstwo rybackie Fischereihof Schneider w Kuhbrücke, pole namiotowe, toalety i prysznic, możliwość skorzystania z noclegu w pensjonacie 4 Port dla łodzi motorowych Klub Żeglarski»Delfin« 5 Port handlowy w Kostrzynie miejsca postojowe dla łodzi turystycznych, zaopatrzenie w paliwo na stacji paliw Hotspot przy ulicy km 613

18 34 35 KM 615 Kostrzyn nad Odrą To warto zobaczyć Klub Żeglarski»Delfin«Most kolejowy Port przemysłowy Za usytuowanymi na brzegu rzeki fortyfikacjami rozciąga się sieć ulic i pozostałości budynków (w tym zamku i kościoła farnego) - jedyny w swoim rodzaju powierzchniowy pomnik doszczętnie zburzonego w 1945 r. Starego Miasta. Za bastionem»król«na 615 km znajdują się dwa mosty: najpierw drogowy, a następnie kolejowy jako jedne z najważniejszych połączeń komunikacyjnych Polski z Niemcami, ponieważ następny most drogowy znajduje się dopiero w odległości 47 km w dół rzeki w Osinowie Dolnym / Hohenwutzen. Najbliższe mosty kolejowe łączące Polskę i Niemcy to obiekty w Świecku i koło Szczecina. Na wschód od Twierdzy Kostrzyn rozpoczyna się Park Narodowy»Ujście Warty«, który obejmuje swoim zasięgiem (około ha) cały obszar delty Warty. Nieopodal opuszczonych koszar na lewym brzegu Odry znajduje się przystań, która jest jednak zbyt wysoka dla kajaków. Dopiero tam, gdzie kończy się wspomniany Kanał Powodziowy, kajakarze mogą zejść z lewej strony na niski brzeg. Znajduje się tam miejsce biwakowe dla wodniaków należące do gospodarstwa rybackiego Fischereihof Schneider położonego w osadzie Kuhbrücke. Jest tam możliwość rozbicia namiotu, do dyspozycji są toalety i prysznic, a ponadto można skorzystać z pokoi w pensjonacie. Na 617,7 km Warta uchodzi do Odry. Po wysokich kominach orientujemy się, że znajdujemy się w pobliżu dzielnicy przemysłowej. Do miasta Kostrzyna nad Odrą najlepiej dotrzeć Wartą, przybijając do niskiego brzegu między dwoma mostami kolejowymi. Przybywając w to miejsce od strony Odry, musimy zawsze liczyć się z pewnym nurtem przeciwnym. W Kostrzynie znajdują się różne obiekty portowe. Przyjeżdżając łodzią motorową, najlepiej jest odwiedzić najpierw miejscowe stowarzyszenie wodniackie - Klub Żeglarski»Delfin«. Głębokość zanurzenia łodzi sportowych nie powinna przekraczać 0,80 m. W przypadku większych zanurzeń można przycumować łódź przy bulwarze po stronie północnej, w tym celu najlepiej jest zgłosić się do lokalnej informacji turystycznej. Planuje się wybudowanie tutaj nowoczesnej mariny. Twierdza Kostrzyn Park Narodowy»Ujście Warty«Przystanek Woodstock Więcej informacji:»to warto zobaczyć«- str. 48 lub pod adresem: rz.htw-berlin.de Przyroda na trasie Park Narodowy»Ujście Warty«szczególne warunki siedliskowe dla około 270 gatunków ptaków wodnych i błotnych Odra była zawsze rzeką skrytą, zaciszną. Nie przyozdabia się zamkami jak»ojciec Ren«, nie nadchodzi w takt walca jak piękny modry Dunaj. Z Odrą wiążą się otwarta przestrzeń, rozległe widoki i spokojny nurt. Nad Odrą leżą miasta o historycznym znaczeniu, ale także miasta naznaczone piętnem szaleństwa wojny, które zostały podzielone i próbują teraz budować do siebie mosty. Nad Odrą łączą się przyroda i kultura, czerpiąc często ze starej tradycji, często jednak ze świeżą odwagą. Tschechne (obwoluta)

19 36 Eisenhüttenstadt To warto zobaczyć 37 Przystań przy bulwarze Przystań przy bulwarze (553,4 km na Odrze, lewy brzeg / 129,5 km drogi wodnej Szprewa-Odra, prawy brzeg) wyposażona jest w komfortowe miejsca postojowe dla łodzi sportowych, statków pasażerskich i wycieczkowych. Przystań sąsiaduje bezpośrednio z historycznym centrum miasta i romantyczną dzielnicą rybacką. Znajdziemy tutaj bogatą ofertę kulturalną i gastronomiczną. Miejsce obsługi wodniaków»żółta Fala«(Gelbe Welle znak certyfikacji usług) dostępne jest nieodpłatnie przez całą dobę: pomosty z możliwością skorzystania z prądu i wody, prysznic, toaleta, wciągarka i parking. koncerty jazzowe.. Galeria posiada zbiory dzieł sztuki z czasów NRD z dziedzin malarstwa, grafiki i rzeźby. Corocznie odbywa się ok. sześć wystaw poświęconych przede wszystkim twórczości artystów pochodzących z nowych niemieckich krajów związkowych. Adres: Städtisches Museum Eisenhüttenstadt, Löwenstraße 4, Eisenhüttenstadt, Kościół św. Mikołaja Kościół poświęcony został św. Mikołajowi, patronowi żeglarzy. Jest to późnogotycka budowla halowa z prezbiterium, korpusem nawowym i nawami bocznymi. Od 1450 r. kościół jest znakiem rozpoznawczym miasta Fürstenberg i mimo wielokrotnych zniszczeń za każdym razem podejmowano się jego odbudowy. Z wieży rozpościera się okazały widok na Nadodrze. Zwiedzanie kościoła i wejście na wieżę: Parafia Kościoła św. Mikolaja, tel Historyczne centrum Fürstenberg nad Odrą Fürstenberg jest dzisiaj dzielnicą Eisenhüttenstadt. Początek osady wiązał się z wyznaczeniem tutaj przypuszczalnie w 1253 r. przez margrabiego Henryka Dostojnego miejsca poboru cła. Jako civitas Fürstenberg wzmiankowany był po raz pierwszy w 1293 r. Historyczne centrum zachowało do dzisiaj swój średniowieczny układ, mimo że kamienice pochodzą już w przeważającej mierze z XIX w. Wojny i liczne pożary zniszczyły bowiem w znacznym stopniu zabudowę średniowieczną. Do końca XIX w. miasto utrzymywało się przede wszystkim z uprawy roli, rzemiosła i browarnictwa. Dopiero kiedy w 1846 r. otwarto linię kolejową Berlin-Wrocław i kiedy w 1891 r. ukończono kanał Odra-Szprewa, a regulacja Odry w połowie XIX w. umożliwiła już żeglugę parową ze Szczecina do Wrocławia, Fürstenberg stał się ośrodkiem przemysłowym i węzłem żeglugowym. Muzeum Miejskie Eisenhüttenstadt Założone w 1980 r. Muzeum Miejskie Eisenhüttenstadt obejmuje dzisiaj 3 działy: ekspozycję stałą poświęconą historii miasta, zbiory muzeum pożarnictwa i techniki oraz galerię. Tematami ekspozycji stałej są wczesne osadnictwo na odrzańskich terenach zalewowych, średniowieczne miasto Fürstenberg, tradycyjne rodzaje rzemiosła i rozwój przemysłowy miasta. Dział pożarnictwa, zlokalizowany przy ul. Heinrich-Pritzsche-Straße 26, dysponuje obszernymi zbiorami eksponatów, które dokumentują rozwój pożarnictwa w okresie pomiędzy XVI a XX w. Organizowane są tutaj również regularnie Dwukomorowa śluza szybowa w Eisenhüttenstadt (Zwillingsschachtschleuse Eisenhüttenstadt) Łodzie przybywające z Berlina docierają do Odry przez śluzę szybową w Eisenhüttenstadt. Różnica wysokości między stanowiskiem górnym kanału Odra-Szprewa a swobodnie płynącą Odrą dochodzi w zależności od stanu wody do 14 metrów i pokonywana jest tutaj jednym przeniesieniem. Obiekt oddany został do użytku w 1929 r. i spełnia swoją funkcję do dzisiaj. Zbudowano go z myślą o 1000-tonowych statkach, zastępując wyeksploatowaną już i znacznie przeciążoną śluzę kaskadową. Rocznie odbywało się tutaj śluzowanie ok statków. Dzisiaj urządzenie to należy już do zabytków techniki. Nieustannie jednak pokonywanie śluzy stanowi wyjątkowe przeżycie zarówno dla turystów, jak i dla miejscowych. Ze względu na duże zużycie wody łodzie sportowe śluzowane są w miarę możliwości tylko w grupach lub łącznie z jednostkami żeglugi handlowej. Dla jednostek sportowych pływających pojedynczo może się to wiązać z czasem oczekiwania trwającym maksymalnie 2 godziny, z uwagi na co zaleca się wczesniejsze zgłaszenie. 127,3 km drogi wodnej Szprewa-Odra. Zgłoszenia telefoniczne: / kanał 20 UKF Informacje o godzinach obsługi śluzy: Baser czarter łodzi w dawnym suchym doku

20 38 To warto zobaczyć Eisenhüttenstadt 39 Eisenhüttenstadt miasto stworzone od podstaw Eisenhüttenstadt jest pierwszym miastem dawnej NRDzaprojektowanym od podstaw na desce kreślarskiej. Powstał plan idealnego miasta dla mieszkańców, w którym szczególny nacisk położono na relacje praca - mieszkanie, polityka - kultura. Stworzono ścisłe powiązania osiowe między hutą stali i osiedlami mieszkaniowymi. Bardzo wyraźnie uwidacznia się to w systemie zaopatrzenia i strukturze komunikacyjnej Eisenhüttenstadt. Kompleksy mieszkaniowe od I do IV, zbudowane zgodnie z»szesnastoma Zasadami Urbanistyki«, charakteryzują się architekturą typową dla lat 50. i 60. XX w. Sztuka w przestrzeni publicznej fasady ozdobione techniką sgraffito (praca na wielowarstwowym tynku) lub mozaikami oraz wolnostojące rzeźby stanowi istotny element całościowej koncepcji. Także powierzchnie niezabudowane, parki i zieleńce zagospodarowane zostały odpowiednio w duchu nowej ideologii i wykształconej przez nią estetyki. Centrum Dokumentacji Kultury Codziennej NRD Znajdujących się tutaj ponad obiektów daje wyobrażenie o gospodarce i polityce konsumpcji w NRD. Centrum prezentuje głównie wyroby przemysłowe codziennego użytku. Wszystko odbywa się w formie czasowych wystaw specjalnych przedstawiających eksponaty z różnych perspektyw. Adres: Erich-Weinert-Allee 3, Eisenhüttenstadt Obiekty zakładowe spółki ArcelorMittal Eisenhüttenstadt GmbH Spółka ArcelorMittal Eisenhüttenstadt jest jedynym producentem stali we wschodnich Niemczech posiadającym wielkie piece, stalownie i walcownie. Budowę zakładu jako kombinatu hutniczego wraz z kompleksami mieszkalnymi I IV rozpoczęto w 1950 r. Zwiedzając zakład, można zapoznać się z jego ogólną historią i powiązaniami gospodarczymi oraz uzyskać szczegółowe informacje o technologii i wykorzystaniu produktów. Godne uwagi są też obiekty walcowni gorącej. Kanałem Odra-Szprewa od 121 do 124 km drogi wodnej można przepłynąć łodzią bezpośrednio obok zakładu wytapiania surówki z zespołem wielkich pieców, aglomerowni, magazynu surowców i obiektów portowych. Baser czarter łodzi W stacji czarterowej BOOT-CHARTER-BASER w historycznym suchym doku można wypożyczyć małe łodzie motorowe bez wymogu posiadania patentu, jak również jachty za okazaniem patentu oraz barki turystyczne. Szczególnie dużą popularnością cieszą się miejskie rejsy do bulwaru i wyprawy piknikowe łodzią motorową poza miasto do miejscowości Müllrose. Na wypoczynek w długie weekendy idealnie nadają się rejsy nad jezioro Schwielochsee lub do Krosna Odrzańskiego. Z Eisenhüttenstadt można wyruszyć także w tzw.»wielki Rejs«, korzystając z trasy okrężnej przez Odrę, kanał Odra-Hawela, Hawelę i kanał Odra-Szprewa. Ponadto istnieje możliwość dopłynięcia Odrą do Zalewu Szczecińskiego, a stamtąd do Bałtyku. Adres: Am Trockendock 4, Eisenhüttenstadt Port»Mielenzhafen«(Klub Jachtów Motorowych) W centrum Eisenhüttenstadt na powierzchni m2 zlokalizowany jest tzw. port Mielenzhafen. Zbudowany w 1896 r. pierwotnie jako port przeładunkowy fabryki brykietu, od 1962 r. pełni funkcję m. in. siedziby i basenu postojowego Klubu Jachtów Motorowych (Motoryachtclub Eisenhüttenstadt e.v.). 40 członków klubu dysponujących ponad 30 łodziami utrzymuje intensywne kontakty z partnerami uprawiającymi sporty wodne w Polsce i z klubami w Brandenburgii. W transgranicznej turystyce wodnej port ten jest bazą kontaktową i punktem wyjścia w kierunku wschodnim. Obiekt posiada następujące wyposażenie: pomosty z 45 stałymi i 4 dziennymi miejscami postojowymi 25 miejsc do zimowania łodzi w hali 15 zadaszonych miejsc postojowych Ponadto istnieje tu możliwość korzystania z prądu, toalet, pryszniców i pralki oraz odbioru fekaliów. Adres: Karl-Marx-Straße 32a, Eisenhüttenstadt, 125,3 km drogi wodnej Szprewa-Odra, prawy brzeg Oprowadzania z przewodnikiem i dalsze informacje o Eisenhüttenstadt i Fürstenberg nad Odrą: Tourismusverein Oder-Region Eisenhüttenstadt e.v., Lindenallee 25, Eisenhüttenstadt Spichlerz Reichstypenspeicher o pojemności t przy kanale Odra-Szprewa