INFORMACJE OPERATORÓW URZĄDZEŃ ZAWIERAJĄCYCH FLUOROWANE GAZY CIEPLARNIANE

Transkrypt

1 INFORMACJE dla OPERATORÓW URZĄDZEŃ ZAWIERAJĄCYCH FLUOROWANE GAZY CIEPLARNIANE Stacjonarne urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła Rozporządzenie (WE) nr 842/2006 w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych oraz akty wykonawcze

2 Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu znaleźć odpowiedź na pytania dotyczące Unii Europejskiej Numer bezpłatnej infolinii*: (*) niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami lub pobierają za nie opłaty. Bardzo wiele informacji na temat Unii Europejskiej znajduje się w Internecie. Dostęp można uzyskać przez serwer Europa ( Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2009 ISBN DOI /81412 Wspólnoty Europejskie, 2009 Powielanie materiałów jest dozwolone, pod warunkiem że zostanie podane ich źródło.

3 Spis treści 1 Wprowadzenie... 2 Informacje ogólne o fluorowanych gazach cieplarnianych (F-gazach) i rozporządzeniu we niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych Ocieplenie globalne Czym są fluorowane gazy cieplarniane? Ogólny przegląd rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych... 3 Do kogo skierowana jest niniejsza broszura? Które rodzaje urządzeń są objęte rozporządzeniem? Jak rozpoznać czynniki chłodnicze objęte rozporządzeniem Kto jest operatorem urządzenia?... 4 Które obowiązki dotyczą operatora? Jak określić wielkość napełnienia urządzenia F-gazem? Jak rozpoznać systemy hermetycznie zamknięte... 5 Za co odpowiedzialny jest operator? Zapewnienie właściwej instalacji (instalowania), konserwacji lub serwisowania urządzenia Zapobieganie wyciekom i naprawa nieszczelności Kontrola szczelności Instalacja (instalowanie) systemów wykrywania wycieków Prowadzenie dokumentacji Odzyskiwanie czynnika chłodniczego... 6 Informacje dotyczące certyfikacji personelu technicznego i przedsiębiorstw... 7 Informacje na etykietach... 8 Kary za niezachowanie zgodności z przepisami Załącznik I. Załącznik II. Wykaz aktów wykonawczych do rozporządzenia (WE) nr 842/ Fluorowane gazy cieplarniane wyszczególnione w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 842/ Załącznik III. Przykładowa dokumentacja urządzenia... Załącznik IV. Dodatkowe informacje

4

5 1 Wprowadzenie Na podstawie Protokołu z Kioto Unia Europejska zobowiązała się do zredukowania emisji gazów cieplarnianych w latach o 8% w odniesieniu do roku bazowego Protokół z Kioto obejmuje swoim zakresem główne gazy cieplarniane: dwutlenek węgla (CO 2 ), metan (CH 4 ), podtlenek azotu (N 2 O) oraz trzy grupy gazów fluorowanych, tzw. F- gazów: wodorofluorowęglowodory (HFC), perfluorowęglowodory (PFC) i heksafluorek siarki (SF 6 ). W celu zredukowania emisji fluorowanych gazów cieplarnianych oraz osiągnięcia celów i wykonania zobowiązań w odniesieniu do zmian klimatycznych określonych w Protokole z Kioto, Parlament Europejski i Rada przyjęły w dniu 17 maja 2006 r. rozporządzenie (WE) nr 842/2006 w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. Wymienione rozporządzenie, które weszło w życie 4 lipca 2007 r. 1, ustanawia określone wymagania w odniesieniu do poszczególnych etapów cyklu eksploatacji fluorowanych gazów cieplarnianych, od produkcji do wycofania. W związku z tym rozporządzenie ma wpływ na wiele podmiotów uczestniczących w cyklu wykorzystywania fluorowanych gazów cieplarnianych, w tym na producentów, importerów oraz eksporterów tych gazów, producentów i importerów niektórych produktów i urządzeń zawierających te gazy oraz operatorów tych urządzeń. Rozporządzenie zostało uzupełnione dziesięcioma rozporządzeniami Komisji (aktami wykonawczymi), określającymi aspekty techniczne niektórych z jego przepisów (patrz załącznik I). Niniejsza broszura przeznaczona jest dla operatorów stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła, w których jako czynniki chłodnicze wykorzystywane są fluorowane gazy cieplarniane. Nie uwzględniono systemów chłodniczych i klimatyzacyjnych znajdujących się w środkach transportu. Celem niniejszego dokumentu jest dostarczenie informacji i wskazówek dotyczących odpowiednich przepisów rozporządzenia (WE) nr 842/2006 oraz aktów wykonawczych do tego rozporządzenia; nie ma on charakteru wiążącego. Dostępne są osobne publikacje dla operatorów innych urządzeń oraz odpowiedniego personelu technicznego i przedsiębiorstw, również objętych zakresem rozporządzenia. Wynikające z rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych wymagania stawiane producentom, importerom i eksporterom tych gazów, a także producentom i importerom niektórych produktów i urządzeń zawierających te gazy zostały zebrane w osobnej ulotce. 1 Art. 9 i załącznik II do rozporządzenia weszły w życie dnia 4 lipca 2006 r. 1

6 2 Informacje ogólne o fluorowanych gazach cieplarnianych (F-gazach) i rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych 2.1 Ocieplenie globalne Terminy ocieplenie globalne lub efekt cieplarniany są powszechnie używane w celu opisania wzrostu średniej temperatury na powierzchni Ziemi, zachodzącego wraz z upływem czasu. Szacuje się, że klimat Ziemi ocieplił się w ciągu ubiegłego stulecia o 0,6 0,9 stopnia Celsjusza. Naukowcy doszli do wniosku, że większa część zaobserwowanego wzrostu średnich globalnych temperatur od połowy dwudziestego wieku jest najprawdopodobniej spowodowana zaobserwowanym wzrostem stężenia gazów cieplarnianych pochodzenia antropogenicznego (wytwarzanych przez człowieka) 2. Główne gazy cieplarniane wytwarzane przez człowieka zostały objęte zakresem Protokołu z Kioto. Należą do nich: dwutlenek węgla (CO 2 ), metan (CH 4 ), podtlenek azotu (N 2 O) oraz produkowane przez człowieka gazy fluorowane. Substancje zubożające warstwę ozonową podlegające kontroli na mocy Protokołu montrealskiego, takie jak chlorofluorowęglowodory (CFC), wodorochlorofluorowęglowodory (HCFC) i halony, również zaliczane są do ważnych gazów cieplarnianych. Rys. 1 Uproszczony model globalnego ocieplenia Uproszczony model globalnego ocieplenia Ziemia odbiera energię od Słońca w postaci światła słonecznego (krótkofalowe promieniowanie słoneczne), które przenika przez atmosferę w sposób względnie niezakłócony. Ok. 30% odbieranego krótkofalowego promieniowania słonecznego ulega odbiciu z powrotem w przestrzeń kosmiczną przez atmosferę oraz powierzchnię Ziemi. Pozostałe 70% jest pochłaniane przez powierzchnię Ziemi (lądy, oceany) oraz niższą warstwę atmosfery. Pochłonięte promieniowanie powoduje nagrzanie powierzchni Ziemi i zostaje ponownie wypromieniowane w postaci długofalowego (podczerwonego) promieniowania cieplnego. Promieniowanie podczerwone nie może przenikać przez atmosferę w sposób tak nieograniczony jak promieniowanie krótkofalowe, lecz jest odbijane przez chmury i pochłaniane przez gazy cieplarniane występujące w atmosferze. W ten sposób gazy cieplarniane zatrzymują ciepło w obszarze pomiędzy powierzchnią Ziemi a troposferą sprawozdanie z oceny Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC),

7 Dawniej naturalne stężenia gazów cieplarnianych utrzymywały na Ziemi temperaturę wystarczającą do podtrzymania życia. Im więcej wytworzonych przez człowieka gazów cieplarnianych dostaje się do atmosfery, tym więcej promieniowania podczerwonego ulega odbiciu i powraca na powierzchnię Ziemi. Prowadzi to do tzw. efektu antropogenicznych gazów cieplarnianych, który jest przyczyną globalnego ocieplenia Ziemi. 2.2 Czym są fluorowane gazy cieplarniane? Fluorowane gazy cieplarniane (HFC, PFC oraz SF 6 ) to wytwarzane przez człowieka substancje chemiczne wykorzystywane w różnych branżach i zastosowaniach. Do powszechnego użytku weszły w latach 90. XX w., zastępując niektóre substancje zubożające warstwę ozonową 3 wykorzystywane wówczas w większości tych zastosowań, takie jak chlorofluorowęglowodory (CFC) i wodorochlorofluorowęglowodory (HCFC), wycofywane na mocy Protokołu montrealskiego. Mimo że fluorowane gazy cieplarniane nie mają właściwości zubożających warstwę ozonową, większość z nich ma wysoki współczynnik ocieplenia globalnego (GWP). Współczynnik GWP w kontekście rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych obliczany jest na podstawie skutków oddziaływania jednego kilograma danego gazu w ciągu 100 lat w porównaniu z oddziaływaniem jednego kilograma CO 24. HFC to najbardziej rozpowszechniona grupa fluorowanych gazów cieplarnianych. Wykorzystywane są w różnych branżach i zastosowaniach, np. jako czynniki chłodnicze w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych i pompach ciepła, jako środki spieniające do wyrobu pianek, jako środki gaśnicze, propelenty aerozolowe i rozpuszczalniki. PFC są zwykle wykorzystywane w branży elektronicznej (np. do czyszczenia plazmowego płytek krzemowych) oraz w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym (uzyskiwanie produktów naturalnych, takich jak odżywki i aromaty); w niewielkim zakresie wykorzystywane są również w chłodnictwie w zastępstwie CFC często w połączeniu z innymi gazami. W przeszłości PFC były wykorzystywane jako środki gaśnicze i wciąż można je znaleźć w starszych systemach ochrony przeciwpożarowej. SF 6 jest zwykle wykorzystywany jako gaz izolacyjny oraz do gaszenia zwarć łukowych w rozdzielnicach wysokiego napięcia, a także jako gaz osłonowy w produkcji magnezu i aluminium. W załączniku II do niniejszej broszury przedstawiono przegląd substancji omówionych w rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, łącznie z ich współczynnikami globalnego ocieplenia oraz typowymi zastosowaniami. Współczynnik ocieplenia globalnego (GWP) Wskaźnik odnoszący się do właściwości radiacyjnych dobrze wymieszanych gazów cieplarnianych, który opisuje połączony efekt różnego czasu pozostawania tych gazów w atmosferze oraz względnej skuteczności pochłaniania przez nie odbitego promieniowania podczerwonego. Wskaźnik jest przybliżoną wartością uśrednionego w czasie efektu ocieplenia wywieranego przez jednostkę masy danego gazu cieplarnianego obecnie występującego w atmosferze w odniesieniu do efektu wywieranego przez dwutlenek węgla. (Źródło: trzecie sprawozdanie z oceny IPCC) 3 Substancje zubożające warstwę ozonową to substancje, które niszczą warstwę ozonową Ziemi. Zawierają zwykle chlor lub brom. Substancje te podlegają przepisom rozporządzenia (WE) nr 2037/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową. 4 Wielkości GWP dla okresu 100 lat podane w załączniku II to wartości opublikowane w trzecim sprawozdaniu z oceny (TAR) przyjętym przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC). Wartości te mieszczą się w zakresie od 97 dla fluorometanu (HFC-41) do dla heksafluorku siarki. 3

8 2.3 Ogólny przegląd rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych Celem ogólnym rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych jest zredukowanie emisji tych gazów przez zastosowanie szeregu środków lub działań w trakcie całego cyklu eksploatacji. Przekazywanie corocznie danych dotyczących produkcji, przywozu i wywozu fluorowanych gazów cieplarnianych (art. 6) Importer F-gazów Eksporter F-gazów Producent F-gazów Użytkownik F-gazów Zabronione zastosowania (art. 8) Kogo to dotyczy? Importer produktów i urządzeń zawierających F-gazy Wprowadzanie określonych produktów i urządzeń do obrotu jest zabronione (art. 9) Producent produktów i urządzeń zawierających F-gazy Etykietowanie produktów i urządzeń przed ich wprowadzeniem do obrotu (art. 7) Operator urządzeń/systemów zawierających F-gazy Personel techniczny i przedsiębiorstwa Zapobieganie powstawaniu wycieków z urządzeń. Niezwłoczne naprawianie wykrytych nieszczelności (art. 3 ust. 1) Instalacja, konserwacja lub serwisowanie, w tym naprawa nieszczelności w systemach i urządzeniach przez uprawniony personel i przedsiębiorstwa (art. 5) Odzysk fluorowanych gazów cieplarnianych podczas konserwacji lub serwisowania oraz przed końcowym unieszkodliwieniem produktów i urządzeń (art. 4) Urządzenia podlegające regularnym kontrolom szczelności dokonywanym przez uprawniony personel (art. 3 ust. 2) Prowadzenie odpowiedniej dokumentacji w przypadku określonych urządzeń (art. 3 ust. 6) Instalacja systemów wykrywania wycieków w przypadku określonych urządzeń (art. 3 ust. 3) Rys. 2 Przegląd głównych podmiotów, na które mają wpływ przepisy rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych i związane z nim wymogi 4

9 Wymogi rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych dotyczą: - producentów, importerów i eksporterów fluorowanych gazów cieplarnianych; - producentów i importerów wprowadzających niektóre produkty i urządzenia zawierające fluorowane gazy cieplarniane do obrotu w UE; - podmiotów stosujących SF 6 w procesach odlewania magnezu oraz napełniania opon pojazdów silnikowych; - operatorów niektórych urządzeń i systemów zawierających fluorowane gazy cieplarniane; - personelu technicznego i przedsiębiorstw, wykonujących niektóre czynności związane z urządzeniami zawierającymi fluorowane gazy cieplarniane. Jak opisano powyżej, fluorowane gazy cieplarniane są wykorzystywane w kilku obszarach zastosowań. W rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych zdefiniowano określone obowiązki operatorów następujących rodzajów urządzeń: - stacjonarne urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła; - stacjonarne systemy ochrony przeciwpożarowej i gaśnice; - rozdzielnice wysokiego napięcia; - urządzenia zawierające rozpuszczalniki. Rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych objęte są również inne produkty i urządzenia, w tym urządzenia ruchome, zawierające fluorowane gazy cieplarniane. 5

10 3 Do kogo skierowana jest niniejsza broszura? W niniejszej broszurze opisano wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, odnoszące się do operatorów stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła zawierających czynniki chłodnicze w postaci fluorowanych gazów cieplarnianych. W związku z tym należy najpierw określić, jakich podmiotów dotyczą odpowiednie wymagania rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, w czym pomoże niniejsza broszura. 3.1 Które rodzaje urządzeń są objęte rozporządzeniem? Urządzenia stacjonarne zostały zdefiniowane jako urządzenia, które zwykle nie przemieszczają się w trakcie eksploatacji. (patrz definicja w Rozporządzeniu 842/2006) W związku z tym w broszurze nie uwzględniono urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych znajdujących się w środkach transportu. Urządzenia stacjonarne są używane w wielu różnych konfiguracjach we wszelkiego rodzaju budynkach, w tym w gospodarstwach domowych, biurach, supermarketach, sklepach detalicznych, fabrykach, przetwórniach, chłodniach, restauracjach, barach, szpitalach i szkołach. Urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła działają na Obieg chłodniczy podstawie tego samego procesu termodynamicznego i są napełniane podobnymi czynnikami chłodniczymi. Istnieją bezpośrednie i pośrednie systemy uzyskiwania efektu chłodzenia i ogrzewania. Obieg, w którym krąży czynnik chłodniczy, obejmuje System bezpośredni charakteryzuje się jednym obiegiem zawierającym czynnik chłodniczy. Wymiana ciepła zachodzi w miejscu, w kompresor, skraplacz, zawór rozprężny i parownik. którym wymagane jest chłodzenie lub ogrzewanie. System pośredni składa się z dwóch obiegów, przy czym pierwsza wymiana ciepła zachodzi między płynami obiegu głównego i pomocniczego, a druga w miejscu, w którym wymagane jest chłodzenie lub ogrzewanie. Pierwszy obieg zawiera czynnik chłodniczy. Urządzenia chłodnicze Urządzenia chłodnicze są przeznaczone do schładzania produktów lub przestrzeni magazynowych do temperatur niższych od temperatury otoczenia. Zalicza się do nich chłodziarki i zamrażarki domowe, lodówki sklepowe, magazyny chłodnicze, chłodnie oraz instalacje chłodnicze w procesach przemysłowych. Zastosowania urządzeń chłodniczych są różnorodne od użytku domowego przez handel po zastosowania przemysłowe. Urządzenia do różnych zastosowań mają zróżnicowane rozmiary od jednokomorowych chłodziarek domowych po duże chłodnie, a napełnienie F gazem w takich urządzeniach mieści się w zakresie od poniżej 0,1 kg (chłodnictwo domowe) do kilku tysięcy kilogramów (chłodnictwo przemysłowe). Urządzenia klimatyzacyjne 6 Główna funkcja urządzeń klimatyzacyjnych to schładzanie i/lub utrzymywanie temperatury w pomieszczeniach i budynkach na określonym poziomie. Rozmiary urządzeń są zróżnicowane i wahają się od niewielkich jednostek (np. przenośnych systemów na prąd sieciowy) po duże, zamontowane na stałe urządzenia chłodzące

11 całe budynki, takie jak biura czy szpitale. Urządzenia klimatyzacyjne są wykorzystywane w sektorze mieszkaniowym, handlowym, publicznym i przemysłowym. W zależności od budowy można rozróżnić klimatyzatory kompaktowe (wszystkie niezbędne elementy znajdują się w jednej obudowie) oraz tzw. systemy rozdzielone (splity) (niezbędne elementy procesu chłodzenia/ogrzewania znajdują się w kilku obudowach). Biurowce, sklepy detaliczne lub szpitale są zwykle zaopatrzone w różne systemy, takie jak małe splity oraz duże systemy centralne, wykorzystujące często system pomocniczy ze schładzaną wodą. Napełnienie czynnikiem chłodniczym w urządzeniach klimatyzacyjnych waha się od poniżej 0,5 kg do ponad 100 kg w dużych instalacjach nieprzeznaczonych do użytku domowego. Pompy ciepła Pompy ciepła to urządzenia wykorzystujące obieg chłodniczy do pobierania energii ze źródła ciepła, takiego jak otoczenie lub ciepło odpadowe, i przemieniające je w ciepło użyteczne. Ponadto dostępne są systemy odwracalne, które wyposażone są zarówno w funkcję chłodzenia, jak i ogrzewania. Stacjonarne pompy ciepła są wykorzystywane w domach, a także w sektorze handlowym i przemysłowym do ogrzewania i chłodzenia, produkcji wody technologicznej, odzysku ciepła oraz innych zastosowań. Pompy ciepła są zwykle systemami hermetycznie zamkniętymi o napełnieniu czynnikiem chłodniczym od 0,5 kg w przypadku pomp ciepła wytwarzających gorącą wodę do ok. 100 kg w przypadku przemysłowych pomp ciepła. 3.2 Jak rozpoznać czynniki chłodnicze objęte rozporządzeniem Rozporządzenie w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych dotyczy urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane wymienione w załączniku II oraz preparaty (określane powszechnie jako mieszaniny ) zawierające te gazy w obiegach chłodniczych. Powszechnie stosowane rodzaje czynników chłodniczych W przypadku czynników chłodniczych często stosowana jest nomenklatura branżowa 5. Są one zwykle oznaczane literą R (skrót od wyrazu refrigerant oznaczającego czynnik chłodniczy) oraz numerem, np. R-134a jest oznaczeniem substancji HFC-134a. Stosowane są również konkretne nazwy handlowe. Czynnikami chłodniczymi stosowanymi powszechnie w Europie w chłodziarkach i zamrażarkach domowych, a także w niewielkich handlowych urządzeniach chłodniczych (np. szafkach chłodniczych na prąd sieciowy) są węglowodory (nieobjęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych), takie jak R-600a (izobutan) oraz R-290 (propan). Używane są jednak również jednostki zawierające fluorowane gazy cieplarniane (zwykle R-134a). W większych urządzeniach chłodniczych, takich jak urządzenia stosowane w supermarketach (np. handlowe szafy chłodnicze z centralnym systemem chłodniczym), jako czynniki chłodnicze szeroko stosowane są fluorowane gazy cieplarniane, np. R-134a (HFC) oraz R-404A (mieszanina gazów HFC). Oprócz fluorowanych gazów cieplarnianych do chłodzenia towarów stosowane są także inne rodzaje czynników chłodniczych, takie jak HCFC 6, R-744 (CO 2 ), R-600a (izobutan), R 290 (propan), R-1270 (propylen) oraz R-717 (NH 3 ). 5 6 Na postawie normy ISO 817. Substancje zubożające warstwę ozonową objęte zakresem rozporządzenia (WE) nr 2037/

12 Te czynniki chłodnicze nie są objęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. W urządzeniach klimatyzacyjnych stosowane są powszechnie czynniki chłodnicze w postaci fluorowanych gazów cieplarnianych (np. R-410A lub R-407C mieszaniny HFC). Oprócz HFC w starszych urządzeniach nadal wykorzystywane są HCFC, takie jak R-22. Wzrasta wykorzystanie innych rodzajów czynników chłodniczych, takich jak R-744 (CO 2 ), R-600a (izobutan), R-290 (propan), R-1270 (propylen) oraz R-717 (NH 3 ). Fluorowane gazy cieplarniane, takie jak R-134a (HFC) oraz R-407C (mieszanina HFC), są głównie wykorzystywane jako czynniki chłodnicze w pompach ciepła. Jednocześnie wzrasta zastosowanie alternatywnych czynników chłodniczych, takich jak R-744 (CO 2 ), R-600a (izobutan), R-290 (propan), R-1270 (propylen) oraz R-717 (NH 3 ). W poniższej tabeli przedstawiono niepełną listę substancji wykorzystywanych jako czynniki chłodnicze. Rodzaj Rozpowszechnione czynniki chłodnicze Objęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych HFC czyste (pojedyncze) substancje R-134a Mieszaniny zawierające HFC R-403 (A, B), R-404A, R-407C, R-408A, R-410A, R-413A, R-417A, R- 419A, R-507A Mniej rozpowszechnione czynniki chłodnicze R-23, R-32, R-125, R-143a R-401 (A, B, C), R-402 (A, B), R-405A, R-407 (A, B, D), R-411B, R-416A, R-422 (A, D), R-423A, R-508A Inne czynniki chłodnicze nieobjęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, ale objęte rozporządzeniem w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową 7 HCFC czyste (pojedyncze) substancje R-22 R-123, R-124 HCFC mieszaniny R-406A, R-409 (A, B) CFC czyste (pojedyncze) substancje i mieszaniny R-11, R-12, R-502 R-13 Inne czynniki chłodnicze nieobjęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych ani rozporządzeniem w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową Czynniki alternatywne R-717 (amoniak), R-290 (propan), R-600a (izobutan), R-1270 (propylen), mieszaniny węglowodorów (HC) R-744 (CO 2 ) Tabela 1 Czynniki chłodnicze stosowane zwykle w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych i pompach ciepła Jak rozpoznać rodzaj czynnika chłodniczego w urządzeniu Najprostszym sposobem rozpoznania rodzaju czynnika chłodniczego jest sprawdzenie umieszczonej na urządzeniu etykiety. Urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła zawierające fluorowane gazy cieplarniane, wprowadzane do obrotu w UE po 1 kwietnia 2008 r., muszą być oznaczone etykietą z napisem: Zawiera fluorowane gazy cieplarniane objęte Protokołem z Kioto 8 ; muszą się na nich także znaleźć informacje Rozporządzenie (WE) nr 2037/2000. Wymagania dotyczące etykiet określono w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1494/2007.

13 na temat rodzaju i ilości danego F-gazu. W sekcji 7 przedstawiono przykład takiej etykiety. W wielu przypadkach omawiane informacje są również podawane na urządzeniach wprowadzonych do obrotu wcześniej. W przypadku gdy odpowiednich informacji nie można znaleźć na etykiecie, informacje na temat rodzaju czynnika chłodniczego wykorzystanego w urządzeniu powinny być dostępne w instrukcji lub w specyfikacjach technicznych urządzenia. W innych przypadkach o udostępnienie odpowiednich informacji należy zwrócić się do dostawcy, producenta lub przedsiębiorstwa i personelu przeprowadzającego konserwację lub serwisowanie urządzenia. Jak określić, czy mieszanina (preparat) stosowana jako czynnik chłodniczy jest objęta rozporządzeniem Oprócz substancji czystych stosowane są również preparaty (mieszaniny) zawierające fluorowane gazy cieplarniane. Preparaty objęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych zdefiniowano jako mieszaniny - dwóch lub większej liczby substancji, z których co najmniej jedna jest fluorowanym gazem cieplarnianym oraz - których całkowity współczynnik GWP jest nie mniejszy niż 150. W przypadku pierwszego kryterium, załącznik II zawiera wykaz odpowiednich fluorowanych gazów cieplarnianych objętych rozporządzeniem. Operatorzy powinni skorzystać z tego wykazu w celu sprawdzenia, czy znajduje się w nim któryś ze składników mieszaniny. W celu obliczenia całkowitego współczynnika GWP preparatu należy, oprócz GWP fluorowanych gazów cieplarnianych, uwzględnić współczynniki GWP innych składników pełniących tę samą funkcję (tj. czynnika chłodniczego). Aby określić współczynnik GWP substancji innych niż fluorowane gazy cieplarniane znajdujących się w preparatach, należy użyć wartości opublikowanych w pierwszym sprawozdaniu z oceny IPCC 9. Całkowity GWP dla danego preparatu jest średnią ważoną, wyprowadzoną z sumy udziałów masowych poszczególnych substancji pomnożonych przez ich GWP. Σ [(substancja X% x GWP) + (substancja Y% x GWP) + (substancja N% x GWP)], gdzie % oznacza udział masowy z tolerancją masy +/ 1%. Tabela 2 Przykład 1 R-415B 25% HCFC-22 (GWP 1500), 75% HFC-152a (GWP 120) Σ [(25% x 1500) + (75% x 120)] całkowity GWP = 465 Preparat objęty rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych (GWP 150) Przykłady obliczania GWP preparatów Przykład 2 R-410A 50% HFC-32 (GWP 550), 50% HFC-125 (GWP 3 400) Σ [(50% x 550) + (50% x 3400)] całkowity GWP = Preparat objęty rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych (GWP 150) 9 Climate Change, The IPCC Scientific Assessment, J.T. Houghton, G.J. Jenkins, J.J. Ephraums (red.), Cambridge University Press, Cambridge (Wielka Brytania)

14 3.3 Kto jest operatorem urządzenia? Rozporządzenie w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych stanowi, że operator urządzenia jest odpowiedzialny za zgodność z przepisami. Operator został zdefiniowany jako osoba fizyczna lub prawna sprawująca faktyczną kontrolę nad technicznym działaniem urządzeń i systemów. Zgodnie z tą definicją właściciel urządzenia zawierającego fluorowane gazy cieplarniane nie staje się automatycznie operatorem urządzenia. Faktyczna kontrola nad technicznym działaniem urządzenia lub systemu obejmuje zasadniczo następujące elementy: - swobodny dostęp do systemu, co oznacza możliwość sprawowania nadzoru nad jego elementami i ich działaniem, a także możliwość udzielania dostępu osobom trzecim; - kontrolę czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem i uruchamianiem (np. podejmowanie decyzji o włączeniu lub wyłączeniu); - kontrolę (w tym kontrolę finansową) dotyczącą decyzji o modyfikacjach technicznych (np. wymianie elementu, instalacji stałego systemu wykrywania wycieków), modyfikacji ilości fluorowanych gazów cieplarnianych w urządzeniu lub systemie oraz o przeprowadzeniu kontroli (np. kontroli szczelności) i napraw. Operatorem urządzenia domowego lub małego urządzenia handlowego jest przeważnie osoba fizyczna (zwykle właściciel urządzenia), natomiast w przypadku urządzeń handlowych i przemysłowych operatorem jest przeważnie osoba prawna (zwykle przedsiębiorstwo) odpowiedzialna za wydawanie pracownikom poleceń dotyczących codziennego funkcjonowania urządzenia. W niektórych sytuacjach, zwłaszcza w przypadku dużych instalacji, prace konserwacyjne lub serwisowe są zlecane przedsiębiorstwom usługowym. W takich przypadkach ustalenie operatora zależy od ustaleń wynikających z umowy oraz praktycznych uzgodnień między stronami. Mimo że fakt posiadania urządzenia nie jest kryterium ustalenia operatora, państwa członkowskie mogą wyznaczyć właściciela jako podmiot pełniący obowiązki operatora w określonych, szczególnych sytuacjach, nawet jeśli właściciel nie sprawuje faktycznej kontroli nad technicznym funkcjonowaniem systemu lub urządzenia. W związku z tym należy uwzględnić szczególne warunki realizacji przepisów przez dane państwo członkowskie.! 10

15 4 Które obowiązki dotyczą operatora? Należy spełnić określone obowiązki w zależności od wielkości napełnienia urządzenia. Na poniższym drzewie decyzyjnym urządzenia zostały pogrupowane według kategorii 10 od A do E, a Tabela 3 określa, które obowiązki są istotne dla poszczególnych kategorii. Wielkość napełnienia urządzenia F-gazem KATEGORIA wielkości napełnienia F-gazem 3kg? Nie E Tak Jak rozpoznać systemy hermetycznie zamknięte (patrz rozdział 4.2) 6kg? Nie Czy system jest hermetycznie zamknięty? Tak D Tak Nie 30kg? Nie C Tak 300kg? Nie B Tak A Rys. 3 Drzewo decyzyjne pozwalające określić niezbędne czynności 10 Kategorie wielkości napełnienia F-gazem zostały wykorzystane w niniejszej broszurze dla uproszczenia. Nie zostały jako takie zdefiniowane w rozporządzeniu. 11

16 Kategoria wielkości napełnienia F-gazem Obowiązki operatora A ( 300 kg) B ( 30 kg i < 300 kg) C ( 3 kg i < 30 kg; hermetycznie zamknięte: 6 kg i < 30 kg) D (hermetycznie zamknięte: 3 kg i < 6 kg) E (< 3 kg) Instalacja (instalowanie) 11, konserwacja lub serwisowanie urządzenia przez uprawniony personel i przedsiębiorstwa, art. 5 ust Zapobieganie wyciekom i jak najszybsze dokonywanie napraw wykrytych nieszczelności, art. 3 ust Dokonywanie regularnych kontroli szczelności przez uprawniony personel, art. 3 ust Instalacja systemu wykrywania wycieków, który należy poddawać kontroli przynajmniej co 12 miesięcy, art. 3 ust Prowadzenie dokumentacji, art. 3 ust Odzysk fluorowanych gazów cieplarnianych przez końcowym unieszkodliwieniem urządzenia oraz, w stosownych przypadkach, podczas konserwacji lub serwisowania przez uprawniony personel, art. 4 ust. 1, 4 12 Tabela 3 Przegląd obowiązków operatora w zależności od wielkości napełnienia urządzenia F-gazem Różnica między wymaganiami dla kategorii B i C polega na częstotliwości dokonywania kontroli szczelności (patrz Tabela 5). 4.1 Jak określić wielkość napełnienia urządzenia F-gazem W przypadku identyfikacji urządzenia Komisja bierze pod uwagę jako główne kryterium strukturę techniczną (obieg chłodniczy), a nie lokalizację czy funkcje. Urządzenie powinno być rozumiane jako zestaw elementów i przewodów, tworzących jedną ciągłą strukturę, przez którą mogą przepływać fluorowane gazy cieplarniane. Jeśli cząsteczka F-gazu może przepłynąć przez strukturę z jednego miejsca w inne, oznacza to, że te dwa miejsca stanowią część jednego urządzenia. W przypadku urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła oznacza to, że nawet gdy dwa niepołączone obiegi chłodnicze (tj. bez możliwości stałego lub tymczasowego połączenia jednego obiegu z drugim) są wykorzystywane w tym samym celu (np. do utrzymania niskiej temperatury w chłodni lub magazynie), układy te będą uznawane za dwa osobne urządzenia. 11 Jeżeli dotyczy, np. nie ma zastosowania w przypadku systemów zasilanych prądem sieciowym Rozporządzenie (WE) nr 842/2006.

17 Przykład W danym obiekcie zainstalowano 5 chłodziarek do wody, z których każda zawiera 100 kg czynnika chłodniczego w postaci F-gazu. Są one połączone od strony chłodzonej wody, ale ich obiegi chłodnicze nie są połączone. Mimo że całkowita wielkość napełnienia czynnikiem chłodniczym wynosi 500 kg, każdą z chłodziarek uznaje się za osobne urządzenie, ponieważ ich obiegi chłodnicze nie są połączone. W przypadku każdej z chłodziarek należy spełnić wymagania dla kategorii wielkości napełnienia F-gazem B (urządzenia 30 i < 300 kg) Instalacja stałego systemu wykrywania wycieków (obowiązkowa w przypadku kategorii wielkości napełnienia F-gazem A 300 kg) nie jest wymagana Tabela 4 Przykład określania wielkości napełnienia urządzenia F-gazem W celu określenia wielkości napełnienia urządzenia F-gazem operator powinien sprawdzić informacje na etykiecie (patrz również sekcja 7) oraz w instrukcji obsługi urządzenia lub specyfikacjach technicznych. W przypadku gdy wielkość napełnienia urządzenia F-gazem nie jest oznaczona w specyfikacjach technicznych producenta ani na etykiecie, ale urządzenie może należeć do kategorii A, B lub C, wielkość napełnienia F-gazem musi być określona przez uprawniony personel (patrz sekcja 6). W razie wątpliwości operator powinien skontaktować się z dostawcą, producentem lub firmą obsługującą urządzenie. Praktyczne zasady Napełnienie F-gazem małych, hermetycznie zamkniętych urządzeń chłodniczych z wtyczką do podłączenia do kontaktu w domu zwykle nie przekracza wartości granicznej 6 kg. Prawie wszystkie chłodziarki i zamrażarki domowe (oprócz niektórych bardzo starych systemów) należą do tej kategorii. Zwykła chłodziarka domowa np. zawiera przeważnie ok. 0,1 kg czynnika chłodniczego. Urządzenia chłodnicze w małych sklepach (np. szafki z lodami, chłodziarki do butelek, małe chłodziarki lub zamrażarki do wystawiania żywności), w pubach i restauracjach (np. chłodziarki do napojów typu in-line, maszyny do lodu), w biurach (np. automaty) i w innego rodzaju budynkach zawierają zwykle 0,05 0,25 kg czynnika chłodniczego. Pojedyncze urządzenia klimatyzacyjne typu split zawierają zwykle 0,5 4 kg czynnika chłodniczego (przeciętnie 0,31 0,34 kg na 1 kw wydajności chłodniczej). Pompy ciepła wykorzystywane tylko do przygotowania gorącej wody zawierają zwykle ilości F-gazu nieprzekraczające 3 kg. W małych pompach ciepła (w sektorze mieszkaniowym w przypadku zawartości czynnika chłodniczego do 6 kg) czynnik chłodniczy znajduje się zwykle w obiegu hermetycznie zamkniętym. Pompy ciepła w zastosowaniach przemysłowych zawierają zwykle ponad 300 kg F-gazu. 13

18 4.2 Jak rozpoznać systemy hermetycznie zamknięte Systemy hermetycznie zamknięte mogą podlegać mniej rygorystycznym wymogom, o ile na etykiecie urządzenia znajduje się napis: system hermetycznie zamknięty (patrz również sekcja 7). System hermetycznie zamknięty oznacza system, w którym wszystkie części zawierające czynnik chłodniczy są szczelnie zamknięte za pomocą spawania, lutowania twardego lub innej podobnej metody trwałego łączenia, które może obejmować także zabezpieczone zawory i zabezpieczone miejsca dostępu dla celów konserwacji, które umożliwiają prawidłową naprawę lub unieszkodliwienie i których zbadany poziom wycieków jest mniejszy niż 3 gramy na rok przy ciśnieniu wynoszącym co najmniej jedną czwartą najwyższego dopuszczalnego ciśnienia Art. 2 rozporządzenia (WE) nr 842/

19 5 Za co odpowiedzialny jest operator? Na podstawie informacji przedstawionych w sekcji poprzedniej powinno być możliwe zakwalifikowanie urządzeń do poszczególnych kategorii wielkości napełnienia F-gazem oraz ustalenie wynikających stąd wymagań (patrz Tabela 3 w sekcji 4).! Należy uwzględnić wymagania krajowe, szczególnie w przypadku urządzeń o napełnieniu F-gazem nieprzekraczającym 3 kg (lub < 6 kg w przypadku odpowiednio oznakowanych systemów hermetycznie zamkniętych), które mogą obowiązywać na danym obszarze. IW niniejszej sekcji opisano szczegółowo wymagania dla różnych kategorii wielkości napełnienia, określone w rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. W celu oznaczenia odpowiednich kategorii użyto następujących symboli: Przykłady: A B C D E A B C D E Dotyczy wszystkich kategorii wielkości napełnienia F-gazem Dotyczy tylko kategorii wielkości napełnienia F gazem A ( 300 kg) A B C D E 5.1 Zapewnienie właściwej instalacji (instalowania), konserwacji lub serwisowania urządzenia Instalacja (instalowanie) i konserwacja lub serwisowanie urządzenia powinny być przeprowadzane przez personel i przedsiębiorstwa z odpowiednim certyfikatem (patrz sekcja 6). W kontekście rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych Instalacja (instalowanie) oznacza łączenie dwóch lub większej liczby elementów lub obiegów, zawierających lub mających zawierać czynnik chłodniczy w postaci fluorowanego gazu cieplarnianego, w celu zmontowania układu w miejscu jego eksploatacji. Obejmuje to również łączenie przewodów czynnika chłodniczego układu w celu zamknięcia obiegu czynnika chłodniczego, niezależnie od konieczności napełnienia układu po zakończeniu montażu. Konserwacja lub serwisowanie obejmuje wszystkie czynności, z wyłączeniem odzysku i kontroli szczelności, związane z dostaniem się do obiegów zawierających lub mających zawierać fluorowane gazy cieplarniane. Należą do nich w szczególności: wypełnianie systemu fluorowanymi gazami cieplarnianymi; usuwanie jednego lub większej liczby elementów obiegu lub urządzenia; ponowny montaż dwóch lub większej liczby elementów obiegu lub urządzenia; naprawy nieszczelności. 15

20 5.2 Zapobieganie wyciekom i naprawa nieszczelności A B C D E Wszyscy operatorzy stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła, niezależnie od ilości zawartego w nich czynnika chłodniczego, muszą: - zapobiegać wyciekom, a także - naprawiać nieszczelności możliwie jak najszybciej po ich wykryciu, z wykorzystaniem wszystkich środków, które są technicznie dostępne i nie powodują powstania nieproporcjonalnie wysokich kosztów Kontrola szczelności A B C D E Standardowe kontrole szczelności W przypadku zainstalowania odpowiedniego poprawnie działającego systemu wykrywania wycieków częstotliwość kontroli będzie o połowę mniejsza, nie powinny one jednak być przeprowadzane rzadziej niż co 12 miesięcy (patrz sekcja 5.4). Działające i tymczasowo wyłączone z eksploatacji urządzenie zawierające 3 kg lub większą ilość (6 kg lub większą ilość w przypadku odpowiednio oznakowanych systemów hermetycznie zamkniętych) czynnika chłodniczego w postaci F-gazu należy poddawać kontroli szczelności w regularnych odstępach. Operator takiego urządzenia ma obowiązek zapewnić, że tego typu kontrole będą przeprowadzane przez uprawniony personel (patrz sekcja 6). Kategoria wielkości napełnienia F-gazemg Minimalna częstotliwość kontroli szczelności W przypadku braku odpowiedniego poprawnie działającego systemu wykrywania wycieków W przypadku zainstalowania odpowiedniego poprawnie działającego systemu wykrywania wycieków A ( 300 kg) B ( 30 kg i < 300 kg) C ( 3 kg i < 30 kg; hermetycznie zamknięte: 6 kg i < 30 kg) co 3 miesiące (*) co 6 miesięcy co 12 miesięcy co 6 miesięcy co 12 miesięcy co 12 miesięcy (*) System wykrywania wycieków, alarmujący operatora w razie ich wykrycia, jest obowiązkowy w przypadku urządzeń zawierających 300 kg lub więcej F-gazów. Tabela 5 Przegląd minimalnych częstotliwości przeprowadzania kontroli szczelności Kontrole przeprowadzane po dokonaniu naprawy W razie wykrycia wycieku operator musi zapewnić, że naprawa będzie przeprowadzona jak najszybciej przez personel uprawniony do podejmowania określonych czynności (patrz sekcja 6). Ponadto operator musi zapewnić, że po dokonaniu naprawy zostanie w razie potrzeby (na podstawie oceny uprawnionego personelu) przeprowadzona próba szczelności z zastosowaniem azotu beztlenowego lub innego gazu przeznaczonego do osuszania lub prób ciśnieniowych układów chłodniczych, odpowiedniego do tego celu. Po wykonaniu próby należy usunąć gaz suszący użyty do próby szczelności, ponownie napełnić urządzenie czynnikiem chłodniczym i przeprowadzić raz jeszcze próbę szczelności Art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 842/2006.

21 Kolejną kontrolę należy przeprowadzić w ciągu 1 miesiąca, w zależności od sytuacji oraz na podstawie oceny dokonanej przez uprawnioną osobę. Ponieważ kolejna kontrola musi być przeprowadzona zgodnie ze standardowymi wymaganiami w zakresie kontroli szczelności, okres poprzedzający następną regularną kontrolę szczelności zaczyna się liczyć od tego momentu Nowe urządzenia W przypadku niedawno zainstalowanego urządzenia natychmiast po jego oddaniu do eksploatacji uprawniony personel musi przeprowadzić kontrolę zgodną z wymogami w zakresie standardowej kontroli szczelności. 5.4 Instalacja (instalowanie) systemów wykrywania wycieków A B C D E Urządzenia zawierające 300 kg lub większą ilość czynnika chłodniczego w postaci F- gazu muszą być wyposażone w stały system wykrywania wycieków, alarmujący operatora w razie ich wykrycia. System wykrywania wycieków powinien być poddawany kontroli pod względem prawidłowego działania przynajmniej raz na 12 miesięcy. W przypadku wyboru odpowiedniej technologii i miejsca instalacji takiego systemu wykrywania wycieków operator powinien brać pod uwagę wszystkie parametry, które mogą wpływać na skuteczność jego działania, w celu zapewnienia, że zainstalowany system wykryje wyciek i ostrzeże operatora. Do takich parametrów mogą należeć: rodzaj urządzenia, miejsce, w którym zostało zainstalowane, oraz potencjalna obecność innych substancji zanieczyszczających w pomieszczeniu. Wskazówka dotycząca instalacji: system wykrywania wycieków działający na zasadzie monitorowania obecności fluorowanych gazów cieplarnianych w powietrzu powinien być, w stosownych przypadkach, zainstalowany w maszynowni lub, w razie braku takiego pomieszczenia, jak najbliżej sprężarki lub zaworów nadmiarowych, a jego czułość powinna umożliwiać skuteczne wykrycie wycieku. W stosownych przypadkach mogą być również wykorzystane inne systemy, w tym wykrywające wycieki na podstawie analizy elektronicznej poziomu cieczy lub innych danych. Należy uwzględnić wymagania normy EN 378 oraz norm, do których się ona odnosi, a także przepisów krajowych. System wykrywania wycieków oznacza skalibrowane mechaniczne, elektryczne lub elektroniczne urządzenie do wykrywania wycieków fluorowanych gazów cieplarnianych, które w momencie wykrycia alarmuje operatora. W razie podejrzenia wycieku F-gazu, sygnalizowanego przez stały system wykrywania wycieków, należy dokonać kontroli systemu (sekcja 5.3) w celu rozpoznania oraz, w stosownych przypadkach, naprawienia nieszczelności. Operatorzy urządzeń zawierających mniej niż 300 kg F-gazu mogą również instalować systemy wykrywania wycieków. Urządzenia z odpowiednimi prawidłowo działającymi systemami wykrywania wycieków, alarmującymi operatora w razie wykrycia wycieku, są kontrolowane z mniejszą częstotliwością (patrz Tabela 5). 17

22 5.5 Prowadzenie dokumentacji Operatorzy urządzeń zawierających 3 kg lub więcej F-gazu niezależnie od tego, czy system jest hermetycznie zamknięty muszą prowadzić dokumentację urządzeń i udostępniać ją na żądanie właściwym organom krajowym lub Komisji Europejskiej Treść dokumentacji urządzeń kategorie A, B, C A B C D E Dokumentacja urządzeń (patrz przykładowy szablon w załączniku III) musi zawierać następujące informacje 15 : - nazwa, adres pocztowy, numer telefonu operatora; - informacje dotyczące ilości i rodzaju zainstalowanego F-gazu (jeśli te dane nie są umieszczone w specyfikacji technicznej producenta lub na etykiecie, muszą zostać określone przez uprawniony personel); - ilości dodanych F-gazów; - ilości F-gazów odzyskanych podczas konserwacji lub serwisowania oraz końcowego unieszkodliwienia; - rozpoznana przyczyna wykrytego wycieku; - dane identyfikacyjne przedsiębiorstwa/personelu przeprowadzającego czynności wymagające udokumentowania; - daty i wyniki regularnych kontroli szczelności;. daty i wyniki kontroli systemów wykrywania wycieków (jeśli są zainstalowane); - inne istotne informacje Treść dokumentacji urządzeń kategoria D A B C D E Dokumentacja urządzeń musi zawierać następujące informacje 16 : - informacje dotyczące ilości i rodzaju zainstalowanych F-gazów; - ilości dodanych F- gazów; - ilości F-gazów odzyskanych podczas konserwacji lub serwisowania oraz końcowego unieszkodliwienia; - dane identyfikacyjne przedsiębiorstwa/personelu przeprowadzającego czynności; - inne istotne informacje. 15 Art. 3 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 842/2006 oraz art. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1516/ Art. 3 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 842/

23 5.6 Odzyskiwanie czynnika chłodniczego A B C D E Operatorzy muszą stworzyć warunki umożliwiające prawidłowy odzysk, tj. zbiórkę i magazynowanie, czynników chłodniczych w postaci fluorowanych gazów cieplarnianych przez uprawniony personel z obiegów chłodzenia stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła w celu zapewnienia ich utylizacji, regeneracji lub zniszczenia. Tę czynność należy wykonać przed końcowym unieszkodliwieniem urządzenia oraz, w stosownych przypadkach, podczas prac konserwacyjnych lub serwisowych. 19

24 6 Informacje dotyczące certyfikacji personelu technicznego i przedsiębiorstw Czynności określone w tabeli 6 mogą być wykonywane wyłącznie przez personel i przedsiębiorstwa z certyfikatem wydanym przez jednostkę certyfikującą wyznaczoną przez państwo członkowskie, chyba że wykonywane są w obiekcie producenta podczas produkcji lub naprawy. Operator powinien się upewnić, że personel ma ważny certyfikat upoważniający do wykonania przewidzianej czynności.! Należy uwzględnić wymagania poszczególnych państw członkowskich. Czynność * Określone wyjątki zostały wyszczególnione w art. 4 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 303/2008. Tabela 6 Czynności wykonywane przez uprawniony personel i przedsiębiorstwa Certyfikaty muszą zawierać następujące informacje 17 : - nazwa jednostki certyfikującej, nazwisko posiadacza w pełnym brzmieniu, numer certyfikatu, data wygaśnięcia (jeśli istnieje); - kategoria certyfikatu (tylko w przypadku personelu); - czynności, do których wykonywania uprawniony jest posiadacz certyfikatu; - data wydania i podpis wydającego. Uprawniony personel* Uprawnione przedsiębiorstwa Instalacja (instalowanie) Konserwacja lub serwisowanie Kontrola szczelności urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane w ilości 3 kg ( 6 kg w przypadku hermetycznego zamknięcia i odpowiedniego oznakowania) Odzysk fluorowanych gazów cieplarnianych W okresie przejściowym, najpóźniej do dnia 4 lipca 2011 r., w niektórych państwach członkowskich stosowane będą systemy certyfikacji tymczasowej. Państwo członkowskie może zdecydować o treści certyfikatu, kategorii personelu i dacie wygaśnięcia certyfikatu. Ważne jest zatem, aby operator był świadomy szczególnych warunków określonych przez państwo członkowskie (krajowe punkty kontaktowe, patrz załącznik IV). 17 Art. 5 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 303/

25 Przegląd kategorii certyfikatów dla personelu oraz czynności, które mogą być niego podejmowane, na podstawie wymogów UE 18 przedstawia Tabela 7. Certyfikat Czynność Kategorie wielkości napełnienia D, E Kategorie wielkości napełnienia A, B, C O I K S1 S2 O I K Kategoria I Kategoria II Kategoria III Kategoria IV S1 kontrola szczelności obejmująca dostanie się do obiegu czynnika chłodniczego S2 kontrola szczelności, która nie obejmuje dostania się do obiegu czynnika chłodniczego O odzysk I instalacja (instalowanie) K konserwacja lub serwisowanie Tabela 7 Kategorie certyfikacji personelu Certyfikaty dla przedsiębiorstw są powiązane z czynnościami (nie kategoriami) i dotyczą instalacji (instalowania) lub konserwacji/serwisowania bądź obu tych czynności. Certyfikaty wydane w jednym państwie członkowskim (z wyjątkiem certyfikatów tymczasowych) są uznawane we wszystkich państwach członkowskich, jednak państwa członkowskie mogą wymagać przetłumaczenia certyfikatu. Wymagania w zakresie certyfikacji dotyczące personelu i przedsiębiorstw można znaleźć w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 303/ Art. 4 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 303/

26 7 Informacje na etykietach Od dnia 1 kwietnia 2008 r. 19 producent lub importer wprowadzający do obrotu w UE urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne oraz pompy ciepła zawierające fluorowane gazy cieplarniane, a także pojemniki z takimi gazami jest zobowiązany do opatrzenia ich etykietami. Etykieta jest ważnym źródłem informacji i umożliwia ustalenie, czy urządzenie jest objęte zakresem rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych oraz które wymagania mają zastosowanie. Szczególne wymagania państw członkowskich mogą dotyczyć obowiązku podawania na etykiecie informacji w języku urzędowym danego państwa. Etykieta musi zawierać przynajmniej informacje o rodzaju i ilości F-gazu w urządzeniu oraz napis: Zawiera fluorowane gazy cieplarniane objęte Protokołem z Kioto. Przykład: Maschinentyp type / type de la machine: Maschinennummer: no. / numéro de la machine Kälteleistung bei: T.umgeb. / T.medium cooling capacity with: t.amb. / t.fluid capacité frigorifique lors de t.amb. / t.de fluide: Umgebungstemperatur max.: ambient temperature max. / température ambiante max.: zulässiger Betriebsüberdruck: admissible opera ng pressure / Supression autorisée: Kältemi el: Refrigerant / Fluide frigorifique: Kältemi elmenge: quan ty of refrigerant / quantité fluide frigorifique: Spannung: voltage / tension: Frequenz: frequency / fréquence: Betriebsstrom max.: opera ng current / intensité maximale: Anschlußleistung: connected load / puissance électrique conmnectée: Vorsicherung max.: preliminary fuse max. / fusible auxiliaire max.: Gewicht: weight / poids: Gewicht mit Wasserfülllung: weight with water filling / poids, circuit hydraulique plein: Baujahr: year built / année de fabrication VMK 90/1-S Q a [W] 11200/42 C Ta max [ C] + 42 P max [bar] 29,50 R407C m 1 [kg] 2,20 U [V] 3/PE ~ 400 f [Hz] 50 I max [A] 11,30 P [kw] 6,30 [A] 16 m 2 [kg] 250 m 3 [kg] Kältekreislauf gefüllt mit: Refrigerant circuit is filled with: Le circuit réfrigérant est rempli avec: R134a (CF3CH2F) R404a (CF3CH2+CF3CH3+CF3CH2F) R407c (CH2F2+CF3CH3+CF3CHF2F) R410a (CH2F2-CF3CHF2) Enthält vom Kyoto-Protokoll erfasste fluorierte Treibhausgase. Contains fluorinated greenhouse gases covered by the Kyoto Protocol. Con ent des gaz à effet de serre fluorés relevant du protocole de Kyoto. 8 Kary za niezachowanie zgodności z przepisami Kary za naruszenie któregokolwiek z przepisów rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych są nakładane osobno przez poszczególne państwa członkowskie Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1494/2007.

27 Załącznik I. Wykaz aktów wykonawczych do rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1493/2007 z dnia 17 grudnia 2007 r. określające, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, format sprawozdań, które mają być składane przez producentów, importerów i eksporterów niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1494/2007 z dnia 17 grudnia 2007 r. określające, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, formę etykiet oraz dodatkowe wymogi dotyczące etykietowania produktów i urządzeń zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1497/2007 z dnia 18 grudnia 2007 r. ustanawiające zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady standardowe wymogi w zakresie kontroli szczelności w odniesieniu do stacjonarnych systemów ochrony przeciwpożarowej zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1516/2007 z dnia 19 grudnia 2007 r. ustanawiające zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady standardowe wymogi w zakresie kontroli szczelności w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane Rozporządzenie Komisji (WE) nr 303/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające, na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, minimalne wymagania i warunki dotyczące wzajemnego uznawania certyfikacji przedsiębiorstw i personelu w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła zawierających fluorowane gazy cieplarniane Rozporządzenie Komisji (WE) nr 304/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające, na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, minimalne wymagania i warunki dotyczące wzajemnego uznawania certyfikacji przedsiębiorstw i personelu w odniesieniu do stacjonarnych systemów ochrony przeciwpożarowej i gaśnic zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane Rozporządzenie Komisji (WE) nr 305/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające, na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, minimalne wymagania i warunki dotyczące wzajemnego uznawania certyfikacji personelu dokonującego odzysku fluorowanych gazów cieplarnianych z rozdzielnic wysokiego napięcia Rozporządzenie Komisji (WE) nr 306/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady minimalne wymagania i warunki wzajemnego uznawania certyfikacji personelu dokonującego odzysku rozpuszczalników na bazie fluorowanych gazów cieplarnianych z urządzeń Rozporządzenie Komisji (WE) nr 307/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady minimalne wymagania w zakresie programów szkoleniowych oraz warunki wzajemnego uznawania zaświadczeń o odbytym szkoleniu dla personelu w odniesieniu do wykorzystywanych w niektórych pojazdach silnikowych systemów klimatyzacyjnych zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane Rozporządzenie Komisji (WE) nr 308/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. określające, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, formę powiadamiania o programach szkoleń i certyfikacji państw członkowskich 23