Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

Transkrypt

1 Krótkie Komentarze Becka Jaromir Miaskowski Krzysztof Niezgoda Piotr Skawiński Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych Komentarz C. H. Beck

2 KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

3 Polecamy nasze publikacje: Jolanta Strusińska-Żukowska, Beata Gudowska (red.) USTAWA O SYSTEMIE UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH. KOMENTARZ Komentarze Becka Krzysztof Pietrzykowski (red.) KODEKS CYWILNY. Tom I-II Duże Komentarze Becka Aleksander Raczyński SYTUACJA PRAWNA POSZKODOWANEGO W UBEZPIECZE- NIU ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ Monografie prawnicze Ilona Kwiecień UBEZPIECZENIA W ZARZĄDZANIU RYZYKIEM DZIAŁALNO- ŚCI GOSPODARCZEJ Ubezpieczenia Marcin Kawiński UBEZPIECZENIA PUBLICZNE I PRYWATNE W POLITYCE SPOŁECZNEJ. SKUTECZNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ Ubezpieczenia

4 Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych Komentarz Jaromir Miaskowski Krzysztof Niezgoda Piotr Skawiński WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2012

5 Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych Redakcja: Anna Łubińska-Bujak Wydawca: Dagna Kordyasz Poszczególne fragmenty komentarza opracowali: Jaromir Miaskowski art d, Krzysztof Niezgoda art. 1 43a Piotr Skawiński art , Wydawnictwo C. H. Beck 2012 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów XIII Wykaz literatury XIX Komentarz Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych z dnia 22 maja 2003 r. (Dz.U. Nr 124, poz. 1152) Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1. Zakres przedmiotowy ustawy Art. 2. Słowniczek wyrażeń ustawowych Art. 3. Ubezpieczenie obowiązkowe Art. 4. Rodzaje ubezpieczeń Art. 5. Zawarcie umowy ubezpieczenia Art. 5a. Skutki braku odpowiedzi na ofertę Art. 6. Zawarcie umowy z naruszeniem prawa Art. 7. Suma gwarancyjna Art. 8. Ustalanie składek ubezpieczeniowych Art. 8a. Podstawa zmiany wysokości składki Art. 9. Zakres objęty umową Art. 9a. Zakres przedmiotowy umowy Art. 10. Spełnienie obowiązku ubezpieczenia Art. 11. Dziedziny objęte obowiązkowym ubezpieczeniem Art. 12. Czas trwania ubezpieczenia Art. 13. Podstawa wypłaty odszkodowań Art. 14. Termin na wypłacenie odszkodowania Art. 15. Zwrot kosztów zabezpieczenia mienia Art. 16. Obowiązki osoby objętej ubezpieczeniem Art. 17. Niedopełnienie obowiązków Art. 18. Zawiadomienia i oświadczenia Art. 19. Dochodzenie roszczeń przez poszkodowanego Art. 20. Powództwo o naprawienie szkody Art. 21. Skuteczność przy braku zgody Art. 22. Odpowiednie stosowanie przepisów XI V

7 Spis treści Rozdział 2. Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych Art. 23. Obowiązek zawarcia umowy Art. 24. Wyłączenia z obowiązku Art. 25. Zakres terytorialny Art. 26. Okres objęty umową Art. 27. Ubezpieczenie krótkoterminowe Art. 28. Wypowiedzenie umowy Art. 28a. Wypowiedzenie umowy ubezpieczenia Art. 29. Umowa OC posiadaczy pojazdów mechanicznych Art. 30. Opłata ewidencyjna Art. 31. Przypadki rozwiązania umowy Art. 32. Zbycie pojazdu Art. 33. Rozwiązanie umowy Art. 34. Odszkodowanie za wyrządzoną szkodę Art. 35. Odpowiedzialność cywilna Art. 36. Odszkodowanie Art. 36a. Dodatkowe badanie techniczne Art. 37. Przyczepy, pojazdy holowane Art. 38. Wyłączenie odpowiedzialności Art. 39. Termin rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu Art. 40. Ustanie odpowiedzialności zakładu Art. 41. Zwrot składki Art. 42. (uchylony) Art. 42a. Odpowiednie zastosowanie przepisów Art. 43. Zwrot wypłaconego odszkodowania Art. 43a. (uchylony) Rozdział 3. Ubezpieczenie OC rolników Art. 44. Obowiązek ubezpieczenia Art. 45. Czas objęty ubezpieczeniem Art. 46. Zawarcie następnej umowy Art. 46a. Kilka umów ubezpieczenia OC, wypowiedzenie Art. 47. Powstanie obowiązku ubezpieczenia Art. 48. Obowiązek zawiadomienia o zmianach w majątku Art. 49. Rozwiązanie umowy ubezpieczenia Art. 50. Odszkodowanie za szkodę Art. 51. Podmioty objęte ubezpieczeniem Art. 52. Odszkodowanie do wysokości sumy gwarancyjnej Art. 53. Wyłączenie odpowiedzialności Art. 54. Termin rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu Art. 55. Ustanie odpowiedzialności VI

8 Spis treści Art. 56. Zwrot składki Art. 57. (uchylony) Art. 58. Dochodzenie ubezpieczenia od sprawcy szkody Rozdział 4. Ubezpieczenie budynków rolniczych Art. 59. Obowiązek ubezpieczenia budynku Art. 60. Powstanie obowiązku Art. 61. Okres zawarcia umowy Art. 62. Zawarcie następnej umowy Art. 62a. Wypowiedzenie umowy ubezpieczenia budynków rolniczych Art. 63. Przejście praw i obowiązków na inną osobę Art. 64. Obowiązek powiadomienia o zmianach Art. 65. Rozwiązanie umowy Art. 66. Wyłączenie budynku z ubezpieczenia Art. 67. Zjawiska zaliczane do szkód objętych ubezpieczeniem. 303 Art. 68. Ustalanie wysokości szkody Art. 69. Zmniejszenie, zwiększenie wysokości szkody Art. 70. Ustalanie sumy ubezpieczenia Art. 71. Aktualizacja wartości budynku Art. 72. Budynki niepodlegające ubezpieczeniu Art. 73. Wyłączenia odpowiedzialności zakładu Art. 74. Termin rozpoczęcia odpowiedzialności Art. 75. Ustanie odpowiedzialności Art. 76. Zwrot składki za niewykorzystane ubezpieczenie Art. 77. (uchylony) Rozdział 5. Dochodzenie roszczeń z tytułu zdarzeń powstałych za granicą Art. 78. Ustanowienie reprezentanta Art. 79. Powiadomienie reprezentanta Art. 80. Zadania reprezentanta Art. 81. Wymogi dotyczące reprezentanta Art. 82. Działanie na wniosek Art. 83. Obowiązek udzielenia odpowiedzi Art. 83a. Przekazanie informacji Art. 83b. Termin podjęcia czynności Art. 83c. Odpowiedź ostateczna Art. 83d. Forma odpowiedzi Rozdział 6. Kontrola spełnienia obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, OC rolników i budynków rolniczych oraz opłaty za niespełnienie tego obowiązku VII

9 Spis treści Art. 84. Organy kontroli Art. 85. Spełnienie obowiązku zawarcia ubezpieczenia Art. 86. Okazanie dokumentu ubezpieczenia na żądanie Art. 87. Zawiadomienie o braku dokumentu u kontrolowanego. 347 Art. 88. Opłata za brak ubezpieczenia Art. 89. Zakaz przekroczenia granicy bez ubezpieczenia Art. 90. Wezwanie do uiszczenia opłaty Art. 91. Egzekucja opłaty Art. 92. Przedawnienie roszczeń Art. 93. Obowiązek ubezpieczenia mimo wniesienia opłaty Art. 94. Umorzenie opłaty; ulga w spłacie Art. 95. Wyłączenie stosowania Rozdział 7. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny Art. 96. Status i zadania Funduszu Art. 97. Członkostwo w Funduszu Art. 98. Zadania Funduszu Art. 99. Pomoc finansowa dla zakładu ubezpieczeń Art Kontrola zakładu ubezpieczeń Art Źródło pochodzenia środków na pomoc Art Ośrodek informacji Art Gromadzenie danych Art Udostępnianie danych Art Dane z centralnej ewidencji pojazdów Art Zaspokajanie roszczeń; wyłączenia Art Zasady wypłat z Funduszu Art Zgłoszenie roszczenia do Funduszu Art Obowiązek zaspokojenia roszczenia Art. 109a. Przedawnienie roszczeń Art Okoliczności zwrotu świadczenia Art Postępowanie w przypadku ogłoszenia upadłości zakładu Art Składki na rzecz Funduszu Art Zaspokajanie roszczeń Art Przejęcie zobowiązań przez Fundusz Art Organy Funduszu Art Statut Art Dochody Funduszu Art Składki z zagranicznych zakładów Art Roczne sprawozdanie z działalności Art. 119a. (uchylony) VIII

10 Spis treści Rozdział 8. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych Art Status Biura Art Członkowie Biura Art Zakres działania Biura Art Odpowiedzialność Biura za szkody Art Udostępnianie danych Art Udostępnianie danych Art Zawiadomienie Biura o wypadku Art Źródła danych Art Organ odszkodowawczy Art Informacja o zgłoszeniu żądania Art Ustalenie odpowiedzialności Art Ostateczność decyzji Biura Art Zwrot odszkodowania i innych kosztów Art Zwrot na rzecz obcego organu odszkodowawczego Art Przypadki uzasadniające zwrot Art Likwidacja szkód; suma gwarancyjna Art Termin na wypłatę odszkodowania Art (uchylony) Art Składki członkowskie Art Organy Biura Art Roczne sprawozdanie z działalności Rozdział 9. Zmiany w przepisach obowiązujących Art (pominięte) Rozdział 10. Przepisy przejściowe i końcowe Art Sprawy w toku Art Przekształcenia z mocy prawa Art Przepisy wykonawcze Art Stosowanie od dnia wejścia do UE Art Wejście w życie Indeks rzeczowy IX

11

12 Przedmowa Komentarz wkracza w problematykę odpowiedzialności odszkodowawczej normowanej przepisami ogólnymi prawa cywilnego. Całościowo traktuje problematykę zawierania umów ubezpieczenia obowiązkowego oraz dochodzenia wynikających z nich roszczeń, także przy uwzględnieniu zagadnień postępowania przed sądami, omawia zasady jurysdykcji. Wspiera się na orzecznictwie sądów polskich, Trybunału Sprawiedliwości UE, uwzględnia poglądy nauki prawa. Komentarz kładąc nacisk na kwestie praktyczne, odpowiada aktualnym wymogom i oczekiwaniom rynku ubezpieczeń. Jest pierwszym podręcznym komentarzem kompleksowo regulującym dziedzinę ubezpieczeń obowiązkowych. Uwzględniając ostatnie głębokie nowelizacje ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, komentarz nie poprzestaje na omówieniu aktualnych zagadnień, lecz omawia również zmiany i różnice stanów prawnych, przez porównanie dotychczasowych rozwiązań (mających zastosowanie do wcześniej zawartych umów ubezpieczenia oraz dotychczas niezakończonych postępowań dotyczących roszczeń odszkodowawczych) do obecnie obowiązujących regulacji. Autorzy XI

13

14 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa DorPodU ustawa z r. o doradztwie podatkowym (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 41, poz. 213) Dyrektywa 2009/103/WE Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (Dz.Urz. UE L 263 z r., str. 11) DziałUbezpU ustawa z r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.) DziałUbezpU z 1990 r ustawa z r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 1996 r. Nr 11, poz. 62 ze zm.) I Dyrektywa Komunikacyjna..... Dyrektywa Rady 72/166/EWG z r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (Dz.Urz. UE L 103 z r., str. 1 ze zm.) II Dyrektywa Komunikacyjna..... Druga Dyrektywa Rady 84/5/EWG z r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów silnikowych (Dz.Urz. UE L 8 z r., str. 17 ze zm.) XIII

15 Wykaz skrótów III Dyrektywa Komunikacyjna..... Trzecia Dyrektywa Rady 90/232/EWG z r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych (Dz.Urz. UE L 129 z r., str. 33 ze zm.) IV Dyrektywa Komunikacyjna..... Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/26/WE z r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych, zmieniająca dyrektywy Rady 73/239/EWG i 88/357/EWG (Dz.Urz. UE L 181 z r., str. 65 ze zm.) V Dyrektywa Komunikacyjna..... Dyrektywa 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z r. zmieniająca dyrektywy Rady 72/166/EWG, 84/5/EWG, 88/357/EWG i 90/232/ EWG oraz dyrektywę 2000/26/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych (Dz.Urz. UE L 149 z r., str. 14) GospNierU ustawa z r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KomSEgzU ustawa z r. o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 167, poz ze zm.) Konstytucja RP..... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78 poz. 483 ze sprost. i ze zm.) Konwencja wiedeńska Konwencja wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową, sporządzona w Wiedniu dnia r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 63, poz. 370 ze zm. i poz. 371) XIV

16 Wykaz skrótów Konwencja z Lugano Konwencja o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, sporządzona w Lugano dnia r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 10, poz. 132 i 133) KP ustawa z r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KW ustawa z r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) OchrProdNiebU.... ustawa z r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271 ze zm.) PobWojskU ustawa z r. o zasadach pobytu wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasadach ich przemieszczania się przez to terytorium (Dz.U. Nr 93, poz ze zm.) PostEgzAdmU ustawa z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) PrAdw ustawa z r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz ze zm.) PrAtom ustawa z r. Prawo atomowe (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276 ze zm.) PrBud ustawa z r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz ze zm.) PrNot ustawa z r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz ze zm.) PrRDrog ustawa z r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) PrUpN ustawa z r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz ze zm.) PrzeciwNarkU ustawa z r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz ze zm.) Regulamin Wewnętrzny Jednolite Porozumienie między Biurami Narodowymi Regulamin Wewnętrzny przyjęty r. przez Zgromadzenie Ogólne Rady Biur ( XV

17 Wykaz skrótów rozporządzenie Nr 44/ rozporządzenie Rady (WE) Nr 44/2001 z r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.Urz. UE L 12 z r., str. 1 ze zm.) RPrU ustawa z r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) Statut UFG załącznik do obwieszczenia Ministra Finansów z r. w sprawie ogłoszenia statutu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (Dz.Urz. MF Nr 15, poz. 144 ze zm.) SwobDziałGospU... ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz ze zm.) ŚwiadczOpZdrU.... ustawa z r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz ze zm.) UbezpObowU ustawa z r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz ze zm.) UbezpUprU ustawa z r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz.U. Nr 150, poz ze zm.) WychTrzeźwU..... ustawa z r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 ze zm.) 2. Organy orzekające i instytucje CEPiK Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości (Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich) PBUK Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych SA Sąd Apelacyjny SN Sąd Najwyższy UFG Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny 3. Czasopisma i publikatory BSN Biuletyn Sądu Najwyższego XVI

18 Wykaz skrótów Dz.U Dziennik Ustaw Dz.Urz. MF Dziennik Urzędowy Ministra Finansów Dz.Urz. UE Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Gl Glosa MoP Monitor Prawniczy M.P Monitor Polski MU Monitor Ubezpieczeniowy NP Nowe Prawo ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAŁ Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Łodzi OSAW Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego (Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego (Izba Cywilna) OSNC-ZD Orzecznictwo Sądu Najwyższego (Izba Cywilna). Zbiór Dodatkowy OSNKW Orzecznictwo Sądu Najwyższego (Izba Karna) OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSNPG Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Wydawnictwo Prokuratury Generalnej OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PA Prawo Asekuracyjne Pal Palestra PiP Państwo i Prawo PPH Przegląd Prawa Handlowego Prok. i Pr Prokuratura i Prawo PS Przegląd Sądowy Rej Rejent RU Rozprawy Ubezpieczeniowe Wok Wokanda WU Wiadomości Ubezpieczeniowe Zb. Orz Zbiór Orzeczeń (orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sądu Pierwszej Instancji) ZNUJ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego XVII

19 Wykaz skrótów 4. Inne skróty AC auto-casco lit litera m.in między innymi nast następny (-a, -e) niepubl niepublikowany (-a, -e) np na przykład Nr numer NW następstwa nieszczęśliwych wypadków OC odpowiedzialność cywilna orz orzeczenie p przeciwko pkt punkt post postanowienie poz pozycja r rok str strona t.j tekst jednolity tzw tak zwany (-a, -e) uchw uchwała ust ustęp uzas uzasadnienie VAT podatek od towaru i usług w zw w związku ww wyżej wymieniony (-a, -e) wyr wyrok ze zm ze zmianami zd zdanie zob zobacz paragraf XVIII

20 Wykaz literatury Adamowicz M., Brodecka-Chamera A., Fuchs D., Glicz M., Janyga B., Koroluk S., Kruczalak-Jankowska J., Malinowska K., Maśniak D., Nawracała J., Serwach M., Spigarska E., Wieczorek E., Wowerka A., Prawo ubezpieczeń gospodarczych, t. I, Komentarz, Warszawa 2010 Basak Z., Z zagadnień odpowiedzialności cywilnej notariusza, Rej. 1992, Nr 7 8 Bieniek G., Cywilnoprawna problematyka ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na tle nowych uregulowań, PS 2004, Nr 5 Bieniek G., Odpowiedzialność cywilna za wypadki drogowe, Warszawa 2006 Bucoń P., Odpowiedzialność cywilna uczestników wypadku komunikacyjnego, Warszawa 2008 Capik M., Capik M., Co innego powiadomienie, co innego wezwanie, Rzeczpospolita 2004, Nr 1 Chmielowiec B., Podatek VAT w odszkodowaniach wypłacanych w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, MU 2008, Nr 36 Chmielowiec B., Pomniejszenie wartości części koniecznych do naprawy pojazdu (tzw. potrącenie amortyzacyjne lub merkantylny ubytek wartości) w przypadku likwidacji szkody w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego, MU 2010, Nr 42 Czerski Z., Zasady odpowiedzialności cywilnej związanej z wypadkiem w ruchu lądowym, Pal. 1974, Nr 2 Czerwińska K., Ilnicki M. P., J. Kowalski W., Nowe prawo ubezpieczeniowe. Komentarz, Warszawa 2003 Dybała G., Pojęcie osoby trzeciej w rozumieniu art KC glosa do wyroku SN z r., IV CK 232/03, MoP 2005, Nr 13 Filipiak P., Dopuszczalność odstąpienia przez konsumenta od umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej na odległość, PA 2009, Nr 1 Florczak M., Odpowiedzialność cywilna notariusza, Rej. 1995, Nr 4 Fuchs D., Rozgraniczenie zakresu stosowania norm kodeksu cywilnego oraz tzw. pakietu ustaw ubezpieczeniowych do ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, Rej. 2007, Nr 4 XIX