Światowy handel skroplonym gazem ziemnym (LNG) -stan obecny i kierunki rozwoju

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Światowy handel skroplonym gazem ziemnym (LNG) -stan obecny i kierunki rozwoju"

Transkrypt

1 Światowy handel skroplonym gazem ziemnym (LNG) -stan obecny i kierunki rozwoju Autor: Dr hab. InŜ. Sergiy Filin, profesor PS, dr hab. InŜ Bogusław Zakrzewski, profesor PS, Katedra Klimatyzacji i Transportu Chłodniczego, Wydział Techniki Morskiej, Politechnika Szczecińska ( Energetyka listopad 2006) Gaz ziemny to najszybciej wzrastające źródło energii. Przewiduje się, Ŝe w ciągu najbliŝszych 10 lat jego światowa produkcja wzrośnie dwukrotnie. Według prognoz w roku 2020 gaz ziemny będzie pokrywał 1/4 światowego zapotrzebowania na energię [4], Obecnie około 75% światowego handlu gazem ziemnym odbywa się za pomocą sieci rurociągów, którymi jest on transportowany w stanie gazowym. Dostawy skroplonego gazu ziemnego (LNG) stanowią pozostałe 25% tego bilansu. Poczynając od 1970 roku odnotowywany jest systematyczny wzrost dostaw gazu w stanie skroplonym. Producenci, eksporterzy i importerzy gazów biorą pod uwagę ten trend przy planowaniu i budowie odpowiedniej infrastruktury. Wiele krajów Europy Środkowej, w tym Polska i Ukraina, uznaje rozwój infrastruktury transportu i przechowywania LNG za niezbędny warunek dywersyfikacji dostaw paliw. Skraplanie gazu ziemnego Skroplenie gazów energetycznych (gazu ziemnego) i innych w celu ich transportu stosuje się od wielu lat ze względów zarówno ekonomicznych jak i bezpieczeństwa. Gazy skroplone o najniŝszych temperaturach wrzenia -160 C przewozi się przewaŝnie przy ciśnieniu atmosferycznym. Właściwości fizyczne wybranych gazów energetycznych zestawiono w tabeli 1. Skraplanie jest procesem, w którym w wyniku odbierania ciepła para lub mieszanina róŝnych par przechodzi ze stanu gazowego w stan ciekły. Powoduje to zmniejszenie zajmowanej objętości o 230 do 585 razy, przy tym samym ciśnieniu. W przypadku mieszanin gazowych skraplanie składników gazowych odbywa się według kolejności coraz niŝszych temperatur skraplania składników.

2 Gaz w terminalach eksportowych jest oczyszczany z domieszek (CS 2,CO 2, H 2 S, NO, NO 2, gazów szlachetnych, wody, rtęci itp.)- Przy schładzaniu z gazu wydziela się i odprowadza większą część cięŝkich węglowodorów (na przykład butan). Potem prawie czysty skroplony metan oddziela się od gazów nie skraplających się w tej temperaturze i gromadzi się w zbiornikach kriogenicznych. Skład chemiczny gazu ziemnego wydobywanego z róŝnych złóŝ przedstawiono w tabeli 2. Gaz ziemny w zaleŝności od złoŝa zawiera po skropleniu od 90 do 95% metanu reszta to etan lub/i propan. W odróŝnieniu od gazu miejskiego nie zawiera on trującego tlenku węgla. Po skropleniu gaz ziemny oczyszczony zajmuje -1/550 części swojej objętości w stanie gazowym. Technologia produkcji i transportu LNG Zgodnie z oceną U.S. Insłitute of Gas Technology, transport morski LNG cechuje się większą opłacalnością (efektywnością transportu) w porównaniu z rurociągiem podwodnym przy odległości powyŝej 700 mil morskich oraz w porównaniu z rurociągiem lądowym przy odległości powyŝej 2200 mil morskich [1]. Do przygotowywania LNG do międzynarodowych przewozów morskich stosowana jest z reguły specjalna technologia, zgodnie z którą gaz ziemny wydobyty ze złóŝ lądowych lub na szelfie dostarczany jest rurociągami do terminali rozmieszczonych na wybrzeŝu. Gaz w tych terminalach jest oczyszczany i skraplany. Wykaz współczesnych terminali eksportowych LNG zamieszczono w tabeli 3.

3 LNG ze zbiorników jest pompowany na gazowce (statki przystosowane do przewozu LNG) przez izolowany cieplnie rurociąg. Załadunek m 2 gazu trwa od 10 do 12 godzin. Jeden międzynarodowy kontrakt na dostawę LNG jest zwykle obsługiwany przez 1-7 gazowców o nośności od 20 do 140tys. m 3 w zaleŝności od zdolności produkcyjnej i długości trasy dostawy. LNG jest dowoŝony statkami do terminali odbiorczych, które oprócz urządzeń do rozładunku LNG są wyposaŝone w duŝe zbiorniki do przechowywania i regazyfikacji LNG z jednoczesnym podniesieniem ciśnienia gazu przed jego podaniem do rurociągów doprowadzających do odbiorców końcowych. Straty gazu (tzw. Boil-Off Gas) w wyniku odparowanie podczas transportu i przeładunku wykorzystuje się do napędu statku. Pojemności zbiorników działających obecnie terminali wynoszą od 36 tys. do 2,66 mln m 3. MoŜliwości produkcyjne odbiorczych terminali mieszczą się w granicach od 0,3 do 110 mln m 3 gazu na dobę.

4 Główni producenci oraz międzynarodowy handel LNG Potwierdzone zasoby gazu ziemnego w 2004 roku były szacowane na 170 trylionów metrów sześciennych, to jest 60 razy więcej niŝ wielkość rocznego wydobycia tych gazów [1]. Rysunek 1 ukazuje historię i przewidywane wielkości wydajności produkcji LNG od roku 1990 do 2012 wraz z prawdopodobnymi i moŝliwymi wzrostami. W latach wydajność skraplania wzrosła o 86%. Wykazano, Ŝe moŝna oczekiwać wzrostu wydajności skraplania o 144% w ciągu kolejnej dekady. JednakŜe sceptycy LNG zauwaŝą, Ŝe zwykle jest o wiele więcej doniesień prasowych o planowanych budowach niŝ realizowanych projektów. Zgodnie z obliczeniami wykonanymi przez NiezaleŜną Instytucją Badawczą Geological Sun/ey (USA), przy obecnym tempie wzrostu zuŝycia, globalne zasoby gazu będą wyczerpane za około 150 lat, przy czym ok. 40% wspomnianych zasobów jest zlokalizowana na Bliskim Wschodzie, 31% w Rosji. Rozkład zuŝycia gazu jest zupełnie inny: obecnie 32% gazu ziemnego zuŝywa się w Ameryce Północnej, 25% w Europie Wschodniej, 17% w Europie Zachodniej, 14% w Azji Południowo-Wschodniej, blisko 6% na Bliskim Wschodzie, 4% w Ameryce Południowej, reszta - w Afryce i Ameryce Środkowej. Do 80% gazu ziemnego spoŝywa się w kraju jego wydobycia. Pozostałe 20%, czyli 0,5 tryliona m 3 /rok, jest przeznaczone na eksport. Za początek międzynarodowego handlu LNG uwaŝa się rok 1965, kiedy uruchomiono pierwszą trasę dostaw skroplonego gazu z terminalu Arzew (Algieria) do Canvey Island (Wielka Brytania). LNG uŝywano dla pokrycia szczytowego zapotrzebowania na gaz, który wtedy produkowano w Anglii z węgla kamiennego. Według danych Oil&Gaz Journal międzynarodowy handel LNG wzrósł z 80 mln ton w 1998 r. (jest to 113 mld m 3 w przeliczeniu na gaz w normalnych warunkach atmosferycznych) do 135 mln ton w 2005 r. Doczołowych eksporterów LNG naleŝą: Indonezja-32%, Algieria - 22%, Malezja - 17%, Australia - 9%, Brunei - 7%, Abu-Dabi - 6%, Katar - 4%, USA - 2%. W ostatnich latach do wymienionej czołówki dołączyły kolejne kraje, w tym Rosja i Iran.

5

6 Przewozy LNG drogą morską obrazuje tabela 5 [2]. Jak wynika z niej, światowym liderem spośród odbiorców LNG jest Japonia, która zuŝywa 43,1% jego światowego importu. Drugie miejsce zajmuje Korea Południowa (16,8%), a trzecie Hiszpania (10,5%). Na świecie funkcjonuje 20 terminali produkcyjnych, gdzie odbywa się oczyszczanie, skroplenie oraz załadunek LNG na statki. Jednocześnie działa około 50 terminali odbiorczych LNG, z których połowa zlokalizowana jest w Japonii. Nowe terminale eksportowe LNG, szczególnie duŝe, zwykle są budowane po przygotowaniu długoterminowych kontraktów na dostawę LNG wyznaczonym odbiorcom. JednakŜe obecnie niektórzy dostawcy, np. Oman LNG LCC lub Malaysia LNG Tiga Sdn.Bhd, realizują eksportowe projekty na własne ryzyko, nie mając podpisanych kontraktów z importerami na całkowitą zdolność produkcji. Tacy producenci wolą realizować stosunkowo nieduŝe i tanie projekty terminali produkcyjnych o wydajności do 3 mln ton rocznie przy kosztach inwestycyjnych do 800 mln USD. Na rysunku 2 przedstawiono udział źródeł energii w wytwarzaniu energii w Japonii. Spalanie oleju/ropy osiągnęło poziom udziału w wytwarzaniu energii 73% w 1973 roku i spadło do 10% w Wzrost udziału węgla i energii nuklearnej wyparł większą część wytwarzania energii z oleju/ropy i coraz bardziej zmuszał LNG do przejęcia roli częściowego pokrywania szczytowego zapotrzebowania, którą wcześniej spełniał olej/ropa. Import LNG z reguły odbywa się na podstawie wieloletnich kontraktów zawieranych na 15, 20 czy 25 lat. Jednocześnie praktykowane są jednorazowe czartery gazowców w celu pokrycia szczytowego zimowego zapotrzebowania gazu, jak na przykład w Turcji. W ciągu najbliŝszych kilku lat do grona importerów LNG dołączą się: Brazylia (6 mln ton rocznie), Izrael (wolnocłowy terminal na 2 mln ton/rok), Chiny (8 mln ton/rok), Tajlandia, Liban (po 1,5 mln ton/rok), Filipiny, Czechy (po 0,7 mln ton/rok) oraz 5-6 innych krajów, w tym Polska. Najbardziej ambitny program importu LNG uruchomiono w Indiach, gdzie w budowie znajduje się 14 odbiorczych terminali LNG z sumarycznym obrotem 40 mln ton gazu rocznie. Większa część gazu jest przeznaczona do produkcji energii elektrycznej (zaplanowana budowa 75 elektrowni gazowych), reszta - na potrzeby przemysłu chemicznego, indywidualnych odbiorców oraz na rozwój samochodowego transportu ze zwiększonym poziomem bezpieczeństwa ekologicznego. MoŜna zwrócić uwagę na fakt, Ŝe dotychczas na import LNG mogły sobie pozwolić jedynie wysoko rozwinięte kraje azjatyckie (Japonia, Korea, Tajwan) z krajowym produktem brutto (PKB) na mieszkańca do 10 tys. USD/rok. Teraz na światowy rynek wkraczają Indie, Chiny, Tajlandia z PKB mniej niŝ 1000 USD rocznie na 1 mieszkańca. Wybrane wskaźniki ekonomiczne systemów eksportu-importu LNG Koszty i terminy projektów terminali LNG zaleŝą od mnóstwa czynników, w tym: składu chemicznego gazu, wydajności systemu oczyszczania i skraplania, usytuowania fabryki względem złóŝ i odbiorców, warunków podatkowych kraju, wybranej strategii realizacji

7 projektu, konkurencji, itp. Typowa struktura nakładów inwestycyjnych projektu terminalu produkcyjnego LNG przedstawia się następująco: skroplenie gazu - 16%, oczyszczenie gazu - 20%, budowa infrastruktury - 29%, budowa zbiorników - 14%, systemy pomocnicze - 21%. W ciągu ostatnich dziesięciu lat jednostkowe koszty fabryki LNG (w przeliczeniu na 1 tonę wydajności) obniŝyły się o 30-50%. MoŜna stwierdzić, Ŝe kaŝdy następny projekt jest tańszy od poprzedniego. Obecnie koszty typowego terminala produkcyjnego wynoszą około 200 USD/(ton/rok). Głównymi czynnikami obniŝenia wspomnianych kosztów są: zwiększenie wydajności pojedynczych urządzeń (do 3-5 mln ton/ rok) oraz zastosowanie nowych rozwiązań technicznych w technologii skraplania, w tym turbin gazowych do napędu spręŝarek. W analizowanym okresie czasowym cena LNG dla konsumenta spadła z 155 (1990 r.) do 125 USD (2003 r.) za 1000 m 3 LNG. Do 2015 roku zaplanowano zbudowanie ok. 60 nowych terminali LNG, których koszt wynosi 48 mld USD. Ogólne koszty inwestowane do 2010 roku w rozwój światowej produkcji LNG wyniosą około 148 mld USD. Natomiast zyski ze sprzedaŝy LNG w roku 2007 szacowano na poziomie 60 mld USD [5]. W strukturze kosztów LNG dla końcowego odbiorcy (zgodnie z oceną amerykańskich fachowców) przewaŝa skroplenie gazu i transport morski. Wydatki na transport zbiornikowcami zmieniają się w zaleŝności od dystansu, dla długiej trasy przewozu z Kataru

8 na Wschodnie WybrzeŜe USA udział kosztów jest największy i wynosi 41%. W przeliczeniu na 1 BTU w pracy [2] podaje się takie liczby: wydobycie 0,5-1,0 USD, czyli 23%, skroplenie i załadunek 0,8-1,2 USD, czyli 35%, przewóz morzem 0,7-1,0 USD, czyli 30%, rozładunek, regazyfikacja, składowanie 0,3-0,5 USD, czyli 12%. Stąd aktualnym jest problem obniŝenia kosztów transportu LNG. W celu obniŝenia kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych budowane gazowce - metanowce nie są wyposaŝone w urządzenia do wtórnego skraplania gazu. Zamiast tego odparowany metan wykorzystuje się jako paliwo w systemach energetycznych statku. Współczesna flota statków do przewozu LNG W dniu dzisiejszym światowa flota gazowców liczy 1200 statków [3]. W tabelach 6 i 7, zaczerpniętych z pracy [3] i sporządzonych na podstawie dokumentów U.S. Center for Energy Economics", przedstawiono klasyfikację współczesnej floty statków do przewozu gazów LNG bez uwzględnienia statków do przewozu gazów typu LPG i innych. W tabeli 6 statki zgrupowano według sumarycznej pojemności zbiorników: 82% gazowców posiada pojemność od 120 do 149 tys. m 3. Sumaryczna pojemność gazowców tego typu wynosi m 3, czyli 93%. Natomiast średnia pojemność gazowców LNG eksploatowanej obecnie floty wynosi 120 tys. m 3, maksymalna pojemność tys. m 3. Przeciętny współczesny gazowiec ma 300 metrów długości oraz 50 m szerokości. Czas eksploatacji gazowca LNG jest ponad dwukrotnie dłuŝszy niŝ tankowca i wynosi od 40 do 50 lat. WiąŜe się to z mniejszym korozyjnym oddziaływaniem skroplonego metanu na elementy konstrukcji statku w porównaniu z ropą naftową. Od połowy lat 70. w budowie gazowców LNG zdecydowanie dominują stocznie dwu krajów - Japonii i Korei Południowej. Wśród eksploatowanej floty -63% gazowców zbudowano w tych dwóch krajach, przy czym aŝ 42% tych statków oddano do eksploatacji po 1999 roku (tab. 7). W światowej ofercie zamówień do 2010 roku znajduje się 131 gazowców LNG o sumarycznej pojemności tys. m 3. Oznacza to, Ŝe w ciągu pięciu lat praktycznie będzie zbudowana nowa flota. Średnia pojemność zbiorników zamówionych gazowców to m 3. Występuje więc tendencja zwiększenia wymiarów tego typu statków (tab. 8). AŜ 93% budowanych gazowców LNG buduje się w stoczniach Japonii i Korei. PowaŜnym producentem na rynku budowy gazowców wkrótce mogą zostać teŝ Chiny. W związku z decyzją rządu Chin, aby zwiększyć import gazu ziemnego, chińscy okrętowcy postanowili przyspieszyć budowę w swoich stoczniach pięciu gazowców LNG. Pierwszy z nich będzie oddany armatorowi w listopadzie 2006 roku. Koszt budowy kaŝdego gazowca wynosi 200 mln USD. Od kwietnia br. chińskie porty przyjmują gazowce dostarczające niebieskie paliwo" z Australii. Do 2010 roku import gazu ziemnego w Chinach wzrośnie dwukrotnie.

9

10 Stan infrastruktury transportu LNG w wybranych krajach Europy Przyjrzyjmy się, jak realizowane są projekty budowy nowych terminali LNG u najbliŝszych sąsiadów Polski. Ukraina Zakończono budowę terminalu LNG o wydajności 250 tys. ton/rok w rzeczno-morskim porcie Reni nad Dunajem. Jest to wspólny rosyjsko-ukraiński inwestycyjny projekt zrealizowany w strefie wolnocłowej kosztem 2,8 mln USD. Pierwszy ciąg terminalu (koszt 1,2 mln USD) był oddany do eksploatacji jeszcze w 2002 roku. W jego skład wchodzą: 15 zbiorników, które zapewniają jednoczesne przechowywanie 1,5 tys. ton skroplonych węglowodorów, przeładunkowa estakada, maszynownia spręŝarek oraz urządzenie do rozdzielenia propanu i butanu. Terminal pozwala realizować bezpośredni przeładunek LNG według schematu: cysterna kolejowa - zbiornik - cysterna samochodowa - prom. Skroplony gaz jest przewoŝony na promach w samochodowych cysternach.

11 Wydajność przeładunkowa pierwszego terminalu tys. ton gazu na rok. Po uruchomieniu drugiej linii wydajność przeładunkowa wzrosła do 250 tys. ton/rok, a port teraz jest w stanie obsługiwać gazowce LNG o nośności do 4 tys. ton. Aby usprawnić pracę portu Reni Rząd Ukrainy przydzielił znaczne środki finansowe na pogłębienie dojścia do Dunaju od strony Morza Czarnego oraz budowę odcinka kolei Izmail - Reni, aby dowoŝone do portu ładunki kilkokrotnie nie przecinały mołdawsko-ukraińskiej granicy. JednakŜe celowość tej inwestycji dotychczas jest podwaŝana przez niektórych ekspertów. Oprócz tego terminalu na ukraińskim rynku działa kompania Karlak Participations, która operuje gazowym terminalem w porcie Odessa o zdolności przeładunkowej ponad 1 mln ton/rok, oraz Aygas Ukraine operująca terminalem o podobnej wydajności w porcie llliczewsk. 11 kwietnia 2006 roku po długotrwałej rekonstrukcji oddano do eksploatacji tzw. nabrzeŝe siódme w odesskim porcie. Usytuowano je na otwartej redzie i przeznaczono do przeładunku skroplonych gazów. Wcześniej nabrzeŝe obsługiwało tankowce z ropą naftową. Przestawienie nabrzeŝa na LNG wiąŝe się ze zmniejszeniem przeładunków ropy w porcie i wzrostem (w 2005 roku o 15%) przeładunków gazu ziemnego. Długość nabrzeŝa wynosi 177 m, głębokość przy nabrzeŝu - 9 m. Projektowa wydajność terminalu tys. ton/rok, intensywność przeładunku ton/godzinę [8]. Dotychczas w strukturze międzynarodowych przewozów LNG przez Ukrainę przewaŝają ładunki tranzytowe. Końcowymi odbiorcami gazu, przeładowywanego w ukraińskich portach, są Turcja, Włochy, Bułgaria, Grecja, Chorwacja i Serbia. Ukraińscy fachowcy twierdzą, Ŝe istnieją wszystkie niezbędne warunki do rozpoczęcia budowy gazowców o pojemności tys. m 3 w stoczniach miasta Nikołaew. Zgodnie z ich prognozą koszt budowy takiego gazowca z kulistymi zbiornikami firmy Moss-Rosenberg wyniesie około 250 mln USD [1]. Rosja Po rozpadzie Związku Radzieckiego Rosja została praktycznie bez terminali LNG, gdyŝ w ZSRR prawie 100% eksportowo-importowych operacji z LNG było realizowano przez ukraińskie porty i porty krajów bałtyckich byłego ZSRR. Ten fakt zmusił rząd Rosji do podjęcia działań w kierunku budowy nowych terminali gazowych. Wśród tych projektów na uwagę zasługuje fabryka i terminal na Bałtyku w obwodzie Peterburgskim koło Wyborga. Stroną zamawiającą przy budowie tego terminala jest firma Petro-Canada. Wiceprezes tej kompanii pan Graham Layon spodziewa się, Ŝe pierwszy załadunek gazowców LNG na tym terminalu rozpocznie się w 2010 roku. Gaz będzie transportowany na rynek północnoamerykański. Pierwsza faza projektu przewiduje budowę fabryki LNG o wydajności 3-5 mln ton skroplonego gazu na rok. Istnieje ostra konkurencja dla tego przedsięwzięcia od strony dostawców z Afryki i Bliskiego Wschodu. W przypadku, gdy Petro-Canada razem z Gazpromem zdąŝą wyprzedzić swoich konkurentów, liczba instalacji do skraplania gazu w budowanej fabryce będzie powiększona do czterech. Roczna wielkość dostaw LNG do Canady jest szacowana na 1 mld USD. Gazprom inwestuje w ten projekt 1,5 mld USD. Minimalny oczekiwany zysk finansowy fabryki wynosi 40 mln USD rocznie.

12 Po oddaniu do eksploatacji fabryka zapewni stworzenie 8 tysięcy nowych miejsc pracy. Odbiorczy (regazyfikacyjny) terminal buduje się w stanie Ouebec w Gros-Cacouna. Długość trasy od Zatoki Fińskiej do Zatoki Św. Wawrzyńca jest o około 6 tys. km krótsza niŝ od innych, wcześniej planowanych miejsc budowy fabryki LNG. Stąd końcowy produkt będzie o USD tańszy. W celu realizacji wyŝej wymienionego projektu zarejestrowano Spółkę Baltic LNG, w której 80% naleŝy do Gazpromu, a 20% do Sovkomflotu [9]. Budowę terminalu gazowego zaplanowano równieŝ w ramach wielkiego projektu budowy portu morskiego w Ust-Ługa. Będzie to jeden z największych rosyjskich portów na Bałtyku pod względem wielkości obrotów ładunków. Niemcy Zaopatrzenie kraju w gaz ziemny odbywa się wyłącznie rurociągami z Rosji i Norwegii. Dotychczas w Niemczech nie zbudowano Ŝadnego terminalu LNG. Zgodnie z opinią fachowca ds. LNG z Germanischen Lloyd Johna Hollanda, przyczyną tego są obowiązujące w kraju bardzo ostre wymagania dotyczące bezpieczeństwa tego obiektu. Z tego powodu koszty budowy terminalu LNG są zbyt duŝe, aby taka inwestycja była opłacalna. Jednocześnie ten sam ekspert przyznaje, Ŝe w ciągu prawie 50-letniej historii eksploatacji systemów transportu LNG nie odnotowano powaŝnych awarii ani na gazowcach, ani na terminalach portowych. Mimo Ŝe metan uznaje się za gaz palny, prawdopodobieństwo jego samoczynnego zapalenia przy kontakcie z powietrzem jest nieznaczna, gdyŝ dla zapalenia jest potrzebny ściśle określony procent gazu w powietrzu (około 5-15%). Największy niemiecki koncern energetyczny E.on ogłosił plan budowy terminalu LNG w porcie Wilhelmshaven. Według danych tego koncernu koszty projektu oszacowano na 500 mln euro. Przed rozpoczęciem budowy projekt będzie poddany wszechstronnej ekspertyzie techniczno-ekonomicznej. Gabriele Radke, rzecznik koncernu Esse uwaŝa, Ŝe ze względu na odkryte przewaŝnie na północy Niemiec zapasy gazu ziemnego, kosztowny import gazu drogą morską jest obecnie nierentowny. Bułgaria W kwietniu br. Minister Ekonomiki i Energetyki Bułgarii oświadczył dziennikarzom, Ŝe w 2008 roku Bułgaria moŝe zrezygnować z zakupu rosyjskiego gazu ziemnego. Zamiast tego planuje się wykorzystywać gaz z Egiptu, dostarczany przez rurociąg Egipt - Jordania - Syria - Turcja. Obecnie przez Bułgarię odbywa się tranzyt rosyjskiego gazu ziemnego do Grecji, Macedonii i Turcji. Bułgaria zuŝywa 2,9 mld m 3 gazu rocznie, wielkość tranzytu stanowi 14 mld m 3. Sytuacja związana z obrotem LNG w akwenie Morza Czarnego moŝe zmienić się w sposób radykalny po wprowadzeniu do eksploatacji złoŝa gazu ziemnego Ayazli u wybrzeŝa Turcji. Według opinii fachowców, złoŝe jest w stanie zapewnić wydobycie 7,3 mln cu.ft. gazu na dobę (stopa sześcienna, jako jednostka objętości, została wycofana ze zbioru oficjalnych miar brytyjskich w 1985 r. 1 cu. ft. = 0,028317m 3 -przyp. redakcji).

13 LITERATURA [1] Похил Ю.А., Архипов В.Т., Гамуля Г.Д., Левин А.Я.: Инфраструктура использования сжиженного природного газа: проблемы и перспективы. Технические Газы, N0 4, 2006, [2] Станков Ю. XXI - век моря и газа. Судоходство, N0 5, 2006, [3] Станков Ю. Газовый флот: сегодня и завтра. Судоходство, N0 6, 2006, [4] Udo Levalter. Z gazem po oceanam świata. Stern, Niemcy, [5] Radebaugh R.. Cryo Fronteirs. Cold Facts 2005, v. 21, No 5, p [6] Газовозы по-китайски. Судоходство, N0 4, 2006, [7] Петров И. В Рени открылся новый терминал. Укрнет, [8] Одесса: Терминал для 1_МС-танкеров. Судоходство, N0 5, 2006, [9] Завод по производству сжиженного природного газа и морской терминал в Выборгском районе. ПРАЙМ-ТАСС [10] Jensen J.T.: The LNG Revolution. Energy Journal of the International Association for Energy Economics. Volu-me 24, No 2, 2003

II Międzynarodowa Konferencja POWER RING Bezpieczeństwo Europejskiego Rynku Energetycznego. Terminal LNG

II Międzynarodowa Konferencja POWER RING Bezpieczeństwo Europejskiego Rynku Energetycznego. Terminal LNG II Międzynarodowa Konferencja POWER RING Bezpieczeństwo Europejskiego Rynku Energetycznego Terminal LNG Tadeusz Zwierzyński - Wiceprezes Zarządu PGNiG Warszawa, 1 grudnia 2006 roku Agenda 1. Co to jest

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015. Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY.

Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015. Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY. Międzynarodowe Targi Górnictwa, Przemysłu Energetycznego i Hutniczego KATOWICE 2015 Konferencja: WĘGIEL TANIA ENERGIA I MIEJSCA PRACY Wprowadzenie Janusz Olszowski Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa Produkcja

Bardziej szczegółowo

Transport Morski w gospodarce globalnej i Unii Europejskiej wykład 05. dr Adam Salomon

Transport Morski w gospodarce globalnej i Unii Europejskiej wykład 05. dr Adam Salomon gospodarce globalnej i Unii Europejskiej wykład 05 dr Adam Salomon : TENDENCJE NA RYNKU ŁADUNKÓW MASOWYCH CIEKŁYCH dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki AM w Gdyni 2 Wolumen ładunków masowych

Bardziej szczegółowo

Terminal LNG. Minister Włodzimierz Karpiński z wizytą na terminalu LNG 15.07.2014 r.

Terminal LNG. Minister Włodzimierz Karpiński z wizytą na terminalu LNG 15.07.2014 r. Terminal LNG Minister Włodzimierz Karpiński z wizytą na terminalu LNG 15.07.2014 r. Minister Włodzimierz Karpiński z wizytą na terminalu LNG 15.07.2014 r. Minister Włodzimierz Karpiński z wizytą na terminalu

Bardziej szczegółowo

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2015 r. [tony]

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2015 r. [tony] ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 66 ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową

Bardziej szczegółowo

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2016 r. [tony]

Konsumpcja ropy naftowej per capita w 2016 r. [tony] Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej per capita w [tony] 0 0,75 0,75 1,5 1,5 2,25 2,25 3,0 > 3,0 76 Ropa: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową

Bardziej szczegółowo

Konsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton

Konsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Konsumpcja ropy naftowej na świecie w mln ton Kraj 1965 1971 1981 1991 2001 2010 zmiana wobec 2010 udział w całości konsumpcji Stany Zjednoczone 552,1 730,6 735,3

Bardziej szczegółowo

Główne kierunki handlu ropą naftową w 2008 r. [mln ton]

Główne kierunki handlu ropą naftową w 2008 r. [mln ton] ROPA: poszukiwania, wydobycie, sprzedaż Główne kierunki handlu ropą naftową w [mln ton] 318.5 43.4 22.4 24.4 23.8 121.7 127.6 49.5 196.9 90.9 101.3 32.6 64.7 92.0 119.7 25.4 53.1 21.4 107.6 119.4 44.5

Bardziej szczegółowo

KOREKTA GEOGRAFIA, KOMPENDIUM W ZARYSIE I ZADANIACH, pod redakcją Kazimierza Kucińskiego

KOREKTA GEOGRAFIA, KOMPENDIUM W ZARYSIE I ZADANIACH, pod redakcją Kazimierza Kucińskiego s. 47 KOREKTA GEOGRAFIA, KOMPENDIUM W ZARYSIE I ZADANIACH, pod redakcją Kazimierza Kucińskiego tytuł podrozdziału: Zjawisko El Niño zamiast: Zjawisko El Nińo 2 Akapit 1 wiersz El Niño zamiast: El Nińo

Bardziej szczegółowo

Debata: www.kgo.agh.edu.pl. Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Aktualna sytuacja na międzynarodowych rynkach węgla kamiennego

Debata: www.kgo.agh.edu.pl. Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Aktualna sytuacja na międzynarodowych rynkach węgla kamiennego Kraków, 11 czerwca 212 Debata: Węgiel skarb czy przekleństwo dla gospodarki Polski? Aktualna sytuacja na międzynarodowych rynkach węgla kamiennego Prof. dr hab. inż. Wiesław Blaschke dr inż. Zbigniew Grudziński

Bardziej szczegółowo

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego

Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu. Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Energetyka odnawialna w procesie inwestycyjnym budowy zakładu Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Znaczenie energii odnawialnej dla bilansu energetycznego Wzrost zapotrzebowania na

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce

Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Ekonomiczno-techniczne aspekty wykorzystania gazu w energetyce Janusz Kotowicz W2 Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska Politechnika Częstochowska W2. Zasoby i zużycie gazu ziemnego w świecie i Polsce

Bardziej szczegółowo

Siedziba: Wiedeń Organ naczelny: Konferencja OPEC Organ wykonawczy: Rada Gubernatorów i Komisja Ekonomiczna oraz Sekretariat

Siedziba: Wiedeń Organ naczelny: Konferencja OPEC Organ wykonawczy: Rada Gubernatorów i Komisja Ekonomiczna oraz Sekretariat Kartel umowa państw posiadających decydujący wpływ w tej samej lub podobnej branży, mająca na celu kontrolę nad rynkiem i jego regulację (ceny, podaży, popytu). Nie jest to oddzielna instytucja. OPEC (Organization

Bardziej szczegółowo

PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ

PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ PERSPEKTYWICZNE WYKORZYSTANIE WĘGLA W TECHNOLOGII CHEMICZNEJ SEMINARIUM STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU PRZEMYSŁU U CHEMICZNEGO W POLSCE Marek Ściążko WARSZAWA 15 MAJA 2012 1/23 STRATEGIA działalno alności

Bardziej szczegółowo

Korytarz przesyłowy Zachód-Wschód Połączenie Ukrainy z europejskim rynkiem gazu

Korytarz przesyłowy Zachód-Wschód Połączenie Ukrainy z europejskim rynkiem gazu Korytarz przesyłowy Zachód-Wschód Połączenie Ukrainy z europejskim rynkiem gazu październik 2014 Wstęp Europa Centralna (Polska, Czechy, Słowacja i Węgry) wraz z Ukrainą zużywają ok. 85 mld m 3 gazu ziemnego

Bardziej szczegółowo

Andrzej Korona, doradca DGSA, Tel. 600 909 270, mail andrzej.korona@erg.pustkow.pl

Andrzej Korona, doradca DGSA, Tel. 600 909 270, mail andrzej.korona@erg.pustkow.pl Andrzej Korona, doradca DGSA, Tel. 600 909 270, mail andrzej.korona@erg.pustkow.pl CNG/LNG (metan sprężony/metan skroplony schłodzony) zastosowanie i perspektywy rozwoju. Transport drogowy LNG Gaz ziemny.

Bardziej szczegółowo

LPG KOLEJNA PŁASZCZYZNA DO AMERYKAŃSKOROSYJSKIEGO STARCIA NAD WISŁĄ?

LPG KOLEJNA PŁASZCZYZNA DO AMERYKAŃSKOROSYJSKIEGO STARCIA NAD WISŁĄ? 10.04.2018 LPG KOLEJNA PŁASZCZYZNA DO AMERYKAŃSKOROSYJSKIEGO STARCIA NAD WISŁĄ? W minionym roku opinię publiczną zelektryzowały doniesienia o dostawach skroplonego gazu (LNG) z USA do Polski. Surowiec

Bardziej szczegółowo

Terminal LNG w Świnoujściu - szansa dla regionu Polskie LNG IX konferencja Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec doświadczenia i perspektywy

Terminal LNG w Świnoujściu - szansa dla regionu Polskie LNG IX konferencja Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec doświadczenia i perspektywy Terminal LNG w Świnoujściu - szansa dla regionu Polskie LNG IX konferencja Energetyka przygraniczna Polski i Niemiec doświadczenia i perspektywy Sulechów, 16 listopada 2012 1 Terminal LNG w Świnoujściu

Bardziej szczegółowo

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Podstawowym używanym w Polsce pierwotnym nośnikiem energii jest: a) ropa naftowa

Bardziej szczegółowo

Gazprom a rynek rosyjski

Gazprom a rynek rosyjski Gazprom Strategie europejskie Konferencja PISM Zmiany na europejskich rynkach gazu i strategie największych eksporterów Andrzej Szczęśniak 21 czerwca 2012 r. NaftaGaz.pl - Centrum Analiz Gazprom a rynek

Bardziej szczegółowo

Rozwój globalnego handlu gazem LNG. Już nie tylko Azja

Rozwój globalnego handlu gazem LNG. Już nie tylko Azja Rozwój globalnego handlu gazem LNG. Już nie tylko Azja Autor: Jerzy Bielski ( Nafta & Gaz Biznes- kwiecień maj 2005) Zużycie skroplonego gazu ziemnego (Liquid Natural Gas, LNG) rośnie szybciej niż zużycie

Bardziej szczegółowo

LUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT

LUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT LUTY 2014 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W lutowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowana jest na 711,9 mln ton. W sezonie 2012/13 produkcja została oszacowana

Bardziej szczegółowo

Produkcja bioetanolu w Polsce i na świecie stan obecny i przyszłość

Produkcja bioetanolu w Polsce i na świecie stan obecny i przyszłość Produkcja bioetanolu w Polsce i na świecie stan obecny i przyszłość Gorzelnie rolnicze w Polsce w zdecydowanej większości nastawione są na produkcję spirytusu surowego na potrzeby przemysłu paliwowego.

Bardziej szczegółowo

3. Rezerwy i zasoby kopalnych surowców energetycznych

3. Rezerwy i zasoby kopalnych surowców energetycznych 3. Rezerwy i zasoby kopalnych surowców energetycznych Soliński J.: Światowe rezerwy surowców energetycznych na podstawie przeglądu przedstawionego podczas 18. Kongresu Energetycznego. Energetyka, nr 2,

Bardziej szczegółowo

PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT PSZENICA

PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT PSZENICA LUTY 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT W lutowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): pszenicy w sezonie 2012/13 prognozowana jest na 6523,6 mln ton. W sezonie 2011/12 produkcja została oszacowana

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA WDROŻENIA LNG W POLSCE

KONCEPCJA WDROŻENIA LNG W POLSCE KONCEPCJA WDROŻENIA LNG W POLSCE Sławomir Skwarczyński, Piotr Żoła INVESTGAS S.A. Warszawa W artykule przedstawiono w ogólnym zarysie tematykę związaną z rynkiem LNG na świecie, stosowanymi rozwiązaniami

Bardziej szczegółowo

Strategia PGNiG wobec zagranicznych rynków gazu GAZTERM 2019

Strategia PGNiG wobec zagranicznych rynków gazu GAZTERM 2019 Strategia PGNiG wobec zagranicznych rynków gazu GAZTERM 2019 PGNiG na zagranicznych rynkach gazu Norwegia 24 koncesje, LNG Wlk. Brytania, Londyn Polska 198 koncesji wydobywczych 47 poszukiwawczych i poszukiwawczo-rozpoznawczych

Bardziej szczegółowo

Objaśnienia do formularza GAZ-3 na rok 2010

Objaśnienia do formularza GAZ-3 na rok 2010 Objaśnienia do formularza GAZ-3 na rok 2010 Objaśnienia dotyczą wzoru formularza GAZ-3 zawierającego dane za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 roku. Działy 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 i 11 sprawozdania naleŝy

Bardziej szczegółowo

LNG MODEL OF A LOGISTIC CHAIN OF LNG DISTRIBUTION

LNG MODEL OF A LOGISTIC CHAIN OF LNG DISTRIBUTION LOGITRANS - VII KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA LOGISTYKA, SYSTEMY TRANSPORTOWE, BEZPIECZEŃSTWO W TRANSPORCIE Dariusz PIELKA 1 LNG, dystrybucja, łańcuch logistyczny, model logistyczny MODEL ŁAŃCUCHA LOGISTYCZNEGO

Bardziej szczegółowo

JAN KRZYSZTOF BIELECKI - PRZEWODNICZĄCY RADY GOSPODARCZEJ PRZY PREZESIE RADY MINISTRÓW

JAN KRZYSZTOF BIELECKI - PRZEWODNICZĄCY RADY GOSPODARCZEJ PRZY PREZESIE RADY MINISTRÓW CZY MOŻLIWA JEST DALSZA INTEGRACJA POLITYCZNA UE ORAZ WZROST KONKURENCYJNOŚCI GOSPODARKI EUROPEJSKIEJ BEZ ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA ENERGETYCZNEGO? DEBATA PLENARNA JAN KRZYSZTOF BIELECKI - PRZEWODNICZĄCY

Bardziej szczegółowo

Kierunki migracji: USA, Indie, Pakistan, Francja, RFN

Kierunki migracji: USA, Indie, Pakistan, Francja, RFN Dane statystyczne Wzrost natężenia migracji Zmiana kontekstu migracji Rozwój komunikacji: internet, skype Nowoczesny transport Koniec zimnej wojny Globalizacja Wybuch nacjonalizmów Wydarzenia polityczne

Bardziej szczegółowo

Nośniki energii w 2014 roku. Węgiel w fazie schyłkowej, atom trzyma się dobrze

Nośniki energii w 2014 roku. Węgiel w fazie schyłkowej, atom trzyma się dobrze Nośniki energii w 2014 roku. Węgiel w fazie schyłkowej, atom trzyma się dobrze ("Energia Gigawat" - 9/2015) Wydawany od 64 lat Raport BP Statistical Review of World Energy jest najbardziej wyczekiwanym

Bardziej szczegółowo

II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Bezpieczeństwo energetyczne filary i perspektywy rozwoju

II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Bezpieczeństwo energetyczne filary i perspektywy rozwoju II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Bezpieczeństwo energetyczne filary i perspektywy rozwoju Temat prezentacji: Rynek LNG jako jeden z filarów bezpieczeństwa energetyczne Rzeszów, 25 kwietnia 2017 Cel

Bardziej szczegółowo

NARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH

NARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH NARODOWY INSTYTUT ZDROWIA PUBLICZNEGO - PZH Krajowy Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych Raport z sytuacji epidemiologicznej dotyczący NOWEJ GRYPY A(H1N1) 17.6.29 Sytuacja epidemiologiczna

Bardziej szczegółowo

EUROPEJSKIE PRIORYTETY W ZAKRESIE ENERGII

EUROPEJSKIE PRIORYTETY W ZAKRESIE ENERGII EUROPEJSKIE PRIORYTETY W ZAKRESIE ENERGII Prezentacja J.M. Barroso, przewodniczącego Komisji Europejskiej, na szczyt Rady Europejskiej w dniu 4 lutego 2011 r. Spis treści 1 I. Dlaczego polityka energetyczna

Bardziej szczegółowo

Czy rewolucja na rynku gazu w USA powtórzy się w Europie?

Czy rewolucja na rynku gazu w USA powtórzy się w Europie? Czy rewolucja na rynku gazu w USA powtórzy się w Europie? Wstęp Najnowszy, jeden z największych na świecie, amerykański terminal LNG w Sabine Pass w pobliżu Western Cameron Parish w stanie Luizjana budowany

Bardziej szczegółowo

A wydawałoby się, że podstawą są wiatraki... Niemcy idą "w słońce"

A wydawałoby się, że podstawą są wiatraki... Niemcy idą w słońce A wydawałoby się, że podstawą są wiatraki... Niemcy idą "w słońce" Autor: Jacek Balcewicz ("Energia Gigawat" - nr 10-11/2014) Niemcy są uważane za trzecią gospodarkę świata i pierwszą gospodarkę Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

RYNEK GAZU PODSUMOWANIE 2017 R. PERSPEKTYWY NA 2018 R.

RYNEK GAZU PODSUMOWANIE 2017 R. PERSPEKTYWY NA 2018 R. RYNEK GAZU PODSUMOWANIE 2017 R. PERSPEKTYWY NA 2018 R. Centrum Prasowe PAP Warszawa 07.02.2018 r. AGENDA ŚNIADANIA PRASOWEGO I. NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA 2017 ROKU II. ZUŻYCIE GAZU III. HEG W 2017 ROKU

Bardziej szczegółowo

Wydobycie ropy naftowej w Federacji Rosyjskiej

Wydobycie ropy naftowej w Federacji Rosyjskiej Wydobycie ropy naftowej w Federacji Rosyjskiej Rosja zwiększyła produkcje ropy naftowej w czerwcu bieżącego roku utrzymując pozycję czołowego producenta. Jednakże analitycy zwracają uwagę na problemy mogące

Bardziej szczegółowo

Wyroby długie - kluczowy segment stalowego rynku. Bieżąca sytuacja i perspektywy rozwoju.

Wyroby długie - kluczowy segment stalowego rynku. Bieżąca sytuacja i perspektywy rozwoju. Wyroby długie - kluczowy segment stalowego rynku. Bieżąca sytuacja i perspektywy rozwoju. Jerzy Bernhard, Prezes Zarządu Stalprofil S.A. 7 listopad 2012 1 sty 02 maj 02 wrz 02 sty 03 maj 03 wrz 03 sty

Bardziej szczegółowo

Polityka państwa wobec paliwa CNG do pojazdów w Polsce na tle rozwiązań w innych krajach

Polityka państwa wobec paliwa CNG do pojazdów w Polsce na tle rozwiązań w innych krajach Polityka państwa wobec paliwa CNG do pojazdów w Polsce na tle rozwiązań w innych krajach Adam Szurlej Ministerstwo Gospodarki Kraków, 22 września 2011r. Tezy prezentacji Historia CNG, Rynek CNG; świat

Bardziej szczegółowo

Sytuacja odlewnictwa w Polsce i na świecie

Sytuacja odlewnictwa w Polsce i na świecie Jerzy J. Sobczak Elżbieta Balcer Agnieszka Kryczek Sytuacja odlewnictwa w Polsce i na świecie Fot. Jan Witkowski - 1 - ŚWIAT Produkcja odlewów 2011 Wielkość globalnej produkcji odlewów 99,2 mln ton Wzrost

Bardziej szczegółowo

Gospodarka morska w Polsce 2009 roku

Gospodarka morska w Polsce 2009 roku Tekst opublikowany w internecie pod adresem: http://www.egospodarka.pl/52652,gospodarkamorska-w-polsce-2009,1,39,1.html (2011-02-02) 07.05.2010, 12:50 Gospodarka morska w Polsce 2009 roku Morska i przybrzeżna

Bardziej szczegółowo

W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?

W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję? 13.06.2014 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: Artur Szeremeta Specjalista ds. współpracy z mediami tel. 509 509 536 szeremeta@sedlak.pl W jakim stopniu emerytura zastąpi pensję?

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Grudziński. Ceny węgla energetycznego w imporcie do Europy SZANSA DLA POLSKI

Zbigniew Grudziński. Ceny węgla energetycznego w imporcie do Europy SZANSA DLA POLSKI marzec kwiecień 4. Wyd. GIPH, Katowice, s. 6 7. Biuletyn Górniczy nr 3 4 (15 16) marzec kwiecień 4. Wyd. GIPH, Katowice, s. 6 7. Zbigniew Grudziński Ceny węgla energetycznego w imporcie do Europy SZANSA

Bardziej szczegółowo

Wyciąg z raportu. Problematyka formuł cenowych

Wyciąg z raportu. Problematyka formuł cenowych Wyciąg z raportu Uwarunkowania gospodarcze i geopolityczne Polski sprawiają, że konieczne jest zaproponowanie modelu rynku gazu, który odpowiadał będzie na wyzwania stojące przed tym rynkiem w aspekcie

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania historyczne, polityczne i ekonomiczne stosunków UE-Rosja. 1.Rosyjskie zasoby surowców energetycznych oraz zarys historyczny odkryć

Uwarunkowania historyczne, polityczne i ekonomiczne stosunków UE-Rosja. 1.Rosyjskie zasoby surowców energetycznych oraz zarys historyczny odkryć Spis treści: Wstęp Rozdział I Znaczenie problemów energetycznych dla bezpieczeństwa państw 1.Energia, gospodarka, bezpieczeństwo 1.1.Energia, jej źródła i ich znaczenie dla człowieka i gospodarki 1.2.Energia

Bardziej szczegółowo

Marcin Tarnawski Spadkowy trend cen gazu na świecie

Marcin Tarnawski Spadkowy trend cen gazu na świecie Komentarz IK Marcin Tarnawski Rynek amerykaoski W 2010 r. na świecie wydobyto 3.193 mld m 3 gazu ziemnego z czego najwięcej w Stanach Zjednoczonych (611 mld m 3 ) oraz w Rosji (588 mld m 3 ). Gaz niekonwencjonalny

Bardziej szczegółowo

Jak gaz łupkowy wpłynie na ceny gazu dla odbiorców? - Józef Dopke

Jak gaz łupkowy wpłynie na ceny gazu dla odbiorców? - Józef Dopke Jak gaz łupkowy wpłynie na ceny gazu dla odbiorców? - Józef Dopke WYDOBYCIE GAZU ZIEMNEGO W USA Wydobycie gazu brutto w USA [1] wynosiło 666,4 mld m 3 w 2006 roku, 698,3 mld m 3 w 2007 roku, 725,9 mld

Bardziej szczegółowo

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami. Tomasz Białowąs Stosunki handlowe Unii Europejskiej z Chinami Tomasz Białowąs Wysoki dynamika wymiany handlowej 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport całkowity UE Eksport UE do Chin Import całkowity UE Import

Bardziej szczegółowo

http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wmp20110460520 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wmp20110460519

http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wmp20110460520 http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wmp20110460519 Nazwa Rzeczypospolitej Polskiej Protokołem o wniesieniu zmian do Porozumienia między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu rosyjskiego

Bardziej szczegółowo

Załącznik 1: Wybrane założenia liczbowe do obliczeń modelowych

Załącznik 1: Wybrane założenia liczbowe do obliczeń modelowych RAPORT 2030 Wpływ proponowanych regulacji unijnych w zakresie wprowadzenia europejskiej strategii rozwoju energetyki wolnej od emisji CO2 na bezpieczeństwo energetyczne Polski, a w szczególności możliwości

Bardziej szczegółowo

Energia chińskiego smoka. Próba zdefiniowania chińskiej polityki energetycznej. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW

Energia chińskiego smoka. Próba zdefiniowania chińskiej polityki energetycznej. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW Energia chińskiego smoka. Próba zdefiniowania chińskiej polityki energetycznej. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW Definiowanie polityki Polityka (z gr. poly mnogość, różnorodność; gr. polis państwo-miasto;

Bardziej szczegółowo

WRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT

WRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT WRZESIEŃ 2013 R. PRODUKCJA ZBÓŻ ŚWIAT We wrześniowym raporcie Amerykańskiego Departamentu Rolnego (USDA): Produkcja pszenicy w sezonie 2013/14 prognozowana jest na 708,9 mln ton. W sezonie 2012/13 produkcja

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej

Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej Akademia Finansów Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim Bezpieczeństwo energetyczne Europy w perspektywie globalnej dr Konrad Prandecki kprand@interia.pl Plan wystąpienia Znaczenie energii we

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo energetyczne

Bezpieczeństwo energetyczne Bezpieczeństwo energetyczne Kilka slajdów z wykładu Andrzej Szczęśniak ekspert rynku energii i bezpieczeństwa www.szczesniak.pl Agenda wykładu 1. Fundamenty 2. Globalne wyzwania i USA 3. Europa i Rosja

Bardziej szczegółowo

MOśLIWOŚCI REALIZACJI CCS W GRUPIE LOTOS Z WYKORZYSTANIEM ZŁÓś ROPY NAFTOWEJ NA BAŁTYKU C.D.

MOśLIWOŚCI REALIZACJI CCS W GRUPIE LOTOS Z WYKORZYSTANIEM ZŁÓś ROPY NAFTOWEJ NA BAŁTYKU C.D. MOśLIWOŚCI REALIZACJI CCS W GRUPIE LOTOS Z WYKORZYSTANIEM ZŁÓś ROPY NAFTOWEJ NA BAŁTYKU C.D. Jerzy DomŜalski Gdańsk, 7 stycznia 2009 GEOLOGICZNA SEKWESTRACJA CO2 GEOLOGICZNA SEKWESTRACJA CO2 (geosekwestracja)

Bardziej szczegółowo

Budowanie Międzynarodowej Rangi Czasopism Naukowych. Opole, 4 kwietnia 2014 r.

Budowanie Międzynarodowej Rangi Czasopism Naukowych. Opole, 4 kwietnia 2014 r. Budowanie Międzynarodowej Rangi Czasopism Naukowych Opole, 4 kwietnia 2014 r. Źródła Index Copernicus jest partnerem MNiSWw procesach parametryzacji nauki, w tym w ewaluacji czasopism naukowych od roku

Bardziej szczegółowo

CP Energia. Prezentacja Grupy CP Energia niezależnego dystrybutora gazu ziemnego. Warszawa, grudzień 2009

CP Energia. Prezentacja Grupy CP Energia niezależnego dystrybutora gazu ziemnego. Warszawa, grudzień 2009 Prezentacja Grupy niezależnego dystrybutora gazu ziemnego Warszawa, grudzień 2009 Agenda Profil i strategia Grupy Realizacja celów emisji akcji serii G i I Rynek gazu ziemnego w Polsce 2 Profil i strategia

Bardziej szczegółowo

Energetyczne statystyki światowe za 2015 rok

Energetyczne statystyki światowe za 2015 rok Energetyczne statystyki światowe za 2015 rok Autor: Jacek Balcewicz ("Energetyka Gigawat" - Zmierzch węgla już widać węgiel tani, ale jeszcze nie najtańszy spadek Ukrainy na wszystkich frontach w produkcji

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT PRASOWY LW BOGDANKA S.A. PO 2013 ROKU: WZROST WYDOBYCIA I BARDZO DOBRE WYNIKI FINANSOWE POMIMO TRUDNYCH WARUNKÓW RYNKOWYCH

KOMUNIKAT PRASOWY LW BOGDANKA S.A. PO 2013 ROKU: WZROST WYDOBYCIA I BARDZO DOBRE WYNIKI FINANSOWE POMIMO TRUDNYCH WARUNKÓW RYNKOWYCH Bogdanka, 20 marca 2014 KOMUNIKAT PRASOWY LW BOGDANKA S.A. PO 2013 ROKU: WZROST WYDOBYCIA I BARDZO DOBRE WYNIKI FINANSOWE POMIMO TRUDNYCH WARUNKÓW RYNKOWYCH Grupa Kapitałowa Lubelskiego Węgla BOGDANKA,

Bardziej szczegółowo

GAZ-3. Sprawozdanie o działalności przedsiębiorstw gazowniczych. za okres od początku roku do końca miesiąca: r.

GAZ-3. Sprawozdanie o działalności przedsiębiorstw gazowniczych. za okres od początku roku do końca miesiąca: r. MINISTERSTWO GOSPODARKI, plac Trzech KrzyŜy 3/5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej GAZ-3 Sprawozdanie o działalności przedsiębiorstw gazowniczych Agencja Rynku Energii S.A. Portal

Bardziej szczegółowo

Makroekonomiczne prognozy produkcji wieprzowiny: bez nowych graczy na rynku

Makroekonomiczne prognozy produkcji wieprzowiny: bez nowych graczy na rynku .pl https://www..pl Makroekonomiczne prognozy produkcji wieprzowiny: bez nowych graczy na rynku Autor: Ewa Ploplis Data: 5 października 2016 W br. produkcja wieprzowiny w Unii Europejskiej (UE) ma osiągnąć

Bardziej szczegółowo

Rozwój krajowego rynku CNG na tle państw UE: szanse i zagrożenia

Rozwój krajowego rynku CNG na tle państw UE: szanse i zagrożenia Ministerstwo Gospodarki Rozwój krajowego rynku CNG na tle państw UE: szanse i zagrożenia Maciej Kaliski Piotr Janusz Adam Szurlej Departament Ropy i Gazu Paliwo gazowe CNG: ekologia, ekonomia, bezpieczeństwo

Bardziej szczegółowo

Gospodarka światowa w 2015. Mateusz Knez kl. 2A

Gospodarka światowa w 2015. Mateusz Knez kl. 2A Gospodarka światowa w 2015 Mateusz Knez kl. 2A Koło Ekonomiczne IV LO Nasze koło ekonomiczne współpracuje z Uniwersytetem Ekonomicznym w Poznaniu. Wspólne działania rozpoczęły się od podpisania umowy pomiędzy

Bardziej szczegółowo

Główne problemy. Wysokie koszty importu ropy: 1 mld dziennie w 2011 Deficyt w bilansie handlowym: ~ 2.5 % of PKB 7% wydatków gospodarstw domowych

Główne problemy. Wysokie koszty importu ropy: 1 mld dziennie w 2011 Deficyt w bilansie handlowym: ~ 2.5 % of PKB 7% wydatków gospodarstw domowych Pakiet "Czysta Energia dla u" Europejska strategia dotycząca paliw alternatywnych i towarzyszącej im infrastruktury Warszawa, 15 kwietnia 2013 Katarzyna Drabicka, Policy Officer, European Commission, DG

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA LOKALIZACJI GAZOPORTU W ŚWINOUJŚCIU DLA CELÓW DYWERSYFIKACJI DOSTAW GAZU

KONCEPCJA LOKALIZACJI GAZOPORTU W ŚWINOUJŚCIU DLA CELÓW DYWERSYFIKACJI DOSTAW GAZU KONCEPCJA LOKALIZACJI GAZOPORTU W ŚWINOUJŚCIU DLA CELÓW DYWERSYFIKACJI DOSTAW GAZU ZESPÓŁ WYKONAWCÓW: 1. Mgr inż. Marek Trojnar Kierownik Zespołu 2. Prof. zw. dr hab. Edward Urbańczyk 3. Prof. zw. dr hab.

Bardziej szczegółowo

Ewelina Kochanek BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE I-II - 2007 /3-4

Ewelina Kochanek BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE I-II - 2007 /3-4 Terminale skroplonego gazu ziemnego krok w stronę mniejszego uzależnienia od dostaw tego surowca do Polski Ewelina Kochanek TRANSPORT GAZU ZIEMNEGO DROGĄ MORSKĄ W CELU LEPSZEGO BUDOWANIA BEZPIECZEŃSTWA

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie węgla kamiennego. Warszawa, 18 grudnia 2013

Wykorzystanie węgla kamiennego. Warszawa, 18 grudnia 2013 Wykorzystanie węgla kamiennego Warszawa, 18 grudnia 2013 2 Zasoby kopalin energetycznych na świecie (stan na koniec 2012 r.) Ameryka Płn. 245/34/382 b. ZSRR 190/16/1895 Europa 90/3/150 Bliski Wschód 1/109/2842

Bardziej szczegółowo

ŚWIAT ENERGETYCZNE WEKTORY ROZWOJU

ŚWIAT ENERGETYCZNE WEKTORY ROZWOJU ŚWIAT ENERGETYCZNE WEKTORY ROZWOJU Autor: Mirosław Gorczyca ( Rynek Energii nr 3/2012) Słowa kluczowe: produkcja i zużycie energii, nośniki energii, regionalne aspekty zużycia energii Streszczenie. Przedstawiono

Bardziej szczegółowo

RYNEK MELASU. Aktualna sytuacja i perspektywy. XXXI Pokampanijna Konferencja Techniczno-Surowcowa

RYNEK MELASU. Aktualna sytuacja i perspektywy. XXXI Pokampanijna Konferencja Techniczno-Surowcowa RYNEK MELASU Aktualna sytuacja i perspektywy XXXI Pokampanijna Konferencja Techniczno-Surowcowa 13-15.02.2019 Plan prezentacji 1. Produkcja melasu na świecie 2. Najwięksi eksporterzy i importerzy 3. Światowe

Bardziej szczegółowo

LNG ile to kosztuje? Autorzy: Piotr Seklecki, Piotr Staręga, pracownicy Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE

LNG ile to kosztuje? Autorzy: Piotr Seklecki, Piotr Staręga, pracownicy Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE LNG ile to kosztuje? Autorzy: Piotr Seklecki, Piotr Staręga, pracownicy Departamentu Integracji Europejskiej i Studiów Porównawczych URE (Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki nr 1/2006) Rosnące znaczenie

Bardziej szczegółowo

Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o.

Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na grudzień 2013 1. MapSet Polska:... 3 2. MultiNet Europa:... 5 3. MapSet Europa:... 8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska

Bardziej szczegółowo

SPÓŁKA AKCYJNA. źródło ekologicznej energii

SPÓŁKA AKCYJNA. źródło ekologicznej energii SPÓŁKA AKCYJNA źródło ekologicznej energii Spis treści Informacje o Spółce Rynek LPG w Polsce Działalność Spółki Rozlewnia gazu Najwyższa jakość obsługi Debiut giełdowy Struktura akcjonariatu Status Spółki

Bardziej szczegółowo

Przemiany w przemyśle i usługach

Przemiany w przemyśle i usługach Przemiany w przemyśle i usługach Grupa A Ropa naftowa jest powszechnie wykorzystywanym surowcem mineralnym, szczególnie w energetyce i transporcie. Zapisz trzy inne przykłady zastosowania ropy naftowej.

Bardziej szczegółowo

KIERUNKI ROZWOJU MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ W EUROPIE

KIERUNKI ROZWOJU MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ W EUROPIE KIERUNKI ROZWOJU MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ W EUROPIE Mariusz Witoński Wiceprezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Morskiej Energetyki Wiatrowej Posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Energetyki Warszawa,

Bardziej szczegółowo

Nowy gazowy porządek świata

Nowy gazowy porządek świata Centrum Strategii Energetycznych w poszukiwaniu opcji strategicznych dla polskiej energetyki Nowy gazowy porządek świata prof. UG, dr hab Henryk Woźniak Uniwersytet Gdański Od redakcji Rewolucja łupkowa

Bardziej szczegółowo

Fizykochemiczne własności skroplonego metanu i azotu

Fizykochemiczne własności skroplonego metanu i azotu Fizykochemiczne własności skroplonego metanu i azotu - Parametry - Wartość parametru Jednostka Uwagi METAN [CH4] Masa molowa 16,043 Kg/Kmol Gęstość normalna 0,7175 Kg/m 3 Gęstość względna 0,5549 - Lepkość

Bardziej szczegółowo

Co kupić, a co sprzedać 2015-06-15 15:22:58

Co kupić, a co sprzedać 2015-06-15 15:22:58 Co kupić, a co sprzedać 2015-06-15 15:22:58 2 Najważniejszym partnerem eksportowym Litwy w 2014 r. była Rosja, ale najwięcej produktów pochodzenia litewskiego wyeksportowano do Niemiec. Według wstępnych

Bardziej szczegółowo

mapy cyfrowe dla biznesu

mapy cyfrowe dla biznesu Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na grudzień 2011 1. MapSet Polska:... 3 2. MultiNet Europa:... 5 3. MapSet Europa:... 8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ I STRATEGIA ROZWOJU TERMINALU LNG W ŚWINOUJŚCIU

POTENCJAŁ I STRATEGIA ROZWOJU TERMINALU LNG W ŚWINOUJŚCIU POTENCJAŁ I STRATEGIA ROZWOJU TERMINALU COOPERATION POSSSIBILITIES LNG W ŚWINOUJŚCIU Studies Technical analysis Paweł Jakubowski, Design Prezes Zarządu Polskie LNG Technical documenation Works Engineering

Bardziej szczegółowo

POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 8 Zeszyt specjalny 2005 PL ISSN 1429-6675. Tadeusz OLKUSKI* Œwiatowy rynek LNG. Wprowadzenie

POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 8 Zeszyt specjalny 2005 PL ISSN 1429-6675. Tadeusz OLKUSKI* Œwiatowy rynek LNG. Wprowadzenie POLITYKA ENERGETYCZNA Tom 8 Zeszyt specjalny 2005 PL ISSN 1429-6675 Tadeusz OLKUSKI* Œwiatowy rynek LNG STRESZCZENIE. Œwiatowy rynek LNG rozwija siê bardzo dynamicznie, gdy transport tankowcami pozwala

Bardziej szczegółowo

Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus

Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie. 14/03/2011 Jakub Janus Gospodarki krajów wschodzących po kryzysie 14/03/2011 Jakub Janus 1 Plan prezentacji 1. Wzrost gospodarczy po kryzysie w perspektywie globalnej 2. Sytuacja w głównych gospodarkach 1. Chiny 2. Indie 3.

Bardziej szczegółowo

Korzyści i zagroŝenia wynikające z dostarczania gazu ziemnego w postaci skroplonej

Korzyści i zagroŝenia wynikające z dostarczania gazu ziemnego w postaci skroplonej Korzyści i zagroŝenia wynikające z dostarczania gazu ziemnego w postaci skroplonej Autor: Zbigniew Gnutek, Michał Pomorski - Politechnika Wrocławska, Zakład Termodynamiki, Instytut Techniki Cieplnej i

Bardziej szczegółowo

GOSPODARKA MORSKA POLSKI 2013

GOSPODARKA MORSKA POLSKI 2013 dr Elżbieta Marszałek Wiceprezes Ligii Morskiej i Rzecznej Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydz. Ekonomiczny w Szczecinie GOSPODARKA MORSKA POLSKI 2013 Artykuł oparty jest o materiały statystyczne, opracowane

Bardziej szczegółowo

MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku

MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku MoŜliwości realizacji CCS w Grupie LOTOS z wykorzystaniem złóŝ ropy naftowej na Bałtyku Wojciech Blew, Dyrektor ds. Rozwoju Technologii, Grupa LOTOS Jerzy DomŜalski, Główny Koordynator Kontraktów Geolog,

Bardziej szczegółowo

Ceny nawozów mineralnych - czy w 2017 roku będą stabilne?

Ceny nawozów mineralnych - czy w 2017 roku będą stabilne? .pl https://www..pl Ceny nawozów mineralnych - czy w 2017 roku będą stabilne? Autor: Ewa Ploplis Data: 24 czerwca 2017 Zwiększa się zapotrzebowanie na nawozy mineralne na krajowym rynku. Jednocześnie występuje

Bardziej szczegółowo

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r. Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 17.11.2017 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Algieria 0,29 zł 0,36 zł 2. Algieria - numery komórkowe

Bardziej szczegółowo

mapy cyfrowe dla biznesu

mapy cyfrowe dla biznesu Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na czerwiec 2009 1. MapSet Polska:...3 2. MultiNet Europa:...5 3. MapSet Europa:...8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska szczegółowa

Bardziej szczegółowo

Co kupić a co sprzedać 2015-06-26 13:34:29

Co kupić a co sprzedać 2015-06-26 13:34:29 Co kupić a co sprzedać 2015-06-26 13:34:29 2 Eksport jest siłą napędową niemieckiej gospodarki. Niemcy są także znaczącym importerem surowców, głównie energetycznych, ale i wysoko przetworzonych wyrobów

Bardziej szczegółowo

Zielona Energia czyli Rola nauki w rozwiązywaniu zagrożeń cywilizacyjnych

Zielona Energia czyli Rola nauki w rozwiązywaniu zagrożeń cywilizacyjnych Zielona Energia czyli Rola nauki w rozwiązywaniu zagrożeń cywilizacyjnych Największe zagrożenia dla naszej cywilizacji: 1) Deficyt energii (elektrycznej) 2) Brak czystej wody 3) Brak żywności 4) Jakość

Bardziej szczegółowo

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK

PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK 29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów

Bardziej szczegółowo

Z Abdelazizem Lahiouelem, ambasadorem Republiki Algierii rozmawia Piotr Kwiatkiewicz

Z Abdelazizem Lahiouelem, ambasadorem Republiki Algierii rozmawia Piotr Kwiatkiewicz Algierskie kuszenie Z Abdelazizem Lahiouelem, ambasadorem Republiki Algierii rozmawia Piotr Kwiatkiewicz ( Energia Gigawat marzec 2007) - Panie Ambasadorze, jakie są podstawowe atrybuty Algierii na rynku

Bardziej szczegółowo

Sytuacja społecznogospodarcza

Sytuacja społecznogospodarcza Sytuacja społecznogospodarcza w regionie Włodzimierz Szordykowski Dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego Gdańsk, dnia 30 listopada 2011 roku Sytuacja gospodarcza na świecie Narastający dług publiczny

Bardziej szczegółowo

Transport Morski w gospodarce Globalnej i Unii Europejskiej wykład 04. dr Adam Salomon

Transport Morski w gospodarce Globalnej i Unii Europejskiej wykład 04. dr Adam Salomon gospodarce Globalnej i Unii Europejskiej wykład 04 dr Adam Salomon : TENDENCJE NA RYNKU ŁADUNKÓW MASOWYCH SUCHYCH dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki AM w Gdyni 2 Wielkość przeładunków ładunków

Bardziej szczegółowo

EKOLOGICZNE PROMY NA BAŁTYKU EKSTRAWAGANCJA CZY NIEUCHRONNOŚĆ?

EKOLOGICZNE PROMY NA BAŁTYKU EKSTRAWAGANCJA CZY NIEUCHRONNOŚĆ? NEXUS Consultants Sp. z o.o. Hryniewickiego 8A, 81-340 Gdynia T.: +48 58 66 18 300, F.: +48 58 50 05 303 nexus@nexus.pl www.nexus.pl EKOLOGICZNE PROMY NA BAŁTYKU EKSTRAWAGANCJA CZY NIEUCHRONNOŚĆ? Gdynia,

Bardziej szczegółowo

mapy cyfrowe dla biznesu

mapy cyfrowe dla biznesu Opis danych kartograficznych dostępnych w ofercie Emapa sp. z o.o. - stan na czerwiec 2010 1. MapSet Polska:...3 2. MultiNet Europa:...5 3. MapSet Europa:...8 5. MapSet Azja:... 10 2 1. MapSet Polska szczegółowa

Bardziej szczegółowo

Chiny - czas przemian

Chiny - czas przemian Chiny - czas przemian Opracowała Barbara Cieszewska, źródło: http://www.eia.gov/ ( Energetyka kwiecień 2013) Chińska Republika Ludowa jest największym producentem i konsumentem energii elektrycznej na

Bardziej szczegółowo

TRANSPORT LNG DROGĄ MORSKĄ JAKO JEDEN Z ELEMENTÓW ŁAŃCUCHA DOSTAW GAZU

TRANSPORT LNG DROGĄ MORSKĄ JAKO JEDEN Z ELEMENTÓW ŁAŃCUCHA DOSTAW GAZU Urszula Motowidlak 1 TRANSPORT LNG DROGĄ MORSKĄ JAKO JEDEN Z ELEMENTÓW ŁAŃCUCHA DOSTAW GAZU Wstęp Ograniczone możliwości zastosowania rurociągów do przesyłu gazu ziemnego wymuszają rozwój technologii masowego

Bardziej szczegółowo

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r.

Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia r. Cennik połączeń telefonicznych w AleKontakt Obowiązujący od dnia 15.04.2015 r. 1. Cennik połączeń - pełny wykaz krajów. Lp. KRAJ netto brutto 1. Afganistan 1,22 zł 1,50 zł 2. Albania 0,65 zł 0,80 zł 3.

Bardziej szczegółowo