BADANIA UKŁADU MIKROKOGENERACYJNEGO STIRLINGA. CZĘŚĆ I

Transkrypt

1 BADANIA UKŁADU MIKROKOGENERACYJNEGO STIRLINGA. CZĘŚĆ I Z SILNIKIEM Autorzy: Adrian Chmielewski, Robert Gumiński, Kamil Lubikowski, Jędrzej Mączak, Przemysław Szulim ("Rynek Energii" - sierpień 2015) Słowa kluczowe: Silnik Stirlinga, układ mikrokogeneracyjny, badania stanowiskowe Streszczenie. Poprawa efektywności energetycznej jest kluczowym elementem przy ograniczeniu emisji CO 2 oraz przetwarzaniu energii z paliw kopalnych dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Dyrektywy 2012/27/UE, 2009/28/WE, 2004/8/EC informują o krokach jakie należy poczynić i jaką technologię wytypować aby nastąpił wzrost efektywności energetycznej. Wśród rozważanych technologii generacji rozproszonej wyróżnia się urządzenia przeznaczone do użycia w gospodarstwach domowych, w tym wytwarzające w skojarzeniu energię elektryczną oraz ciepło użytkowe μchp (micro combined heat and power), w szczególności μchp z silnikiem Stirlinga. W artykule przedstawiono rezultaty badań μchp z silnikiem Stirlinga. Omówione zostały metody regulacji (poprzez zmianę średniego ciśnienia w przestrzeni roboczej oraz zmianę temperatury górnego źródła ciepła) osiągów układu μchp z silnikiem Stirlinga dla najczęściej stosowanych gazów roboczych m.in: helu, azotu, powietrza oraz argonu. W pracy przedstawiono także przebieg indykatorowy zamknięty oraz otwarty uzyskany podczas badań stanowiskowych dla silnika Stirlinga typu Alfa. 1. WSTĘP Pakiet energetyczno-klimatyczny stawia przed państwami członkowskimi nowe wyzwania dotyczące m.in: ochrony klimatu (20% redukcja emisji CO 2 do roku 2020), zwiększenia udziału OZE na rynku energii (20% OZE na rynku energii [14]) oraz poprawy efektywności energetycznej (20% poprawa efektywności energetycznej [15]). Aby uzyskać zamierzony cel należy wykorzystywać technologie kogeneracyjne [1-13, 16], których wsparcie programami krajowymi [25] prowadzi do ich szybkiego rozwoju, zmniejszenia ich ceny wskutek większej podaży na rynku. W pracy przedstawiono wyniki badań stanowiskowych dla układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga, który w dyrektywie [15] zaliczony został jako jedna z technologii skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w tym samym procesie. W pierwszej części artykułu przedstawiono stanowisko badawcze z silnikiem Stirlinga. Omówiono metody regulacji osiągów silnika Stirlinga. W drugiej części pracy przedstawiono wyniki badań stanowiskowych ww. układu mikrokogeneracyjnego. Badania wykonano dla różnych gazów roboczych, m.in: helu, azotu, powietrza oraz argonu. Celem pracy było przedstawienie wpływu wybranych parametrów termodynamicznych na osiągi układu mikrokogeneracyjnego, szczególnie istotnych z punktu widzenia eksploatacji takiego układu.

2 2. STANOWISKO BADAWCZE UKŁAD MIKROKOGENERACYJNY Z SILNIKIEM STIRLINGA Stanowisko laboratoryjne na którym przeprowadzono badania, składało się z: silnika Stirlinga jednostronnego działania typu Alfa (Rys. 1), przekładni pasowej o przełożeniu i=1:4 pomiędzy silnikiem Stirlinga a silnikiem elektrycznym prądu stałego DC (moc znamionowa silnika elektrycznego 500 W), czujników pomiarowych (przetwornik ciśnienia umieszczony w cylindrze zimnym, czujnik magneto indukcyjny, termopary pomiarowe typu K umieszczone w: przestrzeni sprężania T Co, rozprężania T Ex oraz na regeneratorze od strony chłodnicy T rc i od strony nagrzewnicy T rh ), układu obciążającego do 550 Watów (układ obciążający pracował jako regulowane źródło prądowe), układu pomiarowego produkcji National Instruments oraz oprogramowania napisanego w LabVIEW do rejestracji wybranych parametrów. Gazy robocze, którymi były: hel, azot, powietrze oraz argon dostarczano do przestrzeni buforowej p buffer oraz przestrzeni roboczej p ch z butli (Rys. 2). Podczas badań rejestrowane były równolegle temperatury w przestrzeni sprężania T Co., rozprężania T Ex, na regeneratorze od strony zimnej T rc oraz gorącej T rh oraz prędkość obrotowa silnika Stirlinga (która przeliczona została na prędkość obrotową maszyny elektrycznej przy znanym przełożeniu pomiędzy silnikiem elektrycznym a silnikiem Stirlinga), prąd zadawany układowi obciążającemu, napięcie na silniku elektrycznym oraz ciśnienie w cylindrze zimnym (przestrzeń sprężania). Na rysunku 2 przedstawiono schemat budowy stanowiska. Rys. 1. Schemat poglądowy silnika Stirlinga typu alfa

3 Rys. 2. Schemat poglądowy stanowiska układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga Na rysunku 3a, b, c) zaprezentowano zdjęcia stanowiska badawczego. Do rozruchu układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga posłużyła maszyna elektryczna, która w trakcie uruchamiania stanowiska pracowała jako silnik i była zasilana z 2ch szeregowo połączonych akumulatorów kwasowo-ołowiowych 12V (Forse 55Ah). a)

4 b) c) Rys. 3. Stanowisko badawcze z silnikiem Stirlinga a, b, c) 2.1. Badania stanowiskowe Badania stanowiskowe zostały przeprowadzone przy znanych temperaturach w przestrzeni sprężania oraz rozprężania dla wcześniej wymienionych gazów roboczych. Podczas badań zmieniano, poprzez zmianę ilości gazu roboczego w komorze roboczej, średnie ciśnienie gazu roboczego. Uzyskano w ten sposób informację o wpływie ciśnienia gazu roboczego panują-

5 cego w komorze roboczej na prędkość obrotową oraz moc i sprawność układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga. Zmianę mocy układu można opisać zależnością: pg Vg Pel L f l mg l f (1) R T srednie gdzie: P el - moc elektryczna [W], L- praca mechaniczna [J], f- częstotliwość [Hz], m g - regulowana masa gazu roboczego [kg], p g - średnie ciśnienie gazu roboczego [Pa[, V g - objętość gazu roboczego [m 3 ], R- indywidualna stała gazowa [J/kgK], T średnie - średnia temperatura gazu roboczego [K], Na rysunku 4 przedstawiono rozpływ mocy w układzie kogeneracyjnym z silnikiem Stirlinga. Rys. 4. Interpretacja rozpływu mocy w układzie mikrokogeneracyjnym z silnikiem Stirlinga (model bryłowy) [12] Podczas prowadzenia badań nie ładowano akumulatora, dlatego też, w celu pominięcia jego sprawności, można przyjąć, że (sprawność akumulatora η ak =1), zatem moc wyjściowa z układu mikrokogeneracyjnego (P wyj ) można zapisać zależnością zgodnie z [12]: P wyj P kog P P (2) el term mech el gdzie: η term - sprawność silnika Stirlinga, η mech - sprawność przekładni, η mech - sprawność maszyny elektrycznej. Szczegółowy opis tych parametrów zamieszczono w [12]. Znając wartość mocy wejściowej do układu [12], sprawność układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga można wyznaczyć z zależności P wej wyj el CHP (3) Pwej Pwej gdzie: P wej - moc wejściowa [W], wyznaczona na podstawie strumienia spalanego gazu, P wej =3,44 kw, P wyj - moc wyjściowa [W]- mierzona na stanowisku badawczym (rysunek 3), η CHP - sprawność układu mikrokogeneracyjnego [-], wyznaczona na podstawie znajomości P wej oraz P wyj. P

6 Na rysunkach 5, 6, 7 oraz 8 przedstawiono charakterystyki prędkościowe dla różnych ciśnień gazów roboczych (od 0,3 MPa do 1,1MPa). Należy zauważyć, że wraz ze wzrostem średniego ciśnienia gazu roboczego wzrasta wartość mocy elektrycznej dla każdego z rozpatrywanych gazów roboczych. Rysunek 5 przedstawia wpływ ciśnienia gazu roboczego, którym było powietrze na wielkość uzyskiwanej mocy elektrycznej. Rys. 5. Charakterystyki prędkościowe mocy układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga przy T e =910K, T c =301 K dla powietrza Analizując przebiegi przedstawione na rys. 5 można dostrzec, że wzrostowi ciśnienia od 0,3 do 0,7 MPa towarzyszy również wzrost prędkości obrotowej. Dla powietrza przy ciśnieniu p=0,3 MPa moc maksymalna wynosi 10,67 Watta przy n=380,4 obr/min. Rys. 6. Charakterystyki prędkościowe mocy układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga przy T e =910K, T c =301 K dla argonu

7 Rysunek 6 przedstawia wpływ ciśnienia gazu roboczego, którym był argon na wielkość uzyskiwanej mocy elektrycznej. Dla p=0,3 MPa moc maksymalna wyniosła 32,2 Watta przy n=677obr/min. Warto zwrócić uwagę, że dla ciśnienia p=0,3 MPa porównując powietrze (rysunek 5) i argon (rysunek 6), dla argonu uzyskuje się trzykrotnie wyższą wartość mocy elektrycznej. Rysunek 7 przedstawia wpływ ciśnienia gazu roboczego, którym był azot, na wielkość uzyskiwanej mocy elektrycznej. Rys. 7. Charakterystyki prędkościowe mocy układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga przy T e =910K, T c =301 K dla azotu W przypadku azotu dla ciśnienia p=0,3 MPa, wartość mocy maksymalnej wyniosła 19,77W przy n=412,25 obr/min. Analizując przebiegi przedstawione na rysunku 7 można dostrzec, że wzrostowi ciśnienia od 0,3 do 1 MPa towarzyszy także wzrost prędkości obrotowej. Na rysunku 8 przedstawiono wpływ ciśnienia gazu roboczego, którym był hel, na wielkość uzyskiwanej mocy elektrycznej. Warto zwrócić uwagę, że dla helu dla p=0,3 MPa wartość mocy wyniosła 4,97W przy n=690 obr/min i była ona najniższa spośród rozpatrywanych gazów roboczych. Można stwierdzić, że gazy robocze o wyższej masie molowej [7] (argon - 32 kg/kmol, powietrze - 28,8 kg/kmol, azot - 28 kg/kmol) dla niższych ciśnień uzyskują wyższe wartości mocy w porównaniu do gazów o niskiej masie molowej (hel - 4 kg/kmol). W przypadku wyższych ciśnień (powyżej p=0,7 MPa) jest odwrotnie tzn. wyższe wartości mocy uzyskuje się dla gazów o niższej masie molowej. Warto zwrócić uwagę, że przeprowadzona w pracach [7, 10, 11] analiza termodynamiczna wykazuje, że gazy o niższej masie molowej są bardziej odpowiednie ponieważ uzyskuje się wyższą wartość sprawności silnika Stirlinga i w konsekwencji wyższą sprawność układu mikrokogeneracyjnego.

8 W pracy [6] potwierdzono prawdziwość regulacji osiągów silnika Stirlinga typu beta poprzez zmianę masy gazu roboczego oraz temperatury górnego źródła ciepła. W pracy [13] podobne rezultaty dotyczące możliwości regulacji osiągów otrzymano dla silnika Stirlinga typu gamma. Badania przeprowadzono dla helu oraz powietrza, podobnie jak w niniejszym artykule. W pracy [3] zaprezentowano wyniki badań dla silnika Stirlinga typu Alfa. Autorzy również uzyskali możliwość regulacji osiągów (prędkości obrotowej, mocy oraz sprawności) poprzez zmianę masy gazu roboczego w komorze roboczej oraz temperatury górnego źródła. Rys. 8. Charakterystyki prędkościowe mocy układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga przy T e =910K, T c =301 K dla helu Na rysunku 9 przedstawiono przebiegi mocy maksymalnej dla rozpatrywanych gazów roboczych oraz sprawności w punktach mocy maksymalnej. W przypadku helu moc maksymalna uzyskana była dla ciśnienia 1,55 MPa przy prędkości obrotowej 527,2 obr/ min i wyniosła blisko 503,9 Wata (rysunek 9a). Sprawność przy mocy maksymalnej dla ciśnienia 1,55 MPa wynosi 14,6 %. W przypadku argonu dla ciśnienia 0,9 MPa przy prędkości obrotowej równej 405,8 obr/min uzyskiwana jest moc maksymalna wynosząca 122,5 Wata (rysunek 9b). Sprawność przy mocy maksymalnej dla argonu wynosi 3,6% i jest czterokrotnie niższa niż dla helu i najniższa spośród rozpatrywanych gazów roboczych. Dla powietrza przy p=1,4 MPa uzyskano najwyższą wartość mocy (rysunek 9a), wyniosła ona 195,46W przy n=425 obr/min, natomiast wartość sprawności w punkcie mocy maksymalnej wyniosła 5,7%. W przypadku azotu najwyższą wartość mocy uzyskano przy p=1,1 MPa, wyniosła ona 159,6W (rysunek 9a) co odpowiadało sprawności 4,6%.

9 a) b) Rys. 9. Przebiegi mocy a) oraz sprawności maksymalnej b) układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga dla helu, azotu, powietrza oraz argonu. T c =301 K. T e =910 K Na rysunkach 10 oraz 11 przedstawiono wpływ temperatury górnego źródła ciepła na osiągi układu mikrokogeneracyjnego. Analizując uzyskane rezultaty można stwierdzić, że wraz ze wzrostem temperatury górnego źródła (temperatura mierzona w przestrzeni rozprężania) wzrasta uzyskiwana wartość mocy elektrycznej. Na rysunku 10, dla helu, przy ciśnieniu 0,6 MPa wzrost mocy przy zmianie temperatury z 780 na 840 K był blisko 2,5 krotny (wzrost z 13,7 Watta na 31,3 W). Dla temperatury 910 K moc elektryczna uzyskana z układu mikrokogeneracyjnego wyniosła 90.1 W. Dla 0,7 MPa przy temperaturze 910 K moc elektryczna wyniosła 127 W, natomiast dla 0.8 MPa było to 144,5 W. Dla azotu, o ciśnieniu 0,6MPa i temperaturze T=780 K uzyskano wartość mocy elektrycznej równą 58,86W, dla T=850K moc wyniosła 62,4W natomiast dla T=910K wyniosła 77,41W. Najwyższy przyrost mocy wskutek zmiany temperatury górnego źródła uzyskano dla ciśnienia p=0,8mpa (moc przy T=780K wyniosła 106,27W natomiast dla 910K wyniosła 137,2W, zmiana mocy wyniosła blisko 31Watt). Dla p=0,7mpa przyrost mocy wskutek zmian temperatury był liniowy (dla 780K moc wyniosła 89,79W natomiast dla 910K, moc elektryczna wyniosła 100,9W.

10 Rys. 10. Wpływ temperatury górnego źródła na osiągi układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga dla helu oraz azotu Na rysunku 11 zaprezentowano wpływ temperatury górnego źródła ciepła na wartość mocy elektrycznej dla powietrza oraz argonu. Dla ciśnienia p=0,6mpa uzyskano zbliżone rezultaty dla 910K w przypadku argonu moc elektryczna wyniosła 72,6Wata, natomiast dla powietrza 68,39W. Dla T=780K dla obu gazów uzyskano blisko 36Watt. Najwyższy przyrost mocy uzyskano dla powietrza przy p=0,8 MPa gdzie przy zmianie z T=780K na 910 K uzyskano wzrost mocy o 56W (z 81,3W dla T=780K do 137,4 dla T=910K). Należy także podkreślić, że wzrost mocy dla powietrza przy ciśnieniu 0,8MPa był liniowy. Rys. 11. Wpływ temperatury górnego źródła na osiągi układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga dla powietrza oraz argonu

11 W tabeli 1 przedstawiono zestawienie wybranych parametrów pracy µchp w punktach mocy maksymalnej. Najwyższą moc elektryczną uzyskano dla Helu równą 503,8 Wata przy ciśnieniu p=1,55 MPa dla n=526,2 obr/min. Odpowiadało to sprawności 14,7%. Z tabeli widać również, że najgorsze rezultaty osiągnięto dla argonu, sprawność maksymalna nie przekroczyła 3,6% co odpowiadało mocy elektrycznej równej 122,1 W przy n=405,9 obr/min. Tabela 1 Parametry pracy układu mikrokogeneracyjnego w punktach mocy maksymalnej Typ gazu Moc elektryczna Sprawność Średnie ciśnienie Prędkość roboczego (W) (%) p (MPa) n (obr/min) Hel Azot Powietrze Argon obrotowa Na rysunku 12 przedstawiono wyniki badań zmian ciśnienia w cylindrze zimnym silnika Stirlinga. Zmiany ciśnienia względem ciśnienia średniego dla azotu, p=0.825mpa wynoszą ±0.2 MPa. a) b) Rys. 12. Przebiegi zmian ciśnienia w cylindrze roboczym: a - wykres indykatorowy zamknięty, b - wykres indykatorowy otwarty

12 3. PODSUMOWANIE W artykule przedstawione zostały badania układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga, które przeprowadzono przy użyciu różnych gazów roboczych m.in: helu, azotu, powietrza oraz argonu. Zaprezentowane wyniki badań zobrazowały jak zmienia się moc układu mikrokogeneracyjnego w zależności od średniego ciśnienia gazu roboczego w komorze roboczej oraz temperatury górnego źródła ciepła. W pracy przedstawiono także porównanie sprawności maksymalnych odpowiadających punktom mocy maksymalnych dla helu, azotu, argonu oraz powietrza. Przedstawione badania niosą praktyczną informację o możliwościach regulacji mocy układu mikrokogeneracyjnego z silnikiem Stirlinga, który może być użyty w gospodarstwach domowych, wykorzystujących paliwa stałe do ogrzewania powierzchni mieszkalnych. LITERATURA [1] Ahmadi M. H., Sayyaadi H., Dehghani S., Hosseinzade H.: Designing a solar powered Stirling heat engine based on multiple criteria: Maximized thermal efficiency and power. Energy Conversion and Management 2013; 75: [2] Aksoy F., Karabulut H., Çınar C., Solmaz H., Ӧnder Ӧzgӧoren Y., Uyumaz A.: Thermal performance of a Stirling engine powered by a solar simulator. Applied Thermal Engineering, Vol.86 pp , [3] Bert J., Chrenko D., Sophy T., Moyne L. Le, Sirot F.: Simulation, experimental validation and kinematic optimization of a Stirling engine using air and helium. Energy Vol. 78, pp , [4] Batmaz I., Ustun S.: Design and manufacturing of a V type Stirling engine with double heaters. Applied Energy 2008; 85: [5] Caresana F., Brandoni C., Feliciotti P., Bartolini C. M.: Energy and economic analysis of an ICE based variable speed operated micro cogenerator, Applied Energy, Vol. 88, pp , [6] Cheng C. H., Yang H. S., Keong L.: Theoretical and experimental study of a 300W beta type Stirling engine. Energy,Vol. 59, pp , [7] Chmielewski A., Gumiński R., Radkowski S.: Wpływ własności gazów roboczych na sprawność i pracę teoretyczną obiegu Stirlinga, Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów, 2(98)/2014 (In Polish). [8] Chmielewski A., Lubikowski K., Radkowski S.: Sposoby zwiększania sprawności silnika spalinowego z zastosowaniem układów kogeneracyjnych, Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów, 2(98)/2014 (In Polish). [9] Chmielewski A., Gumiński R., Radkowski S., Szulim P.: Aspekty wsparcia i rozwoju mikrokogeneracji rozproszonej na terenie Polski, Rynek Energii, 2014, nr 5 (114), pp

13 [10] Chmielewski A. et al: Thermodynamic analysis and experimental research on cogeneration system with Stirling engine, Wulfenia Journal, Vol. 21, No. 4, pp , [11] Chmielewski A., Gumiński R., Radkowski S., Szulim P.: Experimental research and application possibilities of microcogeneration system with Stirling engine, Journal of Power Technologies Vol. 95 (Polish Energy Mix), pp.1 9, [12] Chmielewski A., Radkowski S., Szczurowski S.: Analiza rozpływu mocy w układzie kogeneracyjnym z silnikiem Stirlinga, Zeszyty Naukowe Instytutu Pojazdów 2 (2014) 98. [13] Cinar C., Karabulut H.: Manufacturing and testing of a gamma type Stirling engine, Renewable Energy, 2005; 30: [14] Directive 2009/28/EC of the council of 23 april 2009, on the promotion of the use of energy from renewable sources and amending and subsequently repealing Directives 2001/77/EC and 2003/30/EC. [15] Directive 2012/27/EU of the European Parliment and of the Council of 25 October 2012 on energy efficiency, amending Directives 2009/125/EC and 2010/30/EU and repealing Directives 2004/8/EC and 2006/32/EC. [16] Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG. [17] Karabulut H., Huseyin, Yucesu S., Cınar C., Aksoy F.: An experimental study on the development of a β type Stirling engine for low and moderate temperature heat sources. Applied Energy 2009; 86: [18] Li T., DaWei Tang, Li Z., Du J., Zhou T., Jia Y.: Development and test of a Stirling engine driven by waste gases for the micro CHP system. Applied Thermal Engineering 2012; 33 34: [19] Renzi M., Brandoni C.: Study and application of a regenerative Stirling cogeneration device based on biomass combustion. Applied Thermal Engineering 2014; 67: [20] Rogdakis E.D., Antonakos G. D., Koronaki I. P.: Thermodynamic analysis and experimental investigation of a Solo V161 Stirling cogeneration unit. Energy 2012; 45: [21] Sripakagorn A., Srikam C.: Design and performance of a moderate temperature difference Stirling engine. Renewable Energy 2011; 36: [22] García D., González M.A., Prieto J. I., Herrero S., López S., Mesonero I., Villasante C.: Characterization of the power and efficiency of Stirling engine subsystems, Applied Energy, Vol. 121, pp , [23] Milewski M., Discepoli G., Desideri U.: Modeling the performance of MCFC for various fuel and oxidant compositions, International Journal of Hydrogen Energy, Vol. 39, pp , [24] Milewski J., Świrski K.: Modelling the SOFC behaviours by artificial neural network. Vol. 34, No. 13, pp , [25] Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dostęp

14 RESEARCH ON THE MICRO COGENERATION SYSTEM WITH STIRLING ENGINE Key words: Stirling engine, micro cogeneration system, bench testing. Summary. Improvement of energy efficiency is a key element for the member states of the European Union while reducing the CO 2 emissions and converting the energy from fossil fuels. The 2012/27/UE, 2009/28/WE, 2004/8/EC Directives inform about the steps which should be made, and about the technology that should be selected in order to enhance the increase of energy efficiency. Among the considered technologies of distributed generation, appliances particularly designed to use in households are to be included, among others the devices producing electric energy and the utility heat in combination - μchp (micro combined heat and power), especially the μchp with the Stirling engine. In this article, the results of tests of the μchp with the Stirling engine have been presented. The control methods (by means of changing the average pressure in the working chamber and the temperature of the upper heat source) of the performance of the μchp system with the Stirling engine for the most frequently used working gases, including: helium, nitrogen, air, and argon have been discussed. In this paper, the indicator open and closed curves have been shown, obtained from the test bench research for the Alpha-type Stirling engine. Adrian Chmielewski, mgr inż. Politechnika Warszawska, Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych, asystent w Instytucie Pojazdów. Jego zainteresowania naukowe związane są z modelowaniem i badaniem źródeł generacji rozproszonej, współpracą odnawialnych źródeł energii z magazynami energii oraz funkcjonowaniem rynku energii elektrycznej. E mial: a.chmielewski@mechatronika.net.pl. Robert Gumiński, dr inż. Politechnika Warszawska, Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych, adiunkt w Instytucie Pojazdów. Jego zainteresowania naukowe dotyczą niezawodności, eksploatacji i bezpieczeństwa obiektów technicznych. Kamil Lubikowski, mgr inż. jest absolwentem Wydziału Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej, doktorant w Instytucie Pojazdów. Jego zainteresowania naukowe związane są z badaniami układów mikrokogeneracyjnych. Jędrzej Mączak, dr hab. inż. Politechnika Warszawska, Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych. Jego zainteresowania naukowe skupiają się na diagnostyce maszyn i urządzeń. W pracy naukowej zajmuje się także komunikacją i sterowaniem między urządzeniami w sieci rozproszonej (Internet of Things). Przemysław Szulim, mgr inż. Politechnika Warszawska, Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych, asystent w Instytucie Pojazdów. Jego zainteresowania naukowe związane są z diagnostyką techniczną, w szczególności metod magnetycznych, a także pojazdami autonomicznymi, sterowaniem oraz komunikacją między urządzeniami z wykorzystaniem protokołów komunikacyjnych m.in: CAN, CANOpen, FlexRay, LIN, ZigBee.