Druk nr 3163 Warszawa, 11 lutego 2015 r.

Transkrypt

1 SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Druk nr 3163 Warszawa, 11 lutego 2015 r. Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 33 oraz art. 69 ust. 1 pkt 1 regulaminu Sejmu niżej podpisani posłowie wnoszą projekt uchwały: - w sprawie podjęcia przez Radę Ministrów działań mających na celu doprowadzenie do opłacalności produkcji rolnej w Polsce w tym rynku mleka, wieprzowiny, owoców i tytoniu oraz poprawy poziomu i jakości życia mieszkańców wsi. Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem uchwały upoważniamy pana posła Krzysztofa Jurgiela. (-) Waldemar Andzel; (-) Jan Krzysztof Ardanowski; (-) Zbigniew Babalski; (-) Barbara Bartuś; (-) Antoni Błądek; (-) Jacek Bogucki; (-) Zbigniew Chmielowiec; (-) Przemysław Czarnecki; (-) Piotr Krzysztof Ćwik; (-) Jan Dziedziczak; (-) Szymon Giżyński; (-) Kazimierz Gołojuch; (-) Józefa Hrynkiewicz; (-) Wojciech Jasiński; (-) Krzysztof Jurgiel; (-) Sławomir Kłosowski; (-) Henryk Kowalczyk; (-) Bartosz Kownacki; (-) Piotr Król; (-) Elżbieta Kruk; (-) Gabriela Masłowska; (-) Jerzy Materna; (-) Grzegorz Matusiak; (-) Kazimierz Moskal; (-) Piotr Naimski; (-) Stanisław Pięta; (-) Dariusz Piontkowski; (-) Stanisław Piotrowicz; (-) Bogdan Rzońca; (-) Jarosław Sellin; (-) Czesław Sobierajski; (-) Krzysztof Sońta; (-) Krzysztof Szczerski; (-) Jerzy Szmit; (-) Robert Telus; (-) Jan Warzecha; (-) Witold Waszczykowski; (-) Elżbieta Witek; (-) Grzegorz Adam Woźniak; (-) Anna

2 Zalewska; (-) Łukasz Zbonikowski; (-) Jarosław Zieliński; (-) Jerzy Żyżyński.

3 Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia r. Projekt w sprawie podjęcia przez Radę Ministrów działań mających na celu doprowadzenie do opłacalności produkcji rolnej w Polsce w tym rynku mleka, wieprzowiny, owoców i tytoniu oraz poprawy poziomu i jakości życia mieszkańców wsi 1 Sejm RP wyraża niepokój z powodu trwającego na polskiej wsi kryzysu, którego przejawami są: spadek cen produktów rolnych przy jednoczesnym wzroście cen części środków do produkcji rolnej oraz destabilizacja wielu rynków rolnych, w tym rynku mleka, rynku wieprzowiny, rynku owoców i warzyw. Sejm RP negatywnie ocenia zjawiska: braku prowadzenia przez Rząd RP spójnej, rzetelnej i opartej na opracowanym programie polityki wobec polskiej wsi, ograniczania środków w Budżecie Państwa na wieś i rolnictwo, a także braku zmniejszenia dystansu dzielącego wieś od miasta. Sejm RP wzywa Radę Ministrów do podjęcia działań mających na celu doprowadzenie do opłacalności produkcji rolnej w Polsce oraz poprawy poziomu i jakości życia mieszkańców wsi Rezolucja wchodzi w życie z dniem podjęcia. 2

4 U Z A S A D N I E N I E Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej zapoczątkowało wiele korzystnych mian w polskim rolnictwie i na obszarach wiejskich. Polscy rolnicy i mieszkańcy wsi zostali objęci instrumentami finansowymi wspólnej polityki rolnej. Spowodowało to wzrost dochodów rolników i cen większości produktów rolnych oraz zwiększenie eksportu polskiej żywności. W tej nowej sytuacji należało wprowadzić nową politykę rolną, zrywającą z liberalną polityką realizowaną przez pierwsze 16 lat polskich przemian. Za rządów Prawa i Sprawiedliwości, w latach , wdrażano program rolny, którego celem była poprawa sytuacji ekonomicznej rolnictwa i zachowanie jak największej liczby gospodarstw rolnych poprzez zapewnienie im stabilnych możliwości rozwoju i funkcjonowania na jednolitym rynku europejskim. W kampaniach wyborczych do Sejmu i Senatu Platforma Obywatelska i Polskie Stronnictwo Ludowe zapowiadały dokonanie kolejnych zmian. Ich obietnice wyborcze dotyczyły rolnictwa, rynków rolnych, rozwoju wsi i rybołówstwa. Po siedmiu latach rządów PO-PSL doprowadzono do destabilizacji na rynkach rolnych zagrożenie bytu specjalistycznych gospodarstw rolnych i zachowania podstawowych sektorów rolnictwa, w szczególności poprzez: 1) Doprowadzenie do kryzysu i stanu destabilizacji na rynkach rolnych było konsekwencją bezkrytycznego uznania priorytetu rozwiązań unijnych i przyjęcia złych uregulowań legislacyjnych oraz opóźnienia we wdrażaniu uznanych rozwiązań. Dotyczy to szczególnie regulowanych w UE rynków: cukru, mleka i tytoniu oraz innych rynków rolnych. W zakresie rynków regulowanych, obserwowane były istotne zaniedbania rządu PO-PSL i częste spóźnione reakcje na sytuacje kryzysowe. 2) Rząd PO-PSL okazał się całkowicie bierny i bezradny wobec kryzysów pojawiających się na większości rynków rolnych, zwłaszcza w ostatnim 2014 roku, kiedy to w konsekwencji embarga rosyjskiego na wielu rynkach jednocześnie wystąpiło ograniczenie możliwości zbytu wytworzonych produktów rolnych, drastyczne spadki cen skupu dla rolników, poniżej poziomu kosztów produkcji, co wielu rolników doprowadziło na krawędź bankructwa. Minister Rolnictwa nie podjął realnych działań w kraju i KE, a składając puste obietnice i

5 sprzeczne o świadczenia doprowadził do pogłębienia stanu kryzysu rynkowego i strat rolników. 3) Zasadnicze znaczenie na sytuację rynków rolnych w 2014 roku miała bierna postawa rządu PO-PSL wobec zagrożenia embargiem ze strony Rosji dla polskiej żywności i bezradność w negocjacjach z KE w sprawie rekompensat. Nie wyciągnięto wniosków z embarga Rosji na warzywa w 2011 roku w związku z wybuchem epidemii Escherichia coli i nie przygotowano procedur działania oraz wsparcia ze środków krajowych. Rosja w 2014 roku wprowadziła ponownie embargo na większość polskiego eksporty rolnego, w tym na mięso wieprzowe ( po wykryciu ASF w lutym 2014) a następnie latem na owoce, warzywa i inne produkty. W tej sytuacji wystąpiła całkowita nieskuteczność rządu w sprawie rekompensat za skutki embarga oraz sprzeczne działania Ministra Rolnictwa. Skutki rosyjskiego embarga na opłacalność produkcji i ceny polskich produktów rolnych w 2014 roku były dramatyczne. Minister Rolnictwa był odpowiedzialny za lekceważenie zagrożeń zgłaszanych przez sejmową Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi, wprowadzanie w błąd polskich rolników w zakresie możliwości i skali rekompensat oraz brak przeciwdziałania tym skutkom ze środków krajowych. W konsekwencji tych zaniedbań nastąpił spadek cen jabłek i gruszek o 15-20%, ceny produktów mleczarskich o 10-15% i w konsekwencji cen skupu mleka o 4-5% oraz spadek cen żywca wieprzowego do poziomu 3 zł/kg na początku 2015 roku. 4) Dramatyczna sytuacja na rynku wieprzowiny i spadek pogłowia trzody chlewnej z 22 mln sztuk, do obecnego poziomu 8 mln sztuk jest wynikiem wielu zaniedbań rządu w kolejnych latach począwszy od 2011 roku (brak reakcji na wprowadzenie mięsa z dioksynami z Niemiec) oraz braku ochrony polskiego rynku i sektora mięsnego, między innymi wskutek: zbyt późnej reakcji polskich instytucji kontrolnych na wprowadzenia na rynek mięsa niskiej jakości, akceptacji niekontrolowanego importu mięsa przez zagraniczne sieci handlowe rzędu 1 mln ton rocznie oraz przejęcia polskich zakładów mięsnych przez zagraniczne podmioty - konkurencyjne wobec Polski. 5) W ostatnim roku rząd PO-PSL okazał się też całkowicie bezradny wobec rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń (ASF), który zagraża całkowitym zniszczeniem hodowli świń w Polsce. Rolnicy z terenów przygranicznych z Białorusią zostali

6 praktycznie sami z wielkim zagrożeniem, a wystąpienie ASF spowodowało spadek cen żywca wieprzowego w całym kraju o 12 % w lutym 2014 i o 6% w pierwszym półroczu 2014 roku. Opieszałość w podejmowaniu decyzji przez ministra Kalembę, w działaniach chroniących polskich producentów, zbyt duży obszar ochronny i inne zaniedbania spowodowały straty rolników i zablokowanie eksportu wieprzowiny na rynek rosyjski i Ukrainy w ilości tys. ton oraz ograniczył ten eksport na inne rynki. Problem ten nie został nadal rozwiązany, przejście ASF do populacji dzików oznacza zagrożenie wyłączenia produkcji żywca wieprzowego w skali kraju, długoterminowe zablokowanie polskiego eksportu produktów mięsnych (a nawet mleczarskich), upadek hodowli trzody chlewnej w kraju i wielomiliardowe koszty utylizacji oraz odszkodowań dla rolników. 6) Na kluczowym dla polskiego rolnictwa rynku mleka rząd PO-PSL wyraził zgodę na rezygnację z kwotowania produkcji mleka od kwietnia 2015 roku, a wielkość tych kwot została niesprawiedliwie przyjęta na zbyt niskim poziomie w Traktacie Akcesyjnym, w wyniku nieudolnych negocjacji. Nieskuteczne negocjacje doprowadziły do konieczności płacenia kar przez polskich rolników za przekroczenie tej kwoty, w wysokości 46,5 mln euro (192 mln zł) przez 56 tys. gospodarstw mlecznych. Minister Rolnictwa, mimo deklaracji wykazał się zupełną nieudolnością i nieskutecznością w staraniach o umorzenie kar za przekroczenie kwot mlecznych, a premier nie ruszył palcem, żeby pomóc polskim rolnikom w tej sprawie. Jeszcze wyższy poziom kar za przekroczenie kwoty mlecznej o 8,2% przez polskich rolników wystąpi w roku gospodarczym 2014/2015, szacowany obecnie na 950 mln zł. Mimo to rząd PO-PSL nie podejmuje skutecznych działań w KE i nie zgadza się na program wsparcia polskich producentów mleka. Oznacza to zagrożenie dla największych i najbardziej efektywnych gospodarstw specjalistycznych, gdzie kary za przekroczenie kwot mlecznych mogą przewyższyć ceny skupu oraz upadek całych regionalnych rynków specjalizujących się w produkcji mleka takich jak Podlasie, Mazowsze, Wielkopolska. 7) Rząd PiS nie zgodził się na drastyczne ograniczenie produkcji i reformę rynku cukru w 2006 roku. Tymczasem za czasów rządu Tuska dobrowolnie doprowadzono do redukcji limitu kwoty cukrowej o 366 tys. ton, a w efekcie z eksportera cukru Polska zmieniła się na importera netto cukru. Dobrowolnie i niepotrzebnie zamknięto też cukrownie w Łapach, Lublinie i Brześciu Kujawskim pozbawiając pracy tysiące pracowników oraz dochodów plantatorów buraków cukrowych. Jednocześnie nastąpiła koncentracja rynku cukru w rękach firm niemieckich po przejęciu przez niemiecką spółkę Pfeifer & Langen cukrowni brytyjskiej

7 firmy British Sugar Overseas (BSO) w sierpniu 2009 roku, co w konsekwencji doprowadziło do utraty kwoty produkcyjnej buraków 150 tys. ton i zwolnień pracowników. 8) Przez zaniedbania rządu doprowadzono do destabilizacji na rynku tytoniu, między innymi poprzez zgodę na likwidację płatności bezpośrednich w formie powiązanej z produkcją w sektorze rynku tytoniu od 2010 roku. Przyczyną destabilizacji tego rynku były też zaniedbania ministra Sawickiego i braki merytoryczne wniosku o wsparcie specjalne dla upraw tytoniu w 2010 roku. Spośród wszystkich krajów, które złożyły wnioski do KE, tylko Polska została pozbawiona tego wsparcia. Za zaistniałe zaniedbania nikt nie poniósł konsekwencji mimo strat producentów szacowanych na 800 mln zł. Dodatkowym elementem destabilizującym rynek tytoniu w Polsce i zagrożeniem dla 40% jego krajowej produkcji są też zmiany w organizacji rynku, zawarte w dyrektywie 2001/37/WE, która weszła w życie w kwietniu 2014 roku. 9) Zgodzono się na likwidację, od 2012 roku płatności do owoców miękkich (malin i truskawek), wprowadzonych na wniosek Polski i rządu PiS w 2007 roku. W konsekwencji nastąpiła destabilizacja na tym rynku, wahania cen i opłacalności, np. dramatycznie niski ceny (40-60 groszy/kg) w 2014 roku, nie tylko nie pokrywały kosztów upraw, a nawet kosztów zbioru. Ciągle brakuje rozwiązań systemowych na tym wrażliwym rynku oraz działań interwencyjnych rządu, mimo powtarzających się wahań cenowych i działań spekulacyjnych. 10) Mimo deklaracji Ministra Rolnictwa nie zostały zlikwidowane nieuczciwe praktyki handlowe i nieuczciwe działania pośredników na rynku rolnym. Nie doprowadzono do powołania Funduszu Gwarancyjnego. Proceder nieuczciwego działania firm pośredników handlowych, które zajmowały się skupem płodów rolnych od rolników, a potem nie wywiązywały się z zobowiązań finansowych oznacza straty rolników z tego tytułu oszacowane na 100 mln zł rocznie. Rząd PO-PSL nie potrafił skutecznie usunąć takich firm z rynku. Prawo polskie nadal nie chroni dostatecznie interesów rolników, mniejszych podmiotów przetwórczych i handlowych na rynku żywnościowym wobec nieuczciwych praktyk handlowych ze strony firm skupowych i dużych sieci handlowych. 11) Nie przygotowanie skutecznych rozwiązań chroniących producentów rolnych w łańcuchu żywnościowym przed spekulacją pośredników handlowych i sieci handlowych stanowi poważną barierę rozwoju produkcji i przetwórstwa rolnego. Tolerowane są nieuczciwe

8 praktyki sieci handlowych, narzucających liczne opłaty dodatkowe (nawet 30 opłat za dostawę do sklepu). Stanowią one barierę rozwoju polskiego przetwórstwa, a koszty z tego tytułu przerzucane są na rolników, zmniejszając w sposób nieuzasadniony ich dochody. Niezbędne zmiany legislacyjne w celu wyeliminowania nieuczciwych praktyk handlowych i zwiększenia przejrzystości rynku artykułów rolno żywnościowych nie są wprowadzane, a powołany w 2009 roku w resorcie rolnictwa międzybranżowy zespół ds. eliminacji nieuczciwych praktyk handlowych ukończył prace bez jakiegokolwiek rezultatu. 12) Na obszarach wiejskich rozwija się bezrobocie strukturalne i występuje trwały wzrost bezrobocia w rolnictwie. Bezrobotni na wsi stanowili w końcu 2012 roku 43,9% populacji bezrobotnych ogółem, chociaż na wsi mieszka tylko 39% ludności kraju. W wojewódzkim podkarpackim bezrobotnych na wsi było 62%. Bezrobotni na wsi to ludzie przede wszystkim ludzie młodzi. Bezrobocie rejestrowe wynosiło w tym okresie 940 tys. osób, a bezrobocie ukryte kolejne 1,3 mln osób. Zatem co drugi mieszkaniec wsi związany z rolnictwem jest bezrobotny. Wskaźnik zatrudnienia młodzieży wiejskiej w wieku lata wynosi tylko 40,4% - dlatego zwiększa się migracja do miast i przede wszystkim na emigrację. Z obszarów wiejskich wyjeżdżają ludzie młodzi, lepiej wykształceni, kobiety do dużych miast oraz na emigrację. Taki trend obserwuje się od siedmiu lat, a szczególnie duży wzrost emigracji nastąpił w 2014 roku. Rząd nie podejmuje w tym zakresie żadnych działań. Przedstawiony w ustawie Narodowy Program Zatrudnienia proponowany przez Prawo i Sprawiedliwość, a który rozwiązywał między innymi problem bezrobocia na wsi, został w Sejmie odrzucony głosami koalicji rządzącej. Zgodnie z art. 146 Konstytucji RP, który zobowiązuje Rząd do prowadzenia polityki gospodarczej oraz art. 95 ust. 2, który nadaje Sejmowi RP prawo kontroli nad Rządem, obowiązkiem Sejmu jest podjąć wszelkie niezbędne działania zmierzające do poprawy poziomu i jakości życia mieszkańców wsi oraz doprowadzić do opłacalności produkcję rolną w Polsce.