POTENCJAŁ NAUKOWO-BADAWCZY W ZAKRESIE TRWAŁYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH OBJĘTYCH KONWENCJA SZTOKHOLMSKĄ

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "POTENCJAŁ NAUKOWO-BADAWCZY W ZAKRESIE TRWAŁYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH OBJĘTYCH KONWENCJA SZTOKHOLMSKĄ"

Transkrypt

1 Faza inwentaryzacji projektu GEF w Polsce MATERIAŁY ROBOCZE DO SPORZĄDZENIA PROFILU TZO W POLSCE (do ograniczonego korzystania) GF/POL/INV/R.18 POTENCJAŁ NAUKOWO-BADAWCZY W ZAKRESIE TRWAŁYCH ZWIĄZKÓW ORGANICZNYCH OBJĘTYCH KONWENCJA SZTOKHOLMSKĄ Joanna STRUŻEWSKA, Iwona KARGULEWICZ Niniejszy raport nie był redagowany. Został odtworzony w takiej postaci, w jakiej został przekazany do Instytutu Ochrony Środowiska przez Autora (Autorów)

2 Potencjał naukowo badawczy w Polsce, w zakresie trwałych związków organicznych objętych Konwencją Sztokholmską. Celem oceny potencjału naukowo badawczego w Polsce przeprowadzona została analiza zawartości internetowych baz danych: 1) grantów naukowo - badawczych Komitetu Badań Naukowych 2) artykułów polskich autorów w czasopismach polsko- i anglojęzycznych 3) tematyki referatów zgłaszanych na konferencje z cyklu: Dioksyny w przemyśle i środowisku ( 4) zawartości stron internetowych programu PCB-Stop Tematyka prac badawczych z zakresu problematyki trwałych związków organicznych jest bardzo rozległa i obejmuje różne aspekty związane z obecnością TZO środowisku. Prace dotyczące tych zagadnień prowadzone są na wielu uczelniach wyższych oraz w placówkach naukowo badawczych. W zależności od profilu działalności i wyposażenia placówek ich prace skupiają się wokół następujących zagadnień: opracowywanie metodyki pomiarów laboratoryjne analizy zawartości TZO w próbach różnego pochodzenia terenowe pomiary emisji TZO do atmosfery badanie chemicznych procesów powstawania i unieszkodliwiania TZO (metodyka, technologie) analiza procesów migracji i kumulacji TZO w środowisku badanie wpływu TZO na organizmy żywe (badania laboratoryjne, eksperymenty na zwierzętach) 1. Granty naukowo - badawcze Komitetu Badań Naukowych Przeanalizowano bazę danych zawierającą informację o pracach finansowanych przez Komitet Badań Naukowych, pod kątem określonych w grancie słów kluczowych dioksyny, bifenyle polichlorowane i pestycydy. W kategorii dioksyny znaleziono dziewięć zakończonych projektów (Tabela 1). Większość z nich realizowana była w Instytucie Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej (Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej) i dotyczyła metodyki oznaczania TZO w różnego typu próbach środowiskowych (produkty spożywcze, próby gleby i osady denne, próby ściekowe i osady komunalne, osady wodne, wody powierzchniowe i podziemne, materiał biologiczny) oraz metodyki pomiarów emisji dioksyn i furanów do atmosfery. Trzy z pozostałych tematów dotyczyły wpływu dioksyn na procesy biologiczne. Niektóre prace w kategorii bifenyle polichlorowane (Tabela 2) również była realizowana w Instytucie Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej. Prace te dotyczyły metod oznaczania PCB w próbkach różnego

3 pochodzenia. Pozostałe prace dotyczyły oceny skażenia ekosystemów przez PCB (2), ługowania PCB z osadów ściekowych (1) i metod degradacji PCB w odpadach olejowych (1). Przeanalizowano również prace z kategorii pestycydy (Tabela 3). Celem oddzielenia prac nie dotyczących substancji objętych Konwencją Sztokholmską, wyodrębniono cztery tytuły. Trzy z nich dotyczą pestycydów chloroorganicznych i polichlorowanych (działanie toksyczne, degradacja, detoksykacja), czwarty oceny składu toksycznego środowiska rzecznego Odry (realizowany w IMGW - oddział w Gdyni). Nie znaleziono żadnych prac definiowanych słowem kluczowym heksachlorobenzen. Większość grantów (14) realizowana była w krótkim okresie czasu (1 rok). Czas realizacji pozostałych wynosił od 3 do 5 lat. Zaobserwować można więc rosnące zainteresowanie tą tematyką. W roku 1996 ukończony został jeden grant, w latach 1998 i 1999 po trzy granty, w roku 2000 sześć, a w roku 2001 siedem. Przeszukano również elektroniczną bazę danych z tytułami grantów KBN pod kątem występowania w nich wyrażeń: polichlorowane bifenyle lub dioksyny i znaleziono 7 pozycji (Tabela 4). Większość z nich realizowana była w ciągu ostatnich trzech lat. Ponieważ wśród innych informacji podana została również wysokość przyznanej kwoty, można stwierdzić, że trzy spośród projektów stanowiły duże, wymagające znacznych nakładów finansowych prace badawcze (czas realizacji: 2 4 lat; finansowanie: zł). Trzy projekty to granty promotorskie, a wartość przyznanej kwoty wahała się w granicach zł. Poniżej zamieszczona została lista kierowników grantów KBN oraz instytucji realizujących projekty naukowo badawcze dotyczące dioksyn i polichlorowanych bifenyli.

4 Kierownik grantu KBN: dr hab. Janina Lulek dr Piotr Błaszczak dr inż. Elżbieta Niemirycz mgr inż. Sylwia Oleszek dr hab. Jadwiga Piskorska- Pliszczyńska Instytucja wykonująca: Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; Wydział Farmaceutyczny, Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej Akademia Medyczna w Lublinie; Wydział Lekarski; Katedra i Zakład Farmakologii Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddział w Gdyni Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze Państwowy Instytut Weterynaryjny dr hab. Wiesław Sułkowski Politechnika Częstochowska; Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Częstochowa dr Agata Rosińska Politechnika Częstochowska; Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska; Instytut Inżynierii Środowiska prof. dr hab. inż. Jacek Namieśnik dr inż. Adriana Zaleska dr hab. inż. Adam Grochowalski dr inż. Ryszard Chrząszcz dr Elżbieta Sobiecka dr inż. Marek Stolarski dr Adriana Dembowska prof. dr hab. Jerzy Falandysz dr Zbigniew Adamski dr Anna Wójtowicz dr Renata Wołcz dr Izabela Wiater-Protas Politechnika Gdańska; Wydział Chemiczny; Katedra Chemii Analitycznej, Gdańsk Politechnika Gdańska; Wydział Chemiczny; Katedra Technologii Chemicznej Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechnika Łódzka; Wydział Chemii Spożywczej i Biotechnologii Politechnika Wrocławska; Wydział Chemiczny; Instytut Chemii i Technologii Nafty i Węgla, Wrocław Uniwersytet Gdański; Wydział Chemii Uniwersytet Gdański; Wydział Chemii, Gdańsk Uniwersytet im. Adama Mickiewicza; Wydział Biologii Uniwersytet Jagielloński W Krakowie; Wydział Biologii i Nauk O Ziemi; Instytut Zoologii, Kraków Uniwersytet Jagielloński; Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytet Jagielloński; Wydział Chemii

5 Tabela 1. Lista grantów KBN, słowo kluczowe dioksyny Prace naukowo-badawcze Słowo kluczowe : dioksyny Tytuł pracy naukowej: Kierownik: Instytucja wykonująca: Badania nad oznaczaniem polichlorowanych dibenzodioksyn, dibenzofuranów i bifenyli Badanie procesów tworzenia się dioksyn w fazie gazowej oraz opracowanie metod ich oznaczania w próbkach materiałów o złożonej matrycy Dioksyny - ocena zagrożenia dla zdrowia ludzi w Polsce - badania wstępne Funkcja receptora Ah w mechanizmie działania dioksyn i związków pokrewnych Opracowanie metody oznaczania polichlorowanych p-dibenzodioksyn i dibenzofuranów w materiałach typu produkty spożywcze Przeprowadzenie badań nad oznaczaniem dioksyn w próbkach ścieków i osadów komunalnych Wpływ dioksyn na steroidogenezę komórek jajnikowych Wykonanie pomiarów dioksyn i furanów oraz innych zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery z pieca cementowego Cementowni Rudniki S.A Wykonanie prac analitycznych do prac naukowo-badawczych z wykorzystaniem aparatury Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej w zakresie opracowania metodyki badań dioksyn w środowisku geologicznym (gleby, osady wodne, wody powierzchniowe i podziemne) oraz w materiale biologicznym dr hab. inż. Adam Grochowalski dr Izabela Wiater-Protas dr hab. Jadwiga Piskorska- Pliszczyńska dr inż. Ryszard Chrząszcz dr hab. inż. Adam Grochowalski dr Renata Wołcz dr hab. inż. Adam Grochowalski dr hab. inż. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Uniwersytet Jagielloński; Wydział Chemii Państwowy Instytut Weterynaryjny Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Uniwersytet Jagielloński; Wydział Biologii i Nauk o Ziemi Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemi10i i Technologii Nieorganicznej

6 Tabela 2. Lista grantów KBN, słowo kluczowe bifenyle polichlorowane (PCB) Prace naukowo-badawcze Słowo kluczowe :bifenyle polichlorowane (PCB) Tytuł pracy naukowej: Kierownik: Instytucja wykonująca: Badania nad polichlorowanymi bifenylami w próbkach pochodzenia organicznego Ekstrakcja i dynamika ługowania polichlorowanych bifenyli z osadów ściekowych Ocena skuteczności wybranych metod degradacji polichlorowanych bifenyli (PCB) w odpadach olejowych Opracowanie metody oznaczania koplanarnych chlorowanych bifenyli w próbkach gleby i osadów przy zastosowaniu spektrometrii masowej typu MS/MS Oznaczenie koplanarnych, polichlorowanych bifenyli w próbach gleby i osadów dennych w obecności polichlorowanych dibenzodioksyn i dibenzofuranów EtapI Polichlorowane bifenyle (PCB) w części południowej Morza Bałtyckiego Polichlorowane bifenyle w środowisku dr inż. Ryszard Chrząszcz Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej dr Agata Rosińska Politechnika Częstochowska; Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska; Instytut Inżynierii Środowiska dr Elżbieta Sobiecka Politechnika Łódzka; Wydział Chemii Spożywczej i Biotechnologii dr hab. inż. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej dr hab. inż. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej; Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej dr Adriana Dembowska Uniwersytet Gdański; Wydział Chemii dr hab. Janina Lulek Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; Wydział Farmaceutyczny

7 Tabela 3. Lista grantów KBN, słowo kluczowe pestycydy (wybrane wyłącznie dotyczące pestycydów chloroorganicznych) Prace naukowo-badawcze Słowo kluczowe :pestycydy Tytuł pracy naukowej: Kierownik: Instytucja wykonująca: Degradacja pestycydów chloroorganicznych w układzie UV/TiO dr inż. Adriana Zaleska Politechnika Gdańska; Wydział Chemiczny; Katedra Technologii Chemicznej Drgawkotwórcze i toksyczne działanie wybranych pestycydów polichlorowych i pyretroidów syntetycznych u myszy. Wpływ antagonistów aminokwasów pobudzających Fotokatalityczna detoksykacja pestycydów chloroorganicznych: porównanie efektywności zastosowania dwutlenku tytanu w postaci zawiesiny oraz dwutlenku tytanu immobilizowanego na powierzchni szklanych mikrosfer dr Piotr Błaszczak Akademia Medyczna w Lublinie; Wydział Lekarski; Katedra i Zakład Farmakologii dr inż. Adriana Zaleska Politechnika Gdańska; Wydział Chemiczny; Katedra Technologii Chemicznej Ocena składu toksyczności środowiska rzecznego Odry dr inż. Elżbieta Niemirycz IMGW Oddział w Gdyni Tabela 4. Lista grantów KBN zawierających w tytule pracy wyrażenia polichlorowane bifenyle lub dioksyny Polichlorowane bifenyle (PCB) jako czynnik zaburzający procesy endokrynne w jajniku świni PLN dr Anna Wójtowicz Badania zawartości i analiza polichlorowanych bifenyli w odpadach i osadach (PROMOTORSKI) Hydrofinacja olejów mineralnych skażonych polichlorowanymi bifenylami (PCB) Ocena poziomu pozostałości wybranych polichlorowanych bifenyli (PCB) u ludności regionu Wielkopolska Dioksyny w komunalnych osadach ściekowych jako kryterium ich nieprzemysłowego wykorzystania Badanie wpływu matrycy na proces przygotowania próbek wód powierzchniowych do analizy na zawartość związków organicznych (PROMOTORSKI) Polichlorowane bifenyle (PCBs) w części południowej Morza Bałtyckiego (PROMOTORSKI) PLN PLN PLN PLN PLN PLN dr hab. Wiesław Sułkowski dr inż. Marek Stolarski dr Janina Lulek mgr inż. Sylwia Oleszek prof. dr hab. inż. Jacek Namieśnik prof. dr hab. Jerzy Falandysz Uniwersytet Jagielloński W Krakowie; Wydział Biologii I Nauk O Ziemi; Instytut Zoologii, Kraków Politechnika Częstochowska; Wydział Budownictwa I Inżynierii Środowiska, Częstochowa Politechnika Wrocławska; Wydział Chemiczny; Instytut Chemii I Technologii Nafty I Węgla, Wrocław Akademia Medyczna W Poznaniu; Wydział Farmaceutyczny; Katedra I Zakład Chemii Nieorganicznej I Analitycznej, Poznań Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Pan, Zabrze Politechnika Gdańska; Wydział Chemiczny; Katedra Chemii Analitycznej, Gdańsk Uniwersytet Gdański; Wydział Chemii, Gdańsk

8 2. Artykuły polskich autorów w czasopismach polsko- i anglojęzycznych Analiza internetowych baz danych czasopism naukowych z pewnością nie pozwala na zestawienie wszystkich prac polskich autorów dotyczących problematyki trwałych związków organicznych. Na podstawie bazy ScienceDirect znaleziono sześć pozycji w czasopismach anglojęzycznych: Fuel and Energy Abstracts, Chemosphere, Journal of Chromatography (Grochowalski, 1998; Grochowalski i inni 1996, 2001a, 2001b; Lulek 1998; Sułkowski, Rosińska 1999). Znaleziono również cztery nieuwzględnione w tej bazie artykuły z czasopism Organohalogen compounds, Journal of Chromatography (Grochowalski i inni, 1990, 1995, 1996) oraz Polish Journal of Environmental Studies (Falandysz i inni, 2001; Tabela 5). W bazie danych polskich czasopism technicznych tematyka dotycząca dioksyn publikowana jest głównie w następujących tytułach: Chemia Analityczna, Ochrona Środowiska, Ekologia i Technika, Chemik. Prace na podobne tematy zamieszczane były również w pismach: Ekoproblemy, Ekoprofit, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, oraz w Rocznikach PZH, Biuletynach WIChiR i Zeszytach Naukowych niektórych uczelni. Znacząca ilość materiałów naukowych publikowana jest w materiałach konferencyjnych (konferencje krajowe i zagraniczne oraz sympozja naukowe). Warto odnotować, że w ostatnim czasie wydane zostały dwie pozycje książkowe dotyczące problematyki trwałych zanieczyszczeń organicznych. W roku 2001 (wydawnictwo Arkady) ukazała się książka pt. Niebezpieczne dioksyny (autorzy: Zbigniew Makles, Andrzej Świątkowski, Sylwia Grybowska). W książce omówiono zagadnienia związane z oddziaływaniem polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn i polichlorowanych dibenzofuranów oraz pokrewnych im polichlorowanych bifenyli na środowisko naturalne. Przedstawiono warunki tworzenia się tych związków, przyczyny ich powstawania w powietrzu, wodzie, glebie, produktach żywnościowych oraz metody usuwania. Omówiono także problemy związane z biologiczna aktywnością i skutkami toksycznego działania na organizmy ludzi i zwierząt. W tym samym roku nakładem Wydawnictw Naukowo Technicznych ukazała się książka pt. Pestycydy : występowanie, oznaczanie i unieszkodliwianie (praca zbiorowa pod red. prof. dr hab. inż. Marka Biziuka). Książka zawiera wiadomości na temat stosowania preparatów pestycydowych, ich właściwości, występowania w środowisku, metod oznaczania i unieszkodliwiania. Ja twierdzą autorzy, opisane przykładowe metody oznaczania pestycydów w różnych elementach środowiska mogą być również przydatne do oznaczania innych grup związków w środowisku (WWA, PCB, PCDD, PCDF). Przedstawione zostały też problemy związane z w występowaniem odpadów pestycydowych zgromadzonych w mogilnikach i składowiskach,. Opisano technologie unieszkodliwiania pestycydów ze szczególnym zwróceniem uwagi na likwidacje mogilników.

9 Tabela 5. Artykuły polskich autorów w czasopismach zagranicznych (baza danych Science Direct) Grochowalski A., Wybraniec S.: Grochowalski, A. Grochowalski, A.; Chrzaszcz, R.; Pieklo, R.; Gregoraszczuk, E.L.: Grochowalski, A.; Chrzaszcz, R.; Pieklo, R.; Gregoraszczuk, E.L: Lulek, Janina Sułkowski, W.; Rosinska, A: (Inne źródła:) Grochowalski A., Chrząszcz R., Wybraniec S Grochowalski A. I inni Grochowalski A. I inni Falandysz J., Szymczyk K. Levels of polychlorinated dibenzop-dioxins and dibenzofurans in flue gas and fly ash from coal combustion in a power plant PCDDs and PCDFs concentration in combustion gases and bottom ash from incineration of hospital wastes in Poland Estrogenic and antiestrogenic effect of in vitro treatment of follicular cells with 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin Estrogenic and antiestrogenic effect of in vitro treatment of follicular cells with 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin Levels of polychlorinated biphenyls in some waste motor and transformer oils from Poland Comparison of the efficiency of extraction methods for polychlorinated biphenyls from environmental wastes Detemination of PCDFs/PCDDs in ambient ait from Cracow city, Poland Determination of PCDDs in Polish Wood Conservants PCDD/F mass concentration in residuesfrom incineration of medical wastes in Poland Data on on the manufacture, use, inventory and disposal of polychlorinated biphenyls (PCBs) in Poland Fuel and Energy Abstracts Volume: 37, Issue: 5, September, 1996, pp. 385 Chemosphere Volume: 37, Issue: 9-12, October 11, 1998, pp Chemosphere Volume: 43, Issue: 4-7, May, 2001, pp Chemosphere Volume: 43, Issue: 4-7, May, 2001, pp Chemosphere Volume: 37, Issue: 9-12, October 11, 1998, pp Journal of Chromatography A Volume: 845, Issue: 1-2, June 11, 1999, pp Organohalogen Compounds, 1995, 21, s Journal of Chromatography 1990, 502(1), s Organohalogen Compounds, 1996, 27, s Polish Journal of Environmental Studies Vol. 10, No. 3 (2001),

10 Tabela 6. Artykuły polskich autorów w czasopismach polskich Dioksyny ocena zagrożeń środowiska naturalnego oraz metody ich wykrywania. Baranowska, I. ; Pieszko, C. Analiza pestycydów metodą spektrofotometrii pochodnej Baranowska, I. ; Pieszko, C. Spektrofotometria pochodna w analizie pestycydów PIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska Chemia Analityczna, 2000, Vol. 45, No. 4, s , Bibliogr. 15 poz. Zeszyty Naukowe. Chemia / Politechnika Śląska, 1998, z. 137, s , bibliogr. 11 poz Biłyk, A. Występowanie dioksyn i furanów w środowisku Ochrona Środowiska, 2000, Vol. 77, nr 2, s , Bibliogr. 36 poz. Dąbrowski, Ł. ; Biziuk, M ; Gaca, J. Falandysz J. Falandysz J. I inni Florek, A. Grabińska-Sota, E. ; Kalka, J. ; Wiśniowska, E. ; Ścieranka, B. Grochowalski A. Grochowalski A. I inni Oznaczanie wybranych zanieczyszczeń środowiska w próbkach gleby i osadów dennych w wykorzystaniem techniki GC-MS Związki chloroorganiczne w środowisku. Zagrożenie zdrowia Dioksyny i furany w jadalnych gatunkach ryb z Zatoki gdańskiej Ocena występowania dioksyn w środowisku morskim Wpływ wybranych pestycydów na pracę osadu czynnego Badania nad oznaczaniem polichlorowanych dibenzodioksyn, dibenzifuranów i bifenyli Slid phase extraction and capillary C-ECD analysis of PCDDs in chlorinated phenols Ekologia i Technika, 1999, Vol. 7, nr 6, s , Bibliogr. 9 poz., Roczniki PZH, 1995, 47, s Roczniki PZH, 1996, 47, s Ekologia i Technika, 2000, Vol. 8, nr 4, s , Bibliogr. 67 poz., Ochrona Środowiska, 2000, Vol. 77, nr 2, s , Bibliogr. 19 poz. Seria Inżynieria i Technologia Chemiczna, Monografia 272. Politechnika Krakowska, Kraków 2000 Chemia Analityczna, 1993, 33, s Grochowalski A., Wiater I. Carbon column as a clean-up method for oily Chemia Analityczna 1998, 43, s

11 Kobierski, M. samples purification for the determination of polichlorinated dibenzodioxins and dibenzofurans Technologia oczyszczania ścieków pestycydowych na uaktywnionym pyle lotnym Problemy Inżynierii Rolniczej, 1998, R. 6, nr 1, s , Bobliogr. 9 poz.,. Makles Z.. Dioksyny a spalanie odpadów Biuletyn WIChiR, 1997, 1(27), s Nowakowski, L. ; Budziarek, M. Dioksyny - budowa, właściwości fizykochemiczne i źródła emisji Zeszyty Naukowe. Budownictwo / Politechnika Opolska / Inżynieria Środowiska, 1998, z. 1, s , Bibliogr. 20 poz. Pająk T. Termiczna utylizacja odpadów komunalnych Przegląd Komunalny, 1998,3(78), s jako element współczesnej kompleksowej gospodarki odpadami Pająk T. Dioksyny w procesie spalania odpadów komunalnych zagrożenia, normy, aktualna sytuacja przeciwdziałanie Roczniki PZH 1996, 47, s Piecuch T. Termiczna utylizacja odpadów i ochrona powietrza przed szkodliwymi składnikami spalin Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 1998 Płaza G. Dioksyny niebezpieczne związki Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, 1994, 28(2), s Skowron H. Termiczna Utylizacja odpadów komunalnych Ekoproblemy, 1998, 4, s konieczność w nieodległej przyszłości (4) Sokołowski M. Dioksyny właściwości, źródła i problemy analizy Roczniki PZH 1996, 47, s Ścigała, R. ; Maślanka, A Energetyczne spalanie paliw jako potencjalne źródło emisji dioksyn i furanów Chemik, 2000, Nr 4, s , Bibliogr. 12 poz. Wachowski L., Kirszensztejn P. Groźne dioksyny i furany. Obecne w Ekoprofit, 1999, 10(36), s

12 środowisku przyrodniczym i... żywności. Wandrasz J, Pikoń K. Zdolność pochłaniania imisji związków Ekoproblemy, 1996, 2, s PCDDs/PCDFs przez człowieka Wandrasz J. W. Gospodarka odpadami medycznymi Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Oddział w Wielkopolski, Poznań 2000 Wiergowski, M. ; Dąbrowski, Ł. ; Galer, K. ; Makuch, B. ; Biziuk, M. Wiergowski, M. ; Zaleska, A. ; Biziuk, M. ; Hupka, J Ocena stopnia zanieczyszczenia wód w dorzeczu Odry związkami organicznymi po powodzi w lecie Część I. Oznaczanie pestycydów i fenoli w wodzie i osadach popowodziowych Porównanie trzech analitycznych procedur oznaczania chloroorganicznych pestycydów i ich produktów rozkładu w zawiesinie wodnej podczas fotokatalitycznego utleniania Chemia Analityczna, 2000, Vol. 45, No. 2, s , Bibliogr. 11 poz. Chemia Analityczna, 2000, Vol. 45, No. 6, s , Bibliogr. 19 poz.

13 3. Tematyka referatów zgłaszanych na konferencje z cyklu: Dioksyny w przemyśle i środowisku ( Tematyka referatów zgłaszanych na konferencje jest bardzo rozległa. Próba usystematyzowania pozwoliła na wyodrębnienie pewnych obszarów badawczych. Są to: a) metodyka oznaczania zanieczyszczeń b) analiza procesów powstawania TZO, źródła emisji c) metodyka monitoringu i ograniczania emisji d) wpływ TZO na środowisko biologiczne Pojawiają się również opracowania ogólne dotyczące oceny emisji do środowiska, kumulacji TZO w poszczególnych komponentach środowiska, narażenia na PCB w Polsce oraz problematyki prawnej. Ad a) Opracowania metodyki oznaczania TZO dotyczą m.in. zastosowania różnego rodzaju sprzętu specjalistycznego lub nowych metod analiz do ekstrakcji i pomiaru zawartości poszczególnych badanych grup związków w różnego rodzaju próbach środowiskowych (m.in. próbki tłuszczowe, węgiel, pyły, gazy odlotowe, próbki geologiczne, ścieki). 18 referatów i posterów w trakcie 3 konferencji Ad b) Tematykę opracowań dotyczących procesów powstawania i źródeł TZO można podzielić na: analizę powstawania TZO w procesach przemysłowych i technologicznych (spalanie odpadów komunalnych, przemysłowych i medycznych, energetyczne spalanie paliw, procesy produkcji bielonych mas celulozowych) analiza kumulacji i migracji TZO w środowisku (kumulacja w materiale biologicznym w ekosystemie miejskim, migracja w podłożu składowiska odpadów komunalnych, mechanizm propagacji w atmosferze pyłów przenoszących dioksyny) 11 referatów i posterów w trakcie 3 konferencji Ad c) Opracowania pomiarów i ograniczania emisji dotyczą głównie metodyki pomiarów i aspektów procesów technologicznych, które mogą skutecznie zmniejszyć emisję TZO (metody termiczne, unieszkodliwianie ciekłych odpadów przemysłowych) 17 referatów i posterów w trakcie 3 konferencji Ad d) Badania wpływu TZO na środowisko dotyczą: badania wpływu kancerogennego (rak sutka), oraz zaburzającego funkcje endokrynne (funkcje jajnika, bezpłodność u mężczyzn) badania na zwierzętach (wpływ TCDD na reprodukcję szczurów, zapalenie opłucnej u szczurów, aktywność enzymatyczna w erytrocytach u myszy) badania kumulacji TZO w organizmach żywych i w łańcuchu pokarmowym (ryby bałtyckie, TZO w mleku kobiet karmiących)

14 15 referatów i posterów w trakcie 3 konferencji 4. Zawartości stron internetowych programu PCB-Stop W roku 2001 Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju prowadziła program informacyjnoedukacyjny pod nazwą PCB-Stop w zakresie likwidacji w Polsce urządzeń i odpadów zawierających PCB/PCT. Materiały dotyczące tego programy są zawarte zostały na stronie internetowej Dostępne pod tym adresem referaty podzielone zostały na cztery kategorie: PCB PCB - odpad niebezpieczny w środowisku Polichlorowane bifenyle (PCB) w urządzeniach i odpadach Polichlorowane bifenyle w urządzeniach i odpadach wytyczne postępowania Dotychczasowe działania w zakresie ochrony krajowego środowiska naturalnego przed skażeniem polichlorowanymi bifenylami USTAWODAWSTWO Problematyka zagrożeń PCB w działalności inspekcji ochrony środowiska Zasady postępowania z PCB w świetle nowych ustaw: Prawo ochrony środowiska i ustawy o odpadach ZDROWIE Środowiskowe narażenie na polichlorowane bifenyle - Wybrane aspekty zdrowotne Badania pozostałości polichlorowanych bifenyli (PCB) w żywności zwierzęcego pochodzenia PCB czy dioksyny węzłem gordyjskim końca stulecia? Stężenia polichlorowanych bifenyli w materiale pochodzącym od człowieka Polichlorowane bifenyle -Toksykologia -Ryzyko Zdrowotne - Nowoczesne metody termiczne unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych TECHNOLOGIE Metody unieszkodliwiania polichlorowanych bifenyli (PCB), urządzeń i odpadów zawierających PCB Eksploatacja i bezpieczne wycofywanie z eksploatacji urządzeń zawierających PCB W programie brali udział specjaliści z: Instytutu Chemii i Technologii Nafty i Węgla, Politechniki Wrocławskiej, Instytutu Energetyki (Oddział Transformatorów Łódź) Politechniki Krakowskiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Katedra Toksykologii Collegium Medicum, Państwowego Zakładu Higieny (Zakład Toksykologii Środowiskowej)

15 Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego (Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej) Państwowego Instytutu Weterynaryjnego (Zakład Farmakologii i Toksykologii) a także przedstawiciele Ministerstwa Środowiska, (Departament Ochrony Środowiska), Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska i Ministerstwa Gospodarki.

WSTĘPNA OCENA POTENCJAŁU MONITORINGU ŚRODOWISKA W ZAKRESIE TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH

WSTĘPNA OCENA POTENCJAŁU MONITORINGU ŚRODOWISKA W ZAKRESIE TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH Faza inwentaryzacji projektu GEF w Polsce MATERIAŁY ROBOCZE DO SPORZĄDZENIA PROFILU TZO W POLSCE (do ograniczonego korzystania) GF/POL/INV/R.19 WSTĘPNA OCENA POTENCJAŁU MONITORINGU ŚRODOWISKA W ZAKRESIE

Bardziej szczegółowo

ANALITYKA PRZEMYSŁOWA I ŚRODOWISKOWA

ANALITYKA PRZEMYSŁOWA I ŚRODOWISKOWA Zakład ad Chemii Analitycznej Laboratorium Analiz Śladowych Politechniki Krakowskiej Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej ANALITYKA PRZEMYSŁOWA I ŚRODOWISKOWA Laboratorium Analiz Śladowych IIIp..

Bardziej szczegółowo

Kontrolowane spalanie odpadów komunalnych

Kontrolowane spalanie odpadów komunalnych Kontrolowane spalanie odpadów komunalnych Jerzy Oszczudłowski Instytut Chemii UJK Kielce e-mail: josz@ujk.edu.pl Alternatywne metody unieszkodliwiania odpadów komunalnych Chrzanów, 07-10-2010 r. 1 Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Seminarium KRAJOWY PROGRAM WDRAŻANIA KONWENCJI SZTOKHOLMSKIEJ WSTĘPNY PROJEKT. (Warszawa, 15 stycznia 2004 r.)

Seminarium KRAJOWY PROGRAM WDRAŻANIA KONWENCJI SZTOKHOLMSKIEJ WSTĘPNY PROJEKT. (Warszawa, 15 stycznia 2004 r.) Seminarium KRAJOWY PROGRAM WDRAŻANIA KONWENCJI SZTOKHOLMSKIEJ WSTĘPNY PROJEKT (Warszawa, 15 stycznia 2004 r.) GF/POL/SEM.4/R.11 UWARUNKOWANIA I HARMONOGRAM REALIZACJI KRAJOWEGO PROGRAMU WDRAŻANIA KONWENCJI

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją prof. dr hab. inż.

TECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją prof. dr hab. inż. Pestycydy i problemy związane z ich produkcja i stosowaniem - problemy i zagrożenia związane z występowaniem pozostałości pestycydów w środowisku; Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją - problem

Bardziej szczegółowo

OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO"

OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dr Beata Kijak Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Wydział Chemii, Zakład Chemii Środowiska OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO" jako kurs integrujący zróżnicowane tematycznie wątki ochrony środowiska XXIV

Bardziej szczegółowo

Wykład 5. Metody utylizacji odpadów (część 2) Opracowała E. Megiel, Wydział Chemii UW

Wykład 5. Metody utylizacji odpadów (część 2) Opracowała E. Megiel, Wydział Chemii UW Wykład 5 Metody utylizacji odpadów (część 2) Opracowała E. Megiel, Wydział Chemii UW Metody utylizacji odpadów Składowanie Termiczne metody utylizacji Biodegradacja (ograniczona do biodegradowalnych) Recykling

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 749

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 749 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 749 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5 Data wydania: 21 czerwca 2010 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

wykład ćwiczenia laboratorium projekt inne

wykład ćwiczenia laboratorium projekt inne KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Techniki Ochrony Atmosfery Nazwa modułu w języku angielskim Air Protection Technology Obowiązuje od roku akademickiego 2016/2017 A. USYTUOWANIE MODUŁU

Bardziej szczegółowo

Teoria do ćwiczeń laboratoryjnych

Teoria do ćwiczeń laboratoryjnych UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Teoria do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie wstępne Monitoring - wstęp MONITORING ŚRODOWISKA Gdańsk, 2010 MONITORING ŚRODOWISKA

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2015/2016 Kod: RBM SE-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2015/2016 Kod: RBM SE-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia II stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Instalacje termicznego przekształcenia Rok akademicki: 2015/2016 Kod: RBM-2-306-SE-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Specjalność:

Bardziej szczegółowo

Zajęcia terenowe z eksploatacji obiektów inżynierii środowiska. Rok akademicki: 2013/2014 Kod: DIS-1-609-s Punkty ECTS: 2

Zajęcia terenowe z eksploatacji obiektów inżynierii środowiska. Rok akademicki: 2013/2014 Kod: DIS-1-609-s Punkty ECTS: 2 Nazwa modułu: terenowe z eksploatacji obiektów inżynierii środowiska Rok akademicki: 2013/2014 Kod: DIS-1-609-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria Środowiska

Bardziej szczegółowo

5. REEMISJA ZWIĄZKÓW RTĘCI W CZASIE UNIESZKODLIWIANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH

5. REEMISJA ZWIĄZKÓW RTĘCI W CZASIE UNIESZKODLIWIANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH 1. Prognozowanie procesów migracji zanieczyszczeń zawartych w odciekach wyeksploatowanych składowisk odpadów komunalnych : Kompleksowe zarządzanie gospodarką odpadami Kazimierz Szymański, Robert Sidełko,

Bardziej szczegółowo

Siła ekobiznesu. Spis treści: E K O L O G I A I B I Z N E S W J E D N Y M M I E J S C U. Siła ekobiznesu nr 7/2014

Siła ekobiznesu. Spis treści: E K O L O G I A I B I Z N E S W J E D N Y M M I E J S C U. Siła ekobiznesu nr 7/2014 Nrr 7/2014(lipiec) Siła ekobiznesu E K O L O G I A I B I Z N E S W J E D N Y M M I E J S C U Numer 7/ 2014 Spis treści: Enviromental Technology and Business Konferencja USA VI/2014 2 1 Nr 7/ 2014 (lipiec

Bardziej szczegółowo

Odnawialne źródła energii I stopnień ogólnoakademicki niestacjonarne

Odnawialne źródła energii I stopnień ogólnoakademicki niestacjonarne Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Techniki Ochrony Atmosfery Nazwa modułu w języku angielskim Air Protection

Bardziej szczegółowo

Unieszkodliwianie komunalnych osadów ściekowych

Unieszkodliwianie komunalnych osadów ściekowych Unieszkodliwianie komunalnych osadów ściekowych Procesy i urządzenia Krzysztof Tyrała R.O.T. RECYCLING ODPADY TECHNOLOGIE Ekspert Polskiej Izby Ekologii Gliwice KONTROLA SUBSTANCJI NIEBEZPIECZNYCH W REGIONIE

Bardziej szczegółowo

Działania KT nr 280 ds. Jakości Powietrza w zakresie ochrony środowiska

Działania KT nr 280 ds. Jakości Powietrza w zakresie ochrony środowiska Działania KT nr 280 ds. Jakości Powietrza w zakresie ochrony środowiska Prof. Zygfryd Witkiewicz Wojskowa Akademia Techniczna VII ogólnopolska Konferencja Normalizacja w szkole 16 marca 2018 r. Strona

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW NR II PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW:

PLAN STUDIÓW NR II PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW: UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY 1.TECHNOLOGIA PROCESÓW CHEMICZNYCH 2. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOWA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYWCZA 4. NOWOCZESNE TECHNOLOGIE MATERIAŁOWE godzin tygodniowo (semestr

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW NR IV PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW:

PLAN STUDIÓW NR IV PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW: UNIERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY 1.TECHNOLOGIA PROCESÓ CHEMICZNYCH. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYCZA 4. NOOCZESNE TECHNOLOGIE MATERIAŁOE I godzin tygodniowo (semestr II

Bardziej szczegółowo

NISKOTEMPERATUROWA TERMOLIZA SPOSOBEM NA OGRANICZANIE ZAWARTOŚCI RTĘCI W SUBSTANCJACH STAŁYCH

NISKOTEMPERATUROWA TERMOLIZA SPOSOBEM NA OGRANICZANIE ZAWARTOŚCI RTĘCI W SUBSTANCJACH STAŁYCH NISKOTEMPERATUROWA TERMOLIZA SPOSOBEM NA OGRANICZANIE ZAWARTOŚCI RTĘCI W SUBSTANCJACH STAŁYCH Rafał KOBYŁECKI, Michał WICHLIŃSKI Zbigniew BIS Politechnika Częstochowska, Katedra Inżynierii Energii ul.

Bardziej szczegółowo

Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych

Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Program Wieloletni Wdrażanie metod analizy środowiskowego ryzyka zdrowotnego do ustalania i przestrzegania normatywów środowiskowych Etap II Przegląd wytycznych i zalecanych rozwiązań pod kątem wykorzystania

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 25 listopada 2014 r. Pozycja 51

Warszawa, dnia 25 listopada 2014 r. Pozycja 51 Warszawa, dnia 25 listopada 2014 r. Pozycja 51 KOMUNIKAT MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO 1) z dnia 9 października 2014 r. o przyznanych dotacjach ze środków finansowych na naukę na inwestycje w zakresie

Bardziej szczegółowo

Wpływ gospodarki wodno-ściekowej w przemyśle na stan wód powierzchniowych w Polsce Andrzej KRÓLIKOWSKI

Wpływ gospodarki wodno-ściekowej w przemyśle na stan wód powierzchniowych w Polsce Andrzej KRÓLIKOWSKI Wpływ gospodarki wodno-ściekowej w przemyśle na stan wód powierzchniowych w Polsce Andrzej KRÓLIKOWSKI Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu Podstawową zasadą stosowaną w krajach Unii

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie

Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie Opis przedmiotu: Ochrona środowiska w transporcie Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu TR.SIS408 Ochrona środowiska w transporcie Wersja przedmiotu 2013/14 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom

Bardziej szczegółowo

oznacza wprowadzenie przez człowieka, bezpośrednio lub pośrednio, substancji lub energii do powietrza, powodujących następujące szkodliwe skutki:

oznacza wprowadzenie przez człowieka, bezpośrednio lub pośrednio, substancji lub energii do powietrza, powodujących następujące szkodliwe skutki: Aleksandra Łukasz 1 oznacza wprowadzenie przez człowieka, bezpośrednio lub pośrednio, substancji lub energii do powietrza, powodujących następujące szkodliwe skutki: zagrożenie zdrowiu ludzkiemu wyrządzenie

Bardziej szczegółowo

Kierunek: Paliwa i Środowisko Poziom studiów: Studia II stopnia Forma studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia

Kierunek: Paliwa i Środowisko Poziom studiów: Studia II stopnia Forma studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Paliwa i Środowisko Poziom studiów: Studia II stopnia Forma studiów: Stacjonarne Rocznik: 2019/2020 Język wykładowy: Polski Semestr 1 Blok przedmiotów obieralnych:

Bardziej szczegółowo

Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.

Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis. Sylabus przedmiotu: Specjalność: Analiza mobilna skażeń Inżynieria ochrony środowiska Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny

Bardziej szczegółowo

Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa

Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa Prawo chroniące środowisko w obszarze rolnictwa A A 1. Wstęp Prawo ochrony środowiska tworzą akty prawne o różnej randze. Najwyższym z nich jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalona w 1997

Bardziej szczegółowo

Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym

Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym Aspekty środowiskowe w przedsiębiorstwie chemicznym prof. dr hab. Ewa Siedlecka dr Aleksandra Bielicka-Giełdoń Uniwersytet Gdański, Wydział Chemii, Katedra Technologii Środowiska Studia I stopnia BIZNES

Bardziej szczegółowo

Zanieczyszczenia chemiczne

Zanieczyszczenia chemiczne Zanieczyszczenia chemiczne Zanieczyszczenia w środkach spożywczych Podstawa prawna: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych

Bardziej szczegółowo

TECHNIK OCHRONY ŚRODOWISKA. Opracowała: mgr inż. Joanna Depta- Ładak

TECHNIK OCHRONY ŚRODOWISKA. Opracowała: mgr inż. Joanna Depta- Ładak TECHNIK OCHRONY ŚRODOWISKA Opracowała: mgr inż. Joanna Depta- Ładak Charakterystyka zawodu Technik ochrony środowiska koordynuje pracę w zakresie ochrony powietrza, wód, powierzchni ziemi, ochrony przed

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2011

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2011 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Wrocław 2011 IDENTYFIKACJA POTENCJAŁU I ZASOBÓW DOLNEGO ŚLĄSKA W OBSZARZE NAUKA I TECHNOLOGIE NA RZECZ POPRAWY JAKOŚCI ŻYCL4 (QUALITY OF LIFE) ORAZ WYTYCZENIE PRZYSZŁYCH

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego. Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na r.

Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego. Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na r. Załącznik nr 1 do Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Zgierskiego Wykaz waŝniejszych aktów prawnych stan na 11.10.2003 r. Regulacje ogólne dotyczące ochrony środowiska - Konstytucja Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne

Bibliografia. Akty prawne Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne. Dz. U. Nr 115, poz. 1229; 3. Ustawa z dnia

Bardziej szczegółowo

Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń. Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy

Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń. Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy Pozostałości substancji niepożądanych w żywności i paszach - ocena zagrożeń Andrzej Posyniak, Krzysztof Niemczuk PIWet-PIB Puławy Substancje niepożądane w żywności i paszach Substancje anaboliczne hormonalne

Bardziej szczegółowo

Instytucje naukowe i badawcze:

Instytucje naukowe i badawcze: Uczelnie, instytucje naukowe oraz przedsiębiorstwa, z których pracownicy uczestniczyli w studiach podyplomowych w ramach projektu: Zarządzanie projektem badawczym i komercjalizacja wyników badań. Studia

Bardziej szczegółowo

OT-13 Środowisko. Główny Instytut Górnictwa. Prof. dr hab. inż. Jan Pawełek

OT-13 Środowisko. Główny Instytut Górnictwa. Prof. dr hab. inż. Jan Pawełek OT-13 Środowisko Główny Instytut Górnictwa Prof. dr hab. inż. Jan Pawełek Katowice 15 maj 2017 CK w ramach OT-13 Środowisko OT-13 Centrum Satelitarnego Monitoringu Środowiska Żywność-Region-Przyszłość

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Ochrony Atmosfery

Inżynieria Ochrony Atmosfery Inżynieria Ochrony Atmosfery poniedziałek, 23 listopada 2015 KATEDRA KLIMATYZACJI, OGRZEWNICTWA, GAZOWNICTWA I OCHRONY POWIETRZA - ZESPÓŁ OCHRONY ATMOSFERY (W7/K3), ZAKŁAD EKOLOGISTYKI I ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

Bardziej szczegółowo

2. Stan gospodarki odpadami niebezpiecznymi w regionie Polski Południowej

2. Stan gospodarki odpadami niebezpiecznymi w regionie Polski Południowej KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 16 2. Stan gospodarki odpadami niebezpiecznymi w regionie Polski Południowej 2.1. Analiza ilościowo-jakościowa zinwentaryzowanych

Bardziej szczegółowo

Inżynieria bezpieczeństwa i ekologia transportu

Inżynieria bezpieczeństwa i ekologia transportu Opis przedmiotu Kod przedmiotu TR.SIS408 Nazwa przedmiotu Ochrona środowiska w transporcie Wersja przedmiotu 2015/16 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom kształcenia Studia I stopnia Forma

Bardziej szczegółowo

Najlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska

Najlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych. Adam Grochowalski Politechnika Krakowska Najlepsze dostępne technologie i wymagania środowiskowe w odniesieniu do procesów termicznych Adam Grochowalski Politechnika Krakowska Termiczne metody utylizacji odpadów Spalanie na ruchomym ruszcie

Bardziej szczegółowo

Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir zawierające substancje niebezpieczne 14. 03 01 82 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków

Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir zawierające substancje niebezpieczne 14. 03 01 82 Osady z zakładowych oczyszczalni ścieków 1. 02 01 01 Osady z mycia i czyszczenia 2. 02 01 03 Odpadowa masa roślinna 3. 02 01 04 Odpady tworzyw sztucznych (z wyłączeniem opakowań) 4. 02 01 08* Odpady agrochemikaliów zawierające substancje, w tym

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW NR V PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW:

PLAN STUDIÓW NR V PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI POZIOM STUDIÓW: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (1,5-roczne magisterskie) FORMA STUDIÓW: UNIERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY 1.TECHNOLOGIA PROCESÓ CHEMICZNYCH 2. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYCZA 4. NOOCZESNE TECHNOLOGIE MATERIAŁOE I godzin tygodniowo (semestr

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 27 sierpnia 2012 r.

Warszawa, dnia 27 sierpnia 2012 r. Warszawa, dnia 27 sierpnia 2012 r. Zestawienie uwag zgłoszonych w ramach uzgodnień międzyresortowych do Projektu Aktualizacji Krajowego Planu Wdrażania Konwencji Sztokholmskiej L.p Treść uwagi Zgłaszający

Bardziej szczegółowo

OCENA POTENCJAŁU BADAWCZO-ROZWOJOWEGO I ZDOLNOŚCI POMIAROWEJ LABORATORIÓW W SFERZE TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH.

OCENA POTENCJAŁU BADAWCZO-ROZWOJOWEGO I ZDOLNOŚCI POMIAROWEJ LABORATORIÓW W SFERZE TRWAŁYCH ZANIECZYSZCZEŃ ORGANICZNYCH. Faza inwentaryzacji projektu GEF w Polsce MATERIAŁY ROBOCZE DO SPORZĄDZENIA PROFILU TZO W POLSCE (do ograniczonego korzystania) GF/POL/INV/R.5 OCENA POTENCJAŁU BADAWCZO-ROZWOJOWEGO I ZDOLNOŚCI POMIAROWEJ

Bardziej szczegółowo

Bibliografia. Akty prawne

Bibliografia. Akty prawne Bibliografia Akty prawne 1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. Nr 62, poz. 627; 2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody Dz. U. Nr 92, poz. 880; 3. Ustawa

Bardziej szczegółowo

Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata

Program ochrony środowiska dla Powiatu Poznańskiego na lata 10. Dane źródłowe - Informacja o stanie środowiska w roku 2014 i działalności kontrolnej Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w powiecie poznańskim ziemskim w roku 2014, WIOŚ, Poznań,

Bardziej szczegółowo

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu Sylabus przedmiotu: Specjalność: Monitoring skażeń Inżynieria ochrony Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny Dane

Bardziej szczegółowo

BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA

BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany

Bardziej szczegółowo

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA Zestawienie standardów jakości środowiska oraz standardów emisyjnych Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA (IMISYJNE) [wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU

WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność

Bardziej szczegółowo

Zawartość węgla organicznego a toksyczność osadów dennych

Zawartość węgla organicznego a toksyczność osadów dennych VIII Krajowa Konferencja Bioindykacyjna Praktyczne wykorzystanie systemów bioindykacyjnych do oceny jakości i toksyczności środowiska i substancji chemicznych Kraków, 18-20.04.2018 Zawartość węgla organicznego

Bardziej szczegółowo

Pod redakcją Hanny Obarskiej-Pempkowiak, Lucjana Pawłowskiego

Pod redakcją Hanny Obarskiej-Pempkowiak, Lucjana Pawłowskiego MONOGRAFIE KOMITETU INŻYNIERIA ŚRODOWISKA P O L S K I E J A K A D E M I I N A U K vol. 61 I I I K o n g r e s I nżynie r i i Środowiska NOWE METODY REDUKCJI EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ I WYKORZYSTANIA PRODUKTÓW

Bardziej szczegółowo

, (miejscowość, data) Wnioskodawca. lub nazwa: Adres ulica: budynek: lokal: kod pocztowy: miejscowość: NIP REGON. Czy jest pełnomocnik Tak Nie

, (miejscowość, data) Wnioskodawca. lub nazwa: Adres ulica: budynek: lokal: kod pocztowy: miejscowość: NIP REGON. Czy jest pełnomocnik Tak Nie , (miejscowość, data) Wnioskodawca imię: lub nazwa:, nazwisko: Adres ulica: budynek: lokal: kod pocztowy: miejscowość: NIP REGON Czy jest pełnomocnik Tak Nie Pełnomocnik Imię:, nazwisko: Adres Ulica: Budynek:

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Utylizacja Odpadów Technologicznych Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Management and Production Engineering Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Poziom studiów: studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

Exemplis discimus. Uczymy się na przykładach

Exemplis discimus. Uczymy się na przykładach UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO w WARSZAWIE WYDZIAŁ BIOLOGII i NAUK o ŚRODOWISKU ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa, tel. (48 22) 569 68 37 www.wbns.uksw.edu.pl Exemplis discimus Uczymy się

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 25 listopada 2014 r. Pozycja 52

Warszawa, dnia 25 listopada 2014 r. Pozycja 52 Warszawa, dnia 25 listopada 2014 r. Pozycja 52 KOMUNIKAT MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO 1) z dnia 9 października 2014 r. o przyznanych dotacjach ze środków finansowych na naukę na kontynuowane inwestycje

Bardziej szczegółowo

PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH

PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH 1. INSTALACJA DO TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W DĄBROWIE GÓRNICZEJ W maju 2003 roku rozpoczęła pracę najnowocześniejsza w

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia. Ekologiczne aspekty transportu Rodzaj przedmiotu: Język polski.

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia. Ekologiczne aspekty transportu Rodzaj przedmiotu: Język polski. Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Transport Studia I stopnia Przedmiot: Ekologiczne aspekty transportu Rodzaj przedmiotu: Obieralny/kierunkowy Kod przedmiotu: TR N 0 7 5-5_ Rok: IV Semestr: 7 Forma studiów:

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW NR VI. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (3,5-letnie inżynierskie)

PLAN STUDIÓW NR VI. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA (3,5-letnie inżynierskie) Pozycja WYDZIAŁ TECHNOLOGII I INŻYNIERII CHEMICZNEJ TECHNOLOGIA PROCESÓW CHEMICZNYCH 2. BIOTECHNOLOGIA PRZEMYSŁOWA 3. ANALITYKA CHEMICZNA I SPOŻYWCZA 4. CHEMIA I TECHNOLOGIA KOSMETYKÓW w tym I II V godzin

Bardziej szczegółowo

Zakładane efekty kształcenia dla kierunku

Zakładane efekty kształcenia dla kierunku Zakładane efekty dla kierunku Jednostka prowadząca kierunek studiów Nazwa kierunku studiów Specjalności Obszar Profil Poziom Forma Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta Dziedziny nauki i dyscypliny

Bardziej szczegółowo

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne

Bardziej szczegółowo

Moduł II GOSPODARKA ŚRODOWISKIEM (GiGO)

Moduł II GOSPODARKA ŚRODOWISKIEM (GiGO) Studia magisterskie na kierunku GEOLOGIA Instytut Nauk Geologicznych, Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Wrocławski Moduł II GOSPODARKA ŚRODOWISKIEM (GiGO) Koordynator: Prof.

Bardziej szczegółowo

WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia

WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia Zagadnienia do egzaminu magisterskiego na rok akademicki 2016/2017 Kierunek:

Bardziej szczegółowo

PLAN STUDIÓW. (obowiązujący od roku 2011/2012)

PLAN STUDIÓW. (obowiązujący od roku 2011/2012) PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W TARNOWIE Instytut Matematyczno-Przyrodniczy Zakład Ochrony Śrowiska Kierunek: Ochrona śrowiska Studia stacjonarne PLAN STUDIÓW (zujący od roku 20/202) Tarnów 20 PWSZ

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. Klasyfikacja i metody utylizacji odpadów. E. Megiel, Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii

Wykład 4. Klasyfikacja i metody utylizacji odpadów. E. Megiel, Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Wykład 4 Klasyfikacja i metody utylizacji odpadów E. Megiel, Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Odpady - definicja Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych

Bardziej szczegółowo

RETROSPEKCJA Ustroń,

RETROSPEKCJA Ustroń, RETROSPEKCJA Ustroń,, 29.11-01.12.2012 Jan Zawadiak SYGOS VIII ZDJĘCIE UCZESTNIKÓW 2 2006-2012 Doskonalenie systemu i dostosowywanie do UE 2004-2005 System uczelniany 2002-2004 Opracowanie i doskonalenie

Bardziej szczegółowo

Kierunek: ochrona środowiska

Kierunek: ochrona środowiska rok studiów: I studia stacjonarne pierwszego stopnia rok akademicki 2014/2015 w ćw kon lab EC zal egz w ćw kon lab EC zal egz 1 Bezpieczeństwo pracy i ergonomia 2 Ochrona własności intelektualnej 3 Przedsiębiorczość

Bardziej szczegółowo

Exemplis discimus. Uczymy się na przykładach

Exemplis discimus. Uczymy się na przykładach UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO w WARSZAWIE WYDZIAŁ BIOLOGII i NAUK o ŚRODOWISKU ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa, tel. (48 22) 569 68 37 www.wbns.uksw.edu.pl Exemplis discimus Uczymy się

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Procesy w inżynierii środowiska II Unit processes in environmental engineering II Kierunek: inżynieria środowiska Kod przedmiotu: Rodzaj przedmiotu: obieralny, moduł 5. Rodzaj zajęć:

Bardziej szczegółowo

Losy absolwentów 2014. II Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. A. Mickiewicza w Słupsku

Losy absolwentów 2014. II Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. A. Mickiewicza w Słupsku Losy absolwentów 04 II Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. A. Mickiewicza w Słupsku Jednym z obszarów działalności II Liceum Ogólnokształcącego w Słupsku jest monitorowanie losów swoich

Bardziej szczegółowo

Liczba stypendystów 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014

Liczba stypendystów 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Stypendyści wg typów uczelni Typ uczelni 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/ % Uniwersytety 482 695 611 552 592 579 480 462

Bardziej szczegółowo

KONKURS OPUS 1 STATYSTYKI

KONKURS OPUS 1 STATYSTYKI Wskaźnik sukcesu, obliczany zarówno na podstawie stosunku liczby KONKURS OPUS 1 STATYSTYKI Rozstrzygnięcie: październik 2011 r. OPUS to konkurs na finansowanie projektów badawczych, w tym na finansowanie

Bardziej szczegółowo

Ostateczna postać długotrwałych zmian w określonych warunkach klimatyczno-geologicznych to:

Ostateczna postać długotrwałych zmian w określonych warunkach klimatyczno-geologicznych to: WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: OCHRONA ŚRODOWISKA RODZAJ STUDIÓW: STACJONARNE I STOPNIA ROK AKADEMICKI 2014/2015 WYKAZ PRZEDMIOTÓW EGZAMINACYJNYCH: I. Ekologia II.

Bardziej szczegółowo

SEMINARIUM. Produkcja energii z odpadów w technologii zgazowania Uwarunkowania prawne i technologiczne

SEMINARIUM. Produkcja energii z odpadów w technologii zgazowania Uwarunkowania prawne i technologiczne SEMINARIUM Produkcja energii z odpadów w technologii zgazowania Uwarunkowania prawne i technologiczne Prelegent Arkadiusz Primus Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych 24.11.2017 Katowice Uwarunkowania

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r.

Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r. Załącznik do uchwały nr 72/2014, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 27 czerwca 2014 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie

Bardziej szczegółowo

Strategia w gospodarce odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego

Strategia w gospodarce odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego Strategia w gospodarce odpadami nieorganicznymi przemysłu chemicznego Autorzy: Krzysztof Czarnomski Renata Osiecka http://foto.ojej.pl/ojej/6/0/1/0/27_chemia_nic_trudnego1.jpg Projekt współfinansowany

Bardziej szczegółowo

FIZYKOCHEMICZNE METODY ANALIZY W CHEMII ŚRODOWISKA

FIZYKOCHEMICZNE METODY ANALIZY W CHEMII ŚRODOWISKA FIZYKOCHEMICZNE METODY ANALIZY W CHEMII ŚRODOWISKA CZĘŚĆ II ĆWICZENIA LABORATORYJNE Z OCHRONY WÓD I GLEB PRACA ZBIOROWA pod redakcją Przemysława Kosobuckiego i Bogusława Buszewskiego Toruń 2016 Autorami

Bardziej szczegółowo

Wtórne odpady ze spalania odpadów komunalnych. Bariery i perspektywy ich wykorzystania

Wtórne odpady ze spalania odpadów komunalnych. Bariery i perspektywy ich wykorzystania Wtórne odpady ze spalania odpadów komunalnych. Bariery i perspektywy ich wykorzystania dr hab. inż. Grzegorz WIELGOSIŃSKI Politechnika Łódzka Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska Bilans masy

Bardziej szczegółowo

Gospodarka osadami ściekowymi Sewage sludge management

Gospodarka osadami ściekowymi Sewage sludge management KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod Nazwa Nazwa w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2016/2017 Gospodarka osadami ściekowymi Sewage sludge management A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW

Bardziej szczegółowo

Formularz opisu kursu (sylabus przedmiotu) na rok akademicki 2011/2010

Formularz opisu kursu (sylabus przedmiotu) na rok akademicki 2011/2010 Formularz opisu kursu (sylabus przedmiotu) na rok akademicki 2011/2010 Opis ogólny kursu: 1. Pełna nazwa przedmiotu: Metody Chromatografii... 2. Nazwa jednostki prowadzącej: Wydział Inżynierii i Technologii

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r.

Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r. Załącznik do uchwały nr 56/2017, Rady Nadzorczej WFOŚiGW w Lublinie z dnia 10 lipca 2017 r. Lista przedsięwzięć priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie przewidzianych

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: GIS-1-318-s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -

Rok akademicki: 2014/2015 Kod: GIS-1-318-s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: - Nazwa modułu: Technologie oczyszczania wody i ścieków Rok akademicki: 2014/2015 Kod: GIS-1-318-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Górnictwa i Geoinżynierii Kierunek: Inżynieria Środowiska Specjalność: - Poziom

Bardziej szczegółowo

I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:

I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem: Załącznik nr 2 do uchwały nr 127/05/2013 Senatu UR z dnia 23 maja 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW OCHRONA ŚRODOWISKA poziom profil tytuł zawodowy absolwenta studia pierwszego stopnia ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Biotechnologia Rodzaj przedmiotu: Obieralny, moduł 5.1 Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium Profil kształcenia: ogólnoakademicki Technologie wody i ścieków Water and wastewater

Bardziej szczegółowo

Rejestr wymagań prawnych i innych dot. Systemu Zarządzania Środowiskowego

Rejestr wymagań prawnych i innych dot. Systemu Zarządzania Środowiskowego ZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA F/PSZ-2/1/2 1/6 Rejestr wymagań prawnych i innych dot. Systemu Zarządzania Środowiskowego 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Ustawy Ustawa

Bardziej szczegółowo

Wykaz jednostek uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach

Wykaz jednostek uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach Wykaz jednostek uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach Lp. Numer jednostki w wykazie Nazwa jednostki 1. 001 Ośrodek Diagnostyczno Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową w B 2.

Bardziej szczegółowo

kierunek Ochrona Środowiska Kierunek zamawiany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

kierunek Ochrona Środowiska Kierunek zamawiany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego kierunek Ochrona Środowiska Kierunek zamawiany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Studia inżynierskie I stopnia trwają: - stacjonarne (dzienne) 3,5 roku - niestacjonarne (zaoczne) 4 lata Studia

Bardziej szczegółowo

Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis.

Sylabus przedmiotu: Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Kierunek: Opis przedmiotu. Dane podstawowe. Efekty i cele. Opis. Sylabus przedmiotu: Specjalność: Wybrane zagadnienia z ochrony środowiska Inżynieria ochrony środowiska Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji

Bardziej szczegółowo

CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII W OBSZARZE OZE. BioProcessLab. Dr inż. Karina Michalska

CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII W OBSZARZE OZE. BioProcessLab. Dr inż. Karina Michalska CENTRUM TRANSFERU TECHNOLOGII W OBSZARZE OZE BioProcessLab Dr inż. Karina Michalska PLAN PREZENTACJI 1.Opieka merytoryczna 2.Obszar badawczy 3.Wyposażenie 4.Oferta współpracy OPIEKA MERYTORYCZNA 1. Praca

Bardziej szczegółowo

Spis treści PRZEDMOWA

Spis treści PRZEDMOWA Spis treści PRZEDMOWA 1. ODPADY NIEBEZPIECZNE W ŚRODOWISKU 1.1. Odpady niebezpieczne a środowisko 1.2. Definicja odpadów niebezpiecznych oraz ich klasyfikacja 1.3. Źródła powstawania odpadów 1.4. Identyfikacja

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA Z CYKLU CZYSTE NIEBO NAD POLSKĄ

KONFERENCJA Z CYKLU CZYSTE NIEBO NAD POLSKĄ KONFERENCJA Z CYKLU CZYSTE NIEBO NAD POLSKĄ Prawne, ekonomiczne i techniczne uwarunkowania wytwarzania energii i ciepła w sektorze komunalnobytowym w regionie południowym Polski Polska Izba Ekologii, Katowice,

Bardziej szczegółowo

Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki

Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki Jacek Antonkiewicz 1, Marcin Pietrzykowski 2, Tomasz Czech 3 1Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej

Bardziej szczegółowo

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu Sylabus przedmiotu: Specjalność: Wybrane metody analityczne Inżynieria bioproduktów Data wydruku: 3.01.016 Dla rocznika: 015/016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: inżynieria środowiska Rodzaj przedmiotu: obieralny, moduł 5.3 Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia Profil kształcenia: studia o profilu ogólnoakademickim Gospodarka odpadami Waste

Bardziej szczegółowo

L 32/44 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 4.2.2006

L 32/44 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 4.2.2006 L 32/44 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 4.2.2006 DYREKTYWA KOMISJI 2006/13/WE z dnia 3 lutego 2006 r. zmieniająca załączniki I i II do dyrektywy 2002/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Informatyka w ochronie Kierunek: Zarządzanie i inżynieria produkcji Kod przedmiotu: ZiIP.D1F.15.27. Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Ćwicz. Poziom studiów: Studia II

Bardziej szczegółowo

2. Odpady, jako źródło migracji TZO do elementów środowiska

2. Odpady, jako źródło migracji TZO do elementów środowiska Faza inwentaryzacji projektu GEF w Polsce MATERIAŁY ROBOCZE DO SPORZĄDZENIA PROFILU TZO W POLSCE (do ograniczonego korzystania) GF/POL/INV/R.17 PRZEGLĄD I OCENA WYNIKÓW PRAC BADAWCZO ROZWOJOWYCH I PUBLIKACJI

Bardziej szczegółowo

Gospodarka osadami ściekowymi. Sewage sludge management

Gospodarka osadami ściekowymi. Sewage sludge management Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod Nazwa Gospodarka osadami ściekowymi Nazwa w języku angielskim Sewage sludge management Obowiązuje

Bardziej szczegółowo

Rola normalizacji w ochronie wód. Jeremi Naumczyk Marzec, 2018

Rola normalizacji w ochronie wód. Jeremi Naumczyk Marzec, 2018 Rola normalizacji w ochronie wód Jeremi Naumczyk Marzec, 2018 Cel normalizacji Opracowywanie i publikowanie norm dotyczących procedur badania wód Procedury podane w normach są w przepisach prawnych (rozporządzenia

Bardziej szczegółowo