PLACÓWKĄ MEDYCZNĄ. Nowość!

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ MEDYCZNĄ SIERPIEŃ 2014 Numer 8 (57) ISSN S E R W I S M E N E D Ż E R Ó W, W Ł A Ś C I C I E L I I K A D R Y Z A R Z Ą D Z A J Ą C E J Nowość! DYŻUR TELEFONICZNY KONTRAKTY Z NFZ 27 sierpnia, godz , tel Temat numeru Ryzyko placówki można zminimalizować, nakładając na lekarzy kontraktowych obowiązek informowania o skorzystaniu z klauzuli sumienia. Takie rozwiązanie pozwoli szybko zagwarantować pacjentowi inną drogę uzyskania niezbędnego świadczenia. str. 8

2 Warsaw International Healthcare Exhibition 8 10 października 2014 Expo XXI, Warszawa Międzynarodowe Targi Medyczne Program merytoryczny targów: II edycja forum Optymalizacja kosztów działalności leczniczej IV ogólnopolskie warsztaty z okazji Światowego Dnia Radiologii Konferencja Racjonalizacja wydatków na inwestycje w podmiotach leczniczych Konferencja Nowoczesne techniki w anestezjologii i intensywnej terapii Akademia Edukacyjna WIHE Telemedycyna i Teleopieka rozwiązaniem społecznych i zdrowotnych problemów osób w wieku senioralnym Dotacje dla podmiotów leczniczych w perspektywie lat Tematyka wystawy: Sprzęt medyczny Materiały jednorazowego użytku Meble i wyposażenie medyczne Wyposażenie bloku operacyjnego E-medycyna Zarejestruj się online: wihehospital.pl/rejestracja-on-line a otrzymasz drogą mailową kod umożliwiający DARMOWY WSTĘP na wystawę. Przekaż informację współpracownikom by również mogli wziąć udział w targach! wihehospital.pl

3 Partner magazynu Stowarzyszenie Menedżerów Opieki Zdrowotnej SPIS TREŚCI Spis treści AKTUALNOŚCI Elektroniczna dokumentacja medyczna od sierpnia 2017 r Środki unijne na mapy zdrowotne... 3 Kontrole NFZ wciąż wykazują wiele nieprawidłowości... 4 Pacjenci nie wierzą w pakiet onkologiczny... 4 Coroczne określenie opłat za krew... 4 WYWIAD Onkologia pod specjalnym nadzorem wywiad z PROF. JACKIEM JASSEMEM, przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Onkologicznego... 5 TEMAT NUMERU Ryzyko związane z klauzulą sumienia... 8 FINANSE Placówka może żądać faktury od lekarza KONTRAKTY Z NFZ Czy nagranie negocjacji z NFZ można wykorzystać Rola funduszu będzie ograniczona ZARZĄDZANIE Co powinna zawierać umowa powierzenia danych Kiedy w zamówieniach stosować regulamin Nowe metody organizacji kształtują efektywność INWESTYCJE Rynek usług medycznych będzie regulowany NORMY I SANEPID Wymagania dla punktu szczepień są restrykcyjne DOBRE PRAKTYKI 5 niezbędnych kroków do uzyskania akredytacji Redaktor prowadzący: Anna Rubinkowska Kierownik marketingu i sprzedaży: Julita Lewandowska-Tomasiuk Menedżer produktu: Alina Sulgostowska Koordynator produkcji: Katarzyna Kopeć ISSN: Drukarnia: MDruk Nakład: 1500 egz. Projekt graficzny: Dominika Raczkowska Skład: Raster studio, Norbert Bogajczyk Prenumerata: Zarządzanie placówką medyczną Centrum Obsługi Klienta tel.: z cok@wip.pl Masz pytanie? Skontaktuj się z nami: serwiszoz@wip.pl Wydawnictwo Wiedza i Praktyka ul. Łotewska 9a, Warszawa NIP: KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: zł Biuro reklamy Menedżer projektu: Agnieszka Zduńczyk tel.: , azdunczyk@wip.pl Zarządzanie placówką medyczną chronione jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. W związku z powyższym redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w Zarządzaniu placówką medyczną wskazówek, przykładów informacji itp. do konkretnych przypadków.

4 ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ MEDYCZNĄ l i s t o d r e d a k c j i ANNA RUBINKOWSKA redaktor prowadzący Drogi Czytelniku! Poziom obciążenia ryzykiem odpowiedzialności cywilnej po stronie szpitali ciągle wzrasta. Dzieje się tak za sprawą roszczeniowej postawy pacjentów, ale też w wyniku procesu wzrastania wartości zasądzanych odszkodowań i zadośćuczynień oraz potęgowania się oczekiwań jakościowych względem podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych. Dlatego te placówki muszą aktywnie zarządzać ryzkiem odpowiedzialności cywilnej, tak aby zmniejszać nie tylko liczbę i wartość wypłacanych odszkodowań, ale także ciężary związane z obowiązkiem ubezpieczenia ryzyka OC. To aktywne zarządzanie to także właściwie funkcjonowanie klauzuli sumienia, która pozwala lekarzowi, pielęgniarce w pewnych sytuacjach odmówić pacjentowi udzielenia świadczenia zdrowotnego. O tym, jak zabezpieczyć podmiot leczniczy przed zagrożeniami związanymi z zagwarantowaniem pacjentowi innej drogi uzyskania niezbędnego świadczenia, piszemy w Temacie numeru pt. Ryzyko związane z klauzulą sumienia zamieszczonym na str. 8. Wykorzystanie dowodu z nagrania rozmów negocjacyjnych z NFZ może nastąpić tylko w przypadku, gdy strona, która posługuje się takim nagraniem, uzyskała uprzednią zgodę na rejestrację negocjacji. Jak nagrywać negocjacje z NFZ, aby w razie potrzeby mogły stanowić dowód w sądzie? Na te pytania odpowiada autorka artykułu Czy nagranie negocjacji NFZ można wykorzystać na str. 15. Przygotowanie placówki do przeglądu akredytacyjnego wymaga wielu zmian organizacyjnych. Jest to proces długotrwały i nie kończy się wraz z uzyskaniem certyfikatu ministra zdrowia. Jak poradziło sobie z tym wyzwaniem kierownictwo Dolnośląskiego Centrum Chorób Płuc we Wrocławiu? Jak poprawnie zorganizować system, aby szpital mógł potwierdzić wysoki poziom bezpieczeństwa pacjenta? Na ten temat można przeczytać w tekście pt. 5 niezbędnych kroków do uzyskania akredytacji w dziale Dobre praktyki na str. 37. Przy okazji zachęcam do skorzystania z dyżuru telefonicznego dla prenumeratorów dotyczącego kontraktowania z NFZ 27 sierpnia w godz Na pytania Czytelników pod nr tel będą odpowiadać Agnieszka Pietrzak i Dominika Kołodziejska-Koza adwokaci. Życzę udanej lektury KONSULTACJA MERYTORYCZNA RENATA MARIA JAŻDŻ-ZALESKA, ekspert w zakresie przekształceń w ochronie zdrowia, pomysłodawczyni, inicjatorka i prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Niepublicznych Szpitali Samorządowych NASI EKSPERCI Janusz Atłachowicz wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej STOMOZ Janusz Burkot prawnik, ekspert ds. zamówień publicznych Małgorzata i Maciej Capikowie eksperci z zakresu ubezpieczeń Michał Culepa prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy Jarosław Rosłon dyrektor Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie Wojciech Szefke aplikant radcowski, Ogólnopolska Izba Gospodarcza Wyrobów Medycznych POLMED Łukasz Siudak prawnik specjalizujący się w prawie cywilnym, administracyjnym i gospodarczym Anna Zubkowska adwokat, specjalista z zakresu prawa procesowego Pełna lista ekspertów dostępna na

5 Dokumentacja medyczna może być prowadzona w formie papierowej i elektronicznej do 31 lipca 2017 r. Tak zakłada nowelizacja ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Ze względu na zróżnicowany stopień informatyzacji podmiotów leczniczych wydłużono okres przejściowy, w którym obie formy dokumentacji będą funkcjonować równolegle. Nowy termin to 1 sierpnia 2017 r. Pozwoli to wszystkim podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych właściwie i kompleksowo przygotować się do procesu wdrożenia, przeprowadzić niezbędne zmiany w systemach informatycznych i przeszkolić pracowników. Zmiana ta spowoduje także rozłożenie kosztów zmian, Aktualności ELEKTRONICZNA DOKUMENTACJA MEDYCZNA OD SIERPNIA 2017 ROKU ŚRODKI UNIJNE NA MAPY ZDROWOTNE w tym możliwość pozyskania środków finansowych, również ze środków unijnych w ramach nowej perspektywy finansowej na lata , na ich wprowadzenie. Dzięki prowadzeniu dokumentacji medycznej w formie elektronicznej pacjenci otrzymają możliwość monitorowania statusu na liście osób oczekujących w kolejce do lekarza lub na badanie. Poradnie będą drogą elektroniczną przypominać o terminie wizyty. Pacjent będzie mógł w domu zalogować się i sprawdzić zalecania lekarskie z ostatniej wizyty. Obowiązek prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej jest częścią systemu informatyzacji ochrony zdrowia. Zakłada także wprowadzenie elektronicznych kart pacjenta, e-recept i e-skierowań. Poprawa jakości zarządzania zasobami ochrony zdrowia, planowanie świadczeń na poziomie centralnym i regionalnym oraz dostosowanie ich do potrzeb świadczeniobiorców takie korzyści przyniesie realizacja projektu związanego z regionalnymi mapami potrzeb zdrowotnych współfinansowanego ze środków unijnych. Resort zdrowia rozpoczął realizację nowego projektu pt. Poprawa jakości zarządzania w ochronie zdrowia poprzez wsparcie procesu tworzenia regionalnych map potrzeb zdrowotnych jako narzędzia usprawniającego procesy zarządcze w systemie ochrony zdrowia szkolenia z zakresu szacowania potrzeb zdrowotnych. Projekt zostanie zrealizowany dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Społecznego. Wesprze decyzje zarządcze dotyczące chorób kardiologicznych i onkologicznych. Będzie skierowany do przedstawicieli kadry zarządzającej szpitali i dysponentów środków publicznych. Projekt zakłada m.in.: zutworzenie i wdrożenie systemu e-learningowego, zwarsztaty w zakresie opracowania modelu prognostycznego w obszarze opty malizacji kontraktowania usług medycznych i planowania inwestycyjnego, zopracowanie modelu prognostycznego w obszarze wybranych grup chorób, zszkolenia na temat wykorzystania modeli prognostycznych oraz map potrzeb zdrowotnych w zarządzaniu (przeszkolonych zostanie około 1580 osób). Przedsięwzięcie zakończy się w czerwcu 2015 r. Jego wartość wynosi 5 mln zł. sierpień

6 Aktualności z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą W SKRÓCIE Pacjenci nie wierzą w pakiet onkologiczny Trzy czwarte pacjentów nie wierzy, że wprowadzenie w życie pakietu kolejkowego wpłynie na poprawę dostępu do leczenia onkologicznego. Tak wynika z raportu z konsultacji społecznych przeprowadzonych wśród pacjentów przez fundację My pacjenci. Zdaniem organizatorów badania taki wynik oznacza, że pacjenci czują się bezradni wobec tego, jak wygląda system, i nie wierzą w poprawę dostępności świadczeń onkologicznych oraz skrócenie kolejek do lekarzy specjalistów. Przeciętnie polski pacjent czeka na wizytę do specjalisty 135 dni. Chcąc skrócić ten czas, ok. 70% Polaków udaje się do prywatnych gabinetów specjalistycznych. Pełne wyniki raportu dostępne są na stronie mypacjenci.org. Coroczne określenie opłat za krew Trwają prace nad rozporządzeniem ministra zdrowia w sprawie określenia wysokości opłat za krew i jej składniki w 2015 roku. Ustalając wysokość tych opłat, wzięto pod uwagę wzrost cen w porównaniu z 2013 rokiem o 0,9%. W porównaniu z poprzednim rozporządzenia wprowadzono również zmiany dotyczące braku możliwości pobierania przez Centa dodatkowej opłaty za czynność zlewania pojedynczych jednostek koncentratu krwinek płytkowych (KKP) w dawkę terapeutyczną. Tym samym ustalono wysokość opłaty za KKP po kosztach czynności jego zlewania. Wysokość opłaty w stosunku do 2014 roku nie uległa zmianie. Rozporządzenie ma wejść w życie 1 stycznia 2015 r. KONTROLE NFZ WCIĄŻ WYKAZUJĄ WIELE NIEPRAWIDŁOWOŚCI Ponad 37 mln zł wyniosły skutki finansowe kontroli przeprowadzonych przez oddziały NFZ w I kwartale 2014 roku. Kontrole dotyczyły realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej. W pierwszym kwartale 2014 roku oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia przeprowadziły w poszczególnych rodzajach świadczeń łącznie 607 kontroli, w tym 66 kontroli planowych, co stanowi 43,8% łącznej liczby kontroli, 341 kontroli pozaplanowych, co stanowi 56,2% łącznej liczby kontroli. Realizowane kontrole doraźne miały charakter interwencyjny, wynikający z potrzeby pilnego zbadania nagłych zdarzeń (priorytety kierownictwa, bieżące analizy danych o zrealizowanych świadczeniach, doniesienia prasowe, skargi itp.). Najwięcej 213 (35,1%) kontroli dotyczyło leczenia szpitalnego, 169 (27,8%) ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, 71 (11,7%) leczenia stomatologicznego, 39 (6,4%) podstawowej opieki zdrowotnej. Pozostałe rehabilitacji, zaopatrzenia w wyroby medyczne, opieki psychiatrycznej, leczenia uzdrowiskowego, ratownictwa medycznego, opieki paliatywnej, pomocy doraźnej i transportu sanitarnego oraz świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych. Kontrole były skoncentrowane na obszarach, w których zaangażowane są najwyższe środki finansowe i gdzie ryzyko wystąpienia nieprawidłowości jest najwyższe. Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należą: znieprawidłowa klasyfikacja hospitalizacji do grup JGP, zrozliczanie w tzw. ruchu międzyoddziałowym, zwykazywanie jako hospitalizacji świadczeń, które mogły być wykonane w warunkach ambulatoryjnych, zbrak w dokumentacji medycznej potwierdzenia udzielonych świadczeń/porad, brak skierowania do objęcia opieką, zbrak medycznego uzasadnienia do rozliczenia wykazanej procedury, zbrak określonych w typie porady badań diagnostycznych, zbraki w wymaganym sprzęcie, zbrak wymaganych kwalifikacji personelu, znieprawidłowe prowadzenie dokumentacji medycznej, zbrak aktualizacji zasobów sprzętowych i personelu (harmonogram zasoby). 4 sierpień 2014

7 Wywiad Onkologia pod specjalnym nadzorem Karta leczenia onkologicznego nakładałaby na lekarzy rodzinnych dodatkową odpowiedzialność, bo nietrafne skierowanie na badania osoby z podejrzeniem nowotworu mogłoby rodzić zarzuty o nieuzasadnione wydatki na diagnostykę i być frustrujące. Wywiad z prof. JACKIEM JASSEMEM, przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, kierownikiem Kliniki Onkologii i Radioterapii Uniwersytetu Gdańskiego Ministerstwo Zdrowia w marcu przedstawiło pakiet antykolejkowy, z którego wynikało, że pacjenci onkologiczni nie będą objęci limitami zapisanymi w kontraktach NFZ, na diagnozę będą czekać najwyżej 9 tygodni, a głównym celem pakietu jest likwidacja kolejek. Potem były konsultacje. Onkolodzy nie szczędzili krytyki proponowanych rozwiązań. Co i dlaczego nie znalazło uznania lekarzy? Zacznę od tego, że nadal popieramy PTO i ja osobiście działania Ministerstwa Zdrowia zmierzające do likwidacji kolejek dla chorych z podejrzeniem lub rozpoznaniem nowotworu. Potrzeba jednak więcej czasu na dopracowanie szczegółów. Przepisy muszą być dobrze przygotowane, bo inaczej mogą zaszkodzić, zamiast pomóc. Największe obawy nasuwają propozycje uregulowań na poziomie ustawy takich kwestii, które powinny być zawarte w dokumentach o niższej randze rozporządzeń lub zarządzeń. Wiele proponowanych rozwiązań obarczonych jest pewnym ryzykiem niepowodzenia i ich modyfikacja na poziomie ustawy będzie w tej sytuacji bardzo trudna. Szczególnie poważne wątpliwości budzi tzw. karta leczenia onkologicznego. Na pozór ma ona zalety: daje specjalne przywileje osobom z podejrzeniem lub rozpoznaniem nowotworu i przepustkę do leczenia poza kolejką. Mechanizm zawarty w karcie może jednak rodzić wiele problemów od konstytucyjnych (nierówne traktowanie chorych), przez finansowe do psychologicznych. Choroba nowotworowa ma charakter progresywny. Aby ją diagnozować i leczyć, trzeba działać szybko. Ale karta leczenia onkologicznego tych spraw nie rozwiązuje. Projekt zakłada np., że statystycznie jedna na kilkanaście osób, które dostaną kartę, będzie miała ostatecznie rozpoznany nowotwór, ale wszystkie będą przez kilka tygodni posiadaczami tzw. karty leczenia onkologicznego, co spowoduje dużą, niepotrzebną traumę. Oprócz tego może spowodować próby nieuzasadnionego omijania kolejki, co stwarza potrzebę wypracowania skomplikowanych mechanizmów kontrolnych. Uważamy, że można to rozwiązać prostszymi sposobami. Ale każdy pacjent taką kartę będzie chciał dostać, nawet bez podejrzenia, że coś jest nie tak, ot choćby tak, na wszelki sierpień

8 Wywiad z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą wypadek. Likwidacja kolejek znowu więc stałaby się fikcją. Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej będą pod presją, bo odmówienie wydania karty leczenia onkologicznego może mieć czasem dramatyczne konsekwencje. Jak wyjść z tego błędnego koła, dając jednocześnie pacjentom możliwość szybkiej diagnostyki i leczenia? Skrócenie kolejek, nie tylko w leczeniu nowotworów, to konieczność. Onkolodzy apelowali o to od dawna, bo sukces w leczeniu często zależy od jak najszybszej diagnozy i terapii. Nie chcemy jednak niedoskonałych rozwiązań na poziomie ustawy. To może przynieść odwrotny skutek od zamierzonego celu. Dlatego zwracamy uwagę na przeregulowanie proponowanych zapisów. I tak np. projekt zakłada, że rozpoznanie ma być postawione w ciągu 7 9 tygodni. To szczytny cel, ale nie wiadomo, na ile realny. Bo po pierwsze, nie wiemy, ile to trwa obecnie, a po drugie, musimy policzyć, czy obecna liczba lekarzy sprosta temu zadaniu. Brakuje nam np. patomorfologów, bez których postawienie rozpoznania jest niemożliwe. Powinna być możliwość elastyczniejszego reagowania na potrzeby i dostosowania się do realiów. My proponowaliśmy stworzenie na bazie istniejących ośrodków onkologicznych możliwość szybkiej diagnostyki poprzez lepsze wykorzystanie istniejącego potencjału, dotychczas ograniczanego limitami to prostsze i mniej kontrowersyjne rozwiązanie. JACEK JASSEM profesor zwyczajny Uniwersytetu Gdańskiego, kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii. Specjalista w dziedzinie radioterapii, onkologii i onkologii klinicznej, konsultant w dziedzinie radioterapii. Onkolog z poczuciem misji i pasją w zakresie zwalczania raka i ochrony zdrowia. Jeden z inicjatorów i współautorów Strategii Walki z Rakiem na lata Do 27 czerwca br. przewodniczący Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, obecnie skarbnik i członek Zarządu Europejskiej Organizacji do Badań nad Rakiem. Autor ponad 500 publikacji naukowych, wielu podręczników. Laureat licznych prestiżowych nagród Minister zdrowia Bartosz Arłukowicz prezentując pakiet antykolejkowy, podkreślał rangę pewnego novum, czyli konsylium lekarskiego dla każdego pacjenta onkologicznego, które będzie projektowało terapię. Wielu onkologów odniosło się do tego pomysłu sceptycznie, wyrażając wątpliwości co do sensu i skuteczności działania takiego ciała. Co Pan o tym sądzi? Obecnie jest to międzynarodowy standard. Od wielu lat postulujemy, by również u nas stało się normą. Dlatego to rozwiązanie w pełni popieramy, choć musimy je naprawdę dobrze przygotować. Powinna być możliwość elastyczniejszego reagowania na potrzeby pacjentów onkologicznych. Obawiam się, że zamiast działania zgodnego z ustawą, lekarze będą w biegu podpisywać listę obecności, a konsylia będą zdawkowe i pobieżne. Chcę jednak podkreślić, że uważam je za bardzo potrzebne i możliwe do wprowadzenia. W Polsce według naszych szacunków zaledwie w kilku procentach przypadków zwoływane jest konsylium. To musi ulec zmianie spróbujmy stworzyć mapę drogową dochodzenia do tego rozwiązania i trzymajmy się jej. Wprowadzenie tego jako bezwzględnego wymogu będzie można zawrzeć na poziomie kontraktowania świadczeń w momencie, kiedy będziemy do tego gotowi. Bardzo istotnym elementem funkcjonowania pakietu antykolejkowego jest rola lekarzy rodzinnych. To oni mają błyskawicznie reagować na niepokoje 6 sierpień 2014

9 Wywiad pacjenta i wyposażać go w kartę leczenia onkologicznego, szybko kierować na badania diagnostyczne, choć przecież czasem niepotrzebnie, pisać raporty itp. Wydaje się, że jest słabe ogniwo pakietu antykolejkowego i karty leczenia onkologicznego. Stąd wynikają obawy lekarzy POZ. Są dla mnie całkowicie zrozumiałe. Przy wprowadzaniu ustawy niepotrzebne jest antagonizowanie lekarzy POZ i podważanie do nich zaufania. Oni powinni być istotnym elementem systemu walki z nowotworem. Karta leczenia onkologicznego nakładałaby na lekarzy rodzinnych nowe obowiązki i dodatkową odpowiedzialność, bo nietrafne skierowanie na badania osoby z podejrzeniem nowotworu mogłoby rodzić zarzuty o nieuzasadnione wydatki na diagnostykę i być frustrujące. W efekcie mogłoby to skutkować zbytnią ostrożnością, czyli po prostu niewydaniem skierowania na badanie diagnostyczne. Równocześnie nadaniu nowych uprawnień lekarzowi POZ miałyby towarzyszyć mechanizmy kontrolne i represyjne. I tak np. lekarz rodzinny, który niecelnie skieruje na szybką ścieżkę zbyt wielu pacjentów, byłby kierowany na obowiązkowe szkolenia. Szkolenia nie można traktować jako represji, zwłaszcza że lekarz musi dokształcać się całe życie. Istnieje też niebezpieczeństwo, że lekarze rodzinni będą po prostu rezygnować z kierowania na badania. Te szczegółowe i jednocześnie formalistyczne rozwiązania mogą być szeroko przedyskutowane, a przede wszystkim nie powinny być określane na poziomie ustawy, lecz zarządzeń prezesa NFZ w umowach między NFZ a świadczeniodawcą. Do tych aktów można odnieść się jedynie w ustawie. Zarówno Pan, jak i PTO popieracie możliwość zamiany pobytu w szpitalu na pobyt w hotelu, bo wielu pacjentów podczas chemioterapii i radioterapii nie potrzebuje szpitala. Zmniejszenie hospitalizacji związanej z chemioterapią i radioterapią to jeden z głównych postulatów zawartych w opracowywanym dokumencie Strategia Walki z Rakiem w Polsce Wielu pacjentów nie wymaga pobytu w szpitalu, Istnieje niebezpieczeństwo, że lekarze rodzinni będą po prostu rezygnować z kierowania na badania. Lekarz rodzinny, który niecelnie skieruje na szybką ścieżkę zbyt wielu pacjentów, byłby kierowany na obowiązkowe szkolenia. ale są tam umieszczani z powodu odległego miejsca zamieszkania. Marnowane w ten sposób są setki milionów złotych. Ale to rozwiązanie też wymaga dobrego przygotowania, na przykład szpitale muszą zawrzeć umowy z hotelami lub hostelami. Proponujemy więc stopniowe dochodzenie do tego rozwiązania z okresem przejściowym, w którym stopniowo zmniejszałaby się hospitalizacja, aż do osiągnięcia docelowego poziomu. Pierwsza wersja Strategii Walki z Rakiem w Polsce jest już gotowa. Ale to dopiero początek wielkiego programu... To prawda, pierwsza wersja gotowa i uzgodniona z Ministerstwem Zdrowia opracowana przez niemal 200 lekarzy, ekspertów i pacjentów jest dostępna w Internecie na stronie Jest to programowy dokument, który trzeba wypełnić szczegółową treścią i wdrożyć. W tym celu współpracujemy z resortem, zakończyliśmy także zewnętrzne konsultacje, m.in. w innych ministerstwach i instytucjach zajmujących się ochroną zdrowia, zdrowiem publicznym i innymi pokrewnymi zagadnieniami. Końcowa wersja strategii będzie gotowa jeszcze w czerwcu i stanie się dokumentem państwowym. Mamy nadzieję, że częścią strategii będzie kontynuacja Narodowego Programu Walki z Rakiem, który kończy się w przyszłym roku. Niezbędne stanie się powołanie instytucji koordynującej wdrażanie i monitorowanie tego ważnego przedsięwzięcia i znalezienie odpowiednich środków finansowych. Obecnie wprowadzane rozwiązania zawarte w pakiecie antykolejkowym powinny być zharmonizowane z zapisami zawartymi w strategii. Przed nami jeszcze mnóstwo mozolnej pracy, uzgodnień i konsultacji. Ale ten wysiłek na pewno przyniesie owoce. Rozmawiała: Ewa Sadura sierpień

10 Temat numeru z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą Ryzyko związane z klauzulą sumienia Nałożenie na lekarzy kontraktowych obowiązku informowania o skorzystaniu z klauzuli sumienia zabezpieczy podmiot leczniczy przed zagrożeniami związanymi z zagwarantowaniem pacjentowi innej drogi uzyskania niezbędnego świadczenia. Poziom obciążenia ryzykiem odpowiedzialności cywilnej po stronie szpitali ciągle wzrasta. Dzieje się tak nie tylko za sprawą roszczeniowej postawy pacjentów, ale w wyniku naturalnego procesu wzrastania wartości zasądzanych odszkodowań i zadośćuczynień oraz potęgowania się oczekiwań jakościowych względem podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych. Dlatego szpitale muszą aktywnie zarządzać ryzkiem odpowiedzialności cywilnej, tak aby zmniejszać WAŻNE Dopuszczenie przywołania klauzuli sumienia nie oznacza automatycznego zwolnienia lekarza z odpowiedzialności za szkodę. To zwolnienie może nastąpić tylko i wyłącznie, gdy spełnione będą warunki określone ustawowo. MAŁGORZATA I MACIEJ CAPIKOWIE eksperci ds. ubezpieczeń gospodarczych nie tylko liczbę i wartość wypłacanych odszkodowań, ale także ciężary związane z obowiązkiem ubezpieczenia ryzyka OC. To aktywne zarządzanie to także rozpoznanie wszystkich przejawów działalności podmiotu leczniczego pod kątem generowania niebezpieczeństwa wyrządzenia szkody. Przy tej analizie nie można ograniczać się do sfer powszechnie kwalifikowanych jako niebezpieczne, ale trzeba popatrzeć na problem z perspektywy szerszej niż sam tylko sposób i metoda udzielania świadczeń zdrowotnych. Jedną z takich sfer wyjątkowych jest funkcjonowanie klauzuli sumienia, która pozwala lekarzowi, pielęgniarce w pewnych sytuacjach odmówić pacjentowi udzielenia świadczenia zdrowotnego. Regulacje ustawowe Klauzula sumienia jest regulowana ustawowo i w przypadku lekarzy określa ją art. 39 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który stanowi, że lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym że ma obowiązek wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego. 8 sierpień 2014

11 Temat numeru Jak zatem widać, poza przypadkami bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia, lekarz może odmówić udzielenia pacjentowi konkretnego świadczenia zdrowotnego, jeśli jego realizacja koliduje z jego przekonaniami. Tak samo brzmiącą regułę znajdziemy w ustawie z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Klauzula sumienia nie oznacza jednak automatycznego zwolnienia lekarza z odpowiedzialności za nieudzielenie świadczenia zdrowotnego. Trzeba bowiem podkreślić, że jest ona warunkowana przepisami. Warunki korzystania z klauzuli sumienia Pierwszy warunek to konieczność wskazania innego lekarza czy podmiotu, który może świadczenie wykonać. Drugi to uzasadnienie przyczyn odmowy udzielonej pacjentowi w dotyczącej go dokumentacji medycznej. Trzeci to obowiązek pisemnego powiadomienia przełożonego. Co prawda dotyczy on tylko lekarzy pracowników i tych znajdujących się w stosunku służby, ale nie może być pomijany przy ocenie kwestii odpowiedzialności za ewentualne szkody, jakie mogą powstać po stronie pacjenta w następstwie niewykonania świadczenia zdrowotnego. Sytuacja, w której pacjent słyszy od lekarza, że ten nie udzieli mu pomocy jedynie tylko z przywołaniem klauzuli sumienia, bez dopełnienia wymogów formalnych, jest przykładem niewłaściwego rozumienia normy, a tym samym jest narażaniem się przez lekarza na konsekwencje prawne działania niezgodnego z zasadami wykonywania zawodu. Do tych konsekwencji zalicza się także odpowiedzialność cywilna. Jednak wchodzi ona w grę nie tylko w przypadku lekarza, który nie dopełni warunków ustawowych towarzyszących przywołaniu klauzuli sumienia. Dotyczy przede wszystkim podmiotu leczniczego. Podmiot leczniczy a klauzula sumienia Na klauzulę sumienia może powołać się lekarz, pielęgniarka, ale nie podmiot leczniczy. Pacjent może nie uzyskać świadczenia od pojedynczego lekarza, ale nie może być go pozbawiony w szpitalu czy przychodni. Sam warunek nakazujący pisemne powiadomienie pracodawcy wskazuje, jaka jest intencja ustawowa klauzuli sumienia danie prawa swobodnego działania w tej sferze lekarzom, przy jednoczesnym nałożeniu na podmiot leczniczy obowiązku zorganizowania takiego udzielania świadczeń, aby każdy pacjent uzyskał je w zakresie właściwym ze względu na jego potrzeby i stan zdrowia. Czy może zdarzyć się tak, że w całym szpitalu każdy z lekarzy powoła się na klauzulę sumienia? Takiej sytuacji wykluczyć nie można. Jednak dla szpitala czy przychodni klauzula sumienia nie jest wytłumaczeniem ani tym bardziej ograniczeniem ryzyka odpowiedzialności cywilnej. Można nawet powiedzieć, że jest elementem, który dodatkowo podmiot obciąża. Po pierwsze, jest to obowiązek organizacyjny, a po drugie, w przypadku jego niedopełnienia odbiera możliwość roszczeń regresowych w stosunku do pracowników, którzy z ochrony tej klauzuli skutecznie mogą skorzystać. Ryzyko w sytuacji zatrudniania lekarzy kontraktowych W tym miejscu trzeba też zaznaczyć, że jeśli podmiot zatrudnia lekarzy kontraktowych, gdzie kwestia odpowiedzialności cywilnej może być rozpatrywana na bazie przepisu art. 430 Kodeksu cywilnego, czyli w relacji zwierzchnika i podwładnego, potencjalne zagrożenie dla podmiotu leczniczego jest jeszcze większe. Lekarz kontraktowy nie musi na piśmie informować zarządzającego podmiotem leczniczym, że odmówił udzielania świadczeń pacjentowi. O ewentualnych negatywnych skutkach takiego zachowania kierownik podmiotu może się zatem dowiedzieć dopiero po fakcie, wtedy, kiedy nie będzie mógł już podjąć działań zaradczych, zmierzających do zastępczego udzielenia świadczenia. Dlatego każdy menedżer zatrudniający lekarzy kontraktowych powinien przeanalizować możliwość nałożenia na nich obowiązku procedury powiadamiania, jak w przypadku lekarzy etatowych. Nie chodzi przy tym o dyskryminowanie czy ograniczanie możliwości przywołania klauzuli sumienia, tylko zabezpieczenie ścieżki szybkiego zagwarantowania pacjentowi innej drogi uzyskania niezbędnego świadczenia, a tym samym zdjęcia z siebie odpowiedzialności za niedociągnięcia skutkujące winą organizacyjną. PODSTAWA PRAWNA: XXart. 39 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 277, poz ze zm.), XXustawa z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. nr 174, poz ze zm.), XXart. 430 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121). sierpień

12 Finanse z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą Placówka może żądać Pojawia się wiele wątpliwości dotyczących formy dokumentowania usług świadczonych przez lekarzy. Czy mogą oni nadal wystawiać placówkom medycznym rachunki za świadczone przez siebie usługi, czy zobligowani są wystawić fakturę? Zasadą jest, że faktury wystawiają podatnicy prowadzący działalność gospodarczą. Obecnie ten obowiązek spoczywa na wszystkich podatnikach, bez względu na ich status. W jego realizacji nie ma już więc znaczenia, czy jest to podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, podatnik VAT zwolniony, czy też w ogóle nie jest zarejestrowany do celów VAT. Należy podkreślić, że zgodnie z art. 96 ust. 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawy o VAT) podatnicy podmiotowo zwolnieni z VAT oraz podatnicy wykonujący wyłącznie czynności przedmiotowo zwolnione z VAT nie mają obowiązku rejestracji jako podatnicy VAT. Przepisy ustawy o VAT umożliwiają ANNA WELSYNG radca prawny, doradca podatkowy Nie zawsze jest konieczne wystawienie faktury w przypadku dokumentowania czynności zwolnionych z VAT. jednak zarejestrowanie się tej grupie podatników jako podatnicy VAT zwolnieni. Specyficzne reguły zostały wprowadzone w odniesieniu do dokumentowania czynności zwolnionych od VAT. Nie zawsze konieczne jest ich dokumentowanie fakturą. Obowiązek wystawienia faktury dokumentującej czynności zwolnione od VAT powstaje bowiem jedynie na żądanie nabywców, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty (art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT). Treść faktury W treści faktury dokumentującej czynności zwolnione z VAT, oprócz tych samych obowiązkowych elementów, które zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 1 15 ustawy o VAT powinna zawierać zwykła faktura dokumentująca czynności opodatkowane, musi dodatkowo zostać podana podstawa prawna zwolnienia od VAT, tj.: zprzepis ustawy o VAT albo aktu wydanego na podstawie ustawy o VAT, na bazie którego podatnik stosuje zwolnienie od podatku, zprzepis dyrektywy 2006/112/WE, który zwalnia od podatku taką dostawę towarów lub takie świadczenie usług, lub zinna podstawa prawna wskazująca na to, że dostawa towarów lub świadczenie usług korzystają ze zwolnienia od VAT. Takie wymogi dotyczące danych na fakturze dokumentującej czynności zwolnione od VAT wynikają z przepisów. 10 sierpień 2014