6. System jakości w PMŚ; laboratoria i sieci pomiarowe

Transkrypt

1 6. System jakości w PMŚ; laboratoria i sieci pomiarowe Celem systemu jakości w PMŚ jest zapewnienie odpowiedniej jakości danych o środowisku, do czego m.in. zobowiązana jest Polska jako kraj członkowski Unii Europejskiej. Dane o środowisku generowane są na podstawie badań wykonywanych w laboratoriach lub w sieciach automatycznych monitoringu. Z tego właśnie względu laboratoria wraz z sieciami pomiarów automatycznych stanowią kluczowe ogniwo w systemie jakości PMŚ, decydując w największym stopniu o poziomie wiarygodności danych. Biorąc pod uwagę rolę danych monitoringowych w procesach decyzyjnych oraz sprawozdawczości krajowej i międzynarodowej, jednym z najważniejszych zadań PMŚ powinno być zapewnienie jakości wyników badań i pomiarów na poziomie wymaganym przez Unię Europejską. Funkcjonujący w Polsce system akredytacji laboratoriów badawczych umożliwia wdrożenie systemów zarządzania oraz prowadzenie nadzoru nad ich utrzymaniem. Wdrożenie systemu jakości zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17025:2005 w laboratoriach oraz sieciach pomiarowych powinno dać w efekcie wyniki badań wiarygodne, rzetelne oraz użyteczne. Aby tak się mogło stać niezbędne jest uwzględnienie nowych wymagań prawnych do określenia merytorycznych wymagań co do przydatności wyników badań do dalszego ich wykorzystania dla celów ochrony środowiska i informowaniu o stanie środowiska. W Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie wypracowano możliwości badawcze zgodne z wymaganiami Unii Europejskiej. Nowe dyrektywy Unii Europejskiej oraz rozporządzenia krajowe je wypełniające stawiają laboratorium badające stan środowiska przed obowiązkiem wykonywania badań dotychczas nie wykonywanych, np. wielu badań biologicznych lub trudnych w analizie substancji organicznych. Co więcej, większość nowych oznaczeń musi być dostosowana do bardzo restrykcyjnych norm dopuszczających występowanie danego wskaźnika w środowisku. Istotnym wyzwaniem okazał się również wymóg wdrożenia systemu jakości w sieciach pomiarowych, który będzie stanowić strukturę znacznie większej skali niż tylko laboratorium na terenie jednego województwa. W związku z powyższym priorytetowym zadaniem Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie na lata jest modyfikowanie swojego systemu zarządzania pod kątem procedur badawczych tak, aby uwzględnić nowe wskaźniki oraz aby zakresy oznaczania metodyk badawczych odpowiadały ustanowionym dopuszczalnym wartościom poszczególnych substancji w środowisku. Laboratorium realizuje rozpoczętą w latach specjalizację w poszczególnych lokalizacjach. Z dniem 1 lipca 2005 r. w wyniku wewnętrznej reorganizacji WIOŚ w Rzeszowie, w strukturę Laboratorium WIOŚ zostały włączone jako działy techniczne laboratoria delegatur w Jaśle, Przemyślu i Tarnobrzegu tworząc jedno ogólno-wojewódzkie laboratorium z siedzibą w Rzeszowie zarządzane centralnie, z centralną obsługą logistyczną. Laboratorium kontynuuje akredytację, co potwierdzone jest certyfikatem akredytacji laboratorium badawczego nr AB 447 z dnia 25 listopada 2008 r. wydanym przez Polskie Centrum Akredytacji. Certyfikat jest ważny do 19 października 2011 r. Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie jest gotowe do funkcjonowania w obecnym jak i przyszłym systemie prawnym badań środowiskowych, zarówno w zakresie stosowanych (referencyjnych) metodyk badawczych, jak i w zakresie systemu zarządzania spełniającego krajowe i europejskie wymagania jakościowe. Niezbędnym do realizacji powyższych wymagań jakościowych jest również doposażenie laboratorium w nowoczesny, wysokoefektywny sprzęt pomiarowy i badawczy, który ma być zakupiony centralnie przez GIOŚ w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. 83

2 Opis działań związanych z zapewnieniem jakości w poszczególnych podsystemach w PMŚ przedstawiony jest poniżej System jakości w monitoringu powietrza Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie realizuje wymagania systemu jakości dla monitoringu powietrza poprzez utrzymanie spójności pomiarowej, stosowanie udokumentowanych procedur postępowania, w tym procedury nadzoru nad aparaturą, utrzymywanie wyszkolonego personelu oraz udział w badaniach biegłości i interkalibracjach. Laboratorium wdrożyło procedury jakości i uzyskało certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji na badania laboratoryjne wchodzące w zakres monitoringu powietrza, to jest badania laboratoryjne: stężenie pyłu zawieszonego PM10, zawartość kadmu i ołowiu w pyle zawieszonym, zawartość benzoapirenu w pyle zawieszonym, stężenie węglowodorów aromatycznych w powietrzu atmosferycznym. Spójność pomiarowa jest realizowana poprzez system okresowych sprawdzeń i kalibracji aparatury względem wzorców odniesienia oraz realizację harmonogramu nadzoru metrologicznego. Stosowane są udokumentowane procedury obsługi, zapisy są rejestrowane w dziennikach przyrządów. System podlega kontroli za strony GIOŚ, ostatni przegląd potwierdził zgodność z wymaganiami. W latach w celu pełnego wdrożenia systemu zarządzania laboratorium będzie uczestniczyć w pracach GIOŚ związanych z wdrażaniem systemu jakości w automatycznych sieciach pomiarowych oraz w pracach mających na celu weryfikację poprawności lokalizacji stanowisk pomiarowych zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej. Laboratorium uczestniczyć będzie w badaniach biegłości i interkalibracjach System jakości w monitoringu wód Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie zapewnia w zakresie systemu jakości monitoringu wód wykonywanie zadań pomiarowo-badawczych w szerokim zakresie badawczym, stosując metodyki referencyjne przywołane w rozporządzeniach Ministra Środowiska, potwierdzone certyfikatem akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji. Metody referencyjne obejmują zarówno zasady analiz i pomiarów jak i oznaczania poziomu niepewności pomiarów określone w obowiązujących normach PN-EN dla poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń. Stosunkowo nowym wyzwaniem dla laboratorium stała się konieczność szybkiego wdrożenia nowych wskaźników i nowych metod badań biologicznych wód powierzchniowych. W latach planowane jest podjęcie prac nad rozszerzeniem akredytacji o metodyki do badań i ocen elementów biologicznych w poszczególnych kategoriach wód. Ponadto Laboratorium doskonalić będzie system jakości poprzez uczestnictwo w krajowych i międzynarodowych badaniach porównawczych. Personel laboratorium uczestniczyć będzie w specjalistycznych szkoleniach organizowanych przez GIOŚ oraz wyspecjalizowane jednostki. Monitoring wód mimo deklarowanej pomocniczości badań chemicznych opiera się na bardzo szerokim spektrum wskaźników fizyko-chemicznych. Istotnym problemem badawczym jest wymagany przedział oznaczeń ilościowych o szerokości co najmniej 10 5 wartości stężeń, przy czym, niestety zapotrzebowanie roczne na badania najbardziej skomplikowane jest najmniejsze. 84

3 W związku z powyższym aktualnie laboratorium realizuje jedynie około 60% badań metodami akredytowanymi. Dlatego priorytetowym kierunkiem działań WIOŚ będzie musiał być bardzo kosztowny proces rozszerzania akredytacji na cały zakres badawczy System jakości w monitoringu hałasu Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie zapewnia w zakresie jakości monitoringu hałasu wykonanie badań na wysokim poziomie jakości stosując referencyjne metody pomiarów, których jakość potwierdza certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji. W latach planowana jest kontynuacja działań związanych z zapewnieniem jakości w monitoringu hałasu poprzez udział personelu w szkoleniach specjalistycznych organizowanych przez GIOŚ. System będzie monitorowany poprzez udział w corocznych badaniach biegłości nadzorowanych przez GIOŚ oraz udział w wewnętrznych pomiarach interkalibracyjnych organizowanych dla zespołów pomiarowych z laboratoriów WIOŚ. Program międzylaboratoryjnych badań porównawczych realizowany będzie o badania biegłości i porównywalności, zgodnie z ISO/IEC GUIDE 43:1997 Proficiency testing by interlaboratory comparison. Part 1 Development and operations. Głównym celem tych badań jest umożliwienie zespołom pomiarowym wykonującym rutynowe pomiary akustyczne w terenie sprawdzenie swoich umiejętności, wiedzy i działania stosowanej aparatury pomiarowej w rzeczywistych warunkach topograficznych i atmosferycznych dla zróżnicowanej emisji i imisji dźwięku. Celem działań laboratorium będzie również zdobycie mobilnego systemu pomiarów hałasu, który mógłby pracować w systemie bez ciągłego nadzoru, jako że istotnym problemem w dziedzinie monitoringu hałasu komunikacyjnego są braki personelu System jakości w monitoringu pól elektromagnetycznych Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie zapewnia w zakresie jakości monitoringu pól elektromagnetycznych utrzymanie na odpowiednim poziomie jakości wykonywanie pomiarów PEM w środowisku i co za tym idzie wiarygodności otrzymywanych wyników pomiarów stosując referencyjne metody pomiarów, których jakość potwierdza certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji. Metody referencyjne obejmują zarówno szczegółowe zasady pomiarów, częstotliwość kalibracji mierników pomiarowych jak i oznaczania poziomu niepewności pomiarów. W latach planowanym elementem w utrzymaniu wysokiej jakości pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku będzie system szkoleń pracowników laboratorium w zakresie wykonywania pomiarów pól elekromagnetycznych i opracowania wyników składający się ze szkoleń organizowanych przez GIOŚ, zewnętrznych szkoleń specjalistycznych i treningów wewnętrznych. Kontynuowane będą działania związane z uczestnictwem w badaniach międzylaboratoryjnych. 85

4 Tabela 6.1. Wykaz metod stosowanych rutynowo w badaniach monitoringowych w Laboratorium WIOŚ w Rzeszowie Kod metody Norma lub procedura badawcza 501 PN-ISO :1997 ścieki 502 PN-ISO : PN-ISO : PN-ISO : PN-ISO :2004 PN-EN :1999 woda powierzchniowa woda powierzchniowa woda podziemna woda podziemna N 515 PN-EN ISO :2005 woda, ścieki 517 PN-R-04031:1997 gleba 520 PR-14 odpady N 522 PN-89/Z powietrze atmosferyczne N 544 PN-ISO :2003 woda N 545 PN-ISO :2003 woda 548 PN-ISO :2007 gleba Typ próbki Metoda badawcza Wskaźnik Zakres POBIERANIE PRÓBEK Pobieranie próbek ścieków do badań fizyko-chemicznych i biologicznych Pobieranie próbek wody z jezior naturalnych i sztucznych zbiorników zaporowych do badań fizyko-chemicznych i biologicznych Pobieranie próbek wody z rzek i strumieni do badań fizykochemicznych i biologicznych Pobieranie próbek wód podziemnych do badań fizyko-chemicznych i mikrobiologicznych Pobieranie próbek wód podziemnych w miejscach zanieczyszczonych do badań fizyko-chemicznych i mikrobiologicznych Wytyczne dotyczące utrwalania i postępowania z próbkami Pobieranie próbek gleby do analizy chemiczno-rolniczej Pobieranie próbek odpadów do badań fizyko-chemicznych i biologicznych Pobieranie próbek powietrza atmosferycznego do badań biologicznych metodą sedymentacyjną Pobieranie próbek wody do picia i wody używanej do produkcji żywności i napojów Pobieranie próbek opadu mokrego do badań fizykochemicznych Pobieranie próbek gleby w przypadku badań terenów naturalnych, zbliżonych do naturalnych oraz uprawnych Niepewność rozszerzona 86

5 N PR-64 Wydanie 1 z dnia r. PR-20 powietrze atmosferyczne gazy odlotowe N 130 PN-EN-12341:2006 powietrze atmosferyczne Metoda chromatografii cieczowej Pobieranie próbek metodą dyfuzyjną Pobieranie próbek gazów odlotowych (emisja) Pobieranie próbek pyłu zawieszonego PM10 (imisja) Formaldehyd 0,5µg/m 3 u _ 20 µg/m 3 u POMIARY TERENOWE 523 PN-Z :1994 gazy odlotowe Metoda grawimetryczna Stężenie i strumień masy pyłu 0, g/m3 ±15% Temperatura o C ±5% Prędkość przepływu 0,6 35 m/s ±15% Tlen 0 25% ±5% Wilgotność 0 100% ±5% Ciśnienie hpa ±5% N 524a PN-ISO 10396:2001 gazy odlotowe Metoda absorpcji IR HCl 0,3 100 mg/m3 CH4 1,5 100 mg/m3 ±15 % NH mg/m3 HF 0,5 15 mg/m3 524b PN-ISO 10396:2001 gazy odlotowe Metoda absorpcji IR CO mg/m3 PR-21 wyd. 1 z dnia NO x mg/m3 ±15 % SO2 + Emisja mg/m3 O2 0,1 25 % CO2 0,1 20 % N 524c PN-ISO 10396:2001 gazy odlotowe Metoda elektrochemiczna CO mg/m3 NO mg/m3 SO mg/m3 ±20% O2 0,1 25 % H2S mg/m3 525 PN-EN 13526: PN-EN 12619:2002 gazy odlotowe Rozp. MŚ z dnia (Dz.U ) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. (Dz. U. z 2008r. Nr 206, poz. 1291) gazy odlotowe z proc. z zast. rozpuszczalników środowisko (hałas komunikacyjny) środowisko (hałas przemysłowy) Technika ciągłej detekcji płomieniowo jonizacyjnej FID (HFID) Technika ciągłej detekcji płomieniowo jonizacyjnej FID (HFID) Metoda pomiarów bezpośrednich z wykorzystaniem próbkowania CO2 0,1 25 % Stężenie masowe całkowitego węgla organicznego LZO Stężenie masowe całkowitego węgla organicznego LZO Równoważny poziom dźwięku - 16h Równoważny poziom dźwięku 8h Równoważny poziom dźwięku - 8h Metoda pomiarów bezpośrednich Równoważny poziom dźwięku 1h 25% 0, mg/m3 ±2,5 % 0, mg/m3 ±2,5 % db ±2 db db ±2 db db ±2 db db ±2 db 87

6 529 N 551 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów Dz. U. Nr 192,poz ) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r Nr 221, poz. 1645). środowisko (pola elektromagnetyczne) środowisko (pola elektromagnetyczne) Pomiary natężenia pola elektromagnetycznego Pomiary natężenia pola elektromagnetycznego Natężenie pola elektrycznego w zakresie częstotliwości od 5 Hz do 100 khz Natężenie pola elektrycznego w zakresie częstotliwości od 100 khz do 1000 MHz Natężenie pola elektrycznego w zakresie częstotliwości od 1 MHz do 40 GHz Natężenie pola magnetycznego w zakresie częstotliwości od 5 Hz do 100 khz Gęstość mocy mkrofalowej w zakresie częstotliwości od 300 MHz do 40 GHz Natężenie pola elektrycznego w zakresie częstotliwości od 100 khz do 3000 MHz 0,01V/m 100 kv/m 0,05 50 V/m ±20% 0,8 800 V/m 0,8mA/m 8000A/m 2mW/m W/m 2 0,1 300 V/m ±20% 530 PR-17 gazy Absorpcja promieniowania IR Metan 0,1 100% Wydanie 1 z dnia r składowiskowe Dwutlenek węgla 0,1 50% ±15% Metoda elektrochemiczna Tlen 0,1 21 % 531 PR-18 składowiskowe Metoda ultradźwiękowa Prędkość przepływu 0, m/s ±15% N 533 powietrze Metoda filtra koleracyjnego CO Instrukcja Obsługi atmosferyczne Fluorescencja UV SO2 Automatycznej Stacji NO Metoda chemiluminescencyjna Monitoringu Powietrza NO2 Absorpcja promieniowania β PM10 N 534 PR-19 powietrze Cl2 atmosferyczne CH4 O2 Metoda elektrochemiczna CO H2S NH3 N 536 PR-21 gazy odlotowe Obliczanie wielkości emisji gazów odlotowych benzyna Strumień masy gazu 88

7 N 539 PR-24 ścieki Metoda objętościowa Natężenie przepływu 540 PR-66 Wydanie 1 z dnia r. woda, ścieki Metoda termometryczna Temperatura -0,5 50 o C ±0,5 o C 7 PN-90/C woda, ścieki Metoda elektrometryczna ph 2 12 ±0,2 9 PR-25 woda, ścieki Metoda potencjometryczna Potencjał redox mv 10 PN-EN 27888:1999 woda, ścieki Metoda elektrometryczna Przewodność elektryczna właściwa μs/cm ±3% 11 PN-EN 25814:1999 woda, ścieki Metoda elektrochemiczna z czujnikiem tlenowym Tlen rozpuszczony 0,5 15 mg O 2 /l ±0,3 N 541 PN-EN ISO 748:2001 woda, ścieki Metoda prędkość-powierzchnia (pomiar w korytach otwartych) Natężenie przepływu N 543 PR-55 Metoda absorpcyjnej powietrze, gazy spektrometrii atomowej Rtęć ng/m3 Postępowanie z danymi N 547 PN-ISO 8756: 2000 powietrze, gazy dotyczącymi temperatury, ciśnienia i wilgotności BIOLOGIA 301 PN-86/C-05560/02 woda powierzchniowa Metoda spektrofotometryczna Chlorofil,,a μg/l ±37% N 303 PR-2 woda powierzchniowa Metoda mikroskopowa Indeks saprobowości peryfitonu od 1 N 304 PR-3 Indeks saprobowości woda powierzchniowa Metoda mikroskopowa fitoplanktonu od 1 N 307 PR-6 ścieki Metoda mikroskopowa Biocenoza osadu czynnego od 1/ml 310 PN-75/C-04615/05 woda, ścieki 311 PN-77/C-04615/07 PN-75/C-04615/05 woda, ścieki Metoda NPL - fermentacyjna probówkowa Metoda NPL - fermentacyjna probówkowa N 312 PN-EN ISO 6222: 2004 woda Metoda płytkowa N 313 PR-9 Liczba bakterii grupy coli Liczba bakterii grupy coli typu kałowego Ogólna liczba bakterii metodą płytkową woda powierzchniowa Metoda filtrów membranowych Bakterie Salmonella sp. 3/100ml 2,4x10 8 /100ml 3/100ml 2,4x10 8 /100ml od 1/ml od 1/1000 ml od 1/5000 ml N 314 PN-EN ISO :2004 woda Metoda filtrów membranowych Paciorkowce kałowe metodą filtrów membranowych od 1/100 ml N 315 PN-EN ISO :2004 woda Metoda filtrów membranowych Escherichia coli metodą filtrów membranowych od 1/100 ml Bakterie grupy coli metodą filtrów membranowych od 1/100 ml N 316 PN-Z : 2001 odpady Metoda flotacyjnomikroskopowa Żywe jaja pasożytów od 1/kg s.m. N 317 Pr PN-Z :1997 gleba Metoda płytkowa Miano Clostridium perfringens od 20 N 318 PR-11 gleba Metoda płytkowa Bakterie termofilne od 1/g ±96% ±79% 89

8 N 319 PR-12 gleba, odpady Metoda fermentacyjna probówkowa Miano bakterii grupy coli od 20 Miano bakterii grupy coli typu kałowego od 20 N 320 PN-Z :2001 gleba, odpady Metoda płytkowa Bakterie Salmonella sp. od 1/100g N 321 PN-89/Z-04111/02 powietrze Metoda płytkowa Ogólna liczba bakterii metodą 1/10 litrów aspiracyjną 1/m3 Ogólna liczba bakterii metodą sedymentacyjną 1/10 litrów 1/m3 N 322 PN-EN : 2001 woda Metoda filtrów membranowych Bakterie redukujące siarczyny (Clostridia) od 1/100ml N 323 PR-10 gleba, odpady Metoda płytkowa Bakterie wegetatywne. Bakterie w postaci spor N 325 Picińska Fałtynowicz J. i inni.: Wybór typów jednolitych części wód rzecznych do oceny stanu ekologicznego na podstawie fitoplanktonu wraz z rekomendacją metodyki poboru i analizy prób, Wrocław, 2006r woda ( rzeki) Metoda mikroskopowa Indeks trofii fitoplanktonu N 506 Hutorowicz A.: Metody poboru prób i analiza ilościowo jakościowa fitoplanktonu w jeziorach, Olsztyn 2004 N 326 Hutorowicz.A.: Opracowanie standardowych objętości komórek do szacowania biomasy wybranych taksonów glonów planktonowych wraz z określeniem sposobu pomiarów i szacowania, Olsztyn 2005 N 327 PN-EN 13946:2006 N 328 PN-EN 14407:2007 N 508 Picińska-Fałtynowicz J., Błachuta J.: Zasady poboru i opracowania prób fitobentosu okrzemkowego rzek i jezior. Przewodnik metodyczny, Wrocław 2008 woda (zbiorniki) woda Metoda mikroskopowa Metoda mikroskopowa Fitoplankton: Liczebność taksonów Biomasa taksonów Fitobentos: Indeks okrzemkowy dla: Rzek IO Jezior- IOJ 90

9 N 329 Picińska-Fałtynowicz J. i inni: Wybór typów jednolitych części wód rzecznych i jeziornych do oceny stanu ekologicznego na podstawie fitobentosu wraz z rekomendacją metodyki poboru i analizy prób -Wrocław 2006r N 330 PN-EN 14184: Szoszkiewicz K.: Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powoierzchniowych w Polsce, AR w Poznaniu, 2007 woda FIZYKO-CHEMIA Makrofitowy Indeks Rzeczny MIR N 1 PN-EN 1622:2003 woda Metoda organoleptyczna (rozcieńczeń) Liczba progowa zapachu od 1 3 PR-59 Metoda B Wydanie 2 z dnia r. woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna Barwa 5 300mgPt/l ±20% 3 PR-59 Metoda B Wydanie 2 z dnia r. woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna Barwa 5 300mgPt/l ±20% 4 PR-57 Wydanie 1 z dnia r. woda, ścieki Metoda nefelometryczna Mętność NTU ±10% N 6 PN-EN ISO 7027:2003 Pomiar z zastosowaniem krążka woda (punkt 5.2) przeźroczystości Mętność 7 PN-90/C woda, ścieki Metoda elektrometryczna ph 2-12 ±0,2 8 PN-C :1999 woda (opady atmosferyczne) Metoda potencjometryczna ph 2-12 ±0,2 10 PN-EN 27888:1999 woda, ścieki Metoda elektrometryczna Przewodność elektryczna właściwa μs/cm ±3% 11 PN-EN 25814:1999 woda, ścieki Metoda elektrochemiczna z czujnikiem tlenowym Tlen rozpuszczony 0,5 15 mg O 2 /l ±0,3 12 PN-EN 25813:1997 woda, ścieki Metoda miareczkowania jodometrycznego Tlen rozpuszczony 0,5 15 mg O 2 /l ±0,3 N 12 PN-EN 25813:1997 woda, ścieki Metoda miareczkowania jodometrycznego Tlen rozpuszczony 0,5 15 mg O 2 /l ±0,3 13 PN-EN :2002 woda, ścieki Metoda elektrochemiczna do próbek nierozcieńczonych BZT 5 0,5 6,0 mg O 2 /l ±1,0 14 PN-EN :2002 woda, ścieki Metoda elektrochemiczna rozcieńczania i szczepienia z BZT mg O 2 /l ±20% dodatkiem allilotiomocznika 15 PN-ISO 6060:2006 woda, ścieki Metoda miareczkowa ChZT metodą dwuchromianową mg O 2 /l ±20% 16 PN-EN ISO 8467:2001 woda Metoda miareczkowa Indeks nadmanganianowy mg O 2 /l ±20% 91

10 18 PN-EN 1484:1999 woda, ścieki b PN-EN 872:2007 PN-EN 872:2007/Ap1:2007 PR-67 Wydanie 1 z dnia r. PN-C :1994 Instrukcja PN-C (I-2) woda, ścieki, wyciągi wodne Metoda spektrofotometrii w podczerwieni po katalitycznym utlenieniu do CO2 Metoda grawimetryczna po filtracji przez sączki z włókna szklanego OWO mg/l ±10% Zawiesiny mg/l mg/l woda, ścieki, wyciągi wodne Metoda grawimetryczna Substancje rozpuszczone mg/l ±5% woda ±15% ±10% Metoda nessleryzacji Azot amonowy 0, mg N/l ±15% Metoda nessleryzacji po destylacji Azot amonowy 0, mg N/l ±20% 22 PN-ISO : 2002 woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna Azot amonowy 0, mg N/l ±10% 23 PN-ISO 5664:2002 woda, ścieki Metoda miareczkowa po destylacji Azot amonowy mg N/l ±10% 24 PN-80/C-04576/03 woda, ścieki Metoda potencjometryczna Azot amonowy 0, mg N/l ±20% 25 PN-EN 26777:1999 woda, ścieki Metoda absorpcyjnej spektrometrii cząsteczkowej Azot azotynowy 0, mg N/l ±15% 26 PN-82/C-04576/08 woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna Azot azotanowy 0, mg N/l ±10% 27 PR-27 Metoda spektrofotometryczna woda, ścieki w nadfiolecie Azot azotanowy 0, mg N/l ±10% 28a SIOS-011,94, W,2 Metoda miareczkowa woda, ścieki Wydanie 2 z dnia r. po mineralizacji Azot ogólny Kjeldahla 0, mgn/l ±15% 28b PR-28 Metoda B Metoda potencjometryczna woda, ścieki Wydanie 2 z dnia r. po mineralizacji Azot ogólny Kjeldahla 0, mgn/l ±20% 28c Wydanie 2 z dnia r. woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna po mineralizacji Azot ogólny Kjeldahla 0, mg N/l ±20% 29 PN-EN ISO 14402: 2004 pkt.4 woda, ścieki CFA Indeks fenolowy 0, mg/l ±20% 30 PR-68 Wydanie 1 z dnia r. woda, ścieki Metoda obliczeniowa Azot ogólny 0, mgn/l ±20% 31 PR-29 Azot w postaci amoniaku woda, ścieki Metoda obliczeniowa i jonów amonowych 32a PN-EN ISO 6878:2006 pkt.4 woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna Ortofosforany 0, mg P/l ±15% 32b PN-EN ISO 6878:2006 pkt.7 woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna Fosfor ogólny 0, mg P/l ±15% 32c PN-EN ISO 6878:2006 Metoda spektrofotometryczna woda, ścieki pkt.7 po mineralizacji mikrofalowej Fosfor ogólny 0, mg P/l ±15% 32e PN-EN ISO 6878:2006 Metoda spektrofotometryczna pkt.8, po mineralizacji mikrofalowej Instrukcja woda, ścieki i utlenianiu wodą utlenioną PN-EN ISO 6878 (I-3) i kwasem siarkowym Wydanie 1 z dnia r. Fosfor ogólny 0, mg P/l ±15% 32f PN-EN ISO 6878:2006 pkt.8 woda, ścieki Metoda spektrofotometryczna Fosfor ogólny 0, mg P/l ±15% 92

11 34 PN-ISO 9297:1994 Instrukcja PN-ISO 9297(I-2) Wydanie 1 z dnia r. woda, ścieki Metoda miareczkowania argentometrycznego Chlorki 5 10 mg/l mg/l mg/l 36 PN-EN ISO : 2001 woda Metoda chromatografii jonowej Fluorki 0, mg/l Chlorki 0, mg/l ±15% Azotany 0, mg/l Siarczany 0, mg/l 36 PN-EN ISO : 2001 woda Metoda chromatografii jonowej Fluorki Chlorki Azotany Azotyny Siarczany 37 PN-EN ISO : 2001 ścieki Metoda chromatografii jonowej Fluorki 0, mg/l Chlorki 0, mg/l ±15% Azotany 0, mg/l Siarczany 0, mg/l N 37 PN-EN ISO : 2001 ścieki Metoda chromatografii jonowej Fluorki wyciągi wodne Chlorki Azotany Azotyny Siarczany 38 PN-ISO 9280:2002 woda,ścieki Metoda grawimetryczna Siarczany mgSO 4 /l ±10% 41 PN-80/C-04603/01 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Cyjanki wolne 0,005 3 mg CN/l ±25% Cyjanki związane ogólne 0,005 3 mg CN/l ±25% 42 PN-78/C-04588/03 woda,ścieki Metoda potencjometryczna Fluorki 0, mg/l ±15% 43 PN-EN ISO :2001 pkt. 8.2 PN-EN ISO : woda,ścieki Metoda miareczkowa Zasadowość ogólna mgcaco 3 /l ±10% 2001/Ap1: PN-ISO 6059:1999 woda Metoda miareczkowa z EDTA Twardość ogólna mg CaCO 3 /l ±5% 46 PR-32 woda,ścieki Metoda absorpcyjnej Żelazo 0, mg/l ±10% spektrometrii atomowej Mangan 0, mg/l ±15% 47 PN-ISO 8288:2002 woda,ścieki Metoda absorpcyjnej Ołów 0, mg/l ±15% Metoda A spektrometrii atomowej Kadm 0, mg/l ±10% z atomizacją w płomieniu Nikiel 0, mg/l ±10% Cynk 0, mg/l ±10% Miedź 0, mg/l ±10% 141 PN-EN ISO 15586:2005 woda, ścieki Metoda absorpcyjnej Ołów 0,005 0,20 mg/l ±15% spektrometrii atomowej Nikiel 0,005 0,20 mg/l ±15% z elektrotermiczną atomizacją Miedź 0,005 0,20 mg/l ±20% Kadm 0,0005 0,020 mg/l ±20% Chrom 0,005 0,20mg/l ±20% 141 PN-EN ISO 15586:2005 woda,ścieki Metoda absorpcyjnej Srebro 0,003 0,1 mg/l spektrometrii atomowej Glin 0,01 0,1mg/l ±20% ±10% ±6% 93

12 z elektrotermiczną atomizacją Arsen 0,01 0,1mg/l ±15% Bar 0,01 0,1mg/l Kadm 0,0005 0,04 mg/l ±16% Kobalt 0,005 0,5 mg/l Chrom 0,001 0,3 mg/l ±10% Miedź 0,005 0,5 mg/l ±10% Mangan 0,003 0,1 mg/l Nikiel 0,005 0,5 mg/l ±10% Ołów 0,005 0,5 mg/l ±10% Wanad 0,01 0,1mg/l Selen 0,01 0,1mg/l ±27% 141 PN-EN ISO 15586:2005 woda, ścieki Metoda absorpcyjnej Chrom sześciowartościowy 0,001 0,30 mg/l ±10% Instrukcja spektrometrii atomowej PN-EN ISO (I-2) z elektrotermiczną atomizacją Wydanie 1 z dnia r. 141 PN-EN ISO 15586:2005 woda, ścieki Metoda absorpcyjnej Chrom sześciowartościowy 0,005 0,20mg/l ±20% Instrukcja spektrometrii atomowej PN-EN ISO (I-2) z elektrotermiczną atomizacją Wydanie 1 z dnia r. woda Metoda emisyjnej Sód 0, mg/l ±10% spektrometrii atomowej Potas 0, mg/l ±10% 52 PN-ISO :1994 woda Metoda absorpcyjnej spektrometrii atomowej Sód 0, mg/l ±10% 53 PN-ISO :1994 woda Metoda absorpcyjnej spektrometrii atomowej Potas 0, mg/l ±10% 54 PN-EN ISO 7980:2002 woda Metoda absorpcyjnej spektrometrii atomowej Wapń 0, mg/l ±10% Magnez 0, mg/l ±10% 56 PN-EN ISO 11885:2001 woda, ścieki Metoda atomowej spektrometrii Mangan 0, mg/l ±8% wyciągi wodne emisyjnej z plazmą wzbudzoną Bar 0, mg/l ±6% indukcyjnie Srebro 0, mg/l Kobalt 0, mg/l ±10% Chrom 0, mg/l ±5% Miedź 0, mg/l ±5% Potas 0, mg/l ±10% Wanad 0, mg/l ±5% Kadm 0, mg/l ±6% Sód 0, mg/l ±10% Glin 0, mg/l ±12% Bor 0, mg/l ±10% Żelazo 0, mg/l ±13% Nikiel 0, mg/l ±8% Ołów 0, mg/l ±14% Cynk 0, mg/l ±5% Tal 0, mg/l ±23% 94

13 Cyna 0, mg/l ±23% Antymon 0, mg/l ±22% Molibden 0, mg/l ±25% Stront 0, mg/l ±10% Selen 0, mg/l ±23% Magnez 0, mg/l ±5% Wapń 0, mg/l ±7% N 56 PN-EN ISO 11885:2001 woda, ścieki Metoda atomowej spektrometrii Arsen 0, mg/l ±24% emisyjnej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie 58 PN-EN 1483:2000 woda,ścieki, wyciągi wodne (R) Metoda absorpcyjnej Rtęć 0,0005 0,002 mg/l ±25% spektrometrii atomowej, technika zimnych par 0, mg/l ±20% N 60 PN-77/C-04604/08 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Chrom sześciowartościowy 0,01 70 mg/l Chrom trójwartościowy 0,01 70 mg/l 60 PN-77/C-04604/08 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Chrom sześciowartościowy 0,01 70 mg/l ±20% Chrom trójwartościowy 0,01 70 mg/l N 61 PN-77/C-04604/02 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Chrom ogólny 0,01 70 mg /l ±20% 61 PN-77/C-04604/02 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Chrom ogólny 0, mg /l ±20% 62 PN-ISO 6332:2001 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Żelazo od 0,01mg/l 63 Metoda spektrofotometryczna PN-ISO 6439:1994 woda,ścieki po destylacji i ekstrakcji Metoda B chloroformem Indeks fenolowy 0,002 0,10 mg/l ±11% 64 PN-EN 903:2002 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Detergenty anionowe 0,1 500 mg/l ±25% N 66 PN-86/C-04573/01 woda,ścieki Metoda grawimetryczna Substancje organiczne ekstrahujące się eterem od 5 mg/l ±20% naftowym 68 PN-ISO :2002 woda,ścieki Metoda chromatografii gazowej Benzen od 0,1 µg/l gleby, odpady Toluen od 0,1 µg/l Etylobenzen od 0,1 µg/l o,m,p-ksylen od 0,1 µg/l Styren od 0,1 µg/l N 69 PN-C-04643:1994 woda,ścieki gleby, odpady Metoda chromatografii gazowej Suma benzyn (węglowodory C 6 -C 12 ) Suma węglowodorów alifatycznych (węglowodory C 6 -C 35 ) od 0,05 mg/l od 1 mg/kg s.m. od 0,1 mg/l od 2 mg/kg s.m. 151 PN-EN ISO 14403:2004 woda, ścieki CFA Cyjanki wolne, cyjanki ogólne (0,005-2) mg CN/l 70 PN-EN ISO :2003 woda, ścieki Metoda chromatografii gazowej 71 PN-EN ISO 10301:2002 Rozdział 3 Olej mineralny (węglowodory C 12 -C 35 ) (węglowodory C 10 -C 40 ) od 0,2 4 mg/l (woda) od 1 30 mg/l (ścieki) od 50 mg/kg s.m. woda, ścieki Metoda chromatografii gazowej Trichlorometan (CHCL 3 ) od 0,1 µg/l ±30% ±30% 95

14 N 72 PN-EN ISO 6468: PN-EN ISO 6468:2002 woda, ścieki woda, ścieki Metoda chromatografii gazowej Metoda chromatografii gazowej 73 PN-EN ISO 17993:2005 woda,ścieki Metoda chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną Tetrachlorometan (CCL 4 ) od 0,1 µg/l Trichloroetylen (TRI) od 0,1 µg/l ±30% Tetrachloroetylen (PER) od 0,1 µg/l Dichlorometan od 2 µg/l 1,2-dichloroetan (EDC) od 1 µg/l 1,2,4-trichlorobenzen (TCB) od 0,1 µg/l Suma PCB (28,52,101,118,153,138,180) Suma pestycydów (γ-hch, dieldryna) Endosulfan od 0,01 µg/l Heksachlorobutadien (HCBD) od 0,01 µg/l Heksachlorobenzen (HCB) od 0,01 µg/l Heksachlorocykloheksan (HCH) od 0,01 µg/l od 0,02 mg/kg s.m. Pentachlorobenzen Aldryna Dieldryna Endryna Izodryna DDE DDD DDT DMDT od 0,01 µg/l od 0,02 mg/kg s.m. od 0,005 µg/l od 0,05 mg/kg s.m. od 0,005 µg/l od 0,05 mg/kg s.m. od 0,005 µg/l od 0,05 mg/kg s.m. od 0,005 µg/l od 0,05 mg/kg s.m. od 0,01 µg/l od 0,05 mg/kg s.m. od 0,01 µg/l od 0,05 mg/kg s.m. od 0,01 µg/l od 0,05 mg/kg s.m. od 0,01 µg/l od 0,1 mg/kg s.m. Fluoranten ng/l ±25% Benzo(k)fluoranten ng/l ±25% Benzo(b)fluoranten ng/l ±25% Benzo(a)piren ng/l ±30% Indeno (1,2,3-c,d)piren ng/l ±20% Dibenzo(a,h)antracen ng/l ±20% Benzo(g,h,i)perylen ng/l ±30% 73 PN-EN ISO 17993:2005 woda,ścieki Metoda chromatografii Naftalen ng/l cieczowej z detekcją Antracen ng/l fluorescencyjną 96

15 N 74 PN-EN ISO 9562:2007 woda,ścieki Adsorbowalne organicznie związane chlorowce (AOX) od 0,01 mg/l 75 PR-69 Wydanie 1 z dnia r. woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Aldehyd mrówkowy 0,05 10 mg/l ±15% N 76 PN-74/C-04566/02 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Siarkowodór i siarczki od 0,05 mg S/l N 77 PN-74/C-04547/01 woda Metoda miareczkowa Dwutlenek węgla wolny N 78 PN-74/C-04547/03 woda Metoda miareczkowa Dwutlenek węgla agresywny N 79 PN-72/C-04559/03 woda, ścieki 0,5 10 ml/l ±20% Metoda sedymentacyjna Zawiesiny łatwoopadające ml/l ±10% (w leju Imhoffa) od 100 ml/l ±5% N 80 PN-75/C-04616/03 ścieki Metoda sedymentacyjna Indeks osadu czynnego IO 0, ml/g IG 0,2 400 g/100ml ±20% 142 PR-70 Wydanie 2 z dnia r. woda,ścieki Metoda obliczeniowa Azot organiczny od 0,5 mgn/l 143 PR-71 Wydanie 2 z dnia r. woda,ścieki Metoda obliczeniowa Suma chlorków i siarczanów N 145 PN-90/C Metoda miareczkowania woda,ścieki PN-90/C /Az1 potencjometrycznego Kwasowość ogólna N 148 PN-C :1989 woda,ścieki Metoda spektrofotometryczna Krzemionka zdysocjowana 0,01 5,0 mg/l N 149 PN-EN 12673:2004 woda,ścieki Metoda chromatografii gazowej Pentachlorofenol (PCP) od 0,1 µg/l N 153 PN-EN ISO 10695:2004 woda,ścieki Metoda chromatografii gazowej Alachlor od 0,05 µg/l Diuron od 0,05 µg/l Chlorfenwinfos od 0,05 µg/l Trifluralina od 0,01 µg/l Chlorpyrifos od 0,025 µg/l Atrazyna od 0,5 µg/l Symazyna od 1 µg/l GLEBA, ODPADY 702 PN-EN :2006 odpady Wymywanie. Jednostopniowe badanie porcjowe przy stosunku cieczy do fazy stałej 10 l/kg w przypadku materiałów o wielkości cząstek poniżej 4mm (bez redukcji lub z redukcją wielkości) 703 PN-EN :2006 odpady Wymywanie. Jednostopniowe badanie porcjowe przy stosunku cieczy do fazy stałej 10 l/kg w przypadku materiałów o wielkości cząstek poniżej 10mm (bez redukcji lub z redukcją wielkości) N 56 PN-EN ISO 11885:2001 eluaty Metoda atomowej spektrometrii Bar 0, mg/l 704 PN-EN 12506:2007 emisyjnej z plazmą wzbudzoną Kobalt 0, mg/l indukcyjnie Chrom 0, mg/l Miedź 0, mg/l Wanad 0, mg/l 97

16 Kadm 0, mg/l Nikiel 0, mg/l Ołów 0, mg/l Cynk 0, mg/l Antymon 0, mg/l Molibden 0, mg/l Selen 0, mg/l Arsen 0, mg/l N 37 PN-EN ISO : 2001 eluaty Metoda chromatografii jonowej Fluorki 0, mg/l 704 PN-EN 12506:2007 Chlorki 0, mg/l 705 PN-EN 13370:2006 Siarczany 0, mg/l N 58 PN-EN 1483:2000 eluaty Metoda absorpcyjnej Rtęć 0,0005 0,002 mg/l 705 PN-EN 13370:2006 spektrometrii atomowej, technika zimnych par 0, mg/l N 18 PN-EN 1484:1999 eluaty Metoda spektrofotometrii w OWO mg/l 705 PN-EN 13370:2006 podczerwieni po katalitycznym utlenieniu do CO2 N 29 PN-EN ISO 14402: 2004 pkt.4 eluaty CFA Indeks fenolowy 0, mg/l 705 PN-EN 13370:2006 N 41 PN-80/C-04603/01 eluaty Metoda spektrofotometryczna Cyjanki wolne 0,005 3 mg CN/l Cyjanki związane ogólne 0,005 3 mg CN/l N 20 PR-67 Wydanie 1 z dnia r. eluaty Metoda grawimetryczna Substancje rozpuszczone mg/l 87 PN-ISO 11465:1999 gleba Metoda grawimetryczna Sucha masa 5% 99% ±3% Woda 88 PN-EN 12879:2004 odpady (osady ściekowe) Metoda grawimetryczna Strata przy prażeniu suchej masy w 600 C 89 PN-EN 12880:2004 odpady (osady Metoda grawimetryczna Sucha pozostałość 5% 99% ściekowe) Woda N 89 PN-EN 12880:2004 odpady (osady Metoda grawimetryczna Sucha pozostałość 5% 99% ściekowe) Woda 90 PN-ISO 10390:1997 gleba Metoda elektrometryczna ph 2 12 ±0,3 N 90 PN-ISO 10390:1997 gleba Metoda elektrometryczna ph 2 12 ±0,3 91 PN-EN :2004 odpady (osady ściekowe) Metoda elektrometryczna ph 2 12 N 92 PN-Z : 2001 odpady (komunalne) Metoda elektrometryczna ph 2 12 ±0,3 Metoda miareczkowa Węgiel organiczny Metoda miareczkowa Azot Metoda spektrofotometryczna Fosfor Metoda absorpcyjnej spektrometrii atomowej Potas N 93 PN-EN 13342:2002 odpady (osady ściekowe) Metoda miareczkowa Azot Kjeldahla N 93 PN-EN 13342:2002 gleba, odpady (osady ściekowe) Metoda potencjometryczna Azot Kjeldahla N 95 PN-C : 1998 odpady (osady ściekowe) Metoda spektrofotometryczna Fosfor od 25 mg P/kg s.m 98

17 N 96 PN-ISO 13877:2004 gleba Metoda wysokosprawnej Naftalen od 0,02 mg/kg s.m. chromatografii cieczowej Fenantren od 0,01 mg/kg s.m. Antracen od 0,02 mg/kg s.m. Fluoranten od 0,01 mg/kg s.m. Chryzen od 0,01 mg/kg s.m. Benzo(a)fluoranten od 0,01 mg/kg s.m. Benzo(a)antracen od 0,01 mg/kg s.m. Benzo(a)piren od 0,01 mg/kg s.m. Benzo(g,h,i)perylen). od 0,01 mg/kg s.m. Suma WWA N 98 PN-ISO 11047: 2001 gleba Metoda absorpcyjnej Kadm spektrometrii atomowej Chrom po ekstrakcji wodą królewską Miedź Ołów Mangan Nikiel Cynk N 99 PR-39 gleba, odpady Metoda absorpcyjnej Żelazo od 5 mg/kg spektrometrii atomowej Mangan od 5 mg/kg po ekstrakcji wodą królewską Miedź od 5 mg/kg i mineralizacji mikrofalowej Kadm od 5 mg/kg Nikiel od 20 mg/kg Cynk od 5 mg/kg Ołów od 20 mg/kg Chrom od 20 mg/kg Sód od 20 mg/kg Potas od 20 mg/kg Magnez od 5 mg/kg Wapń od 50 mg/kg N 100 PR-40 Metoda absorpcyjnej gleba, odpady spektrometrii atomowej Rtęć od 0,05 mg/kg ±20% Metoda spektrofotometrii w 101 PN-EN 13137:2004 odpady podczerwieni po katalitycznym utlenieniu do CO2 OWO 0,2 70% s.m. ±20% N 101 PN-EN 13137:2004 odpady N 102 PR-41 gleba Metoda spektrofotometrii w podczerwieni po katalitycznym utlenieniu do CO2 Metoda grawimetryczna OWO Substancje organiczne ekstrahujące się eterem naftowym N 133 PN-75/C odpady (osady ściekowe) Metoda miareczkowa po destylacji Azot amonowy N 134 PN-75/C odpady (osady ściekowe) Metoda grawimetryczna Gęstość N 135 PN-R-04023:1996 gleba Metoda spektrofotometryczna Fosfor przyswajalny 1g/kg 99

18 805 PN-ISO 10694:2002 gleba Metoda spektrofotometrii w podczerwieni po katalitycznym utlenieniu do OWO 0,2 70% s.m. ±20% CO2 Metoda spektrofotometrii N 805 PN-ISO 10694:2002 gleba w podczerwieni po katalitycznym utlenieniu do OWO CO2 N 147 PN-ISO 15178:2004 gleba Metoda spektrofotometrii w podczerwieni po suchym Siarka całkowita od 0,2g/kg spalaniu N 150 ISO 22155:2005 gleby, odpady Metoda chromatografii gazowej Benzen od 0,2mg/kg s.m. Toluen od 0,2mg/kg s.m. Etylobenzen od 0,2mg/kg s.m. o, m, p- ksylen od 0,2mg/kg s.m. Izopropylobenzen od 0,2mg/kg s.m. Styren od 0,2mg/kg s.m. Trichlorometan (CHCL 3 ) od 0,1 mg/kg s.m. POWIETRZE GAZY ODLOTOWE Tetrachlorometan (CCL 4 ) od 0,03 mg/kg s.m. Trichloroetylen (TRI) od 0,1 mg/kg s.m. Tetrachloroetylen (PER) od 0,03 mg/kg s.m. Dichlorometan od 0,6 mg/kg s.m. Dichloroetan od 0,3 mg/kg s.m. N 136 PR-61 powietrze Wydanie 1 z dnia r atmosferyczne Metoda grawimetryczna Opad pyłu od 2,4g/m 2 rok ±10% 106 PR-43 gazy odlotowe Metoda potencjometryczna Fluorowodór 0,10 50 mgf/m 3 ±25% N 107 PR-44 gazy odlotowe Metoda spektrofotometryczna Chlorowodór od 0,005 mg/pr ±20% N 112 PR-46 powietrze Metoda chromatografii jonowej Dwutlenek azotu od 0,5 μg/m3 ±10% atmosferyczne Dwutlenek siarki od 3 μg/m3 ±10% N 115 PN-70/Z powietrze atmosferyczne,gazy odlotowe Metoda spektrofotometryczna Fenol od 2 μg/pr ±16% N 116 PN-66/Z powietrze atmosferyczne, gazy odlotowe Metoda spektrofotometryczna Alkohol metylowy od 4 μg/pr ±16% 118 PN-89/Z powietrze Metoda chromatografii gazowej Benzen 0, µg/m 3 ±30% atmosferyczne Toluen 0, µg/m 3 ±30% Etylobenzen 0, µg/m 3 ±30% (m+p)- ksylen 0, µg/m 3 ±30% Izopropylobenzen 0, µg/m 3 ±30% O-ksylen 0, µg/m 3 ±30% N 119 PN-EN 13649:2005 powietrze Metoda chromatografii gazowej Aceton od 1,5µg/pr ±30% atmosferyczne, Alkohol n-butylowy od 1µg/pr ±30% gazy odlotowe Octan etylu od 1,5 µg/pr ±30% Octan n-butylu od 1µg/pr ±30% 120 PN-93/Z gazy odlotowe Metoda chromatografii gazowej Styren 0, mg/m 3 ±30% 100

19 121 PN-93/Z powietrze atmosferyczne Metoda chromatografii gazowej Styren 0, µg/m 3 ±30% 123 PN-Z :1999 gazy odlotowe Metoda chromatografii gazowej Benzen 0, mg/ m 3 ±30% Toluen 0, mg/ m 3 ±30% Etylobenzen 0, mg/ m 3 ±30% (m+p)- ksylen 0, mg/ m 3 ±30% O-ksylen 0, mg/ m 3 ±30% PR-49 N 124 gazy odlotowe Metoda chromatografii gazowej Cykloheksan od 2µg/pr PR-52 powietrze atmosferyczne, Węglowodory alifatyczne (C6 do N 127 Metoda chromatografii gazowej od 2 µg/ pr gazy odlotowe C16) 129 PR-53 powietrze Metoda chromatografii gazowej Benzen od 0,2 µg/ m 3 u ±30% Wydanie 2 z dnia r. atmosferyczne z pasywnym pobieraniem Cykloheksan od 0,2 µg/ m 3 u ±30% m+p ksylen od 0,4 µg/ m 3 u ±30% o-ksylen od 0,3 µg/ m 3 u ±30% Toluen od 0,2 µg/ m 3 u ±30% Heksan od 0,3 µg/ m 3 u ±30% Heptan od 0,2 µg/ m 3 u ±30% Oktan od 0,2 µg/ m 3 u ±30% N 129 PR-53 Wydanie 2 z dnia r. powietrze atmosferyczne Metoda chromatografii gazowej z pasywnym pobieraniem próbek Izopropylobenzen od 0,2 µg/ m 3 u ±30% ±30% Styren od 0,2 µg/ m 3 u N 130 PN-EN-12341:2006 powietrze atmosferyczne Metoda grawimetryczna Pył zawieszony PM10 od 2 µg/m 3 25% 131 PN-EN 14902:2006(U) powietrze Metoda absorpcyjnej Ołów od 1,0 ng/ m 3 Instrukcja +AC:2007 atmosferyczne spektrometrii atomowej Nikiel od 1,0 ng/ m 3 PN-EN 14902:2006 (U)(I-2) (pył zawieszony z elektrotermiczną atomizacją Kadm od 0,1 ng/ m 3 Wydanie 1 z dnia r. PM10) Arsen od 0,7 ng/ m PN-EN 15549:2008 powietrze Metoda chromatografii Dibenzo(ah)antracen od 0,2 ng/ m 3 atmosferyczne cieczowej z detekcją Benzo(a)antracen od 0,2 ng/ m 3 (pył zawieszony fluorescencyjną Benzo(b)fluoranten od 0,2 ng/ m 3 50% PM10) Benzo(k)fluoranten od 0,2 ng/ m 3 Benzo(a)piren od 0,2 ng/ m 3 Indeno(123-cd)piren od 0,2 ng/m 3 PR-64 Metoda chromatografii 140 powietrze atmosferyczne Formaldehyd 0,1µg/m 3 _ 20 µg/m 3 16% Wydanie 1 z dnia r. cieczowej z detekcją UV Metoda chromatografii N 146 ISO :2001 pkt 9.3 gazy odlotowe Formaldehyd od 5µg/m 3 cieczowej z detekcją UV N 56 PN-EN ISO 11885:2001 mineralizat Metoda atomowej spektrometrii Antymon 0, mg/l emisyjnej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie Arsen Chrom 0, mg/l 0, mg/l Cyna 0, mg/l Cynk 0, mg/l Glin 0, mg/l 101

20 Kadm Kobalt Mangan Miedź 0, mg/l 0, mg/l 0, mg/l 0, mg/l Molibden 0, mg/l Nikiel 0, mg/l Ołów Tal Wanad 0, mg/l 0, mg/l 0, mg/l N 141 PN-EN ISO 15586:2005 mineralizat Metoda absorpcyjnej Arsen 0,01 0,1mg/l spektrometrii atomowej Kadm 0,0005 0,04 mg/l z elektrotermiczną atomizacją Kobalt 0,005 0,5 mg/l Chrom 0,001 0,3 mg/l Miedź 0,005 0,5 mg/l Mangan 0,003 0,1 mg/l Nikiel 0,005 0,5 mg/l Ołów 0,005 0,5 mg/l Wanad 0,01 0,1mg/l N 154 PR-72 Wydanie 1 z dnia r. gazy odlotowe Mineralizacja próbek w wodzie królewskiej do oznaczania metali technikami spektrometrycznymi. Podana niepewność jest niepewnością rozszerzoną przy poziomie ufności 95% i współczynniku rozszerzenia k=2. 102