UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE W OBROCIE MIĘDZYNARODOWYM
|
|
- Katarzyna Kubicka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE W OBROCIE MIĘDZYNARODOWYM ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI W POLSKIM PROCESIE KARNYM Katarzyna Konieczny Anna Tęcza-Paciorek Warszawa 2012
3 Spis treści Wykaz skrótów / 9 Wstęp / 13 Rozdział 1 Poszukiwanie prawa właściwego dla zobowiązań wynikających z umów o roboty budowlane / Uwagi wstępne. Poszukiwanie regulacji międzynarodowej umowy o roboty budowlane w prawie jednolitym i prawie unijnym / Źródła prawa prywatnego międzynarodowego dla zobowiązań wynikających z umów o roboty budowlane / Uwagi wstępne / Ustawa Prawo prywatne międzynarodowe / Konwencje bilateralne / Konwencja rzymska o prawie właściwym dla zobowiązań umownych / Rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego Rzym I / Podsumowanie / Wybór prawa jako przejaw autonomii woli stron umowy o roboty budowlane / Uwagi wstępne / Wybór prawa właściwego na podstawie przepisów ustawy Prawo prywatne międzynarodowe z 1965 r. (umowy o roboty budowlane zawarte przed dniem 22 stycznia 2008 r.) / 42 5
4 Spis treści Wybór prawa właściwego na podstawie przepisów konwencji rzymskiej (umowy o roboty budowlane zawarte między 22 stycznia 2008 r. a 16 grudnia 2009 r.) / Wybór prawa właściwego na podstawie przepisów rozporządzenia Rzym I (umowy o roboty budowlane zawarte od dnia 17 grudnia 2009 r.) / Znaczenie wyboru prawa / Prawo właściwe dla umowy o roboty budowlane w braku wyboru prawa / Uwagi wstępne / Poszukiwanie prawa właściwego w braku wyboru prawa na podstawie przepisów ustawy Prawo prywatne międzynarodowe z 1965 r. (dla umów o roboty budowlane zawartych przed dniem 22 stycznia 2008 r.) / Poszukiwanie prawa właściwego w braku wyboru prawa na podstawie regulacji konwencji rzymskiej (dla umów zawartych między 22 stycznia 2008 r. a 16 grudnia 2009 r.) / Poszukiwanie prawa właściwego w braku wyboru prawa na podstawie przepisów rozporządzenia Rzym I (dla umów zawartych od dnia 17 grudnia 2009 r.) / 66 Rozdział 2 Zakres zastosowania prawa właściwego dla zobowiązań wynikających z umów o roboty budowlane / Pojęcie statutu kontraktowego (lex contractus) / Zakres obowiązywania prawa właściwego dla umowy o roboty budowlane według konwencji rzymskiej i rozporządzenia Rzym I / Problem stosowania obcego prawa publicznego / Przepisy wymuszające swoje zastosowanie / Pojęcie przepisów wymuszających swoje zastosowanie / Podstawy stosowania przepisów wymuszających swoje zastosowanie / Podsumowanie. Znaczenie przepisów koniecznego zastosowania dla stosunków obligacyjnych wynikających z umów o roboty budowlane / 87
5 Spis treści Rozdział 3 Polskie prawo jako statut umowy o roboty budowlane / Geneza uregulowania umowy o roboty budowlane w kodeksie cywilnym / Istota i zakres umowy o roboty budowlane / Umowa o roboty budowlane a umowa o dzieło / Strony umowy / Przedmiot umowy / Treść umowy prawa i obowiązki stron / Charakterystyka ogólna / Opracowanie dokumentacji projektowej / Przekazanie terenu budowy i wykonanie robót budowlanych / Odbiór obiektu / Zapłata umówionego wynagrodzenia / Modele ukształtowania stosunków umownych w umowach o realizację przedsięwzięcia budowlanego / Uwagi wstępne / Umowa o generalną realizację inwestycji / Umowa o generalne wykonawstwo / Umowa typu projekt i budowa / Umowa o wykonawstwo częściowe / Umowa o podwykonawstwo / Odpowiedzialność solidarna za zobowiązania wobec podwykonawcy / 133 Rozdział 4 Warunki Kontraktowe FIDIC / Uwagi wstępne. Międzynarodowe wzory kontraktów budowlanych / Wzory kontraktowe opracowane przez FIDIC / Uwagi wstępne / Tęcza FIDIC / Wzór FIDIC odpowiedni dla umowy o roboty budowlane / Kontrakt budowlany oparty na Warunkach Kontraktowych dla Budowy (czerwona książka FIDIC) / 149 7
6 Spis treści 3.1. Uwagi wstępne / Ogólne postanowienia umowne / Części składowe kontraktu / Prawo i język kontraktu / Definicje, interpretacje / Uczestnicy kontraktu budowlanego / Zamawiający / Wykonawca / Inżynier / Procedury fazy wykonawczej kontraktu na budowę / Rozpoczęcie robót / Przedłużenie Czasu na Ukończenie / Kary umowne / Zawieszenie / Wydanie Świadectwa Przejęcia / Okres Zgłaszania Wad i wydanie Świadectwa Wykonania / Wynagrodzenie i procedura płatności / Zatwierdzona Kwota Kontraktowa a Cena Kontraktowa / Przejściowe Świadectwo Płatności / Ostateczne Świadectwo Płatności / Rozwiązywanie sporów / Uwagi wstępne / Procedura zgłaszania roszczeń / Decyzja Komisji Rozjemczej / Arbitraż / Charakter prawny Warunków Kontraktowych FIDIC oraz umów zawartych na ich podstawie / Wzory czy wzorce umowne? / Charakter prawny umów zawartych z wykorzystaniem Warunków Kontraktowych FIDIC / Warunki Kontraktowe FIDIC a polskie prawo / 206 Zakończenie / 209 Bibliografia / 217
7 Wykaz skrótów Źródła prawa k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.c. austr. kodeks cywilny austriacki k.c. franc. kodeks cywilny francuski k.c. niem. kodeks cywilny niemiecki Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) konwencja rzymska Konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, otwarta do podpisu w Rzymie dnia 19 czerwca 1980 r. (Dz. Urz. UE C 169 z z późn. zm.) konwencja wiedeńska Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 45, poz. 286 ze sprost.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) p.p.m. ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. Nr 80, poz. 432) p.p.m. z 1965 r. ustawa z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. Nr 46, poz. 290 z późn. zm.) 9
8 Wykaz skrótów pr. bud. rozporządzenie Rzym I TFUE ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz z późn. zm.) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) (Dz. Urz. UE L 177 z ze sprost.) Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, sporządzony w Rzymie dnia 25 marca 1957 r. (wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 83 z ) 10 Czasopisma i publikatory ADR ADR. Arbitraż i Mediacja Biul. Arbitraż. Biuletyn Arbitrażowy Biuletyn Konsultant Biuletyn Informacyjny Konsultant Stowarzyszenia Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców (SIDiR) Biul. SN Biuletyn Sądu Najwyższego CLJ Construction Law Journal CML Rev. Common Market Law Review EPS Europejski Przegląd Sądowy ERCL European Review of Contract Law ICLJ International Construction Law Journal ICLR International Construction Law Review KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego M. Praw. Monitor Prawniczy NP Nowe Prawo OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAB Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PiP Państwo i Prawo PPG Problemy Prawne Górnictwa
9 Wykaz skrótów PPH Przegląd Prawa Handlowego PPHZ Problemy Prawne Handlu Zagranicznego PPPM Problemy Prawne Prawa Międzynarodowego Pr. Gosp. Prawo Gospodarcze Pr. Spółek Prawo Spółek PS Przegląd Sądowy PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego R. Pr. Radca Prawny RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Sam. Teryt. Samorząd Terytorialny SC Studia Cywilistyczne SI Studia Iuridica SIS Studia Iuridica Silesiana SP Studia Prawnicze TPP Transformacje Prawa Prywatnego ZNUJ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Inne CFR DCFR FIDIC ICE PECL SA SIDiR SN TK TSUE Common Frame of Reference (Wspólny System Odniesienia) Draft Common Frame of Reference (Projekt Wspólnego Systemu Odniesienia) Federation Internationale des Ingenieurs Conseils (Międzynarodowa Federacja Inżynierów Konsultantów) Institution of Civil Engineers (Instytut Inżynierów Budownictwa Lądowego) Principles of European Contract Law (Zasady Europejskiego Prawa Umów) Sąd Apelacyjny Stowarzyszenie Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 11
10
11 Wstęp Budownictwo stanowi obecnie największy sektor przemysłu w Unii Europejskiej. Sektor budowlany zatrudnia największą liczbę pracowników spośród wszystkich dziedzin przemysłu i ma pierwszoplanowe znaczenie pod względem produkcji dóbr inwestycyjnych. W budownictwie wytwarza się 52,3% wszystkich środków trwałych. Budownictwo ma także istotny udział w PKB brutto poszczególnych krajów Unii Europejskiej (średnia wynosi 9,7%). Kraje europejskie są największym światowym eksporterem usług budowlanych. Na rynku europejskim działa ponad 3,1 mln firm budowlanych, których obroty w 2010 r. wyniosły 1186 mld euro. Także dla polskiej gospodarki budownictwo stanowi ważną siłę napędową. W 2010 r. obroty w tym sektorze wyniosły 41 mld euro, co daje nam siódme miejsce w Europie. Na polskim rynku budowlanym działa 160 tys. przedsiębiorstw 1. W chwili uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej każdy z nas, a w szczególności przedsiębiorcy, stał się uczestnikiem jednolitego rynku 2. Zasady jednolitego rynku, ustalając warunki 1 Dane z 2010 r., źródło: Construction In Europe. Key figures. Activity 2010, June 2010 edition, European Construction Industry Federation (Europejska Federacja Przemysłu Budowlanego), 2 Propozycje zniesienia głównych barier gospodarczych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej zostały sformułowane przez Komisję Europejską w tzw. białej księdze opublikowanej w 1985 r. (Completing the Internal Market: White Paper from the Commission to the European Council, Milan, r., COM(85) 310 final), zawierającej projekty 282 aktów prawnych (w większości dyrektyw), których wprowadzenie miało przyspieszyć utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych, a więc rynku wewnętrznego. 28 lutego 1986 r. na podstawie białej księgi zawarto tzw. Jednolity Akt Europejski (JAE), na mocy którego zobowiązano się do utworzenia jednolitego rynku przed końcem 1992 r. Za datę faktycznego pojawienia się jednolitego rynku europejskiego uznaje się 1993 r., kiedy to zostały przyjęte niezbędne akty prawne. Jednolity Rynek Europejski ma być w założeniu specyficznym organizmem 13
12 Wstęp swobodnego przepływu wyrobów budowlanych oraz umożliwiając przedsiębiorstwom projektowym i wykonawczym funkcjonowanie na całym obszarze Unii Europejskiej, w znacznym stopniu wpływają na rozwój sektora budowlanego 3. Przystąpienie do Unii Europejskiej spowodowało nie tylko wzrost inwestycji zagranicznych, zatrudnienia i poziomu technicznego budownictwa, ale otworzyło również przed polskimi przedsiębiorcami budowlanymi ogromne możliwości zawierania transakcji na rynkach unijnych, czego skutkiem jest coraz liczniejsze występowanie w obrocie prawnym kontraktów budowlanych powiązanych z więcej niż jednym obszarem prawnym. W trakcie realizacji procesu budowlanego 4 powstaje wiele stosunków umownych, m.in.: umowy o roboty geodezyjno-kartograficzne, umowy o prace projektowe, umowy o dzieło, umowy o nadzór inwestorski czy umowy o zastępstwo inwestycyjne. Jednak szczególne znaczenie ma umowa o roboty budowlane, która jest podstawowym instrumentem cywilnoprawnym wykorzystywanym w procesie budowlanym; stanowi kluczowy element procesu realizacji przedsięwzięcia budowlanego 5. Międzynarodowe umowy o roboty budowlane mają więc doniosłe znaczenie gospodarcze. Problematyka międzynarodowych umów o roboty budowlane jest złożona i skomplikowana. Przejawia się to zarówno w wielkości, złożoności i długoterminowości powiązań kontraktowych łączących zamawiającego i wykonawcę, jak i w uregulowaniu zagadnień dotyczących umowy w wielu aktach prawnych należących do różnych gałęzi prawa. Przedmiotem rozważań podjętych w niniejszej pracy jest stosunek zobowiązaniowy łączący inwestora (zamawiającego) i wykonawcę, gospodarczym, a jednocześnie zbiorem reguł wspólnej polityki ekonomicznej, którego celem jest doprowadzenie do zmian strukturalnych w gospodarkach krajów członkowskich skutkujących zwiększeniem zdolności Unii Europejskiej do kreowania konkurencyjności, wzrostu ekonomicznego i zatrudnienia. 3 Swoboda świadczenia usług uregulowana jest w art. 49 i 50 TFUE oraz art. 16 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz. Urz. UE L 376 z ). 4 Proces budowlany stanowi całokształt czynności prawnych i faktycznych niezbędnych dla realizacji określonego zamierzenia budowlanego. I. Weiss, Ciągi czynności prawnych w procesach budowlanych, cz. I, M. Praw. 1994, nr 5, s. 151 i n.; por. również J. Malanowski, D. Polarczyk (w:) M. Cherki, F. Elżanowski, K. Wąsowski (red.), Prawne aspekty procesu inwestycyjnego, Warszawa 2009, s. 145 i n. 5 Por. E. Zielińska (w:) J.A. Strzępka (red.), Prawo umów budowlanych, Warszawa 2001, s
13 Wstęp który powstaje w wyniku zawarcia przez nich umowy o roboty budowlane. Zakresem rozważań zostały objęte sytuacje, w których umowę zawarto w obrocie międzynarodowym. W nauce prawa od dłuższego czasu toczy się dyskusja dotycząca kwestii określenia, kiedy umowa ma charakter międzynarodowy 6. Dla potrzeb niniejszego opracowania przez pojęcie obrotu będę rozumieć sferę stosunków, w jakich została zawarta umowa. Jeżeli sfera ta zawiera element zewnętrzny 7, wykracza poza obszar jednego państwa 8 albo, inaczej mówiąc, stan faktyczny wykazuje powiązanie z obcymi systemami prawnymi 9, można mówić o obrocie międzynarodowym. Umowa zawierana w międzynarodowym obrocie handlowym zgodnie z przyjętą w polskiej literaturze praktyką nazywana jest kontraktem, a jej strony kontrahentami. Badania, których efektem jest niniejsza praca, miały na celu doprowadzenie do syntetycznego opracowania materiału wynikającego z ustawodawstwa, orzecznictwa oraz poglądów doktryny, w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie, jakie prawo jest właściwe dla umowy o roboty budowlane. Stąd wynikła konieczność przeprowadzania analizy zmieniających się w czasie regulacji prawnych dotyczących oznaczania prawa właściwego (statutu kontraktowego), aby dopiero na tym tle dokonać omówienia obowiązującego stanu prawnego. Ze względu na specyfikę procesu budowlanego (od zawarcia kontraktu do jego zakończenia mija średnio od roku do trzech lat), a także ze względu na wiele zmian prawa kolizyjnego dotyczącego zobowiązań umownych, które nastąpiły w związku ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej, należało ustalić nie tylko, które normy kolizyjne ze względu na przedmiot unormowania obejmą swoim zakresem zobowiązanie powstałe na skutek zawarcia umowy o roboty budowlane, ale także wzajemne zależności oraz zakres obowiązywania intertemporalnego owych norm. W ramach niniejszej pracy starałam się również zbadać zakres praw i obowiązków stron umowy o roboty budowlane w sytuacji, w której statut kontraktowy umowy stanowi prawo polskie. Stąd wynikła potrzeba zbadania genezy uregulowania w polskim kodeksie 6 Por. J. Skąpski, Międzynarodowy charakter sprzedaży, SIS 1979, t. 5. s. 218 i n. 7 Por. M. Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2007, s. 27 i n. 8 Por. J. Jakubowski, Umowa sprzedaży w handlu międzynarodowym, Warszawa 1966, s. 9 i n. 9 Por. J. Skąpski, Autonomia woli w prawie międzynarodowym prywatnym w zakresie zobowiązań z umów, ZNUJ. Prace Prawnicze 1964, z
14 Wstęp cywilnym umowy o roboty budowlane, jej charakteru prawnego, a także odróżnienia umowy o roboty budowlane od umowy o dzieło oraz dokonania przeglądu modeli ukształtowania stosunków umownych w umowach o roboty budowlane. Rozważania prowadzone w tym zakresie skłaniają do zamieszczenia pewnych uwag krytycznych pod adresem istniejącego aktualnie unormowania prawnego i sformułowania kilku postulatów mających charakter de lege ferenda. W pracy podjęłam także próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie o zakres autonomii woli stron umowy o roboty budowlane zawieranej w obrocie międzynarodowym. Mam tu na myśli zarówno swobodę w sferze kolizyjnoprawnej (wpływ stron na to, jakiemu prawu będzie podlegać umowa), jak i w sferze prawa merytorycznego (możliwość kształtowania przez strony treści łączącego je zobowiązania swoboda umów). Działając na podstawie obowiązującej w większości systemów prawnych zasady swobody umów, strony mogą zawrzeć umowę opartą na wzorze umowy, w tym najpowszechniej stosowanych w obrocie międzynarodowym warunkach kontraktowych FIDIC. W tym kontekście starałam się dość wnikliwie przedstawić najważniejsze klauzule Warunków Kontraktowych dla Budowy dla robót inżynieryjno- -budowlanych projektowanych przez Zamawiającego z 1999 r., prawa i obowiązki uczestników kontraktu budowlanego: zamawiającego, wykonawcy oraz inżyniera. Przedstawiłam również poszczególne fazy realizacji kontraktu budowlanego oraz zagadnienia dotyczące wynagrodzenia wykonawcy i procedury dokonywania płatności, a także procedurę rozwiązywania sporów powstałych w trakcie realizacji kontraktu. W pracy podjęłam również próbę analizy charakteru prawnego Warunków Kontraktowych FIDIC, a także sformułowania praktycznych wskazówek dotyczących stosowania warunków kontraktu do umów zawieranych w obrocie krajowym. Wiodącą metodą, którą posłużyłam się w pracy badawczej, jest metoda formalno-dogmatyczna w postaci analizy materiału normatywnego, uzupełniona w niezbędnym zakresie o aspekt historyczny, a także analizę poglądów doktryny prawa oraz orzecznictwa sądowego. Wykorzystałam również dorobek praktyki budowlanej dostępny w postaci międzynarodowych kontraktów budowlanych. W niezbędnym zakresie zostały przeprowadzone badania prawnoporównawcze. Inspiracją dla zainteresowania się problematyką międzynarodowych umów o roboty budowlane stały się przede wszystkim zjawiska współczesnej praktyki budowlanej, w szczególności coraz powszech- 16
15 Wstęp niejsze wykorzystywanie przez kontrahentów warunków kontraktowych opracowanych przez FIDIC. Ponadto wpływ na podjęcie tej tematyki miał niedostatek opracowań dotyczących zagadnień umowy o roboty budowlane zawartej w obrocie międzynarodowym, a także brak kompleksowych prawniczych opracowań poświęconych międzynarodowym Warunkom Kontraktowym FIDIC. Należy zaznaczyć, że praca nie wyczerpuje wszystkich problemów prawnych występujących w umowie o roboty budowlane zawartej w obrocie międzynarodowym. Zakreślony obszar badawczy jest bardzo rozległy, co spowodowało konieczność pozostawienia poza nim m.in. kwestii związanych z trybem i formą zawarcia umowy w obrocie międzynarodowym, a także wielu szczegółowych kwestii związanych z następstwem niewykonania lub nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane. Poza zakresem opracowania pozostaje również problematyka związana z obrotem konsumenckim. Ujęcie wszystkich zagadnień związanych z umową o roboty budowlane w obrocie międzynarodowym w ramach jednej monografii nie było możliwe ani celowe. Niewątpliwie tematyka międzynarodowych umów o roboty budowlane wymaga dalszych pogłębionych badań i dociekań.
16
17 Rozdział 1 Poszukiwanie prawa właściwego dla zobowiązań wynikających z umów o roboty budowlane 1. Uwagi wstępne. Poszukiwanie regulacji międzynarodowej umowy o roboty budowlane w prawie jednolitym i prawie unijnym Przystępując do analizy stosunku obligacyjnego powstałego w wyniku zawarcia umowy o roboty budowlane w obrocie międzynarodowym, należy przede wszystkim rozstrzygnąć kwestię podstawową jakiemu prawu podlega to zobowiązanie. Odpowiedzi na wyżej postawione pytanie udzielają normy prawa prywatnego międzynarodowego. W doktrynie można spotkać się z różnym ujęciem prawa prywatnego międzynarodowego 10. Może być ono rozumiane wąsko lub szeroko w zależności od tego, jakie rodzaje norm wypełnią zakres pojęcia prawo. Prawo prywatne międzynarodowe w znaczeniu wąskim (sensu stricto) obejmuje wyłącznie zespół norm kolizyjnych, które mają na celu rozgraniczenie sfer działania różnych systemów prawnych w przestrzeni. Mają one określić, które z norm należących do prawa prywatnego należy zastosować w przypadku stosunków o charakterze międzynarodowym. Normy kolizyjne regulują stosunki prywatnoprawne o charakterze międzynarodowym jedynie w sposób pośredni. Wskazują właściwość norm merytorycznych danego państwa, stając się tym samym normami drugiego stopnia (normami o normach). Natomiast prawo prywatne międzyna- 10 Por. M. Pazdan, Prawo prywatne..., s
18 Rozdział 1. Poszukiwanie prawa właściwego dla zobowiązań... rodowe w znaczeniu szerokim (sensu largo) obejmuje oprócz norm kolizyjnych (prawo prywatne międzynarodowe sensu stricto) także normy merytoryczne o zasięgu międzynarodowym 11. Ich właściwość nie opiera się na normie kolizyjnej; normy merytoryczne wchodzące w skład prawa prywatnego międzynarodowego regulują w sposób bezpośredni stosunki prywatnoprawne z elementem obcym 12. Normy te pochodzą zwykle z umów międzynarodowych (tzw. prawo jednolite) bądź prawa unijnego. W dziedzinie zobowiązań umownych istnieje wiele norm jednolitych należących do prawa prywatnego międzynarodowego w znaczeniu szerokim 13. Poszukując prawa regulującego stosunki obligacyjne w obrocie międzynarodowym, w pierwszym rzędzie należy zbadać, czy konkretne zobowiązanie umowne podlega jakimś normom dotyczącym określonego rodzaju umów ujednoliconym w skali międzynarodowej, przyjętym w drodze konwencji międzynarodowych, czy też aktom prawa unijnego, mającym bezpośrednie zastosowanie w państwach członkowskich. Należy zauważyć, że w obecnym stanie prawnym brakuje międzynarodowych ujednoliconych norm prawa materialnego obejmujących swoim zakresem stosunki obligacyjne wynikające z umów o świadczenie usług, w których decydujące jest kryterium rezultatu, a więc odnoszących się bezpośrednio do umów o roboty budowlane. Wobec powyższego warto przyjrzeć się regulacjom dotyczącym umownego obrotu, które, choć nie dotyczą umów o roboty budowlane, być może znajdą zastosowanie także do kontraktów omawianego rodzaju. Ze względu na przynależność stosunków prawnych wynikających z międzynarodowych umów o roboty budowlane do szeroko rozumianych międzynarodowych stosunków handlowych obejmujących również wymianę usług, należy zbadać, czy mogłyby znaleźć zastosowanie ujednolicone normy zawarte w konwencji wiedeńskiej o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów z 1980 r. 14 Już pobieżna analiza 11 Por. W. Ludwiczak, Międzynarodowe prawo prywatne, Poznań 1996, s. 15; J. Jakubowski, Prawo międzynarodowe prywatne. Zarys wykładu, Warszawa 1984, s Por. M. Pazdan, Prawo prywatne..., s Na przykład konwencje genewskie regulujące zobowiązania wekslowe i czekowe, konwencja wiedeńska o międzynarodowej sprzedaży towarów. 14 Convention for the International Sales of Goods (CISG) podpisana 11 kwietnia 1980 r. przez 20 państw, weszła w życie 1 stycznia 1988 r.; obecnie ratyfikowana przez 74 państwa; Rzeczpospolita Polska ratyfikowała ją 25 października 1996 r. Konwencja weszła w życie 1 czerwca 1996 r. (tekst angielski z przekładem na język polski, Dz. U. 20
19 1. Uwagi wstępne. Poszukiwanie regulacji międzynarodowej umowy... tekstu konwencji wiedeńskiej (art. 3 ust. 2) nakazuje wyłączyć z zakresu jej stosowania umowy, w których przeważająca część zobowiązań strony dostarczającej towary polega na zapewnieniu siły roboczej lub świadczeniu usług. W literaturze podkreśla się, że kryterium to, choć ujęte w sposób elastyczny, ma charakter obiektywny decydujące znaczenie ma wzajemna proporcja wartości poszczególnych świadczeń 15. Wydaje się, że w przypadku budowy kompletnego obiektu, kiedy mamy do czynienia z umową pod klucz, w której przeważającą część świadczenia stanowi dostarczenie gotowych produktów, stosowanie postanowień konwencji wiedeńskiej nie jest wykluczone 16. Natomiast w umowie o roboty budowlane świadczenie główne polega na wykonywaniu usług. Wobec powyższego konwencja wiedeńska nie obejmuje swoim zakresem zobowiązań powstałych z umowy o roboty budowlane. Brak również aktów prawa unijnego regulujących materię związaną z zobowiązaniami wynikającymi z umów o roboty budowlane. W literaturze zauważa się, że istniejące prawa zobowiązań, zunifikowane na szczeblu unijnym, nie mają systematycznego charakteru 17. Obok dyrektyw konsumenckich w prawie unijnym znajdują się akty unifikujące materialne prawo umów dotyczące innych kwestii 18, np. dyrektywy dotyczące nieuczciwej reklamy, obrotu elektronicznego, ubezpieczeń, agentów handlowych. Prawo Unii Europejskiej nie stworzyło dotąd własnego kodeksu cywilnego zawierającego regulacje materialnoprawne z zakresu zobowiązań umownych, choć od dawna podejmowane są wysiłki w tym zakresie. Już w 1989 r. Parlament Europejski wezwał do rozpoczęcia z 1997 r. Nr 45, poz. 286 ze sprost.), dalej cyt. jako konwencja wiedeńska. Co do genezy oraz zasad por. M. Pazdan (red.), Konwencja wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów. Komentarz, Kraków Z praktycznego punktu widzenia pożądane jest odpowiednie oddzielenie w treści umowy poszczególnych obowiązków oraz dołączenie do umowy kalkulacji zawierających cenę (wartość) poszczególnych świadczeń. Por. M. Pazdan (w:) M. Pazdan (red.), Konwencja wiedeńska o umowach..., s. 82 i n. 16 Ibidem, s. 85; M. Pazdan, Odgraniczenie umowy sprzedaży od umów o świadczenie usług na tle konwencji wiedeńskiej (w:) R. Mikosz (red.), Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa dla uczczenia pracy naukowej prof. A. Agopszowicza, Katowice Por. E. Łętowska (w:) E. Łętowska (red.), System Prawa Prywatnego, t. 5., Prawo zobowiązań część ogólna, Warszawa 2006, s Ich wykaz jest zawarty w aneksie I Communication from the Commission to the Council and the European Parliament on European Contract Law, Brussels r., COM (2001) 398 final (Dz. Urz. UE C 255 z ). 21
20
Wstęp. Por. J. Skąpski, Międzynarodowy charakter sprzedaży, SIS 1979, t. 5. s. 218 i n. 7
Wstęp Budownictwo stanowi obecnie największy sektor przemysłu w Unii Europejskiej. Sektor budowlany zatrudnia największą liczbę pracowników spośród wszystkich dziedzin przemysłu i ma pierwszoplanowe znaczenie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... 11. Wprowadzenie... 15
Spis treści Wykaz skrótów... 11 Wprowadzenie... 15 Rozdział pierwszy Wprowadzenie do problematyki handlu elektronicznego... 21 1. Wpływ Internetu na tworzenie prawa handlu elektronicznego... 21 1.1. Światowa
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Od Wydawcy 11 Przedmowa inż. Tomasz Latawiec 13 Przedmowa prof. dr hab. Andrzej Szumański 15 Wykaz skrótów
SPIS TREŚCI Od Wydawcy... 11 Przedmowa inż. Tomasz Latawiec... 13 Przedmowa prof. dr hab. Andrzej Szumański... 15 Wykaz skrótów... 17 Wprowadzenie... 21 CZĘŚĆ I 1. Kontrakt budowlany... 23 1.1. Rodzaje
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Wykaz skrótów...7 Wprowadzenie...11 Dział I PRZEPISY WSPÓLNE...14 Rozdział 1. Przepisy ogólne...14 Rozdział 1a. Prawa pacjenta...120 Rozdział 2. Szpitale...151 Rozdział 3. Inne zakłady opieki
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 97/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2018 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Józef Frąckowiak SSN Karol Weitz Protokolant Katarzyna Bartczak
Bardziej szczegółowoPrawo prywatne międzynarodowe
Wykłady Becka Katarzyna Bagan-Kurluta Prawo prywatne międzynarodowe 4. wydanie Wydawnictwo C.H.Beck Wykłady Becka Prawo prywatne międzynarodowe W sprzedaży: J. Gołaczyński PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE,
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wykaz literatury Uwagi wstępne Rozdział I. Umowa o generalną realizację inwestycji w systemie umów
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Uwagi wstępne... XI XV XXV Rozdział I. Umowa o generalną realizację inwestycji w systemie umów... 1 1. Uwagi ogólne... 1 2. Funkcje gospodarcze i zastosowanie umowy
Bardziej szczegółowoLiczba godzin stacjonarne: Wykłady: 30. niestacjonarne: Wykłady: 18
Karta przedmiotu Wydział: Finansów Kierunek: Prawo I. Informacje podstawowe Nazwa przedmiotu Język prowadzenia przedmiotu Profil przedmiotu Kategoria przedmiotu Typ studiów Międzynarodowe prawo handlowe
Bardziej szczegółowoUmowa o zachowaniu poufności. Aktualne umowy gospodarcze
Umowa o zachowaniu poufności Aktualne umowy gospodarcze Prawo i zarządzanie Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. al. Krakowska 271, 02-133 Warszawa tel.: 22 559 36 00, 559 36 66, faks: 22 829 27 00,
Bardziej szczegółowoZastosowanie umów FIDIC w inwestycjach budowlanych w Polsce
RYZYKA PRAWNE WYKONAWCÓW ZAGRANICZNYCH ŚWIADCZĄCYCH USŁUGI BUDOWLANE W POLSCE Warszawa, 24 września 2013 r. Warszawa, 24 września 2013 r. Zastosowanie umów FIDIC w inwestycjach budowlanych w Polsce Prof.
Bardziej szczegółowoZASADY REDAGOWANIA TEKSTU
ZASADY REDAGOWANIA TEKSTU 1. Sformatowanie tekstu: a) format A4, margines górny: 2,5 cm, margines dolny: 2 cm, margines lewy: 2 cm, margines prawy: 4 cm, b) odstęp między wierszami (interlinia), 1,5 c)
Bardziej szczegółowoEuropejskie post powanie nakazowe i w sprawie drobnych roszczeƒ
Agata Harast-Sidowska Europejskie post powanie nakazowe i w sprawie drobnych roszczeƒ Komentarz praktyczny Wzory pism procesowych i orzeczeƒ sàdowych PRAWO SÑDOWE PRAWO SÑDOWE PRAWO SÑDOWE Agata Harast-Sidowska
Bardziej szczegółowoABC managera kontraktu budowlanego bezpieczne umowy i skuteczne roszczenia - aspekty prawne
2-3 czerwca 2016r., Warszawa Centrum Elementarz prawny Project Managera Formy realizacji kontraktów budowlanych Stosowanie FIDIC, wzór umowy rekomendowany przez UZP, realizacja umowy, również z podwykonawcą
Bardziej szczegółowoPrzedmowa. publicznych w 2017 r., Warszawa Zob. Sprawozdanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówień
Polski rynek zamówień publicznych jest bardzo obszerny, a jego wartość od lat utrzymuje się na wysokim poziomie. Według danych statystycznych opracowanych przez UZP liczba zamówień publicznych o wartości
Bardziej szczegółowoUstawa o elektronicznych instrumentach płatniczych
Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych Komentarz Mateusz Pacak Wydanie 1 Stan prawny na 1 grudnia 2012 roku Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Katarzyna Gierłowska Opracowanie redakcyjne: Anna
Bardziej szczegółowoUMOWY O GENERALNE WYKONAWSTWO ROBÓT BUDOWLANYCH
MONOGRAFIE PRAWNICZE UMOWY O GENERALNE WYKONAWSTWO ROBÓT BUDOWLANYCH EWA STRZĘPKA-FRANIA Wydawnictwo C. H. Beck W sprzedaży: Z. Niewiadomski (red.) PRAWO BUDOWLANE, wyd. 3 Komentarze Becka A. Kidyba PRAWO
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp...
Wstęp... XIII Wykaz skrótów... XVII Wykaz literatury... XXIII Część I. Komentarz praktyczny z przeglądem orzecznictwa... 1 Rozdział 1. Pojęcie i rodzaje umów elektronicznych... 5 1. Postęp technologiczny
Bardziej szczegółowoZatrudnienie i ochrona trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego
Zatrudnienie i ochrona trwałości stosunku pracy nauczyciela akademickiego Aleksandra Bocheńska / monografie / prawo pracy i ubezpieczeń społecznych Wydanie 1 Warszawa 2014 Spis treści Spis treści Spis
Bardziej szczegółowoRozdział IV. Podstawa materialnoprawna wyroku sądu arbitrażowego
Spis treści Wykaz skrótów Uwagi wstępne CZĘŚĆ I. HISTORYCZNE ORAZ TEORETYCZNO- PRAWNE ASPEKTY ARBITRAŻU Rozdział I. Determinanty i propozycje w zakresie rozwoju sądownictwa arbitrażowego 1. Czynniki prawne
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIOWY. dla szkolenia z zakresu: Prawo właściwe i jurysdykcja w sprawach cywilnych i gospodarczych organizowanego w ramach projektu
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA CZĘŚĆ OGÓLNA PROGRAM SZKOLENIOWY dla szkolenia z zakresu: Prawo właściwe i jurysdykcja w sprawach cywilnych i gospodarczych organizowanego w ramach projektu Prawo gospodarcze i cywilne
Bardziej szczegółowo(wydanie 2012 poprawione i uzupełnione)
ZBIGNIEW J. BOCZEK REALIZACJA INWESTYCJI BUDOWLANYCH W SYSTEMIE ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH ORAZ PROCEDURY FIDIC (wydanie 2012 poprawione i uzupełnione) Profesjonalista, to jednocześnie zawodowiec i student.
Bardziej szczegółowoUstawa o samorządowych kolegiach odwoławczych
Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych Komentarz Anna Ostrowska Kamil Sikora Wydanie 1 Stan prawny na 1 stycznia 2012 roku Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Anna Ostrowska:
Bardziej szczegółowoKolizyjne aspekty umów zawieranych z udziałem konsumentów. Umowy tradycyjne i elektroniczne
Kolizyjne aspekty umów zawieranych z udziałem konsumentów. Umowy tradycyjne i elektroniczne prof. dr hab. Jacek Gołaczyński Zakład Prawa Cywilnego i Międzynarodowego Prywatnego Wydziału Prawa, Administracji
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Monika Koba (przewodniczący) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna Jóskowiak
Sygn. akt III CZP 73/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 listopada 2017 r. SSN Monika Koba (przewodniczący) SSN Paweł Grzegorczyk SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) Protokolant Katarzyna
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... Bibliografia...
Wykaz skrótów... Bibliografia... XI XV Wprowadzenie... 1 Rozdział I. Cele oraz podstawowe założenia pracy... 7 1. Standardowe klauzule umowne zarys problematyki... 7 2. Podstawowe założenia pracy... 11
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... Bibliografia... Akty prawne...
Wykaz skrótów... Bibliografia... Akty prawne... Wstęp... XIII XVII XLV XLIX Rozdział I. Małżeńskie ustroje majątkowe w Europie uwagi ogólne... 1 1. Specyfika majątkowych stosunków małżeńskich w Europie
Bardziej szczegółowoPRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE
PRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE 5. WYDANIE wprowadzenie Janusz Barta Ryszard Markiewicz Warszawa 2011 Spis treści Spis treści Wykaz skrótów... 11 Od autorów... 15 Rozdział pierwszy Uwagi wstępne... 17
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty. 1 1. Uwagi wstępne... 10 I. Europeizacja............................................... 10 II.
Bardziej szczegółowoMONOGRAFIE PRAWNICZE
MONOGRAFIE PRAWNICZE Instytucja wadium w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego Małgorzata Sieradzka Wydawnictwo C.H.Beck MONOGRAFIE PRAWNICZE MAŁGORZATA SIERADZKA INSTYTUCJA WADIUM W POSTĘPOWANIU
Bardziej szczegółowokorzystanie z zasobów osób trzecich w zamówieniach publicznych Katarzyna Eger
korzystanie z zasobów osób trzecich w zamówieniach publicznych Katarzyna Eger korzystanie z zasobów osób trzecich w zamówieniach publicznych Katarzyna Eger Zamów książkę w księgarni internetowej WARSZAWA
Bardziej szczegółowoZASADY REDAGOWANIA TEKSTU OGÓLNOPOLSKI ZJAZD CYWILISTÓW STUDENTÓW, KUL 2009
ZASADY REDAGOWANIA TEKSTU OGÓLNOPOLSKI ZJAZD CYWILISTÓW STUDENTÓW, KUL 2009 1. Przypisy umieszczamy na dole strony. Numer przypisu zaczyna się bezpośrednio od marginesu strony(bez wcięcia). Numeracja ciągła
Bardziej szczegółowoKOMENTARZ. Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Ewa Marcisz. Stan prawny na 28 kwietnia 2014 roku
KOMENTARZ Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych Ewa Marcisz W Y DA N I E 2 Stan prawny na 28 kwietnia 2014 roku Warszawa 2014 Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów................................................
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIOWY. dla szkolenia z zakresu: Umowa o roboty budowlane organizowanego w ramach projektu
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA CZĘŚĆ OGÓLNA PROGRAM SZKOLENIOWY dla szkolenia z zakresu: Umowa o roboty budowlane organizowanego w ramach projektu Załącznik nr 1 do Zapytania ofertowego Prawo gospodarcze i cywilne
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIOWY. dla szkolenia. Prawo gospodarcze i cywilne dla kadr sądów powszechnych apelacji łódzkiej i warszawskiej
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA CZĘŚĆ OGÓLNA PROGRAM SZKOLENIOWY dla szkolenia Załącznik nr 1 do Zapytania ofertowego z zakresu: Prawo właściwe i jurysdykcja w sprawach cywilnych i gospodarczych organizowanego w ramach
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.1.2015 r. COM(2015) 20 final 2015/0012 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości
Bardziej szczegółowoWykaz publikacji. 1.3. Odpowiedzialność dłużnika za nieuchronne niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1997, s. 210
prof. dr hab. Jacek Napierała prof. zw. UAM w Poznaniu Wykaz publikacji 1. Monografie 1.1. Umowa składu, Poznań 1981, s. 124 1.2. Ryzyko ponoszenia konsekwencji majątkowych z tytułu niewykonania zobowiązania
Bardziej szczegółowoPrawo gospodarcze i cywilne dla kadr sądów powszechnych apelacji łódzkiej i warszawskiej
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA dotycząca modułu CZĘŚĆ OGÓLNA PROGRAM SZKOLENIOWY dla szkoleń z zakresu: Odpowiedzialność za szkody przy wykonywaniu władzy publicznej organizowanych w ramach projektu Prawo gospodarcze
Bardziej szczegółowoM. Bączyk, Odpowiedzialność cywilna poręczyciela, Toruń 1982, M. Bączyk, Poręczenie w świetle przepisów prawa bankowego z 1997 r.
UMOWA PORĘCZENIA 1. Charakter prawny (zabezpieczenie osobiste) 2. Poręczenie a instytucje podobne (poręczenie wekslowe, gwarancja, umowne przystąpienie do długu, patronat) 3. Wierzytelności zabezpieczone
Bardziej szczegółowoUBEZPIECZENIA GOSPODARCZE
UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE redakcja naukowa Bogusława Gnela Warszawa 2011 Spis treści Wykaz skrótów / 9 Wprowadzenie / 15 Część I Podmioty umowy ubezpieczenia / 17 Bogusława Gnela
Bardziej szczegółowoOCHRONA DÓBR OSOBISTYCH OSOBY PRAWNEJ W POLSKIM PRAWIE PRYWATNYM MIĘDZYNARODOWYM
Uniwersytet Warszawski Wydział Prawa i Administracji Instytut Prawa Międzynarodowego Nikodem Rycko OCHRONA DÓBR OSOBISTYCH OSOBY PRAWNEJ W POLSKIM PRAWIE PRYWATNYM MIĘDZYNARODOWYM (autoreferat) Rozprawa
Bardziej szczegółowoOCHRONA PRAW NABYWCY LOKALU MIESZKALNEGO LUB DOMU JEDNORODZINNEGO
OCHRONA PRAW NABYWCY LOKALU MIESZKALNEGO LUB DOMU JEDNORODZINNEGO KOMENTARZ Andrzej Burzak Małgorzata Okoń Piotr Pałka Warszawa 2012 Spis treści SPIS TREŚCI Wykaz skrótów 9 Ustawa z dnia 16 września 2011
Bardziej szczegółowoPrawo prywatne międzynarodowe
Prawo prywatne międzynarodowe Rok akademicki 2018/2019 Zajęcia nr 1 wprowadzenie, część ogólna PPM mgr Maria Dymitruk maria.dymitruk@uwr.edu.pl Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji
Bardziej szczegółowoOBRÓT PRAWNY NIERUCHOMOŚCIAMI. Agnieszka Maziarz
OBRÓT PRAWNY NIERUCHOMOŚCIAMI Agnieszka Maziarz Warszawa 2011 Rodzicom... Spis treści Wykaz skrótów / 11 Wstęp / 15 Rozdział I Prawo rzeczowe / 17 1. Pojęcie nieruchomości / 17 2. Pojęcie prawa własności
Bardziej szczegółowoKODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
KOMENTARZ Helena Ciepła, Dariusz Zawistowski, Tadeusz Żyznowski KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO pod redakcją Henryka Doleckiego Tadeusza Wiśniewskiego Tom IV Artykuły 730 1088 Stan prawny: 1 lipca 2011 r.
Bardziej szczegółowoNOWA PERSPEKTYWA FINANSOWANIA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W INWESTYCJACH BUDOWLANYCH KARY UMOWNE W ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH
NOWA PERSPEKTYWA FINANSOWANIA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W INWESTYCJACH BUDOWLANYCH KARY UMOWNE W ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH Funkcje kary umownej Jakie funkcje w umowach powinny pełnić kary umowne? Dyscyplinującą?
Bardziej szczegółowoS i p s t i re r ści Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz orzecznictwa
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Wykaz aktów prawa pochodnego UE, umów międzynarodowych, dokumentów programowych i interpretacyjnych... XV XVII XLI XLVII Wstęp... 1 Rozdział I.
Bardziej szczegółowoKOMENTARZ. Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Dorota Habrat WYDANIE 1
KOMENTARZ Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary Dorota Habrat WYDANIE 1 Warszawa 2014 Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Wojciech
Bardziej szczegółowoPrezentacja wpływu prawa Unii Europejskiej na krajowe prawo umów
Poznań, dnia 29 października 2018 r. Katedra Prawa Europejskiego OPIS MODUŁU ZAJĘĆ/PRZEDMIOTU (SYLABUS) dla przedmiotu Zawieranie i wykonywanie umów w europejskim i polskim prawie cywilnym na kierunku
Bardziej szczegółowoSpis treści. Str. Nb. Wprowadzenie... XXI Wykaz skrótów... XXXXV Wykaz literatury... XXXXVII. Część I. Ogólna
Wprowadzenie... XXI Wykaz skrótów... XXXXV Wykaz literatury... XXXXVII Część I. Ogólna Rozdział I. Przedmiot międzynarodowego prywatnego prawa pracy... 3 1 1. Rodzaje kolizji norm prawa pracy... 3 1 2.
Bardziej szczegółowoUmowy o generalne wykonawstwo robót budowlanych / Ewa Strzępka- Frania. Warszawa, Spis treści. Wykaz skrótów Wprowadzenie 1
Umowy o generalne wykonawstwo robót budowlanych / Ewa Strzępka- Frania. Warszawa, 2010 Spis treści Wstęp XIII Wykaz skrótów XVII Wprowadzenie 1 Rozdział I. Pojęcie i charakter prawny umowy o generalne
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 15
Spis treści Wstęp............................................................. 15 Rozdział I. Światowa Organizacja Handlu i jej system prawny a transformacja. systemowa Federacji Rosyjskiej..............................
Bardziej szczegółowoDariusz Fuchs UKSW, Warszawa
Dariusz Fuchs UKSW, Warszawa W związku z pracami tzw. Sieci Europejskiego Prawa Prywatnego, która to powstała z dniem 1 maja 2005 roku na podstawie porozumienia zawartego z Komisją Europejską, zintensyfikowano
Bardziej szczegółowoDZIAŁALNOŚĆ DEWELOPERSKA W PRAKTYCE OBROTU GOSPODARCZEGO
MONOGRAFIE PRAWNICZE DZIAŁALNOŚĆ DEWELOPERSKA W PRAKTYCE OBROTU GOSPODARCZEGO Redakcja: MARIA KRÓLIKOWSKA-OLCZAK ADAM BIERANOWSKI JAKUB JAN ZIĘTY Wydawnictwo C.H.Beck MONOGRAFIE PRAWNICZE MARIA KRÓLIKOWSKA-OLCZAK,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 53/15 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 października 2015 r. SSN Agnieszka Piotrowska (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Kazimierz Zawada Protokolant
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... XI Wykaz skrótów... XV Literatura... XXIX Wykaz orzeczeń sądowych... LII Wykaz stron internetowych... LV
Przedmowa... XI Wykaz skrótów... XV Literatura... XXIX Wykaz orzeczeń sądowych... LII Wykaz stron internetowych... LV Rozdział I. Wprowadzenie... 1 1. Geneza i znaczenie umowy agencyjnej... 1 2. Umowa
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6 Wzór załącznika do oferty 01020 (01011, 01024)
Załącznik nr 6 Wzór załącznika do oferty 01020 (01011, 01024) Nr referencyjny nadany sprawie przez Zamawiającego ZP/36/PN/2008 01020 Budowa infrastruktury w otoczeniu Stadionu Piłkarskiego Euro 2012 we
Bardziej szczegółowoWezwania do sprzedaży akcji spółek zagranicznych
Wezwania do sprzedaży akcji spółek zagranicznych Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie kwestii związanych z regulacją wezwań do zapisywania się na sprzedaż akcji spółek zagranicznych notowanych
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz aktów prawnych... Wykaz skrótów... Bibliografia...
Wykaz aktów prawnych... Wykaz skrótów... Bibliografia... Wstęp... XI XV XIX XXVII Rozdział I. Ogólna charakterystyka konsorcjum... 1 1. Definicja i cechy umowy konsorcjum... 1 I. Definicje konsorcjum zawarte
Bardziej szczegółowoPrawo Budowlane Realizacja procesu inwestycyjnego zgodnie z obowiązującymi przepisami
21 22 listopada 2016r., Warszawa Centrum Prawo Budowlane Realizacja procesu inwestycyjnego zgodnie z obowiązującymi Proces budowlany krok po kroku od decyzji środowiskowej do pozwolenia na użytkowanie
Bardziej szczegółowoNAZWISKO JAKO PRZEDMIOT OCHRONY W PRAWIE POLSKIM. Joanna Buchalska
NAZWISKO JAKO PRZEDMIOT OCHRONY W PRAWIE POLSKIM Joanna Buchalska Warszawa 2015 Stan prawny na 31 grudnia 2014 r. Recenzent Dr hab. Marta Romańska Wydawca Magdalena Stojek-Siwińska Redaktor prowadzący
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 27.10.2014 r. COM(2014) 678 final 2014/0313 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY ustalająca stanowisko, jakie ma zająć Unia w ramach Komitetu Administracyjnego Europejskiej Komisji
Bardziej szczegółowoInwestycje Budowlane Aspekty praktyczne, Realizacja procesu inwestycyjnego, prawa i obowiązki stron, roszczenia i spory w sądzie i arbitrażu
I miejsce w rankingu firm szkoleniowych wg Gazety Finansowej 2-3 czerwca 2016r., Warszawa Centrum 12 13 czerwca 2017r., Warszawa Inwestycje Budowlane Analiza ryzyk związanych z procesem inwestycyjnym,
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz
Sygn. akt III CZP 90/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 20 grudnia 2012 r. SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący) SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca) SSN Hubert Wrzeszcz w sprawie z
Bardziej szczegółowoSpis treści. III. Koncepcja powściągliwego stosowania klauzuli porządku. publicznego na przykładzie rozwodów przez odrzucenie (talak)...
Wykaz skrótów... Bibliografia... Wykaz orzecznictwa... Wprowadzenie... XIII XXXI LV LXVII Rozdział I. Pojęcie klauzuli porządku publicznego, jej rozwój i rola we współczesnym prywatnoprawnym obrocie międzynarodowym...
Bardziej szczegółowoInwestycje Budowlane
Firma szkoleniowa 2014 roku. TOP 3 w rankingu firm szkoleniowych zaprasza na szkolenie: Inwestycje Budowlane Aspekty praktyczne, organizacja procesu inwestycyjnego, prawa i obowiązki stron, roszczenia
Bardziej szczegółowoAnna Fogel PRAWNA OCHRONA PRZYRODY W LOKALNYM PLANOWANIU PRZESTRZENNYM
Prawna ochrona przyrody w lokalnym planowaniu przestrzennym Anna Fogel PRAWNA OCHRONA PRZYRODY W LOKALNYM PLANOWANIU PRZESTRZENNYM Stan prawny na dzień 01.11.2011 r. Warszawa 2011 1 Anna Fogel Wydawca:
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wykaz literatury Wykaz orzecznictwa Inne źródła i opracowania Wykaz aktów prawnych Wstęp
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Inne źródła i opracowania... Wykaz aktów prawnych... Wstęp... XIII XV XXIX XXXIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Znaczenie problematyki
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Wykaz skrótów Wykaz literatury Rozdział I. Geneza oraz ogólna charakterystyka prawna Zgrupowania
Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XXIII Rozdział I. Geneza oraz ogólna charakterystyka prawna Zgrupowania 1 1. Wstęp. Geneza EZIG... 1 1.1. Stanowisko niemieckich prawników wobec
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt I CZ 135/12. Dnia 25 października 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :
Sygn. akt I CZ 135/12 POSTANOWIENIE Dnia 25 października 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Kazimierz Zawada w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoProgram szkolenia Prawne aspekty funkcjonowania uczelni
Program szkolenia Prawne aspekty funkcjonowania uczelni Cel szkolenia: Celem szkolenia jest przedstawienie Uczestnikom zagadnień związanych z praktycznymi elementami prawa niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT DLA POSŁÓW
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 27.05.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 0436/2012, którą złożył Mark Walker (Wielka Brytania) w sprawie transgranicznego doradztwa prawnego 1.
Bardziej szczegółowoDruk Fabryka Druku Sp. z o.o. ul. Zgrupowania AK Kampinos 6, Warszawa
Projekt okładki Jan Straszewski ISBN: 978-83-62250-34-9 Copyright by Uczelnia Techniczno-Handlowa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie Opracowanie redakcyjne Joanna Paszkowska Adres wydawcy Uczelnia Techniczno-Handlowa
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi (CETS No.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.6.2015 r. COM(2015) 292 final 2015/0131 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, Konwencji Rady Europy o zapobieganiu terroryzmowi
Bardziej szczegółowoPrawo prywatne międzynarodowe
Prawo prywatne międzynarodowe Rok akademicki 2017/2018 mgr Maria Dymitruk maria.dymitruk@uwr.edu.pl Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej Literatura Literatura podstawowa
Bardziej szczegółowoUSTAWA O KRAJOWYM REJESTRZE SĄDOWYM
USTAWA O KRAJOWYM REJESTRZE SĄDOWYM KOMENTARZ Agnieszka Michnik Warszawa 2013 Stan prawny na 1 czerwca 2013 r. Wydawca Magdalena Stojek-Siwińska Redaktor prowadzący Ewa Wysocka Opracowanie redakcyjne Anna
Bardziej szczegółowoDyrektywa usługowa powiązania z innymi przepisami prawa wspólnotowego. 27 maja 2009r. Katarzyna Szychowska, avocat
Dyrektywa usługowa powiązania z innymi przepisami prawa wspólnotowego 27 maja 2009r. Katarzyna Szychowska, avocat Dyrektywy usługowej: art. 3 Ustęp 1 : relacje z innymi specyficznymi aktami prawa wtórnego
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wprowadzenie Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny Skorowidz rzeczowy
Spis treści Wykaz skrótów...7 Wprowadzenie...11 Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny...15 Księga czwarta. Spadki...17 Tytuł I. Przepisy ogólne...17 Tytuł II. Dziedziczenie ustawowe...60 Tytuł
Bardziej szczegółowoPromocja. Szkolenie skierowane jest do. Cel szkolenia
20-012 Lublin, ul. Strażacka 8/90 tel: 81 533-31-39, 81 534-13-01, fax: 81 532-50-62, e-mail: biuro@masterscsb.com.pl UMOWY O ROBOTY BUDOWLANE Z UWZGLĘDNIENIEM MIĘDZYNARODOWYCH STANDARDÓW FIDIC ORAZ NIEKTÓRYCH
Bardziej szczegółowoUbezwłasnowolnienie. w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne. Larysa Ludwiczak. Wydanie 1
Ubezwłasnowolnienie w polskim systemie prawnym Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne Larysa Ludwiczak Wydanie 1 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Joanna Ośka Opracowanie redakcyjne: Agata Raczkowska
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych skrótów Wstęp... 19
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów 15 Wstęp 19 1 Podstawowe pojęcia z zakresu przetwarzania i ochrony danych osobowych 37 11 Wprowadzenie 37 12 Dane osobowe 39 121 Geneza definicji danych osobowych
Bardziej szczegółowoNaruszenie prawa własności intelektualnej w prawie prywatnym międzynarodowym Marek Świerczyński Wolters Kluwer Polska - LEX, Seria: MONOGRAFIE
Naruszenie prawa własności intelektualnej w prawie prywatnym międzynarodowym Marek Świerczyński Wolters Kluwer Polska - LEX, Seria: MONOGRAFIE Monografia jest pierwsza na rynku wydawniczym publikacja,
Bardziej szczegółowoWniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 30.1.2019 r. COM(2019) 53 final 2019/0019 (COD) Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie ustanowienia środków awaryjnych w dziedzinie koordynacji
Bardziej szczegółowoZagadnienia wstępne. Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr
Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Zagadnienia wstępne POJĘCIE I CECHY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO PUBLICZNEGO Prawo międzynarodowe publiczne
Bardziej szczegółowoUMOWA [wzór] O ŚWIADCZENIE USŁUG ZAMÓWIENIE FINANSOWANE ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH W TYM ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU SPÓJNOŚCI
UMOWA [wzór] O ŚWIADCZENIE USŁUG ZAMÓWIENIE FINANSOWANE ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH W TYM ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU SPÓJNOŚCI Pełnienie roli Inżyniera dla projektu: Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja Bochni" numer
Bardziej szczegółowoREMIT Kto ma obowiązek publikować informacje wewnętrzne?
REMIT Kto ma obowiązek publikować informacje wewnętrzne? Autorzy: Łukasz Jankowski, radca prawny, szef Departamentu Prawa Energetycznego i Jakub Kasnowski, aplikant radcowski, Chałas i Wspólnicy Kancelaria
Bardziej szczegółowoPytanie II. Odpowiedź II
Art. 4 ust.1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2014 r o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz U poz. 1232), na który powołuje się Wykonawca, określający 30 dniowy termin na złożenie wniosku w sprawie odpowiedniej
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.5.2013 COM(2013) 307 final 2013/0159 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie stosowania regulaminu nr 41 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 8.12.2014 r. COM(2014) 721 final 2014/0345 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY upoważniająca Austrię, Belgię i Polskę do ratyfikowania lub przystąpienia do budapeszteńskiej konwencji
Bardziej szczegółowoDP/2310/6/14 ZAŁĄCZNIK NR 2 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
ZAŁĄCZNIK NR 2 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA System Informacji Prawnej Opisane poniżej funkcjonalne wymagania mają jedynie charakter minimalny. Wykonawca może zaproponować szerszą niż opisana funkcjonalność.
Bardziej szczegółowoW praktyce występują trudności związane z dokonaniem wyboru oraz właściwym określeniem wybranego wynagrodzenia przez zamawiających.
W praktyce występują trudności związane z dokonaniem wyboru oraz właściwym określeniem wybranego wynagrodzenia przez zamawiających. Wprowadzenie Na początek należy wskazać przepisy prawne odnoszące się
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 13 kwietnia 2007 r., III CZP 21/07
1. Po przystąpieniu Polski do Konwencji znoszącej wymóg legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych sporządzonej w dniu 5 października 1961 r. w Hadze (Dz.U. z 2005 r. Nr 112, poz. 938 i 939) jedyną
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 87/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 grudnia 2015 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) SSN Kazimierz Zawada Protokolant Katarzyna
Bardziej szczegółowoKOMENTARZ. Dyrektywa koordynująca procedury. udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi. Michał Jaskólski Martyna Banajska
KOMENTARZ Dyrektywa koordynująca procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi Michał Jaskólski Martyna Banajska WYDANIE 1 Warszawa 2014 Spis treści Spis treści Spis treści
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIOWY. dla szkolenia z zakresu: Odsetki cywilnoprawne i popularne klauzule umowne organizowanego w ramach projektu
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA CZĘŚĆ OGÓLNA PROGRAM SZKOLENIOWY dla szkolenia z zakresu: Odsetki cywilnoprawne i popularne klauzule umowne organizowanego w ramach projektu Prawo gospodarcze i cywilne dla kadr sądów
Bardziej szczegółowoWarszawa, Warszawa, dnia 10 kwietnia 2014 r.
Warszawa, Warszawa, dnia 10 kwietnia 2014 r. PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ BSA III-4110-2/14 BSA III - 4110 2/14 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Bardziej szczegółowoUmowy w procesie budowlanym
Umowy w procesie budowlanym Wykaz skrótów str. 13 Wprowadzenie str. 17 Rozdział 1 Umowa o roboty budowlane jako umowa nazwana w kodeksie cywilnym str. 19 1.1. Geneza obecnego kształtu regulacji str. 19
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... XI XIX XXXIX Rozdział I. Wprowadzenie Uwagi wprowadzające Przed
Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... XI XIX XXXIX Rozdział I. Wprowadzenie... 1 1. Uwagi wprowadzające... 1 2. Przedmiot i cel opracowania... 5 3. Konstrukcja pracy... 7 4. Prawne
Bardziej szczegółowoUmowa o PPP 8. Polska
Umowa o PPP 8 Polska Wrocław, 9 grudnia 2010 Tytuł prezentacji: Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym I Prelegent: Witold Grzybowski 2 Zawartość prezentacji: Umowa - aspekty. Charakter umowy o ppp Struktura
Bardziej szczegółowoKatedra Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego - dr Agnieszka Barczak - Oplustil
dr Agnieszka Barczak-Oplustil Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1998 r. jest pracownikiem Trybunału Konstytucyjnego. E-mail: barczak32@wp.pl
Bardziej szczegółowoPRZEDSIĘBIORSTWO UPADŁEGO W UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ. Rafał Adamus
PRZEDSIĘBIORSTWO UPADŁEGO W UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ Rafał Adamus Warszawa 2011 Spis treści Wykaz skrótów / 13 Rozdział I Zagadnienia wprowadzające / 17 1. Uwagi ogólne / 17 2. Istota upadłości likwidacyjnej
Bardziej szczegółowo