Komisja Nadzoru Finansowego Departament Firm Inwestycyjnych i Infrastruktury Rynku Kapitałowego. Badanie i Ocena Nadzorcza (BION) Metodyka

Transkrypt

1 Komisja Nadzoru Finansowego Departament Firm Inwestycyjnych i Infrastruktury Rynku Kapitałowego Badanie i Ocena Nadzorcza (BION) Metodyka Wersja 1/2012

2 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 I. WPROWADZENIE DO BION... 3 I.1 DEFINICJA BION... 3 I.2 UWARUNKOWANIA FORMALNE DOTYCZĄCE PROCESU BION... 4 I.3 GŁÓWNE ELEMENTY PROCESU BION... 6 II. KRYTERIA OCENY POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII RYZYKA II.1 KRYTERIA OGÓLNE, WYKORZYSTYWANE W PROCESIE BION II.2 KRYTERIA SZCZEGÓŁOWE, WYKORZYSTYWANE W PROCESIE BION III PROFIL RYZYKA I AGREGACJA OCEN III.1 PROFIL RYZYKA III.2 AGREGACJA OCEN CZĄSTKOWYCH ZAŁĄCZNIK NR 1 - KLASY RYZYKA BADANE PRZY OCENIE POZIOMU RYZYKA ZAŁĄCZNIK NR 2 OKREŚLENIE WIELKOŚCI DOMU MAKLERSKIEGO ZAŁĄCZNIK NR 3 WYBRANE AKTY PRAWNE ODNOSZĄCE SIĘ DO ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ DOMÓW MAKLERSKICH

3 I. Wprowadzenie do BION I.1 Definicja BION BION jest procesem badania i oceny nadzorczej, mającym na celu dokonanie przez organ nadzoru : kompleksowej oceny ryzyka domu maklerskiego, oceny jakości wewnętrznego procesu oceny adekwatności kapitałowej - procesu szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania tego kapitału (dalej: proces ICAAP lub ICAAP ), który powinien zabezpieczać ryzyko w działalności bieżącej i przyszłej oraz uwzględniać negatywne zmiany czynników otoczenia zewnętrznego, oceny zgodności działania domu maklerskiego z odpowiednimi przepisami prawa i regulacjami ostrożnościowymi, identyfikacji nieprawidłowości w prowadzonej przez dom maklerski działalności. BION jest kompleksowym procesem w którym wykorzystywane są m. in. informacje uzyskane w wyniku czynności związanych z licencjonowaniem, z wykorzystaniem narzędzi dostępnych w ramach monitoringu ostrożnościowego, ze szczególnym uwzględnieniem danych o sytuacji podmiotu, zgromadzonych w toku nadzoru bieżącego oraz wizyt nadzorczych i kontroli. W procesie BION identyfikowane i poddawane analizie przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) są ryzyka istotne, kwalifikowane na podstawie potencjalnej straty przewyższającej określony próg istotności, przy czym zakres badania, jak i stosowane procedury są adekwatne do skali i zakresu prowadzonej przez dom maklerski działalności (zasada proporcjonalności). 3

4 I.2 Uwarunkowania formalne dotyczące procesu BION Akty prawne, związane z procesem BION: 1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r., Nr 211 poz. 1384, z późn. zm.) (zwana dalej: ustawą o obrocie ) 2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. z 2005 r., Nr 183, poz. 1537, z późn. zm.) (zwana dalej: ustawą o nadzorze kapitałowym ) 3. Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2006 r., Nr 157, poz. 1119) (zwana dalej: ustawą o nadzorze finansowym ) 4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie przeprowadzania badania i oceny nadzorczej domów maklerskich (Dz. U. z 2009 r., Nr 207, poz. 1596) (zwane dalej: rozporządzeniem BION ) 5. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania całkowitego wymogu kapitałowego, w tym wymogów kapitałowych, dla domów maklerskich oraz określenia maksymalnej wysokości kredytów, pożyczek i wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych w stosunku do kapitałów (Dz. U. z 2009 r., Nr 204, poz. 1571, z późn. zm.) (zwane dalej: rozporządzeniem o wymogach kapitałowych ) 6. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych oraz warunków szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego (Dz. U. z 2012 r., poz. 1072, (zwane dalej: rozporządzeniem ICAAP ) Zgodnie z rozporządzeniem BION badanie i ocena nadzorcza mogą być realizowane poprzez: 1) nadzór analityczny, 2) wizytę nadzorczą, o której mowa w art. 37a ustawy o nadzorze kapitałowym, 3) kontrolę, o której mowa w art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o nadzorze kapitałowym. 4

5 Narzędziem podstawowym wykorzystywanym przez Komisję Nadzoru Finansowego (Komisja) przy przeprowadzaniu badania i oceny nadzorczej jest nadzór analityczny. Narzędziem pomocniczym wykorzystywanym przez Komisję przy przeprowadzaniu badania i oceny nadzorczej jest monitoring ostrożnościowy uwzględniający w szczególności: 1) profil i poziom ryzyka domu maklerskiego, 2) adekwatność kapitałową wynikającą z wymogów kapitałowych w stosunku do ryzyka działalności domu maklerskiego, 3) stopień narażenia domu maklerskiego na ryzyko, w szczególności ryzyko koncentracji zaangażowań, w tym dużych zaangażowań, 4) poziom kapitału pokrywającego ryzyko wynikające z działalności domu maklerskiego. Badanie i ocena nadzorcza przeprowadzana jest co najmniej raz na 12 miesięcy, z zachowaniem zasady proporcjonalności, obejmującej w szczególności: 1) znaczenie i wielkość domu maklerskiego w odniesieniu do całego sektora, 2) sytuację ekonomiczno finansową domu maklerskiego, 3) wynik poprzedniego badania i oceny nadzorczej. W przypadku uzyskania informacji, które w ocenie Komisji mogą mieć wpływ na spełnianie przez dom maklerski wymogów z zakresu adekwatności kapitałowej, Komisja może dokonać uaktualnienia wcześniej wydanej oceny w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia uzyskania takich informacji. Komisja informuje dom maklerski o wynikach badania i oceny nadzorczej w formie pisemnej lub elektronicznej (za pomocą Systemu Portal UKNF). 5

6 I.3 Główne elementy procesu BION Proces BION realizowany jest w oparciu o dialog z domem maklerskim. Dialog ten obejmuje wyjaśnianie ewentualnych wątpliwości związanych z ryzykiem w działalności domu maklerskiego oraz nadawaną oceną nadzorczą, a następnie przekazanie wyników BION do domu maklerskiego. W konsekwencji przeprowadzonego badania, poza nadaniem oceny nadzorczej, dom maklerski może otrzymać również informację o obszarach ryzyka uznanych za najistotniejsze w jego działalności. W przypadku zidentyfikowania podczas procesu BION naruszenia przez dom maklerski przepisów prawa, mogą zostać podjęte inne działania nadzorcze, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Proces BION obejmuje w szczególności takie elementy, jak: a) ocena poszczególnych rodzajów ryzyka - przegląd ogólnego profilu ryzyka, w celu oceny poziomu ryzyka i mechanizmów jego identyfikacji, pomiaru, monitoringu, ograniczania i kontroli; b) analiza i ocena ICAAP - obejmuje założenia, metodyki, zakres i rezultaty wewnętrznego procesu oceny adekwatności kapitałowej dla ustalenia jakości i efektywności tego procesu; c) odniesienie wyników ICAAP do kapitału regulacyjnego oraz poziomu kapitałów własnych oraz oceny ryzyka domu maklerskiego dokonanej przez nadzór celem oceny utrzymywanego przez dom maklerski poziomu kapitału wewnętrznego i, w konsekwencji, decyzji w zakresie ewentualnych działań nadzorczych; d) ocena jakości procesów przeznaczonych do zarządzania ryzykiem domu maklerskiego; e) monitorowanie adekwatności kapitałowej - regularne uaktualnianie oceny i profilu ryzyka domu maklerskiego; f) ocena zgodności działania domu maklerskiego z przepisami prawa i regulacjami nadzorczymi. 6

7 Podstawowe zasady i założenia związane z prowadzeniem procesu BION (1) Domy maklerskie muszą zostać poddane badaniu i ocenie nadzorczej. (2) Oceny nadzorcze nadawane są dla wszystkich domów maklerskich w okresach 12 miesięcznych (od września do sierpnia). Oznacza to, że każdy podmiot podlega ocenie nadzorczej co najmniej raz w jednym okresie. (3) Ocena nadzorcza nadawana jest na określoną datę (data odcięcia). Ocena nadzorcza nie musi być nadawana domowi maklerskiemu na tę samą datę odcięcia co roku. (4) W procesie BION podstawowym narzędziem nadania oceny jest nadzór analityczny. Instrumentem pomocniczym w tym zakresie jest monitoring ostrożnościowy prowadzony w trybie nadzoru bieżącego. (5) Proces badania i oceny nadzorczej może być realizowany z wykorzystaniem wizyty nadzorczej lub kontroli. (6) W przypadku uzyskania informacji, które w ocenie Komisji mogą mieć wpływ na spełnianie przez dom maklerski wymogów z zakresu adekwatności kapitałowej, Komisja może dokonać uaktualnienia wcześniej wydanej oceny w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia uzyskania informacji. (7) Zasada proporcjonalności w BION jest zachowana m.in. poprzez dostosowanie zakresu pytań w arkuszach pytań BION do rozmiaru i rodzaju prowadzonej działalności maklerskiej oraz poziomu ryzyka domu maklerskiego. (8) Przyjęta skala oceny nadzorczej jest 4 stopniowa. Zgodnie ze skalą ocena 1 jest oceną najlepszą, zaś ocena 4 jest oceną najgorszą. Nadana ocena przyjmuje postać przedziału, którego granice określone są z dokładnością do 1 miejsca dziesiętnego. W wyniku wizyty nadzorczej nadana ocena przyjmuje postać oceny punktowej, określonej z dokładnością do 1 miejsca dziesiętnego. (9) Rezultatem procesu BION może być propozycja działań nadzorczych, w szczególności w formie kierowanych do domów maklerskich ustaleń UKNF. 7

8 Graniczna interpretacja oceny nadzorczej (1) Ocenę zbliżoną do oceny 1 otrzymuje dom maklerski, który w całym badanym okresie cechował się stabilną sytuacją finansową, nie miał problemów z dotrzymaniem wymogów przewidzianych przepisami prawa, ponadto przekazywał wszystkie raporty okresowe w wyznaczonym terminie, a raporty nie zawierały uchybień ani elementów nieoczekiwanych (niezrozumiałych) w kontekście rodzaju prowadzonej przez dom maklerski działalności i jego profilu ryzyka, przy założeniu spełnienia przez dom maklerski pozostałych warunków określonych w niniejszej Metodyce. (2) Ocenę zbliżoną do oceny 2 otrzymuje dom maklerski, który w całym badanym okresie cechował się stabilną sytuacją finansową, dotrzymywał wymogów przewidzianych przepisami prawa, ponadto przekazywał wszystkie raporty okresowe w wyznaczonym terminie, a raporty nie zawierały istotnych uchybień, natomiast ewentualne elementy nieoczekiwane (niezrozumiałe) w kontekście rodzaju prowadzonej przez dom maklerski działalności i jego profilu ryzyka zostały wyjaśnione. (3) Ocenę zbliżoną do oceny 3 otrzymuje dom maklerski, który w badanym okresie spełniał minimalne wymogi przewidziane przepisami prawa, przekazywał raporty okresowe w terminie, a raporty zawierały istotne uchybienia i/lub elementy nieoczekiwane (niezrozumiałe) w kontekście rodzaju prowadzonej przez dom maklerski działalności i jego profilu ryzyka. (4) Ocenę zbliżoną do oceny 4 otrzymuje dom maklerski, który w badanym okresie zachowywał się niestabilnie, nie spełniał w całym badanym okresie lub w jego części wymogów przewidzianych przepisami prawa, ponadto przesyłał raporty okresowe z nieuzasadnionymi opóźnieniami, a raporty zawierały liczne błędy i elementy nieoczekiwane (niezrozumiałe) w kontekście rodzaju prowadzonej przez dom maklerski działalności i jego profilu ryzyka. (5) Otrzymanie przez dom maklerski oceny w przedziale 2,0 3,0 jest wartością oczekiwaną. Dom maklerski otrzymujący ocenę w tym przedziale podlega, co do zasady, procesowi uaktualnienia oceny nadzorczej w oparciu o nadzór analityczny. (6) Posiadanie przez dom maklerski o wysokim profilu ryzyka jedynie wysokiej nadwyżki poziomu nadzorowanych kapitałów nad wymogiem kapitałowym z I i II filaru, przy braku innych mechanizmów zabezpieczających ryzyko w działalności podmiotu, nie powinno, co do zasady, prowadzić do nadania oceny w przedziale 1,0 1,9. 8

9 (7) Dom maklerski, który naruszył normy adekwatności kapitałowej w przeciągu 24 miesięcy poprzedzających datę nadania oceny nadzorczej, nie otrzymuje oceny nadzorczej w przedziale 1,0 1,9. (8) Nadanie oceny nadzorczej w przedziale 1,0 1,9 powinno zostać wsparte wynikami z ostatniej kontroli przeprowadzonej w domu maklerskim w ciągu ostatnich 2 lat poprzedzających datę nadania oceny nadzorczej, przy czym warunkiem nadania wskazanej oceny jest brak stwierdzenia istotnych naruszeń oraz brak istotnych zaleceń wydanych w ramach kontroli. (9) Dom maklerski, w przypadku którego wdrożony proces szacowania kapitału wewnętrznego nie stanowi integralnej części systemu zarządzania domem maklerskim oraz nie jest uwzględniany podczas podejmowania decyzji zarządczych, co do zasady otrzymuje ocenę nadzorczą w przedziale 2,0 4,0. (10) Podmiot, który naruszył normy adekwatności kapitałowej bez wcześniejszej notyfikacji UKNF, nie może otrzymać oceny nadzorczej lepszej niż zawierająca się w przedziale 2,5 3,0. W przedziale 3,0 4,0 oceniany jest dom maklerski, w przypadku którego UKNF stwierdził przekroczenie wymogów kapitałowych, jeżeli dom maklerski nie notyfikował UKNF o przekroczeniu przed jego wystąpieniem i nie przekazał informacji o przekroczeniu zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Wskazane w dalszej części niniejszej Metodyki kryteria nadania oceny nadzorczej nie stanowią zamkniętego katalogu. Możliwe jest zastosowanie indywidualnych kryteriów oceny, uzależnionych m.in. od informacji uzyskanych w ramach wykonywania czynności nadzoru ostrożnościowego, a także przekazanych przez dany dom maklerski w ramach procesu BION. Ponadto, możliwe jest realizowanie badania i oceny nadzorczej z wykorzystaniem więcej niż jednej metody: nadzoru analitycznego, wizyty nadzorczej, kontroli. W zależności od metody przeprowadzanego badania i oceny nadzorczej katalog kryteriów oceny może ulec rozszerzeniu lub ograniczeniu. 9

10 II. Kryteria oceny poszczególnych kategorii ryzyka Dla wszystkich z kategorii podlegających analizie podczas procesu badania i oceny nadzorczej określono wspólne, ogólne kryteria o charakterze jakościowym, a także kryteria specyficzne, dotyczące wyłącznie danej kategorii, mogące przyjmować zarówno charakter jakościowy jak i ilościowy. II.1 Kryteria ogólne, wykorzystywane w procesie BION W ramach polityk, strategii i procedur w zakresie ryzyka, ocenie podlegają w szczególności: adekwatność, spójność i kompletność strategii w zakresie ryzyka: o sposób zatwierdzenia strategii, o częstotliwość weryfikacji strategii, o zgodność z przepisami prawa i regulacjami ostrożnościowymi, adekwatność, spójność i kompletność procedur zarządzania ryzykiem: o sposób zatwierdzenia procedur, o częstotliwość weryfikacji procedur, o zgodność z przepisami prawa i regulacjami ostrożnościowymi, adekwatność, spójność i kompletność polityki w zakresie ryzyka: o zgodność polityki w zakresie ryzyka ze strategią działania i planem finansowym domu maklerskiego, o zgodność z przepisami prawa i regulacjami ostrożnościowymi, W ramach oceny poszczególnych elementów procesu zarządzania ryzykiem, ocenie podlegają w szczególności: adekwatność, spójność i kompletność procesu identyfikacji istotnych rodzajów ryzyka: o częstotliwość identyfikacji, o wrażliwość procesu na nowe rodzaje ryzyka, znaczące zmiany w strategii i planach działania oraz w otoczeniu domu maklerskiego, o skuteczność procesu, o złożoność działalności domu maklerskiego, generującej dane ryzyko, adekwatność, spójność i kompletność procesu pomiaru lub szacowania ryzyka: o zgodność procedur kalkulacji wymogu kapitałowego z przepisami prawa, 10

11 o dostosowanie do profilu ryzyka i skali działalności domu maklerskiego, o częstotliwość pomiaru ryzyka, o częstotliwość i sposób weryfikacji procesu pomiaru ryzyka, o sposób dokumentacji, o adekwatność, spójność i kompletność procesu przeprowadzania testów warunków skrajnych dla danego rodzaju ryzyka: dopasowanie założeń do profilu, skali i poziomu złożoności ryzyka, regularność przeprowadzania, częstotliwość aktualizacji, adekwatność, spójność i kompletność procesu monitorowania ryzyka: o adekwatność, spójność i kompletność limitów wewnętrznych ograniczających poziom ryzyka domu maklerskiego: częstotliwość aktualizacji limitów, monitorowania przekroczeń limitów, raportowania przekroczeń limitów, weryfikacji limitów, dopasowanie wielkości limitów do ogólnego poziomu ryzyka domu maklerskiego, poziom limitów wewnętrznych, postępowanie w przypadku przekroczeń limitów, sposób zatwierdzenia limitów, o sprawozdawczość wewnętrzna dla Kierownictwa 1 odnośnie. ryzyka: kompletność systemu informacji zarządczej, częstotliwość, rzetelność, zakres i forma przekazywania informacji, adekwatność, spójność i kompletność procesu ograniczania i kontroli ryzyka. W przypadku, gdy dom maklerski wchodzi w skład grupy kapitałowej, ocenie poddawane są również następujące obszary: adekwatność, spójność i kompletność systemu nadzoru nad ryzykiem związanym z działalnością podmiotów zależnych, sposób identyfikacji i uwzględniania wpływu działalności podmiotów dominujących na ryzyko ponoszone przez dom maklerski, adekwatność, spójność i kompletność procesu kontroli ryzyka w podmiotach należących do grupy, 1 Rozumianego jako Rada Nadzorcza, Zarząd, wyspecjalizowane komitety, pracownicy na kluczowych stanowiskach 11

12 spójność i stopień integracji systemu zarządzania ryzykiem w domu maklerskim z odpowiednimi systemami podmiotów dominujących lub zależnych, będących instytucjami w rozumieniu art. 98a ust. 2 pkt 13 ustawy o obrocie. II.2 Kryteria szczegółowe, wykorzystywane w procesie BION II.2.1 RYZYKA I FILAROWE Ryzyko kredytowe W procesie oceny strategii i procedur domu maklerskiego w zakresie ryzyka kredytowego, limitów koncentracji, dużych zaangażowań i kredytowego kontrahenta, analizie podlegają w szczególności: metody ograniczania ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta zasady monitorowania ekspozycji pod względem ryzyka kredytowego, adekwatność, spójność i kompletność zasad dywersyfikacji portfela ekspozycji kredytowych stopień uwzględnienia ryzyka koncentracji w procesie zarządzania ryzykiem stopień uwzględnienia ryzyka rezydualnego w procesie zarządzania ryzykiem adekwatność, spójność i kompletność zasad zarządzania ryzykiem z tytułu transakcji sekurytyzacyjnych. Ryzyko rynkowe W procesie oceny strategii i procedur domu maklerskiego w zakresie ryzyka rynkowego, analizie podlegają w szczególności: adekwatność, spójność i kompletność zasad zarządzania istotnymi aspektami ryzyka rynkowego o wpływ poszczególnych rodzajów ryzyka rynkowego na wartość i stabilność wyniku finansowego domu maklerskiego o wpływ innych rodzajów ryzyka na poziom ryzyka rynkowego domu maklerskiego W celu określenia poziomu ryzyka rynkowego analizie podlegają m.in.: wartość portfela handlowego, skład portfela handlowego oraz podstawowy rynek, na którym prowadzona jest działalność. 12

13 Ryzyko operacyjne W procesie oceny strategii i procedur domu maklerskiego w zakresie ryzyka operacyjnego, szczegółowej analizie podlegają w szczególności: wielkość 2 domu maklerskiego i jego struktura organizacyjna wpływ strat z tytułu ryzyka operacyjnego na wartość i stabilność wyniku finansowego domu maklerskiego: o częstotliwość i charakter występujących zdarzeń operacyjnych o model identyfikacji i monitorowania strat z tytułu ryzyka operacyjnego o jakość wykorzystywanych aplikacji i systemów IT o bezpieczeństwo systemów IT o skala i częstotliwość zmian w infrastrukturze IT o poziom zabezpieczenia na wypadek awarii systemów IT domu maklerskiego adekwatność, spójność i kompletność polityki kadrowej: o wpływ rotacji pracowników, w szczególności na kluczowych stanowiskach na funkcjonowanie domu maklerskiego adekwatność, spójność i kompletność przyjętych planów utrzymania ciągłości działania oraz planów awaryjnych służących zapewnieniu możliwości prowadzenia bieżącej działalności domu maklerskiego i ograniczeniu strat w przypadku wystąpienia niekorzystnych zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych mogących poważnie zakłócić tę działalność wpływ działalności podmiotów zależnych i powiązanych domu maklerskiego na poziom ryzyka operacyjnego wpływ zagrożeń zewnętrznych na działalność domu maklerskiego stopień zabezpieczania przed czynnikami powodującymi zdarzenia operacyjne W celu określenia poziomu ryzyka operacyjnego analizie podlegają m.in.: wielkość domu maklerskiego, liczba awarii informatycznych (do daty odcięcia), skala i zakres działalności domu maklerskiego oraz wartość nominalna pozycji pozabilansowych. 2 Kryteria przydziału domu maklerskiego do danej grupy wielkości opisuje załącznik nr 2 do niniejszej Metodyki 13

14 II.2.2 Ryzyko płynności W procesie oceny strategii i procedur domu maklerskiego w zakresie ryzyka płynności, szczegółowej analizie podlegają w szczególności: Stabilność i dostępność źródeł finansowania Poziom dywersyfikacji źródeł finansowania Struktura źródeł finansowania Poziom ryzyka płynności w ujęciu krótko-, średnio- lub długoterminowym Wpływ przepływów pieniężnych pomiędzy domem maklerskim a podmiotami należącymi do jego grupy kapitałowej, w tym również podmiotami zależnymi, na płynność domu maklerskiego Wpływ ryzyka kredytowego na ryzyko utraty płynności Wpływ sytuacji finansowej domu maklerskiego na poziom ryzyka płynności, w tym utrzymywania źródeł finansowania Uwzględnienie w pomiarze ryzyka płynności istotnych pozycji bilansowych i pozabilansowych oraz podziału na główne waluty Adekwatność przyjętych zasad w zakresie monitorowania ryzyka płynności, w szczególności możliwości upłynnienia posiadanych aktywów Adekwatność i kompletność przyjętego awaryjnego planu płynności Regularność przeglądów i aktualizacji awaryjnego planu płynności II.2.3 Pozostałe rodzaje ryzyka W procesie oceny strategii i procedur domu maklerskiego w zakresie pozostałych rodzajów ryzyka, szczegółowej analizie podlegają w szczególności: Kompletność definicji poszczególnych rodzajów ryzyk oraz definicji istotności Poziom sformalizowania oraz adekwatność przyjętych zasad w zakresie zarządzania danym rodzajem ryzyka, zidentyfikowanym jako istotne Poziom sformalizowania oraz adekwatność przyjętego systemu bieżącego monitoringu w zakresie ryzyka uznanego za istotne Jakość dokumentacji procesu analizy i oceny pozostałych ryzyk Zakres informacji zarządczej w kontekście pozostałych rodzajów ryzyka Efektywność czynności jednostki kontroli ryzyka w zakresie procesu zarządzania pozostałymi rodzajami ryzyka 14

15 Efektywność systemu kontroli wewnętrznej oraz systemu nadzoru zgodności działalności z prawem w zakresie pozostałych ryzyk Efektywność czynności realizowanych przez audyt wewnętrzny w zakresie pozostałych ryzyk II.2.4 Adekwatność kapitałowa jakość procesu ICAAP i nadzorcza ocena adekwatności kapitałowej Zgodnie z 36 ust. 1 i 2 rozporządzenia ICAAP dom maklerski obowiązany jest szacować kapitał wewnętrzny w celu ustalenia całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności tego domu maklerskiego oraz dokonywać jego jakościowej oceny. Proces szacowania kapitału wewnętrznego powinien opierać się na wynikach oceny ryzyka. Wewnętrzny proces oceny adekwatności kapitałowej uwzględnia czynniki ilościowe (wyniki szacowania kapitału za pomocą modeli) i jakościowe, w szczególności w zakresie danych wejściowych i wyników szacowania kapitału przy zastosowaniu modeli. Proces ICAAP, zgodnie z art. 98i ust. 1 ustawy o obrocie, podlega ocenie Komisji Nadzoru Finansowego. W procesie oceny strategii i procedur domu maklerskiego w odniesieniu do procesu ICAAP, szczegółowej analizie podlegają m. in. : Adekwatność przyjętych procedur w zakresie uznawania ryzyka za istotne Adekwatność przyjętych procedur w zakresie identyfikacji ryzyka przy wprowadzaniu nowych produktów/transakcji Racjonalność i kompletność oceny istotności pozostałych ryzyk Adekwatność, spójność i kompletność metod szacowania kapitału wewnętrznego o Stopień sformalizowania procedur kalkulacji kapitału wewnętrznego o Częstotliwość przeglądu procedury dotyczącej szacowania kapitału wewnętrznego o Niezależna weryfikacja procesu szacowania kapitału wewnętrznego przez komórkę audytu wewnętrznego o Wykorzystanie informacji uzyskanych w ramach szacowania kapitału wewnętrznego podczas podejmowania decyzji o charakterze zarządczym Adekwatność, spójność i kompletność procesu alokacji kapitału wewnętrznego 15

16 o Ostrożność i rzetelność w odniesieniu do szacowania dostępnych i przyszłych zasobów finansowych o Stosowanie limitów operacyjnych/miar rentowności w oparciu o alokowany kapitał wewnętrzny o Racjonalność przyjętego docelowego poziomu kapitału Poziom kontroli jakości i poprawności procesu szacowania kapitału wewnętrznego Adekwatność, spójność i kompletność systemu informacji zarządczej w zakresie szacowania kapitału wewnętrznego Adekwatność, spójność i kompletność procesu planowania i zarządzania kapitałowego, w tym: o adekwatność kapitałowych planów awaryjnych Adekwatność, spójność i kompletność procesu przeprowadzania testów warunków skrajnych w zakresie procesu ICAAP. II.2.5 Zarządzanie Zgodnie z art. 98i ust. 1 ustawy o obrocie podczas procesu BION Komisja ocenia ryzyko związane z prowadzeniem działalności maklerskiej. W ramach przedmiotowego badania przeprowadzana jest również ocena zarządzania, która opiera się na przeglądzie następujących głównych elementów: Zaangażowanie Kierownictwa w określenie ogólnego poziomu ryzyka domu maklerskiego Nadzór nad obszarem zarządzania ryzykiem o częstotliwość spotkań, posiedzeń na temat ryzyka Zgodność działań podejmowanych w zakresie zarządzania ryzykiem z obowiązującymi przepisami prawa i przyjętymi regulacjami wewnętrznymi Adekwatność struktury organizacyjnej do profilu ryzyka i działalności, o adekwatność struktury organizacyjnej do skali i zakresu działalności domu maklerskiego o funkcjonowanie komitetu lub innej jednostki ds. ryzyka, o zakres obowiązków w obszarze zarządzania ryzykiem, o adekwatność, spójność i kompletność zależności organizacyjnych, sposobu raportowania oraz efektywność nadzoru nad jednostkami organizacyjnymi o skala i częstotliwość zmian organizacyjnych i technologicznych 16

17 Kompetencje zarządu, system zarządzania oraz zasady ładu korporacyjnego o Dostosowanie do przepisów prawa składu Zarządu i Rady Nadzorczej o Adekwatność liczebności zarządu i rady nadzorczej do skali działania i profilu ryzyka domu maklerskiego o Adekwatność kwalifikacji (wykształcenie i doświadczenie) członków zarządu i rady nadzorczej do przydzielonego zakresu odpowiedzialności oraz skali działania i profilu ryzyka domu maklerskiego o Spójność i precyzyjność określenia obowiązków, zakresu odpowiedzialności oraz podziału uprawnień poszczególnych członków zarządu o Kompletność katalogu kluczowych systemów i procesów będących podstawą opracowania planów ciągłości działania i ustanowienia mechanizmów kontrolnych o Adekwatność alokacji zasobów do realizowanych celów o Efektywność nadzoru nad podmiotami zależnymi o Skuteczność nadzoru Rady Nadzorczej nad działalnością Zarządu Adekwatność, spójność i kompletność przyjętej w domu maklerskim polityki kadrowej o Kompetencje kierownictwa i kluczowych pracowników o Spójność polityki kadrowej z przyjętą strategią, charakterem działalności oraz poziomem ryzyka kadrowego Adekwatność, spójność i kompletność systemu audytu wewnętrznego: o skuteczność i kompetencje audytu wewnętrznego o zakres badań audytu wewnętrznego, o realizacja zaleceń audytu wewnętrznego, Adekwatność, spójność i kompletność systemu kontroli wewnętrznej o skuteczność oraz adekwatność systemu i mechanizmów kontroli wewnętrznej do charakteru działalności domu maklerskiego i jego struktury organizacyjnej Adekwatność, spójność i kompletność systemu nadzoru zgodności działalności z prawem o efektywność działania jednoosobowego stanowiska/komórki nadzoru zgodności działalności z prawem o skala ewentualnych naruszeń przepisów prawa o skuteczność systemu nadzoru zgodności działalności z prawem w zakresie zapobiegania wystąpieniu konfliktu interesów oraz niewłaściwego wykorzystania informacji przez pracowników domu maklerskiego 17

18 Stosowanie się do opinii i zaleceń biegłych rewidentów, kontroli wewnętrznej, audytorów wewnętrznych, jednoosobowego stanowiska/komórki nadzoru zgodności działalności z prawem Jakość, rzetelność i aktualność informacji przekazywanych o UKNF oraz skuteczność zasad zapewnienia jakości przekazywanych informacji Wypełnianie obowiązków informacyjnych wynikających z przepisów prawa 18

19 III Profil ryzyka i agregacja ocen III.1 Profil ryzyka Nadanie oceny domowi maklerskiemu w ramach procesu BION obejmuje ocenę poszczególnych obszarów analizowanych w przebiegu BION (ryzyka I filaru, ryzyka II filaru, proces szacowania kapitału wewnętrznego (ICAAP) oraz obszar zarządzania), w wyniku agregacji eksperckich ocen cząstkowych nadanych w oparciu o kryteria wskazane w niniejszej Metodyce. Następnie oceny za poszczególne obszary podlegają agregacji w celu ustalenia oceny nadzorczej. III.2 Agregacja ocen cząstkowych Poszczególne sekcje są analizowane pod warunkiem, że ryzyko jest istotne. Obszary ryzyka Ryzyka I filaru Poziom ryzyka Kryteria oceny Identyfikacja i pomiar Monitoring Ograniczanie i kontrola Ocena obszaru Poszczególne ryzyka OCENA Oceny Ryzyko płynności Poziom ryzyka Identyfikacja i pomiar Monitoring Ograniczanie i kontrola Ryzyko płynności - OCENA Oceny Pozostałe ryzyka Poziom ryzyka Identyfikacja i pomiar Monitoring Ograniczanie i kontrola Pozostałe ryzyka - OCENA Oceny Adekwatność kapitałowa (ICAAP) Adekwatność procesu Kompletność i spójność procesu Pozostałe kryteria Adekwatność kapitałowa (ICAAP) - OCENA Oceny Zarządzanie Uwaga 1 Jakość systemu zarządzania: ład korporacyjny, strategia, organizacja, system informacji zarządczej, audyt wewnętrzny, zgodność działalności z przepisami prawa, outsourcing etc. OCENA BION (1,0 4,0) Zarządzanie - OCENA Poszczególne kryteria w ramach poszczególnych obszarów ryzyka oceniane są wyłącznie w sytuacji, gdy dane kryterium jest adekwatne do profilu działalności prowadzonej przez dom maklerski podlegający procesowi BION. Waga obszaru ryzyka 50% 30% 20% 19

20 Uwaga 2 Oceny w poszczególnych obszarach ( z wyjątkiem obszaru Zarządzanie ) podlegają agregacji poziomej, polegającej na uśrednieniu ocen cząstkowych nadanych przez analityka UKNF. W przypadku obszaru Zarządzanie nadawana jest ocena łączna uwzględniająca wszystkie kryteria wskazane w punkcie II.2.5 powyżej. Ostateczna ocena za dany obszar, w przypadku nadania oceny w wyniku nadzoru analitycznego lub procesu analitycznego połączonego ze spotkaniem nadzorczym, przyjmować może formę przedziału, którego granice określone są z dokładnością do 1. miejsca dziesiętnego. Uwaga 3 Blok Pozostałe ryzyka obejmuje m.in. tzw. trudnomierzalne rodzaje ryzyka. W bloku tym bada się istotne w działalności domu maklerskiego rodzaje ryzyka nie ujęte we wcześniej opisywanych kategoriach. Uwaga 4 Blok Ryzyka I filaru obejmuje ryzyko kredytowe (w tym koncentracji), ryzyko rynkowe oraz ryzyko operacyjne. Poszczególne obszary oceniane są indywidualnie. Uwaga 5 Wagi dla poszczególnych obszarów ryzyka w ramach ryzyk I filarowych, ryzyka płynności oraz pozostałych ryzyk ustalane są na podstawie zakresu i skali prowadzonej przez podmiot działalności, w szczególności uwzględniając strukturę przychodów domu maklerskiego. Uwaga 6 W ramach obszaru ryzyk I filaru, zgodnie z procedurą opisaną w uwadze 2, nadawane są ostateczne oceny dla poszczególnych ryzyk uwzględnionych w tym obszarze (ryzyko kredytowe, ryzyko rynkowe, ryzyko operacyjne), nie jest jednakże wydawana ocena łączna w obszarze ryzyk I filaru. Oceny za poszczególne ryzyka należące do tego obszaru wykorzystywane są natomiast w procesie nadania oceny nadzorczej, z uwzględnieniem wag o których mowa w uwadze 5. 20

21 Uwaga 7 Ostateczna ocena może ulec zmianie po uwzględnieniu istotnych informacji na temat prowadzonej przez podmiot działalności uzyskanych m.in. z innych komórek organizacyjnych UKNF, czy źródeł zewnętrznych. Ocena nadzorcza: W wyniku agregacji poziomej ocen cząstkowych, nadane zostają oceny sumaryczne w obszarach: ryzyka I filaru, ryzyko płynności, pozostałe ryzyka, adekwatność kapitałowa (ICAAP), zarządzanie. Kolejnym etapem w procesie BION jest nadanie końcowej, sumarycznej oceny nadzorczej, przyjmującej formę przedziału, którego granice określone są z dokładnością do 1. miejsca dziesiętnego. Załóżmy, że dom maklerski uzyskał następujące oceny obszarów: Ryzyka I filaru OCENA Ryzyko kredytowe Ryzyko rynkowe Ryzyko operacyjne 2,3 2,5 2,0 2,1 3,0 3,2 Ryzyko płynności OCENA 1,8 2,0 Ryzyka pozostałe OCENA 2,3 2,4 Adekwatność kapitałowa (ICAAP) OCENA 2,0 2,3 Zarządzanie OCENA 3,0 3,2 Załóżmy również, że na podstawie ustaleń, o których mowa w Uwadze 5, wagi dla poszczególnych ryzyk wynoszą odpowiednio: ryzyka I filaru: o ryzyko kredytowe 20% o ryzyko rynkowe 10% o ryzyko operacyjne 40% ryzyko płynności 15% pozostałe ryzyka 15% 21

22 Algorytm nadawania oceny nadzorczej przedstawia się, jak poniżej: (dolna granica przedziału oceny nadzorczej) = 50% x [20% x ocena ryzyka kredytowego (dolna granica oceny sumarycznej za dany obszar) + 10% x ocena ryzyka rynkowego + 40% ocena ryzyka operacyjnego + 15% x ocena ryzyka płynności + 15% x ocena pozostałych ryzyk] + 30% x ocena adekwatności kapitałowej ICAAP + 20% x ocena zarządzania (górna granica przedziału oceny sumarycznej za dany obszar) = 50% x [20% x ocena ryzyka kredytowego (górna granica oceny sumarycznej za dany obszar) + 10% x ocena ryzyka rynkowego + 40% ocena ryzyka operacyjnego + 15% x ocena ryzyka płynności + 15% x ocena pozostałych ryzyk] + 30% x ocena adekwatności kapitałowej ICAAP + 20% x ocena zarządzania Dla analizowanego przykładu, nadanie oceny nadzorczej przedstawia się następująco: (dolna granica przedziału oceny nadzorczej) = 20% x 2,3 = 0, % x 2,0 = 0,2 + 40% x 3,0 = 1,2 + 15% x 1,8 = 0, % x 2,3 = 0,35 = 2,48 50% x 2,48 = 1, % x 2,0 = 0,6 + 20% x 3,0 = 0,6 = 2,44 = 2,4 (dolna granica przedziału oceny nadzorczej, zaokrąglona do 1. miejsca dziesiętnego) (górna granica przedziału oceny nadzorczej) = 20% x 2,5 = 0,5 + 10% x 2,1 = 0,

23 40% x 3,2 = 1, % x 2,0 = 0,3 + 15% x 2,4 = 0,36 = 2,65 50% x 2,65 = 1, % x 2,3 = 0, % x 3,2 = 0,64 = 2,66 = 2,7 (górna granica przedziału oceny nadzorczej, zaokrąglona do 1. miejsca dziesiętnego) Ocena nadzorcza = 2,4 2,7. 23

24 Załącznik nr 1 - Klasy ryzyka badane przy ocenie poziomu ryzyka Ryzyko kredytowe ryzyko nieoczekiwanego niewykonania zobowiązania lub pogorszenia się zdolności kredytowej zagrażającej wykonaniu zobowiązania. Ryzyko kontrahenta ryzyko niewykonania zobowiązania przez kontrahenta. Ryzyko koncentracji ryzyko pogorszenia się zdolności kredytowej zagrażającej wykonaniu zobowiązania w wyniku uzależnienia się (braku dywersyfikacji) lub nadmiernej ekspozycji wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych. Ryzyko inwestycji w podmioty zależne ryzyko utraty wartości zaangażowania kapitałowego i straty z tytułu zobowiązania wsparcia podmiotu zależnego. Ryzyko rynkowe ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w rezultacie wrażliwości na zmienność parametrów rynkowych (cen na rynku). Ryzyko kursowe - ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku w rezultacie wrażliwości na zmiany kursów walut. Ryzyko stóp procentowych ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w konsekwencji wrażliwości na zmiany stóp procentowych. Ryzyko cen towarów ryzyko utraty wartości aktywów lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w konsekwencji wrażliwości na zmiany cen towarów. Ryzyko cen instrumentów ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w konsekwencji wrażliwości na zmiany cen instrumentów finansowych. Ryzyko płynności ryzyko nie wywiązania się z bieżących zobowiązań w wyniku niedopasowania przepływów finansowych. Ryzyko niedopasowania aktywów i pasywów ryzyko nie wywiązania się z bieżących zobowiązań wynikające z rozbieżności w wysokości i czasie przepływów finansowych wynikających z zapadalności aktywów i wymagalności zobowiązań. Ryzyko rozliczenia ryzyko nie wywiązania się z bieżących zobowiązań ze względu na ograniczenia w transferze środków finansowych. 24

25 Ryzyko koncentracji - ryzyko nie wywiązania się z bieżących zobowiązań ze względu na uzależnienie się (brak dywersyfikacji) lub nadmierną ekspozycję wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych. Ryzyko opcji ryzyko nie wywiązania się z bieżących zobowiązań ze względu na prawo kontrahenta do zmiany wysokości i terminów przepływów pieniężnych. Ryzyko operacyjne - ryzyko wystąpienia straty związane z niedostateczną efektywnością działań ludzi, systemów, procesów zachodzących w podmiocie (również przy ich wdrażaniu)oraz czynnikami zewnętrznymi. Ryzyko technologiczne i techniczne - ryzyko zakłóceń działalności podmiotu wskutek zaburzeń pracy systemów teleinformatycznych i informacyjnych. Ryzyko outsourcingu - ryzyko negatywnego wpływu ze strony podmiotu zewnętrznego na ciągłość, integralność lub jakość funkcjonowania podmiotu, jego majątku lub pracowników. Ryzyka nadużyć/defraudacji - ryzyko związane ze świadomym działaniem na szkodę podmiotu przez jego pracowników lub osoby trzecie. Ryzyko prania brudnych pieniędzy - ryzyko poniesienia strat, w wyniku zamieszania w proceder prania brudnych pieniędzy prowadzony przez klientów, pośredników lub pracowników. Ryzyko bezpieczeństwa ryzyko zakłócenia funkcjonowania podmiotu lub strat finansowych w wyniku niedostatecznej ochrony jego zasobów i informacji. Ryzyko zdarzeń zewnętrznych (ciągłości działania) ryzyko braku możliwości prowadzenia działalności przez podmiot lub poniesienia strat w wyniku zdarzeń nadzwyczajnych takich jak trzęsienia ziemi, pożary, powodzie, akty terroru, brak dostępu do siedziby (miejsca prowadzenia działalności) lub mediów. Pozostałe rodzaje ryzyka mogą być uwzględniane przy ocenie ryzyka operacyjnego lub umieszczone w kategorii: inne rodzaje ryzyka. Ryzyko modeli ryzyko wdrożenia nieprawidłowo zbudowanych (zdefiniowanych) modeli, taryf lub parametrów, niewłaściwego zastosowania modeli lub braku niezbędnej ich aktualizacji. Ryzyko danych ryzyko wynikające z wykorzystania (do budowy modeli) nieprawidłowych, niewiarygodnych lub niekompletnych danych. Ryzyko założeń ryzyko wynikające z założeń lub uproszczeń przyjętych przy budowanie modeli lub ustalaniu parametrów (taryf). 25

26 Ryzyko metodologiczne ryzyko wynikające z wykorzystania do budowy modeli, taryfikacji lub ustalania parametrów niewłaściwych narzędzi, technik lub metod (w tym statystycznych). Ryzyko administrowania ryzyko niewłaściwego zastosowania lub działania modeli z powodu ich nieadekwatnego monitorowania, walidacji i aktualizacji. Ryzyko biznesowe ryzyko nie osiągnięcia założonych i koniecznych celów ekonomicznych z powodu niepowodzenia w rywalizacji rynkowej. Ryzyko strategiczne - ryzyko związane z podejmowaniem niekorzystnych lub błędnych decyzji strategicznych, brakiem lub wadliwą realizacją przyjętej strategii oraz ze zmianami w otoczeniu zewnętrznym i niewłaściwą reakcją na te zmiany. Wyniku finansowego ryzyko realizacji wyniku finansowego poniżej wymagań wynikających z potrzeby prowadzenia bieżącej działalności i rozwoju głównie w celu zapewnienia odpowiedniego zasilenia kapitału. Otoczenia ekonomicznego ryzyko zmiany warunków ekonomiczno-społecznych mających niekorzystny wpływ na podmiot. Regulacyjne ryzyko zmiany prawnych warunków prowadzenia działalności. Konkurencji ryzyko zmian rynkowych (warunków konkurowania) mających niekorzystny wpływ na podmiot. Ryzyko prawne - ryzyko związane ze zmianami w prawie i regulacjach, zgodnością z nimi oraz wykonalnością umów i związaną z nimi odpowiedzialnością. Ryzyko utraty reputacji - ryzyko związane z negatywnym odbiorem wizerunku podmiotu przez klientów, kontrahentów, inwestorów, akcjonariuszy, nadzorców, regulatorów oraz opinię publiczną. Ryzyko podatkowe i rachunkowe ryzyko negatywnych skutków ekonomicznych dla podmiotu z powodu niewłaściwej (nieprawidłowej) ewidencji rachunkowej, sprawozdawczości, błędnego wyznaczenia zobowiązań podatkowych podmiotu lub ich nieterminowej zapłaty. Ryzyko produktu (skarg klientów) - ryzyko związane ze sprzedażą przez podmiot produktu (usług), który: nie spełnia wymagań i potrzeb klientów, nie jest zgodny z prawem i regulacjami, generuje dodatkowe ryzyka (dla podmiotu i jego klientów), nie ma dostatecznego wsparcia w procesach zachodzących w podmiocie, czy też pracownikach. Ryzyko kapitałowe ryzyko wynikające z nie zapewnienia kapitału wystarczającego do absorpcji strat nieoczekiwanych. Ryzyko zarządzania kapitałem brak kapitału adekwatnego do ryzyka prowadzonej działalności a także strategii w zakresie planowania, struktury i źródeł pozyskiwania kapitału oraz ryzyko niewłaściwej jej realizacji (w tym nie uzyskiwania odpowiedniego wyniku finansowego). 26

27 Ryzyko niewypłacalności ryzyko obniżenia kapitału poniżej poziomu niezbędnego do pokrycia strat. Ryzyko zarządzania - ryzyko związane z niewłaściwym zarządzaniem, złą identyfikacją i ograniczaniem ryzyka prowadzonej działalności, brakiem lub niewystarczającym działaniem kontroli wewnętrznej, nieodpowiednim stosowaniem procedur wewnętrznych lub ich nieprzestrzeganiem. Ryzyko ciągłości procesów ryzyko zakłóceń w funkcjonowaniu podmiotu lub nieefektywnego jego działania w wyniku niewłaściwej lub niewystarczającej organizacji procesów, ich nieciągłości, niewłaściwego podziału zadań i kompetencji lub nie zapewnienia odpowiednich zasobów do realizacji zdefiniowanych i/lub koniecznych procesów Ryzyko zasobów ludzkich - ryzyko zakłóceń działalności podmiotu wskutek niemożności pozyskania i utrzymania pracowników i menedżerów o odpowiednich kwalifikacjach. Ryzyko raportowania ryzyko wynikające z braku, zakresu, niskiej wiarygodności i aktualności informacji zarządczej oraz niewłaściwie zorganizowanych procesów raportowania (w tym definicji źródeł, wykonawców i odbiorców informacji). Ryzyko ładu korporacyjnego ryzyko wynikające z nieadekwatnej struktury organizacyjnej i kompetencyjnej. Ryzyko zgodności ( compliance) ryzyko wynikające z działania podmiotu niezgodne z szeroko rozumianymi normami (nie tylko prawnymi) lub konfliktu interesów. Ryzyko kontroli wewnętrznej ryzyko wynikające z nieadekwatnych mechanizmów kontrolnych podmiotu. Ryzyko zarządzania podmiotami powiązanymi ryzyko wynikające z niewłaściwego lub niedostatecznego nadzoru właścicielskiego. 27

28 Załącznik nr 2 określenie wielkości domu maklerskiego Dom maklerski może zostać uznany za mały, średni, duży oraz bardzo duży w oparciu o następujące kryteria: 1. suma bilansowa, 2. aktywa klientów w zarządzaniu, 3. przychody z działalności maklerskiej, 4. liczba punktów obsługi klienta, 5. liczba prowadzonych rachunków. W ramach każdego kryterium, dom maklerski może otrzymać od 1 do 4 punktów, gdzie 1 punkt otrzymuje po zaklasyfikowaniu do kategorii mały zaś 4 po zaklasyfikowaniu do kategorii bardzo duży. Następnie sumowane są punkty przydzielone wg każdego z kryteriów i na tej podstawie określa się rozmiar domu maklerskiego. 1. Dom maklerski który otrzymał 5 punktów jest klasyfikowany jako mały, 2. Dom maklerski który otrzymał 6-9 punktów jest klasyfikowany jako średni, 3. Dom maklerski który otrzymał punktów jest klasyfikowany jako duży, 4. Dom maklerski który otrzymał 13 i więcej punktów jest klasyfikowany jako bardzo duży. Określenie rozmiaru domu maklerskiego odbywa się na podstawie danych pochodzących z ostatniego zbadanego rocznego sprawozdania finansowego podmiotu oraz sprawozdania miesięcznego MRF sporządzonego na datę odcięcia badania BION. Kryteria przyporządkowania domu maklerskiego do danej kategorii prezentuje poniższa tabela: rozmiar domy maklerskiego mały średni duży bardzo duży suma bilansowa do 100 mln zł do 500 mln zł do 1 mld zł pow. 1 mld zł aktywa klientów w do 10 mld zarządzaniu do 100 mln zł do 1 mld zł zł pow. 10 mld zł przychody z działalności maklerskiej do 10 mln zł do 50 mln zł do 100 mln zł pow. 100 mln zł liczba punktów obsługi klienta do 5 do 20 do 50 pow. 50 liczba prowadzonych rachunków do 1 tys. do 50 tys. do 100 tys. pow. 100 tys. 28

29 Powyżej wskazane kryteria są podstawowym narzędziem przyporządkowania domu maklerskiego do danej kategorii. Ostateczna decyzja o przyporządkowaniu domu maklerskiego zostaje podjęta z uwzględnieniem również innych czynników takich jak m.in. rodzaj oferowanych produktów i usług, metody stosowane w kalkulacji wymogów kapitałowych, terytorium na jakim działa dany dom maklerski. 29

30 Załącznik nr 3 Wybrane akty prawne odnoszące się do adekwatności kapitałowej domów maklerskich 1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r., Nr 211 poz. 1384, z późn. zm.) 2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. z 2005 r., Nr 183, poz. 1537, z późn. zm.) 3. Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2006 r., Nr 157, poz. 1119) 4. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie przeprowadzania badania i oceny nadzorczej domów maklerskich (Dz. U. z 2009 r., Nr 207, poz. 1596) 5. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania całkowitego wymogu kapitałowego, w tym wymogów kapitałowych, dla domów maklerskich oraz określenia maksymalnej wysokości kredytów, pożyczek i wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych w stosunku do kapitałów (Dz. U. z 2009 r., Nr 204, poz. 1571, z późn. zm.) 6. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych oraz warunków szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego (Dz. U. z 2012 r., poz. 1072, 7. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 września 2012 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (Dz. U. z 2012 r., poz. 1078, 8. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 grudnia 2011 r. w sprawie zasad ustalania przez dom maklerski polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze (Dz. U. z 2011 r., Nr 263, poz. 1569) 9. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 lutego 2010 r. w sprawie zakresu, trybu i formy oraz terminów przekazywania informacji przez firmy inwestycyjne, banki, o 30

31 których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banki powiernicze (Dz. U. z 2010 r., Nr 25, poz. 129, z późn. zm.) 10. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie upowszechniania informacji związanych z adekwatnością kapitałową (Dz. U. z 2009 r., Nr 210, poz. 1615, z późn. zm.) 11. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie ocen wiarygodności kredytowej opracowanych przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej (Dz. U. z 2009 r., Nr 204, poz. 1576, z późn. zm.) 12. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać wnioski o udzielenie zgody na stosowanie przez dom maklerski metod wyznaczania wartości ekspozycji niektórych transakcji do obliczania wysokości wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego kontrahenta (Dz. U. z 2009 r., Nr 204, poz. 1575) 13. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać wnioski o udzielenie zgody na stosowanie przez dom maklerski wybranych metod pomiaru ryzyka operacyjnego (Dz. U. z 2009 r., Nr 204, poz. 1574) 14. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie warunków, jakim powinny odpowiadać wnioski o udzielenie zgody na zastosowanie przez dom maklerski wybranych metod wykorzystywanych do obliczania wysokości wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka kredytowego (Dz. U. z 2009 r., Nr 204, poz. 1573) 15. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie wymogów, jakim powinny odpowiadać wnioski domów maklerskich o wydanie zgody na niektóre czynności w ramach prowadzonej działalności maklerskiej (Dz. U. z 2009 r., Nr 204, poz. 1572, z późn. zm.) 16. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 października 2009 r. w sprawie cech transakcji długoterminowych instrumentami finansowymi nabywanymi lub zbywanymi na własny rachunek domu maklerskiego (Dz. U. z 2009 r., Nr 187, poz. 1450) 17. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 października 2009 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej domu maklerskiego (Dz. U. z 2009 r., Nr 187, poz. 1449) 31

32 18. Dyrektywa 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (Dz. U. UE L z 2006 r., Nr 177, poz. 1, z późn. zm.) 19. Dyrektywa 2006/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca w sprawie adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych (Dz. U. UE L z 2006 r., Nr 177, poz. 201, z późn. zm.) 32