Do czego mamy prawo? Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

Transkrypt

1 Literka.pl Do czego mamy prawo? Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Data dodania: :44:47 Autor: Dorota Szambor Piejko Scenariusz dwugodzinnych zajęć z etyki w liceum ogólnokształcącym. Główne zagadnienia: rozwój współczesnej koncepcji praw człowieka, prawa człowieka zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowiek, ich funkcje i rodzaje, pochodzenie praw człowieka. Scenariusz lekcji etyki w liceum ogólnokształcącym Temat lekcji: Do czego mam prawo? Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Liczba jednostek lekcyjnych: 2 godz. lekcyjne Główne zagadnienia: rozwój współczesnej koncepcji praw człowieka, prawa człowieka zawarte w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (PDPC), ich funkcje i rodzaje, pochodzenie pr. czł. Cele lekcji: Uczeń potrafi: Omówić główne punkty rozwoju współczesnej koncepcji praw człowieka Zdefiniować prawa człowieka i wskazać ich główne cechy Określić funkcje praw człowieka Dokonać analizy PDPC i odróżnić prawa i wolności zawarte w źródle Określić jakie jest źródło praw człowieka, rozróżnić godność ludzką i osobistą Korzystać ze źródeł historycznych i prawnych Wyjaśnić pojęcie deklaracja Sformułować i uzasadnić własne stanowisko na temat tego, czy istnieje potrzeba spisania praw człowieka w formie PDPC Odwoływać się do wiedzy z historii i wosu

2 Metody nauczania: rozmowa nauczająca, dyskusja, czytanie i notowanie ze zrozumieniem, grupowe myślenie twórcze ('burza mózgów'). Środki dydaktyczne: arkusze papieru, flamastry plansze: godność, funkcje praw człowieka tekst źródłowy: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 r., Fragmenty eseju «Po co nam prawa człowieka» z książki L. Kołakowskiego «Czy pan Bóg jest szczęśliwy i inne opowiadania», Kraków Literatura: Magdalena Środa, Idea godności w kulturze i etyce, Warszawa Wiktor Osiatyński, Prawa człowieka i ich granice, Kraków Tok lekcji 1: 1. Zaprowadzenie ładu w klasie, sprawdzenie listy obecności. 2. Ogniwo wiążące: Po co nam prawa człowieka? Czy są nam do czegoś potrzebne? Prośba o zapisanie refleksji (haseł) na kartkach. 3. Wprowadzenie do tematu i omówienie celów lekcji. 4. Opracowanie nowego materiału: Nauczyciel w rozmowie nauczającej przedstawia ogólnie rozwój koncepcji pr. czł.: (do 10 min.) N. prosi uczniów o podanie znanych z historii przykładów praw jednostki. Tu powinny paść przykłady: angielska Karta Praw (1689), Deklaracja Niepodległości USA (1776) i francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (1789). Tu: można zacytować krótkie, wybrane fragm. tych źródeł. Na co zwrócić uwagę:

3 Oświecenie: rodzi się spójna koncepcja pr. czł.: uderza w absolutyzm monarchii, kładzie nacisk na swobody i rząd ograniczony (teoria J. Locke a) Główne elementy ww. idei: wolność i równość. Ograniczony charakter: ww. dokumenty miały charakter prawa krajowego i wyłączały z grupy posiadaczy pr. czł. kobiety, dzieci, warstwy nieposiadające i całą niebiałą ludność. XIX w. regres rozwoju pr.cz. (czas rozwoju kapitalizmu, powst. imperia kolonialne ale pojawia się ustawodawstwo socjalne, rozszerza się prawo wyborcze: stopniowa rezygnacja z cenzusu majątk.). II wojna światowa i pierwsze lata po 1945 r. ogólnoświatowy ruch na rzecz kodyfikacji pr. czł. doprowadził do uchwalenia w 1948 r. PDPC. Odnosząc się do wiedzy uczniów o zbrodniach II w.ś. nauczyciel wraz z uczniami określa cel spisania (pr. czł. miały zmniejszyć ryzyko zbrodni popełnianych jak w III Rzeszy przez formalnie prawomocna władzę). Uczniowie pracując w grupach formułują definicję praw człowieka (ok. 15 min.) Każda z czteroosobowych grup otrzymuje tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Analiza formalna dokumentu: (5 min.) Zadanie dla uczniów: przeczytajcie preambułę i odpowiedzcie na pytania: kto, kiedy i dlaczego uchwalił PDPC, ile artykułów. Na co zwrócić uwagę: pojęcie deklaracja (brak przepisów wykonawczych, które pozwoliłby egzekwować jej wykonanie). Analiza tekstowa dokumentu: (ok. 10 minut) Zadanie dla uczniów: przeczytajcie art. 1 i 2, wyszukajcie i podkreślcie w nim te skojarzenia, które znalazły się na waszych kartkach na początku lekcji oraz podejmijcie

4 próbę zdefiniowania praw człowieka. Przedstawiciel każdego zespołu przedstawi wyniki pracy swojej grupy. Nauczyciel zapisuje na tablicy najbardziej trafne sformułowania zawarte w wypowiedziach liderów grup tworząc w ten sposób definicję praw człowieka. Powinny się tu pojawić następujące sformułowania dotyczące praw człowieka: przysługują każdemu człowiekowi (n. precyzuje, że przysługują w kontakcie jednostki z państwem) wynikają z samego faktu bycia człowiekiem, nie ma znaczenia pochodzenie, rasa, język, wyznanie, poglądy polityczne. Nauczyciel dodatkowo omawia cechy praw człowieka: prawa te są przyrodzone, powszechne, niezbywalne, nienaruszalne. Pr. czł. nie wymagają uzasadnienia, uzasadnień wymagają odstępstwa od nich (pr. czł. nie mają charakteru absolutnego, podlegają ograniczeniom w wyjątkowych, z góry przewidzianych przypadkach, zgodnie z procedurami). Skąd wywodzą się prawa człowieka (ok. 15 min) Uczniowie pracując w tych samych grupach na arkuszu papieru rysują kontur człowieka. W jego kontury wpisują swoje hobby, ulubione potrawy, książki, filmy, swoje marzenia itp. Na koniec nadają temu człowiekowi imię i kładą arkusze papieru obok siebie na podłodze. N. pokazuje uczniom, że zamierza przejść po narysowanych przez nich ludziach. Dobrze, jeśli pojawią się jakieś uwagi ten temat (np. tak nie wolno, co pani robi). N. pyta uczniów co poczuli i dlaczego tak zareagowali. Będzie to punktem wyjścia do omówienia godności człowieka. N. pokazuje u. planszę dot. godności i wskazuje na różnice między godnością ludzką a osobistą. Na co zwrócić uwagę:

5 Prawa człowieka wywodzą się z godności osobowej człowieka i regulują stosunki między człowiekiem i państwem, jego organami i funkcjonariuszami. 5. Rekapitulacja: Przykładowe pytania: co to są prawa człowieka, skąd wywodzą się pr. czł., kiedy i dlaczego spisano PDPC. 6. Zadanie domowe: przeczytaj frag. eseju L. Kołakowskiego «Po co nam prawa człowieka» (uczniowie otrzymują tekst do domu). Tok lekcji 2: 1. Zaprowadzenie ładu w klasie, sprawdzenie listy obecności. 2. Rekapitulacja wtórna: co to są prawa człowieka, skąd wywodzą się pr. czł., kiedy i dlaczego spisano PDPC. 3. Omówienie celów lekcji. 4. Opracowanie nowego materiału: Funkcje i rodzaje praw człowieka (do 25 min) N. korzystając z planszy zawieszonej na tablicy omawia funkcje i wynikające z nich rodzaje praw czł. Na co zwrócić uwagę: Uczniowie muszą dostrzec różnicę miedzy wolnością, a prawem (zapisy w języku polskim bywają mylące np. prawo do posiadania własności, chociaż nazywa się prawem jest wolnością tzn. jest zakazem ingerencji państwa w tę sferę życia jednostki). Uczniowie pracują w parach. Każda z grup otrzymała fragment PDPC (np. po 6 art.). Zadanie dla uczniów: Wynotujcie z tekstu prawa i wolności zawarte w tym fragmencie i wpiszcie nr artykułu przyporządkowując go so swobód bądź praw. Teraz korzystając z planszy zawieszonej nauczyciel wraz z uczniami analizuje artykuły i dokonuje oceny, czy rzeczywiście są to prawa czy wolności.

6 Czy potrzebujemy listy praw człowieka? (15 min.) Nauczyciel odnosi się do zadania domowego, krótko rozmawia n.t. jakie pytania stawia L. Kołakowski odnośnie praw człowieka i PDPC. Rozmowa na temat: czy istnieje potrzeba spisania praw człowieka w formie PDPC? 5. Rekapitulacja pierwotna: N. czyta kilka art. PDPC i prosi o określenie czy można je zaliczyć do praw czy wolności. 6. Zadanie domowe: Wynotuj z Konstytucji RP artykuły dotyczące praw człowieka. Dla chętnych na dodatkową ocenę: praca pisemna n.t.: Czy potrzebujemy listy praw człowieka w formie deklaracji? Literka.pl Literka.pl