model współpracy trójsektorowej

Transkrypt

1 KARnet15+ model współpracy trójsektorowej p o d r ę c z n i k s t o s o w a n i a

2 KARnet 15+ model współpracy trójsektorowej podręcznik stosowania Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

3 KARnet 15+ model współpracy trójsektorowej podręcznik stosowania Opracowanie: Grzegorz Szewczyk Maria Haracz-Dąbrowska Agnieszka Kowalska Ewa Kuzilek-Sekścińska Ewa Suchożebrska Jerzy Wójtowicz Redakcja: Jacek Pluta Wrocław 2014

4 s p i s t r e ś c i wprowadzenie model współpracy trójsektorowej idea modelu co to jest model karnet partnerstwo funkcje i rola modelu na rzecz społeczności lokalnej możliwości stosowania modelu aspekty prawne aspekty finansowe charakterystyka grupy docelowej charakterystyka grupy docelowej kto może być uczestnikiem modelu jakie potrzeby młodzieży zaspokaja model? jakie korzyści daje uczestnictwo w modelu? korzyści dla młodzieży z pieczy zastępczej korzyści dla innych uczestników modelu kluby aktywności rozmaitych informacje podstawowe co to jest klub aktywności rozmaitych? sieć klubów karnet kadra klubów i osoby współpracujące koordynator klubu (KK) lider procesów grupowych (LPG) przewodnik po rynku pracy (PpRP) liderzy aktywności rozmaitych (LAR) koordynator partnerstwa model pracy w klubach myślenie systemowe oraz prace skoncentrowane na zasobach uczestnictwo w zajęciach aktywności edukacja do pracy paszport na rynek pracy tajemnice zawodów wsparcie i szkolenia szkolenia podstawowe dla kadry klubów szkolenia dla przewodników po rynku pracy szkolenia uzupełniające dla kadry szkolenia podstawowe dla pracowników IPS superwizja dla kadry klubów i pracowników IPS wdrażanie modelu zawiązywanie partnerstwa partnerzy schemat tworzenia partnerstwa co jest ważne w tworzeniu Partnerstwa i we wdrażaniu modelu? organizowanie sieci klubów nakłady rzeczowe i finansowe lokalizacja i wyposażenie klubów dobór kadry rekrutacja uczestników działalność klubów aspekty praktyczne zarządzanie klubem bieżąca działalność klubów i zadania kadry działalność bieżąca zadania wspólne i własne kadry organizowanie aktywności budowanie relacji z otoczeniem szkolenie i wsparcie monitoring i ewaluacja 77 podręcznik stosowania 7

5 w p r o w a d z e n i e Brak spójnej oferty skierowanej do młodych osób przygotowujących się do wejścia na rynek pracy, które są zagrożone wykluczeniem społecznym, skłonił cztery wrocławskie podmioty do współpracy i wymiany doświadczeń trzech sektorów. W ramach realizowanego wspólnie projektu pn. KARnet 15+ model współpracy trójsektorowej w Poznaniu i we Wrocławiu stworzone zostały sieci Klubów Aktywności Rozmaitych (KARnet). W Klubach wyspecjalizowana Kadra oraz Liderzy Aktywności Rozmaitych podejmowali szereg działań wspierających młodzież we wchodzeniu na rynek pracy, które opierają się głównie na potencjale samej młodzieży jej talentach i zasobach. Równolegle do działań Klubów Partnerzy projektu udzielali wsparcia merytorycznego Kadrze oraz pracownikom IPS, w tym pracownikom socjalnym Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Poznaniu, poszerzając i wzmacniając ich warsztat do pracy z młodzieżą. W ten sposób w trakcie kilkumiesięcznego okresu działalności w sześciu klubach poddano praktycznemu testowaniu opracowane metody i narzędzia pracy adresowane zarówno do młodzieży, jak i wspierające pracowników IPS. Niniejszy podręcznik gromadzi wiedzę teoretyczną i praktyczną, dzięki której podmioty z sektora publicznego i pozarządowego, przy wsparciu sektora przedsiębiorstw, mogą tworzyć podobne rozwiązania w dużych układach lokalnych miastach na prawach powiatu, bazując na zgromadzonych tu doświadczeniach. Przedstawione rozwiązania stanowiące treść podręcznika są rodzajem drogowskazu, w którym: opisano ogólne ramy tworzenia Modelu, na który składają się zasady nawiązywania Partnerstwa i współpracy Partnerów reprezentujących trzy sektory: publiczny, pozarządowy i przedsiębiorstw oraz zasady prowadzenia Klubów Aktywności Rozmaitych i udzielania wsparcia kadrze IPS, zgromadzono niezbędną wiedzę teoretyczną w zakresie sposobu wsparcia i pracy z młodzieżą w Klubach Aktywności Rozmaitych, przedstawiono praktyczne wskazówki w postaci zbioru wytycznych, schematów postępowania, doświadczeń i dobrych praktyk jak prowadzić wsparcie młodzieży w oparciu o działalność Klubów Aktywności Rozmaitych, przygotowano gotowe do zastosowania narzędzia wsparcia, z których korzystać mogą m.in. pracownicy publicznych i niepublicznych instytucji pomocy społecznej, organizacji pozarządowych oraz pracodawcy w ich pracy z młodzieżą, upowszechnia się idee i proponuje rozwiązania na rzecz wsparcia młodzieży w środowisku lokalnym. Istotną rolą podręcznika jest również upowszechnianie nowego sposobu myślenia o problemach młodych ludzi wśród osób, które sprawują nad nimi bezpośrednią opiekę. Mamy nadzieję, że przygotowana przez zespół autorski propozycja znajdzie uznanie u odbiorców kreujących innowacyjne rozwiązania w ramach polityk społecznych wspierających lokalny rynek pracy. podręcznik stosowania 9

6 model współpracy trójsektorowej i d e a m o d e l u 1.1. co to jest m o d e l karnet 15+ Kluczowym elementem Modelu KARnet 15+ jest sieć Klubów Aktywności Rozmaitych ulokowanych na terenie miasta, które są miejscem poszukiwania, eksperymentowania, tworzenia przestrzeni dla edukacji nieformalnej i rozwoju kompetencji społecznych. Każdy Klub jest miejscem spotkań młodzieży z Kadrą Klubu, która wspiera ją w procesie rozwoju kompetencji społecznych i zawodowych. Tematyczna formuła Klubu jest otwarta: oferty aktywności mogą się zmieniać zależnie od zainteresowań (potrzeb) młodzieży lub zaangażowania Liderów Aktywności Rozmaitych. Również uczestnicy Klubów mogą zmieniać przynależność do rodzaju aktywności. Główną ideą Modelu jest przenikanie się wiedzy, umiejętności i doświadczeń przedstawicieli trzech sektorów: prywatnego, publicznego i pozarządowego w celu ułatwienia wejścia na rynek pracy młodzieży w wieku lat zagrożonej wykluczeniem społecznym, w tym młodzieży z zaburzonymi więziami rodzinnymi, objętej opieką zastępczą. Partnerstwo trójsektorowe jest tym elementem Modelu, na którego fundamencie tworzone powinny być Kluby Aktywności Rozmaitych. IDEA MODELU KARNET 15+ WZMACNIAMY działania pozytywne, zasoby i kompetencje młodzieży, nie koncentrujemy się na naprawianiu deficytów i zachowań patologicznych to KLUCZ do nawiązania właściwych relacji społecznych i odnalezienia swojego miejsca w życiu zawodowym SKUPIAMY młodych ludzi wokół wspólnych zainteresowań to METODA do naturalnego przenikania się wzorców młodzieży o zdrowych podstawach społecznych i młodzieży z deficytami POMAGAMY w uczeniu się nowych umiejętności, przygotowujemy do życia w społeczeństwie to DROGA do akceptacji, a nie wykluczenia i spychania na margines WYJAŚNIAMY, czym jest życie zawodowe to KIERUNEK do właściwego wyboru zawodu i wejścia na rynek pracy TOWARZYSZYMY w niełatwej drodze zmian, czyli w dłuższym procesie, a nie jednorazowej pomocy to SZANSA na trwałe efekty podręcznik stosowania 1 1

7 Założenia Modelu opierają się na procesie pozytywnej, kompleksowej zmiany postaw społeczno-zawodowych osób 15+ zagrożonych wykluczeniem społecznym, polegającej na wczesnym obejmowaniu wsparciem młodzieży z pieczy zastępczej oraz przekierowaniu aktywności patologicznych na własne zasoby i talenty. Zastosowanie proponowanych rozwiązań pozwoli skuteczniej niż obecnie wdrażać i utrzymywać młodych ludzi na rynku pracy. Sprzyja temu wyposażanie młodzieży w kompetencje społeczno-zawodowe, które pozwalają przechodzić jej od pasji do świadomego wyboru ścieżki edukacji zawodowej. Dzięki proponowanym narzędziom do pracy z młodzieżą zagrożoną wykluczeniem możliwe jest poszerzenie doświadczeń i kompetencji zawodowych osób sprawujących nad nią opiekę oraz wyposażenie ich w nowy sposób myślenia o problemach i potrzebach podopiecznych par t n e r s t w o KARnet 15+ to nie tylko Kluby, to również współpraca trójsektorowa, która powinna łączyć wiedzę, doświadczenie i umiejętności Partnerów w działaniach związanych z ułatwianiem wchodzenia na rynek pracy młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym. Dlatego ważne i rekomendowane jest, by w stworzenie partnerstwa włączały się podmioty, które: łącznie stanowią reprezentację każdego z trzech sektorów, w związku z czym mają różnorodne doświadczenia często odmienne spojrzenie na to, jak powinna wyglądać oferta działań wspierających wchodzenie na rynek pracy młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym i chcą uczestniczyć w procesie wymiany doświadczeń, wiedzy we wspólnym działaniu na rzecz skuteczniejszego wchodzenia młodzieży na rynek pracy. Trójsektorowość w KARnecie oznacza, że podmioty i instytucje reprezentujące trzy sektory, korzystając ze swojego potencjału merytorycznego i organizacyjnego, wnoszą łączne zasoby pozwalające na uruchomienie sieci Klubów Aktywności Rozmaitych (KARnet) i podjęcie pracy z młodzieżą według założeń Modelu. Założenia te nie narzucają podmiotom pochodzącym z trzech sektorów, tworzącym Partnerstwo, konkretnych ról i zadań do wykonania w ramach Modelu. W dalszej części podręcznika opisano łączny katalog zasobów, jakimi wspólnie mogą dysponować podmioty funkcjonujące w ramach Partnerstwa, a także doświadczenia Partnerów tworzących koncepcję Modelu i go testujących, które mogą być wskazówką do podziału ról i zadań między potencjalnych Partnerów ze względu na ich możliwości oraz potencjał merytoryczny i organizacyjny. Podmioty zawiązujące Partnerstwo powinny w sposób elastyczny wnosić do współpracy takie zasoby, które wynikają bezpośrednio z ich indywidualnych możliwości, z ich wiedzy i doświadczeń w ramach danej społeczności lokalnej. Takie indywidualne podejście pozwala za każdym razem uwzględnić specyficzne potrzeby zarówno odbiorców, jak i użytkowników Modelu, ponieważ konkretne rozwiązania zostaną dopasowane do konkretnych problemów danej przestrzeni społecznej. sektor publiczny sektor prywatny sektor pozarządowy Kto może być Par tnerem w Modelu? Każdy podmiot/instytucja/organizacja włączające się w tworzenie Partnerstwa, organizowanie i wspieranie działalności KARnet, powinny reprezentować najlepsze doświadczenia oraz potencjał sektorów ważny z punktu widzenia metody pracy i celów Modelu. Sektor publiczny powinien być reprezentowany w Modelu przez publiczne instytucje pomocy społecznej, które są odpowiedzialne za organizowanie pieczy zastępczej, tj. Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, Miejskie Ośrodki Pomocy Rodzinie, Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej (w miastach na prawach powiatu). Zapewnienie pieczy zastępczej oraz organizowanie wsparcia osobom opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka i placówki opiekuńczo-wychowawcze należy do zadań własnych powiatu, wobec czego ww. podmioty są jak najbardziej zainteresowane działaniami na rzecz młodzieży wychowującej się w różnych formach pieczy zastępczej. Instytucje realizujące zadania powiatowe mogą oczywiście zaprosić do współpracy ośrodki, które realizują zadania gminy, np. PCPR może nawiązać współpracę z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej lub Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej na terenie, który zamieszkują podopieczni danego PCPR (zwiększy to szanse na powstanie sieci Klubów w przypadku małej liczebności uczestników na terenie danej miejscowości). Wydaje się jednak, że największe szanse na wdrożenie projektu mają miasta na prawach powiatu, które jednocześnie realizują gminne i powiatowe zadania z zakresu pomocy społecznej. Sektor prywatny reprezentowany jest przez przedsiębiorców. Kluczowym jego zasobem jest większy niż w pozostałych dwóch przypadkach poziom praktycznych informacji na temat aktualnych mechanizmów obowiązujących na rynku pracy. Ponadto nieoceniony jest udział merytoryczny przedsiębiorców w procesie dzielenia się z odbiorcami Modelu wiedzą praktyczną o wykonywanych zawodach. Sektor pozarządowy (NGO) powinien być reprezentowany przez instytucje integracji społecznej, organizacje pozarządowe działające w obszarze wyrównywania deficytów społecznych, w tym działań na rzecz młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym. Jak wynika z doświadczeń Partnerstwa testującego Model, podmioty reprezentujące ten sektor wykazują bardzo wysoką skłonność do podejmowania niestandardowych, pozasystemowych, innowacyjnych rozwiązań z zakresu integracji społecznej. Mniejsza niż w pozostałych sektorach biurokratyzacja działań sprawia, że organizacje pozarządowe mają możliwość bardziej celowego odpowiadania na potrzeby najbardziej defaworyzowanych grup społecznych. Jako organizacje podejmujące inicjatywy społeczne są bliżej swoich odbiorców, lepiej znają ich oczekiwania i problemy. Do współpracy w ramach Modelu trzeci sektor może wnieść swoje doświadczenia w codziennej pracy z obszaru wykluczenia społecznego i rynku pracy. podręcznik stosowania 1 2 podręcznik stosowania 1 3

8 1. 3. f u n kc j e i rola m o d e l u na r z e c z s p o ł e c z n o ś c i lokalnej Działania nad poprawą sytuacji i perspektyw życiowych młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym podejmują organizacje działające we wszystkich trzech sektorach: przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i instytucji pomocy społecznej. Jak pokazuje praktyka, większość z nich działa jednak: we własnym zakresie, na wąskim obszarze. Za negatywne zjawisko uznać należy wciąż dominującą w sposobie realizowania polityki społecznej i rynku pracy praktykę rozczłonkowania oferty skierowanej do młodzieży działań, które zwykle umożliwiają rozwiązywanie jedynie części spośród ich problemów związanych z wchodzeniem na rynek pracy, niedających efektu synergii będącej efektem podejmowania wzajemnie skoordynowanych działań w dłuższej perspektywie czasu. Doświadczenia pracowników IPS pokazują, że potrzeba działań synergicznych dotyczy szczególnie młodzieży z pieczy zastępczej. Model wsparcia, który zawiera rozwiązania w zakresie współpracy trójsektorowej z dedykowanymi dlań narzędziami pomocy i daje możliwość wszechstronnej integracji działań wobec młodzieży będącej odbiorcami skierowanej do nich oferty, jest zatem: rozwiązaniem funkcjonalnym wobec istniejącego modelu polityki społecznej adresowanej do grupy docelowej, zgodnie z którą do zadań własnych powiatu należy zapewnienie pieczy zastępczej oraz organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka i placówki opiekuńczo-wychowawcze, systemem działań przeciwstawnych dominującej praktyce realizowania pomocy w środowisku lokalnym, przełamującym dotychczasowe sektorowe schematy myślenia i rozwiązywania problemów, rozwiązaniem funkcjonalnym wobec potrzeb społeczności lokalnej, stanowiącym uzupełnienie i poszerzenie istniejącej oferty w zakresie kreatywnego spędzania czasu wolnego grup młodzieży w przestrzeniach miasta, które ze względu na degradację społeczno-funkcjonalną takiego wsparcia wymagają, przykładem działania, które przełamuje barierę instytucjonalnego, negatywnego wizerunku OPS jako instytucji rozdającej pomoc; Model umożliwia systemowy sposób myślenia, wspierania i rozwiązywania problemów w pracy z podopiecznymi. Ponadto proponowane rozwiązanie umożliwia wzajemną wymianę wiedzy o potrzebach, deficytach, metodach pracy z grupą odbiorców pomiędzy publicznymi i niepublicznymi instytucjami pomocy społecznej, a także sektorem pozarządowym i sektorem przedsiębiorców. Takie podejście zwiększa skuteczność działań przy wykorzystaniu istniejących już zasobów m o ż l i w o ś c i s tosowania m o d e l u Omówienie prawnych i finansowych podstaw funkcjonowania Modelu przyjmuje w niniejszym podręczniku jedynie formę ogólnego zarysu z uwagi na fakt, iż sposób wdrażania rozwiązań musi w praktyce uwzględniać doświadczenia oparte na wypracowanych w poszczególnych powiatach normach współpracy, w szczególności pomiędzy sektorem publicznym i sektorem organizacji pozarządowych a s p e k t y prawne Z uwagi na konieczność zapewnienia trwałości Modelu w początkowej fazie jego wdrażania należy uwzględnić formułę prawną, w jakiej będzie on funkcjonował, co m.in.: pozwoli Partnerom rozwijającym sieć Klubów na podejmowanie współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego na szczeblu gminy/powiatu, ułatwi współpracę z Partnerami będącymi reprezentantami sektora publicznego (ośrodki pomocy społecznej), ułatwi zdobywanie środków finansowych ze źródeł publicznych zapewniających niezbędną ciągłość funkcjonowania. Istniejące szczegółowe rozwiązania zawarte w przepisach prawa na szczeblu samorządów gmin i powiatów stanowią narzędzia ułatwiające stworzenie interesariuszy Partnerstwa realizujących Model współpracy trójsektorowej KARnet 15+. Przy analizie formuły prawnej podmioty zawiązujące Partnerstwo mogą odwołać się do: katalogu zadań własnych gminy, do których należy m.in. zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, w szczególności sprawy pomocy społecznej oraz wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej (Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym), zadań publicznych o charakterze ponadgminnym m.in. w zakresie pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, polityki prorodzinnej (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym), obligatoryjnej współpracy gminy i organizacji pozarządowych w realizacji zadań własnych gmin i powiatów współpracy międzysektorowej (Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Z punktu widzenia funkcjonalności Partnerstwa międzysektorowego istotny jest również szeroki wachlarz form prawnych, które może wykorzystać organizacja pozarządowa przystępująca do współpracy, co ma wpływ na elastyczność przy uruchomieniu Modelu: zlecenia realizacji zadań publicznych jako zadań zleconych w rozumieniu Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych w formie powierzenia lub wspierania zadania publicznego wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, przy udziale środków własnych pochodzących z budżetu gminy, zawarcia umowy Partnerstwa określonej w Ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, przy udziale środków finansowych pochodzących z zewnętrznych źródeł finansowania, np. środków europejskich. podręcznik stosowania 1 4 podręcznik stosowania 1 5

9 Formy prawne zawiązywania Par tnerstwa perspektywa JST na rzecz realizacji Modelu KARnet 15+ Inicjatywa lokalna (na podstawie Ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie) Inicjatywa lokalna to forma współpracy JST z ich mieszkańcami w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej. Podstawowym celem, jaki ma osiągnąć instytucja inicjatywy lokalnej, jest pobudzenie działań obywateli w stronę wspólnego rozwiązywania ważnych spraw społeczności lokalnych, pojawiających się spontanicznie i okresowo. W społecznościach lokalnych charakteryzujących się przedsiębiorczością i zaangażowaniem ta forma współpracy może być adekwatna w fazie inicjacji Klubu, np. przy pozyskaniu i adaptacji lokali. Ograniczenia formalne: poziom zaangażowania JST polegający wyłącznie na udostępnieniu rzeczy koniecznych do wykonania inicjatywy na czas jej realizacji, przy całkowitym braku możliwości wsparcia finansowego, zamknięty katalog zadań publicznych wykonywanych w ramach inicjatywy lokalnej, gdzie zastosowanie, jednakże tylko częściowe, może mieć obszar wychowania i edukacji; nie stanowi właściwej formy współpracy obu sektorów. Przetarg na prowadzenie Klubów Aktywności Rozmaitych ogłoszony przez JST (na podstawie Ustawy prawo zamówień publicznych) Podjęcie współpracy partnerskiej następuje poprzez zawiązanie konsorcjum przedsiębiorcy z organizacją pozarządową i wspólny udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. W tym przypadku jednym z kryteriów oceny ofert może być opis zadań i roli przedsiębiorcy, uzupełniający i rozszerzający obecny katalog zawarty w Modelu. Kryteria stawiane sektorowi NGO mogą swobodnie wyrażać cele polityki JST. Zlecenie realizacji zadań publicznych JST zawiązuje Partnerstwo jako formę zadania zleconego w rozumieniu Ustawy o finansach publicznych w formie powierzenia lub wspierania zadania publicznego wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, przy udziale środków własnych pochodzących z budżetu gminy. Uzupełnieniem jest umowa partnerstwa określona w Ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, przy udziale środków finansowych pochodzących z zewnętrznych źródeł finansowania, np. środków europejskich a s p e k t y f i n a n s o w e Zapewnienie trwałości finansowania działalności Klubów w Modelu jest jednym z ważniejszych wyzwań, jakie musi podjąć Partnerstwo. Przy planowaniu budżetu Klubów w perspektywie minimum 2 lat należy uwzględnić możliwość pozyskania środków budżetowych wielowariantowo, z różnych zewnętrznych źródeł: poprzez udzielenie dotacji celowej na cele publiczne z budżetu JST, dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją zadania (środki inwestycyjne na remont lokali), jako wkładu własnego (w tym rzeczowego) Partnerów, jako pożyczek, gwarancji i poręczeń na realizację zadań w sferze pożytku publicznego na podstawie Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, z funduszy zewnętrznych sponsoring sektora przedsiębiorstw, środki z funduszy europejskich itd. Niezależnie od poszukiwania zewnętrznych źródeł finansowania Partnerstwo chcące prowadzić Kluby w swoich powiatach winno założyć ich zdolność do działań we własnym zakresie działań autonomicznych w obszarze: poszukiwania sponsorów dla finansowania działań i aktywności, poszukiwania form wsparcia i współpracy bezgotówkowej świadczenia usług na rzecz Klubu usprawniających jego funkcjonowanie. podręcznik stosowania 1 6 podręcznik stosowania 1 7

10 charakterystyka grupy docelowej c h a r a k te r y s t y k a grupy doce lowej Podstawową grupą docelową uczestnikami zajęć w Klubach Aktywności Rozmaitych jest młodzież w wieku lat zagrożona wykluczeniem społecznym, w tym wychowankowie pieczy zastępczej organizowanej na terenie powiatu, w którym uruchamiane są Kluby. Koncepcja grupy docelowej młodzieży, do której adresowany jest Model, w rozumieniu tu prezentowanym wynika nie tyle z praktyki określającej zasady finansowania wsparcia ze źródeł zewnętrznych, ile z identyfikacji problemów i deficytów młodzieży w określonym wieku. Dlatego autorzy podręcznika nie przesądzają o ostatecznym zakresie stosowalności tego terminu, wskazując na te cechy i charakterystyki młodzieży, która powinna wynieść szczególne korzyści, uczestnicząc w działaniach Klubów k to m o ż e być uc z e s t n i k i e m m o d e l u Model, poprzez organizowanie aktywności w wolnym czasie oraz działań nakierowanych na ułatwianie wejścia na rynek pracy, kieruje swoją ofertę do ludzi młodych w wieku lat. Uczestnicy Klubów KARnet 15+ młodzież pomiędzy 15 a 25 r. ż. zagrożona wykluczeniem społecznym młodzież z zaburzonymi więziami rodzinnymi (w tym objęta opieką zastępczą) młodzież mająca problemy związane z wchodzeniem na rynek pracy powodowane w dużej mierze ich skomplikowaną sytuacją życiową, barierami wynikającymi z dorastania w określonych, nierzadko patologicznych warunkach, które stworzyło im najbliższe otoczenie młodzież o zdrowych podstawach społecznych, chcąca rozwijać swoje pasje i zainteresowania, będąca wzorcem zachowań o charakterze profilaktycznym zapobiegającym wykluczeniu podręcznik stosowania 1 9

11 Rekomendowaną przez autorów podręcznika regułą uczestnictwa jest unikanie grup jednorodnych, które wzmacniają istniejące postawy i wartości oraz podtrzymują identyfikację zmierzającą do wycofania i izolacji w przypadku młodzieży z zaburzonymi więziami rodzinnymi. W nowym Modelu nacisk kładzie się na tworzenie grup ponad istniejącymi podziałami poprzez wytyczanie wspólnego celu, przestrzeni do aktywności i przestrzeni do uczenia się nawzajem od siebie. Młodzież przenosi swoje postawy do grupy rówieśniczej i zachowuje je tylko wtedy, jeśli większość członków grupy będzie je podzielać. Większość określa zasady, modeluje zachowania, podtrzymuje normy grupowe we współpracy z Liderami Aktywności Rozmaitych. Charakter ystyka młodzieży i lat Ogólna charakterystyka grupy lat lat Charakter ystyka młodzieży i lat Cechy charakterystyczne dla wielu wychowanków pieczy zastępczej lat lat potrzeba zbierania różnych doświadczeń świadome inwestowanie swojej energii problemy z wyjściem ze środowiska rodzinnego unikanie podejmowania decyzji i brania za nie potrzeba uczestnictwa w grupach o różnej płci (potrzeba wsparcia społecznego) w określonym obszarze praktycznym poczucie własnych kompetencji i granic brak okazji do odkrywania i trenowania swoich kompetencji, zdolności odpowiedzialności brak własnych celów, kierowanie się naciskami i wymogami osądy młodych opierają się na regułach grupy, do której należą (świadomość atutów i ograniczeń) motywacja do działania, aktywności trudności z rozpoznaniem swoich celów i marzeń (nieadekwatny wybór ścieżki edukacji, przyszłego brak przewidywania następstw własnych działań, umiejętności odraczania gratyfikacji poddawanie się różnym próbom wyznaczone cele do realizacji, gotowość zawodu) brak poczucia sensu życia i stabilizacji i eksperymentom (ryzyko popełniania do podejmowania nowych wyzwań niskie poczucie własnej wartości (niedostateczne szybsze niż u rówieśników podejmowanie pracy błędów); częste zmiany decyzji potrzeba określenia własnej drogi życiowej odkrywanie jaki jestem oraz jaki jestem w oczach innych (formowanie tożsamości) zaangażowanie, wytrwałość, odpowiedzialność dobór odpowiednich strategii radzenia sobie w różnych sytuacjach otwartość i ciekawość świata bez podkreślanie mocnych stron przez opiekunów) trudności w budowaniu realistycznego obrazu siebie (najczęściej dorywczej), założenie rodziny (ryzyko braku satysfakcji z podejmowania ról, na które młodzi są jeszcze nie w pełni gotowi) częste doświadczanie pomieszania ról, kompetencji osiąganie niezależności od dorosłych obaw o naruszenie swojego poczucia nabywanie zbioru wartości jako przewodnika bezpieczeństwa działania wchodzenie w bliskie relacje z innymi ludźmi początki tożsamości zawodowej (wybór ścieżki bez obaw ograniczenia swojej autonomii edukacji, zawodu) gotowość do podejmowania pracy, zakładania rodziny (stałych związków) podręcznik stosowania 2 0 podręcznik stosowania 2 1

12 2. 2. j a k i e p o t r z e b y m ł o d z i e ż y z a s p o k a j a m o d e l? Różnorodne doświadczenia autorów podręcznika pozwoliły na zidentyfikowanie trzech problemów, które stanowią kwintesencję trudnej sytuacji młodych ludzi zagrożonych wykluczeniem społecznym na rynku pracy: 1. Pomoc udzielana w dotychczasowy sposób jest rozczłonkowana pomiędzy wiele instytucji, ma charakter jednowątkowy, wybiórczy i skupiający się tylko na podejściu do deficytów młodych ludzi. Brakuje adekwatnych, kompleksowych instrumentów wspierania osób w wieku 15+ zagrożonych wykluczeniem społecznym we wchodzeniu na rynek pracy. 2. Młodzi ludzie nie mają poczucia realnego wpływu na życie. Podejmują przypadkowe decyzje o wyborze kierunku i poziomu kształcenia, bez uwzględnienia swoich predyspozycji, zainteresowań. Brakuje edukacji i praktycznej wiedzy przydatnej w pracy, a to sprawia, że mają mylne wyobrażenie o zawodach i sytuacji na rynku pracy. Bardzo często pierwsza praca podejmowana przez młode osoby jest niezgodna z ich wyuczonym zawodem. 3. Młodzież z placówek opiekuńczo-wychowawczych ma dużo gorsze możliwości poznawcze niż ich rówieśnicy, w jej otoczeniu brakuje wzorców związanych z nauką i pracą, nie może liczyć na wsparcie własnych pasji. Osoby pełniące rolę opiekunów nie mają wiedzy na temat aktualnych potrzeb młodego człowieka i sytuacji panującej na rynku pracy, a to dodatkowo pogłębia problemy z wejściem w życie społeczno-zawodowe osób 15+ z zaburzonymi więziami rodzinnymi. Odpowiedzią na opisane problemy są działania, które proponuje Model KARnet 15+. Młodzież uczestnicząca w działaniach Klubu, dzięki Liderom Aktywności Rozmaitych i Liderom Procesów Grupowych, nie tylko rozwija swoje zainteresowania i pasje, ale też realizuje ważne potrzeby rozwojowe (przynależności do grupy, autonomii, wpływu i sprawstwa, nabywania nowych doświadczeń, uczenia się na zasadzie prób i błędów bez pomocy dorosłych). Rozwój kompetencji społecznych i osobistych jest ważnym celem działalności Klubu. Dla skuteczności komunikacji interpersonalnej ważne jest nie tylko doświadczanie sytuacji społecznych, ale też ich analizowanie i odkodowanie reguł społecznych, rozwijanie umiejętności empatycznych (nie tylko przeżywanie, ale także rozumienie empatia poznawcza), monitorowanie zachowań ekspresyjnych i dopasowanie ich do kontekstu społecznego (samokontrola) oraz budowanie adekwatnej samooceny. Te zadania realizowane są przez Liderów Procesów Grupowych w formie spotkań indywidualnych, grupowych, zorganizowanych spotkań tematycznych, działań interwencyjnych w sytuacjach kryzysu lub konfliktu uczestnika albo grupy. Praca nad umiejętnościami społecznymi w pracy Klubu pozwala młodzieży budować bardziej realistyczną ocenę swoich możliwości i bardziej adekwatnie podejmować działania, a dzięki temu osiągać sukcesy. Kolejnym ważnym etapem uczestnictwa w Klubie jest rozwój kompetencji zawodowych młodzieży. To obszar kompetencji i działań Przewodników po Rynku Pracy, którzy towarzysząc młodzieży w zajęciach indywidualnych i grupowych, prowadzą ich edukację do pracy poprzez organizowanie spotkań z pracodawcami, działania w obszarze uświadomienia własnych potrzeb zawodowych i edukacyjnych, skłaniających do bardziej świadomych wyborów życiowych. Ścieżka zawodowa zaczyna się już na etapie edukacji szkolnej, a umiejętności uzyskane w ten sposób mają istotny wpływ na pozycję na rynku pracy. Wybory, jakich dokonuje młodzież wchodząc na tę ścieżkę, są podyktowane jej wyobrażeniami na temat możliwości realizacji marzeń i oczekiwań związanych z przyszłą pracą. Rozdźwięk pomiędzy tymi wyobrażeniami a rzeczywistością jest bardzo duży. Plany edukacyjne młodzieży są wprawdzie bardzo ambitne, często pozostają jednak na bardzo ogólnym poziomie, bez sprecyzowania konkretnego kierunku wykształcenia lub też powielane są typowe sposoby myślenia o przyszłości zawodowej. Wśród młodzieży dominuje myślenie życzeniowe, oparte na nierealistycznym postrzeganiu przyszłości oraz brak rozpoznania realiów dyktowanych przez rynek pracy jakie ko r z y ś c i daje uc z e s t n i c t w o w m o d e l u? Uczestnicy Modelu dzielą się na kilka zasadniczych kategorii pod względem zaspokajanych potrzeb płynących z uczestnictwa. Kluczowe miejsce zajmuje w Modelu młodzież uczestnicząca w zajęciach Klubów. Do pozostałych kategorii uczestników Modelu oraz podmiotów korzystających z wiedzy Modelu należą w szczególności: pracownicy jednostek organizacyjnych Instytucji Pomocy Społecznej w tym Partnera Modelu, udzielający wsparcia wychowankom pieczy zastępczej oraz osobom opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawcze (koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej, pracownicy socjalni, wychowawcy), przedstawiciele lub pracownicy stowarzyszeń, fundacji i innych organizacji zajmujących się problematyką bezrobocia, rynku pracy, zainteresowaniami młodzieży, integracją społeczną, pracodawcy i instytucje zrzeszające pracodawców, w szczególności promujące ideę aktywizacji zawodowej młodzieży. podręcznik stosowania 2 2 podręcznik stosowania 2 3

13 ko r z y ś c i dla m ł o d z i e ż y z piec z y z a s tę p c z e j Model wsparcia poprzez sieć Klubów Aktywności Rozmaitych został zaprojektowany w taki sposób, aby młodzież uczestnicząca w działaniach Klubu mogła: rozwijać i realizować zainteresowania i pasje, poznawać nowe sposoby spędzania czasu wolnego, ćwiczyć nabyte w szkole wiedzę i umiejętności, zaspokoić potrzeby rozwojowe (aktywność, poznawanie, uczenie się przez doświadczanie, wyznaczanie i realizacja celów, ponoszenie konsekwencji własnych wyborów), zwiększyć świadomość swoich mocnych stron w oparciu o doświadczanie siebie w działaniu (udział w różnych aktywnościach), rozwijać kompetencje społeczne poprzez uczestnictwo w aktywnościach, we wspólnocie działań Klubu i we współpracy między Klubami oraz w swoim otoczeniu, zwiększać samoświadomość poprzez udział w zajęciach warsztatowych dotyczących kompetencji społecznych i samorozwoju, np. inteligencja emocjonalna, asertywność, komunikacja itp., budować więzi koleżeńskie i przyjacielskie, poznać różne zawody i ludzi, którzy je wykonują, rozwijać kompetencje zawodowe poprzez uczestniczenie w warsztatach poświęconych zdobywaniu wiedzy i umiejętności przygotowujących do wejścia na rynek pracy i efektywnego poruszania się po nim, zwiększyć wiedzę na temat swojego osobistego potencjału i możliwości wykorzystania go w pracy do zaplanowania ścieżki rozwoju zawodowego, a co najważniejsze uświadomić sobie rolę i znaczenie wpływu samospełnienia (realizowania swoich pasji), kompetencji społecznych i kompetencji zawodowych na osiągnięcie sukcesu zawodowego, a przede wszystkim życiowego. Jakie korzyści czerpie młodzież w związku z rozwijaniem pasji i kompetencji społecznych? Uwagi na podstawie doświadczeń z testowania Modelu Bez wątpienia młodzież miała w Klubach warunki do rozwoju swoich zainteresowań i pasji potwierdzają to ankiety z udziałem młodzieży. Osoby z pieczy zastępczej uczestniczyły w wybranych aktywnościach i była to dla nich atrakcyjna forma spędzania czasu wolnego. Z obserwacji wynikało, że nie nastąpiło przekierowanie aktywności patologicznych na własne zasoby i talenty, ponieważ, poza jednostkowymi przykładami, nie odnotowano osób mających wyraźne problemy z prawem czy wykazujących wyraźne zachowania patologiczne. Z diagnoz relacyjnych, rozmów z Kadrą i raportu z ewaluacji wynika, że nie zanotowano stygmatyzacji osób z pieczy zastępczej; następowała asymilacja obu grup młodzieży i wspólne działanie. W obszarze społecznym wśród uczestników można było zaobserwować zmiany postaw, tj. wzrost pewności siebie, umiejętności komunikacji i współdziałania w grupie, otwartości. Było to tym bardziej widoczne, im dłużej i intensywniej osoby uczestniczyły w zajęciach Klubów. Obserwacje uczestników (wizyty w Klubach, udział pracowników MOPS w spotkaniu podsumowującym wycieczkę, w wernisażu fotografii) pozwalają stwierdzić, że między uczestnikami zostały zbudowane więzi koleżeńskie (trudno ocenić, czy także przyjacielskie). Ważne jest to, że nie pojawiały się informacje o tym, by w jakikolwiek sposób młodzież z pieczy była dyskryminowana bądź traktowana inaczej niż inni uczestnicy zajęć. Skupienie wokół aktywności powoduje, że młodzież nie zastanawia się na swoim pochodzeniem, ale nad wspólnym działaniem w Klubie. W kilku przypadkach wśród wychowanków z pieczy zastępczej zanotowano wyraźny wzrost świadomości w zakresie przechodzenia od pasji do świadomego rozważania na temat wyboru ścieżki dalszej edukacji. U jednej ze wskazanych osób nastąpiło przekierowanie aktywności patologicznych na własne zasoby, talenty (uczestnik, który miał problemy z prawem, zaangażował się w różne działania w Klubach, odnalazł pasję, która wypełnia obecnie jego czas poza nauką). Należy zaznaczyć, że osoby, o których mowa, uczestniczyły w co najmniej kilku zajęciach, w różnych aktywnościach. podręcznik stosowania 2 4 podręcznik stosowania 2 5

14 Pozos t a ł e ko r z y ś c i dla m ł o d z i e ż y : Klub to przede wszystkim stworzenie przestrzeni, w której młodzież może rozwijać swoje zdolności i zainteresowania, stworzenie warunków do wymiany wiedzy i doświadczeń między Liderami Aktywności Rozmaitych (pasjonaci mający umiejętności w danej dziedzinie, chcący rozwijać się i dzielić się z innymi) a młodzieżą; wymiana ta może odbywać się w obrębie jednej grupy wiekowej lub mieć charakter międzypokoleniowy, możliwość przejścia od roli klubowicza (uczestnika aktywności) do roli Lidera Aktywności Rozmaitych, umożliwienie młodzieży zdobycia pierwszych doświadczeń związanych z kontaktami z pracodawcami (rynkiem pracy), poznanie pracodawców i nauczenie młodzieży efektywnej komunikacji z nimi, umożliwienie kontaktów z ciekawymi ludźmi realizującymi swoje pasje, którym udało się połączyć lub wykorzystać pasję w życiu zawodowym. Jakie korzyści czerpie młodzież w związku z edukacją i przygotowaniem do wejścia na r ynek pracy? Uwagi na podstawie doświadczeń z testowania Modelu W Klubach stworzono młodzieży warunki, które pomogły jej w przechodzeniu od pasji do wyboru ścieżki edukacyjnej. Trudno stwierdzić, czy to przechodzenie miało charakter świadomy, ale pytania zadawane Przewodnikom po Rynku Pracy (PpRP) mogą świadczyć o tym, że wśród uczestników pojawiały się refleksje dotyczące wyboru szkoły i tego, co dalej. W ramach wycieczek do pracodawców młodzież odwiedzała miejsca, które stworzyli pasjonaci (w różnym wieku) i od nich dowiadywała się ciekawych rzeczy np. na temat funkcjonowania maszyn (do spawania, wiercenia, szycia itd.). Uczestnicy indywidualnie korzystający ze spotkań z PpRP, których celem było np. przygotowanie do spotkania z pracodawcą, wynosili dodatkowe korzyści; ważna była ich motywacja i indywidualne budowanie relacji rozłożone w czasie. Dzięki przynależności do Klubów młodzież miała okazję zdobyć doświadczenia związane z kontaktem z pracodawcami (poprzez organizowane wycieczki). Dla młodzieży z pieczy zastępczej duże znaczenie miała edukacja do rynku pracy: możliwość uzyskania informacji nt. różnych zawodów i możliwości podejmowania pracy w tym obszarze na pewno widoczny był wzrost świadomości. Częściowo sprawdziły się spotkania indywidualne, ale dużą rolę odegrały też wycieczki do pracodawców i przykłady rozwoju zawodowego omawiane podczas różnych działań, np. gotowania czy aktywności turystycznej. Podczas organizowanych wycieczek do pracodawców członkowie Klubów poznawali różne zawody i ludzi, którzy je wykonują. Wycieczki nie odbywały się jednak z inicjatywy młodzieży, tak jak w pierwotnych założeniach projektu, ale były to propozycje PpRP (związane z konkretnymi aktywnościami realizowanymi w Klubie przez młodzież) ko r z y ś c i dla innyc h uc z e s t n i ków m o d e l u Jedną z głównych idei, jakie realizuje Model podczas pracy z młodzieżą, jest udzielanie wsparcia również pracownikom IPS i instytucjom przez nich reprezentowanym. Korzyści, jakie wynoszą pracownicy IPS zaangażowani w pracę i wsparcie na rzecz Klubów, związane są z: zapoznaniem się z praktycznym wykorzystaniem myślenia systemowego i pracy na zasobach w trakcie szkoleń oraz superwizji indywidualnej i grupowej, rytmicznym korzystaniem z superwizji indywidualnej i grupowej podnoszącej kompetencje pracowników IPS, przeciwdziałającej wypaleniu zawodowemu i realizującej standardy pracy w obszarze pomagania, dostępem do narzędzi pracy i materiałów edukacyjnych bardziej dopasowanych do potrzeb młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, wyposażeniem osób sprawujących opiekę nad młodzieżą w sposób myślenia, wykorzystując ich własne zasoby, zasoby młodzieży oraz zasoby społeczności lokalnej, wzrostem świadomości własnych zasobów i ograniczeń w pracy z młodzieżą z pieczy zastępczej i z rodzinami zastępczymi spokrewnionymi (omawianie przypadków w czasie superwizji indywidualnej i grupowej), wzrostem kompetencji pracowników IPS w zakresie wsparcia młodzieży w podejmowaniu decyzji związanych z wyborem szkoły, zawodu oraz wzbogacenie ich warsztatu w zakresie przygotowania młodzieży do wejścia na rynek pracy. podręcznik stosowania 2 6 podręcznik stosowania 2 7

15 Korzyści dla pracowników IPS Większość pracowników IPS biorących udział w projekcie w fazie jego testowania pozytywnie oceniała wykorzystywane w nim narzędzia oraz materiały edukacyjne przygotowujące do pracy z młodzieżą. Pojawiły się opinie, że przekazane materiały są dodatkowym narzędziem do pracy z młodzieżą, bardzo profesjonalne, czytelne materiały, praktyczne informacje przydatne w pracy z młodzieżą oraz innymi grupami podopiecznych. Za najbardziej wartościowe uznano: analizę mocnych i słabych stron,,,paszport na rynek pracy (wykorzystywany w bieżącej pracy z usamodzielnianymi wychowankami) oraz karty zawodów (które były wykorzystywane podczas zajęć w Klubach). Pojawiły się też spostrzeżenia, że w odniesieniu do niektórych wychowanków ww. narzędzia będą nieużyteczne, ponieważ nie są przystosowane do tej grupy odbiorców (uwzględniają sytuację osób lepiej wykształconych, pochodzących z rodzin o wyższym statusie społecznym). Bardzo cenne dla pracowników były zdobyte podczas warsztatów informacje dotyczące funkcjonowania rynku pracy oraz umiejętności związane z przygotowaniem profesjonalnych dokumentów aplikacyjnych. Ponadto, dzięki szkoleniom i warsztatom, pracownicy poznali nowe techniki wspierania i motywowania młodzieży do współpracy, prowadzenia rozmowy z podopiecznymi. Szczególnie cenne w ich przekonaniu były szkolenia dotyczące pracy na zasobach, postrzegania rodziny jako systemu, odkrywania swoich mocnych i słabych stron, co przekłada się na podniesienie jakości ich pracy z rodziną. Wzrosły kompetencje tych pracowników, którzy faktycznie byli zainteresowani udziałem w testowanym Modelu, a w swojej pracy chcą wykorzystywać dodatkowe narzędzia. Obserwacja zaangażowania poszczególnych pracowników podczas pracy w projekcie pozwala wyłonić osoby, które mają odpowiednie predyspozycje. Szkolenia dotyczące pracy na zasobach wprowadziły nową wartość pracy i spotkały się z pozytywną oceną przeważającej większości pracowników, co pozwala ukierunkować zakres dalszego ich rozwoju (planowane szkolenia i warsztaty). K o r z y ś c i d l a p o d m i o t ó w P a r t n e r s t w a t r ó j s e k torowego: Realizowanie Modelu w praktyce współpracy sektorowej poprzez prowadzenie Klubów Aktywności Rozmaitych i wsparcie w wymianie doświadczeń to szansa dla lepszych, opartych na większej współpracy działań międzysektorowych dzięki: usprawnieniu wzajemnej wymiany informacji o potrzebach i metodach wsparcia młodzieży pomiędzy przedstawicielami trzech sektorów zaangażowanych we współpracę, zwiększeniu kompetencji przedstawicieli poszczególnych podmiotów dzięki uczeniu się od siebie, wprowadzaniu nowych metod pracy, dotąd niewykorzystywanych, wychodzenie poza stereotypy typowych rozwiązań stosowanych w danym sektorze, zwiększeniu zaangażowania przedsiębiorców w proces edukacji, przygotowania i adaptacji młodzieży na rynku pracy, poszerzeniu zakresu i zwiększeniu efektywności instytucji integracji społecznej poprzez wdrożenie gotowego (opisanego i sprawdzonego) sposobu działania na rzecz poprawy sytuacji młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, stworzeniu miejsca aktywności pracodawców realizujących ideę biznesu odpowiedzialnego społecznie, osłabianiu instytucjonalnego, negatywnego wizerunku OPS. Aktywność artystyczna: szycie Archiwum KARnet podręcznik stosowania 2 8 podręcznik stosowania 2 9

16 Kluby Aktywności Rozmaitych i n f o r m a c j e p o d s t a w o w e 3.1. co to jest k l u b ak t y w n o ś c i r o z m a i t yc h? Klub Aktywności Rozmaitych to przestrzeń (fizyczna oraz społeczna) stworzona dla działań młodzieży przy wsparciu towarzyszącej jej Kadry Klubów osób kompetentnych w metodach pracy z młodzieżą zgodnie z założeniami Modelu w obszarze kompetencji społecznych i edukacji do pracy. Ideą Klubu jest stworzenie przestrzeni dla inicjatywy oddolnej i rozwoju zainteresowań młodzieży w zakresie konkretnych umiejętności. Liderzy określonej aktywności (pasjonaci) znajdują w Klubie przestrzeń do realizacji swojej pasji i angażowania w nią innych (młodzieży). W Klubach są realizowane aktywności oparte na zainteresowaniach młodzieży, np. aktywność muzyczna, sportowa, ruchowa, plastyczna, sceniczna, społeczna itp. Różne rodzaje aktywności są prowadzone przez Liderów Aktywności Rozmaitych, którzy współpracują z młodzieżą w zakresie uczenia się konkretnej aktywności. Uczenie się w grupie rówieśniczej, trenowanie, poznawanie nowych technik w oparciu o motywację wewnętrzną i zaangażowanie daje poczucie satysfakcji i wpływa na zmianę samooceny: potrafię coś ode mnie zależy zależy od mojego wysiłku zależy od współpracy. Rozwija się poczucie podmiotowości, sprawstwa. Podstawowe f unkcje Klubu Aktywności Rozmaitych Funkcje Klubu: stwarza okazję do zaspokajania potrzeb młodzieży w wieku lat poprzez doświadczanie siebie w różnych aktywnościach, wydarzeniach, zadaniach, interakcjach tworzy bazę lokalową (miejsce, przestrzeń) udostępnia środki materialne na realizację wybranych aktywności, które powstają z inicjatywy młodzieży zatrudnia wykwalifikowaną kadrę działania Klubu cechują elastyczność i otwartość Klub jest laboratorium, w którym młodzież przygotowuje się aktywnie do wejścia w życie dorosłe (podjęcie pracy, odpowiedzialność za własne wybory, umiejętność stawiania sobie celów, przewidywanie konsekwencji, uczenie się współpracy) podręcznik stosowania 3 1

17 Tematyczna formuła Klubu jest otwarta. Niezależnie od aktywności, w których Klub powinien się specjalizować, jego dodatkowa oferta w tym względzie może się zmieniać zależnie od zainteresowań (potrzeb) młodzieży lub zaangażowania Liderów Aktywności Rozmaitych (LAR). Również uczestnicy mogą zmieniać przynależność do rodzaju aktywności sieć k l u b ó w karnet 15+ Zgodnie z podstawowym założeniem Modelu Kluby działają w sieci. Rekomendowana jest sieć trzech współpracujących Klubów. W jednym mieście można tworzyć kilka takich działających sieci Klubów zależnie od diagnozowanych lokalnie potrzeb i możliwości ich finansowania. Sieć daje możliwość: poszerzenia oferty różnorodnych aktywności, przemieszczania się młodzieży z Klubu do Klubu i dołączania się do innych aktywności, nawiązania współpracy, korzystania ze wsparcia i dobrych praktyk wypracowanych w innych Klubach i sieciach. Aktywność artystyczna: szycie Archiwum KARnet Sieć KARnet 15+ Zalecane jest tworzenie sieci co najmniej trzech Klubów. Z obserwacji i badań wynika, że jeśli jakimś zadaniem czy tematem zajmują się tylko dwie grupy, bardzo szybko zachodzi proces porównywania się w oparciu o przynależność do własnej grupy i odróżniania się od innej, co uruchamia rywalizację oraz kategoryzację my i oni. W efekcie grupy dzielą się zamiast łączyć, uruchamiając bardzo silne emocje aż do wrogości. Proces ten bardzo trudno jest zatrzymać i odwrócić. Wprawdzie kategoryzacja my i oni (znalezienie wroga zewnętrznego) mocno angażuje i motywuje do aktywności, ale powoduje podziały i uruchamia procesy społecznie destrukcyjne, czego należy unikać. Sieć umożliwia współpracę z innymi Klubami, dzięki czemu młodzież ma szansę na uczenie się nowych kompetencji oraz nabywanie nowych doświadczeń. Poprzez sprawdzenie się w nowym miejscu i nowej grupie młodzież ma szansę na nabywanie takich umiejętności, jak: mobilność, elastyczność i adaptacyjność, które są niezwykle ważne z punktu widzenia przyszłej aktywności na rynku pracy. Sieć KARnet podręcznik stosowania 3 2 podręcznik stosowania 3 3

18 Kluby połączone w ramach współpracy sieciowej to także platforma współpracy z otoczeniem zewnętrznym, w której wyraża się idea Modelu w szczególności: dla podejmowania współpracy merytorycznej z sektorem przedsiębiorstw w zakresie działań zwiększających skuteczność edukacji do pracy, dla podejmowania współpracy merytorycznej z pracownikami IPS w celu koordynacji działań na rzecz młodzieży pod opieką pracowników IPS, podnoszenia skuteczności ich warsztatu pracy poprzez oferowanie szkoleń i superwizji, wymiany opinii i doświadczeń między pracownikami IPS a Kadrą Klubów i Partnerstwem Modelu, włączania się w działania aktywizujące społeczność lokalną. 4. kadra k l u b ó w i osoby w s p ó ł p r acujące Każdy Klub prowadzony jest przez zespół pracowników i współpracowników, specjalistów w swojej dziedzinie przygotowanych do pracy z młodzieżą zgodnie z założeniami Modelu (zob. r. 6 Wsparcie i szkolenia). W procesie naboru preferowane jest rekrutowanie Kadry mającej wykształcenie pedagogiczne z zakresu socjoterapii czy psychologii na wszystkie stanowiska pracy (zob. r. 8 Organizowanie sieci Klubów). Do Kadry Klubu należą następujące osoby: Koordynator Klubu (KK), Lider Procesów Grupowych (LPG), Przewodnik po Rynku Pracy (PpRP). W bieżącą działalność każdego Klubu angażują się Liderzy Aktywności Rozmaitych ich liczba oraz poziom uczestnictwa w Klubie uzależnione są od liczby aktywności realizowanych w danym Klubie oraz czasu potrzebnego młodzieży na realizowanie swoich pasji i zainteresowań. Koordynator Klubu, Liderzy Procesów Grupowych i Przewodnik po Rynku Pracy tworzą zespół merytoryczny każdego Klubu. Zadania zespołu (działania wspólne Kadr y): Merytoryczne i strategiczne Bieżące opracowanie propozycji regulaminu Klubu prowadzenie naboru młodzieży do Klubu, oraz konsultacja z Liderami Aktywności dyżury w Klubie zapewniające ciągłość pracy Rozmaitych i młodzieżą, w Klubie, wypracowanie strategii rozwiązywania organizacja eventów, problemów pojawiających się w pracy Klubu, planowanie, przygotowanie i składanie planowanie pracy Klubu po dokonaniu diagnozy zamówień na aktywności rozmaite, na działania potrzeb i inicjatyw młodzieży oraz Liderów Przewodnika po Rynku Pracy, wyposażenie Aktywności Rozmaitych, Klubu, współpraca z pozostałymi Klubami w ramach prowadzenie wymaganej dokumentacji, sieci, tworzenie płaszczyzny współpracy, czuwanie nad jakością merytoryczną i etyczną promowanie działań Klubu, działań Klubu, podejmowanie decyzji o kierunkach pracy dbanie o czystość w Klubie, Klubu, podziale zadań, współpraca z Liderami Aktywności Rozmaitych, rozliczanie się z podjętych zadań i zobowiązań, współpraca z otoczeniem zewnętrznym, dbanie planowanie szkoleń, o przepływ informacji, rozwiązywanie na udział w superwizjach wspierających bieżąco trudności i konfliktów. współpracę i rozwiązywanie bieżących trudności, poszukiwanie możliwości pozyskania finansowania działalności Klubu, współpraca między Klubami, opiniowanie pracy Liderów Aktywności Rozmaitych. podręcznik stosowania 3 4 podręcznik stosowania 3 5