Opatowicz & Waker Co. INDEPENDENT CARGO SURVEYS LABORATORY ANALYSES & CONSULTING SERVICES

Transkrypt

1 INDEPENDENT CARGO SURVEYS LABORATORY ANALYSES & CONSULTING SERVICES Wspólny rynek bananów - bliska liberalizacja Wspólny rynek bananów Z dniem wstąpienia do UE, Polska przyjęła wspólnotowe regulacje prawne, w tym również dotyczące zasad wspólnej organizacji rynku bananów i ich przywozu na teren Wspólnoty. Zasady te należą do najbardziej kontrowersyjnych w ramach stosowanych przez UE preferencji handlowych. Do roku 1993 państwa członkowskie UE stosowały własne systemy importu bananów. Na podstawie danych Corban. Rozporządzenie 404/93 (EWG) ustaliło wspólną organizację rynku bananów i jednocześnie bezcłowy kontyngent na import bananów z krajów AKP (skrót od: państwa Afryki, Karaibów i Pacyfiku). Import powyżej kontyngentu został obłożony wysokim cłem 150%. Na import bananów z pozostałych krajów (głównie z Ameryki Południowej) ustalony został kontyngent celny z 20% stawką, powyżej którego nałożone zostało cło w wysokości 170%. (Regulacja ta była wielokrotnie zmieniana). Do 1 stycznia 2006 roku (zgodnie z zaleceniem WTO) ma zakończyć się licencjonowanie i kontyngentowanie przywozu bananów do UE. Jednocześnie zostanie ustalona jednolita stawka celna, niezależnie od kraju pochodzenia. Import bananów do Wspólnoty będzie realizowany wg tzw. systemu tariff only. Informacja ta budzi kolejne emocje i wątpliwości. Realizacja tego systemu wymaga zgody wszystkich zainteresowanych. Zgoda wszystkich zainteresowanych. UE do końca 2007 roku przewidziano przeprowadzenie negocjacji umów o partnerstwie gospodarczym między Wspólnotą Europejską a poszczególnymi krajami AKP. Celem ich będzie wynegocjowanie z lepiej rozwiniętymi krajami AKP umów o wolnym handlu, które zaczną funkcjonować od 1 stycznia 2008 r. Spowoduje to, że warunki handlu UE z krajami AKP będą zgodne z ogólnymi zasadami handlu międzynarodowego obowiązującymi na mocy systemu WTO. Zostanie to osiągnięte stopniowo, ze szczególnym zwróceniem uwagi na możliwości partnerów gospodarczych.

2 Strona 2/6 Stanowisko państw członkowskich wobec perspektywy liberalizacji rynku bananów - w państwach starej 15 zdania są podzielone. Nie są znane opinie nowych członków UE. Przewidywane skutki liberalizacji dla producentów i eksporterów - eksporterzy i producenci będą zmuszeni redukować koszty. Producenci poprzez stosowanie tańszych, ale gorszych jakościowo środków chemicznych i co jest wysoce prawdopodobne, zatrudnianie dzieci na plantacjach. Przewidywane skutki dla konsumentów - dla konsumentów bananów takie rozwiązanie jest ekonomicznie jednoznacznie korzystne: możliwość wyboru i zakupu w niższej cenie bananów z Ameryki Południowej (zazwyczaj nieco lepszych). Jednak ze względu przewidywane działania producentów dążących do obniżenia kosztów, jakość bananów, z uwagi na stosowane środki chemiczne (tańsze) może być gorsza. Przewidywana trudna sytuacja dla polskich importerów bananów - Istnieje obawa czy nie utracą oni swojej pozycji i podołają konkurencji dużych międzynarodowych koncernów? Największe firmy eksportujące banany są jednocześnie ich producentami. Czy koncerny te nie wchłoną polskich importerów? Polska jako państwo członkowskie UE też będzie musiała uczestniczyć w tym czasowo wyciszonym konflikcie, mimo, że nie ma w nim żadnych celów ekonomicznych (z wyjątkiem importu z możliwie najtańszego źródła). Historia konfliktu Konflikt powstał w latach 90-tych, po wprowadzonej w UE Rozporządzeniem Nr 404/93(EWG) wspólnej organizacji rynku bananów. Naruszenie zasady niedyskryminacji Regulacja ta wyraźnie naruszała zasadę niedyskryminacji. Przyznawała preferencje producentom afrykańskim ( w ramach preferencji dla AKP) kosztem producentów z Ameryki Południowej (AP). Produkcja bananów w krajach AP zdominowana jest przez duże koncerny, głównie z udziałem USA. Zaistniała sytuacja uderzyła w ich interesy i groziła destabilizacją w kilku krajach żyjących z bananów (plantacjom, firmom transportowym). Znalazło to odbicie w WTO i GATT oraz spowodowało wszczęcie procedury rozstrzygania sporów na tym forum. Skargi wniosły kolejno: Ekwador

3 Strona 3/6 (największy producent bananów), Gwatemala, Honduras, Meksyk i USA. Uznano niezgodność unijnego systemu importu bananów z zasadą niedyskryminacji. Organ Apelacyjny w 1997 roku zalecił Unii doprowadzić w ciągu 15 miesięcy stosowany system do zgodności z zasadą niedyskryminacji. Państwa Unii argumentowały stosowane zasady formą pomocy dla najuboższych i pośrednią spłatą kolonialnego dziedzictwa. W 1998 roku zdaniem krajów Ameryki Łacińskiej postęp w działaniach w tej sprawie nie był zadowalający. W tym samym roku Ekwador i USA zażądały ustalenia poziomu koncesji, które mogą zawiesić jako sankcje przeciwko krajom UE za niewykonanie zaleceń Organu Apelacyjnego. Ustalone przez arbitra sankcje na poziomie 201 mln USD rocznie w przypadku Ekwadoru i 191 mln USD w przypadku Stanów Zjednoczonych, zostały praktycznie wdrożone (wysokość sankcji powinna odzwierciedlać szkody doznane przez gospodarkę kraju eksportera. Zmiany kontrowersyjnej regulacji W 1998 roku nowa regulacja wspólnotowa Rozporządzenie Rady Nr 1637/98, (która weszła w życie roku) zmieniła zasady importu bananów ustalone rozporządzeniem 404/93. Nowe zasady miały spełniać zobowiązania Wspólnoty w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO), wobec sygnatariuszy czwartej konwencji AKP WE, przy jednoczesnym osiągnięciu celów wspólnej organizacji rynku bananów. Przez cały 1999 i 2000 rok prowadzone były konsultacje i uzgodnienia z krajami dostarczającymi banany na rynek unijny, w celu rozstrzygnięcia sporów powstałych w związku z systemem przywozu określonym w Rozporządzeniu Rady Nr 404/93(EWG) oraz uwzględnienia wniosków specjalnej grupy utworzonej w ramach rozstrzygania sporów w WTO. Komisja Europejska, po przeprowadzonej analizie, uznała, że aby: osiągnąć cel wspólnej organizacji rynku(w odniesieniu do produkcji i popytu), zapewnić zgodność systemu importu bananów z zasadami handlu międzynarodowego oraz zapobiec powstaniu nowych sporów, należy ustanowić system przywozu oparty na stosowaniu cła o właściwej stawce oraz stosowaniu preferencji w przywozie z krajów AKP. Jednak system taki mógł być ustanowiony po zakończeniu negocjacji z partnerami Wspólnoty zgodnie z procedurami WTO. Do tego czasu Rozporządzenie Rady Nr 216/2001 ustalało system kilku kontyngentów taryfowych otwartych dla przywozu ze

4 Strona 4/6 wszystkich miejsc pochodzenia i zarządzanych zgodnie z zaleceniami organu rozstrzygającego spory. Po kolejnej turze uzgodnień z krajami dostawcami oraz pozostałymi zainteresowanymi stronami w celu rozstrzygnięcia sporów (wynikających z systemu przywozu ustanowionego w rozporządzeniu Nr 404/93) oraz uwzględnienia wniosków zespołu utworzonego w ramach systemu rozstrzygania sporów Światowej Organizacji Handlu (WTO) powstała nowa regulacja wspólnotowa - Rozporządzenie Rady Nr 2587/2001 (WE) z dnia 19 grudnia 2001 r. Główne ustalenia tego Rozporządzenia to: zmiana wielkości kontyngentów w celu rozszerzenia dostępu do rynku UE dla bananów pochodzących z państw trzecich przy równoczesnym zapewnieniu dostępu określonemu wolumenowi importu bananów z państw AKP. ustanowienie wspólnej organizacji rynku bananów obejmującego następujące produkty: Kod CN Wyszczególnienie Banany świeże, za wyjątkiem plantanów ex Banany suszone, za wyjątkiem plantanów ex ex Banany konserwowane tymczasowo Mieszanki zawierające banany suszone Mąka, mączka i płatki bananowe ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex ex Banany konserwowane w cukrze Homogenizowane przetwory z bananów Dżemy, galaretki, marmolady, przeciery i masy bananowe Mieszanki z bananów przetworzone lub konserwowane w inny sposób Banany przetworzone lub konserwowane w inny sposób Sok bananowy

5 Strona 5/6 umożliwienie państwom członkowskim odstąpienia od przyznawania, w określonym czasie, pomocy wyrównawczej na produkty uzyskane z nowych plantacji bananów w celu kontynuowania stałego rozwoju obszarów produkcji; Regulacja z 2004 roku dotycząca zasad importu bananów podyktowana była głównie rozszerzeniem Unii i zapewnieniem nowym członkom dostępu do kontyngentów (RR Nr 414/2004 z 5 marca 2004 roku). Na podstawie danych Corban. W 2004 roku, ze względu na przystąpienie nowych państw do UE, Komisja Europejska wprowadziła 2 nowe regulacje dotyczące importu bananów. Są to: Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1892/2004 z dnia 29 października 2004 roku w sprawie środków przejściowych na rok 2005 przy przywozie bananów do Wspólnoty ze względu na przystąpienie Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji. W celu zapewnienia zaopatrzenia rynku w nowych państwach członkowskich, rozporządzenie ustala przejściowo dodatkową ilość dla kontyngentów taryfowych otwartych na przywóz produktów pochodzących z wszystkich państw trzecich. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2079/2004 z dnia 6 grudnia 2004 roku ustalające współczynniki dostosowawcze mające zastosowanie do indywidualnych ilości referencyjnych dla importerów tradycyjnych oraz indywidualnych alokacji dla importerów nietradycyjnych w ramach dodatkowej ilości na przywóz bananów do nowych państw członkowskich na 2005 rok. Rozporządzenie określa współczynniki ułatwiające ustalenie indywidualnych ilości referencyjnych dla importerów tradycyjnych i nietradycyjnych. Na 2005 rok (II kwartał), Rozporządzenie Komisji Nr 329/2005 z 25 lutego 2005 roku, ustala ilości indykatywne i indywidualne pułapy przy wydawaniu pozwoleń na przywóz bananów do Wspólnoty w ramach kontyngentów taryfowych. Na mocy Traktatu ustanawiającego WE byłe kolonie i terytoria zamorskie państw członkowskich (tzw. kraje AKP) zostały stowarzyszone z WE. Istotnym elementem tego stowarzyszenia są preferencyjne warunki dostępu do rynku UE dla towarów pochodzących z tych krajów. System przewiduje bezcłowy import z krajów AKP większości wyrobów przemysłowych i korzystne warunki importu artykułów rolnych. Import dużej części towarów z państw AKP jest realizowany na warunkach korzystniejszych niż import z pozostałych krajów rozwijających się. W przypadku

6 Strona 6/6 najsłabiej rozwiniętych państw AKP Wspólnota zdecydowała wcześniej rozpocząć kompleksowe znoszenie istniejących jeszcze ceł na niektóre wyroby, tak aby w 2005 r. w pełni wyeliminować wszelkie bariery handlowe wobec importu z tych krajów. W ramach preferencji GSP UE zniosła ograniczenia taryfowe dla 49 najuboższych krajów. Zasada wszystko z wyjątkiem broni (The Everything But Arms) dotyczy zniesienia ograniczeń również dla towarów wrażliwych jak wołowina, owoce i warzywa oraz produkty mleczne.