JUBILEUSZOWE WYDANIE NBI

Transkrypt

1 Cena 20 zł (w tym 7% VAT) nr 3 (30) Rok V maj czerwiec 2010 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne nr 3 (30) maj czerwiec 2010 Wydanie jubileuszowe DROGI GEOIN YNIERIA JUBILEUSZOWE WYDANIE NBI

2 GENERALNY WYKONAWCA TUNELU EMILIA W LALIKACH

3 Sens tworzenia

4 Upowszechniamy osiągnięcia inżynierskie Anna Biedrzycka, Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Volker Schuhmaier Fotolia Kiedy w maju 2005 r. ukazał się pierwszy numer Nowoczesnego Budownictwa Inżynieryjnego, świętowaliśmy w Polsce pierwszą rocznicę członkostwa w Unii Europejskiej. Do Polski szerokim strumieniem napływał zagraniczny kapitał, instalowały się przedstawicielstwa zachodnich firm budowlanych z ich technologiami i kulturą organizacyjną. Planowano inwestycje, które miały być współfinansowane już nie z funduszy przedakcesyjnych, ale akcesyjnych. Historia rozwoju naszego czasopisma jest więc poniekąd historią pierwszych lat integracji Polski ze Wspólnotą w obszarze budownictwa, historią przeobrażeń i trudnych, choć przecież entuzjastycznych początków, które będą kiedyś przedmiotem analiz i opracowań historyków gospodarki. Być może źródłem informacji, wykorzystanym następnie w tych pracach, staną się artykuły publikowane w NBI. Budownictwo jest szczególnie ważną częścią życia gospodarczego, gdyż może służyć do poprawy koniunktury całej krajowej gospodarki. Stąd tak dużą wagę przykłada się do rozwoju tej branży, a chwila jest wyjątkowa, ponieważ rozbudowa infrastruktury odbywa się na niespotykaną dotąd w Polsce skalę. Nigdy też nie było tak dużej konkurencji na rynku budowlanym. Wraz z firmami wykonawczymi rozbudowuje się także całe otoczenie tego przemysłu. Postawiliśmy sobie za cel prezentację najciekawszych realizacji i najnowszych technologii, by upowszechniać godne naśladowania osiągnięcia inżynierskie i pokazywać, jak unowocześnia się Polska. Jeszcze niedawno technologie bezwykopowe miały znaczenie marginalne, podczas gdy obecnie są niemal codziennością w modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnych. Jeszcze niedawno prawie nie było budownictwa podziemnego, a teraz powstaje tunel za tunelem. Jeszcze niedawno ogromnie brakowało mostów, a teraz mostownictwo przeżywa swój renesans. Wyliczać można by długo, ale wszyscy przecież obserwujemy te zmiany na co dzień. Redaktor wydania musi planować kolejne numery z dużym wyprzedzeniem. Ale jak zaplanować wywiad z pewnym ministrem, którego dymisja jest spodziewana na co drugim posiedzeniu rządu? Lena Bełdan W początkowym okresie istnienia NBI nieocenionym wsparciem dla pisma była przychylność prof. Antoniego Tajdusia, rektora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. We wdzięcznej pamięci zachowujemy także prof. prof. Stanisława Stryczka i Andrzeja Goneta z AGH, gotowych zawsze służyć radą i pomocą, a także własnymi kontaktami i listami polecającymi. Współpraca z AGH niezmienne jest dla nas ważna i stale przez nas pielęgnowana. Od początku był też z nami prof. Andrzej Kuliczkowski z Politechniki Świętokrzyskiej. Z czasem udało się nam pozyskać do stałej współpracy także naukowców z innych uczelni, cieszących się wielkim autorytetem w swoich środowiskach, m.in. dr. hab. Adama Wysokowskiego, prof. Jana Biliszczuka, prof. Zbigniewa Kledyńskiego, dr. hab. Marka Łagodę i wielu innych. Zespół redakcyjny jest nieduży, ale zintegrowany. Od początku pracujemy w tym samym składzie, co w redakcjach należy do rzadkości, mamy też tę samą siedzibę przy ul. Zakopiańskiej. Cenimy sobie starych przyjaciół ze świata nauki i przemysłu, choć jesteśmy również otwarci na nowe przyjaźnie. Bo jak przystało na krakusów, stałość i stabilność są dla nas wartością. Rozwój pisma jest przede wszystkim zasługą właściciela i redaktora naczelnego zarazem, Mariusza Karpińskiego-Rzepy. Wynikiem jego ciężkiej pracy, bywa że graniczącej z determinacją, gdy np. w ciągu jednego dnia jest na dwóch spotkaniach w miejscach oddalonych od siebie o 300 km. Naczelny prawie nie śpi, za to spędza 4 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj Czerwiec 2010

5 setki godzin w podróżach, ponieważ nad maile i telefony przedkłada obecność. Tak więc nie twarda ręka, ale osobisty przykład mobilizuje zespół i sprawia, że pracuje z zaangażowaniem. Podstawowy skład redakcji tworzą głównie polonistki (Bernarda Ambroża-Urbanek, Kinga Wolska, Anna Siedlecka i niżej podpisana autorka tego tekstu), a także przyszła prawniczka, obecnie jeszcze studentka Lena Bełdan (jej zadaniem jest dobór interesujących tematów) oraz socjolog Krzysztof Sikora (pisze najchętniej relacje z konferencji i targów). Kontakty z reklamodawcami i instytucjami branżowymi utrzymują Anna Karpińska-Rzepa i Lidia Pobidyńska. Trudno o lepszy wybór. Z urokiem osobistym Lidii i świetną samoorganizacją Anny można zrealizować nawet bardzo trudne przedsięwzięcia. To właśnie obu paniom zawdzięczamy dobrą i stale rozwijaną współpracę z organizatorami targów, konferencji i z firmami. Pomaga im w tym nowoczesny system zarządzania relacjami z klientami CRM. Pracujemy na bardzo nowoczesnym sprzęcie i licencjonowanym oprogramowaniu (Adobe CS4, platforma Apple). Estetyka pisma, rozwiązania graficzne i wciąż udoskonalany layout jest dziełem Dominika Jarząbka. To prawdziwy pasjonat swojego zawodu, który jest na bieżąco z najnowszymi trendami w grafice komputerowej. Nowoczesny skład i nacisk na wyeksponowanie tekstów w taki sposób, aby ułatwić czytelnikom ich odbiór, jest mocnym atutem naszego pisma, co podkreślają nawet profesjonalni recenzenci rynku prasowego. Na początku 2006 r. uruchomiliśmy elektroniczną wersję NBI. Dwa lata później strona została zmodernizowana i powstał w pełnym tego słowa znaczeniu portal branżowy ( który obecnie posiada aż 1600 podstron. Można w nim znaleźć m.in. stale aktualizowane, najciekawsze informacje branżowe. Za portal odpowiada Łukasz Jezierski, zaprzątnięty wdrażaniem wciąż nowszych rozwiązań technicznych. Rozwijamy działalność jako oficyna wydawnicza Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne, mając w dorobku coraz więcej wydawnictw zwartych. Wielkim wyróżnieniem i jednocześnie dowodem uznania dla naszych umiejętności była decyzja władz AGH o powierzeniu nam zadania przygotowania wydawnictw na jubileusz 90-lecia uczelni. Z tej okazji powstał m.in. bardzo okazały, dwujęzyczny album Dziewięć dekad Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie , folder Dziewięć dekad w służbie nauki i przemysłu. Inauguracja jubileuszowego roku akademickiego 2008/2009 w Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie (w obu przypadkach tekst Anna Biedrzycka, projekt graficzny, skład i druk Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne) oraz album Skarby Akademii Górniczo-Hutniczej minerały, skamieniałości, skały autorstwa Remigiusza Molendy. Zarówno NBI, jak i inne wydawnictwa drukujemy na bardzo dobrej, nowoczesnej maszynie drukarskiej Heidelberg Speedmaster CD 102+LX Anna Biedrzycka w trakcie wywiadu z Mieczysławem Tarapatą, wiceprezesem zarządu ABM Solid SA, Mały Rynek w Krakowie, październik 2007 Najbardziej lubię wywiady. Te polegające na rozmowie, a nie tak popularne obecnie, mailowe. Tajemnica dobrego wywiadu jest bardzo prosta: nie należy przerywać rozmówcy w połowie wątku, nie udawać, że ma się wiedzę na poziomie rozmówcy (częsty u dziennikarzy przejaw zadufania) oraz mieć przy sobie drugi dyktafon na wypadek, gdyby pierwszy odmówił posłuszeństwa. Najciekawsze zdania padają często przy okazji albo trzeba je wyłowić z morza słów. Mam nadzieję, że kilka dobrych wywiadów udało mi się zamieścić w NBI. Anna Biedrzycka Najważniejsze opisywane inwestycje Staraliśmy się na bieżąco śledzić i opisywać najciekawsze realizowane inwestycje, o kluczowym znaczeniu dla infrastruktury regionalnej, a często także krajowej. Były to m.in.: Autostradowa Obwodnica Wrocławia wraz z mostem podwieszanym przez Odrę we Wrocławiu Most Północny w Warszawie mosty w Płocku, Koninie, Kędzierzynie-Koźlu, Puławach tunel Emilia w Lalikach węzeł drogowy Gliwice Sośnica węzeł Murckowska w ciągu autostrady A4 Trasa Siekierkowska w Warszawie autostrada A2, odcinek Nowy Tomyśl Świecko autostrada A1, odcinek Swarożyn Nowe Marzy autostrada A4 Zgorzelec Krzyżowa droga ekspresowa S8, węzeł Konotopa w Warszawie estakady bielańskie w Warszawie Drogowa Trasa Średnicowa w Katowicach Krakowski Szybki Tramwaj metro warszawskie tunel św. Rafała Kalinowskiego w Krakowie rondo Mogilskie w Krakowie rondo i tunel gen. Ziętka w Katowicach parking podziemny na Groblach w Krakowie Stadion Narodowy w Warszawie Centrum Nauki Kopernik w Warszawie Świątynia Opatrzności Bożej w Warszawie kompleks Złote Tarasy w Warszawie zbiornik wodny Świnna Poręba Oczyszczalnia Ścieków Płaszów II w Krakowie Oczyszczalnia Ścieków Czajka w Warszawie układ przesyłowy ścieków z Warszawy lewobrzeżnej do oczyszczalni ścieków Czajka etap I kolektor E1 w Warszawie modernizacja lewobrzeżnej oczyszczalni ścieków w Poznaniu. Uzupełnieniem, ale i urozmaiceniem tego przeglądu krajowych inwestycji były teksty poświęcone wyróżniającym się budowlom Maj Czerwiec 2010 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 5

6 Pracuję ze słowem, żyję od słowa do słowa Zawsze podkreślam, że Na początku było słowo. Ale słowom nadaję nowe znaczenie, mając nadzieję, że przyczyniam się do wzbogacenia językowego obrazu świata. Jestem zwolenniczką budowania mostów cenię je za ich funkcję praktyczną, podziwiam za estetykę. Sama też staram się je budować, ale w kontekście relacji międzyludzkich. Bo do każdego można dotrzeć, czasem tylko trzeba się przeprawić na drugą stronę, by zrozumieć innego człowieka, by się z nim porozumieć. Bernarda Ambroża-Urbanek na świecie. I tak np. przybliżyliśmy historię mostów-symboli, jak Golden Gate czy most Vasco da Gamy, Millau Viaduct, nowych podziemnych obiektów, jak City-Tunnel Leipzig czy szwajcarski St. Gotthard Base Tunel, a także imponujących inwestycji kubaturowych Wschodu, jak tzw. Wieża Dubaju czy chińskie drapacze chmur. Najważniejsze wywiady O obliczu każdej firmy i instytucji decyduje wiedza i osobowość jej szefów. Doceniając znaczenie tego faktu, w niemal każdym numerze zamieszczaliśmy wywiad z prezesem firmy sytuującej się w ścisłej czołówce spółek wykonawczych. W ten sposób u źródła uzyskiwaliśmy informacje o bieżących i planowanych kontraktach tej firmy, a pośrednio o kondycji całej branży budowlanej. Spośród wielu wywiadów, które bardzo sobie cenimy, jest przeprowadzony ze śp. Lechem Kaczyńskim, który wówczas był prezydentem Warszawy. Rozmawialiśmy m.in. z: Dariuszem Blocherem, prezesem zarządu firmy Budimex-Dromex SA Romanem Wieczorkiem, prezesem zarządu Skanska SA Jerzym Wiśniewskim, prezesem zarządu PBG SA Konradem Jaskółą, prezesem zarządu Polimeksu-Mostostalu SA Jerzym Werle, dyrektorem generalnym Warbudu SA Markiem Stefańskim, prezesem zarządu Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych Pol-Aqua SA Jarosławem Popiołkiem, prezesem zarządu Mostostalu Warszawa SA Piotrem Kledzikiem, prezesem zarządu Bilfinger Berger Budownictwo SA Dominik Jarząbek przy pracy nad składem NBI w naszej redakcji przy ul. Zakopiańskiej, kwiecień 2010 Jestem grafikiem komputerowym, detepowcem, ale też filmoznawcą oraz fotografem. Posiadam legitymację prasową NBI o numerze 007. To chyba nie przypadek, coś mnie łączy z firmą produkującą filmy o Jamesie Bondzie. Tym czymś jest nazwa EON. Odczytuję ją jako wyraz nastawienia do życia i do pracy. Generalnie chodzi o to, że kompromisy są zbędne i albo się coś robi serio, albo wcale. Zwykłem parafrazować pewne przysłowie: Albo sobie pościelisz, albo się nie wyśpisz. Dominik Jarząbek inż. Štefanem Kovalčíkiem, dyrektorem Doprastav a.s., oddział w Polsce Jackiem Kulickim, prezesem zarządu Przedsiębiorstwa Budowy Kopalń PeBeKa SA Andrzejem Pielaszkiewiczem dyrektorem naczelnym Amitech Poland Sp. z o.o. Arkadiuszem Bachanem, dyrektorem firmy Per Aarsleff Polska Sp. z o.o. Andrzejem Balcerkiem, prezesem zarządu Górażdże Cement SA, przewodniczącym Stowarzyszenia Producentów Cementu Zygmuntem Paterem, prezesem zarządu PRM Mosty-Łódź SA Jarosławem Nielipińskim, zastępcą dyrektora firmy Warbud SA Regionu Centrum Lechem Skomorowskim, dyrektorem naczelnym Hobas System Polska Sp. z o.o. Stephanem Wartmannem, dyrektorem zarządzającym firmy Fazter AG Geobrugg Protection Systems Jarosławem Kanią, prezesem zarządu Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów SA w Katowicach Ryszardem Langerem, prezesem zarządu i dyrektorem naczelnym MPWiK SA w Krakowie, wiceprezesem Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie Markiem Wagnerem, prezesem zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Lublinie Sp. z o.o. Karolem Beszterdą, kierownikiem Działu Inwestycji Aquanet SA Maksymilianem Klankiem, byłym prezesem zarządu Kompanii Węglowej SA Leonem Kurczabińskim, dyrektorem ds. Promocji i Analizy Rynków w Katowickim Holdingu Węglowym SA Zbigniewem Zarębskim, dyrektorem naczelnym Kopalni Soli Wieliczka Antonim Tokarczukiem, dyrektorem Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie Rafałem Kaplerem, prezesem Narodowego Centrum Sportu Zbigniewem Kotlarkiem, prezesem zarządu Polskiego Kongresu Drogowego Lechem Witeckim, p.o. generalnego dyrektora dróg krajowych i autostrad prof. dr. hab. inż. Leszkiem Rafalskim dyrektorem naczelnym Instytutu Badawczego Dróg i Mostów w Warszawie prof. Janem Szyszko, ministrem środowiska Jerzym Polaczkiem, ministrem transportu Piotrem Woźniakiem, ministrem gospodarki Andrzejem Trzósło, zastępcą dyrektora ds. technicznych Kopalni Soli Wieliczka prof. Jackiem Majchrowskim, prezydentem Krakowa Krzysztofem Adamczykiem, pełnomocnikiem prezydenta Krakowa ds. inwestycji strategicznych prof. Lechem Kaczyńskim, prezydentem Warszawy Piotrem Uszokiem, prezydentem Katowic prof. dr. hab. inż. Antonim Tajdusiem, rektorem Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie prof. dr hab. inż. Stanisławem Stryczkiem, dziekanem Wydziału Wiertnictwa Nafty i Gazu AGH Stanisławem Drzewieckim, prezesem Izby Gospodarczej Wodociągi Polskie prof. dr. hab. inż. Andrzejem Kuliczkowskim oraz dr inż. Agatą Zwierzchowską z Polskiej Fundacji Technik Bezwykopowych prof. dr. hab. inż. Janem Biliszczukiem, kierownikiem Zakładu Mostów Instytutu Inżynierii Lądowej Politechniki Wrocławskiej 6 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj Czerwiec 2010

7 i współwłaścicielem Zespołu Badawczo-Projektowego Mosty- Wrocław S.C. Jackiem Nalaskowskim i prof. Józefem Dziopakiem z Politechniki Rzeszowskiej. Najważniejsze targi i konferencje Puls branży najlepiej wyczuwalny jest na targach i konferencjach. Na najważniejszych imprezach targowych, z długą tradycją i odbywających się zwykle corocznie, NBI jest zawsze obecne. Zapraszaliśmy gości do naszego stoiska podczas takich imprez, jak: Międzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego AUTO- STRADA-POLSKA, Targi Kielce Sp. z o.o. Międzynarodowe Targi Maszyn Budowlanych i Pojazdów Specjalistycznych MASZBUD, Targi Kielce Sp. z o.o. Międzynarodowe Targi Infrastruktury TRAFFIC-EXPO, Targi Kielce Sp. z o.o. Technologia i Infrastruktura Lotnisk TIL, Targi Kielce Sp. z o.o. Międzynarodowe Targi Ochrony Środowiska POLEKO, Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o. Targi Urządzeń i Technologii Branży Wodociągowo-Kanalizacyjnej HYDROSILESIA, Expo Silesia Targi INFRASTRUKTURA, Międzynarodowe Targi Polska Sp. z o.o. Międzynarodowe Targi Infrastruktura Wodno-Ściekowa, Targi Kielce Sp. z o.o. Targi Technologii, Produkcji i Wykorzystania Betonu ExpoBeton, Expo Silesia Targi Maszyn Budowlanych, Urządzeń i Technologii dla Infrastruktury INFRA-Meeting, Expo Silesia Międzynarodowe Targi Maszyn i Urządzeń dla Wodociągów i Kanalizacji WOD-KAN, Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie Targi GEOLOGIA GEO-EKO-TECH, Państwowy Instytut Geologiczny Międzynarodowe Targi Budownictwa BUDMA, Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o. Międzynarodowe Targi Maszyn Budowlanych i Drogowych, Pojazdów oraz Sprzętu Budowlanego Bumasz, Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o. Międzynarodowe Targi Branży Wodno-Kanalizacyjnej WODO- CIĄGI, Międzynarodowe Targi Poznańskie Sp. z o.o. NBI było patronem medialnym wielu konferencji. Zaproszono nas do objęcia patronatem takich imprez, jak m.in.: Gala Pontifex Cracoviensis w Krakowie, oddział Małopolski Związku Mostowców Rzeczpospolitej Polskiej Przepusty i przejścia dla zwierząt w Infrastrukturze Komunikacyjnej, Świąteczna Drogowo-Mostowa Żmigrodzka Sesja Naukowa, Infrastruktura Komunikacyjna Sp. z o.o. Wrocławskie Dni Mostowe, Zakład Mostów, Instytut Inżynierii Lądowej, Politechnika Wrocławska Podkarpackie spotkanie dyskusyjne, Zakład Dróg i Mostów, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Rzeszowska Budownictwo Podziemne, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie INFRAEKO Infrastruktura komunalna a rozwój zrównoważony terenów zurbanizowanych, Katedra Infrastruktury i Ekorozwoju, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Rzeszowska Konferencja Naukowo-Techniczna Awarie Budowlane, Wydział Budownictwa i Architektury, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny Prof. Józef Dziopak, Mariusz Karpiński-Rzepa, Robert Walczak z firmy Amitech i Daniel Słyś podczas uroczystej gali na konferencji INFRAEKO 2009, 5 czerwca 2009 Praca jest moją pasją. Kiedy pracuję, widzę tylko cel, może nim być np. dotarcie na spotkanie, niezależnie od wydatkowanego czasu, dystansu do pokonania, męczącej komunikacji. Każdy kolejny numer pisma jest nowym wyzwaniem. Informacje muszą być obiektywne, wręcz intuicyjne w odbiorze. Ważny jest styl i jakość. Niczego nie robimy dwa razy tak samo. Uczymy się na błędach. Jesteśmy otwarci na konstruktywną krytykę. Ważny też jest język tekstów zrozumiały, klarowany, poprawny. Nagrodą za ten wysiłek jest uznanie czytelników. Mariusz Karpiński-Rzepa Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu i Geoinżynierii, AGH Politechnika Wrocławska Technologie bezwykopowe w Inżynierii Środowiska NO-DIG POLAND, Politechnika Świętokrzyska Szkoła Geomechaniki, Politechnika Śląska w Gliwicach Ponadto bierzemy udział w konferencjach organizowanych przez Polski Kongres Drogowy w Warszawie, Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji RP oddział w Krakowie, Polski Komitet Geotechniki oraz Instytut Badawczy Dróg i Mostów w Warszawie. Pięć lat to wciąż dopiero początek. W planach mamy rozbudowę portalu, rozwój działalności wydawniczej, organizację konferencji. Będziemy zabiegać o nowych partnerów i pełniejszą współpracę z dotychczasowymi. Liczymy też na zwiększenie kręgu stałych autorów. Dostarczanie coraz ciekawszych tekstów traktujemy jako nasze zobowiązanie wobec czytelników w kolejnym pięcioleciu. Dr Tadeusz C. Alberski z Departamentu Stanu Nowy Jork, Anna Karpińska-Rzepa i Lidia Pobidyńska na targach INFRASTRUKTURA 2007, 17 października 2007 Rozpoznawalność tytułu i szerokie grono czytelników na tym najbardziej mi zależy jako osobie odpowiedzialnej za rozpowszechnianie czasopisma. Zadbaliśmy o to, aby nasze artykuły wyświetlały się jako pierwszy rekord w wyszukiwarkach internetowych. Taki drobiazg, ale jakże skuteczny. Anna Karpińska-Rzepa Maj Czerwiec 2010 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 7

8 Nowoczesne nie tylko w nazwie Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne to pismo nowoczesne nie tylko w nazwie, ale przede wszystkim w treści i sposobie prezentowania aktualnie rozwijanych technologii i ambitnych zadań inwestycyjnych tak m.in. oceniają poziom publikacji członkowie Rady Programowej naszego czasopisma. W rocznicę powstania NBI zapytaliśmy 10 członków Rady, czy w ciągu pięciu lat istnienia pismo spełniło oczekiwania środowisk naukowo i wykonawczo związanych z szeroko pojętym budownictwem i jaką rolę ma do odegrania w przyszłości. Dziękując za opinie, które publikujemy poniżej, a przede wszystkim za wkład pracy włożony przez Radę Programową w rozwój wydawnictwa, obiecujemy dołożyć starań, by pismo stawało się coraz ciekawsze i abyśmy mogli wspólnie obchodzić kolejne, piękne jubileusze. Bardzo cieszę się z jubileuszu czasopisma, którego matką chrzestną jest Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne narodziło się przecież we współpracy z pracownikami Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH. Moja radość jest tym większa, że czasopismo spełniło pokładane w nim oczekiwania. Prezentuje obecnie w sposób przekrojowy jakże różnorodną i dynamiczną branżę budowlaną, utrzymując wysoki poziom merytoryczny publikowanych materiałów oraz atrakcyjną szatę grafi czną. Jest to niezmiernie cenne, gdyż wymiana doświadczeń z wielu dziedzin pozwala czytelnikom na nowo spojrzeć na codzienne problemy zawodowe. Mam nadzieję, że w najbliższych latach czasopismo, jak i branża, którą się zajmuje, będą się dynamicznie rozwijać. Gratuluję Redakcji sukcesu, jakim niewątpliwie jest wypracowanie mocnej pozycji na rynku. Życzę, by w przyszłości nadal z dużym powodzeniem łączyło naukowe i praktyczne aspekty prezentowanych problemów. Czasopismo Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne powstało w bardzo dobrym momencie, gdyż od pięciu lat znakomicie wypełnia lukę informacyjną w dynamicznie rozwijającym się w Polsce szeroko rozumianym budownictwie. Trafi a do dużego kręgu ludzi zaangażowanych w prace projektowe, naukowo-badawcze i wykonawcze dzięki temu, że jest interesujące tak z teoretycznego, jak i przede wszystkim z praktycznego punktu widzenia. Między innymi dzięki przedstawianiu najnowocześniejszych technik i technologii z przedmiotowego zakresu, krajowe budownictwo znacznie podniosło swój poziom i z powodzeniem może konkurować na rynkach światowych. Na szczególne podkreślenie zasługuje aktualność opisywanej tematyki i coraz to wyższy poziom edytorski. Redakcja powinna być dumna i usatysfakcjonowana tak znaczącymi osiągnięciami uzyskanymi w ciągu pięciu lat. Z okazji jubileuszu serdecznie dziękuję całej Redakcji na czele z Panem Mariuszem Karpińskim-Rzepą za dotychczasową współpracę i życzę jeszcze większej liczby czytelników oraz kolejnych jubileuszy w jak najlepszej formie. W moim odczuciu pismo w okresie minionych pięciu lat dokonało dużego przeobrażenia zarówno jeżeli chodzi o zakres tematyczny problematyki zamieszczanych artykułów i komunikatów, jak również o szatę grafi czną. W początkowym okresie artykuły drukowane w czasopiśmie dotyczyły zagadnień związanych z geotechniką oraz geoinżynierią. W późniejszym czasie w sposób istotny zakres zainteresowań naukowo-technicznych został poszerzony. Analizując treści prezentowanych artykułów, daje się zauważyć, że obecnie część z nich ewoluuje w kierunku bardziej naukowym. W związku z czym można stwierdzić, że czasopismo Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne spełnia oczekiwania zarówno środowisk naukowych, jak i fi rm wykonawczych w szeroko rozumianym budownictwie inżynieryjnym. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne to pismo nowoczesne nie tylko w nazwie, ale przede wszystkim w treści i sposobie prezentowania aktualnie rozwijanych technologii i ambitnych zadań inwestycyjnych. Jego profi l obejmuje wszystkie aspekty budownictwa inżynieryjnego, a zrównoważenie branż w zawartości kolejnych numerów odpowiada w zasadzie aktualnym trendom rozwojowym. Jako hydrotechnik chętnie widziałbym więcej tematów mi bliskich, ale zdaję sobie sprawę, że pisać należy o tym, co się dzieje lub realistycznie planuje, a nie o pobożnych życzeniach. Pod tym względem czujemy dotkliwie 8 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj Czerwiec 2010

9 ekologiczny gorset krojony przez ideowych mitotwórców i cierpliwie czekamy na kompetentnych partnerów. W istocie bowiem wszyscy jesteśmy po tej samej stronie, tyle tylko że nie wszyscy to jeszcze wiedzą. NBI pomaga to zrozumieć i tego w kolejnych latach od Pisma oczekuję. Biorąc pod uwagę obszar moich zainteresowań, tj. technologie bezwykopowej diagnostyki budowy, napraw, uszczelniania, renowacji, rekonstrukcji i wymian przewodów infrastruktury podziemnej, z uznaniem mogę stwierdzić, iż czasopismo Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne wniosło bardzo duży wkład w ich propagowanie. Hasło nowoczesne, zawarte w tytule wydawnictwa, widoczne było w wielu ukazujących się w tym czasopiśmie artykułach dotyczących różnych dziedzin budownictwa inżynieryjnego. Zamieszczano informacje nie tylko o najciekawszych mostach, najwyższym budynku świata, najwyżej usytuowanej kolei itp., ale także o najnowszych materiałach, urządzeniach i technologiach bezwykopowych. Ukazywały się artykuły prezentujące rozwiązania nie tylko europejskie, ale także azjatyckie (np. największy kolektor kanalizacyjny Ø mm z funkcją komunikacyjną w okresach deszczowych), australijskie (np. dotyczące budowy kolektorów kanalizacyjnych bardzo głęboko usytuowanych, bo ponad 30 m pod powierzchnią terenu, czy nieznanych w Europie metod zabezpieczania kolektorów żelbetowych przed korozją) i wreszcie amerykańskie (np. te, które Międzynarodowe Stowarzyszenie Technologii Bezwykopowych na tym kontynencie nagrodziło statuetkami No-Dig Award). Wiele z artykułów dotyczyło zagadnień nieznanych w kraju. Przykładowo, w ostatnim numerze ukazały się artykuły prezentujące bezwykopowe technologie budowy tuneli i kolektorów kanalizacyjnych o dowolnych przekrojach poprzecznych, a nie tylko kołowych, czy opisujące technologie bezwykopowe umożliwiające pozyskiwanie energii ze ścieków płynących kolektorami kanalizacyjnymi. Szerokie spektrum czasopisma jest jego niewątpliwą zaletą, gdyż umożliwia pogłębianie wiedzy przez specjalistów różnych dziedzin budownictwa inżynieryjnego, objętych zakresem tematycznym wydawnictwa. W imieniu Polskiej Fundacji Technik Bezwykopowych, zrzeszonej w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Technologii Bezwykopowych, gratuluję Redakcji czasopisma dotychczasowych sukcesów na rynku wydawniczym, życząc również wielu następnych udanych jubileuszy. tematyki zarówno od strony projektowej i realizacyjnej, jak i badawczej. Przedstawiane artykuły, relacje i wywiady wpisują się również w trudny obszar działalności inżynieryjnej, jakimi są głównie zagadnienia dotyczące eksploatacji sieci, obiektów i urządzeń infrastruktury miejskiej. Pomimo że czasopismo pojawiło się na rynku wydawniczym stosunkowo niedawno, to ma ugruntowaną pozycję we wszystkich środowiskach inżynierskich i naukowych. Z tej szczególnej okazji składam gratulacje zespołowi redakcyjnemu, a zwłaszcza Panu Mariuszowi Karpińskiemu-Rzepie, redaktorowi naczelnemu czasopisma, za wielokrotnie prowadzone dyskusje merytoryczne oraz związane m.in. z organizacją konferencji i prezentacją medialną innowacyjnych osiągnięć. Szczególnie wysoko oceniam prezentowane w czasopiśmie relacje z trzech organizowanych przeze mnie konferencji naukowo-technicznych i branżowych, a także zamieszczane wywiady ze mną oraz ze specjalistami z kraju i z zagranicy. Były to dwie ogólnopolskie konferencje: Infrastruktura komunalna a rozwój zrównoważony terenów zurbanizowanych INFRAEKO 2008 (Paczółtowice, czerwiec 2008) i INFRAEKO 2009 (Niepołomice, czerwiec 2009), odbywające się pod patronatem Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, a także ogólnopolska konferencja branżowa Rola retencji ścieków w systemach kanalizacyjnych (Niepołomice, listopad 2009). Spośród dziewięciu czasopism, które podjęły się roli patronów medialnych tych konferencji, zdecydowanie najwyższą ocenę wystawiam zespołowi czasopisma Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne. Dziękując za dotychczasową, owocną współpracę, deklaruję jeszcze większe zaangażowanie się w działalność publikacyjną. Wybór tematów, publikowane treści i sposób ich przedstawiania, w tym zwłaszcza strona grafi czna czasopisma, zyskały moje wysokie uznanie. Jestem także wyrazicielem opinii wielu moich współpracowników, którzy wywodzą się z różnych środowisk inżynierskich i naukowych. W ramach propozycji na przyszłość uważam za celowe rozszerzenie dotychczasowego zakresu o tematykę związaną z infrastrukturą komunalną i odwodnieniem lotnisk, dotyczącą budowy sieci i obiektów do retencjonowania wód opadowych oraz odwodnienia terenów zurbanizowanych. Tematy te są nie tylko ważne dla modernizacji kraju, ale też bardzo aktualne, bowiem Polska nadal może liczyć na wysokie dofi nansowanie działalności inwestycyjnej z funduszy Unii Europejskiej na rozwój infrastruktury. Ten jubileusz jest również dla mnie, jako członka Rady Programowej czasopisma, najlepszą okazją do przedstawienia propozycji ufundowania i uroczystego wręczenia specjalnego wyróżnienia Panu Mariuszowi Karpińskiemu-Rzepie w formie statuetki lub w innej oryginalnej postaci. Z okazji jubileuszu pięciolecia istnienia czasopisma Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne z satysfakcją pozwalam sobie przekazać osobiste refl eksje, które są wynikiem mojej wieloletniej współpracy z tym tytułem prasowym. Prezentuje on technologie z górnej półki, a zamieszczane treści mają wysoki poziom merytoryczny. Oryginalny i szeroki jest zakres prezentowanej W ostatnich latach obserwujemy intensywne przeobrażenia w infrastrukturze budowlanej i komunikacyjnej naszego kraju. Są to często zmiany o charakterze historycznym. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne odgrywa istotną rolę w środowisku inżynierów budowlanych, propagując nowoczesne technologie i rozwiązania konstrukcyjne z różnych obszarów budownictwa, co przyczynia się do unowocześniania tej sfery Maj Czerwiec 2010 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 9

10 gospodarki. Ważna jest też rola pisma w upowszechnianiu krajowych osiągnięć inżynierskich. Oceniam, że profi l NBI odpowiada dzisiejszym wymaganiom, a jego szata edytorska jest wzorowa. Gratuluję czasopismu Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne jubileuszu pięciolecia. W życiu człowieka ten jubileusz to okres najintensywniejszego rozwoju i ogromnej radości z życia. Sądzę, że podobnie jest również w przypadku NBI. Tym bardziej jest mi miło, że mam okazję publikować w tym czasopiśmie swoje osiągnięcia praktycznie od początku jego istnienia i być członkiem Rady Programowej wśród wielu zacnych osobistości. Jubileusz jest dużym sukcesem całej redakcji na czele z redaktorem naczelnym, który dwoi się i troi, aby każdy kolejny numer był coraz lepszy pod względem zawartości merytorycznej, aktualności w budownictwie inżynieryjnym, jak i szaty grafi cznej. Gratuluję również sukcesywnie rosnącego grona odbiorców, z których większość to już stali czytelnicy. Zalicza się do nich kadra Uniwersytetu Zielonogórskiego wraz z moją skromną osobą. Uważam, że czasopismo znalazło swoje ugruntowane miejsce na rynku wydawniczym, gdyż przedstawia zagadnienia materiałowe, technologiczne i konstrukcyjne w coraz intensywniej rozwijającej się w Polsce infrastrukturze komunikacyjnej. Dzięki uprzejmości redakcji mam okazję upowszechniać wiedzę na temat nie zawsze docenianych elementów infrastruktury komunikacyjnej jakimi są przepusty, w specjalnym cyklu artykułów na ten temat. Cykl ten obejmuje również stosunkowo nowe elementy infrastruktury, tj. ekologiczne przejścia dla zwierząt. Jest to tym ważniejsze, że notujemy w tym zakresie, wbrew temu co się powszechnie uważa, ogromny postęp w zakresie materiałów, technologii, metod projektowania, badań, utrzymania i wzmacniania. Członkowie redakcji wielokrotnie uświetniali swoją obecnością organizowane z moim udziałem konferencje, sesje naukowe i seminaria szkoleniowe. Mam okazję w tym momencie serdecznie podziękować Redaktorowi Naczelnemu Panu Mariuszowi Karpińskiemu za wspieranie organizowanych przeze mnie Świątecznych Drogowo-Mostowych Żmigrodzkich Sesji Naukowych. Życzę dalszego rozwoju czasopisma dla dobra potrzebnej tak nam wszystkim nowoczesnej infrastruktury komunikacyjnej. Ad multos annos NBI! Lekturę artykułów drukowanych w Nowoczesnym Budownictwie Inżynieryjnym możemy studiować już od pięciu lat. Sam zawsze czytam je z dużym zainteresowaniem, bo chociaż moja specjalność jaką jest budownictwo mostowe jest dość wąska, to w każdym numerze znalazłem coś interesującego, związanego z mostami. Istotą tych artykułów i najważniejszym dążeniem było przedstawienie ciekawych osiągnięć i nowości z całego świata dotyczących inżynierii. Szczególnie interesujące i wyjątkowo pouczające były dla mnie prezentowane opinie różnych specjalistów na temat nowo zrealizowanych inwestycji inżynierskich. Zawsze wywoływały refl eksję, zmuszały do nowego spojrzenia i ponownej oceny własnych przemyśleń. Wzbudzanie wątpliwości uważam za najwyższą wartość publikowanych tekstów. Tę właśnie rolę spełnia Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne. Ponadto uważam, że artykuły publikowane w NBI są pisane dobrą polszczyzną, często znacznie lepszą niż teksty publikowane nawet w znaczących (punktowanych) czasopismach, co niewątpliwie jest zasługą wydawnictwa. Uważam jednak, że można podnieść atrakcyjność pisma przez wprowadzenie go na listę czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki. Mając nadzieję na dalszą dobrą i ciekawą lekturę, gratuluję Wydawcy jubileuszu pięciolecia, sobie i nam wszystkim życzę ciągłego podnoszenia poziomu i atrakcyjności publikacji, a Twórcom pisma dalszych sukcesów związanych z wydawaniem Nowoczesnego Budownictwa Inżynieryjnego. W ostatnich latach do szeroko rozumianej geotechniki i posadowienia obiektów inżynierskich wprowadzono wiele nowoczesnych technologii. Bezpośrednie kontakty z krajami Europy i wieloletnie inwestycje związane przede wszystkim z Euro 2012 wyraźnie przyczyniły się do ożywienia inwestycyjnego (niezależnie od problemów związanych z ogólnym kryzysem ekonomicznym). Można zaryzykować stwierdzenie, że wprowadzenie do praktyki inżynierskiej nowych technologii w posadowieniu różnego rodzaju obiektów budowlanych wyprzedziło metody analizy i metody obliczeń. W tym kontekście zapewnienie szybkiej, nowoczesnej i pełnej informacji dla dużego grona inżynierów różnych branż jest sprawą pierwszoplanową. Mam tu na myśli szeroki zespół ludzi: studentów, inżynierów, projektantów, wykonawców, inspektorów, pracowników nadzoru różnych szczebli, pracowników naukowych, nauczycieli akademickich, którzy powinni na bieżąco uzupełniać swoją wiedzę i przede wszystkim wprowadzać ją do codziennej praktyki. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne dociera do bardzo wielu osób z tego grona. Zawarte w czasopiśmie materiały oraz informacje są aktualne i stanowią poważne źródło bieżącej informacji dla wielu osób. Przedstawiono na łamach pisma wiele ciekawych realizacji z zastosowaniem nowych technologii. Warto tu podkreślić, że są to głównie obiekty zrealizowane w kraju i propagujące polską myśl techniczną. Uważam, że taki kierunek należy kontynuować. Promocja krajowych nowoczesnych rozwiązań w budownictwie inżynieryjnym powinna dominować w programie wydawnictwa. Polscy inżynierowie stoją przed nowym wyzwaniem praktycznego wprowadzenia zasad zawartych w normach europejskich do praktyki krajowej. Gratulując dotychczasowych dokonań życzę całemu Zespołowi Nowoczesnego Budownictwa Inżynieryjnego dalszych sukcesów i nowych inspiracji na najbliższe lata. Zebrała: Anna Biedrzycka 10 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj Czerwiec 2010

11 Żelbetowa rynna z inteligentną szczeliną Nasze żelbetowe odwodnienia liniowe mają wielki zakres zastosowań, do szybkiego i niezawodnego odwodnienia dróg, tym samym zapewniają większe bezpieczeństwo w ruchu ulicznym szybko i pewnie. Jest wiele możliwości zastosowań naszych żelbetowych odwodnień liniowych: > drogi i autostrady > tunele > stacje paliw > parkingi > obszary przemysłowe > porty > terminale kontenerowe > płyty postojowe oraz drogi kołowania na lotniskach HABA-BETON Johann Bartlechner Sp. z o.o. ul. Niemiecka 1 Olszowa PL Ujazd telefon +48/77/

12 Edytorial 4-10 Drodzy Czytelnicy! Upowszechniamy osiągnięcia inżynierskie 30 Dynamika rozwoju budownictwa i drogownictwa w Polsce 17 Tunel Emilia w Lalikach pierwszy pozamiejski tunel drogowy w Polsce Z wielką przyjemnością oddaję w Państwa ręce wyjątkowe, jubileuszowe wydanie NBI. Mija pięć lat od czasu, kiedy nasze pismo pojawiło się na rynku wydawnictw branżowych. Z tej okazji dla przypomnienia oraz dla nowych czytelników, jak zwykł mawiać nasz stały autor dr hab. Adam Wysokowski, zebraliśmy garść faktów z tego okresu: najciekawsze wywiady, najważniejsze tematy, czołowe imprezy, nad którymi sprawowaliśmy patronat. Poprosiliśmy też o ocenę poziomu czasopisma członków Rady Programowej, która składa się z osób o uznanym dorobku i pozycji w świecie naukowym. Jeśli Państwa ocena jest choćby tylko częściowo zgodna z głosami członków Rady, czuję się niezmiernie usatysfakcjonowany. A co jeszcze przygotowaliśmy? Zgodnie z obietnicą daną w poprzednim numerze, przedstawiamy nowo oddany do użytku tunel Emilia w Lalikach, pierwszy pozamiejski tunel drogowy w Polsce, wydrążony we fliszu Sobczakowej Grapy. Imponujący przestrzenią, dobrze oświetlony i bezpieczny dla kierowców, jest pierwszą z zaplanowanych w tym rejonie inwestycji drogowych, które skrócą i ułatwią dojazd w Beskidy i dalej na Słowację. Generalnym wykonawcą tunelu w Lalikach była słowacka firma Doprastav a.s. Wiosna to początek sezonu budowlanego. Wiele miejsca poświęcamy zatem wielkim inwestycjom drogowym, jak np. Trasa Mostu Północnego, która budowana jest już równo rok, oraz inwestycjom kubaturowym, jak Stadion Narodowy obiekt zainteresowania całego społeczeństwa. Ciekawą analizę sytuacji w drogownictwie ostatnich 20 lat przynosi artykuł Dynamika rozwoju budownictwa i drogownictwa w Polsce. Jego autorzy wskazują na fakt występowania kryzysów w budownictwie, powtarzających się dość regularnie co 8 10 lat, a także próbują odpowiedzieć na pytanie, w którym miejscu tej sinusoidy polskie budownictwo znajduje się obecnie. Wiosną przyspiesza także budowa mostów. Powstają one m.in. w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie. O tych inwestycjach piszemy w numerze. Natomiast w stałym cyklu poświęconym mostom świata, pióra naszego amerykańskiego korespondenta, przeczytają Państwo porywającą relację o niezwykłych mostach 18-milionowego Szanghaju. Jak wszyscy wiemy, maj jest miesiącem wodociągowców, a to za sprawą odbywających się w tym miesiącu w Bydgoszczy targów WOD-KAN, najważniejszej w roku imprezy tej branży. Z tej okazji piszemy m.in. o postępach w rozbudowie i modernizacji OŚ Czajka w Warszawie i fenomenalnym programie wdrażanym przez stołeczne Wodociągi, tzw. modelu matematycznym sieci kanalizacyjnej i wodociągowej. Z kolei Wodociągi Krakowskie podsumowują dobiegający końca, a realizowany od 2006 r., program modernizacji gospodarki wodno-ściekowej w Krakowie etap I, współfinansowany przez UE. Uzyskana poprawa wydajności i niezawodności systemu poprawiła standard życia mieszkańców w rejonach objętych zakresem projektu oraz przyczyniła się do lepszej ochrony środowiska przyrodniczego. Na zakończenie chciałbym serdecznie podziękować wszystkim Czytelnikom za zainteresowanie pismem, cenne uwagi i przywiązanie do naszego tytułu, czego doświadczamy już od pięciu lat. Autorom spoza zespołu redakcyjnego bardzo dziękuję za fachowe teksty, a Reklamodawcom za zaufanie, że pismo dobrze realizuje nie tylko funkcje informacyjne, ale i także skutecznie promuje ich firmy. Bądźmy nadal razem! Warbud buduje Czajkę 22 Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam, artykułów sponsorowanych i ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo do skracania nadesłanych tekstów i opatrywania ich własnymi tytułami. Jakiekolwiek wykorzystywanie w całości lub we fragmencie materiałów zawartych w ogólnopolskim magazynie branżowym Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne bez zgody wydawcy jest zabronione. Zabroniona jest bezumowna sprzedaż czasopisma po cenie niższej od ceny detalicznej ustalonej przez wydawcę, sprzedaż numerów aktualnych i archiwalnych po innej cenie jest nielegalna i grozi odpowiedzialnością karną. Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne, Kraków 2010 P A R T N E R Z Y M E R Y T O R Y C Z N I Akademia Górniczo-Hutnicza Im. Stanisława Staszica Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Politechnika Świętokrzyska Politechnika Śląska Wydział Górnictwa i Geologii Polska Fundacja Technik Bezwykopowych Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Komunikacji Rzeczpospolitej Polskiej Oddział w Krakowie Polski Komitet Geotechniki Oddział Małopolski

13

14 Spis treści Upowszechniamy osiągnięcia inżynierskie Anna Biedrzycka 8 Nowoczesne nie tylko w nazwie Anna Biedrzycka 17 Tunel Emilia w Lalikach pierwszy pozamiejski tunel drogowy w Polsce Anna Siedlecka 20 Poprawa wydajności i niezawodności krakowskiej infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej Anna Gierek, Grzegorz Cyganik 22 Warbud buduje Czajkę Bernarda Ambroża-Urbanek 26 Rury HOBAS OD 3000 rozmieszczone pod Warszawą HOBAS System Polska Sp. z o.o. 30 Dynamika rozwoju budownictwa i drogownictwa w Polsce Wiesław Kozioł, Dorota Łochańska, Łukasz Machniak 36 Promocja polskiego mostownictwa nagrody Pontifex Cracoviensis Anna Siedlecka 38 Geotechnika i budownictwo specjalne Anna Siedlecka 40 Drogi samorządowe zaniedbane 95 procent Tomasz Orłowski 44 Trasa Mostu Północnego w rok od rozpoczęcia budowy Mariusz Karpiński-Rzepa, Anna Biedrzycka 48 Stadion Narodowy w Warszawie Anna Janas-Karaś, Juliusz Sikora 52 Przesłona przeciwfiltracyjna w technologii jet grouting Maciej Stasiński, Mariusz Łoszewski 54 Mosty Szanghaju miasta transformacji Krzysztof Dąbrowiecki 58 Mosty Krakowa Piotr Tatara 62 Narzędzia komunikacji wizualnej na rynku budowlanym Sebastian Białęcki 64 Modernizacja rurociągu tranzytowego wody uzdatnionej z SUW Kalinko do przepompowni Chojny w Łodzi Robert Walczak 66 Matematyczny model sieci warszawskich wodociągów i kanalizacji zaczyna pracę Wojciech Bliźniak 68 Ochrona przed upadkiem z wysokości na pionowych wejściach drabinowych Aleksander Walas 70 Bezodkrywkowa odnowa studni rewizyjnych Paweł Nurzyński, Tomasz Pawlak 74 Pierścienie odciążające mity i rzeczywistość Grzegorz Śmiertka 76 Nowe systemy wierceń Atlas Copco Andrzej Majczyna, Artur Makoś, Michał Góral 80 Nowości Intrac na targach Autostrada-Polska Intrac Polska Sp. z o.o. 82 Wiadukty w rodzimym krajobrazie Grażyna Łagoda 86 Bezpieczeństwo posadowienia obiektu według norm europejskich Anna Siemińska-Lewandowska 92 Podwieszany most przez Wisłę w Krakowie Anna Siedlecka 94 Palownice IPC Konrad Sas 96 Przepusty w infrastrukturze komunikacyjnej cz. 8 Adam Wysokowski, Jerzy Howis 104 Bezwykopowa odnowa przewodów kanalizacyjnych powłoką żywiczną z dwoma niezależnymi przekrojami o wielofunkcyjnych zastosowaniach Andrzej Kuliczkowski 105 Tajwan przeciski hydrauliczne w zróżnicowanych warunkach geologicznych Z prof. Keh-Jian Shou, członkiem Honorowego Komitetu Naukowo-Organizacyjnego konferencji No-Dig Poland 2010, rozmawia Andrzej Kuliczkowski 14 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj Czerwiec 2010

15 Redakcja Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne OGÓLNOPOLSKI MAGAZYN BRANŻOWY Wydawca: Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Mariusz Karpiński-Rzepa Dziennikarze: Anna Biedrzycka szef działu Studio graficzne i multimedia: Dominik Jarząbek szef działu studio@kebodesign.pl Redakcja: Anna Karpińska-Rzepa (szef biura) ul. Zakopiańska 9/101, Kraków tel.: , , fax: redakcja@nbi.com.pl Bernarda Ambroża-Urbanek bernarda@nbi.com.pl Małgorzata Piechota Anna Siedlecka Krzysztof Sikora Kinga Wolska Grafik: Magdalena Jarząbek m.jarzabek@nbi.com.pl Redaktor naczelny: Mariusz Karpiński-Rzepa mariusz.karpinski@nbi.com.pl Reklama i marketing: Anna Karpińska-Rzepa szef działu tel.: , fax: anna.karpinska@nbi.com.pl Internet: Łukasz Jezierski szef działu portal@nbi.com.pl Damian Karpiński Redaktor wydania: Lena Bełdan lena.beldan@nbi.com.pl Lidia Pobidyńska tel.: lidia@nbi.com.pl Prenumerata: Kolporter SA, Garmond Press Sprzedaż: Salony EMPiK oraz redakcja Dystrybucja: Teresa Siedlecka, Ararat Vision prenumerata@nbi.com.pl Druk: Pasaż Sp. z o.o. Nakład: 7000 egzemplarzy Projekt okładki: Dominik Jarząbek Zdjęcia na okładce: MPWiK SA w Krakowie R E K L A M A

16 Nasi Doradcy RADA PROGRAMOWA Rada Programowa Nowoczesnego Budownictwa Inżynieryjnego czuwa nad wysokim poziomem merytorycznym pisma, opiniuje wybrane artykuły i pełni funkcję doradczą w zakresie podejmowanych tematów, współtworząc program merytoryczny wydawnictwa. Rada działa od chwili założenia pisma i składa się z wybitnych przedstawicieli różnych dziedzin nauki związanych z budownictwem. Na jej czele stoi JM Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie prof. dr hab. inż. Antoni Tajduś. prof. dr hab. inż. Antoni Tajduś Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie prof. dr hab. inż. Andrzej Gonet Zakład Wiertnictwa i Geoinżynierii Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu AGH dr hab. inż. Jerzy Z. Piotrowski, prof. PŚk Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Świętokrzyskiej prof. dr hab. inż. Stanisław Stryczek Zakład Wiertnictwa i Geoinżynierii Wydział Wiertnictwa Nafty i Gazu AGH dr hab. inż. Kazimierz Gwizdała, prof. PG Katedra Geotechniki Geologii i Budownictwa Morskiego Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Politechniki Gdańskiej prof. dr hab. inż. Krystian Probierz Wydział Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej prof. dr hab. inż. Andrzej Kuliczkowski Prezes Polskiej Fundacji Technik Bezwykopowych, Zakład Wodociągów i Kanalizacji Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Świętokrzyskiej prof. dr hab. inż. Zbigniew Kledyński Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej prof. dr hab. inż. Jakub Siemek Zakład Gazownictwa Ziemnego Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH prof. dr hab. inż. Jan Biliszczuk Zakład Mostów Instytut Inżynierii Lądowej Politechniki Wrocławskiej dr hab. inż. Kazimierz Kłosek, prof. PŚl Zakład Dróg i Kolei Wydział Budownictwa Politechniki Śląskiej prof. dr hab. inż. Andrzej Wichur Katedra Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki Wydział Górnictwa i Geoinżynierii AGH dr hab. inż. Marek Cała Katedra Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki Wydział Górnictwa i Geoinżynierii AGH prof. dr hab. inż. Wiesław Kozioł Katedra Górnictwa Odkrywkowego Wydział Górnictwa i Geoinżynierii AGH dr hab. inż. Adam Wysokowski, prof. UZ Zakład Dróg i Mostów Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego prof. dr hab. inż. Józef Dubiński Główny Instytut Górnictwa dr hab. inż. Marek Łagoda, prof. PL Katedra Dróg i Mostów Wydział Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej, Instytut Badawczy Dróg i Mostów dr inż. Jacek Alenowicz Katedra Inżynierii Drogowej Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Politechniki Gdańskiej, Polskie Stowarzyszenie Geosyntetyczne prof dr. hab. inż. Józef Dziopak Katedra Infrastruktury i Ekorozwoju Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Rzeszowskiej prof. dr hab. inż. Maciej Mazurkiewicz Katedra Ekologii Terenów Górniczych Wydział Górnictwa i Geoinżynierii AGH dr inż. Agata Zwierzchowska Zakład Wodociągów i Kanalizacji Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Świętokrzyskiej

17 Budownictwo podziemne Laliki Tunel Emilia w Lalikach pierwszy pozamiejski tunel drogowy w Polsce Anna Siedlecka, Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Budowa odcinka drogi ekspresowej S69 Szare Laliki, z pierwszym w Polsce pozamiejskim tunelem drogowym w miejscowości Laliki, była prowadzona od listopada 2007 r. Zgodnie z umową, zakończenie realizacji przypadło na koniec listopada 2009 r. Odcinek ten liczy łącznie 4,7 km, a sam tunel 678 m. W ramach zadania powstał także węzeł drogowy Laliki. Tunel otwarto 5 marca 2010 r. Maj Czerwiec 2010 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 17

18 Laliki Budownictwo podziemne Jednym ze strategicznych celów spółki akcyjnej Doprastav a.s. Bratislava jest zaistnienie z ciekawymi realizacjami na rynkach zagranicznych, systematyczne rozwijanie działalności za granicą i zajęcie mocnej pozycji wśród dobrze prosperujących firm budowlanych w Europie Środkowej i na świecie. Po systematycznej analizie rynku budowlanego w krajach ościennych postanowiliśmy przystąpić do przetargu na budowę tunelu w Lalikach w ramach zadania Budowa drogi ekspresowej S69 Bielsko-Biała Żywiec Zwardoń, odcinek C2: Szare Laliki. Przetarg ten wygraliśmy w konsorcjum z innymi firmami. Budowę ukończyliśmy w ustalonym terminie. Tunel w Lalikach, nazwany imieniem matki papieża Jana Pawła II Emilia, był realizowany w trudnych warunkach geologicznych i geotechnicznych. Dzięki doświadczeniu Doprastavu w pracy w podobnych warunkach na Słowacji, podczas budowy tunelu nie wystąpiły żadne kłopoty ani niespodziewane sytuacje. Aktualnie Doprastav realizuje wiele ważnych inwestycji w Polsce, głównie na autostradach A1 i A4. Celem firmy i jej partnerów jest połączenie ponad 57-letniego doświadczenia w budownictwie z potencjałem polskiego rynku budowlanego. Jeżeli do tego dojdzie, osiągniemy duży sukces. inż. Dušan Šamudovský, CSc. członek zarządu i dyrektor generalny Doprastav a.s. Doprastav w ramach zagranicznej działalności jest od dawna obecny w Czechach, co wynika z tradycji posiadania wspólnego państwa przez Czechów i Słowaków Czechosłowacji. Po trudnych negocjacjach został podpisany kontrakt na budowę autostrady w Azerbejdżanie, którą opisało na swoich łamach Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne (inż. Dusan Bozik, inż. Juraj Serva, inż. Ivan Rondos, inż. Viera Klimentova, Pierwsza w Azerbejdżanie autostrada z prawdziwego zdarzenia, NBI 2009, nr 4 [25], s ). Po zakończeniu tego kontraktu czeka nas budowa kolejnej autostrady w Azerbejdżanie. Na etapie końcowym jest też realizacja budowy obwodnicy miasta Makó na południu Węgier. W zasadzie bez akwizycji i długotrwałego marketingu, za to z sukcesem weszliśmy na polski rynek, realizując dziś już ukończony tunel Emilia w Lalikach. Aktualnie wykonujemy z naszym partnerem, Polimeksem-Mostostalem SA, trzy ważne budowy na autostradach A1 i A4. Dotychczasowe realizacje zaowocowały zawarciem umowy o współpracy, którą 27 sierpnia 2009 r. podpisali prezesi zarządów obu firm. Uzyskiwane przez Doprastav wyniki zobowiązują nas do dalszej aktywności na polskim rynku i tego zobowiązania zamierzamy się podjąć. inż. Robert Turanský dyrektor ds. przedsiębiorstw zagranicznych Doprastav a.s. 18 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj Czerwiec 2010

19 Budownictwo podziemne Laliki Tunel drogowy jest dwukierunkowy, o dwóch pasach ruchu, z równoległym tunelem ewakuacyjnym. Klasyfikowany jest jako drogowy, płytki, wykonany metodami górniczą i odkrywkową, jednonawowy o obudowie monolitycznej żelbetowej. Przekrój poprzeczny tunelu ma kształt podkowiasty, wynikający z charakteru pracy konstrukcji. Tunel ten ma za zadanie przeprowadzenie trasy przez Sobczakową Grapę (766 m n.p.m.), górę masywu Beskidu Żywieckiego. W budowie geologicznej występują utwory fliszu karpackiego o dużej zmienności warstw oraz kątów ich zapadania. Masyw fliszowy, w którym drążony był tunel, charakteryzuje się zmiennością strukturalną, a tym samym skomplikowaną tektoniką. Podczas drążenia zastosowano zasady NATM, tj. Nowej Austriackiej Metody Budowy Tuneli, w myśl których górotwór stanowi element konstrukcji nośnej obiektu. Podczas drążenia używano wierteł i środków wybuchowych na całej powierzchni przekroju tunelu. W pierwszej fazie wykonywano obudowę wstępną, która doprowadzała do samonośności górotworu, a następnie obudowę stałą, żelbetową o grubości, 40 cm. W tunelu zaprojektowano pięć par wentylatorów strumieniowych, montowanych do stropu w rozstawie co 135 m, oraz dwa wentylatory w tunelu ewakuacyjnym, rozmieszczone w okolicach portali. System wentylacji ma za zadanie pracę w trybie normalnej eksploatacji, jak i pracę w przypadku pożaru. W przypadku wystąpienia awarii uruchamia się system nagłośnienia ewakuacyjnego. System kamer dostosowany jest do uzyskania ciągłości obrazu na całej trasie tunelu, obraz z kamer jest przesyłany do pomieszczeń monitoringu. Wartość inwestycji odcinka S69 Szare Laliki to 391 mln zł, a koszt budowy samego tunelu wyniósł 147,2 mln zł. Generalnym wykonawcą tunelu w Lalikach była słowacka firma Doprastav a.s. Budowa pierwszego, klasycznego tunelu w Polsce od początku była dla firmy Doprastav i dla mnie osobiście wielkim wyzwaniem. Krótko po rozpoczęciu prac okazało się, że miejscowe warunki geologiczne i geotechniczne są bardzo niekorzystne. Dzięki zespołowej pracy wszystkich zainteresowanych udało się nam dokończyć realizację tunelu Emilia w zaplanowanym terminie, z zachowaniem najwyższej jakości, bez wypadków i awarii. W trakcie realizacji budowy czuwała przy nas św. Barbara i za to jej dziękujemy. Kieruję też słowa podziękowania do przedstawicieli inwestora za to, że mieliśmy możliwość realizacji tak ciekawej budowy. Dziękuję pracownikom Doprastavu, podwykonawcom, przedstawicielom administracji państwowej i samorządów, odpowiedzialnym urzędom oraz mieszkańcom za okazaną cierpliwość w trakcie realizowanych prac budowlanych. Doprastav jest w Polsce znaczącym partnerem i konkurentem, który dzięki referencjom uzyskanym za budowę tunelu Emilia w Lalikach kontynuuje prace przy innych inwestycjach. Nasze zespoły, złożone przede wszystkim z polskich inżynierów, techników i robotników, są gwarancją zadowolenia zamawiającego. Wierzę, że partnerzy znaleźli w nas odpowiedzialnych, uczciwych i zaangażowanych budowlańców, w których interesie jest wspólny sukces. inż. Štefan Kovalčík dyrektor Doprastav a.s. Oddział w Polsce, Bielsko-Biała Prace budowlane na odcinku drogi ekspresowej S69 Szare Laliki zakończyły się w listopadzie 2009 r. i od tej chwili tunel wyposażany był w nowoczesny, unikatowy system monitorujący, który następnie testowano. Wszystkie kontrole sprawności systemu monitorującego zakończyły się powodzeniem i wiem, że kierowcy będą mieli do dyspozycji bezpieczny tunel, leżący w malowniczym otoczeniu Beskidu Żywieckiego. Tym samym wykorzystana została pożyczka Europejskiego Banku Inwestycyjnego na budowę pierwszego etapu drogi ekspresowej S69 Żywiec Zwardoń o łącznej długości 27 km. Pierwsze prace rozpoczęły się w 2002 r. Droga ta obfituje w nowoczesne i śmiałe rozwiązania infrastrukturalne; na szczególną uwagę zasługują estakady w Milówce i Kamesznicy, przejście graniczne z Republiką Słowacką w Zwardoniu, pierwszy pozamiejski tunel drogowy w Lalikach, przejście dla dużych zwierząt w Przybędzy. Przypomnę jeszcze, że w tym roku rozpocznie się realizacja odcinka od Bielska-Białej do Żywca o długości ponad 15 km, w 2011 r. budowa obejścia Węgierskiej Górki, a w maju przyszłego roku zakończy się budowa obwodnicy Bielska-Białej. Po sfinalizowaniu wszystkich tych prac kierowcy będą mogli bezpiecznie i szybko dojechać w Beskidy i dalej na Słowację. mgr inż. Krzysztof Raj dyrektor oddziału GDDKiA w Katowicach Maj Czerwiec 2010 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 19

20 Kraków Wodociągi Kontrakt nr 1, zadanie nr 2: budowa komory na kanale wykonanym w technologii mikrotunelingu w ul. Sieroszewskiego, fot. archiwum MPWiK SA w Krakowie Poprawa wydajności i niezawodności krakowskiej infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej Anna Gierek, Grzegorz Cyganik, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji SA w Krakowie Właśnie dobiega końca projekt pod nazwą Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie etap I. Jest to jedna z dwóch inwestycji z zakresu infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej realizowanych przez Wodociągi Krakowskie. Ukończenie ostatniej fazy przedsięwzięcia, jaką jest budowa kanalizacji we wschodniej części miasta, zaplanowano na koniec czerwca 2010 r. Decyzją Komisji Europejskiej z 19 grudnia 2005 r. Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji SA w Krakowie uzyskało 59-procentowe dofinansowanie do zadań realizowanych w ramach projektu Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie etap I i tym samym stało się beneficjantem Funduszu Spójności. Z uwagi na fakt, że koszty kwalifikowane wyniosą 36,4 mln euro, udział Funduszu Spójności sięga 21,5 mln euro. Pozostałe koszty kwalifikowane (14,9 mln euro) oraz koszty niekwalifikowane (2,0 mln euro) pokrywają Wodociągi Krakowskie. Projekt obejmuje zakresem zadania inwestycyjne rozpisane na sześć kontraktów: 1. Uporządkowanie kanalizacji w rejonie Borku Fałęckiego poprzez odłączenie potoku Urwisko oraz Budowa kanału odciążającego kolektor B w Nowej Hucie. 2. Renowacja systemu kanalizacyjnego miasta Krakowa kanały przełazowe. 3. Renowacja systemu kanalizacyjnego miasta Krakowa kanały nieprzełazowe Kraków. 4. Renowacja systemu kanalizacyjnego miasta Krakowa kanały nieprzełazowe Nowa Huta. 5. Budowa systemu kanalizacji sanitarnej we wschodnich rejonach miasta Krakowa (Nowa Huta). 6. Inżynier Kontraktu dla projektu Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie etap I. Kontrakt nr 1 Kontrakt, na który składały się dwa zadania: Uporządkowanie kanalizacji w rejonie Borku Fałęckiego poprzez odłączenie potoku Urwisko oraz Budowa kanału odciążającego kolektor B w Nowej Hucie, dobiegł końca 31 stycznia 2008 r. Realizacja pierwszego z zadań polegała na odłączeniu potoku Urwisko od kanalizacji miejskiej Krakowa i doprowadzenie go do pierwotnej zlewni, tj. rzeki Wilgi. W związku z tym wykonawca robót konsorcjum firm Przedsiębiorstwo Robót Górniczych Metro Sp. z o.o. oraz Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych Inkop zbudował odpowiednie koryto kierujące (wlot potoku do kanału), kanał o średnicy 1400 mm i 1600 mm i długości 350 m oraz wylot brzegowy z kanału do rzeki Wilgi. Drugie zadanie miało na celu budowę kolektora ogólnospławnego o długości 895 m i przekroju 1400 mm, ośmiu komór połączeniowych i przelotowych, a także komory przelewowej. Kolektor ten przejął nadmiar ścieków z os. Centrum E w dzielnicy Nowa Huta. Realizacja projektu przyniosła przede wszystkim znaczne polepszenie sprawności systemu kanalizacyjnego w rejonie Borku Fałęckiego oraz os. Centrum E, co ma niebagatelne znaczenie podczas ulewnych deszczów. Dochodziło wtedy do nadmiernego przepełnienia kolektora ogólnospławnego, co bezpośrednio doprowadzało do zanieczyszczenia poprzez 20 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj Czerwiec 2010