Praxisteil und Zusammenfassung

Transkrypt

1 Intytut Leibniza ekologicznego Rozwoju Przetrzennego Leibniz-Intitut für ökologiche Raumentwicklung e. V. (IÖR) Regionalny Związek Planowania Górne ŁuŜyce Dolny Śląk Regionaler Planungverband Oberlauitz-Niederchleien Brandenburgki Uniwerytet Techniczny w Cottbu, Katedra planowania ekologicznego Brandenburgiche Techniche Univerität Cottbu, Lehrtuhl Umweltplanung Strategiche Umweltprüfung (SUP) für die Regionalplanung Entwicklung eine trannationalen Prüf- und Verfahrenkonzepte für Sachen, Polen und Tchechien Praxiteil und Zuammenfaung Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowiko (SOOŚ) dla planowania regionalnego Opracowanie trannarodowej koncepcji badawczej i proceduralnej dla Sakonii, Polki i Czech Część praktyczna i podumowanie Strategické zkoumání vlivu na životní protředí (SEA) pro regionální plánování Vývoj trannárodní koncepce zkoumání a potupu pro Čeko, Sako a Polko Praktická čát a hrnutí Drezno, luty 2007 Projekt finanowany przez Unię Europejką w ramach Inicjatywy Wpólnotowej INTERREG III A

2

3 INTERREG III A Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowiko dla planowania regionalnego Opracowanie trannarodowej koncepcji badawczej i proceduralnej dla Sakonii, Polki i Czech Część praktyczna i podumowanie Projekt finanowany przez Unię Europejką w ramach Inicjatywy Wpólnotowej INTERREG III A Leibniz-Intitut für ökologiche Raumentwicklung e. V. (IÖR) Weberplatz Dreden Dipl.-Ing. Lar Stratmann Prof. Dr. Stefan Heiland Prof. Dr. Marku Reinke cand. Dipl.-Ing. Marianne Hauff Regionaler Planungverband Oberlauitz-Niederchleien Käthe-Kollwitz-Straße Bautzen Dipl.-Ing. Dirk Bölitz Brandenburgiche Techniche Univerität Cottbu, Lehrtuhl Umweltplanung Erich Weinert Straße Cottbu Dipl.-Ing. Hendrike Helbron Prof. Dr. Michael Schmidt Drezno, luty 2007

4 Tłumaczenie na polki: Henryk Luchowki, Wrocław, Oborniki Śląkie (PL) Tłumaczenie do czeki: Sven Dietrich, Frýdlant v Čechách (CZ)

5 Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowiko dla planowania regionalnego Opracowanie trannarodowej koncepcji badawczej i proceduralnej dla Sakonii, Polki i Czech Część praktyczna i podumowanie

6 SOOŚ dla planowania regionalnego Część praktyczna i podumowanie Spi treści Spi treści Spi treści...6 Tabele...8 Ryunki...8 Część A Podumowanie raport końcowy INTERREG III A-Projekt transea Prezentacja projektu Stan wdroŝenia dyrektywy 2001/42/EG Struktura pańtwa oraz truktury adminitracyjne Sytemy planowania regionalnego oraz oceny oddziaływania na środowiko w Polce, Sakonii i Czechach Trangraniczny udział władz oraz opinii publicznej Wkaźniki oraz dane Trangraniczne oddziaływania na środowiko Metodyka oceny Monitoring Wnioek...31 Część B Cześć praktyczna Funkcja części praktycznej Podtawy SOOŚ w kontekście międzynarodowych i krajowych przepiów prawnych Struktura pańtwa i truktury adminitracyjne w Sakonii, Polce i Czechach Sytemy planowania i punkty wyjściowe do integracji SOOŚ z procedurami planowania regionalnego w Sakonii, Polce i Czechach Integracja oceny oddziaływania na środowiko w proceie planowania regionalnego Koncepcja oceny i potępowania Screening Scoping Przedmioty badania Dobra chronione Konkretyzacja dóbr chronionych i kwetii ochronnych Przedtawienie podumowujące kwetii ochronnych w tzw. litach gończych WaŜność pozczególnych kwetii ochronnych w badaniu trangranicznym Zaoby danych Prognoza i ocena Wpółczynniki działania i wkaźniki działania

7 SOOŚ dla planowania regionalnego Część praktyczna i podumowanie Spi treści Włączenie wpółczynników działania do treści planu regionalnego, przeznaczonych do pogłębionego badania Włączenie wpółczynników działania do kwetii ochronnych Powiązanie treści planu regionalnego z kwetiami ochronnymi za pośrednictwem wpółczynników działania Wyprowadzanie wkaźników działania na podtawie wpółczynników działania Utalanie tref działania promień badania Ocena alternatywna Oddziaływania kumulatywne Ocena zbiorcza oddziaływań na środowiko planów regionalnych Struktura raportu o tanie środowika Trangraniczny udział władz i opinii publicznej Powiadomienie kompetencje/podanie punktów kontaktowych Termin powiadomienia Treść powiadomienia Forma udziału opinii publicznej danego pańtwa Wyznaczanie terminów Przeprowadzenie konultacji utnych Ogłozenie decyzji Monitoring trangranicznych oddziaływań na środowiko Tłumaczenia Dotrzymywanie terminów Monitoring środowika Treści monitoringu Uczetnicy i relacje miedzy nimi Czynności robocze Bibliografia...73 Część C Podtawy prawne trangranicznej SOOŚ Podtawy prawne w Sakonii Podtawy prawne w Rzeczpopolitej Polkiej Podtawy prawne w Republice Czekiej

8 SOOŚ dla planowania regionalnego Część praktyczna i podumowanie Spi treści Tabele Tabela 1: Plany regionalne oraz SOOŚ w Sakonii, Polce oraz Czechach Tabela 2: Propozycje integracji SOOŚ w procedurze opracowania planów regionalnych w Sakonii Tabela 3: Itotne dokumenty z zaobami danych dla SOOŚ w Sakonii, Polce i Czechach Tabela 4: Kwetie ochronne oraz wkaźniki o zczególnym znaczeniu trangranicznym Tabela 5: Od OOŚ do SOOŚ: międzynarodowe i krajowe uregulowania prawa o ochronie środowika naturalnego i prawa zagopodarowania przetrzennego Tabela 6: Plany regionalne oraz SOOŚ w Sakonii, Polce oraz Czechach Tabela 7: Propozycje integracji SOOŚ w procedurze opracowania planów regionalnych w Sakonii Tabela 8: Wykaz kwetii ochronnych w SOOŚ planu regionalnego Tabela 9: Kwetia ochronna Gl 2, Funkcja filtra/bufora Tabela 10: Kwetie ochronne oraz wkaźniki o zczególnym znaczeniu trangranicznym Tabela 11: Itotne dokumenty z zaobami danych dla SOOŚ w Sakonii, Polce i Czechach Tabela 12: Włączenie wpółczynników działania do utaleń planu regionalnego Tabela 13: Odnośność kwetii ochronnych poprzez wpółczynniki działania Tabela 14: Tabela 15: Tabela 16: Tabela 17: Powiązanie treści planu regionalnego z kwetiami ochronnymi za pośrednictwem wpółczynników działania Macierz ryczałtowo utalonych tref działania w odnieieniu do treści planu regionalnego i kwetii ochronnych Lita pytań kontrolnych kryteriów wyboru na przykładzie VRG/EG uŝytkowanie energii wiatrowej (wyciąg) Lita pytań kontrolnych ocena pojedynczego przypadku VRG/EG uŝytkowanie energii wiatrowej Tabela 18: Katalog pytań dotyczących oddziaływań kumulatywnych dla creeningu i copingu.. 61 Tabela 19: Właściwy urząd (organ) / punkty kontaktowe w przypadku międzynarodowej SOOŚ w planowaniu regionalnym Tabela 20: Kategorie treści monitoringu Ryunki Ryunek 1: Jednotki terenowe planu regionalnego w rejonie przygranicznym Sakonia- Polka-Czechy Ryunek 2: Porównanie truktur pańtwowych i adminitracyjnych Ryunek 3: Propozycja monitoringu SOOŚ w planie regionalnym w Sakonii Ryunek 4: Porównanie truktury pańtwa i truktur adminitracyjnych Ryunek 5: Informowanie udział kooperowanie: Formy udziału opinii publicznej Ryunek 6: Relacje miedzy uczetnikami monitoringu środowika w Sakonii

9 SUP für die Regionalplanung Zuammenfaung Teil A, Kap. 1: Projektvortellung 9

10 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A: Podumowanie 10

11 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A: Podumowanie CZĘŚĆ A PODSUMOWANIE RAPORT KOŃCOWY INTERREG III A-PROJEKT TRANSSEA 11

12 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 1: Prezentacja projektu 1 Prezentacja projektu Dyrektywa 2001/42/EG Parlamentu Europejkiego oraz Rady Europejkiej dotycząca oceny oddziaływania na środowiko określonych planów i programów wymaga (najpóźniej poczynając od roku 2004) od wzytkich pańtw członkowkich Unii Europejkiej przeprowadzenia tzw. Strategicznej oceny oddziaływania na środowiko (SOOŚ). 1 Celem SOOŚ jet zapewnienie wyokiego poziomu ochrony środowika pod względem wpierania trwałego rozwoju oraz przyczynienie ię do uwzględnienia kwetii ekologicznych przy opracowaniu i przyjęciu planów i programów. W Niemczech SOOŚ tanowi nowy intrument, podcza gdy krajowe przepiy obowiązujące w Polce oraz w Czechach juŝ od dłuŝzego czau przewidują porównywalne intrumenty. Polka oraz Czechy dyponują tym amym pewnymi doświadczeniami na tym pole, jednak równieŝ nowy jet wymóg ewentualnego inicjowania w ramach potępowania trangranicznego. W chwili obecnej w Wolnym Kraju Sakonii dokonuje ię aktualizacji krajowego planu rozwoju na rok Oznacza to równieŝ przeprowadzenie po raz pierwzy Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowiko. Partnerami projektowymi byli Intytut Ekologicznego Rozwoju Przetrzennego im. Leibniza, Regionalny Związek Planowania (RPV) Górne ŁuŜyce Dolny Śląk oraz Politechnika Brandenburka w Cottbu. Partnerami wpółpracującymi w ramach projektu były ąiadujące urzędy regionalne regionów Liberec oraz Útí, a takŝe urzędy marzałkowkie województwa lubukiego oraz dolnośląkiego (Wojewódzkie Biuro Urbanityki we Wrocławiu). Projekt INTERREG III A-Projekt transea miał na celu opracowanie metod i procedur pozwalających na trangraniczne przeprowadzenie Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowiko (SOOŚ) na potrzeby planów regionalnych. Elementem kładowym projektu było równieŝ przetetowanie opracowanych podejść Projektem ramach aktualizacji planu regionalnego Górne ŁuŜyce Dolny Śląk. Region Górne ŁuŜyce Dolny Śląk jet najbardziej wyuniętym na wchód pośród pięciu regionów planitycznych w Wolnym Kraju Sakonii. Region znajduje ię w niemiecko-polko-czekim trójkącie pańtw i tym amym otrzymuje zczególne wparcie w zakreie trangranicznego udziału odpowiadającego wymaganiom określonym w dyrektywie o SOOŚ (patrz. Ryunek 1). Mając powyŝze na uwadze w okreie od lipca 2004 października 2006 realizowano praktyczny projekt INTERREG III A Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowiko w celu planowania regionalnego opracowanie trannarodowej koncepcji badawczej i proceduralnej dla Sakonii, Polki i Czech. 1 Dyrektywa 2001/42/EG Parlamentu Europejkiego oraz Rady Europejkiej dotycząca oceny oddziaływania na środowiko określonych planów i programów (SUP-RL) z dnia 27 czerwca

13 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 1: Prezentacja projektu Planungregion Lauitz-Spreewald Ryunek 1: Jednotki terenowe planu regionalnego w rejonie przygranicznym Sakonia-Polka- Czechy 13

14 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 1: Prezentacja projektu W centrum projektu znajdowały ię natępujące elementy: Podtawy truktury pańtwa oraz truktury adminitracyjne, a takŝe integracja SOOŚ i planów regionalnych w Sakonii, Polce i Czechach, Identyfikacja celów ekologicznych dla płazczyzny regionalnej oraz operacjonalizacja poprzez wkaźniki oceny tanu środowika i oddziaływania na środowiko, a takŝe pozukiwanie dotępnych zaobów danych w Sakonii, Polce i Czechach, Metody dla róŝnych wymagań SOOŚ dla planów regionalnych (np. alternatywna ocena oraz ocena kumulatywnego oddziaływania), Procedury trangranicznego udziału władz oraz opinii publicznej, a takŝe Monitorowanie negatywnego oddziaływania na środowiko. Punktem cięŝkości projektu było opracowanie oraz przetetowanie trangranicznego udziału w ramach SOOŚ pomiędzy Sakonią, Polką oraz Czechami. Podtawę tworzyło porównanie ytemów planowania regionalnego oraz oceny oddziałania na środowiko. Przy zatoowaniu SOOŚ uwzględnić naleŝy krajową pecyfikę. I tak przykładowo odmienne efekty wiąŝące planów regionalnych prowadzą do zróŝnicowanego topnia udziału opinii publicznej. Podtawy planowania były źródłem wkazówek itniejącej kali oceny środowika. Itniejące juŝ mechanizmy nadzoru mogą kztałtować monitoring trangraniczny. Ponadto porównawcze przedtawienie róŝnych ytemów w Sakonii, Polce i Czechach ma umoŝliwić władzom amodzielną optymalizację przedkładanych propozycji oceny In potępowania oraz dotoowanie ich do włanych doświadczeń. 2 Stan wdroŝenia dyrektywy 2001/42/EG Wolny Kraj Sakonia w momencie rozpoczęcia projektu nie dyponował jezcze doświadczeniami w zakreie SOOŚ. Natomiat ąiadujące regiony w Czechach oraz w Polce dokonywały juŝ ocen oddziaływania na środowiko na potrzeby planów regionalnych, poniewaŝ krajowi utawodawcy przewidzieli to juŝ przed wejściem w Ŝycie dyrektywy Wpólnoty Europejkiej. Jednak takŝe tam nie przeprowadzono jezcze trangranicznej trategicznej oceny oddziaływania na środowiko. W Czechach dokonano całkowitego wdroŝenia dyrektywy WE wraz z nowelizacją utawy nr 100/2001 GBl. dotyczącej oceny oddziaływania na środowiko w roku TakŜe tutaj przewidziano trangraniczne potępowanie SOOŚ. Ze względu na regulacje przejściowe nie dotyczy to jednak jezcze trwającego obecnie potępowania dotyczącego planu regionalnego w ąiadujących regionach Liberec oraz Úti. W Polce wdroŝenia dokonano w roku 2001 uchwalając utawę o ochronie środowika oraz niektóre natępujące po niej zmiany utawy. 3 W odnieieniu do planów zagopodarowania przetrzeni województw obowiązuje utawa o planowaniu przetrzennym i gopodarce przetrzennej. 4 Wymaga ona opracowania tzw. prognozy ekologicznej. W prognozie tej prezentowane ą wprawdzie równieŝ itotne oddziaływania na środowiko, jednak trangraniczne potępowanie z udziałem władz i opinii publicznej nie jet tu przewidziane. Trangraniczne udział władz i opinii publicznej w ramach SOOŚ natąpi w Polce jedynie w przypadku planów i programów ektorowych Utawa nr 93/2004 GBl., z dnia 29 tycznia 2004 o zmianach utawy nr 100/2001 GBl., o ocenie oddziaływania na środowiko (Zákon č. 93/2004 Sb., ze dne 29. ledna 2004, ktěrym e mění zákon č. 100/2001 Sb., 2001 o pouzování vlivů na životní protředí) Utawa z dnia r. Prawo ochrony środowika (Dz.U. Nr. 62, Poz.627 z późniejzymi zmianami) Utawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagopodarowaniu przetrzennym (Dz.U.Nr 80, poz. 717 z późniejzymi zmianami) 14

15 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 2: Stan wdroŝenia wytycznej 2001/42/EG W Niemczech ze względu na federalną trukturę pańtwa wdroŝenie dyrektywy WE uległo opóźnieniu. Prawdzie w czerwcu 2004 dokonano jezcze terminowego dotoowania utawy o zagopodarowaniu przetrzennym 5, ale utawa o zagopodarowaniu przetrzennym całej federacji tworzy jedynie ramy prawne, wymagające konkretyzowania przez utawy o planach zagopodarowania pozczególnych krajów związkowych. Sakońka krajowa utawa o zagopodarowaniu przetrzennym jet obecnie zmieniana przez utawę 6 i najprawdopodobniej nie wejdzie w Ŝycie przed tyczniem Do tego czau naleŝy odpowiednio toować utawę o zagopodarowaniu przetrzennym oraz wytyczną WE. 3 Struktura pańtwa oraz truktury adminitracyjne RóŜnice w trukturze pańtwa oraz trukturach adminitracyjnych kutkują w odmiennych zakreach kompetencji w amach SOOŚ. Federalna truktura pańtwa w Niemczech ma zczególny charakter, co powoduje róŝnice w trukturach adminitracyjnych i zakreach kompetencji nie tylko pomiędzy Niemcami, Czechami i Polką, lecz równieŝ pomiędzy pozczególnymi niemieckimi krajami związkowymi. RóŜnice pomiędzy landami mogą ulegać dalzemu naileniu, poniewaŝ najnowza zmiana kontytucji pozwala w ramach tzw. reformy federalnej 7 landom przyzłości na kompletne odtąpienie m.in. od federalnej utawy o zagopodarowaniu przetrzennym. Dla Republiki czekiej oznacza to, Ŝe w kwetiach trangranicznych będzie muiała ona dotoować ię do odmiennych truktur adminitracyjnych oraz potępowań w ąiadujących krajach związkowych Sakonia oraz Bawaria. Dla Rzeczpopolitej Polkiej dotyczy to ąiadujących z nią landów Sakonia, Brandenburgia oraz Meklemburgia-Pomorze Przednie. W Niemczech płazczyznę pańtwową tworzy pańtwo federalne oraz pozczególne kraje związkowe (patrz Ryunek 2). Regionalna płazczyzna amorządowa itnieje dopiero na poziomie okręgu. Na zlecenie Wolnego Kraju Sakonii Regionalne Związki Planowania jako zrzezenie wielu okręgów oraz miat pozaokręgowych opracowują plany regionalne Utawa o gopodarce przetrzennej (ROG) z dnia 18 ierpnia 1997 (BGBl. I 2081, 2102), otatnio zmieniona przez utawę z dnia 3 maja 2005 (BGBl. I, S. 1224) Projekt utawy dotyczącej wprowadzenia oceny oddziaływania na środowiko określonych planów i programów oraz udziału opinii publicznej w kwetiach dotyczących środowika zgodnie z dyrektywą WE 2003/35/EG w wolnym Kraju Sakonii Utawa zmieniająca kontytucję z dnia 28 ierpnia 2006 (BGBl. I S. 2034) 15

16 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 3: Struktura pańtwa Niemcy Kraj Związkowy Sakonii Federacja Bundetaat Kraj związkowy Bundeland Okręg adminitracyjny Regierungpräidium Rzeczpopolita Polka Pańtwo Urząd wojewódzki Republika Czeka Pańtwo Národní tát Regionalny związek planowania Regionaler Planungverband Urząd marzałkowki Region Kraj Okręg Landkrei Gmina Gemeinde Powiat Gmina Gmina o rozzerzonym zakreie kompetencji Obec rozšířenou půobnoti Gmina z gminnym urzędem nadzoru Obce pověřeným obecním úřadem Gmina Obec Organy SOOŚ odpowiedzialne na planowanie regionalne Ryunek 2: Porównanie truktur pańtwowych i adminitracyjnych 8 W Republice Czekiej w Pradze mieści ię centralna adminitracja rządowa, a od roku 2002 regiony ą regionalnymi jednotkami adminitracyjnymi. Powierzono im pańtwowe zadanie opracowania planów terenowych DuŜych Jednotek Terenowych regionów (ÚP VÚC kraje) wzgl. tzw. podtaw rozwoju przetrzennego zgodnie z nowym prawem budowlanym. W Polce na płazczyźnie pańtwowej itnieje centralna adminitracja rządowa w Warzawie, a w kaŝdym województwie wojewoda pełni funkcje pańtwowego organu nadzoru. Ponadto wojewódzki Urząd Marzałkowki realizuje zadania amorządu regionalnego, m.in. opracowuje Wojewódzki Plan Zagopodarowania Przetrzennego. 8 w oparciu o Knippchild, Robert: Prezentacja: trwałe planowanie przetrzenne i ekologiczne. Dwutronne forum Euroregionu Styria - Północna Słowacja. Trangraniczna kooperacja w zakreie środowika jako czynnik konkurencyjności. Maribor trona 18 (niepublikowany manukrypt) 16

17 SOOŚ dla planowania regionalnego Część A, rozdz. 4: Sytemy planowania regionalnego oraz SOOŚ 4 Sytemy planowania regionalnego oraz oceny oddziaływania na środowiko w Polce, Sakonii i Czechach Odmienne ytemy planowania i realizacji oceny oddziaływania na środowiko prowadzą równieŝ do zróŝnicowanego zakreu wdroŝenia dyrektywy SOOŚ w Sakonii, Czechach i w Polce (patrz Tabela 1). Zmiany nowego czekiego prawa budowlanego zbliŝające do iebie dokumenty planityczne w Czechach i Sakonii w topniu znacznie więkzym niŝ dotychcza. Oba dokumenty mają charakter wiąŝący dla organów akceptacyjnych w podejmowanych przez nie decyzjach o znaczeniu regionalnym. Na nadrzędnej płazczyźnie planowania gmin itnieje obowiązek dotoowania ię do planów regionalnych. Polki plan zagopodarowania przetrzeni jet wprawdzie równieŝ wiąŝący dla innych urzędów, jednakŝe w przypadku konfliktu z planami gminnymi konieczne ą negocjacje pomiędzy marzałkiem województwa a wójtem gminy dotyczące włączenia treści planu zagopodarowania przetrzennego. Nie ma bezpośredniego obowiązku dotoowania planów gminnych. 9 Pomimo to równieŝ w Polce przewidywana jet zmiana przepiów o planowaniu przewidująca wzmocnienie wiąŝącego działania planów regionalnych. 10 Plany regionalne we wzytkich trzech krajach ąiedzkich opracowywane ą oparciu o ocenę środowika naturalnego i krajobrazu. Przy opracowaniu SOOŚ korzytać moŝna ze toownych dokumentów łuŝących za kalę oceny. I tak tudium ekofizjograficzne w Polce 11, a prognozy, koncepcje i trategie ochrony środowika naturalnego w Czechach tanowią właściwe dokumenty, dotępne publicznie. W Sakonii natomiat brak jet amodzielnego ramowego planu krajobrazowego. Funkcję tę przejmuje tu jednocześnie plan regionalny w ramach tzw. integracji głównej. Za podtawę łuŝy tu wprawdzie pecjalne opracowanie dotyczące ochrony naturalnej, oraz pielęgnacji krajobrazu, jet ono jednak dokumentem niewiąŝącym, niedotępnym publicznie. Nowe prawo budowlane w Czechach przewiduje opracowania co dwa lata raportu kontrolnego, który moŝe ew. połuŝyć do dokonania zmian wzgl. aktualizacji zaad rozwoju przetrzennego w regionie. Raport kontrolny moŝe równieŝ przejmować dane z dokumentacji nadzoru zgodnie z art. 10 wytyczne SOOŚ. Korzytne jet tu równieŝ rozwiązanie zawarte w nowym czekim prawie budowlanym, dotyczące uzgadniania projektu raportu kontrolnego z objętymi nim urzędami, zanim zotanie to a tym amym równieŝ potrzeba aktualizacji potanowione przez zgromadzenie regionalne. W Polce ejmik wojewódzki kłada co cztery lata okreowy raport, który równieŝ moŝe zotać wykorzytany do prowadzenia kontroli w ramach SOOŚ. W Sakonii na poziomie planowania regionalnego przewidziano jedynie bieŝącą oberwację przetrzeni, która nie prowadzi jednak do ytematycznego opracowania raportu. W Sakonii raport ten wraz z krajowym raportem o rozwoju naleŝy opracować jedynie dla poziomu całego obzaru wolego Kraju Sakonii. Czechy dyponują ytemem zapewnienia jakości oceny oddziaływania na środowiko. Zgodnie z nim oceny oddziaływania na środowiko mogą być porządzane wyłącznie przez autoryzowanych rzeczoznawców, przy czym opracowujący mui być dodatkowo oobą prywatną. W Polce prawo opracowania raportu o oddziaływaniu na środowiko ma kaŝdy za wyjątkiem podmiotów planitycznych. W Sakonii przyjęte jet, iŝ podmiot planityczny opracowuje zarówno plan regionalnym, jak i raport o oddziaływaniu na środowiko Dendewicz, Stanyław: Elementy kładowe ytemu planowania regionalnego oraz gopodarki przetrzennej w Polce, W: Wojewódzkie Biuro Urbanityczne, Regionalny Związek Planowania Górne ŁuŜyce Dolny Śląk (wyd.): biuletyn dolnośląkoakoŝkiego regionu przygranicznego. Zezyt nr 1/2001. Wrocław, Bautzen. tr. 11 Wkazówka Pani Maji Włoińkiej (Urząd Marzałkowki Województwa Lubukiego) na konferencji kończącej projektu INTERREG III A-Projekt dniu w Dreźnie Zarząd Województwa Dolnośląkiego, Wojewódzkie Biuro Urbanityczne we Wrocławiu (wyd.): Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląkiego. Wrocław. Litopad

18 SOOŚ dla planowania regionalnego Część A, rozdz. 4: Sytemy planowania regionalnego oraz SOOŚ W Sakonii oraz Czechach w przyzłości wymagać ię będzie trangranicznego udziału władz oraz opinii publicznej, o ile projekt planu regionalnego pozwala podziewać ię znaczącego trangranicznego oddziaływania na środowiko. Natomiat polkie plany zagopodarowania przetrzeni zgodnie z polkim prawem nie wymagają udziału pańtw ąiedzkich w ramach trangranicznego potępowania SOOŚ. W przeciwieńtwie do Polki i Czech oceny oddziaływania na środowiko w Niemczech traktowane ą jako nieamodzielna część urzędowego potępowania adminitracyjnego. SOOŚ (SEA) nie jet tak jak OOŚ (EIA) pomyślana jako amodzielne potępowanie. Centralne urzędy SOOŚ jako pecjalityczne organy nadzoru, tak jak przykładowo czekie minitertwo środowika, nie mają w Niemczech wych odpowiedników. Dotyczy to równieŝ Sakonii, gdzie odpowiedzialność za realizację SOOŚ poczywa na wykonawcy planu i gdzie Regionalny Zarząd Planowania w oparciu o raport o oddziaływaniu na środowiko oraz tanowiko władz i opinii publicznej ame oceniają plan pod kątem oddziaływania na środowiko (patrz ry. 1). Dlatego teŝ SOOŚ w Sakonii nie ma Ŝadnych materialno-prawnych konekwencji dla planów regionalnych. SOOŚ nie zamyka ię włanym aktem adminitracyjnym. Inaczej ytuacja wygląda w Czechach oraz w Polce, gdzie na płazczyźnie pańtwowej organy SOOŚ określają oddziaływanie na środowiko i mogą wywierać wpływ na decyzję wykonawców planu. Tabela 1: Plany regionalne oraz SOOŚ w Sakonii, Polce oraz Czechach Wolny Kraj Sakonia Rzeczpopolita Polka Republika Czeka Przedmiot Utawa planityczna Nazwa dokumenty planitycznego Sakońka krajowa utawa o planowaniu Plan regionalny Utawa o planowaniu oraz zagopodarowaniu przetrzennym Plan zagopodarowania przetrzennego Skala planu regionalnego 1: : : Działanie wiąŝące w tounku do nadrzędnej płazczyzny planowania Utawa o SOOŚ dla planu regionalnego Skala oceny w zakreie ochrony środowika Obowiązek dotoowania planów gminy Sakońka krajowa utawa o planowaniu (obecnie projekt zmiany, ROG i.v.m. SUP-RL określa ramy) Specjalityczne opracowanie dotyczące ochrony środowika oraz pielęgnacji krajobrazu, ramowy plan krajobrazowy (brak amodzielnego dokumentu) W przypadku konfliktów z planami gminnymi negocjacje dotyczące przejęcia treści planu zagopodarowania przetrzeni pomiędzy wojewódzkim urzędem marzałkowkim oraz wójtem gminy/burmitrzem/prezydentem miata Utawa o ochronie środowika Rzeczpopolitej Polkiej, Utawa o planowaniu i zagopodarowaniu przetrzennym Wojewódzkie opracowanie ekofizjograficzne, Wojewódzki program ochrony środowika Utawa nr 183/2006 GBl., o planowaniu przetrzennym i prawie budowlanym (nowa utawa budowlana) Zaady rozwoju przetrzennego w regionie Obowiązek dotoowania planów gminy Utawa nr 100/2001 i ocenie oddziaływania na środowiko Republiki Czekiej In werji utawy nr 93/2004 Koncepcja ochrony środowika naturalnego i krajobrazu w regionie, Granice wykorzytania terenu zlecenia planu regionalnego 18

19 SOOŚ dla planowania regionalnego Część A, rozdz. 4: Sytemy planowania regionalnego oraz SOOŚ Tabela 1: Plany regionalne oraz SOOŚ w Sakonii, Polce oraz Czechach Wolny Kraj Sakonia Rzeczpopolita Polka Republika Czeka Kto jet odpowiedzialny? Wykonawca planu regionalnego Regionalny Zarząd Planowania Urząd Marzałkowki Urząd Regionalny Urząd zatwierdzający plan regionalny Sakońkie Minitertwo Spraw Wewnętrznych (nadzór pecjalityczny i prawny) Właściwy miniter budownictwa, gopodarki przetrzennej i miezkalnictwa (nadzór prawny) Minitertwo Rozwoju Regionalnego (nadzór pecjalityczny i prawny) Opracowujący raport o tanie środowika KaŜdy, równieŝ wykonawca projektu KaŜdy poza wykonawcą projektu Akredytowane ooby prywatne Organ nadzorujący SOOŚ Sakońkie Minitertwo Spraw Wewnętrznych (nadzór prawny) Wojewoda / wojewódzki inpektor zdrowia (nadzór pecjalityczny i prawny) Minitertwo Środowika (nadzór pecjalityczny i prawny) Organ odpowiedzialny za trangraniczną SOOŚ Jako kraj pierwotny >> Regionalny Zarząd Planowania (Minitertwo Środowika Rzeczpopolitej Polkiej tylko dla planów ektorowych) Minitertwo Środowika Republiki Czekiej Jako kraj objęty << Regionalny Zarząd Planowania (Zgodnie z projektem utawy nowelizującej) 12 Minitertwo Środowika Rzeczpopolitej Polkiej Minitertwo Środowika Republiki Czekiej Monitoring realizacji planu regionalnego Itniejący obowiązek nadzoru realizacji planu regionalnego BieŜąca oberwacja przetrzenna (brak obowiązku raportowania) Okreowa ocena planu zagopodarowania przetrzennego województwa w okreach 4-letnich (prawozdanie dla ejmiku i uchwała) Raport kontrolny, łącznie z udziałem władz w odtępach mak. 2-letnich (uchwała podejmowana przez zgromadzenie regionalne) 12 Zgodnie z projektem utawy z lipca 2006 Wolnego Kraju Sakonii o wdroŝeniu oceny oddziaływania na środowiko pewnych planów i programów oraz o udziale połeczeńtwa w prawach dotyczących środowika, opatym na dyrektywie Wpólnoty Europejkiej 2003/35/WE, związek planowania regionalnego jet tu właściwym organem. Projekt tej utawy potkał ię tymczaem z krytyką związku planowania regionalnego. O dykuji dotyczącej kompetencji moŝna ię dowiedzieć w końcowym raporcie z projektu (cz. B, roz ). W ytuacji gdy pańtwo ąiednie jet pańtwem planującym jak i kontrolującym, a zaitnieją problemy przy jednoznacznym wkazaniu właściwego organu biorącego udział w potępowaniu trangranicznym w Sakonii, itnieje natępująca moŝliwość nawiązania kontaktu. W tam wypadku pańtwo ąiednie moŝe ię zwrócić do Sakońkiego Minitertwa Środowika i Rolnictwa, które pokieruje je do właściwego organu. 19

20 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 5: Trangranicznego udziału 5 Trangraniczny udział władz oraz opinii publicznej Prawnego wdroŝenia dyrektywy o SOOŚ dokonano w Czechach, Polce, a otatnio równieŝ w Niemczech. Prawne wdroŝenie w Wolnym Kraju Sakonii natąpi wkrótce. Ponadto oparto ię na doświadczeniach z wdroŝenia trangranicznego projektu OOŚ. 13 Opracowana INTERREG projekcie INTERREG III A propozycja trangranicznego udziału w Sakonii, Polce oraz w Czechach obejmuje natępujące komponenty: Przedmiot trangranicznego potępowania SOOŚ Właściwe urzędy / wyznaczenie kontaktów Termin oraz treść zawiadomień Forma udziału władz i opinii publicznej Określenie oraz zachowanie terminów Realizacja konultacji utnych Podawanie do wiadomości decyzji Nadzorowanie trangranicznego oddziaływania na środowiko Tłumaczenia. Plany regionalne ą w Sakonii, w Polce i w Czechach przedmiotem potępowania SOOŚ. Decyzje o tym, czy dany plan regionalny moŝe mieć znaczny wpływ na środowiko, podejmowane ą w kaŝdym indywidualnym przypadku. W razie potrzeby przeprowadzić naleŝy trangraniczną procedurę udziału. W Polce dla planów zagopodarowania przetrzennego prawo krajowe nie przewiduje jednak trangranicznej procedury SOOŚ. Pomimo to, w przypadku, gdy trona niemiecka oraz czeka uznają, Ŝe dany plan zagopodarowania przetrzennego moŝe w znaczącym topniu trangranicznie oddziaływać na środowiko ich krajów, moŝliwe jet poprozenie właściwego organu Minitertwa Środowika Rzeczpopolitej Polkiej o przeprowadzenie trangranicznych konultacji. Prawo międzynarodowe wymaga zapewnienia takich konultacji. Organem odpowiedzialnym za trangraniczne potępowanie SOOŚ jet w Sakonii jako kraju źródłowym wykonawca projektu, a więc am Regionalny Związek Planowania (RPV). W Czechach organ SOOŚ w minitertwie środowika we wpółpracy z minitertwem praw zagranicznych odpowiada za przeprowadzenie trangranicznej procedury SOOŚ. W Polce jednotką wyznaczoną do kontaktów z krajami ąiedzkimi jet zaadniczo minitertwo środowika. W przypadku, gdy czekie środowiko dotknięte zotanie oddziaływaniami planów wdraŝanych w krajach ąiedzkich, za kontakty trangraniczne odpowiada minitertwo środowika. RównieŜ w Polce minitertwo środowika jet jednotką kontaktową, wpierane jet jednak przy udziale opinii publicznej oraz ocenie oddziaływania na środowiko przez odpowiednie urzędy wojewódzkie. W Sakonii brak jet na razie uregulować prawnych. Widocznym jednak taje ię, Ŝe Sakońkie Minitertwo Środowika i Rolnictwa (SMUL) w ramach trangranicznego udziału władz i opinii publicznej dąŝy jedynie do pełnienia roli pewnego rodzaju krzynki pocztowej. Oznacza to, Ŝe po otrzymaniu przez SMUL wkazówek o oddziaływaniach polkich lub czekich planów i programów na akońkie środowiko od minitertwa środowika Rzeczpopolitej Polkiej lub Republiki Czekiej kraje ąiedzkie odyłane ą do właściwego organu, który w Niemczech odpowiada za równorzędne projekty. 13 Minitertwo środowika Finlandii; Minitertwo środowika Szwecji oraz Minitertwo miezkalnictwa, planowania przetrzennego i środowika, Holandia (wyd.): Przewodnik po praktycznym zatoowaniu konwencji Epoo. Porozumienie i ocenie oddziaływania na środowiko w ramach trangranicznych (UN ECE). Fińki Intytut Środowika (SYKE), Finlandia. 2003, w internecie: 20

21 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 5: Trangranicznego udziału Organem tym byłby Regionalny Związek Planowania, gdyby chodziło o plany regionalne. 14 Regulacja ta wynika z niemieckiej zaady realizacji oceny oddziaływania na środowiko jako nieamodzielnej części urzędowej procedury adminitracyjnej. Z perpektywy projektu INTERREG identyfikacja dla kaŝdego podlegającego SOOŚ polkiego lub czekiego planu właściwego organu akońkiego twarza jednak automatycznie pewne problemy. Z tego m.in. względu celowym byłoby równieŝ w Sakonii przenieienie odpowiedzialności na organ SOOŚ, np. na Sakońkie Minitertwo Środowika i Rolnictwa jako najwyŝzy organ odpowiedzialny za środowiko na wypadek, gdyby plany lub programy krajów ąiedzkich miały w powaŝnym topniu oddziaływania na środowiko Sakonii. Oficjalne powiadomienie kraju ąiedzkiego odbywa ię na w oparciu o toowane dokumenty w ramach raportu o tanie środowika. Dobrowolny udział w copingu jet zalecany dla zapewnienia odpowiednio wczenej wymiany aktualnych danych ekologicznych. Wymiana ta powinna odbywać ię ze wparciem organów regionalnych. W przypadku Czech jako kraju źródłowego pozotaje zaadniczo w odpowiedzialności akredytowanego rzeczoznawcy odpowiednio wczene zdobycie danych ekologicznych od objętego przewidywanym znaczącym oddziaływaniem kraju ąiedzkiego. Otrzymuje on przy tym wparcie minitertwa środowika jako właściwego organu SOOŚ oraz jednotki kontaktowej. W Sakonii w oparciu o polko-niemieckie porozumienie o ocenie oddziaływania na środowiko (EIA) w ramach trangranicznych 15 dąŝy ię do bezpośredniego przedtawienia tanowika objętych tym oddziaływaniem władz oraz opinii publicznej pańtwa ąiedzkiego akońkiemu wykonawcy planu. Uzaadnia ię to zaadą równorzędności i wzajemności przy udziale kraju ąiedzkiego. Opinia publiczna kraju ąiedzkiego powinna otrzymać takie ama prawa udziału jak niemiecka opinia publiczna. W Polce i Czechach opinia publiczna mui jednak przetawiać we tanowiko za pośrednictwem właściwego organu SOOŚ, który na tej podtawie opracowuje włane tanowiko, po czym przeyła wzytko razem wykonawcy planu. RPV powinien w zawiadomieniach zwracać uwagę na fakt, iŝ naleŝy publikować dokumenty zawierające toowne pouczenie o moŝliwości podwaŝenia przed ądem oraz Ŝe kopię naleŝy kładać dodatkowo bezpośrednio w RPV. W Sakonii projekt planu naleŝy udotępnić publicznie na okre mieiąca. Termin wyłuchania opinii publicznej określany jet przez amego wykonawcę projektu, nie powinien jednak przekraczać trzech mieięcy. W przypadku, gdy objętym oddziaływaniem pańtwem ą Czechy, na udział trangraniczny przekracza ię makymalnie 60 dni, przy czym opinia publiczna moŝe przedtawić we tanowiko w okreie 3 dni od opublikowania informacji. 16 W Polce termin złoŝenia tanowika dla opinii publicznej wynoi minimum 21 dni. 17 Dlatego teŝ na trangraniczny udział władz oraz opinii publicznej przy uwzględnieniu czekiej procedury od momentu przyjęcia do wiadomości przez kraj ąiadujący aŝ do nadełania tanowika przyjąć naleŝy minimum 60 dni. Strony juŝ na początki potępowania SOOŚ powinny porozumieć ię w kwetii dobrania terminów oraz harmonogramu. W przeprowadzeniu konultacji utnych biorą udział najwyŝze organy SOOŚ, wykonawca projektu (np. RPV) oraz opracowujący plan regionalny oraz raport o tanie środowika. Ze trony akońkiej obok Sakońkiego Minitertwa Środowika i Rolnictwa (najwyŝzy urząd d. środowika w Sakonii) włączyć naleŝy równieŝ Sakońkie Minitertwo Spraw Wewnętrznych (najwyŝzy organ w Sakonii odpowiedzialnych na planowanie przetrzenne i plany krajowe) a takŝe Federalne Minitertwo Środowika W rozumieniu 9b utawy o ocenie oddziaływania na środowiko (UVPG) w werji opublikowanej w dniu 5 września 2001 (BGBl. I S. 2350), otatnio zmienionej przez utawę z dnia 3 maja 2005 (BGBl. I S. 1224) Art. 4, 5 porozumienia pomiędzy rządem Republiki Federalnej Niemiec raz rządem Rzeczpopolitej Polkiej o realizacji porozumienia z dnia 25 lutego 1991 o ocenie oddziaływania na środowiko (EIA) w ramach trangranicznych z dnia 11 kwietnia 2006 w Neuhardenberg 14 b utawy nr 100/2001 GBl. o ocenie oddziaływania na środowiko (z wielokrotnymi zmianami) (Zákon č. 100/2001 Sb., 2001 o pouzování vlivů na životní protředí) Art. 66 utawy z dnia prawa o ochronie środowika (dziennik utaw nr 62, poz. 627, z wielokrotnymi zmianami) 21

22 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 5: Trangranicznego udziału Po zatwierdzeniu planu regionalnego naleŝy bezzwłocznie poinformować kraj ąiadujący. Powiadomienie o decyzji przeyłane jet w jednym egzemplarzem planu oraz podumowującym wyjaśnieniem do właściwej jednotki kontaktowej kraju ąiedniego. W Polce, Sakonii i Czechach nie dokonano jezcze bliŝzej konkretyzacji trangranicznego nadzoru realizacji planu regionalnego. Do porozumienia w tej kwetii dąŝyć moŝna w ramach konultacji trangranicznych. Za realizację nadzoru trangranicznego oddziaływania na środowiko odpowiada wykonawca planu regionalnego, który amodzielnie przeyła wyniki nadzoru krajowi ąiedniemu. Z krajem ąiednim naleŝy uzgodnić, aby i on w razie potrzeby przeyłał informacje o nieprzewidzianych oddziaływaniach na środowiko do kraju źródłowego. O nieprzewidzianych oddziaływaniach na środowiko naleŝy zawze informować najwyŝzy organ kraju źródłowego odpowiedzialny za środowiko. Organ ten, po ozacowaniu związków przyczynowo-kutkowych informuje właściwe jednotki i ew. inicjuje działania zaradcze. Konieczne tłumaczenia zapewnia kraj źródłowy. Przetłumaczyć naleŝy te części dokumentów, które umoŝliwią krajowi ąiedniemu ocenę przewidywanych powaŝnych trangranicznych oddziaływań na środowiko. Propozycje te umiezczane ą równieŝ w zaleceniach dotyczących integracji SOOŚ z akońką procedurę opracowywania planów regionalnych (patrz Tabela 2). Ze względu na opóźnienia procedury opracowywania planów regionalnych w regionie Górne ŁuŜyce Dolny Śląk udało ię do tej pory wypróbować jedynie trangraniczny coping. Przed Regionalnym Związkiem Planowania pozotaje jezcze więkza część udziału trangranicznego. 22

23 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 5: Trangranicznego udziału Tabela 2: Propozycje integracji SOOŚ w procedurze opracowania planów regionalnych w Sakonii Kroki proceduralne opracowania planu regionalnego (wg SächLPlG) Uchwała o opracowaniu Udział w opracowaniu planu (wtępny projekt) ( 6 Ut. 1 SächLPlG) Publiczne wyłuchanie (projekt planu) ( 6 Ut. 2 SächLPlG, 6 Ut. 3 SächLPlG, 6 Ut. 4 SächLPlG) Kroki proceduralne SOOŚ (wg ROG, UVPG, SächUIG) Monitoring ( 12 SächUIG) Screening ( 7 Ut. 5 zdanie 5-7 ROG) Utalenie ram badania Scoping ( 7 Ut. 5 zdanie 4 ROG) Raport o tanie środowika ( 7 Ut. 5 ROG) Udział innych władz ( 7 Ut. 6 ROG) Udział opinii publicznej ( 7 Ut. 6 ROG) Udział trangraniczny ( 7 Ut. 6 ROG w poł. Z 14 j UVPG) Podejmowanie decyzji ( 7 Ut. 7 zdanie 3 ROG) Zintegrowany udział władz i opinii publicznej (plan regionalny i SOOŚ) Publiczne podanie do wiadomości Uchwalenia tatutu Wyników nadzoru Udział władz Przełanie wtępnego projektu do jednotki odpowiedzialnej za kwetie publiczne, łącznie z krajem ąiadującym Przełanie wtępnego projektu do organu odpowiedzialnego za środowiko, łącznie z projektem rama badania SOOŚ w celu zajęcia tanowika (ew. równieŝ do właściwego organu kraju ąiadującego) Udział opinii publicznej Piemne powiadomienie oraz przekazanie projektu z raportem o tanie środowika do jednotki odpowiedzialnej za kwetie publiczne w celu zajęcia tanowika, łącznie z krajem ąiadującym Publiczne powiadomienie oraz wyłoŝenie projektu oraz raportu o tanie środowika w celu zajęcia tanowika przez opinię publiczną (ew. równieŝ w kraju dotkniętym) W razie potrzeby przeprowadzenie utnych konultacji (ew. z krajem dotkniętym) Uchwalenie tatutu ( 7 Ut. 2-4 SächLPlG) Podumowujące oświadczenie ( 7 Ut. 7 zdanie 8 ROG) Podanie do wiadomości decyzji ( 7 Ut. 9 ROG w poł. Z 14 j, l UVPG) Monitoring ( 7 Ut. 10 ROG) Publiczne podanie do wiadomości Publiczne podanie do wiadomości decyzji oraz publiczne wyłoŝenie planu, raportu i tanie środowika oraz podumowującego wyjaśnienia Ew. przełanie planu oraz raportu o tanie środowika łącznie z podumowującym wyjaśnieniem do kraju dotkniętego 23

24 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 6: Wkaźniki, dane 6 Wkaźniki oraz dane Dodatek I lit. f) dyrektywy SOOŚ (SUP-RL) wymienia apekty środowika, wymagające zbadania w ramach SOOŚ: gleba, woda, klimat / powietrze, fauna, flora, biozróŝnicowanie, człowiek, dobra kulturalne i materialne. Dobrom chronionym przyporządkowuje ię zawze kilka kwetii ochronnych w odnieieniu do wyznaczonych celów ekologicznych, wraŝliwości, ale równieŝ wtępnego obciąŝenia (np. glebie zachowanie Ŝyzności oraz funkcji buforowych i filtracyjnych, ale teŝ topnia zabudowania powierzchni jako wtępnego obciąŝenia). Dla kaŝdej kwetii ochronnej opracowuje ię tzw. lit gończy, zawierający wzytkie itotne informacje o niej. Przejrzyście przedtawiono tam definicje kwetii ochronnych, celów środowikowych, wkaźników tanu i działania, itotne dane, ramy oceny dla tanu środowika i jej wpływu na kwetie ochronną. Podano równieŝ wkazówki dotyczące działań łuŝących unikaniu negatywnego oddziaływania, pozytywnych oddziaływań oraz tratyfikacji (oddziaływania wymagające oceny na nadrzędnej płazczyźnie planowania). W oparciu o lit gończy dokonano klayfikacji, które dobra chronione oraz kwetie ochronne w pierwzym rzędzie mogą zotać dotknięte trangranicznymi oddziaływaniami planu regionalnego. Dokonano odzukania dotępnych danych dotyczących pozczególnych kwetii ochronnych. Podtawę w Sakonii tanowią cele środowikowe krajowego planu rozwoju pełniącego funkcję programu krajobrazowego, 18 itotne przepiy prawne oraz dalze plany ekologiczne. Są one włączane do pecjalitycznego opracowania dotyczącego ramowego planu krajobrazowego, który jako pecjalityczna podtawa z zakreu ochrony środowika obejmuje ewidencję i ocenę środowika naturalnego i krajobrazu, a takŝe cele rozwoju regionu. RównieŜ ąiadujące regiony w Polce i Czechach udotępniły juŝ itotne opracowania wzgl. Programy ekologiczne (patrz Tabela 3). Ponadto polcy i czecy ąiedzi przeprowadzili juŝ SOOŚ w ramach opracowania włanych obowiązujących w danym momencie planów regionalnych. Uwzględnić moŝna równieŝ odpowiednie raporty o tanie środowika i twierdzenia dotyczące trangranicznego oddziaływania. Tabela 3: Itotne dokumenty z zaobami danych dla SOOŚ w Sakonii, Polce i Czechach Wolny Kraj Sakonia Całe terytorium Region Górne ŁuŜyce Dolny Śląk Krajowy plan rozwoju w funkcji ramowego programu krajobrazowego (2003) [Landeentwicklungplan in einer Funktion al Landchaftprogramm (2003)} Projekt pecjalitycznego opracowania dot. ochrony naturalnej oraz pielęgnacji krajobrazu dla programukrajobrazowego Wolnego Kraju Sakonii (2003) [Entwurf de Fachbeitrag de Naturchutze und der Landchaftpflege zum Landchaftprogramm de Freitaate Sachen (2003)] Plan regionalny Górne ŁuŜyce Dolny Śląk w funkcji ramowego planu krajobrazowego (2002) [Regionalplan Oberlauitz-Niederchleien in einer Funktion al Landchaftrahmenplan (2002)] Projekt pecjalitycznego opracowania dot. ochrony naturalnej oraz pielęgnacji krajobrazu dla ramowego planu krajobrazowego regionu Górne ŁuŜyce Dolny Śląk (o.j., obecnie w fazie opracowania) [Entwurf de Fachbeitrag de Naturchutze und der Landchaftpflege zum Landchaftrahmenplan der Region Oberlauitz-Niederchleien (o. J., zurzeit in Erarbeitung)] 18 Rozporządzenie rządu Sakonii o krajowym planie rozwoju Sakonii (LEP 2003) z dnia 16 grudnia

25 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 6: Wkaźniki, dane Tabela 3: Itotne dokumenty z zaobami danych dla SOOŚ w Sakonii, Polce i Czechach Republika Czeka Całe terytorium Pańtwowa polityka w zakreie ochrony środowika Republiki Czekiej [Státní politice životního protředí ČR] Koncepcja ochrony naturalnej i krajobrazowej regionu Liberec 2004 [Koncepce ochrany přirody a krajiny Libereckého kraje, 2004] Koncepcja redukcji emiji oraz imiji ubtancji zkodliwych w regionie Liberec, Stand 2006 [Koncept nižování emii a imií znečišťujících látek v Libereckém kraji (KSEI), tav 2006] Region Liberec Region Liberec plan duŝej jednotki terenowej koncepcja : Ocena oddziaływania na środowiko wg 14 utawy nr 244/1992 GBl., zgodnie z SEA 2003] [Liberecký kraj - územní plán velkého územního celku KONCEPT : Poouzení vlivů koncepce na životní protředí dle 14 zákona č.244/1992sb. v ouladu e trategie environmental aement, 2003] Mapa Granice wykorzytania terenu regionu Liberec dla zlecenia planu regionalnego (2002/06) [Mapa Limity Využití Území zadaní ÚP VÚC] Raport o ocenie oddziaływania na środowiko planu duŝej jednotki terenowej (2005) [Pouzení vlívů koncepce na životní protředí dle 14 zákona č. 244/1992 Sb] Region Útí Rzeczpopolita Polka Całe terytorium Województwo dolnośląkie Województwo lubukie Mapa Granice wykorzytania terenu regionu Útí dla zlecenia planu regionalnego [Mapa Limity Využití Území zadaní ÚP VÚC] Regionalny program redukcji emiji ubtancji zkodliwych, dwutlenku iarki oraz tlenków azoru regionu Útí, 2004 [Krajký program nižování emií tuhých znečišťujících látek, oxidu iřičitého a oxidů duíku Úteckého kraje, 2004] II Polityki Ekologicznej Pańtwa na lata Opracowanie ekofizjograficzne dla województwa dolnośląkiego, 2005 Plan zagopodarowanie przetrzennego województwa dolnośląkiego Prognoza oddziaływania na środowiko, 2002 Program ochrona środowika dla Woj. Lubukiego na lata Prognoza kutków wpływu utaleń planu zagopodarowania przetrzennego województwa lubukiego na środowika 25

26 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 7: Oddziaływania na środowiko 7 Trangraniczne oddziaływania na środowiko Określone kwetie ochronne mają więkze znaczenie pod względem moŝliwych trangranicznych oddziaływań, inne jak np. gleba mniejze. W przypadku dobra chronionego Wody konieczne jet uwzględnienie trangranicznych horyzontów wodonośnych wód gruntowych oraz obzarów dorzeczy, jak równieŝ ew. trangranicznych wód tojących. Pogorzenie jakości wód oraz ich truktury (np. pod wpływem obzarów przemyłowych, wydobycia węgla brunatnego, zabudowy hydrotechnicznej) moŝe ięgać wym zaięgiem poza granice jednego pańtwa. W przypadku ochrony przeciwpowodziowej waŝna jet trangraniczna ochrona obzarów retencyjnych w obrębie dorzeczy. Zjawika powodziowe mogą naruzać m.in. dobra kulturowe i materialne w krajach ąiadujących, gdy ą one niŝej połoŝne, a działania przeciwpowodziowe (w Sakonii VRG/VBG Zapobiegawcza ochrona przeciwpowodziowa oraz VRG/VBG techniczna ochrona przeciwpowodziowa ) nie zotały w dotatecznym topniu uzgodnione pomiędzy ąiadującymi krajami. Na poziomie planów regionalnych w kontekście trangranicznym dla dobra chronionego klimat/powietrze znaczenie ma przede wzytkim ochrona klimatu oadniczego. Zmniejzenie powtawania zimnego powietrza lub zablokowanie wymiany świeŝego powietrza mogą mieć wpływ na oadnictwo w kraju ąiednim. Konieczne jet tu przede wzytkim zwrócenie uwagi na konekwencje zaleiania oraz karczowania. Rozprzetrzenianie zkodliwych emiji przez przemył lub komunikację za pośrednictwem powietrza moŝna z reguły lepiej ocenić na płazczyźnie nadrzędnej wzgl. w ramach OOŚ projektu, jako Ŝe zwykle dopiero wtedy dotępne ą zczegółowe informacje o rodzaju i kali budowlanego wykorzytania, jak równieŝ o moŝliwych kutkach ekploatacyjnych. Dla porównania oddziaływania projektów komunikacyjnych łatwiej jet ocenić na poziomie planu regionalnego, jednakŝe w Wolnym Kraju Sakonia włane wyznaczenia w planie regionalnym ą rzadkością. W więkzości wypadku mamy do czynienia z przejęciem w celach informacyjnych ze Specjalitycznego Planu Rozwoju Komunikacji (FEV), opracowanego przez Minitertwo Gopodarki i Pracy jako plan zagopodarowania przetrzennego i nie pozotawiającego na poziomie planu regionalnego więkzego margineu wobody. Powietrze oraz klimat oadniczy pozotają w ściłym związku z dobrem chronionym Człowiek, które obok trangranicznej emiji ubtancji zkodliwych objęte być moŝe równieŝ emiją hałau (np. przedięwzięcia komunikacyjne, wydobycie urowców). W przypadku dóbr chronionych fauna, flora oraz biozróŝnicowanie zczególne znaczenie mają itniejące oraz planowane obzary chronione. Trangraniczne oddziaływania mogą mieć negatywny wpływ na ąiadujące obzary chronione, w zczególności, gdy pozotaje one w związku z dobrem chronionym wody (np. chronione lay nadrzeczne itd.). Przy ocenie przewidywanych oddziaływań konieczne jet uwzględnienie celów ochrony wzgl. celów zachowania. Uwagę zwracać naleŝy równieŝ na rozległe tereny bytowe gatunków chronionych (np. nietoperzy). W przypadku dobra chronionego krajobraz oddziaływaniem mogą zotać objęte wpólne tereny rekreacyjne (np. planowany rezerwat przyrody Zittauer Gebirge). Szczególną uwagę poświęcić naleŝy moŝliwemu pogorzeniu trony wizualnej ąiednich parków krajobrazowych, np. w wyniku wznieienia elektrowni wiatrowych. RównieŜ duŝe, nieprzecinane powietrznie niezabudowane rozciągają ię częto poza granice pańtwa, w zczególności na granicy czeko-niemieckiej. Separacja tych terenów moŝe negatywnie wpłynąć na ich funkcje wypoczynkowe, równieŝ dla kraju ąiedniego. 26

27 SOOŚ dla planowania regionalnego Podumowanie Część A, rozdz. 7: Oddziaływania na środowiko Tabela 4: Kwetie ochronne oraz wkaźniki o zczególnym znaczeniu trangranicznym Dobro chronione Kwetia ochronna Wkaźnik tanu Wkaźnik oddziaływania Strefa oddziaływania, wkazówki dot. Rozprzetrzeniania gleba Biotyczna funkcja przetrzeni Ŝyciowej Stanowika pecjalne (krajnie wilgotne lub uche) Zmiana poziomu WG Horyzont wodonośny WG, obniŝenie przez ujęcie przede wzytkim w kierunku przepływu WG Ochrona przed nanozeniem ubtancji zkodliwych Potencjał ochrony nakładania ię wód gruntowych ocenia ię w oparciu odtęp lutra wd gruntowych metrach oraz w uŝytkowej wydajności polowej (mm/dm) Emiji ubtancji zkodliwych przede wzytkim w kierunku wiatrów w kierunku przepływu WG przez horyzont wodonośny WG wody podziemne Odtęp zwierciadła wód gruntowych Średni odtęp zwierciadła wód gruntowych (WG) < 20 dm w poł. z biotopami zaleŝnymi od WG Zmiana tanu WG horyzont wodonośny WG, obniŝenie przez ujęcie przede wzytkim w kierunku przepływu WG Obzary chronione wytępowania wód pitnych oraz źródeł leczniczych Strefy ochronne I, II oraz III TWSG Zmiana tanu WG Emiji ubtancji zkodliwych ObniŜenie poprzez ujęcie przede wzytkim w kierunku przepływu WG przede wzytkim w kierunku wiatrów oraz w horyzoncie wodonośnym WG w kierunku przepływu WG Obzary retencyjne Tereny zalewowe HQ 100 oraz kartografowane tereny zalewowe Zmiana tanu WG Emiji ubtancji zkodliwych obniŝenie przez ujęcie przede wzytkim w kierunku przepływu WG Dorzecza wody powierzchniowe Jakość wód Klaa jakości wód wg indeku Saprobiena (I - IV) Emiji ubtancji zkodliwych Nanozenie przede wzytkim poprzez wody płynące przeputowość wody gruntowe Przeputowość Budowle poprzeczne Zabudowa, blokowanie Przetrzenie Ŝyciowe, np. trangraniczne wody płynące Gatunki rzadkie i chronione Dyrektywa FFH (dodatek II) Dyrektywa SPA (dodatek I) Czerwona Lita Niemcy/Sakonia Przecinanie Emija hałau Emiji ubtancji zkodliwych Przetrzenie Ŝyciowe, np. trangraniczne wody płynące fauna, flora, biozróŝnicowanie Ekologiczny ytem zepolony Itniejące i planowane obzary chronione Powierzchnie zepolone oraz oie biotopów o trangranicznym, krajowym, regionalnym znaczeniu Rezerwaty przyrody Rezerwaty biofery Parki narodowe Przecinanie Przecinanie Emija hałau Emiji ubtancji zkodliwych np. trangraniczne wody płynące, korytarze Trangraniczne przetrzenie Ŝyciowe przede wzytkim w kierunku wiatrów Natura 2000 Tereny FFH oraz SPA Przecinanie Emija hałau Emiji ubtancji zkodliwych Trangraniczne przetrzenie Ŝyciowe przede wzytkim w kierunku wiatrów 27