Jak uchronić żwacz przed kwasicą?

Transkrypt

1 Jak uchronić żwacz przed kwasicą? Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 7 lipca 2018 Żwacz jest punktem przewodu pokarmowego, w którym rozgrywają się złożone procesy trawienne, decydujące o produkcie finalnym mleku, jego ilości i jakości oraz o zdrowiu krowy. Cały przebieg fermentacji zależy m.in. od tego, jak będzie zbilansowana dawka pokarmowa, od jej struktury pod względem poziomu węglowodanów, i od stosunku białka do energii. Złożoność tych procesów w połączeniu ze specyfiką poszczególnych etapów produkcyjnych i z popełnianymi błędami żywieniowymi, nierzadko stwarza warunki do pojawiania się chorób na tle metabolicznym. Kwasica żwacza przyczyną strat w hodowli Jednym z najczęściej spotykanych zaburzeń metabolicznych jest kwasica żwacza. Globalnie przyczynia się do wielomilionowych strat w hodowli. W zależności od intensywności objawów można rozróżnić dwie postaci tego schorzenia kliniczną i podkliniczną. 1 / 6

2 Kwasicą określa się stan, gdy odczyn środowiska żwacza ulega znacznemu, utrzymującemu się przez dłuższy czas obniżeniu. W konsekwencji wiąże się to z nieprawidłowościami w przebiegu fermentacji i różnymi dolegliwościami ze strony całego organizmu krowy. Postać kliniczna, czyli kwasica mleczanowa Fizjologiczna kwasowość płynu żwaczowego to 6,2-6,8. U krów chorych na kwasicę ph w stanach ostrych spada poniżej 5,0. Natomiast przy postaci podklinicznej poniżej 5,5. Postać kliniczna, zwana także kwasicą mleczanową, występuje rzadziej i dotyczy raczej poszczególnych przypadków. Objawia się utratą łaknienia, zmniejszeniem skurczów żwacza, zmianami w zachowaniu. fot. Fotolia Jednym z objawów kwasicy mleczanowej jest utrata łaknienia Zwierzęta są niespokojne, zgrzytają zębami, mają ślinotok. W dalszym rozwoju tej postaci obserwuje się m.in. osowiałość oraz podwyższone tętno. Zwierzę leży, ma bóle kolkowe, biegunkę o kwaśnym zapachu, a w krytycznych stanach dochodzi do zejścia krowy. Objawy postaci podklinicznej Postać podkliniczna SARA (z ang. subacute ruminal acidosis) stanowi większy problem. Z powodu braku intensywnych objawów, często nie jest od razu rozpoznawana. O SARA w formie wczesnej mówimy, gdy występuje w okresie tygodnia przed porodem do trzeciego tygodnia po porodzie. A o późniejszej formie, kiedy rozwija się od szóstego tygodnia po porodzie. Do głównych symptomów należy zmniejszenie pobrania paszy nawet o 25%, co jest następstwem ograniczenia motoryki żwacza, do którego dochodzi przez wzrost produkcji LKT, 2 / 6

3 spadek ph oraz obecność endotoksyn bakteryjnych. Oczywistą konsekwencją zmniejszenia pobrania paszy jest pogorszenie kondycji zwierząt. Kwasica żwacza może wystąpić z powodu skarmiania dużych ilości paszy, zawierającej łatwo strawne węglowodany i cukry proste, które szybko i burzliwie ulegają fermentacji w żwaczu. Spadek łaknienia u krów po porodzenie może być kojarzony nie ze stanem chorobowym, a z fizjologiczno-behawioralnym skutkiem wycielenia. To może kierować hodowcę do zapewnienia energii dla krów na początku laktacji poprzez zwiększenie ilości łatwo fermentujących pasz treściwych. W konsekwencji pogłębia to problem wzrostu kwasowości żwacza i kwasicy. U krów w późnej laktacji dotkniętych kwasicą subkliniczną obserwuje się zmniejszenie wydajności i zmniejszenie poziomu tłuszczu mleka. Dolegliwości, które uważa się za powiązane z tym schorzeniem to zaburzenie wzroku, ochwat, mastitis oraz wiele innych towarzyszących dysfunkcji. Produkcja kwasu propionowego Kwasica żwacza może wystąpić z powodu skarmiania dużych ilości paszy, zawierającej łatwo strawne węglowodany i cukry proste, które szybko i burzliwie ulegają fermentacji w żwaczu. fot. Fotolia W czasie laktacji zwiększone jest zapotrzebowanie energetyczne krów Efektem mikrobiologicznego rozkładu skrobi jest produkcja kwasu propionowego. Akumulacja tego lotnego kwasu tłuszczowego powoduje obniżenie ph środowiska żwacza. 3 / 6

4 Przy niewystarczającym buforowaniu płynu żwaczowego i dłuższym utrzymaniu się kwasowości poniżej 6,0 dochodzi do pojawienia się kwasicy. Ze względu na wzmożoną produkcję mleka, zapotrzebowanie energetyczne krów w czasie laktacji jest zwiększone, natomiast pobranie paszy po porodzie, jak wiadomo, spada. Do niebezpiecznego obniżenia ph może dojść w następstwie chęci zapewnienia krowom po wycieleniu źródła energii pod postacią zbyt dużego udziału pasz treściwych i przy tym niewystraczającego poziomu włókna, które działa stymulująco na produkcję śliny oraz na rozwój bakterii celulolitycznych. Zmiana struktury populacji mikroorganizmów żwacza Pod wpływem znacznej ilość skrobi i cukrów prostych zmienia się struktura populacji mikroorganizmów żwacza. Zwiększa się liczebność bakterii amylolitycznych i rozkładających cukier, jak Streptococcus bovis. Kwas mlekowy wchłaniany jest do krwioobiegu, a wraz z nim inne toksyczne substancje, powodując tym samym kwasicę metaboliczną. Skutkiem mnożenia się tych bakterii jest zwiększony poziom kwasu propionowego i kwasu mlekowego, który szybciej niż LKT zakwasza środowiska żwacza. Odczyn poniżej 6,2 powoduje spadek liczby gatunków bakterii celulolitycznych i pierwotniaków. Dochodzi także do ograniczenia motoryki żwacza i zahamowania fermentacji. Płyn żwaczowy zmienia swoją konsystencję na bardziej wodnistą, a jego zapach staje się charakterystycznie kwaśny. Łączy się to ze zmianami w biochemii krwi chorych krów. Kwas mlekowy wchłaniany jest do krwioobiegu, a wraz z nim inne toksyczne substancje, powodując tym samym kwasicę metaboliczną. W ostrych przypadkach spadek ph przez nagromadzony kwas mlekowy uszkadza błonę śluzową żwacza, co sprzyja przedostawaniu się bakterii do krwioobiegu i powstawaniu zmian patologicznych wątroby. Przyczyny wystąpienia kwasicy 4 / 6

5 fot. Fotolia Kwasica żwacza często jest skutkiem nieprawidłowego żywienia Do pojawienia się kwasicy może przyczynić się również zbytnie rozdrobnienie paszy. Zmniejsza to przeżuwanie, a to z kolei produkcję śliny, która działa neutralizująco na płyn żwaczowy. Innym błędem żywieniowym jest nieprzyzwyczajenie krów pod koniec zasuszenia do pasz skarmianych po porodzie. Zaleca się, by w okresie 3-4 ostatnich tygodni ciąży wprowadzać stopniowo pasze treściwe, aby w ten sposób przygotować żwacz do dawek dedykowanych na okres laktacji. Zwiększa się koncentrację energii i przygotowuje mikroorganizmy żwacza do wykorzystania pasz łatwo fermentujących. Skrobia stymuluje rozwój brodawek żwacza, dzięki czemu powiększa się powierzchnia chłonna dla powstałych lotnych kwasów tłuszczowych (LKT). Najważniejsza jest profilaktyka! Wysokowydajne krowy w okresie okołoporodowym są szczególnie narażone na wystąpienie zaburzeń w żwaczu. Ich wymagania żywieniowe, zmiana w gospodarce hormonalnej, obciążenie organizmu związane z porodem i produkcją mleka sprzyjają popełnianiu błędów żywieniowych, których niekiedy ciężko jest uniknąć. 5 / 6

6 Powered by TCPDF ( fot. JOSERA Preparat Multi-Buffer Plant zapobiega pojawieniu się chorób metabolicznych Niemniej należy przede wszystkim mieć na względzie profilaktykę. Obejmuje ona m.in. stopniowe wprowadzanie nowej dawki, stosowanie systemu TMR, przyzwyczajanie do pobierania zwiększonej ilości pasz treściwych, ograniczenie węglowodanów łatwo fermentujących, zwracanie uwagi na odpowiednią strukturę paszy. Ponadto ważnym czynnikiem pomagającym uniknąć niebezpiecznego wzrostu kwasowości jest stosowanie substancji buforujących. Godnym uwagi preparatem jest Multi-Buffer Plant marki Josera. Działanie substancji wchodzących w jego skład zapewnia skuteczną stabilizację ph żwacza oraz stymulację fermentacji. Dzięki temu zagrożenie chorób metabolicznych jest zminimalizowane. Stosowanie Multi-Buffer Plant polepsza wydajność w wyniku zwiększonego pobrania i lepszego wykorzystania paszy przez zwierzęta. Stabilny żwacz to nie tylko ochrona krów przed wystąpieniem kwasicy. To także ochrona przed innymi chorobami metabolicznymi oraz dolegliwościami powstałymi na drodze osłabienia odporności organizmu np. zapalenia gruczołu mlekowego. Preparat pomoże sprostać wyzwaniom związanym ze złożonością procesów zachodzących w żwaczu, dzięki czemu stado będzie odporne, zdrowe i wydajne. 6 / 6