FUNDUSZE KAPITAŁOWE WYSOKIEGO RYZYKA SZANSĄ ROZWOJU INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW WE WCZESNEJ FAZIE ICH ROZWOJU. Tomasz Kozieł r.

Transkrypt

1 FUNDUSZE KAPITAŁOWE WYSOKIEGO RYZYKA SZANSĄ ROZWOJU INNOWACYJNYCH PRZEDSIĘBIORSTW WE WCZESNEJ FAZIE ICH ROZWOJU Tomasz Kozieł Kraków, r.

2 Plan prezentacji

3 Innowacja wprowadzenie nowego towaru, z jakim konsumenci nie mieli jeszcze do czynienia, lub nowego gatunku jakiegoś towaru, wprowadzenie nowej metody produkcji jeszcze praktycznie nie wypróbowanej w danej dziedzinie przemysłu, otwarcie nowego rynku, czyli takiego, na którym dany rodzaj krajowego przemysłu uprzednio nie działał i to bez względu, czy rynek ten istniał wcześniej, czy teŝ nie, zdobycie nowego źródła surowców lub półfabrykatów i to niezaleŝnie od tego, czy źródło juŝ istniało, czy teŝ musiało być dopiero stworzone, wprowadzenie nowej organizacji jakiegoś przemysłu, J.A. Schumpeter, Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960, s. 104.

4 Rodzaje innowacji Innowacje produktowe - dotyczące wyrobów - produktów są to wszelkiego rodzaju zmiany polegające na udoskonaleniu wyrobu juŝ wytwarzanego przez przedsiębiorstwo lub wdroŝenie nowego produktu. Innowacje procesowe (technologiczne) - to zmiany w stosowanych przez organizację metodach wytwarzania, a takŝe w sposobach docierania z produktem do odbiorców. Innowacja organizacyjna - jest wprowadzaniem nowej metody organizacji w biznesowych praktykach firmy, organizacji miejsca pracy lub teŝ w relacjach zewnętrznych. Innowacja marketingowa - jest wprowadzaniem nowej metody marketingu włączając w to znaczące zmiany w projektowaniu produktu i opakowania, promocją produktu i strategią cenową tak długo, dopóki jest to pierwsze zastosowanie dla przedsiębiorstwa.

5 Komercjalizacja innowacji W szerokim znaczeniu pojęciem komercjalizacja innowacji określa się całokształt działań związanych z przenoszeniem danej wiedzy technicznej lub organizacyjnej i związanego z nią know-how do praktyki gospodarczej. W wąskim rozumieniu komercjalizację technologii określa się jako celowe, ukierunkowane przekazywanie wiedzy i umiejętności do procesu produkcyjnego, celem udanego jej urynkowienia w postaci produktu.

6 Komercjalizacja innowacji Autorzy, właściciele innowacji zastosować mogą kilka strategii komercjalizacji: sprzedaŝ praw własności, licencjonowanie, samodzielne wdroŝenie joint venture.

7 Samodzielne wdroŝenie Samodzielne wdroŝenie technologii przez jej twórców/właścicieli następuje poprzez decyzję o utworzeniu nowego podmiotu gospodarczego.

8 Joint venture Komercjalizacja poprzez Joint venture zakłada porozumienie udziałowe pomiędzy autorem/właścicielem technologii, a przedsiębiorcą zainteresowanym zastosowaniem technologii na rynku. Efektem takiego porozumienia jest utworzenie nowego podmiotu gospodarczego w formie spółki kapitałowej, która reprezentuje ich związek i realizuje interesy obu stron. Strony łączą środki niezbędne do realizacji załoŝonego celu, wnoszą do nowej jednostki środki pienięŝne, aktywa rzeczowe i obrotowe, technologię i know-how, umiejętności lub inne niematerialne składniki. Aktywnie uczestniczą w nadzorowaniu jednostki w czasie trwania przedsięwzięcia. Zarówno korzyści płynące ze wspólnego przedsięwzięcia jak i ponoszone ryzyka są udziałem kaŝdego z partnerów.

9 Cechy nowych firm opartych na innowacji Trudność w ocenieniu zainteresowania rynkowego nowym produktem, technologią na rynku, Często występujący niski poziom zdolności zarządczych i umiejętności finansowych kadr, Problem z oszacowaniem realnego poziomu obrotów oraz płynności przedsięwzięcia, Posiadają potencjał dynamicznego zwrotu z inwestycji, Obarczone są wysokim stopniem ryzyka inwestycyjnego, wysoki odsetek bankructw, Brak doświadczenia biznesowego pomysłodawców wysokie ryzyko operacyjne.

10 Wybór formy i źródeł finansowania Forma działania Stopień rozwoju przedsięwzięcia Wielkość zapotrzebowania na kapitał PoŜądana struktura i koszt kapitału

11 Źródła finansowania Finansowanie Kapitałem własnym Kapitałem obcym

12 Źródła finansowania KAPITAŁEM OBCYM DŁUGOTERMINOWE KREDYTY LEASING FRANCHISING EMISJA OBLIGACJI KRÓTKOTERMINOWE KREDYT OBROTOWY FAKTORING POśYCZKI Z SEKTORA POZABANKOWEGO KRÓTKOTERMINOWE PAPIERY DŁUśNE DOTACJE

13 Źródła finansowania KAPITAŁEM WŁASNYM WEWNĘTRZNE WKŁAD WŁAŚCICIELI ZYSK NETTO FIRMY ZEWNĘTRZNE DOPŁATY WSPÓLNIKÓW POśYCZKA OD RODZINY, ZNAJOMYCH NOWY UDZIAŁOWIEC EMISJA AKCJI/UDZIAŁÓW VENTURE CAPITAL

14 Etapy finansowania przedsiębiorstwa Etap Działania Źrodła finansowania Pre-seed financing -finansowanie koncepcji i fazy badawczej - Analiza pomysłu - Opracowanie i weryfikacja technologii - Prototypowanie - Subwencje i granty rządowe - Dotacje -Środki instytutów badawczych, uczelni, przedsiębiorstw Seed financing-przygotowanie do komercjalizacji - Działający prototyp - Jego udoskonalanie - Badania rynku - Koncepcja rozwoju - Budowa zespołu zarządzającego - Subwencje i granty rządowe - Dotacje -Środki instytutów badawczych, uczelni, przedsiębiorstw -Środku własne, rodziny, przyjaciół - Aniołowie Biznesu - Venture Capital

15 Etapy finansowania przedsiębiorstwa Etap Działania Źródła finansowania Start-up financing finansowanie rozpoczęcia działalności firmy Early-stage / first-stage financing finansowanie regularnej produkcji i sprzedaŝy Expansion financing (druga i kolejne rundy finansowania)- rozwój firmy - Gotowy produkt -Skompletowana ekipa kluczowych pracowników - Rozpoznanie rynku - Pierwszy klient - Uruchomienie produkcji - Budowa bazy klientów - Zawieranie umów licencyjnych - Ekspansja rynkowa - Zwiększenie mocy produkcyjnych - Zakup nowych technologii - Granty rządowe - Dotacje -Środki instytutów badawczych, uczelni, korporacji -Środki własne, rodziny, przyjaciół - Aniołowie Biznesu - Venture Capital - Dotacje - Środki własne, rodziny, przyjaciół - Aniołowie Biznesu - Venture Capital - Dotacje - Aniołowie Biznesu - Venture Capital - Private Equity - Obligacje, kredyty

16 Inwestycja typu venture capital a etap rozwoju przedsiębiorstwa Luka kapitałowa Płynność Płynność lub SprzedaŜ SprzedaŜ Tworzenie Technologii Tworzenie firmy faza seed Rozwój firmy faza start-up Faza ekspansji firmy

17 Luka kapitałowa Luka kapitałowa (ang. equity gap) problem finansowania przedsięwzięć biznesowych, będących w fazie zaląŝkowej (seed) oraz start-up, kiedy pozyskanie środków na publicznym rynku kapitałowym, od banków czy firm leasingowych nie jest moŝliwe (brak historii). Problem luki kapitałowej uwaŝany jest za jedną z najpowaŝniejszych i najbardziej szkodliwych barier rozwoju przedsiębiorczości w Polsce.

18 Venture capital / Private equity kapitał średnio i długoterminowy adresowany głównie nowych lub młodych przedsiębiorstw o wysokim ryzyku prowadzonej działalności i potencjalnie duŝej zyskowności inwestowany w papiery wartościowe o charakterze udziałowo-właścicielskim wsparcie merytoryczne a takŝe kontakty biznesowe inwestycja z zamiarem późniejszej odsprzedaŝy podstawowe źródło zysku to przyrost wartości przedsiębiorstwa

19 Private equity kapitał wysokiego ryzyka Private equity - to wszelkie inwestycje o charakterze udziałowym na niepublicznym rynku kapitałowym, połączone ze wsparciem menedŝerskim w przedsiębiorstwa, które mają szanse osiągnięcia ponadprzeciętnego wzrostu wartości. Ze względu na zaangaŝowanie kapitału w przedsięwzięcia nie zweryfikowane na rynku, przedsiębiorstwa w restrukturyzacji lub we wczesnej fazie rozwoju inwestycje private equity cechuje wysokie ryzyko inwestycyjne.

20 Venture Capital Venture capital (VC) to jedna z odmian kapitału private equity. VC to wszelkie inwestycje kapitałowe dokonywane we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, słuŝące uruchomieniu przedsiębiorstwa lub jego ekspansji. VC jest jednym z najwaŝniejszych źródeł finansowania inwestycji dla firm o duŝym potencjale wzrostu, szczególnie w obszarze nowych technologii.

21 Fundusze Venture Capital Fundusz VC jest funduszem inwestycyjnym który : jest formą zbiorowego lokowania środków pienięŝnych wpłacanych przez osoby fizyczne, osoby prawne, przedsiębiorstw, instytucje publiczne, jest tworzony z wpłaty członków, a kapitał jest korzystnie inwestowany w celu osiągnięcia wyŝszych zysków, niŝ tradycyjna lokata bankowa, majątek funduszu lokowany jest na zasadzie dywersyfikacji ryzyka, fundusz VC nie posiada cech podmiotowych, część funduszy VC posiada osobowość prawną i organy dokonujące czynności prawnych w imieniu inwestorów.

22 Fundusz VC typu zaląŝkowego Fundusz kapitału zaląŝkowego to fundusz, z którego obejmowane są akcje lub udziały w spółkach będących przedsiębiorcami we wczesnej fazie rozwoju. Przez przedsiębiorcę znajdującego się we wczesnej fazie rozwoju rozumie się przedsiębiorcę, który realizuje fazę badań lub rozwoju produktu lub usługi albo fazę tę ukończył, jednak od dnia podjęcia działalności gospodarczej nie rozpoczął komercyjnej produkcji i sprzedaŝy produktu lub usługi. Fundusz zaląŝkowy inwestuje w spółki posiadające innowacyjny projekt, które dzięki inwestycji funduszu mogą osiągnąć trwały i dynamiczny rozwój oraz wzrost wartości rynkowej.

23 Korzyści ze współpracy z VC Długoterminowy charakter inwestycji (5-7 lat). Fundusz jest partnerem spółki. Krytyczne spojrzenie właścicieli VC na działalność spółki, MoŜliwość reinwestowania zysków. MoŜliwość finansowania przedsięwzięć zaawansowanych technologicznie o wysokim ryzyku. VC dostarcza spółce know-how z zakresu zarządzania i finansów. Podniesienie kultury organizacyjnej spółki. VC dostarcza sieć kontaktów biznesowych. VC wspiera w spółkę jako inwestor w przypadku wystąpienia problemów finansowych. Poprawa wizerunku firmy jako godnej zaufania, innowacyjnej i dynamicznej,

24 Wady współpracy z VC Obawa przed koniecznością podzielenia się z VC spółką, technologią wnoszoną do spółki. Konieczność podzielenia się władzą w spółce. Konieczność poddania się rygorowi nadzoru prowadzonego przez VC. Ryzyko utraty kontroli nad własnym pomysłem / biznesem

25 Przykłady inwestycji wspartych przez PE

26 Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Rok 1993: Agencję tworzą: z inicjatywy Wojewody Krakowskiego i Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie powstaje Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego Instytucje samorządu terytorialnego Przedsiębiorstwa regionalne Organizacje samorządu gospodarczego Województwo Małopolskie - 88,54% akcji Kapitał zakładowy PLN

27 MARR SA w latach uruchomił Fundusz Inwestycje Kapitałowe. Fundusz Inwestycje Kapitałowe stanowi formę zaląŝkowego funduszu kapitałowego (tzw. seed capital) typu venture, który inwestuje posiadane środki w nowo powstające spółki (z o.o. lub s.a.) wykorzystujące i wdraŝające innowacyjne rozwiązania. Wspólnikami spółki celowej jest kaŝdorazowo pomysłodawca oraz MARR.

28 Fundusz kapitałowy MARR

29 INNOWACYJNE ROZWIĄZANIE Za takie uwaŝane są w szczególności nowe rozwiązania produktowe, organizacyjne, marketingowe, procesowe będące wynikiem własnej działalności badawczo-rozwojowej lub teŝ wynikiem zakupu wiedzy w postaci niematerialnej (patenty, licencje, oprogramowanie, knowhow, usługi o charakterze technicznym, marketingowym, organizacyjnym, szkoleniowym itp.) lub materialnej (maszyny i urządzenia opodwyŝszonych parametrach).

30 Działania Funduszu Inwestycje Kapitałowe realizowane są w ramach dwóch projektów: 1. Kapitał na innowacje wartość 8,5 mln PLN 2. Fundusz Kapitałowy Technologie Medyczne MedFund wartość 18,5 mln finansowanych ześrodków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Działanie 3.1. Inicjowanie działalności innowacyjnej, Oś Priorytetowa 3: Kapitał dla innowacji.

31 Posiadaczami prezentowanego Funduszowi innowacyjnego rozwiązania na bazie którego utworzona ma zostać spółka celowa mogą być w szczególności: naukowcy przedsiębiorcy osoby fizyczne będący właścicielami lub pomysłodawcą danego rozwiązania innowacyjnego lub dysponującymi takimi rozwiązaniami.

32 WARUNKI REALIZACJI INWESTYCJI PRZEZ FUNDUSZ pomysł spełnia kryterium innowacyjności uprawdopodobnione szanse na sukces rynkowy pomysł jest wolny od wad prawnych i roszczeń osób trzecich projekt jest do zrealizowania w ramach środków, którymi dysponuje Fundusz

33 Etapy przygotowania i realizacji inwestycji przez Fundusz 1. Nabór projektu 2. Analiza projektu: a) wstępna b) fundamentalna 3. Preinkubacja 4. Inwestycja a) wejście kapitałowe b) wyjście kapitałowe

34 1. NABÓR PROJEKTU poszukiwanie projektów pomysłodawców dostarczenie przez pomysłodawcę uzupełnionego kwestionariusza zgłoszeniowego złoŝenie biznes planu Po złoŝeniu przez pomysłodawcę biznesplanu rozpoczyna się etap analizy.

35 2. ANALIZA WSTĘPNA ORAZ FUNDAMENTALNA Analiza wstępna selekcja projektów, które nie spełniają m.in. kryteriów wsparcia ich przez Fundusz, naruszają prawa autorskie lub dobra osobiste osób trzecich. Analiza fundamentalna dotyczy badania stanu technicznego oraz technologicznego innowacyjnego rozwiązania, moŝliwości opłacalności jego wdroŝenia produkcji i/lub świadczenia usługi (analizy Funduszu)

36 3. PREINKUBACJA indywidualny plan preinkubacji wykonywanie analiz celowych negocjacje z pomysłodawcą dotyczące m.in. wysokości wnoszonych przez strony środków, proporcji obejmowanych przez nie w spółce udziałów, zasad wyboru zarządu oraz rady nadzorczej spółki.

37 4. INWESTYCJA WEJŚCIE KAPITAŁOWE umowa inwestycyjna udział Funduszu w zakładanej spółce - od 20% do 50% (Fundusz jest udziałowcem mniejszościowym) wartość inwestycji w jedną spółkę - od 20 do 200 tys. euro moŝliwość pozyskania dodatkowego inwestora prywatnego

38 4. INWESTYCJA WYJŚCIE KAPITAŁOWE preferowany termin wyjścia Funduszu ze spółki do 5 lat zakładana śr.roczna stopa zwrotu z inwestycji powinna wynosić c.a. 30% sposoby wyjścia z inwestycji przez Fundusz, m.in.: sprzedaŝ udziałów wspólnikowi (prawo pierwokupu) sprzedaŝ w ofercie publicznej wejście na giełdę sprzedaŝ inwestorowi strategicznemu wykup własny udziałów przedsiębiorstwa celem umorzenia fuzja

39 Dziękuj kuję za uwagę Tomasz Kozieł Dyrektor Funduszu Inwestycje Kapitałowe Departament Zarządzania Projektami i Programami Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ul. Kordylewskiego Kraków tel fax: inwestycje.kapitalowe@marr.pl