1. Obszar zainteresowania RCB w związku z Turniejem

Transkrypt

1 Warszawa, r. RAPORT Przedsięwzięcia w zakresie przygotowania i zapewnienia bezpiecznego przebiegu Turnieju Finałowego UEFA EURO 2012 zrealizowane w obszarze zarządzania kryzysowego 1. Obszar zainteresowania RCB w związku z Turniejem Turniej UEFA EURO 2012 nie był traktowany jako sytuacja kryzysowa, założono jednak, że specyfika tej imprezy (duża liczba uczestników z różnych krajów, rozległośd terytorialna, emocje towarzyszące rozgrywkom, potencjalne komplikacje komunikacyjne, itp.) oraz towarzyszące jej zdarzenia mogły zainicjowad sytuację kryzysową. Nie wykluczano również możliwości wystąpienia zdarzeo poza bezpośrednim obszarem Turnieju, ale mogących mied wpływ na jego bezpieczny przebieg. Stąd konieczne stało się przygotowanie organów administracji publicznej do niezwłocznej reakcji, gdyż czynnikiem determinującym minimalizację zagrożenia jest przede wszystkim podjęcie natychmiastowych działao zaradczych. Podczas przygotowao wyszczególniono 4 rodzaje możliwych scenariuszy sytuacji kryzysowych: sytuacja związana bezpośrednio z obszarem rozgrywek Turnieju, sytuacja występująca poza obszarem rozgrywek, ale mająca bezpośredni wpływ na bezpieczeostwo rozgrywek, sytuacja kryzysowa nie mająca bezpośredniego wpływu na bezpieczeostwo Turnieju, zagrożenia zewnętrzne, mogące mied wpływ na bezpieczeostwo wewnętrzne kraju. W Zintegrowanej Koncepcji Bezpieczeostwa UEFA EURO 2012, RCB podjęło się realizacji przedsięwzięd w obszarze zarządzanie kryzysowe, w ramach projektu o nazwie Koordynacja funkcjonowania i zapewnienie spójności systemu zarządzania kryzysowego pod kątem UEFA EURO Projekt objął zadania: opracowanie siatki bezpieczeostwa i przygotowanie aneksów do planów zarządzania kryzysowego; opracowanie organizacji procesu komunikacji społecznej w sytuacji kryzysowej podczas EURO 2012; przygotowanie i przeprowadzenie ogólnokrajowego dwiczenia zgrywającego podmioty systemu zarządzania kryzysowego podczas EURO 2012 (w szczególności w zakresie obiegu informacji i uruchamiania procedur reagowania na zdarzenia mogące skutkowad wystąpieniem sytuacji kryzysowych). Generalnym celem działao było zminimalizowanie ryzyka wystąpienia sytuacji kryzysowej w trakcie Turnieju UEFA EURO 2012 poprzez ustalenie zadao dla organów, służb, inspekcji i straży, zapewnienie sprawnego obiegu informacji, przetestowanie procedur i planów postępowania oraz zapewnienie koordynacji polityki informacyjnej.

2 2 2. Przedsięwzięcia w ramach przygotowao 2.1. Siatka bezpieczeostwa W I kwartale 2011 r. w Rządowym Centrum Bezpieczeostwa przygotowano i uzgodniono z prezydentami miast-gospodarzy, wojewodami i zainteresowanymi ministrami siatkę bezpieczeostwa na UEFA EURO W katalogu zagrożeo mogących spowodowad sytuacje kryzysowe i ich skutki wskazano podmioty właściwe do reagowania wraz z określeniem ich zakresu kompetencji. Zidentyfikowano 15 możliwych rodzajów zagrożeo, uszeregowanych w kategoriach prawdopodobieostwa i skutków dla ludzi, mienia i środowiska. Lista zagrożeo (uszeregowana wg wartości ryzyka), mogących potencjalnie zakłócid przebieg Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012 na terenie Polski była następująca: 1) katastrofa w ruchu drogowym, katastrofa w ruchu kolejowym, 2) zbiorowe zakłócenie porządku publicznego, w tym zablokowanie przejścia granicznego, 3) powódź, katastrofalne zatopienie, 4) pożary w obiektach użyteczności publicznej i obiektach zamieszkania zbiorowego, 5) katastrofa w ruchu lotniczym, 6) awaria systemów elektroenergetycznych, 7) skażenie chemiczne, 8) bezprawne użycie ładunku wybuchowego, 9) awaria systemów łączności lub sieci teleinformatycznych, 10) katastrofa budowlana, 11) skażenie i zakażenie biologiczne, 12) skażenie promieniotwórcze, 13) blokada ciągów komunikacyjnych i dróg związana z przemieszczaniem się dużych grup uczestników w miejscach rozgrywania i publicznego oglądania meczów, 14) nielegalna migracja, 15) uprowadzenie osoby. Siatka bezpieczeostwa stała się podstawą do dalszych przedsięwzięd przygotowawczych, w tym korekty procedur reagowania i przygotowania scenariuszy dwiczeo Aneksy do planów zarządzania kryzysowego Rządowe Centrum Bezpieczeostwa dokonało analizy obowiązujących planów zarządzania kryzysowego (wojewodów, ministrów i kierowników urzędów centralnych) pod kątem ich wykorzystania podczas UEFA EURO Aczkolwiek plany spełniały wymogi ustawowe, to zdiagnozowano, że dla uzyskania większej funkcjonalności należałoby zmodyfikowad elementy związane z procesem reagowania w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych podczas rozgrywek. We wrześniu 2011 r. RCB przekazało wykonawcom wskazówki do przygotowania aneksów do planów zarządzania kryzysowego. Przyjęto nową zasadę opracowania aneksów w formule modułów zadaniowych, które można swobodnie zestawiad do wykonania zadao zależnie od rodzaju zaistniałej sytuacji kryzysowej. Istotą tego rozwiązania było precyzyjne określenie zadao do wykonania, kto, jak i z kim je realizuje oraz jakimi dysponuje siłami. Modułowa kompozycja umożliwiła dużą elastycznośd w wyborze optymalnej strategii i taktyki. Każdy z modułów zawierał następujące elementy: katalog potencjalnych zagrożeo, warunki operacyjne i przedsięwzięcia do wykonania, koncepcja działania (w tym tryb uruchamiania zasobów, organizacja kierowania, wsparcie bieżące i w przypadku przedłużających się działao), budżet zadania, podstawy prawne działao.

3 3 Aneksy do własnych planów zarządzania kryzysowego (w formie modułów zadaniowych) przygotowały organy administracji publicznej bezpośrednio zaangażowane w zapewnienie bezpiecznego przebiegu UEFA EURO 2012, w tym: Wojewoda Dolnośląski, Wojewoda Mazowiecki, Wojewoda Pomorski, Wojewoda Wielkopolski, Wojewoda Podkarpacki i Wojewoda Lubelski, Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Minister Gospodarki, Minister Administracji i Cyfryzacji (w dziale łącznośd), Minister Zdrowia, Minister Obrony Narodowej i Prezes Paostwowej Agencji Atomistyki. Zgodnie z decyzjami prezydentów miast: Warszawy, Gdaoska, Poznania i Wrocławia, w miastach gospodarzach zarządzono przegląd własnych planów i ewentualne uzupełnienia pod kątem wymagao związanych z potencjalnymi zagrożeniami podczas rozgrywek. W dniu 6 marca br. Rada Ministrów przyjęła Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego. Uzupełnieniem i uszczegółowieniem ogólnych procedur zawartych w tym planie był aneks opracowany w RCB w maju br. Rozwiązania zawarte w aneksie do Krajowego Planu były spójne z regułami zarządzania Turniejem przyjętymi w Krajowym planie koordynacji i współdziałania organów, inspekcji, służb administracji publicznej oraz tymczasowych struktur koordynacyjnozarządczych podczas Finałowego Turnieju UEFA EURO 2012, opracowanym przez Krajowy Sztab Operacyjny przy Komitecie do spraw koordynacji organizacji Finałowego Turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO Koordynacja polityki informacyjnej Efektem koocowym pracy podzespołu ds. organizacji procesu komunikacji społecznej w sytuacjach kryzysowych podczas Turnieju UEFA EURO 2012, kierowanego przez RCB, było przygotowanie Księgi komunikacji kryzysowej. Celem przygotowania Księgi było wsparcie komunikatorów w prowadzeniu spójnej polityki informacyjnej podczas UEFA EURO Miała stanowid narzędzie, które ułatwi proces zarządzania informacją w kryzysie, porządkując i systematyzując proces przekazywania społeczeostwu informacji, gdy w rozwiązywanie sytuacji kryzysowej jest zaangażowanych wiele podmiotów związanych nie tylko z administracją paostwową czy samorządową, ale także firmami, przedsiębiorstwami i spółkami. Księga wskazuje jak powinien przebiegad proces komunikacji ze społeczeostwem w sytuacji kryzysowej: przede wszystkim kto jest głównym komunikatorem w danej sytuacji, a kto zaangażowanym. Opracowanie przedstawia obszary zagrożeo i przykładowe sytuacje kryzysowe. Opracowane zostały także kluczowe przesłania, których celem było zapewnienie spójności w komunikacji społecznej i wokół których należy budowad odpowiedzi na pytania dziennikarzy. Podstawowym zadaniem Księgi było zapewnienie wszystkim osobom, które uczestniczyły w procesie komunikacji społecznej, dostępu do jednolitych standardów zarządzania informacją w kryzysie, co jest niezbędne do prowadzenia spójnej polityki informacyjnej. W skład Księgi weszły m.in. takie elementy jak: przykładowe scenariusze potencjalnych zdarzeo, mogące generowad sytuacje kryzysowe, które zostały wytypowane na podstawie wcześniej określonych obszarów zagrożeo, projekty kluczowych przesłao strategicznych komunikatów, projekty wzorcowych oświadczeo, dane kontaktowe komunikatorów z poszczególnych instytucji. Księga, z założenia, nie miała byd receptą na każdą sytuację kryzysową, zawarto w niej natomiast zasady, wskazówki i wiedzę, która niewątpliwie powinna ułatwid komunikatorom

4 4 prowadzenie komunikacji społecznej w sytuacjach kryzysowych. Rozwiązania zawarte w Księdze znalazły zastosowanie w procesie zabezpieczenia rozgrywek w sferze komunikacji społecznej Przeprowadzenie ogólnokrajowego dwiczenia zgrywającego podmioty systemu zarządzania kryzysowego LIBERO Głównym celem dwiczenia zorganizowanego przez Rządowe Centrum Bezpieczeostwa było sprawdzenie rozwiązao organizacyjnych oraz funkcjonalności planów zarządzania kryzysowego, w szczególności pod względem: procedur reagowania w sytuacjach kryzysowych, obiegu informacji, koordynacji polityki informacyjnej z uwzględnieniem uzgodnionej siatki bezpieczeostwa dla Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie oraz procedur reagowania kryzysowego przyjętych przez prezydentów miast-gospodarzy, wojewodów, ministrów i kierowników urzędów centralnych zaangażowanych w zapewnienie bezpieczeostwa Turnieju UEFA EURO Dwiczenie LIBERO składało się z dwóch integralnych części: fazy przygotowawczej i fazy aktywnej. Faza przygotowawcza dwiczenia prowadzona w formie comiesięcznych spotkao (dyskusji tematycznych reagowanie na zagrożenia CBRN, komunikacja ze społeczeostwem w sytuacji kryzysowej, wsparcie z Sił Zbrojnych RP podczas Turnieju, zabezpieczenie medyczne Turnieju, zarządzanie informacją podczas Turnieju) połączonych z warsztatami w okresie od października 2011 roku do stycznia 2012 roku. Faza aktywna dwiczenia - została przeprowadzona w dniach 5-7 marca 2012 roku w formie dwiczenia sztabowego (Table-top). W trzecim dniu dwiczenia odbyła się dyskusja panelowa z udziałem organów administracji, tj. ministrów, wojewodów, prezydentów miast-gospodarzy Turnieju. W trakcie całej aktywnej fazy LIBERO sprawdzono także organizację procesu komunikacji społecznej w sytuacji kryzysowej. Dodatkowo, umiejętnośd wypracowywania wspólnych, jednolitych przekazów i obieg informacji pomiędzy komunikatorami wszystkich szczebli instytucji zaangażowanych w EURO. Aby urealnid sytuację, w trakcie dwiczenia prowadzona była symulacja pracy mediów. Uczestnikami dwiczenia byli przedstawiciele prezydentów 5 miast (Warszawa, Gdaosk, Poznao, Wrocław, Kraków), 16 wojewodów, 13 ministrów (MSW, MAiC, MTBiGM, MZ, MSiT, MON, MSZ, MG, MŚ, MRiRW, MS, MF, MSP) wraz z instytucjami podległymi i nadzorowanymi (KGP, KGPSP, KGSG, BOR, PKP PLK, GDDKiA, PPL), kierowników urzędów centralnych (ABW, PAA, Prokuratury Generalnej, GIS), RCB, Spółki PL.2012 oraz Spółki EURO 2012 Polska, a także rzecznicy prasowi większości ww. podmiotów. W trakcie dwiczenia odzwierciedlone zostały struktury tworzone na czas EURO 2012: sztaby miejsko-wojewódzkie, Krajowy Sztab Operacyjny, Policyjne Centrum Dowodzenia, Sztab MSW/MAiC. Scenariusz aktywnej fazy dwiczenia sporządzony został w realistycznych ramach czasowych i składał się z szeregu zdarzeo przedstawiających narastanie sytuacji kryzysowej: bezpośrednio w miastach-gospodarzach Turnieju, na terenie województw, w których odbywają się rozgrywki oraz województw graniczących z Ukrainą; wymagającej zaangażowania organów, służb, inspekcji i straży według reguł określonych w planach zarządzania kryzysowego tych organów i KPZK, pośrednio i bezpośrednio oddziaływującej na poziom bezpieczeostwa Turnieju, w szczególności w przypadku nieadekwatności posiadanych na danym terenie sił i środków do zaistniałej sytuacji kryzysowej, związanej z zagadnieniami informowania przedstawicielstw paostw trzecich o incydentach z udziałem obywateli tych paostw,

5 5 wymagającej zastosowania mechanizmów koordynacji w prowadzeniu polityki informacyjnej podczas Euro Wnioski z dwiczenia LIBERO opracowane zostały na podstawie ankiet ewaluacyjnych wypełnionych przez uczestników dwiczenia, a także spostrzeżeo ewaluatorów dwiczenia oraz kierownictwa dwiczenia. Dotyczyły one podziału kompetencji oraz uruchamianych procedur, zarządzania informacjami, prowadzenia polityki informacyjnej w sytuacjach kryzysowych, organizacji transportu i ochrony zdrowia. W wyniku analizy tych wniosków zdecydowano o zorganizowaniu w dniach 8-9 maja 2012 r. dwiczenia LIBERO II. W czasie rzeczywistym, na stanowiskach pracy sztabów i centrów zarządzania kryzysowego przygotowanych do działania podczas rozgrywek, aplikacyjnie przedwiczono realizowanie planów operacyjnych Turnieju UEFA EURO 2012 przewidzianych harmonogramem turniejowym na dni czerwca 2012 r. oraz procedur reagowania w wykreowanych scenariuszem sytuacjach kryzysowych. Celem głównym dwiczenia było doskonalenie procesu podejmowania decyzji przez podmioty systemu zarządzania kryzysowego oraz zarządzania informacjami, realizowane przez centra zarządzania kryzysowego, sztaby i struktury tworzone na czas Turnieju Finałowego Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO Uczestnikami dwiczenia LIBERO II byli przedstawiciele 7 wojewodów (Dolnośląski, Mazowiecki, Pomorski, Wielkopolski, Podkarpacki, Lubelski i Małopolski) wraz z wybranymi przedstawicielami administracji zespolonej, 9 ministrów (MSW, MAiC, MZ, MTBiGM, MS, MON, MSZ, MG, MSiT) z wybranymi jednostkami podległymi i nadzorowanymi (KGSG, KGPSP, BOR, PKP PLK, GDDKiA, ULC, PAŻP, UKE), kierowników urzędów centralnych (ABW, Prokuratury Generalnej, GIS), sztabów utworzonych na czas EURO 2012 (sztabów miejsko-wojewódzkich w Gdaosku, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu i sztabu miejskiego w Krakowie, KSzO, Sztabu MSW/MAiC, PCD w Legionowie), a także Spółki PL.2012 i RCB oraz rzecznicy prasowi ww. instytucji. Również podczas LIBERO II dwiczony był aspekt związany z koordynacją i prowadzeniem spójnej polityki informacyjnej w sytuacji kryzysowej przez podmioty zaangażowane w EURO. Podobnie jak w pierwszej edycji dwiczenia, także pracował zespół, który symulował pracę mediów. Wnioski wynikające z dwiczenia wraz z rekomendacjami dotyczącymi obiegu informacji, wykorzystania narzędzi wspomagających typu EUROMaster 2012, współpracy między sztabami oraz prowadzenia polityki informacyjnej zostały wykorzystane podczas zabezpieczenia Turnieju Finałowego UEFA EURO Łączne koszty poniesione przez RCB w związku ze zorganizowaniem cyklu dwiczeo LIBERO wyniosły około 152 tys. zł Dodatkowe obszary zaangażowania RCB w ramach przygotowao Przedstawiciele RCB aktywnie uczestniczyli w pracach struktur organizacyjnych przygotowujących operację zabezpieczenia Turnieju, w tym w: Komitecie do spraw Bezpieczeostwa Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012, Krajowym Sztabie Operacyjnym, zespołach problemowych dot.: analizy ryzyka i identyfikacji zagrożeo, opracowania i realizacji polityki informacyjnej, wzmocnienia systemu obrony powietrznej RP, zagrożeo chemicznych, biologicznych, radiologicznych i promieniotwórczych (CBRN),

6 6 wypracowania metodologii oględzin miejsc przestępstw o charakterze terrorystycznym i katastrof, obserwacji zabezpieczenia meczów piłki nożnej na stadionach miast-gospodarzy. Ze strony RCB formułowano konkretne sugestie dotyczące niezbędnych przedsięwzięd przygotowawczych (w obszarze transportu i łączności, zabezpieczenia medycznego, informowania o ofiarach zdarzeo, itp.) oraz organizacji zarządzania bezpieczeostwem podczas Turnieju (optymalny system współdziałania, wymiany informacji i koordynacji, organizacja struktur sztabowych wspomagających zarządzanie, podział obowiązków i odpowiedzialności za poszczególne obszary bezpieczeostwa). Zgłaszane konkretne propozycje rozwiązao stanowiły istotny wkład w przygotowanie finalnego modelu zabezpieczenia rozgrywek. Rządowe Centrum Bezpieczeostwa przygotowało i zapewniło obsługę teleinformatyczną, logistyczną i kancelaryjno-biurową podczas całego okresu funkcjonowania Sztabu MSW/MAiC w siedzibie RCB. Na potrzeby Sztabu MSW/MAiC udostępniono m.in.: bezpieczną infrastrukturę sieciową zapewniającą dostęp do Internetu, system pracy grupowej Microsoft SharePoint, zapasowy system korespondencji , pozwalający na przejęcie zadao w razie awarii serwerów MSW, łącznośd telefoniczną i faksową, stanowisko pracy Systemu Niejawnej Poczty Internetowej OPAL, urządzenia biurowe (drukarka, skaner), telewizję kablową, stanowisko prezentacji oraz system wideokonferencji w sieci łączności rządowej. Łączne koszty poniesione przez RCB na rzecz zapewnienia funkcjonowania Sztabu MSW/MAiC wyniosły około 50 tys. zł. 3. Działanie systemu zarządzania kryzysowego w kraju podczas UEFA EURO 2012 Zgodnie z wcześniejszymi założeniami przyjęto, że w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych podczas rozgrywek turniejowych właściwe organy administracji publicznej, służby, inspekcje i straże reagują stosownie do procedur zawartych w: operacyjnych planach zabezpieczenia Turnieju (wszystkie instytucje bezpośrednio zaangażowane w obsługę UEFA EURO 2012), planach zarządzania kryzysowego i aneksach do tych planów (sporządzonych w formie modułów zadaniowych): Wojewoda Dolnośląski, Wojewoda Mazowiecki, Wojewoda Pomorski, Wojewoda Wielkopolski, Wojewoda Podkarpacki i Wojewoda Lubelski, Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, Minister Gospodarki, Minister Administracji i Cyfryzacji, Minister Zdrowia, Minister Obrony Narodowej, Prezes Paostwowej Agencji Atomistyki, Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej. planach zarządzania kryzysowego (pozostałe organy administracji publicznej zobowiązane do dysponowania tymi planami), Krajowym Planem Zarządzania Kryzysowego i aneksie do tego planu. W Krajowym planie koordynacji i współdziałania organów przygotowanym przez Krajowy Sztrab Operacyjny, wyszczególniono, zgodnie z sugestią UEFA, 4 poziomy zdarzeo i ryzyk w operacji turniejowej. W obszarze zainteresowania systemu zarządzania kryzysowego w szczególności znalazły się poziom 3 (sytuacja nadzwyczajna) oraz poziom 4 (sytuacja awaryjna),

7 7 wymagające szczególnej aktywności i uruchamiania dodatkowych procedur reagowania w ramach bieżącego zabezpieczenia rozgrywek. Zdarzenia zaliczane do tych poziomów mogły stanowid istotną przesłankę wystąpienia sytuacji kryzysowych. Generalnie przyjęto zasadę określoną w ustawie o zarządzaniu kryzysowym, iż sytuacja kryzysowa podczas UEFA EURO 2012 zaistnieje wówczas, gdy wobec skali zdarzenia, właściwy organ administracji publicznej nie dysponuje odpowiednimi kompetencjami i możliwościami skutecznego reagowania, a w konsekwencji wystąpi o wsparcie organu wyższego szczebla zarządzania. Podczas Turnieju wszystkie elementy systemu zarządzania kryzysowego w kraju funkcjonowały równolegle do systemu bieżącego zarządzania Turniejem, zachowując jednocześnie pełną spójnośd w sferze wymiany informacji, monitorowania sytuacji i gotowości do działao reaktywnych. Istotnym elementem tej spójności były zintegrowane miejsko-wojewódzkie sztaby operacyjne, utworzone w miastach-gospodarzach. Przedstawiciel wojewody w sztabie dysponował informacjami o sytuacji na terenie województwa, a w sytuacji kryzysowej miał możliwośd szybkiego uruchomienia potencjału zewnętrznego, do wsparcia działao na terenie miasta-gospodarza. Ministrowie i kierownicy urzędów centralnych, zaangażowani w działania związane z zabezpieczeniem Turnieju, swoje zadania realizowali przy pomocy całodobowo funkcjonujących centrów zarządzania kryzysowego (lub punktów kontaktowych, powoływanych w instytucjach nie posiadających własnych CZK). Przyjęty model sprawdził się w trakcie zabezpieczenia UEFA EURO Mechanizm wsparcia właściwych organów administracji przez zespoły zarządzania kryzysowego został zastosowany w związku z zarządzeniem nr 56 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie wprowadzenia stopnia alarmowego. 4. Działanie RCB podczas Turnieju 4.1. Główne zadania RCB podczas Turnieju Podczas rozgrywek finałowych RCB monitorowało i analizowało sytuację pod kątem prawdopodobieostwa wystąpienia zdarzeo kryzysowych, współdziałając w zakresie przekazywania informacji z: wojewódzkimi centrami zarządzania kryzysowego, centrami zarządzania kryzysowego ministrów i kierowników urzędów centralnych, Krajowym Sztabem Operacyjnym. Przygotowywane analizy zagrożeo i bieżące raporty uwzględniały ryzyko wpływu zdarzeo bieżących na przebieg rozgrywek. Informacje te były na bieżąco przekazywane do Krajowego Sztabu Operacyjnego oraz Sztabu MSW/MAiC. Na potrzeby wsparcia bieżącego powołano zespoły analityków: do bezpośredniego wsparcia służby dyżurnej RCB oraz wsparcia działao Sztabu MSW/MAiC, a także zespół zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej. Do zadao został zaangażowany praktycznie cały personel RCB, funkcjonując podczas trwania Turnieju w systemie pracy całodobowej. RCB zapewniło obsługę merytoryczno-organizacyjną dla potrzeb posiedzenia Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, zwołanego przez Prezesa Rady Ministrów w dniu 27 czerwca w związku z informacjami dot. potencjalnego zagrożenia terrorystycznego Wzmocnienie służby dyżurnej Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, całodobowo monitorowało zagrożenia opisane w Krajowym Planie Zarządzania Kryzysowego, współpracując w szczególności z: Krajowym Sztabem Operacyjnym,

8 8 Sztabem MSW/MAiC, centrami zarządzania kryzysowego w innych resortach i służbach MSW, CAT ABW. Na potrzeby Turnieju UEFA EURO 2012 opracowano specjalny aneks do raportów dobowych wojewódzkich centrów zarządzania kryzysowego, który był dla Sztabu MSW/MAiC źródłem informacji o bezpieczeostwie Turnieju w miastach, w których nie powołano połączonych sztabów miejskowojewódzkich. Raporty doraźne były przekazywane, zależnie od ich źródła, do właściwego odbiorcy w Sztabie MSW/MAiC. Szczególny nacisk położono na informacje od podmiotów, które nie były zobowiązane do raportowania do Sztabu MSW/MAiC (m.in. MTBiGM, GDDKiA, PKP PLK, IMGW, WCZK). Obsadę służby dyżurnej RCB wzmacniano podczas meczów rozgrywanych w Polsce. W tych dniach służba dyżurna RCB na bieżąco informowała kierownictwo Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i RCB o frekwencji w strefach kibica oraz sytuacji na stadionie i w mieście, w którym odbywały się rozgrywki. W tym celu wykorzystywana była aplikacja EUROMaster oraz standardowe, bieżące kontakty z centrami zarządzania kryzysowego Zespół monitorowania i analizy zagrożeo Zespół analityków, wspierający przedstawiciela RCB w Sztabie MSW/MAiC monitorował sytuację na terenie kraju oraz poza granicami RP (w odniesieniu do zdarzeo mogących mied wpływ na poziom bezpieczeostwa w Polsce). Zespół opracowywał również informacje hydrologicznometeorologiczne dla kraju, ze szczególnym uwzględnieniem miast gospodarzy Turnieju i Krakowa. Wszystkie istotne dane o zaistniałych zdarzeniach oraz prognozie rozwoju sytuacji były bezpośrednio przekazywane do analityka RCB w Sztabie MSW/MAiC. Analitycy RCB utrzymywali stały kontakt z przedstawicielami Ministerstwa Gospodarki na wypadek ewentualnych zakłóceo w dostawach energii elektrycznej oraz gazu, a osoba pełniąca dyżur otrzymywała codziennie informacje od PSE Operator S.A. na temat bieżących parametrów sieci elektroenergetycznych Zespół zapewnienia koordynacji polityki informacyjnej Zespół zapewniał koordynację polityki informacyjnej w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej. Zadanie to zespół realizował poprzez monitoring mediów oraz informacji napływających od rzeczników prasowych instytucji zaangażowanych w zabezpieczenie Turnieju. Zespół, monitorując media polskie oraz anglo, rosyjsko i francuskojęzyczne, zwracał uwagę na sposób prowadzenia polityki informacyjnej przez komunikatorów (czy przekazywane przez nich informacje były spójne, czy zaspokajały zapotrzebowanie opinii społecznej, czy reagowali na krytykę prasową lub nieprawdziwe informacje itp.). Jeżeli w mediach pojawiały się informacje, które niekorzystnie wpływały na wizerunek danej instytucji, bądź kraju-gospodarza lub mogły stad się przyczyną powstania sytuacji kryzysowej, zespół informował zainteresowaną instytucję oraz rzecznika Centrum Medialnego przy KSzO. W uzasadnionych przypadkach rekomendował sposób działania. Ponadto, przygotowywano codzienną analizę tematów pojawiających się w mediach, przekazywaną kierownictwu RCB. Zespół pracował w systemie dyżurów, w wydłużonym czasie pracy do 22.00, a w dni meczowe w Polsce całodobowo.

9 9 Na podstawie monitoringu mediów można stwierdzid, że proces komunikacji był prowadzony prawidłowo, a komunikatorzy byli dobrze przygotowani do prowadzenia polityki informacyjnej w sytuacji kryzysowej Udział w Sztabie MSW/MAiC Przedstawiciele Rządowego Centrum Bezpieczeostwa uczestniczyli w pracach Sztabu MSW/MAiC w całym okresie jego funkcjonowania tj. od dnia 15 maja do dnia 2 lipca 2012 r. Do ich zadao należało: zbieranie i analizowanie informacji o zdarzeniach, które mogły wpłynąd na organizację i przebieg Turnieju UEFA EURO 2012, pochodzących od podmiotów, które nie są zobowiązane do raportowania bezpośrednio do Sztabu (m.in. MTBiGM, GDDKiA, PKP PLK, IMGW, WCZK), analiza bieżących zagrożeo i sporządzanie informacji o zdarzeniach nie związanych bezpośrednio z EURO 2012, lecz mogących mied wpływ na jego przebieg, informowanie przedstawicieli MSW i MAiC w Sztabie o sytuacji wynikającej z monitoringu, weryfikacja informacji medialnych za pośrednictwem służby dyżurnej RCB, obsługa aplikacji EUROMaster, polegająca na monitorowaniu wpisów o zaistniałych zdarzeniach oraz wprowadzaniu do systemu, na polecenie szefa Sztabu, informacji pochodzących od przedstawicieli podmiotów wchodzących w jego skład, obsługa stanowiska Systemu Niejawnej Poczty Internetowej OPAL. Przyjmowanie zaszyfrowanych informacji, rozkodowywanie, drukowanie oraz prowadzenie niezbędnej dokumentacji, przekazywanie otrzymanych dokumentów niejawnych szefowi Sztabu, opracowywanie wkładu do meldunku dobowego Sztabu oraz raportów sytuacyjnych (meldunków doraźnych), opracowywanie dobowych raportów na posiedzenia Grupy Operacyjnej Krajowego Sztabu Operacyjnego dla potrzeb przedstawiciela RCB uczestniczącego w pracy GO, informowanie kierownictwa RCB o sytuacji, obsługa techniczno-administracyjna Sztabu. Wśród analizowanych zagrożeo, na które zwracano szczególną uwagę podczas pracy w Sztabie były: zjawiska meteorologiczne mogące wpłynąd na przebieg Turnieju i przemieszczanie się kibiców, takie jak: intensywne opady deszczu, gwałtowne burze, silne wiatry, upały, zjawiska hydrologiczne mogące spowodowad zagrożenie powodziowe i podtopienia utrudniające przemieszczanie się kibiców oraz organizację i przebieg imprez masowych towarzyszących Turniejowi, a także zabezpieczenie medyczne, takie jak: wzrosty stanów wód w rzekach mogące skutkowad wystąpieniem zagrożenia powodziowego, intensywne opady w obszarach zurbanizowanych, które mogły skutkowad podtopieniami spowodowanymi uszczelnieniem powierzchni terenu i przyspieszonym spływem powierzchniowym oraz niewydolnym systemem deszczowo-kanalizacyjnym, zgromadzenia publiczne, mogące spowodowad zakłócenia porządku publicznego oraz utrudnienia komunikacyjne, ze szczególnym uwzględnieniem miast, w których odbywały się mecze,

10 10 strajki i ryzyko ich powstania szczególnie w sektorze celnym, energetycznym, transportowym oraz w służbie zdrowia, awarie energetycznego systemu przesyłowego, mogące spowodowad zagrożenia w zasilaniu aglomeracji miejskich, w których odbywają się rozgrywki w ramach Turnieju, zakłócenia w transporcie drogowym, kolejowym i lotniczym, zagrożenia dla infrastruktury krytycznej, której awarie mogłyby mied wpływ na przebieg Turnieju, zdarzenia sanitarno-epidemiologiczne, które związane były z organizacją imprez masowych i zwiększoną liczbą turystów na obszarze kraju, zdarzenia, mogące wskazywad na potencjalny wzrost zagrożenia o charakterze terrorystycznym (incydent związany z przechwyceniem przez Straż Graniczną na rzece Bug przemytu papierosów, wśród których odkryto materiał wybuchowy, co skutkowało wprowadzeniem na terenie kraju 1 stopnia alarmowego) Udział w pracy Grupy Operacyjnej KSzO Przedstawiciel RCB uczestniczył w codziennych odprawach Grupy Operacyjnej Krajowego Sztabu Operacyjnego. Informacje uzyskiwane od dyżurujących analityków i służby dyżurnej RCB dawały mu możliwośd prezentowania spektrum zdarzeo mogących mied wpływ na bezpieczeostwo rozgrywek. Równocześnie dane uzyskiwane na posiedzeniach GO KSzO, zwłaszcza dotyczące planowanych przedsięwzięd dnia, służyły ukierunkowaniu działania zespołów merytorycznych RCB w zakresie monitorowania sytuacji, analizowania możliwych zagrożeo i podejmowania działao wyprzedzających. 5. Podsumowanie Zasadniczym celem przygotowao organów administracji publicznej w ramach zapewnienia bezpieczeostwa podczas UEFA EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie, odnoszących się do obszaru zarządzania kryzysowego, było zminimalizowanie ryzyka zaistnienia sytuacji kryzysowej podczas rozgrywek, a w przypadku ich wystąpienia, szybkie i skuteczne przeciwdziałanie niekorzystnemu rozwojowi zdarzeo. Cel ten można było uzyskad poprzez zidentyfikowanie zagrożeo, określenie szczegółowych zadao dla podmiotów reagujących, zapewnienie sprawnego obiegu informacji, przetestowanie procedur i planów postępowania oraz zapewnienie koordynacji polityki informacyjnej w sytuacji kryzysowej. Przedsięwzięcia przygotowawcze zaangażowanych podmiotów krajowego systemu zarządzania kryzysowego były inicjowane i koordynowane przez Rządowe Centrum Bezpieczeostwa. Realizacja przedsięwzięd szczegółowych pozwoliła na optymalne, wobec istniejących możliwości organizacyjnych, kadrowych i finansowych, uzyskanie gotowości tych podmiotów do działao w sytuacji kryzysowej. Uzasadnione jest również stwierdzenie, iż wcześniejszy proces przygotowao planistycznych, cykl wspólnych dwiczeo oraz uzgodnione reguły współdziałania przyczyniły się do zapewnienia bezpiecznego przebiegu rozgrywek i osiągnięcia celu głównego braku zdarzeo mogących wywoład sytuację kryzysową podczas UEFA EURO Korzyści - dobre rozwiązania do zastosowania w obszarze bezpieczeostwa i zarządzania kryzysowego Na potrzeby zabezpieczenia Turnieju przygotowano i wdrożono dodatkowe rozwiązania organizacyjne, generalnie niestosowane przed czerwcem br. w Polsce, a mające na celu zapewnienie

11 11 szybkiej i skutecznej reakcji w przypadku wystąpienia zdarzeo zakłócających bezpieczny przebieg rozgrywek, w tym zagrożeo o charakterze kryzysowym. Poniżej wyszczególniono zastosowane rozwiązania organizacyjne i procedury postępowania, do rozważenia możliwości ich wkomponowania w obowiązujący system reagowania w przypadku wystąpienia zagrożeo i stosowania w codziennej praktyce: 1) Wprowadzenie instytucji szpitala referencyjnego dla imprezy masowej, w szczególności imprezy masowej podwyższonego ryzyka. Konsekwencją postanowieo 8 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2012 r. w sprawie minimalnych wymagao dotyczących zabezpieczenia pod względem medycznym imprezy masowej (Dz.U. z 2012 r., Nr 0, poz. 181) powinno byd wcześniejsze określenie (w miarę możliwości) konkretnych szpitali, które w pierwszej kolejności udzielałyby pomocy medycznej uczestnikom tych imprez. Wskazane szpitale, oprócz wykonania niezbędnych własnych przedsięwzięd organizacyjnych i logistycznych, byłyby włączone w system dwiczeo organizowanych przez inne podmioty systemu ratowniczego (w tym PSP), zwłaszcza dotyczących organizacji działao w przypadku zdarzeo masowych oraz prowadzenia dekontaminacji w razie użycia środków CBRN. 2) Uproszczenie procedur postępowania w przypadku wystąpienia wypadków (katastrof) w ruchu lądowym poprzez doprecyzowanie rozwiązao organizacyjnych i ich stosowanie przez Prokuraturę, Policję i Paostwową Straż Pożarną oraz instytucje właściwe w sprawach organizacji ruchu drogowego (kolejowego), z zachowaniem warunków do ustalenia okoliczności zdarzenia. Szybkie usunięcie skutków zdarzenia, udrożnienie przejazdu/ewentualnie zorganizowanie tras alternatywnych zmniejszy ryzyko utrudnieo w komunikacji i usprawni przejazd uczestników ruchu. 3) Przegląd dotychczasowych zasad i trybu organizowania przez przewoźników kolejowych zastępczego transportu dla pasażerów w przypadku zdarzenia uniemożliwiającego dalszą podróż (w razie awarii lub katastrofy kolejowej) oraz procedur usprawniających przywrócenie ruchu kolejowego na wyłączonym odcinku. Priorytetem powinno byd jak najszybsze usunięcie skutków zdarzenia i zapewnienie transportu jego uczestnikom. 4) Stosowanie zestandaryzowanych wzorów meldunków (raportów) w systemie informowania o zdarzeniach (centra zarządzania kryzysowego, służby dyżurne instytucji, itp.). Zmniejszy to potrzebę dodatkowych wystąpieo o uzupełnienie informacji, a w konsekwencji pozwoli na bardziej efektywne wykorzystanie czasu pracy obsady tych struktur. 5) Stosowanie formuły modułów zadaniowych do planowania i realizacji przedsięwzięd w obszarze zarządzania kryzysowego, w szczególności na potrzeby reagowania. Każdy moduł powinien zawierad zestawienie zadao głównych i szczegółowych właściwych dla jednego wykonawcy, wskazywad współdziałających i określad niezbędne siły i środki. W przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej podmiot wiodący dobiera konkretne moduły do wykonania, zależnie od rodzaju zaistniałego zdarzenia, co w konsekwencji umożliwia elastycznośd w wyborze optymalnej strategii i taktyki.

12 12 Najważniejsze jednak by każdy moduł zawierał podstawę prawną danego działania oraz źródło finansowania tegoż działania (który to czynnik lub częściej jego brak powoduje najwięcej trudności przy podejmowaniu decyzji). Równie ważne jest zawieranie w modułach informacji o podmiotach współpracujących lub realizujących zadania na rzecz realizacji modułu włącznie z określeniem konkretnych odpowiedzialnych osób (przypisanie odpowiedzialności za komunikację i podejmowanie decyzji). Formuła modułów zadaniowych powinna zostad uwzględniona przez organy administracji publicznej w procesie aktualizacji planów zarządzania kryzysowego. 6) Udział upoważnionych przedstawicieli wojewody w sztabach (zespołach) kryzysowych organizowanych przez prezydentów miast (starostów) w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej na terenie odpowiedzialności prezydenta miasta (na wzór zintegrowanych sztabów miejsko-wojewódzkich funkcjonujących podczas UEFA EURO 2012) lub wspólne działania kilku służb w jednym sztabie (jak w przypadku Sztabu MSW/MAiC). Takie rozwiązanie zapewni większą dostępnośd i efektywnośd wykorzystania zasobów znajdujących się w dyspozycji organu samorządowego i zasobów województwa, umożliwi pełną koordynację wymiany informacji o sytuacji i realizowanych działaniach oraz przyczyni się do spójności przekazywanych komunikatów dla środków masowego przekazu i społeczeostwa. 7) Organizowanie wielopłaszczyznowych, zgrywających dwiczeo przed każdym większym przedsięwzięciem, wraz z udziałem rzeczników prasowych/komórek prasowych wszystkich zaangażowanych organów (instytucji), w celu sprawdzenia planowanych rozwiązao organizacyjnych, systemów wymiany informacji, prowadzenia spójnej komunikacji społecznej i procedur reagowania. Formuła interdyscyplinarnych dwiczeo powinna pozwolid na wypracowanie mechanizmów współdziałania i podejmowania decyzji w relacjach horyzontalnych (np. na poziomie organów administracji centralnej/administracji wojewódzkiej) i pionowych (np.województwopowiat). 8) Przygotowanie i wdrożenie przez poszczególne podmioty administracji publicznej własnej Księgi komunikacji kryzysowej na bazie doświadczeo płynących z Euro 2012 oraz w oparciu o Księgę komunikacji kryzysowej opracowaną przez RCB we współpracy z rzecznikami. Posiadanie wcześniej przygotowanych rozwiązao lub podstaw do rozwiązao sytuacji kryzysowych, może nie tylko zmniejszyd skutki sytuacji kryzysowej, ale również w znaczący sposób zminimalizowad ryzyko wystąpienia kryzysu medialnego. Spójny i skoordynowany system zarządzania informacją i komunikowania się z mediami/społeczeostwem zorganizowany przez rzecznika prasowego/szefa komórki odpowiedzialnej za komunikację społeczną, ma kluczowe znaczenie w rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych. 9) Upowszechnienie przedsięwzięd zorganizowanych w formie strefy kibica, w celu zapewnienia lokalnym społecznościom zorganizowanej i bezpiecznej formuły wypoczynku i rekreacji (również publicznego oglądania meczów w ramach rozgrywek krajowych). Niezbędnym warunkiem jest przygotowanie kompletnego programu merytorycznego imprezy oraz wskazanie organizatora, odpowiedzialnego za zapewnienie bezpieczeostwa według postanowieo ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeostwie imprez masowych.

13 13 Powyższe propozycje wynikają ze wstępnej oceny przebiegu zabezpieczenia Turnieju. Pełny katalog możliwych rozwiązao, które mogłyby byd wdrożone jako stałe elementy działania organów administracji publicznej w ramach systemu zarządzania kryzysowego, będzie możliwy do zaprezentowania po uzyskaniu szczegółowych analiz i spostrzeżeo ministrów, wojewodów i prezydentów miast, zaangażowanych w zapewnienie bezpieczeostwa Mistrzostw. Lider obszaru zarządzanie kryzysowe Zintegrowanej Koncepcji Bezpieczeostwa UEFA EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie Dariusz Góralski Zastępca Dyrektora Rządowego Centrum Bezpieczeostwa Opracowano w Rządowym Centrum Bezpieczeostwa