Znaczenie Programu Polska Białoruś Ukraina w kształtowaniu rozwoju obszarów transgranicznych

Transkrypt

1 Z A M O Ś Ć, 2 1 M A J A 2015 Znaczenie Programu Polska Białoruś Ukraina w kształtowaniu rozwoju obszarów transgranicznych B O G D A N K A W A Ł K O D Y R E K T O R DEPARTAMENTU POLITYKI REGIONALNEJ

2 Plan prezentacji 1. EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA 2. PARTNERSTWO WSCHODNIE 3.PROGRAM PL BY UA I STRATEGIA TRANSGRANICZNA GŁÓWNE ZAŁOŻENIA 5. PODSUMOWANIE, WNIOSKI 2

3 Europejska Współpraca Terytorialna Europejska Współpraca Terytorialna (EWT) Jest jednym z celów polityki spójności UE CELE: Ułatwianie i rozwój współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej Zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej 3

4 EUROPA 2020 Europejska Współpraca Terytorialna w Polityce Spójności UE Europejska Współpraca Terytorialna jako jeden z celów Polityki Spójności UE Cel 1 Inwestowanie dla wzrostu i zatrudnienia Polityka spójności Cel 2 Europejska Współpraca Terytorialna Współpraca transgraniczna Współpraca ponadnarodowa Współpraca międzyregionalna 4

5 Europejska Współpraca Terytorialna Komisja Europejska po raz pierwszy udzieliła wsparcia dla współpracy terytorialnej w 1989 roku 14 grup projektów pilotażowych otrzymało około 21 mln ECU projekty miały na celu rozwiązanie problemów rozwoju obszarów przygranicznych INTERREG IV stał się trzecim Celem Unijnej Polityki Spójności - Europejska Współpraca Terytorialna (8,7 mld EUR) 5

6 Europejska Współpraca Terytorialna w Polityce Spójności UE Wymiary EWT Współpraca transnarodowa ukierunkowana na: pogłębianie integracji Unii Europejskiej, wspieranie wzajemnej dostępności, zrównoważony rozwój, innowacyjność, ochrona zasobów środowiska naturalnego Współpraca międzyregionalna prowadzona pomiędzy regionami położonymi w różnych częściach Europy Współpraca transgraniczna - celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych oraz wykorzystanie endogennych potencjałów rozwojowych 6

7 EWT w ramach Europejskiej Polityki Sąsiedztwa Europejska Polityka Sąsiedztwa (EPS) powstała w oparciu o Traktat Lizboński z 2004 r. Główne cele EPS to m.in.: zbliżenie UE z jej sąsiadami oraz wzmocnienie bezpieczeństwa w krajach sąsiadujących przeciwdziałanie pogłębianiu podziałów między Unią a jej sąsiadami ESP jest ważną część strategii UE - jest polityką bilateralną między UE, a każdym z jej partnerem, jest wzbogacona o regionalne i wielostronne inicjatywy współpracy, takie jak np.: Partnerstwo Wschodnie Unia dla Śródziemnomorza Synergia Czarnomorska 7

8 Europejska Współpraca Terytorialna w Polityce Spójności UE Kto jest sąsiadem? Sąsiedzi UE - państwa z małą perspektywą członkowstwa Państwa partnerskie posiadające porozumienia z UE - Izrael, Jordania, Mołdawia, Maroko, Autonomia Palestyńska, Tunezja, Ukraina, Turcja Państwa EPS z którymi nie zawarto jeszcze porozumień - Armenia, Azerbejdżan, Egipt, Gruzja, Liban Brak perspektywy zawarcia porozumienia - Białoruś, Libia, Syria 8

9 Europejska Współpraca Terytorialna w Polityce Spójności UE Z sąsiadami Europejska Polityka Sąsiedztwa 9

10 Partnerstwo Wschodnie Partnerstwo Wschodnie jest polityką UE (2009 r.). Obejmuje relacje UE Kraje Partnerskie. Cele Partnerstwa: Zawarcie umów stowarzyszeniowych Ustanowienie stref wolnego handlu wprowadzenie ruchu bezwizowego Partnerstwo Wschodnie jest skierowane do sześciu państw Europy Wschodniej: Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Ukrainy 10

11

12 Europejska Współpraca Terytorialna w Polityce Spójności Budżet polityki spójności na lata wynosi 376 mld EUR W odniesieniu do EWT wynosi on 9 mld EUR ,5 mld euro 9 mld euro Transgraniczna 73,86% Transnarodowa 20,95% Międzyregionalna 5,19% Transgraniczna 73,24% Transnarodowa 20,78% Międzyregionalna 5,98% 69 PO: 52 / 13 / 4 79 PO: 60 / 15 / 4 Wkład EFRR 75 % lub 85% Wkład EFRR do 85% 12

13 Europejska Współpraca Terytorialna W ramach EWT Polska będzie uczestniczyć w: 7 Programach Transgranicznych: Polska Słowacja, Litwa Polska, Południowy Bałtyk, Czechy Polska, Polska Meklemburgia, Polska Branderburgia, Polska Saksonia - budowanie więzi społecznych po obu stronach granicy. 2 transnarodowych: Region Morza Bałtyckiego oraz Europa Środkowa 1 międzyregionalnym: INTERREG EUROPA współpraca partnerów z UE oraz Norwegii i Szwajcarii w zakresie polityki regionalnej 13

14 Europejska Współpraca Terytorialna Departament Polityki Regionalnej

15 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina jest inicjatywą wspierającą transgraniczne procesy rozwojowe na obszarze pogranicza polsko - białorusko - ukraińskiego. 15

16 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina Główne priorytety Wzrost konkurencyjności obszarów przygranicznych Poprawa jakości życia Współpraca sieciowa i inicjatywy społeczności lokalnych 16

17 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina Polska (podregiony): Białostocko-Suwalski, Łomżyński, Ostrołęcko-Siedlecki, Bialskopodlaski, Chełmsko-Zamojski, Lubelski, Krośnieńsko-Przemyski, Rzeszowsko-Tarnobrzeski Białoruś (obwody): Grodzieński, Brzeski, Miński, Homelski Ukraina (obwody): Wołyński, Lwowski, Zakarpacki, Rówieński, Tarnopolski, Iwano-Frankowski 17

18 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina Do Programu złożono 824 projekty, z czego dofinansowanych zostało 112 (13,6%) Liczba złożonych projektów ogółem Projekty zakontraktowane w podziale na państwa 16 6 Polska Białoruś Ukraina 90 18

19 Departament Polityki Regionalnej

20 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina Liczba dofinansowanych projektów po stronie polskiej wg priorytetów Priorytet 1 Wzrost konkurencyjności obszarów przygranicznych 39 Priorytet 2 Poprawa jakości życia 21 Priorytet 3 Współpraca sieciowa i inicjatywy społeczności lokalnych 52 20

21 Europejska Współpraca Terytorialna

22 Obwód Wołyński Obwód Lwowski

23 Województwo Lubelskie Województwo Podkarpackie Województwo Podlaskie Województwo Mazowieckie Obwód Iwano- Frankowski oraz Tarnopolski Obwód Zakarpacki Obwód Wołyński Obwód Lwowski Obwód Homelski Obwód Brzeski

24 Wybrane efekty zrealizowanych projektów Inwestycje w obszarze środowiska ok. 138 km zmodernizowanej sieci wodno-kanalizacyjnej (ok. 25 km w w. lubelskim) Inwestycje w obszarze bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ponad 1400 zestawów sprzętu ratowniczego (ok. 400 w w. lubelskim) Inwestycje w infrastrukturę drogową oraz przejść granicznych budowa i modernizacja przejść granicznych (Dołhobyczów, Budomierz-Hruszew, Połówce-Pieszczatka, Ustiług) ponad 90 km zmodernizowanych i nowo wybudowanych dróg (ok. 25 km w w. lubelskim) Inwestycje w turystyce ok km zbudowanych oraz oznaczonych szlaków turystycznych (ok. 400 km w w. lubelskim) Inwestycje w obszarze nauki i kultury ponad 1400 wydarzeń kulturalnych, w których uczestniczyło ok. 40 tys. osób ( ok. 400 wydarzeń i 12 tys. osób w w. lubelskim) 9 projektów realizowanych przez uczelnie wyższe (lubelskie uczelnie 6 (3 mln EUR)) 24

25 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina

26 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina Obszary tematyczne Promocja kultury lokalnej i zachowanie dziedzictwa historycznego Promocja zarządzania granicami oraz zarządzanie bezpieczeństwem, mobilnością i migracjami Poprawa dostępności regionów, rozwój trwałego i odpornego na klimat transportu oraz sieci i systemów komunikacyjnych Wspólne wyzwania w obszarze bezpieczeństwa i ochrony 26

27 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina Obszar wsparcia programu Obszar geograficzny Programu co do zasady pozostanie bez istotnych zmian Korekcie uległa definicja obszaru głównego i przyległego (na obszarze przyległym będzie istniała możliwość realizacji projektów infrastrukturalnych) 27

28 Program Współpracy Transgranicznej Polska Białoruś Ukraina Budżet 186,2 mln EUR Realizacja projektów infrastrukturalnych tylko w obszarze głównym PRAG jako podstawa prawna realizacji projektów Realizacja mikroprojektów wyłącznie w ramach projektów parasolowych ok.176 mln EUR Realizacja projektów infrastrukturalnych w całym obszarze programu Ułatwienia dla beneficjentów w realizacji projektów odejście od stosowania PRAGa Realizacja mikroprojektów o wartości tys. EUR 28

29 Regionalne Dokumenty Strategiczne Strategia Rozwoju Województwa jest kluczowym dokumentem programowym regionu, który wyznacza ogólne ramy dla innych dokumentów jak np.: Strategia Transgraniczna Strategia Polityki Społecznej RSI, PZP WL, inne programy. Strategia zawiera m.in.: Cel 4.4. Przełamywanie niekorzystnych efektów przygranicznego położenia regionu OSI - Obszary przygraniczne Strategia Transgra niczna PZPW SRWL 29

30 Obszary Strategicznej Interwencji - Obszary przygraniczne Działania zmierzające m.in. do: wzrostu społeczno-gospodarczego obszaru przygranicznego, przywrócenia miastom funkcji społecznych i gospodarczych wsparcia zasobów ludzkich i przedsiębiorczości, uruchomienia nowych i rozbudowy istniejących przejść granicznych utworzenia przejść sezonowych (turystycznych) 30

31 Strategia Transgraniczna Programy EWT Układ dokumentów programowych i strategicznych Poziom strategiczny Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego Uszczegółowienie Strategii Poziom operacyjny Strategia Obwodu Brzeskiego Strategia Obwodu Lwowskiego Strategia Obwodu Wołyńskiego 31

32 Wymiar terytorialny Strategii Transgranicznej

33 Wymiar terytorialny Strategii Transgranicznej

34 Poziom rozwoju Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca (wg parytetu siły nabywczej) w stosunku do średniej UE w 2010 r. 34

35 Cel Generalny Strategii Transgranicznej 35

36 Strategia Transgraniczna w liczbach 1 Cel generalny 4 Dziedziny działań strategicznych 22 Kierunki działań strategicznych 36

37 Dziedziny działań strategicznych 1. Współpraca gospodarcza 2. Środowisko naturalne, kultura i turystyka 3. Infrastruktura komunikacyjna i graniczna 4. Nauka i szkolnictwo wyższe 37

38 Cele horyzontalne Strategii Transgranicznej Cele horyzontalne Wypełnienie umów współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej Wypracowanie modelu współpracy i przygotowanie regionów do nowych wyzwań polityki EWT w perspektywie Wspólne wypracowanie zasad działania dla partnerów z obu stron granicy Uniknięcie m. in. uzyskania tzw.,,efektu rozmytego Zbudowanie spójnego systemu wyboru efektywnych przedsięwzięć 38

39 Dziedzina Strategiczna Nauka i Szkolnictwo Wyższe - Cele upowszechnienie Systemu Bolońskiego we wszystkich uczelniach regionu transgranicznego dostosowywanie oferty edukacyjnej uczelni do zmieniających się wymagań gospodarki opartej na wiedzy, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki transgranicznej tworzenie partnerstw międzyuczelnianych w celu absorpcji środków zewnętrznych na badania naukowe 39

40 Diagnoza Szkolnictwo wyższe Potencjał akademicko naukowy Blisko 300 tys. studentów, z czego: - obwód lwowski tys. studentów - województwo lubelskie 96 tys. - obwód brzeski 37 tys. - obwód wołyński 32 tys. Najważniejsze ośrodki akademickie: - Lwów 109 tys. studentów - Lublin 81 tys. - Łuck 27 tys. - Brześć 21 tys. - Baranowicze 10 tys. - Drohobycz 10 tys. - Biała Podlaska 6 tys. - Pińsk 6 tys. 40

41 Podsumowanie, wnioski 1. Generalnie pozytywnie należy ocenić decyzje o utworzeniu i realizacji Programu PBU oraz jego kontynuację w perspektywie Instrument ten zwrócił uwagę Państw członkowskich UE na problematykę Wschodnią problemy regionów przygranicznych Polski Wpłynął na pewne usystematyzowanie, ustrukturalizowanie współpracy pomiędzy zainteresowanymi regionami, a także władzami centralnymi (Ukrainy, Białorusi) stanowi także konkretny i praktyczny poligon dla budowania nowego typu partnerstwa skrojonego według standardów UE 41

42 Podsumowanie, wnioski 2. Problemem są asymetrie rozwojowe pomiędzy Polską, Ukrainą i Białorusią. Dotyczą one nie tylko poziomu rozwoju społeczno gospodarczego, ale także standardów zarządzania oraz systemów gospodarczych. Potwierdzeniem może być np. dominacja strony polskiej w liderowaniu w projektach. 3. W obydwu edycjach Programu BPU w 3 priorytetach zawarto ok. 40 grup możliwych do realizacji przedsięwzięć o bardzo rozległym zakresie merytorycznym i szerokich możliwościach aplikowania wewnątrz poszczególnych grup tematycznych. Z drugiej strony lista uprawnionych podmiotów do aplikowania i uzyskiwania finansowania obejmuje 23 grupy. Grupy te zawierają liczoną w tysiącach liczbę podmiotów. 42

43 Podsumowanie, wnioski 4. We wdrażaniu programu spełnił się (raczej) scenariusz tzw. Rozmyty Rozproszenie efektów programu 5. Pozytywną stroną wdrażania Programu było szersze włączenie interesariuszy w jego prace, dialog, myślenie projektowe, partnerstwo 43

44 Podsumowanie, wnioski 6. Nowa edycja Programu PBU o mniejszym wymiarze finansowania nie zapewnia: wykorzystania zbudowanego w latach kapitału współpracy Transgranicznej Program nie tworzy większego impulsu i dynamiki rozwoju w realizacji celów EWT i Partnerstwa Wschodniego 7. Należy poszukiwać i budować alternatywne formy prorozwojowej współpracy (partnerstwo samorządów i podmiotów, klastry, sieciowanie) 44

45 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Z A M O Ś Ć, 2 1 M A J A 2015