Tatrzañski Park Narodowy i Park Narodowy Berchtesgaden studium porównawcze zagospodarowania turystycznego

Transkrypt

1 Tatrzañski Park Narodowy i Park Narodowy Berchtesgaden studium porównawcze zagospodarowania turystycznego Marzena Prus ARTYKU Y / ARTICLE Streszczenie. W artykule porównano wybrane elementy zagospodarowania turystycznego dwóch górskich parków narodowych: Tatrzañskiego i Berchtesgaden, w szczególnoœci zaœ bazê noclegow¹, bazê gastronomiczn¹, rozk³ad najpopularniejszych szlaków turystycznych, po³o enie punktów informacji turystycznej, parkingów, kolejek linowych, infrastruktury narciarskiej. Poszczególne elementy zagospodarowania turystycznego zosta³y przedstawione w konfrontacji z wyznaczonymi w obu parkach strefami ochrony przyrody. S³owa kluczowe: zagospodarowanie turystyczne, parki narodowe, Tatrzañski Park Narodowy, Park Narodowy Berchtesgaden Abstract. Tatra National Park and Berchtesgaden National Park a comparative study of tourist facilities. The elements distinctive for Tatra and Berchtesgaden National Parks include principally: tourist accommodation, food service, tourist information points, parking areas, cableways, ski infrastructure. Both considered national parks are abundant with public and environmental accommodation facilities, which operate all year or seasonally. Additionally, this article takes into consideration accommodation prices per night and catering services. Essential elements of tourist development include mountain trails, which lengths in both parks are similar. However, the network of tourist information points is found to be denser in Berchtesgaden than in Tatra National Park. Mountain cableways and ski infrastructure are also considered in this study as most typical elements of tourist facilities. Finally, the distribution of all infrastructure and facilities is challenged with existing protected zones in both considered parks. Keywords: tourist facilities, national parks, Tatra National Park, Berchtesgaden National Park Wstêp Park Narodowy Berchtesgaden (PNB) jest jedynym parkiem narodowym w Niemczech po³o onym na obszarze o charakterze wysokogórskim. Tatrzañski Park Narodowy (TPN) jest analogicznym przypadkiem w Polsce. Oba parki posiadaj¹ zbli on¹ powierzchniê (TPN ha, PNB ha) oraz podobne wysokoœci bezwzglêdne. W obu parkach wydzielone zosta³y trzy strefy ochrony przyrody: w TPN strefy ochrony œcis³ej, czêœciowej i krajobrazowej, natomiast w PNB strefy Kernzone (strefa centralna), permanente Pflegezone (strefa ci¹g³ej ochrony) oraz temporäre Pflegezone (przejœciowej ochrony). Celem artyku³u jest porównanie wybranych elementów zagospodarowania turystycznego dwóch parków narodowych: Tatrzañskiego i Berchtesgaden, w szczególnoœci zaœ bazy noclegowej, bazy gastronomicznej, szlaków turystycznych, po³o enia punktów informacji turystycznej, parkingów, kolejek linowych, infrastruktury narciarskiej, w konfrontacji z strefami ochrony przyrody. Zagospodarowanie turystyczne parków narodowych opisali m.in. Kurek (2007); Kowalczyk, Derek (2010); zaœ zagospodarowanie turystyczne PNB m.in. Kurek (2004, 2007), Nationalpark- 74

2 plan (2001); zagospodarowanie turystyczne TPN m.in.: Partyka (2002); Ptaszycka-Jackowska (2007); Kiryluk (2005); Œliwiñski (2010). Ruch turystyczny w TPN omawiaj¹: Pociask-Karteczka, Baœcik (2007); Baœcik et al. (2007); Czochañski (2002); Czochañski, Szydarowski (2000). Zagospodarowanie turystyczne TPN i PNB W bie ¹cym opracowaniu wziêto pod uwagê 9 ogólnodostêpnych obiektów noclegowych w TPN: 8 schronisk górskich oraz 1 hotel górski. Obecnie na terenie PNB funkcjonuje 9 ogólnodostêpnych schronisk górskich oferuj¹cych us³ugi noclegowe. Ryc. 1 obrazuje po³o enie obiektów bazy noclegowej w TPN (A) oraz PNB (B) na tle stref ochrony przyrody. Ryc. 1. Schroniska ogólnodostêpne w TPN (A) i PNB (B) na tle stref ochrony przyrody Fig. 1. Mountain hostels available to the general public in Tatra National Park (A) and Berchtesgaden National Park (B) as compared with protected zones Najwy ej po³o one schronisko ogólnodostêpne w TPN to Piêæ Stawów (1 670 m n.p.m.), natomiast w PNB Watzmanhaus (1 930 m n.p.m.). Schroniska w PNB po³o one s¹ œrednio na wysokoœci m n.p.m., natomiast w TPN na m n.p.m. Ryc. 2 prezentuje po³o enie ogólnodostêpnych schronisk TPN i PNB. Ryc. 2. Po³o enie schronisk w parkach narodowych: Tatrzañskim i Berchtesgaden ( m n.p.m.) Fig. 2. Location of mountains hostels within Tatra National Park and Berchtesgaden National Park (meters AMSL) Studia i Materia³y CEPL w Rogowie R. 13. Zeszyt 3 (28) /

3 Ryc. 3. Liczba miejsc noclegowych w ogólnodostêpnych schroniskach TPN i PNB Fig. 3. The number of beds in mountain hostels available to the general public located within Tatra National Park and Berchtesgaden National Park Ryc. 3 prezentuje liczbê miejsc noclegowych w ogólnodostêpnych schroniskach TPN i PNB, uszeregowanych zgodnie z wysokoœci¹ n.p.m. Liczba dostêpnych miejsc noclegowych wynosi 997 w PNB i 703 w TPN, zaœ œrednia liczba miejsc przypadaj¹ca na jeden obiekt to odpowiednio 111 i 78. Schroniska w TPN wyró niaj¹ siê ca³orocznym charakterem u ytkowania, w przeciwieñstwie do schronisk w PNB, które w wiêkszoœci przypadków s¹ obiektami sezonowymi, dostêpnymi w okresie od maja do paÿdziernika (w okresie zimowym jedynie dla grup, po wczeœniejszym uzgodnieniu). Spoœród wszystkich schronisk w PNB jeden jest obiektem ca³orocznym (Carl-von-Stahl-Haus), zaœ kolejne dwa maj¹ pomieszczenia dostêpne w zimie (Watzmannhaus, Wasseralm). Œrednia cena noclegu w TPN wynosi 40 z³. W PNB ceny s¹ wy sze i mocno zró nicowane, œrednia cena noclegu wynosi w przeliczeniu 91 z³, zaœ g³ównym czynnikiem wp³ywaj¹cym na cenê jest rodzaj w³asnoœci. W schroniskach prywatnych wynosi ona 117 z³ (wliczone wy ywienie). W pozosta³ych schroniskach œrednia cena noclegu jest o 60% ni sza wynosi w przeliczeniu 73 z³ oraz nieuzale niona jest od wielkoœci schroniska, roœnie jednak nieco wraz z wysokoœci¹ n.p.m. o ok. 3,4 z³ na 100 m. W obu parkach narodowych, oprócz ogólnodostêpnych obiektów noclegowych, znajduj¹ siê równie obiekty noclegowe œrodowiskowe dostêpne dla wspinaczy i groto³azów (w TPN przede wszystkim dla zrzeszonych w PZA). Ryc. 4. przedstawia œrodowiskow¹ bazê noclegow¹: PZA w TPN oraz DAV w PNB. Obiekty u ytkowane przez PZA w TPN to: obozowiska namiotowe Sza³asiska (dolina Rybiego Potoku) oraz Polana RogoŸniczañska (Kiry) (u ytkowane od po³owy czerwca do sierpnia) oraz ca³oroczne schronisko Betlejemka na Hali G¹sienicowej (1510 m n.p.m., 20 miejsc noclegowych). W PNB takimi obiektami s¹ nale ¹ce do DAV (Deutscher Alpenverein): schronisko w St.Bartholomä Watzmann-Ostwand-Hütte (618 m n.p.m., 40 miejsc noclegowych, u ytkowane od kwietnia do listopada) oraz dwa ca³oroczne schrony biwakowe w masywie Watzmann: Watzmann-Ostwand-Biwak (2 380 m n.p.m., 10 miejsc noclegowych) oraz Hocheck- Unterstandshütte (2 653 m n.p.m.). Zarówno w TPN i PNB wyró niæ mo na bazê gastronomiczn¹: otwart¹ i w obiektach noclegowych oraz ca³oroczn¹ i sezonow¹. W TPN wszystkie schroniska górskie oraz hotel górski oferuj¹ us³ugi gastronomiczne. Dodatkowo w okresie letnim funkcjonuj¹ sezonowe obiekty 76

4 Ryc. 4. Obiekty noclegowe PZA w TPN (A) oraz DAV w PNB (B) Fig. 4. PZA accommodation facilities in TPN (A) and DAV accommodation facilities in PNB (B) gastronomiczne: m.in. w dolinie Str¹ yskiej, na W³osienicy oraz bacówki. PNB oferuje us³ugi ywieniowe w schroniskach oraz samodzielnych obiektach gastronomicznych, np. Wimbachschloss, Saletalm, St.Bartholomä. Istotnym elementem zagospodarowania turystycznego parków narodowych s¹ szlaki turystyczne. D³ugoœæ szlaków turystycznych w obu parkach jest zbli ona w PNB wynosi 236 km, natomiast w TPN 275 km. Gêstoœæ sieci szlaków turystycznych wynosi 11,341 m/ha w PNB (Nationalparkplan 2001) oraz 12,97 m/ha w TPN. Najliczniej odwiedzanymi szlakami w TPN s¹: szlak nad Morskie Oko, szlak na odcinku Kiry schronisko na Hali Ornak oraz szlak na Kalatówki (Pociask Karteczka, Baœcik 2007). Wed³ug Czochañskiego (2002) najwiêkszy ruch turystyczny na obszarze TPN notowany jest na odcinkach szlaków: Palenica Bia³czañska Morskie Oko, w Dolinie Koœcieliskiej, KuŸnice Hala Kondratowa, Dolina Chocho³owska, prze³. Liliowe Kasprowy Wierch, Dolina Jaworzynki, KuŸnice Boczañ, Hala Kondratowa- Giewont, Dolina Str¹ yska. Najliczniej odwiedzane szlaki w PNB (Nationalparkplan 2001) oraz w TPN (Czochañski 2002) przedstawione zosta³y na ryc. 5. Ryc. 5. Najliczniej odwiedzane szlaki w TPN (A) oraz w PNB (B) Fig. 5. The most-visited mountain trails in TPN (A) and PNB (B) Studia i Materia³y CEPL w Rogowie R. 13. Zeszyt 3 (28) /

5 Ruch turystyczny w PNB ma charakter masowy zw³aszcza nad Jeziorem Königssee i na obszarze Jenner/Gotzen oraz w niektórych dolinach (Kurek 2007). Na terenie PNB poruszaæ siê mo na rowerem na odcinkach szlaków: Hinterbrand Schneibsteinhaus, Pfeiffenmacherbrücke Eckau, Hinterbrand Gotzenalm, Wimbachbrücke Kühroint, Hammerstiel Kühroint. Szlaki rowerowe w TPN obejmuj¹ odcinki: Murowanica Siwa Polana, Siwa Polana Polana Chocho³owska, KuŸnice Polana Kalatówki, Dolina Suchej Wody Murowaniec, Ma³e Ciche Wierch Poroniec Tarasówka, Ma³e Ciche Murzasichle. Ryc. 6. Rozmieszczenie punktów Informacji Turystycznej w parkach narodowych: Tatrzañskim (A) i Berchtesgaden (B) Fig. 6. Tourist Information Points in Tatra National Park (A) and Berchtesgaden National Park (B) Sieæ punktów informacji turystycznej (ryc. 6) jest bardziej rozbudowana w PNB, w którym znajduj¹ siê one w szeœciu miejscach (Berchtesgaden, Hintersee, Kühroint, Wimbachbrücke, Engert, St. Bartholomä). Punkty informacyjne TPN znajduj¹ siê w Zakopanem oraz w Dolinie Koœcieliskiej. Na terenie TPN dzia³aj¹ parkingi: Kiry, Dolina Ma³ej ¹ki, Jaszczurówka, Dolina Filipki, Wierch Poroniec, Palenica Bia³czañska, ysa Polana. Na terenie PNB nie ma parkingów. Do parku wjechaæ mog¹ samochody ze specjalnym zezwoleniem. P³atne parkingi znajduj¹ siê przy granicy parku narodowego, przy g³ównych szlakach wejœciowych (Hinterbrand, Königssee, Hammerstiel, Wimbachbrucke, Klausbachtal). Rozmieszczenie parkingów przedstawia ryc. 7. Ryc. 7. Rozmieszczenie parkingów w TPN i jego najbli szej okolicy (A) oraz w okolicach PNB (B) Fig. 7. Parking areas within TNP (A) and BNP (B) and in their vicinity 78

6 Infrastruktura narciarska w TPN znajduje siê w rejonie: Kot³a G¹sienicowego i Goryczkowego, Polany Kalatówki, Nosala, Polany B³ociska, Kir, Polany Bia³y Potok. Kompleks narciarski, znajduj¹cy siê w centrum TPN, obejmuje kabinow¹ kolej linow¹ na Kasprowy Wierch, dwie koleje krzese³kowe oraz 6,1 km przygotowanych tras narciarskich (Œliwiñski 2010). Kolej linow¹ na Kasprowy Wierch (1 987 m n.p.m.) zbudowano w latach Od 2007 r. zwiêkszono jej przepustowoœæ w okresie zimowym z 180 do 360 osób/h. Górna stacja kolejki znajduje siê na wysokoœci m n.p.m., d³ugoœæ trasy wynosi m, ró nica poziomów 936 m, zaœ œrednie nachylenie 22%. Wed³ug Skawiñskiego (2006) kolej krzese³kowa w Kotle G¹sienicowym funkcjonuje od 1962 r., natomiast w Dolinie Goryczkowej od 1968 r. Na terenie PNB nie znajduj¹ siê wyci¹gi narciarskie ani koleje linowe. Przy pó³nocno-wschodniej granicy parku znajduje siê jednak kolej linowa na Jenner (1 874 m n.p.m.) zbudowana w latach (górna stacja na wysokoœci m n.p.m., d³ugoœæ trasy m, ró nica poziomów m, œrednie nachylenie 35%). Wed³ug Nationalparkplan (2001) pomimo tego, e infrastruktura narciarska le y poza parkiem narodowym, jednak zauwa a siê jej negatywny wp³yw równie wewn¹trz jego granic. Infrastruktura narciarska przedstawiona zosta³a na ryc. 8. Ryc. 8. Rozmieszczenie infrastruktury narciarskiej na terenie TPN (A) i PNB (B) Fig. 8. Ski infrastructure in TPN (A) and PNB (B) Podsumowanie Elementami zagospodarowania turystycznego wystêpuj¹cymi w parkach narodowych Tatrzañskim i Berchtesgaden s¹ przede wszystkim baza noclegowa i gastronomiczna, szlaki turystyczne, punkty informacji turystycznej oraz parkingi. Na obszarze obu parków wystêpuj¹ obiekty noclegowe ogólnodostêpne i œrodowiskowe oraz ca³oroczne i sezonowe. Baza ogólnodostêpnych schronisk w obu parkach ró ni siê przede wszystkim charakterem u ytkowania oraz œredni¹ wysokoœci¹ po³o enia n.p.m. Istotnym elementem zagospodarowania turystycznego s¹ szlaki turystyczne, których d³ugoœæ jest w obu parkach zbli ona. Sieæ punktów informacji turystycznej jest bardziej rozbudowana w PNB. TPN posiada na swoim terenie infrastrukturê narciarsk¹ oraz kolej linow¹ takie elementy zagospodarowania turystycznego nie wystêpuj¹ w PNB. Na obszarze TPN znajduj¹ siê ogólnodostêpne drogi i parkingi, zaœ w przypadku PNB parkingi zlokalizowane s¹ poza jego granicami. Literatura Baœcik M., Czubernat S., Pociask-Karteczka J Tendencje ruchu turystycznego na obszarze TPN w latach W: Pociask-Karteczka J., Matuszczyk A., Skawiñski P.(red.) Stan i perspektywy rozwoju turystyki w TPN. Studia i Monografie 46. Kraków-Zakopane: Studia i Materia³y CEPL w Rogowie R. 13. Zeszyt 3 (28) /

7 Czochañski J Ruch turystyczny w Tatrzañskim Parku Narodowym W: Partyka J. (red.) U ytkowanie turystyczne parków narodowych, Ojcowski PN, Ojców: Czochañski J., Szydarowski W Diagnoza stanu i zró nicowanie przestrzenno-czasowe u ytkowania szlaków turystycznych w TPN. W: Czochañski J., Borowiak D. (red.) Z badañ geograficznych w Tatrach Polskich. Prace Naukowe Uniwersytetu Gdañskiego, Gdañsk: Kiryluk H Walory i atrakcje turystyczne obszarów przyrodniczo cennych. W: Poskrobko B.(red.) Zarz¹dzanie turystyk¹ na obszarach przyrodniczo cennych. WSE, Bia³ystok: Kowalczyk A., Derek M Zagospodarowanie turystyczne. PWN, Warszawa. Kurek W Turystyka na obszarach górskich Europy. IGiGP UJ, Kraków. Kurek W Górskie parki narodowe Europy (wybrane zagadnienia). W: Pociask-Karteczka J., Matuszczyk A., Skawiñski P. (red.). Stan i perspektywy rozwoju turystyki w TPN. Studia i Monografie 46. Kraków-Zakopane: Nationalpark Berchtesgaden-Nationalparkplan z dn Partyka J Turystyka w polskich parkach narodowych. W: Partyka J.(red.) U ytkowanie turystyczne parków narodowych. Wyd. Ojcowski PN, Ojców: Pociask-Karteczka J., Baœcik M Maksimum: sierpieñ, Morskie Oko. Tatry nr 1(19): Ptaszcka-Jackowska D Turystyka na przyrodniczych obszarach chronionych. W: Kurek W. (red.) Turystyka. Warszawa: Skawiñski P Ochrona i udostêpnianie TPN. W: Krzan Z. (red.) Przyroda TPN a Cz³owiek. 3 Cz³owiek i œrodowisko. Materia³y III Ogólnopolskiej Konferencji: Przyroda TPN a Cz³owiek, Zakopane: 27. Œliwiñski A Stan i perspektywy rozwoju zagospodarowania turystycznego w Tatrzañskim Parku Narodowym. Praca magisterska. IGiGP UJ. Kraków. Berg und Tal, Tourismusregion Berchtesgaden-Königssee PDF Marzena Prus Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Zak³ad Gospodarki Turystycznej i Uzdrowiskowej Uniwersytet Jagielloñski w Krakowie marzena.prus@uj.edu.pl 80